Professional Documents
Culture Documents
zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkif&m
a&'D,dk tifwmAsL;rsm;
&JvsS if}uH
uH a=umufvsS ifjyef
vGwfvyfa&; atmifyef;udk qGwfcl;&vdk=u.avm/ xdko@kd &vdk=uvSsifum;/ 'kuQwdk@udk y%mr rxm;
a=umuftm;rydkbJ oJrJI}udK;ukwf aemufqkwfwGH@wdkjcif; pdwfxm;r&Sdoifh=uay? &JvSsif}uH a=umufvsS if
jyef [laom ed,mr=o0g' udk taxmuftxm;jy+yD; }udK;pm;oifh=uay;.?
q&mawmfOD;OwWronf TEkdifiHwGif t}uD;qHk;aom EkdifiHa&;acgif;aqmif}uD; jzpfwfvdk@ uGsEkfyfajym
cJhaom xdkpum;[m tydkrygaom pum;jzpfygw,f? ol[m ArmjynfEkdifiHa&;udk tpjyKaom yk*~dKvfjzpf+yD;
ArmEkdifiHa&;wdk;wufr_ [lorSs[mvnf; oludkta=umif;jyK+yD;rS ay:vmwmyJ[k usaemfu xyfrHajymvdk
ygw,f
1939 ck pufwifbmv 10 &ufae@wGif usif;yaom Armjynf Oya'jyKv$wfawmfY rEWav;+rdK@
tdENd,trsKd;om;rsm;. udk,fpm;vS,ftrwf rpPwm*ef*gqif; u wifjy&m trwftm;vHk;uyif oabmus
axmufcHcJh=uonf?
3
pkpnf;wifjyol ausmfaomif;
umwGef;
------ [efav;
pmtkyftjyiftqif
------ armifarmifqef;
'DZdkif;
------ udkrsKd;
qufoG,f&ef
------
rmwdum
aus;Zl;wifv$m/ O'gef;usL;jcif;
tzGifhpum;vufaqmif
jynfol@v$wfawmfukd,fpm;yaumfrwD0ifrsm;ESifh
jynfol@v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;. oabmxm;xkwfjyefcsuf
ed'gef;
jrefrmEdkifiH. zJG@pnf;tkyfcsKyfyHkqdkif&m a&'D,dktifwmAsL;rsm;
tcef;(1) etz . rkef@}udK;vdrf avmuygvoHk;yg; 'Drdkua&pD
tcef;(2) wdkif;&if;om;rsm;tay: uvdrfaphjirf;qifr_
tcef;(3) anmifESpfyiftm; "mwfcGJcef;Y ppfaq;jcif;
ed*Hk;
wkdif;jynfukdzsuf k'fruf (7) csuf (odk@) jrefrmjynfudk pdefau|;jcif;
aus;Zl;wifv$m
Tpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf kdif;yif;ulnDay;cJh=uaom xdkif;EdkifiHawmifykdif; zefitajcpdkuf (ynma&;
zGH@+zdK;a&;azgifa';&Sif;) rS 'gdkufwm ukdxl;cspf/ AGDtkdatowif;axmuf ukdausmfxif/ vkdtyfaom toHzdkiftcsK@d tm;
ul;,lay;aom xdkif;EdkifiHtajcpdkuf a&$rD'D,mowif;axmuf ukdZifvwf/ udkudifoef;(bmomjyefay;aom a&S@ae}uD;
OD;rsdK;nGef@ESifh udkoD;oD;) pmrl=urf;tm; ulnDpmpDpmkdufay;cJh=uaom bm;rm;ydkphfowif;pmt,f'Dwm ukdoufvGifOD;
ESihf tzGJ@om;rsm; pmtxm;tokd tvSty jyifqifay;aom udkarmifarmifqef; ESifh udkndK0if;? 'DZdkif;-udkrsdK;/ txl;
ojzifh Tpmtkyfyg Oya'a&;&m ta=umif;t&mrsm;tm; ukd;um;Edkifap&ef pm&Gufpmwrf;rsm;tm; wul;wu ulnD
ay;ydk@cJhaom jrefrmEdkifiHa&S@aersm;aumifpD taxGaxGtwGif;a&;r; OD;atmifxl;/ pmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf 0dkif;
0ef; t}uH^m%fay;=uaom nDi,frsm;/ rdwfaqGrsm;ESihf pmtkyfypkol. pdwfwdkif;us rsufESmzHk;o&kyfazmfykHtm; tyif
yef;cH a&;qGJay;&Hkomru tjcm;umwGef;yHkrsm;udkyg toHk;ycGifhay;aom umwGef;q&m udk[efav; ESifh ,ckpmtkyf r
xkwfvkyfrnftcsdefxd tifwmeufpmrsufrsm;ay:wGif awG@&Sd&aom zG@J pnf;yHkESifhywfoufonfh umwGef;yHktcsKd@wdk@udk
ul;,laz:jyxm;ygonf? umwGef;q&mrsm;tm; cGifhjyKcsufr,lEkdifcJhonfvnfh em;vnfcGihfvGwfEdkifrnf[k arSsmfvifh ,Hk
=unf ygonf? ulnD&kdif;yifh=uoltm;vHk;wdk@tm; txl;aus;Zl; wif&Sdyga=umif; rSwfwrf;wiftyfygonf?
O'gef;usL;jcif;
teE ig;yg;OD;xdyfxm;v#uf rdbESpfyg;ESihf oifq&m/ jrifq&m/ =um;q&m taygif;wd@k tm; Tpmtkyfjzifh
ysyf0yf&dkusdK; &Sdcdk;ylaZmftyfygonf? usaemfrnfonfhynm&SifrSr[kwfyg? qif;&JwGif;eufaeaom jrefrmEdkifiHtm; tem
*wf umvwGif wdk;wufom ,mapvdk=uaom Oya'ynm&Sifrsm;/ EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm; ESifh EdkifiHa&; avhvm oHk;
oyfolwdk@. &ifwGif;rSpum;rsm;udk &wem uJhodk@ wefzdk;xm;I if;wdk@. ^m%fynmtajrmftjrif a&uef}uD;rS jrefrm
jynfolrsm; aomufoHk;Edkif&ef a&cyfay;olomjzpfygonf? Tpmtkyfonf jrefrmjynf ppfu|efb0/ tm%m&Sif vuf
atmufrS vGwfajrmufa&;twGuf jrLrH_wpfrH_r# toHk;0ifcJhygv#if u|Ekfyf. ud;yrf;tm;xkwfr_rsm;twGuf twdkif;rod
0rf;omyDwd jzpf&ygrnf?
tzGifh pum;vufaqmif
OD;atmifxl;
taxGaxGtwGif;a&;r;
jrefrmEdkifiHa&S@aersm;aumifpD
ed'gef;
zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkwm vlxkudk b,fvdkyHkpHrsKd;eJ@ tkyfcsKyfay;ygqkd+yD; a&G;cs,fxm;wJh ukd,fpm;vS,fawG
udk ay;tyfwJh oabmwlpmcsKyfvdk@ac:&if jzpfEkdifovdk wdkif;jynfwpfckrSm b,fvdkyHkpHeJ@ tkyfcsKyfrvJqdkwJh vlxkyg0if
a&;qGJxm;wJh yd^mOfoabm wlnDcsufvdk@ ajym&ygr,f? wpfenf;tm;jzifh zGJ@pnf;yHktajccH Oya'qdkwm EdkifiHwpfck&hJ
tjrifhqHk;Oya'jzpfygw,f? 'ga=umifh zGJ@pnf;yHktajccHOya'[m 'kuQudkvnf; t}uD;tus,f cHpm;&Edkifovdk wdkif;jynf
&J@ vGwfvyfa&;eJ@ om,m0ajyma&;twGufvnf; tajccHtkwfjrpf jzpfygw,f? vlwpfpk/ ygwDwpfck&@J 'Dtwdkif;ae 'D
twdkif;vkyfvdk@ csrSwfxm;wJh ykHpHcGufxJrSm arG;zGm;}uD;jyif;vm&wJh jrefrmEdkifiHom;awG[m zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk
tkyfcsKyfolvlwpfpk (odk@) Oya'ynm&Sifrsm;tvkyfvkd@ xifrSwfxm;cJhwmawGukd vHk;0azsmufy,f+yD; zG@J pnf;yHktajccH
Oya'[m igwdk@eJ@ oufqdkifaeygvm;vdk@ qdkwm odjrif=uzdk@ vkdyg+yD? zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkif&m udpP&yfawGukd xJxJ
0if0if od&Sdatmif vlxktm;vHk; pdwf0ifwpm; avhvm&ef tylwjyif; vdktyfaeyg+yD? acwfrDz@HG zd;wdk;wufwJh wdkif;jynf
awGrSm zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk rdKifjyK+yD; Oya'pdk;rdk;r_udk av;pm;vdkufem usifhoHk;=u&w,f? Oya'txufrSm
b,folrS r&Sdbl;? jynfol@qENrygbJ b,folwpfOD;wpfa,mufurS csKd;azmufy,fzsufvdk@ r&bl;vdk@ AkdvfcsKyf
atmifqef; u ajymcJhygw,f?
tckvuf&Sd etz a&;qGJaewJh zG@J pnf;yHktajccHOya'qdkwm[m wu,fyJOya'pdk;rdk;a&;udk wnfaqmufEdkif
yghrvm;qdkwm usaemfwdk@ qef;ppfzdk@ vdktyfvmygawmhw,f? zGJ@pnf;yHktajccHOya' ay:vmHkeJ@ vGwfvyf+yD; w&m;
Oya'pdk;rdk;a&; &Sdvmr,fvdk@ ,lqrd&if ig;yg;arSmufukefygvdrhfr,f? jrefrmEdkifiHordkif;a=umif;rSm 1947 ckESpfu wpf}udrf/
1974 ckESpfuwpf}udrf zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'udk a&;qGJjyXmef;cJhwmudk awG@&ygw,f? 1947 ckESpf zGJ@pnf;yHk
tajccHOya'rSm tm;enf;csufawG&Sdovdk tm;aumif;wJhtcsufawGvnf; renf;vSyg/ tm;aumif;wJhtcsufu vGwf
vyfwJh w&m;pD&ifa&;pepf &SdcJhwmygyJ? tJ'Dwkef;u 0ef}uD;csKyf OD;Ek udk,fwdkif twdkuftcHEkdifiHa&; tiftm;pkawGudk
zdESdyfzrf;qD;wJhtcg w&m;pD&ifa&;u vGwfvyftm;aumif;pGm wnf&dSaewJhtwGuf xifovdk jc,fvS,fv@kd r&&Sdatmif
Oya' u tumtuG,f ay;EdkifcJhygw,f? tkyfcsKyfolrsm; nnf;nLcJh&w,fvdk@ avhvmrSwfom; cJhzl;ygw,f?
1974 ckESpf zGJ@pnf;yHktajccHOya'u trnfcH jynfaxmifpkomjzpf+yD; jynfe,fvlrsKd;pk&J@ udk,fydkifjyXmef;cGihf
vHk;0 csKyf+idrf;oGm;ygw,f? vlom;wpfa,muf&J@ tajccHtusqHk;jzpfwhJ ukd,hfuH=urRmudk zefwD;cGifh vHk;0 qHk;_H;cJh&wm
a=umifh trGJqHk;wkdif;jynf pm&if;udk 0ifoGm;cJh&ygw,f? 1988 vlxktkHuGr_ ta&;tcif;}uD;eJ@ wpfygwD tm%m&Sif
Akdvfae0if; &J@ tm%m&Sifpepf bkef;bkef;vJoGm;cJh&w,f? wdkif;jynfwpfjynf at;csrf;om,mpGm [efcsufnDnD acwfrD
zGH@zd;wdk;wufa&;twGuf vlwpfOD;/ ygwDwpfzG@J/ vlwpfpku wnfaxmifI rjzpfEdkifyg? trsm;jynfoltm;vHk; yg0if ywf
oufaewma=umifh 'DvlawG rdrdb0 rdrdywf0ef;usif rdrdvlrsKd; rdrdwdkif;jynftwGuf b,favmufxd ^m%fpGrf; &Sdo
avmuf uHpGrf; (um,) &Sdoavmuf zdESdyfcsKyfcs,fr_ uif;uif;ESifh vGwfvGwfvyfvyf wnfxGif }uHq vkyfudkifcGifh &&Sd
=urSm jzpfygw,f?
,QK etz a&;qJGaewJh zG@Jpnf;tkyfcsKyfykH[m wkdif;jynfESihf jrefrmjynftwGif; rDSwif;aexkdif=uaom vlom;
tm;vHk;twGuf aumif;usKd;csrf;omudk jzpfapEkdifrnfvm;? 'grSr[kwf tcGihfxl;cH vlwef;pm;wpf&yf (ppfAdkvf)
&moufyef wnf+rJa&;twGufvm;qdkwm oJoJuJGuJG od&dS=uygrS aemif om;pOfajr;quf u|efoabmufb0rS vGwf
Edkif=uygr,f? zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkif&m qdk;usKd;oHo&mrsm; xyfrH ray:aygufa&;twGuf jrefrmEdkifiHom;wdkif;rSm
wm0ef&Sdygw,f?
vGefcJhaom (2004-2007) twGif;u jrefrma&'D,dk toHv$ifhXmersm;jzpfaom BBC,DVB,RFA wdk@rS
xkwfv$ifhcJhaom anmifESpfyif nDvmcHqdkif&mar;jref;csufwdk@udk uufqufuav;jzifh toHzrf;,l odrf;qnf;xm;cJhyg
w,f? pmvHk;tjzpfodk@ ajymif;vJcJh&mrSm yifyef;+yD; =umjrifhcJhygw,f? a&'D,kdrSxkwfv$ihfaom owif;rsm; rnfr#yif
wefzdk;&Sdygap xkwfv$ifhcsdef em;qifrdrSom =um;odEkdifygw,f? tifwmeufqkdonfrSmvnf; vlenf;pkom toHk;yEdkif
=uygw,f? usaemf ,QKwifjycsufrsm;rSm odrf;qnf;&rdoavmufom jzpfygw,f? Oya' ynm&SifwpfOD; r[kwfI
rnfodk@rS rjynfhpkHEdkifyg?
10
11
tzGifhy%m
%m r
ppfwyfxm0pOf}uD;pdk;a&; tajccHrlawG[m wdkif;jynf&J@ wu,fhtoGiful;ajymif;a&;udk taxmuftul
jzpfEdkif/ rjzpfEdkif? 'Drdkua&pDqdk'g ajra&G;w,f? ayguf&ef cufcJw,f? &Sifoefzdk@ cufw,f/ tyif}uD;vmzdk@ cufw,f?
aozdk@vG,fw,f? jynfolawGuvnf; 'Drdkua&pDudkvdkvm;zdk@vdkw,f? 'Drdkua&pD &Sifoef}uD;xGm;vmatmif tifrwef
}udK;pm;zdk@ vdktyfw,f? ppftm%m&SifAdkvfcsKyf}uD;awG[m rdrdwdk@csrf;omzd@k udkom =unfhw,f? wpfoufvHk; Armjynf
aumif;pm;a&;udk r=unfh=ubl;? jrefrmjynfoltaygif;wd@k cifAsm? vGwfvyfa&; &+yD;wm tESpf 60 &Sdvm+yD;jzpfwhJ
wdkif;jynfwpfjynf&J@ rvSywJh twdwfordkif;udk/ wydefydef wvdefvdef =unfh+yD; tH}udwf/ awmufacgufaeayr,hf/
wu,fhppfrSefwJh vGwfvyfa&; jyefvnf&&SdvmrSm r[kwfygbl;? 'Dawmh &cJhvSwhJ vl@b0rSm vlyDopGm aexdkifEdkifa&;
twGuf AdkvfcsKyf&J@ &&if& r&&ifcs qdkwJh vGwfvyfa&;wdkufyJG&@J ordkif;0ifaqmifyk'fukd jyefvnfaz:xkwf&if;
tem*wfrsKd;qufopfawGudk u,fwif=uygpdk@vdk@ wdkufwGef;vdkygw,f?
vGwfvyfwJhtm&StoH
toH jrefrmydkif;tpDtpOf OD;pdefausmfvdif_if ar;jref;I trsKd;om;
'Drdkua&pD tzGJ@csKyfrS OD;^m%f0if; u ajz=um;onf?
RFA
ar;?
? ppftpdk;& tkyfcsKyfwJhumvrSm tajccHOya'a&;qGJ&r,fqkd+yD; 'DumvrSm bma=umifholwdk@ cGifhyvdkuf&
ar;
ovJcifAs?
ajz?
ajz ? zGJ@pnf;yHktajccHOya' qGJ+yD;w,fqdkwhJtcsdefrSm 'DzG@J pnf;yHktajccH Oya't& ay;wmuawmh 'Drdkua&pD ay;
wm qdk+yD;jyrSmyJ? vGwfvyfpGm qENxkwfaz:cGihfukd vufeufrygbJe@J xkwfaz:cGihf&dSw,fvdk@ ay;xm;aomfvnf;yJ
Emergency Declartion ta&;ay: pDrHcsufOya't& tcsdefra&G; tm%modrf;Edkifw,fqdkwJh tcGifhta&;udk ,lxm;wJh
twGufa=umifh usefwJhvlawGu b,fvdkyJ vufeufrygbJe@J qENjywdkif; wdkif;jynftwGuf tE&m,fjzpfw,fqdkwJh t
a=umif;jycsufeJ@ ol@qDrSm vufeufwpfck &Sdxm;wmudk;?
ar;?
ar; ? [kwf+yD tJvdktcGifhta&; ray;wJhtcsdefrsKd;rSm aemifwpfcsdefusawmh 'DtcGifhta&;ay;ygr,f? tckusawmh
ray;Edkifbl;qdkwJh t"dy`m,f[m b,fvdkyHkpHrsKd; em;vnfrdvJcifAs?
ajz?
ajz ? 'gu ckcsdefrSmu zGJ@pnf;yHk r&Sdbl;av? zG@J pnf;yHk r&SdwhJtcgusawmh ol@tm%meJ@yJol tkyfcsKyfwmudk; [dkrSmu
awmh zGJ@pnf;yHk wpf&yfudkyJ jy&rSmqdkwJhtcgusawmh/ ckeu usaemf&Sif;jyovdkyJ vGwfvyfcGihfukd ay;xm;oa,mif jy
xm;+yD;awmh vdktyfwJhtcg tm%modrf;r,fqkdwhJ tcGihfta&;udk ,lxm;wmudku rdk;om;wJh t}uHtpnfwpfcke@J
olvkyfxm;wJh[myg?
OD;pdefausmfvdi_ f? ? aomw&Sifrsm;cifAsm jrefrmppftpdk;& zG@J pnf;yHktwdkif;om qufoGm;r,fqkd&if EdkifiHawmf
orRw[m ppfa&;tawG@tuH&Sdol jzpf&r,fv@kd qdkxm;wmuawmh jrefrmEdkifiHrSm t&yfom;xJu orRw rjzpfEdkif
awmhovdk AdkvfcsKyfawGom yHkpHwpfrsKd;eJ@ tkyfcsKyfr,fh zGJ@pnf;yHkjzpfrSmyJv@kd &efukef EdkifiHa&;todkif;t0dkif;u ajymqdkae
a=umif;yg cifAsm?
12
'Drdkua&pDEdkifiH&J@
zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkwm
jynfolvlxku
a&G;cs,fwifajrSmufwJh
v$wfawmfudk,fpm;vS,frsm;eJ@
zGJ@pnf;wJh 'Drdkua&pDEdkifiHawmf&J@
zGJ@pnf;yHk tajccHOya'ud
ya'udk qdkvdkjcif;
jzpfygw,f? tJ'Dtwdkif;yJ tzGJ@csKyf&J@
oabmxm;uawmh [kwfvm;/
usaemfwdk@ wdkif;jynf&J@[kwfvm;/
'Drdkua&pD rdKifudk
wnfwef@cdkif+rJapcsif&if
tcsKyftjcmtm%m vlxkydkifw,f?
EdkifiHawmftm%m vlxku
qif;ouf&r,fqdkwJh
rlawGtay:rSmyJ
usaemfwdk@u &yfwnf
nfxm;ygw,f
OD;^m%f0if;
trsKd;om;'Drdkua&pDtzG@J csKyf
r&bl;? ppftpdk;& t+rJwrf;ajymaeus 'd@k wm0ef ta&;oHk;yg; yg? wdkif;&if;om;pnf;vHk; nDnGwfa&;/ ppfwyfu
wdkif;&if;om;awG ol@vufatmufudk tm;vHk;a&mufvma&;/ 'gbJ&nf&G,fwm? ppfwyfu wdkif;&if;om;awGeJ@ wef;wl
&nfwl aqG;aEG;w,fqdkwJh t,ltq olwdk@rSm r&Sdbl;? olwdk@jzpfEdkifwhJ 'Drdkua&pDpepfqkdwmu wkwf'Drkdua&pDpepfyJ
jzpfEdkifvdrfhr,f xifw,f? wkwfjynfu ol@udk,hfol wpfygwD tm%m&Sifpepfvdk@ rowfrSwfbl;Asm? wu,fhwu,f
wkwfuGefjrLepf ygwDu }uD;pdk;ayr,fh 'DygwDtjyif wjcm;ygwD (8) ygwD &Sdw,fqdk+yD; axmufjyw,f? 'DygwDawGu
tpdk;&udk axmufjyydkifcGifh r&Sdbl;? ppftpdk;& vdkcsifwmuvnf; ppftpdk;&udk axmufcHwJh wdkif;&if;om; tkyfpkawGjzpf
w,f zuf'&,fpepfvkyf&if olwdk@udk,folw@kd b,favmuf umuG,fEkdifovJqdkwmrSm rlwnfw,f? 0 a'ou
jynfe,fr[kwfayr,fh udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh& jynfe,fvdk jzpfaew,f? tpdk;&ppfwyfawmif 0ifcGihfawmif;+yD;rS 0if&wm
yJ? 0 qDu olwdk@vufeuf awmif;=unfhygvm;? olw@kd e,fjcm;udpPrSm tukefvHk; 'kuQa&mufukefr,f?
oHk;oyfcsuf (1)
ppftkyfcsKyfa&;umvrSm zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk a&;qGJr,fv@kd etz u csrSwfcJhjcif;[m 1993 ck
Zefe0g&Dv trsKd;om;nDvmcH pwifpOf tajccHrl (104) csuf vrf;n$efrl (6) csuftjzpf raz:xkwfcif 1992 ckESpf
uwnf;u vrf;jyajryHk Road Map ukd csrSwfpDpOfxm;+yD;jzpfonf? 1990rSm NLD tjywftowf tEdkif&r_a=umifh
ppftkyfpk&J@ tm%m&,la&;pDrHcsuf ysufjym;cJh&onf? a&G;aumufyGJtEdkif&ygwDukd tm%mv$Jray;&ap&ef upm;uGuf
wpfcktjzpf tajccHOya'opfwpfck az:xkwfEdkifa&;twGuf 1993 ckESpfwGif trsKd;om;nDvmcH trnfwyfI pwif
toufoGif;cJhonf? 190 ppftpdk;&. a=unmcsuft& a&G;aumufcHudk,fpm;vS,frsm;. wm0efrSm tajccH Oya'
opfwpf&yf a&;qGJ&ef[k qdkcJhonf? odk@aomf etz onf uwdopPm r&Sdolrsm;yDyD trsKd;om;nDvmcH ukd,fpm;vS,f
aygif; 702 OD;teuf a&G;aumufcHukd,fpm;vS,f 99 OD;om wufa&mufcGihf &&Sdonf? 1995 wGif NLD rS nDvmcHudk
oydwfarSmufcJhonf? a&G;cs,fwifajrmufjcif;cH&aom ukd,fpm;vS,frsm;uom wdkif;jynfudk tkyfcsKyf&rnf [laom
'Dfrdkua&pD0g'ukd vHk;0 qef@usifaeygonf? Etz . tajccHrlrsm;wGif EdkifiHawmfonf orRwEdkifiH jzpfonf[k qdkxm;
onf? orRw [laom pum;vHk;udk twdtus t"dy`m,fzGihfqkdrxm;aomfvnf; tajccHtm;jzifh ajym&v#if t&G,f
a&muf+yD;olwdkif; rJay;cGifh&Sd+yD; jynfolvlxku a&G;cs,fwifajrmufaom tpdk;&&SdonhfEdkifiHudk qdkvdkonf? Ttajct
aet& uif;rJhaev#if orRwEdkifiH[k rqdkEdkifacs? ,QK etz . orRwrSm ppfa&;tawG@tuHtenf;qHk; 10 ESpf &Sd+yD;ol
jzpf&rnf[k qdkxm;ygonf? okd@jzpfI tem*wfjrefrmEdkifiHwGif ppfAdkvfrsm; &moufyef tkyfcsKyfawmhrnfrSm aocsmae
ygonf? ppfwyfonf jrefrmEdkifiHudk ESpfaygif; ig;q,feD;yg; tkyfcsKyfcJhaomfvnf; etzwd@k em;vnfoabmaygufxm;
onhf EdkifiHawmfvHkcHa&;ukd r&Edkifjcif;udk ppfAdkvfcsKyfrsm;taejzifh txl;pOf;pm;oifhaom udpPjzpfonf?
igtdyfaew,f/ rv_yfeJ@
14
trsKd;om;nDvmcHu
tajzvm;qdkawmh usaemfwdk@
wdkif;jynftwGuf tajzawmh
r[kwfbl;? 'DtrsKd;om;nDvmcHu
xGufvmr,fh
zGJ@pnf;yHktajccHOya'xJrSm
aumif;wJhtcsufwcsKd@
ygaeayr,f
eayr,fhvnf; a&S@quf+yD;
oGm;&r,f qdkvdk@&Sd&if
'DzGJ@pnf;yHktajccHOya'udk vufawG@
taumiftxnfaz:wJhtcgrSm
jy\
jy
jy\emawG jzpfEdkifw,f?
'Djy\
y\emawGudk
a&Smif&Sm;Edkifbdk@twGuf ppftpdk;&u
zGJ@pnf;yHktajccHOya'&J@
yjyifajymif;vJjcif;qdkif&m
tcsufawGrSm ajymif;vG,f
jyif
jyifvG,fjzpfatmif vG,fvG,fululeJ@
vkyfxm;r,fqdk&ifawmh
xGufaygufwpfckcck k jzpfEdkifw,f?
'gayr,fh ppftpdk;&u
wdkif;jynftay:rSm vdktyfwJh
tcsufawGudk aoaocsmcsm
ajymxm;wm r&Sdavawmh
zGJ@pnf;yHktajccH Oya'[m
xGufaygufwpfck jzpfyghrvm;
qdkwmawmh cktcsdefrSm oHo,&Sdp&m
p&m
trsm;}uD;ygyJ cifAsm?
OD;atmifEdkifOD;
jrefrmhta&; avhvmoHk;oyfol
oHk;oyfcsuf (2)
zGJ@pnf;ykHtajccHOya'opfeJ@ ywfouf+yD;/ tm;enf;csuf vkdtyfcsufawGukd ajymif;vJz@kd aeaeomom a0zef
&ifawmif 596 trdef@e@J axmif'%f 5 ESpfuae tESpf 20 xd csrSwfEdkifwJh nDvmcHqdkif&m Oya' 1975 ckESpf yk'fr
10 5n EdkifiHawmftm; aESmuf,SufzsufqD;olrsm;tE&m,frS umuG,fonfhOya'/ 'gawG[m tkyfcsKyfol
tm%m&SifawG vkyfcsif&mvkyf+yD; trSefudk az:xkwfolawGukd v_yfr&atmif wkwfaESmif'kuQay;cJh=uw,f r[kwfvm;?
trsKd;om;nDvmcHaqG;aEG;csufawGudk kyfjrifoH=um;eJ@ a&'D,kduae wdkufdkuf xkwfv$ihfay;zd@k owWd&Sd&ygr,f?
a,mufsm;&ihfr}uD;awG/ ppfom;&ifhr}uD;awG &efukefrSm&SdwhJ jynfho@l v$wfawmf taqmuftOD;xJrSm *k%foduQm&Sd&dS
rusif;ybJ anmifESpfyifrSm bma=umifhusif;ywmvJ? cdk;acsmifckd;0Suf vkyfcsifwhJpdwfu azsmufvdk@rSr&wm? jynf
axmifpk ryduGJa&;qkdwJhrlukd csrSwfxm;wJhtwGuf/ wdkif;&if;om;wef;wla&;awG awmif;qdkvmor# vkyfaqmif vmo
r#awGudk jynfaxmifpkyduJGatmif vkyfw,fqdkwJhpGyfpGJcsufeJ@ jynfaxmifpkyduGJrSmudk xdef;odrf;w,fqdk+yD; ppfwyfu
xyfcgxyfcg tm%modrf;r,hfudpPawGukd Oya'eJ@tnD w&m;0ifvkyfay;xm;ovdk jzpfaeygw,f? ppfAkdvfcsKyf}uD;u
orRwtjzpf tkyfcsKyfoGm;r,f? jynfaxmifpkv$wfawmfxJrSm av;yHkwpfyHk ppfwyfuae&m,lxm;w,f? jynfe,fv$wf
awmfeJ@ jynfe,ftpdk;&awGrSmvnf; ppfAkdvfawG ae&m0if,lxm;w,f? qdkawmh jynfaxmifpkryduJGoGm;atmif jzpfwhJ
enf; eJ@ "g;rdk;/ aoewfrdk;+yD; igwdk@ ppfAkdvf}uD;rsm;om wdkif;jynf tkyfcsKyfrif;vkyfaer,f qdkwJhoabmjzpfaeygw,f?
16
AdkvfcsKyf
csKyf}uD;rsm;u jrefrmEdkifiHtm;
tm; w&kwfEdkif udk pm;cdkif;aeyHk
ppfwyftaeeJ@
25 &mcdkifE_ef;xuf ydkqdk;aewmu
tajccH 104 csufrSmqdk&if
orRw[m ppfa&;u|rf;usifol jzpf&r,f?
ppfOD;pD;csKyfay;ydk@wJholom
jynf
jy
jynfaxmifpkumuG,fa&;0ef}uD;jzpf&r,f?
jynfaxmifpk e,fpyfa&;&m0ef}uD;jzpf&r,f?
aemuf+yD; jynfe,fwdkif;
udk,fydkiftkyfcsKyf a'orsm;rSmvnf;
ppfOD;pD;csKyfay;wJh udk,fpm;vS,fom
e,fpyfa&;&m0ef}uD; jzpf&r,fvdk@ yg&Sdw,f?
'gudk jyef=unfhr,fqdk&if
wdkif;jynf&Jh tm%mtm;vH
tm%mtm;vHk;udk
ppfwyfu csKyfudkifw,fqdkwJh tcsuf[m
cke 25 &mcdkifEef_e;f xuf ydkqdk;ygw,f?
cGef;rm;udkbef;
rdkif;ysOf;rd@e,fjynfo@l v$wfawmfudk,fpm;vS,f
17
tifwmAsL; (3)
BBC
OD;odef;jrwfESifh OD;ausmfZHom
udkodef;jrwf?
? OD;ausmf ajymwJhtxJrSm wyfrawmf&@J OD;aqmifr_eJ@ jynfol@ppfr[mAsL[m az:aqmif&rnfqdkwhJ
tcsufyg ygw,f? tJ'Dawmh t&G,fa&mufolwkdif; ppfxJ0if&r,fqdkwhJ oabmvm;?
OD;ausmfZHom?
? wcsKd@EdkifiHawGrSmvdk t&G,fa&muf+yD;olwkdif; ppfr_rxrf;rae&qdkwmvd@k awmh rxifbl; udkodef;
m
jrwf/ jynfol@ppfr[mAsL[mudk ppfwyfu OD;aqmif+yD; a&;qGJr,fqdkwm[m ppfqifa&;awGrSmjynfolawGukd vdktyfo
vdk ac:,l wm0efay;r,fvdk@yJ xifygw,f? EdkifiHom;wdkif;. wm0eftydkif;rSmvnf; 'dk@wm0efta&;oHk;yg;udk apmifhxdrf;
&r,f? Oya'jyXmef;csufESifhtnD ppfynmoif=um;&efe@J EdkifiHawmfumuG,fa&;twGuf ppfr_xrf;aqmif&ef wm0ef&dS
onf vdk@ qdkxm;ygw,f? 'grsKd;uawmh zG@J pnf;yHktajccHOya'wdkif;rSmvdk az:jyp+rJjzpfygw,f? odk@aomfvnf; ppfr_
rxrf;rae& Oya' oD;jcm;jyXmef;vm&ifawmh tajctaewpfrsKd; jzpfvmygvdrhfr,f?
udkodef;jrwf?
? ppfwyfudk,fpm;vS,ftrsm;pke@J zG@J pnf;r,fh trsKd;om;umuG,fa&;eJ@ vHkcHa&;aumifpD[m tpdk;&
tzGJ@eJ@ v$wfawmfxufudkydk+yD; tm%m&Sdaewmu t"dujy\em}uD; jzpfa=umif;/ nDvmcHwufa&mufbl;ol udk,f
pm;vS,frsm;u ajymygw,f?
OD;cGef;rm;udkbef; (rdkif;ysOf;rd
r@d e,fukd,fpm;vS,f) OD;',feD&,fatmif/ ucsifvGwfvyfa&;tzGJ@ 'kOuUX
a'gufwmwl;*sm ESifh RFA owif;Xmewdk@ qufoG,far;jref
r;jref;csuf?
cGef;rm;udkbef;? ? wdkif;jynf&J@ rlvtm%mu vlxk jzpfw,f? 'ga=umifh jynfolvlxkay;wJh tm%m[m w&m;0if
jzpfw,f? 'ga=umifh 1990 rSm tEdkif&wJh NLD wdk@ UNLD trwftm;vHk;ayghav? tJ'DvlawG a&;qGJ&rSmjzpfygw,f?
ppfwyftaeeJ@ 25 &mcdkifE_ef;xuf ydkqdk;aewmu tajccH 104 csufrSmqdk&if orRw[m ppfa&;u|rf;usifol jzpf&r,f?
ppfOD;pD;csKyf ay;ydk@wJholom jynfaxmifpk umuG,fa&;0ef}uD; jzpf&r,f? jynfaxmifpk e,fpyfa&;&m0ef}uD; jzpf&r,f?
aemuf+yD; jynfe,fwdkif; udk,fydkiftkyfcsKyfa'orsm;rSmvnf; ppfOD;pD;csKyfay;wJh udk,fpm;vS,fom e,fpyfa&;&m 0ef
}uD; jzpf&r,fvdk@ yg&Sdw,f? 'gudk jyef=unfhr,fqdk&if wdkif;jynf&J@ tm%mtm;vHk;udk ppfwyfu csKyfudkifw,fqdkwJh t
csuf[m ckeu 25 &mcdkifE_ef;xuf ydkqdk;ygw,f? aemuf+yD; 'Dtcsufxuf ydkqkd;wm &Sdygao;w,f? tJ'Dtcsufu
bmvJqdkawmh jynfaxmifpkwpfckvHk;rSma&m jynfe,fwdkif; wpfckcsif;tvdkufa&m udk,fykdiftkyfcsKyfa&; a'otvdkuf
a&m/ tJ'DrSm jynfolvlxk tdk;tdrfpnf;pdrf xdckdufr,fhtajctae&Sdr,fqkd&if ppfwyfu tcsdefra&G; tm%modrf;ydkifcGihf
&Sdw,fqdkwJhtcsuf jzpfygw,f? aemuf tqdk;qHk;wpfcsuf &Sdygw,f? wdkif;jynf&J@tusKd;twGufwJh wyfrawmf[m
jynfolvlxk&J@ tiftm;udk toHk;jyKEdkifw,fqkdwhJ tcsuf[m tifrwef ,Ofaus;odrfarG@w,f? 'gudk aoaocsmcsm
jyef+yD; oHk;oyfvdkufr,fqdkawmh urBm@EdkifiHwumu 0ifajymvd@k r&awmhbl;? bmjzpfvdk@vJqdkawmh zG@J pnf;yHke@J tum
tuG,f,lxm;+yD; jzpfygw,f?
OD;',feD&,fatmif? ? 25 &mcdkifE_ef;ESifh ywfouf&if 'Drdkua&pD ruswmudk ajymwmyg? 'Dxufta&;}uD;wmu
wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyfu orRwxufawmif tm%m&Sdaew,fqkdawmh 'D[mu toif;tzGJ@vdk jyefjzpf
oGm;wmayghaemf? ta&;}uD;wmu umuG,fa&;OD;pD;csKyfu ol@bmomol vkyfykdifcGihf&dSw,fqkdwhJ tcsuf? tJ'gawG[m
umuG,fa&;OD;pD;csKyfudk tm%mtjynfht0 ay;xm;w,fqdkwmu ydk+yD;rjzpfoifhbl;vd@k ,lqygw,f?
ar;?
ar; ? etz &J@tajccHrl 104 csuft& trsKd;om;umuG,fa&;eJ@ vHkcHa&;aumifpD wpf&yfudk zGJ@pnf;xm;&Sda&; yg0if
ygw,f? 'DaumifpDudk tzGJ@0if 11 OD;eJ@ zGJ@pnf;rSmjzpf+yD;awmh orRw/ 'korRw/ umuG,fa&; OD;pD;csKyf/ 'kwd, umuG,f
a&; OD;pD;csKyf/ umuG,fa&;0ef}uD; polwdk@ yg0ifygw,f? aumifpD0if 11 OD; teuf 6 OD;[m ppfwyfu jzpfygw,f? 'D
aumifpD[m vGwf+idrf;csrf;omcGifh ay;a&;upvdk@ umuG,fa&; OD;pD;csKyfcef@xm;a&;txd EdkifiHawmforRwudk t}uHay;
axmufcHcsufy&r,fvdk@ vkyfydkifcGifhtm%m tyfESif;xm;ygw,f? 'ga=umifh trsKd;om;umuG,fa&;eJ@ vHkcHa&; aumif
pD[m EdkifiHawmftpdk;&tzGJ@eJ@ v$wfawmf&@J txufrSm&SdaewJh tm%mydkiftzGJ@tpnf;vdk jzpfaeygovm;vd@k vuf&dS
18
nDvmcHwufaewJh KIO ucsifvGwfvyfa&;tzG@J u 'kwd,OuUX a'gufwm wl;*sm udk ar;awmholu tckvkd ajymyg
w,f?
a'gufwmwl;*sm? ? trsKd;om;vHkcHa&;aumifpD&@J qHk;jzwfcsufawGuawmh 'gv$wfawmfrSm jyefawG@qHka&;&rSmyg? teD;
uyfqHk; jynfaxmifpkv$wfawmfudk ac:,lusif;y&r,f? wu,fv@kd ta&;ay:jzpfay:vmwJh[mudk trsKd;om;vHkcHa&;
aumifpDu ae+yD;awmhrS ypkapmifha&Smuf vkyfaqmifoGm;r,f qdkonfhwdkifatmif olwdk@ vkyfaqmifwhJ[mawGukd
ta&;ay: v$wfawmfac:+yD;rS twnfjyKcsuf ,l&r,f?
ar;?
ar; ? v$wfawmf&J@ twnfycsuf,l&r,fqkdwJh[m usaemfw@kd tajccHrlxJrSmygwm rawG@&ygbl;? tJ'g[m r&Sdrjzpf
vdktyfcsufvm;? a,bk,soabm owfrSwfxm;wmvm; q&m&J@?
a'gufwmwl;*sm? ? 'guawmhr&Sdrjzpfvdktyfcsufyg? v$wfawmfe@J trsKd;om;vHkcHa&;aumifpDe@J qufqHr_ &Sdygw,f?
ar;?
ar; ? tJ'gudk tajccHrlxJrSm jyXmef;xm;wmrsdK; &Sdygovm;cifAsm?
a'gufwmwl;*sm? ? nDvmcH t}uHycsufxJrSm ygwmyJ?
RFA ajym?
ajym ? 'gayr,fh atmufwdkbmv 29 &ufae@xkwf etz owif;pmrSm tajccHrl 104 csufxJu eHygwf 5
csufrSmawmh wyfrawmfonf trsKd;om;umuG,fa&;ESihf vHkcHa&;aumifpD. oabmwlnDcsufjzifh EdkifiHawmfvkHcHa&;
ESifh umuG,fa&;twGuf jynfolwpf&yfvHk;yg0ifatmif pDrHaqmif&GufcGihf&Sdonf? wyfrawmf. OD;aqmifr_jzifh jynfo@l
ppfr[mAsL[mudk az:aqmif&r,fvdk@ yg&Sdygw,f? eHygwf 9 tcsufrSmvJ EdkifiHawmforRwonf trsKd;om;umuG,f
a&; ESifh vHkcHa&;aumifpD. tqdkyaxmufcHcsufjzifh wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyfukd cef@tyfwm0efay;&r,fv@kd
yg&Sdygw,f? 'gudk=unfh&if trsKd;om;umuG,fa&;eJ@ vHkcHa&;aumifpD&J@ t}uHjyKcsuf tqdkyaxmufcHcsuf oabmwl
csufawGtwGuf v$wfawmfudk wifjyp&mrvdkbl;qdkwm[m xif&Sm;aeygw,f?
oHk;oyfcsuf (3)
v$wfawmfrSm ppfAkdvfawGwufa&muf+yD; Oya'jyXmef;onfhpepf ,ae@ urBmrSm rnfonfhEdkifiHrSmrS usifhoHk;
jcif; r&Sdyg? ,QKtwnfyvmr,fh Oya'ukd aemif 10 ESpf=umrS ajymif;vJcGifh yxm;wm? v$wfawmfudk,fpm;vS,f 75
&mcdkifE_ef; axmufcHr_&rS jyifcGihfyxm;wmawG[m tm%m&Sifpepf wnf+rJtm;aumif;atmif vkyfxm;ovdk jzpfae
wma=umifh jynfwGif;ppfydk+yD; qdk;0g;vmEdkifygw,f? jrefrmEdkifiH[m wdkif;&if;om;vlrsKd;aygif;pHk/ ,Ofaus;r_/ bmomaygif;
pHk&SdwJh vl@tzGJ@tpnf; jzpfwma=umifh tem*wf jrefrmEdkifiHtwGuf tajccHOya'a&G;cs,f&mrSm 1947 tajccHOya'
tm;enf;csuf tm;omcsufeJ@ wdkif;jynfuHawG@cJh&wJh jy\em t&if;cHrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;zd@k vdkygw,f? 1947 ck
tajccHOya'[m vlwpfOD;csif;pD&J@ tcGifhta&;udk }uD;}uD;rm;rm; umuG,fapmifha&Smufay;cJhaomfvnf; wdkif;&if;om;
vlrsKd;pkrsm;twGuf wef;wltcGifhta&;ukd tmrcHcsuf tvGefenf;yg;cJhygw,f? 'ga=umifh AkdvfcsKyf}uD;ae0if;u wdkif; 7
wdkif;/ jynfe,f 7 ck zefwD;+yD; wpfygwD A[kd wif;usyfr_atmufrSm wdkif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;&J@ wef;wlnDr#r_udk vHk;0
jiif;y,f cHcJh=u&w,f? ,QK etz vnf; tvm;wl wdkif; 7 wdkif; jynfe,f 7 ck qufvuf az:xkwfv#uf&Sdygw,f?
jrefrmhorkdif;wGif vGwfvyfa&; wdkufyGJ0ifcJholrsm;tjzpf todtrSwfycHcJh&aom &JabmfokH;usdyfonfyifv#if 1947 ck
tajccHOya' a&;qGJ&mYvnf;aumif;/ xdkOya'ukd a&;qGJcJhonfh wdkif;yjynfy v$wfawmfwGifvnf;aumif;/ txl;
u&zdk@ rawmif;qdkcJh=uacs? AdkvfcsKyf}uD;ae0if; ukd,fwkdif ppfwyft}uD;tuJ jzpfaecJhpOfu yxrqHk; tajccH Oya'
t& zGJ@pnf;onhf ygvDrefv$wfawmfwGif ppfwyftwGuf ae&mcGJwrf;ay;zd@k rawmif;qdkcJhacs? 1958 ckESpfwGif 0ef}uD;
csKyf OD;Ek . tm%m&ygwD a'gifvdkuf uGJtufoGm;onfh tcg if;u AkdvfcsKyf}uD; ae0if;tm; tdrfapmifhtpdk;& zG@J &ef
yef=um;cJhonf? AkdvfcsKyf}uD;ae0if; u ppfwyfrS r[kwfaom ygwDaemufcHr&Sdonfh xl;c|efxif&Sm;aom t&yfom;rsm;
jzifh tpdk;& zJG@cJhonf? ppfwyftaejzifh EdkifiHa&;OD;aqmifr_ukd,ljcif;onf jrefrmEdkifiH. taumif;qHk;tpOftvmrsm;
ESifhvnf;aumif;/ jrefrmhorkdif;ESifhvnf;aumif; qef@usifonf? EdkifiHwumwGifusihfokH;aeaom 'Drkdua&pD pepfESihf
vnf; ukdufnDjcif; r&Sdyg?
19
jrefrmjynf&J@
vufawG@ordkif;a=umif;udk
jyef=unfhr,fqdk&if wyfrawmf[m
zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk
zsufodrf;cJhwmyJ &Sdw,f?
umuG,fapmifha&SmufchJwm r&Sdbl;?
twdtus ajym&r,fqkd&if 1958
ckESpfrSm usif;ycJhwJh
wyfrawmfnDvmcHuae bm
csrSwfvdkufovJqdkawmh 1947
zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk
toufay;+yD;umuG,fapmifha&Smufyg
r,fvdk@ twdtvif;uae@xd
pmeJ@rSwfwrf;wifxm;cJhwm &Sdygw,f?
tJavmuftxd
rSwfwrf;wifxm;cJhwmawmifrS
1947 zGJ@pnf;yHkudk
1962 ckESpf a&mufwhJtcg
puULpkwfwpfpkwfvdk qGJ+zJypfvkdufw,f?
aemufwpfcg
1974 zGJ@pnf;yHk tajccHOya'}uD;udk
zsufodrf;cJhwmvnf;
wyfrawmfbJ jzpfw,f?
OD;atmifxl;
jrefrmEdkifiHa&S@aersm;aumifpD
20
tifwmAsL; (4)
a&'D,dkz&D;at;&Sm; RFA owif;XmeESifh jrefrmEdkifiHa&S@aersm;aumifpD OD;atmifxl; qufoG,f
ar;jref;csuf?
OD;rif;Zif? ? ppfwyftajccH}uD;pdk;a&; tajccHrlawG[m wdkif;jynf&@J toGiful;ajymif;a&;udk taxmuftul yEdkif
&J@vm;?
OD;0if;EdkifOD;? ? tem*wfzGJ@pnf;yHk tajccHOya'rSm wyfrawmftcef;utwGuf tajccH&r,fhtcsufawG qdk+yD;awmh
14 csufcsw,f? 'DtxJrSm t"duuswJhtcsufvdk@ajym&rSmvm;? 'grSr[kwf tjiif;yGm;p&mtcsufawGvdk@ ajym&rSm
vm; rodbl;? tcsuf wcsKd@ygw,f? yxr 1 csufu wyfrawmf[m EdkifiHawmfz@JG pnf;yHktajccHOya'udk umuG,f
apmifha&Smufzdk@ t"duwm0ef&Sdw,fvdk@ ajymxm;w,f? udkatmifxl; taeeJ@ b,fvdkjrifovJcifAs?
OD;atmifxl;? ? wpfurBmvHk;rSm&SdwJh wyfrawmfawG tm;vHk;udka&m 'Drkdua&pDEkdifiHawGrSm&SdwJh wyfrawmfawGudka&m
wpfygwDeJ@ uGefjrLepfEdkifiHrsm;rSmyifv#if wyfrawmf&@J t"duwm0efu bmvJqdk&if 2 csuf yg&dSygw,f? 1 csufu
wdkif;jynfudk jynfytEW&m,fu umuG,fa&; jzpfw,f// 2 tcsufu jynfwGif;rSm obm0tEW&m,fawG usa&mufvm
vdk@&Sd&if oufqdkif&mtpdk;&u wm0efay;tyfv@kd &Sd&if 0ifa&mufulnDaqmif&Gufay;&jcif; jzpfw,f? 'gudk=unfhjcif;tm;
jzifh wyfrawmf&J@wm0ef[m zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk umuG,fapmifha&SmufwmeJ@ bmrSrqdkifbl;qdkwm &Sif;aew,f//
jrefrmjynf&J@ vufawG@ordkif;a=umif;udk jyef=unfhr,fqdk&if wyfrawmf[m zG@J pnf;yHktajccHOya'udk zsufodrf;cJhwmyJ
&Sdw,f? umuG,fapmifha&SmufcJhwm r&Sdbl;? twdtusajym&r,fqdk&if 1958 ckESpf rSm usif;ycJhwJh wyfrawmf
nDvmcHuae bmcsrSwfvdkufovJqdkawmh 1947 zGJ@pnf;yHk tajccHOya'udk toufay;+yD;umuG,fapmifh a&Smufyg
r,fvdk@ twdtvif; uae@xd pmeJ@ rSwfwrf; wifxm;cJhwm&Sdygw,f? tJavmuftxd rSwfwrf;wifxm;cJhwmawmif
rS 1947 zGJ@pnf;yHkudk 1962 ckESpf a&mufwJhtcg puULpkwf wpfpkwfvkd qGJ+zJypfvkdufw,f? aemufwpfcg 1974 zGJ@pnf;yHk
tajccHOya'}uD;udk zsufodrf;cJhwmvnf; wyfrawmfbJ jzpfw,f? 'gjzpf&if bma=umifh 'Drludk xnfhzdk;ud;pm;vJ qdk
awmh zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk w&m;0if zsufcGihf&atmif umuG,fapmifha&Smufr,fqkdwhJ emrnfokH;+yD;awmhrS rlcsrSwf
zdk@ ud;pm;wmyJvdk@ oHk;oyfvdk@&ygw,f?
OD;0if;EdkifOD;? ? 'DrSmwpfcsufu bmoGm;awG@vJqdkawmh EdkifiHawmftwGif;rSm&SdwhJ vufeufukdiftzG@J tpnf; tm;vHk;
[m wyfrawmf&J@ uGyfuJr_atmufrSm &Sd&r,f? +yD;awmh wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf[m vufeufudkif tzGJ@t
pnf;awG&J@ t}uD;tuJ jzpfw,fqdkwJh tcsufygw,f? 'DtcsufrSm b,fvkdrsm; tusKd;oufa&mufr_ &SdygovJ?
OD;atmifxl;? ? tifrwefrS tEW&m,f}uD;wJh tcsufjzpfw,f? 'Drdkua&pDEdkifiHawGrSm wyfrawmfeJ@ tjcm;vufeuf
udkif tzGJ@tpnf;awGudk cGJxm;wmjzpfygw,f? &JwyfzGJ@awG&dS&r,f? vHkcHr_xdef;odrf;a&; wyfzGJ@awG&dS&r,f? tjcm; vuf
eufudkifwyfzGJ@awGudk wyfrawmfeJ@ cGJxm;wmjzpfygw,f? bma=umifhcJGxm;&vJqkdawmh yHkrSeft+rJwrf;&SdaewJh Regular
Army ac:wJh vufeufudkifwyfzGJ@eJ@ tjyeftvSef =uyfrwfxdef;ausmif;xm;wm&Sdw,f? 'DtrsKd;om;axmufvSrf;a&;
awG[m wyfrawmfudk wm0efrcHawmhbl;? wufvmwJh tpdk;&tzGJ@udk wm0efcH&w,f? wufvmwJh t&yfom;tpdk;&
udk opPm&Sd&r,f? tpD&ifcHpm wifjy&rSmu tpdk;&tzG@J jzpfw,f? wyfrawmft}uD;tuJ r[kwfbl;? jynfo@l &Jwyfz@JG
udkvnf;bJ wyfrawmfeJ@aum tjcm;wyfzGJ@0ifrsm;eJ@yg cGJxm;&rSm jzpfygw,f? &JwyfzGJ@[m ormorwfuspGm tv,f
acgifrSm &yfwnfae&r,f? EdkifiHtwGif;rSm&SdwJh b,folrqdk0ef}uD;jzpf&if jzpfr,f? orRwjzpf&if jzpfr,f? AdkvfcsKyf wpf
a,muf jzpf&ifvnf; jzpfr,f? b,folyJ usL;vGef usL;vGef &Jwyfz@JG [m usL;vGefwhJyk*d~Kvfukd zrf;qD;&J&r,f? w&m;pGJ
&J&r,f? w&m;Hk;wifydk@&J&r,f? tJvdkjzpfEdkifb@kd qdk&if &Jwyfz@JG eJ@ axmufvSrf;a&;wyfzGJ@[m wyfrawmfatmufrSm oGm;
&Sdvdk@ r&bl;? wyfrawmfatmufrSm &Sdaejcif;tm;jzifh ppfacgif;aqmifawG jypfr_usL;vGefwm rSefor#ukd vHk;0 ta&;,l
cGifh r&SdawmhbJeJ@ jynfzHk;um;cs/ vGwf+idrf;csrf;omcGihf wpfoufvHk;ay;&awmhr,fvdk@ajymaewmeJ@ twlwlyJv@kd ajymcsif
w,f? tifrwefta&;}uD;wJh tcsufjzpfygw,f?
21
udk,fusdK;&Smaeaom tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;
OD;atmifxl;? ? 'Drdkua&pDEdkifiHawGrSm wyfrawmftiftm;owfrSwfwhJ udpPawG? tiftm;wdk;avsmh udpPawG?
wyfrawmfudk avhusifhwJh udpPawG? &mxl;wdk;avsmh ay;wJhudpPawG wyfrawmfudk vufeuf wyfqifwJhudpPawG?
wyfrawmf&yfwnfa&; vdktyfwJh bmaiG&SmazGoHk;pGJa&;udpPawGukd t"du v$wfawmfu qHk;jzwfay;&wm jzpfyg
w,f? 'Drltwdkif;yJ wpfurBmvHk;rSm&SdwJh wyfrawmfawG vdkufemusifhoHk;&wm jzpfygw,f? 'Drlxufausmf usifhoHk;vd@k
r&ygbl;? wyfrawmf[m wyfydkif;qdkif&mawGrSm vGwfvyfpGm pDrHcGifh&Sdw,fqdk+yD; zGJ@pnf;yHktajccHOya'u tmrcHcsuf
ay;vdkuf&if bmjzpfoGm;vJqdkawmh wyfrawmfu ol@tiftm;udkol udufovdk wdk;csJ@oGm;r,f? avhusifhcsifovdk avh
usifh oGm;vdrfhr,f? wdk;csJ@ oGm;vdkufr,f? udufovdk wyfrawmfomtrd wyfrawmfomtz qdkwJh tawG;tac:rsKd;
utp dkufoGif;+yD;awmh avhusifhay;EdkifwJh taetxm;awG vHk;0 jzpfoGm;r,f? wyfrawmfwGif;rSm &mxl;wdk;ay;wJh
udpP[lor#u b,folurS 0ifa&mufawG@cGifhr&SdawmhbJeJ@ pdwfuduf wyfrawmftwGif; vrf;a=umif;u oyfoyf oGm;
rSm jzpfw,f? wyfrawmf&yfwnfa&;qdkwJh ta=umif;jycsufe@J tjyifrSm udufwJhpD;yGm;a&; xGufvkyfaetHk;awmh/ zG@J
22
oHk;oyfcsuf (4)
etz rS tqdkyxm;aom orRwpepf. 'Drdkua&pDrusaom obm0ukd yjyifzdk@qkdv#if orRw a&G;aumuf
a&;pepfonf vlwdkif;rJay;cGihfjzifh wdkufdkufa&G;aumufjcif; jzpfoifhonf? odk@aomf jy\emwpfck ay:aygufvmEdkifajc
wpfck &Sdaejyefygonf? if;rSm Armwdkif;&if;om; vlrsKd;pku vlOD;a&pkpkaygif; 65 &mcdkifE_ef; &Sdaeaoma=umifh jzpfonf?
vlOD;a&tajccHt&vnf; vlrsKd;pkrsm;. wef;wla&;ESihf nDn$wfa&;udk xdckdufr_tenf;qHk;jzpfrnfhpepfukd pOf;pm;&ef
t+rJvdktyfonf? &Srf;trsKd;om;acgif;aqmif EdkifiHa&;odyH` ynm&Sif a'gufwm p0fZefa,mifa[Gu zuf'&,f jynf
axmifpk ukd &Gmuav;wpf&GmeJ@ E_dif;,SOfajymoGm;cJhwm&Sdygw,f? tJ'D&GmxJrSm tdrf}uD;awGvnf; &Sdr,f? tdrfti,f/
t&G,f/ tvwfawGvnf;&Sdr,f? }uD;onfjzpfap/ i,fonfjzpfap ol@tdrfe@J ol ol@+cH0if;uav; eJ@olvGwfvyfpGm ae
xkdifcGihf &Sdr,f? 0uf/ EGm;/ arG;csif arG;r,f? oD;ESHpdkufcsif pdkufr,f? ol@twdkif;twmeJ@ol ol@todkif;t0ef;av;rSm
vGwfvyfr_uav;awG/ usifhoHk;cGihf&SdwJh tdrf}uD;tdrfi,f uav;awGe@J pkaygif;+yD; aexdkif=uwJh &Gmvdk[mrsKd;[m
zuf'&,fjynfaxmifpk ygwJh? olqdkvkdwmu usaemfw@kd tdrf/ usaemfw@dk +cH0if;vdk@ todtrSwf ycH&r,fqdk&if &Gmvlxk
&J@ tusKd;pD;yGm;ukd rxdcdkufapwJh toufarG;0rf;a=umif; vkyfief;rsKd;ukd vGwfvyfpGmvkyfudkifpGrf; &&Sd&rSm jzpfygw,f?
tck etz a&;qGJaewJhOya'u usaemf tdrf+cH0if;xJrSm 0uf+cHwJuav;wpfvkH; xyfaqmufcGifhay;yg? a&wGif;uav;
wpfwGif;avmuf wl;cGihfay;yg? Al;pifuav;vnf; xdk;yg&apqdk+yD; AkdvfcsKyf}uD;rsm;qDrSm vuf0g;jzef@ae&r,hfyHkygbJ?
etz&Jh 104 csufrl&J@ _axmihfu=unhf&if &Gmxdyfuol}uD;tdrfrSm ol}uD;ae&m ,lxm;ol[m ol}uD;r[kwfawmhbJ
ppfAdkvf}uD;jzpfaewmqdkawmh &yfa&;/ &Gma&;/ tkyfcsKyfa&;udpPawGay:vmvdk@ &Gmv,fZ&yfrSm tpnf;ta0; xdkif&r,f
qdk&if &Gmom;75 a,muf&Sdwdkif; ppfAkdvf25 a,muf[m 0ifxdkifpGufzuf+yD; tkyfcsKyfoGm;vdrfhr,f? ydk+yD;qdk; wmu
jynfe,feJ@wlwJh ukd,fhtdrf/ ukd,hf+cH0if;uav;rSm ukd,hfrdom;pke@J ukd,f vGwfvGwfvyfvyf aysmfaysmf&$if&$if aecGifh&r,hf
tpm; rdom;pkoHk;a,muf&SdwJh tdrfawGrSm ppfAkdvfawGu wpfa,mufuspD rdom;pkajcmufa,muf&SdwJhtdrfrSm ppfAkdvf
awGu ESpfa,mufuspD tdrfOD;cef;rSm vmwufxkdif+yD; tdrfr_a&;&mudpPawGudk 0ifa&mufpDrH uGyfuJoGm;awmhr,fqkd
wm xif&Sm;aeygw,f?
23
AdkvfcsKyf}uD;wdk@. w&m;pD&ifa&;
usaemfwdk@ q&mawmfOD;OwWr u
nGef=um;cJhovdkayghAsm
twdwfudkta=umif;cH
ypPKy`efudkrsufarSmufy
tem*wfudk a&S@=ubd
_=ubdk@ qdkovdk
usaemfwdk@ tem*wfrSm
ppftm%m&Sif csKyf+idrf;+yD;awmhrS
wu,fhvlrsKd;aygif;pHk
jynfolvlxk wpf&yf
&yfvHk;
vufcHEdkifwJh 'Drdkua&pD
jynfaxmifpkpepfudk
&nfrSef;+yD;awmh
twdwfu ta=umif;awGudk
tajcy+yD;awmhrS ypPKy`efrSm
awG@qHkaqG;aEG;
tajz&Smzdk@twGuf
awmif;qdkae=u&wm jzpfw,f?
}uD;
udkudk}uD
88 rsdK;qufausmif;om;acgif;aqmif
24
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH
toH DVB ESihf 88 rsKd;qufausmif;om;acgif;aqmif ukdukd}uD;
qufoG,far;jref;csuf?
? ? jrefrmEdkifiH&J@tajctaeudk=unfh&if etz ppftkyfpk[m tzufzufu edrhfusaewJh wdkif;jynfudk jyefvnf
OD;armhvmbdk@xuf udk,fhtm%mwnf+rJa&;twGuf twdkuftcHawGukdbJ &efvkyfaewmawG@&ygw,f? b,fol@t}uH
ay;csufudkrSvnf; em;raxmif/ b,fEdkifiHrSvnf; em;csvdk@r&bJ etz u ighjrif;igpdkif;aewm[m aemufqkH;rSmawmh
b,fol@twGufrS aumif;zdk@vrf;rjrifygbl;?
udkudk}uD;? ? usaemfwdk@ 'DrSm txl;ojzifhayghAsm? 0g&ifhEkdifiHa&;orm;}uD;awGe@J t}uHycsufqdkwm/ 0g&ifhqdkwmu
awmfHkwefHk oHk;xm;wm r[kwfygbl;? awmfawmfukd tawG@tuHawGtay:rSm oifcef;pm xkwfEkwfxm;+yD;rS wifjy
xm;wJh tcsufawGjzpfw,f? usaemfwdk@ q&mawmfOD;OwWr u nGef=um;cJhovdkayghAsm? twdwfudkta=umif;cH?
ypPKy`efudkrsufarSmufy? tem*wfudk a&S@_=ubdk@ qdkovdk usaemfw@kd tem*wfrSm ppftm%m&Sif csKyf+idrf;+yD;awmhrS
wu,fhvlrsKd;aygif;pHk jynfolvlxkwpf&yfvHk; vufcHEdkifwJh 'Drdkua&pD jynfaxmifpkpepfudk &nfrSef;+yD;awmh twdwfu
ta=umif;awGudk tajcy+yD;awmhrS ypPKy`efrSm awG@qHkaqG;aEG; tajz&Smzd@k twGuf awmif;qdkae=u&wmjzpfw,f?
DVB
oHk;oyfcsuf (5)
wdkif;jynfudk 'Drdkua&pDEdkifiHjzpfatmif wnfaxmifr,fqdk&if vlxk&J@ tcsKyftjcmtm%mydkifqdkifr_ Popular
Sovereignty ukd zGJ@pnf;yHktajccHOya'&J@ a=umkd;jzpfwJh tajccHtusqkH; vGwfvyfr_ tcGihfta&;oHk;&yf Three Basic
Freedoms jzpfwJh vGwfvyfpGmxkwfaz:ajymqdkcGihf/ vGwfvyfpGmpnf;kH;cGifhawGudk tajccHOya'&J@rdKiftjzpf &Sif;&Sif;
26
vif;vif; jyXmefay;&rSm jzpfygw,f? jrefrmEdkifiHudk ppfwyfu ESpfaygif; 60 cef@ tkyfcsKyfcJh +yD;+yD? ,QK urBmeJ@r,SOfe@J tkH;?
tdrfeD;csif;EdkifiHawG xGuf+yD; b0awG/ toufawG/ t&SufawGe@J &if;+yD; u|efcHae=u&wm vlwkdif;tod? urBmu tod
yg? etz rSm qef;=u,faom orRw pepfudk csrSwfxm;onf? orRwonf tajccHOya't& t}uD;tuJjzpf+yD;
0ef}uD;csKyf&mxl; (odk@r[kwf) 0ef}uD;csKyfOD;aqmifonfh 0ef}uD;tzG@J twGuf jyXmef;csuf ryg&Sdyg? ygvDreftpdk;&. Xif
&Sm;aom oGifjyifwpfckrSm 0ef}uD;tzGJ@onf tkyfcsKyfa&;tzGJ@ tppftrSefjzpf+yD; wu,fhtm%mudk udkifwG,f&onf?
ygvDrefudk wm0efcHxm;&onf? wenf;tm;jzifh jynfolvlxkukd wm0efcH&onf? 'Drdkua&pDpepfudk tajccHxm;aom
a=umifh 0ef}uD;tzGJ@udk t,Hkt=unfr&Sd tqdkwifum zwfcsypfEdkifonf? etz . tajccHrlwGif orRwonf rnfol
ukdrS wm0efrcH&? odk@aomf 0ef}uD;rsm;rSm orRwukd wm0efcH&onf? ygvDrefudk wm0efrcH&? orRwonf ppfbufrS
yk*~dKvfjzpfaeI Oya'ytzJG@tay: =oZmv$rf;rdk;xdef;csKyfaeonf?
0ef}uD;rsm;onf orRw. vufatmufrSjzpfum tm%m&Sif qefvmayrnf? etz . tajccHrlrsm;u
orRwonf EdkifiHt}uD;tuJjzpf+yD; tkyfcsKyfa&;ukd ,lepfokH;ckwGif jzef@cJGxm;onf[k qdkonf? odk@aomf rnfonfh tm
%mukd jzef@cGJrnfukd r&Sif;vif;? tao;pdwfudk ajymrxm;ay? tpdk;&tzGJ@wGif EdkifiHawmf orRw/ 'korRw ESpfOD;/ a&S@ae
csKyf/ jynfaxmifpk0ef}uD;rsm; yg0ifonf? orRwonf jynfaxmifpk0ef}uD; oHk;OD;xJESifh tvkyf vkyf&rnfjzpf+yD; tjcm;
a&G;aumufcH ukd,fpm;vS,frsm; 0ef}uD;jzpfa&;udk jiif;y,fEdkifonf? jynfaxmifpkv$wfawmfu twnfryv#if rnfo@dk
jzpfrnfukd ajymrxm;yg? ppfwyfrS tvdktavsmufjzpfvmrnfh orRwukd pGJcsufwifzwfcs&ef v$wfawmfESpf&yfteuf
wpfckckrS tzGJ@0ifpkpkaygif;. av;yHkwpfyHk vkdtyfonf? TtcsufrSm wdkif;jynf tkyfcsKyfr_ukd t+rJ+cdrf;ajcmufaeygonf?
wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyfonf orRwvufatmufwGifr&Sdovdk orRwrSm ppfaoemywd vnf;r[kwfacs? rnf
onhfEdkifiHrS 0ifa&mufpGufzufrudkrqdk umuG,fwm;qD;Ekdifrnhf {&mrvufeuf}uD;ukd umuG,fa&;OD;pD;csKyftm; ay;
tyfxm;onf? jrefrmEkdifiHwGiftwdwfumv A[kdcsKyfukdifonhf ppftm%m&SifpepftkyfcsKyfr_ tawG@tuHrsm;ukd t
ajccHI tem*wfjy\emajz&Sif;a&;udk OD;wnfrnfh pepfwpfckjzpf&ef txl;vdktyfaeygonf?
27
tajymav;/ avoHawG=um;&wJh
tcgrSm enf;enf;awmh
xl;qef;wmayghAsm? usaemfuawmh
wpfckbJ ajymcsifygw,f?
EdkifiHa&;orm;awGeJ@
EdkifiHa&;ygwDwpf&yfbJjzpfap/
tiftm;pkwpfpkwpfck
b,ftiftm;pkudkrqdk
olwdk@ajymwmawGeJ@
tuJrjzwfygeJ@?
olwdk@wu,fvufawG@/
wdkif;jynf&Jhb0 jynfolawG&J@
b0eJ@tuJjzwfzdk@ vdkw,fvdk@
usaemfajymyg&ap?
tifwmAsL; (6)
a&'D,dkz&D;at;&Sm;owif;Xme
qufoG,far;jref;csuf?
RFA
28
qGwfcl;&ef tqifoifhjzpfygv#uf
rqGwfcl;wwf&Smaom AdkvfcsKyf}uD;rsm;
29
oHk;oyfcsuf (6)
pnf;urf;jynfh0aom 'Drdkua&pD[k trnfwyf+yD; ppf,leDazgif;rsm;tpm; 'Drkdua&pD0wfpkHrsm;udk etz u
cH&awmhrnf? Tonfyifv#if 'Drdkua&pDonf ydifbufuif;atmif tm;}uD;a=umif;ESifh ppftkyfpkonf tuGif;rJh
wefcdk;}uD;onf r[kwfa=umif; todtrSwf y&jcif;yif jzpfonf? 'Drdkua&pDukd enf;trsKd;rsKd;ESifh pDpOfaqmif&Guf Edkifyg
onf? t"dua&G;cs,fp&m 2 ckrSm ygvDref tpdk;& ESifh orRwyHkpHrsm;jzpfonf? rnfonhfykHpHu omvGefa=umif; tcsdef
=umjrifhpGm jiif;cHkcJh=uonf? ppftkyfpk. tajccHrlrsm;xJwGif xdktjiif; yGm;r_ukd jyef+yD;rD;ar$;xm;onf? twdwfumv
tawG@tuHrsm;t& ygvDref (odk@) orRw yHkpH ppfppfrsm;om 'Drdkua&pDpepfukd usifhoHk;atmifjrifEdkifa=umif; rsufvkH;
udk wdrfovmzHk;aeaom ppftkyfpkrsm; rjrifEdkif=uao;ay?
w&m;pD&ifa&;
30
ckaemufydkif;
tus,fw0ifh
usaemfvnf; rodao;bl;As?
usaemfwdk@ xifwmu
jynfe,fudk v$Jtyfxm;wJh
tm%mydkif;ayg
;ayghAsm?
pmay/ ,Ofaus;r_utp
tjcm;udpPawG trsm;}uD;ygw,f?
tck[mu
jynfe,f0ef}uD;csKyfudkvnf;
orRw u a&G;r,f?
jynfe,f0ef}uD;awGuvnf;
orRw udkwm0efcH&r,fqdkawmh
usaemfwdk@tydkif;rSm
bmrS tm%mr&Sdbl; jzpfoGm;r,fAs?
Edkif[Hom
rGefejf ynfopfygwD taxGaxGtwGif;a&;rSL;
31
tifwmAsL; (7)
BBC
cGefOuUm?
?2007 yxr (6) vxJrSmbJ rl=urf;a&;qGJwma&m vlxkqENcH,lwma&m t+yD;owfvkyfr,fvdk@ ,lq
w,f cifAs?
ar;?
ar; ?2007 xJrSm +yD;r,fvdk@ OD;cGefOuUmwd@k ,lqygovm;?
cGefOuUm?
?2007 ck 6 vxJrSmjzpfr,f? jynfol@qENcH,lwhJ tcsdefrSmqdk&ifvnf;bJ wyfrawmfwpf&yfxJ
&Sd&r,fqdkwJhrleJ@ vufeufudkif typf&yftzGJ@awGukd tusyfukdif+yD;awmh vufeufodrf;wmwdk@ toGifajymif;wmwdk@awG
vkyfvm+yD;awmh wydifwnf;rSmbJ typfcwf&yf tzGJ@awGudkvnf; rv_yf&Sm;Edkifatmif wpfcsufckwf ESpfcsufjywf vkyf
vm Edkifw,fvdk@ wGufxm;vdk@&w,f?
ar;?
ar; ? etz ajymaewmu Road Map 7 csufxJrSm yxrqHk; 'Dtcsuf+yD;oGm;vdk@&Sd&if jrefrmEdkifiH 'Drdkua&pDpepfqD
toGiful;ajymif;r,fqdkawmh tJ'Dvkyfief;pOfaum aemufwpfqifh b,fvdkyHkpHrsKd;eJ@ wufEkdifw,fvd@k ,lqovJ cifAs?
twkta,miftrsdK;om;nDvmcH +yD;+yD
jzpfvmwJh tajctaeay: rlwnf+yD;awmh usaemfwdk@ oHk;oyf&rSm? 2006 ckESpfrSm jzpfysufaewJh tajctaeeJ@ =unfh+yD;
oHk;oyf&r,fqdk&ifawmh avmavmq,f tajctaeu wyfrawmftpdk;&u olw@kd vkyfcsifwhJykHpHe@J trsKd;om;nDvmcH
udk +yD;qHk;oGm;atmifvkyfEdkifw,fvdk@ usaemfw@kd u jrifygw,f cifAsm?
oHk;oyfcsuf (7)
avmuygvw&m;qdkwm jrwfpGmbk&m;&J@w&m;awmf jzpfw,f? ig;yg;oDvukdrSrvHkcHwhJ ppfAkdvfawG rwef
wJh pum;awG ajymxGuf=uwmyg? 1990 a&G;aumufyGJ tudumvrSm AkdvfcsKyf}uD;apmarmif ajymcJhw,f? a&G;
aumufyJGrSm tEdkif&wJh ygwDukd tm%mtyfESif;+yD; ppfwef;vsm;udk usKyfw@kd jyefrSmyg? tajccHOya'a&;qGJa&;[m usKyf
wkd@eJ@ rqdkifygbl;? tEdkif&wJh ukd,fpm;vS,fawG wm0efygvd@k ajymcJhwm rSwfrd=urSmyg? +yD;awmh jynfol@v$wfawmf
a&G;aumufyGJ yk'fr 3 wGif v$wfawmfukd rJqENe,frsm;rS a&G;aumuf wifajrmufvkdufaom ukd,fpm;vS,frsm;jzifh zG@J
pnf;&rnf[k jyXmef;yg&Sdonf? ,if;jyXmef;xm;csufESihftnD v$wfawmf ac:,lzGJ@pnf;jcif;udk EdkifiHawmf +idrf0yfydjym;r_
wnfaqmufa&;tzJG@u aqmif&Gufay;rnf[k qkdchJw,f? aemufwpfcg AdkvfcsKyfcifn$e@f 0ef}uD;csKyfvkyfpOf tJ'Da=ujim
csuf&J@ tykd'f 20 rSm jynfolrsm;u a&G;aumufwifajrmufvkdufaom ukd,fpm;vS,frsm;onf tem*wf 'Drkdua&pD
EdkifiHawmf zG@Jpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'udk a&;qGJ&ef wm0ef&dSaomyk*~dKvfrsm;jzpfonfqkd+yD; vufrSwfxdk;+yD; Oya' uJh
okd@ wnfaom trdef@jzpfap&rnf ykH cifn$e@f qdk+yD; vkyfchJwmyJ?
r*Fvmaqmif &SifyyJGvkyfwmutp tokb o*[fwmtqHk; cGihfawmif+yD; vkyf&wJhwdkif;jynfrSm w&m;
r#w vGwfvyfjcif;eJ@raoG 'dk@jynf qdkwm rjzpfEkdifyg? wdkif;oljynfom;awGudk vkyfcsifovdkvkyf/ owfcsifovdkowf/
cdkif;csifovdkcdkif;/ odrf;csifovdkodrf;/ v,f/ ,m/ ajr/ tdrfawG odrf;aewmukd avmuygvw&m;qkdwhJ pum;ukd
acG;yg;pyfu ewfpum; xGufovdk jzpfraebl;vm;? trJGqHk;wkdif;jynfrS tcsrf;omqHk;tkyfpkuAkdvfcsKyfawGyJ? =unhf-oEWma&$ r*Fvmaqmif/ ol@ajr;arG;ae@/ Ak'<*g,mtvSL 'gvlod&Sif=um;udpP? wdkif;r;/ omoema&;0ef}uD; etz tm
%m odrf;tzGJ@0if AdkvfcsKyfrsKd;n$efudk 0ifzrf;wkef;u wa,mufpD a&$wefcsdef 64 wefqdkvm;? 'gawmifrS EdkifiHwumESihf
urBmhb%fawGrSm tyfESHxm;wJhaiG rygao;bl;? 0ef}uD;csKyf cifn$ef@rSmaum wefcsdef b,favmuf&dSaevJ? wpfwefrSm
yd\csdef 625 yd\m &Sdw,f? usyfom;eJ@ rwGufeJ@? yd\meJ@om wGuf=uayawmh? AkdvfcsKyff}uD; csrf;oma&;vm;
wdkif;jynfaumif;pm;a&;vm; AkdvfcsKyfae0if;wdk@ csrf;omcJhwJh pm&if;ray:ao;yg?
34
tifwmAsL; (8)
bDbDpD owif;XmeESifh oifhb0r~Zif;t,f'Dwm OD;wifarmifoef; qufoG,far;jref;csuf?
OD;udkudkatmif? ? tem*wfrSm NLD udk ygwDwpf&yftjzpf qufvuf&yfwnfcGifh ay;r,f? ray;bl; qdkwmawmif
ar;cGef;xkwfp&m jzpfaeyg+yD? 'DyHkpHtwdkif;qdk&if ppfwyfubJ tajccHOya'udk qGJr,f? qENcH,lyGJudkvnf; }uHhcdkifa&;tzG@J
&J@ tultnDeJ@ tEdkif&atmifvkyfr,f? 'Dvkde@J bJ ppfwyfubJ tem*wfEkdifiHa&;udk xdef;csKyfoGm;Edkifr,fv@kd ygarmuQ
pwdkifrwfu oHk;oyfygw,f?
OD;wifarmifoef;? ?2006 ckESpfuawmh tcGihftvrf;awG vufvGwfoGm;&w,fv@kd ajym&rSmayghaemf? bma=umifhvJ
qdkawmh rdrdvdkcsifwmudkndvdk@&wJh taetxm;rSm wyfrawmfu &aew,f? trsKd;om;'Drkdua&pDtzG@J u urf;vSrf;
csufawGuvnf; wyfrawmf bufuvkyfomudkifom&SdwJh vrf;pOfawGjzpfw,fav? ck[mwyfrawmfuol@oabmeJ@
qufoGm;wJhtcgusawmh a':atmifqef;pk=unf eJ@ trsKd;om;'Drdkua&pDtzG@J csKyf bufuvnf; 'Dtwdkif;bJ ae=u&wJh
tcgusawmh ckeajymwJh Edkif_H; qdkwJhbufu=unfh&if udk,hfbufukd v#Kd0ifvmwm r&SdwhJtwGuf Edkifw,fvdk@ ajymzd@k
qdkwm tcufbJav? Armjynf&J@ tajctaeu Edkif_H; eJ@udk ajymvdk@r&bl;? ol@atmuf udk,hfatmuf 'l;axmuf=u
wm r[kwfawmh wyfrawmfvnf; Edkifw,fqkdwmudk r&Edkifbl;? ayga=umifa=umif enf;vrf;a[mif;udkyJav#muf&rSm
jzpfaew,fav// Armjynfqdkwmu olvnf;vkyfom; udk,fvnf;vkyfom; qdkwmbJ?
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH
ajz=um;onf?
DVB
ar;?
ar;
? EdkifiHom;wpfOD;csif;pDu 'gudk udk,fe@J rqdkifbl;qdk+yD; a&iHkE_wfydwf quf+yD;ae=urSmvm;? tzG@J csKyfe@J CRPP
wdk@[m e*dkuwnf;u nDvmcHudk vufcHjcif;r&SdwhJtjyif anmifESpfyifrSmvnf; yg0ifywfoufjcif;r&SdwJhtwGuf olw@kd
&J@uef@uGufr_[m odyftxl;tqef; r[kwfayr,fh nDvmcHwufaewJh rGefjynfopfygwD&J@ uef@uGufajymqdkr_awG t
wGufuawmh tawmfav; xl;jcm;aeygw,f?
Edkif[Hom?
? nDvmcHrwufawmhbl;qdk+yD; jynfolvlxkukd &Sif;jyw,f? bmvJqkdawmh t&ifu usaemfw@kd
m
wufzl;w,f? 2004 rSm usaemfwdk@wifjyoifhwm wifjy+yD;+yD? tJ'g olw@kd vufrcHbl;? 'ga=umifh usaemfwkd@ wufv@kd
vnf; rxl;bl;qdk+yD; ajymjyw,f? olwdk@ csrSwfxm;wJhrludk =unfhvdkufjyefawmhvnf; usaemfwdk@vufcHEdkifp&mr&Sdbl;?
axmufjycGifhvnf; &Sdraebl;? trsKd;om;nDvmcHrSm olw@kd csrSwfxm;wmuawmh EdkifiHwpfckrSm wyfrawmfu wpfck
wnf;? aemuf+yD; vufeufudkiftzGJ@0iftm;vHk;[m ppfOD;pD;csKyf&@J xdef;uGyfr_ atmuf/ tJ'DatmufrSm &Sd&r,fqkdwmu
wu,fvdk@rsm; twnfjzpf&if usaemfwdk@udk vufeufpGe@f zd@k vufeuftyfzdk@ awmif;qdkvmEdkifwmawG &Sdw,f? 'g
a=umifh usaemfwdk@ rwufbl;vdk@ tJ'gawG &Sif;jywmyg?
ar;?
ar; ? rGefjynfolawG&J@ oabmxm;u b,fvkd&dSvJcifAs?
ajz?
? olwdk@vnf;usaemfwdk@eJ@ xyfwlygbJ/ vufeuftyf&r,fqdkawmh b,fvdkrS rjzpfEkdifbl;qdkwhJ ta=umif;
ajz
ayghav?
ar;?
? usaemf em;r&Sif;vdk@yg? +idrf;csrf;a&;vkyfuwnf;u vufeuftyf&r,f? rtyf&bl;qdkwmrsKd;/ wcsdefrSm
ar;
vufeuf tyf&r,fqdkwmrsKd; oabmwlnDcsuf &Sdygovm;?
ajz?
ajz ? 'gawGrygbl;? vufeuftyf&r,fqkdwm rygbl;av? 'gayr,fh w&m;aoawmh usaemfw@kd r[kwfbl;? EdkifiHa&;
jy\emudk tm;vHk;ajz&Sif;+yD;vdk@&Sd&if usaemfw@kd vdkvm;wJh EdkifiHa&;yHkpHrsKd;jzpfvm&if aemifrSmawmh tyf&rSmaygh? 'Dae@
tcsdefrSm bmrS rudkifwG,f rajz&Sif;&ao;bJeJ@/ usaemfwdk@ vdkcsifwhJyHkpHtaetxm;udk ra&mufao;bJeJ@ vufeufukd
tyfvdkuf&r,fqdk&if usaemfwdk@twGuf aemufykdif; bmrSvkyfv@kd udkifvkd@ r&wJh taetxm;rsKd; jzpfoGm;r,f? 'gukd
usaemfwdk@ &nf&G,fwmyg?
ar;?
ar; ? q&mwk@d rGefjynfopfu vdkcsifw,fqkdwm ppftpdk;&u b,fvkd[mawGudk vdkufavsmay;&r,f EdkifiHa&;t&
udk qdkvdkwmygvJ?
ajz?
ajz ? usaemfwdk@u ppfrSefwJh zuf'&,fjynfaxmifpk oabmrsKd; jzpfcsifw,f? aemuf+yD;awmh rGefjynfe,frSmqdk&if
rGefjynfolawGu udk,fydkifjyXmef;cGifh&SdwJh v$wfawmfrsKd;/ udk,hf[meJ@udk,f txkduftavsmufayghAsm? jynfaxmifpkukd
35
36
ar;?
ar; ? 'Dvdk &Sif;jywma&m/ nDvmcH rwufwma&m aemufykdif;rSm ppftpdk;&eJ@ rGefjynfopfeJ@qufqHa&;pum;/ qdkvkd
wmu ppfwyfawG udk wdk;cswmrsKd;/ wdkif;&if;om;awGudk uef@owfwmrsKd; &Sdvm;cifAs?
ajz?
ajz ? ckxd xl;jcm;wmu atmufwdkbmv 14 &ufae@wkef;uav/ usaemfw@kd XmecsKyfukdvm+yD;awmh ajryHkwdkif;
wmwJh udpPawmh enf;enf;xl;qef;w,f? ajrwdkif;tzGJ@wpfzGJ@udk v$wfvmw,fav? usaemfw@kd XmecsKyftxdukd
a&mufvmw,f? xdkif;rSmoHk;aewJh ajryHkrsKd; oHk;vd@k &atmif vmwdkif;wmyg? +yD;awmh xdkif;eJ@jrefrme,fpyfawGukd =unfh
vdk@&r,fvdk@ olwdk@ajym=uw,fayghav? 'ga=umifh vmwmyg?
ar;?
ar; ? q&mwdk@ zdwf=um;csufeJ@ vmwmvm;? olwdk@[molw@kd vmwmvm;?
ajz?
? 'Dvdkyg? usaemfwdk@u rvmapcsifbl;? olw@kd uvmw,f? tJ'D taetxm;rsKd; jzpfoGm;w,fav? tm;vHk;
ajz
ajyajyvnfvnfeJ@awmh r[kwfygbl;? ra=urvnfwhJudpPawmh &SdwmayghAsm?
ar;?
? t"du wjcm;&nf&G,fcsufvnf; &SdrSmaygh? ta=umif;jywmuawmh ajrwdkif;udpPaygh? e,fpyfbufukd vm
ar;
=unfhwmaygh?
ajz?
ajz ? [kwfw,f? tJ'DvdkbJ jzpfEdkifw,fv@kd usaemfw@kd tuJcwfxm;w,fav?
ar;?
ar; ? [kwf+yDcifAs? q&mwdk@vnf; vHkcHa&;aumifpDukd apmifh=unfhw,fqkdawmh nDvmcHrSmvnf; apmifh=unfhawmh
wpfckckayghAsm? tajzwpfckck nDvmcHeJ@bJ &yfoGm;rvm;? oHk;yGihfqkdif aqG;aEG;a&;bJ jzpfvmrvm;? ckcsdefrSm bmrsm;
ar#mfvifhxm;vJ cifAs?
ajz?
ajz ? vHkcHa&;aumifpD&J@ aqmif&Gufr_tay:rSm rlwnfw,f? b,ftxd taumiftxnfaz:rvJ/ csrSwfrvJqkdwhJ
tay:rSm tajctae ajymif;vJoGm;r,fvdk@ usaemfwdk@tuJcwf=unfhw,f? wu,fvdk@ vHkcHa&;aumifpDu aES;auG;
aer,f// twGif;bufuvnf; yHkrSeftwdkif; v_yf&Sm;r,fqdk&if olwk@d yHkrSeftwdkif; =umvdrfhr,fvd@k usaemfw@kd xifw,f?
ar;?
ar; ? yHkrSeftwdkif;qdkwm nDvmcH}uD;u qufoGm;aerSmaygh?
ajz?
ajz ? nDvmcH qufoGm;rSmaygh?
ar;?
? vHkcHa&;aumifpDu qHk;jzwfr,fqkd&if oHk;yGihfqkdifbufukd vrf;a=umif;ajymif;oGm;r,fh oabm&Sdw,fv@kd
ar;
,lqvdk@ &ygovm;?
ajz?
ajz ? [kwfw,f? vHkcHa&;aumifpD&J@ yxrcsrSwfr,fh tajccHoabmxm;udk usaemfwdk@apmifh=unfhaeygw,f? tJ'g
udk csrSwfr,fqdk&if wpfpHkwpf&mawmh tuJcwfv@kd &Edkifw,fv@kd usaemfw@kd wGufxm;ygw,f?
37
ar;?
ar; ? ckaqG;aEG;oGm;wmuawmh vl@tcGifhta&; bmrStmrcHcsufray;EdkifwJh anmifESpfyifnDvmcH&@J zGJ@pnf;yHk topf
tay: rGefjynfopf ygwD&J@ a0zefr_yg?
oHk;oyfcsuf (8)
etz [m wpn tEdkif&vdrhfr,fvkd@ udef;aowGuf+yD; 1990 rSm a&G;aumufyJGvkyfcJhw,f? wyfe,fajrawG
tygt0if r*Fvm'Hk rSmawmif NLD u tEdkif&vdkufw,f? AkdvfcsKyfr;}uD;apmarmifu uwdtwdkif; tm%mv$J/
v$wfawmfac:ay;&r,f ajymvmawmh AkdvfcsKyfr;}uD;oef;a&$ u AkdvfcsKyfcifn$e@f ukd tl;aq;xdk;cdkif;+yD; ae&muae
z,f&Sm;ypfvdkufw,f? tJ'DrSm tm%m&Sif rmpwmb&def;&SdwhJ OD;ae0if;u tEdkif& NLD trwfawGtygt0if tjcm;
trwfawGukd enf;rsKd;pHkeJ@ 'kuQay;cdkif;ygawmhw,f? trwf wpfa,muf&@J rdom;pkvkyfief;udkifief; tao;pdwf rSwf
wrf; ypk+yD; trwfukd,fwdkifukd =uyfvdk@ &&if&/ r&&if om;orD; ajr;/ awG&J@tvkyftudkif tcGihftvrf;awG/ &yfwnf
a&;/ &mxl;wufa&; ynmqufvuf oif=um;a&;awGrSm wif;wif;usyfusyf udkifygawmhw,f? trwfu EkwfxGuf
rvm;? wjcm;&yfwnfa&; wdk;wufa&; om;orD;a&;udk =unhfrvm;? kduf+yD;om; pm&GufrSm vufrSwf xkd;ckdif;wm?
owfvdk@&wJh olukdowfypfwm/ axmifcsvkd@ &wJholudk axmifcsypfwm/ vGwf&ufaph&if aemufyk'frwpfcke@J xyfcswm?
'Dvdk enf;rsKd;pHkeJ@ jynfol@ukd,fpm;vS,fawG ynm&SifawGudk aysmufatmif okwfoifaewm ckxdygbJ?
OD;ae0if; &J@ n$ef=um;csufeJ@ NLD ukd zdcGif;+yD;rS acgif;ndwfr,fh ykwfoifndKawG zgacgif;awG/ bdef;bk&ifawG
arSmifcdk&mZm awGukd trnftrsKd;rsKd;eJ@ ppfAdkvftm%mwnf+rJa&; r[mpmwrf;zwfyJGukd vkyfvmvdkufwm 14 ESpfom
=umvmvdkufw,f? urBmrSm t&Snf=umqHk; nDvmcHtjzpf *&if;epfpHcsdef0ifoGm;w,f? 1992 ckESpf nDvmcHusif;ybk@d
ndEdif;aqG;aEG;yGJvkyf=uwJhtcg etz acgif;aqmifawGukd &Srf;trsKd;om;acgif;aqmif OD;cGefxGef;OD; u xar;cJhw,f?
trsKd;om;nDvmcHrSm ajymqdka0zef oHk;oyfcsufawGudk a&;om;xkwfjyef vkda=umif;/ 'DudpPa=umifh rnfo@l udkr# ta&;
,ljcif;/ w&m;pGJqdkjcif; ppfaq;ar;jref;jcif;r&SdbJ aqmif&GufEdkifyghrvm;vk@d ar;jref;cJhygw,f? vGwfvyfpGm aqG;aEG;cGihf &Sd
ygw,f? owif;ukdawmh olwdk@ xkwfjyefoGm;r,f? t}uHy aqG;aEG;csufawGeJ@ywfouf+yD; ta&;,lr_ yvkyfrSm r[kwf
bl;vdk@ etzu ajymcJhw,f? 'gayr,fh a'gufwm atmifcifqifh crsm axmiftESpf 20 usoGm;cJh&ygw,f? trSef a0
zef axmufjyolwdkif; axmifxJrSm aoukef+yD? axmifxJrSmvnf; &Sdae=uqJyg? vGwf&ufaphayr,fh zrf;qD;xdef;odrf;
cHae=uqJyg?
awG@qHkaqG;aEG;a&;udktvdkr&Sdaom etz
38
tifwmAsL; (9)
'Drdku&ufwpfjrefrmhtoH DVB ESifh trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyf NLD ajymcGihf&yk*~dKvf OD;odef;n$e@f /
&Srf;wdkif;&if;om;acgif;aqmif p0fZefa,mifa[G/ rGefjynfopfygwD taxGaxGtwGif;a&;rSL; Edkif[Hom/
jynfol@v$wfawmf ukd,fpm;y aumfrwD CRPP twGif;a&;rSL; OD;at;omatmif wdk@ qufoG,f
ar;jref;csuf
csuf?
'DAGDbD? ? t&ifwkef;ua&m zGJ@pnf;yHktajccHOya'a&;qGJwm 'Davmuftcsdef=umcJh bl;ygovm;?
OD;odef;n$ef@? ? tcsdeftwdtus owfrSwfz@kd udpPyg? bmjzpfvdk@ tcsdeftwdtus owfrSwfz@kd ajym&vJqkd&if ArmEdkifiH
tawG@tuHt& usaemfwdk@wdkif;jynfrSm 1947 wkef;u EdkifiHawmfzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya' a&;qGJcJhw,f? tJ'D
wkef;u xkwfjyefxm;cJhwJh ordkif;taxmuftxm;awGt& 7 vausmfbJ =umw,f? aemufwpfcg 1974 ckESpfrSm
jynfaxmifpkqdk&S,fvpforRw jrefrmEdkifiHawmf&J@ zGJ@pnf;yHktajccHOya' a&;qGJchJw,f? tJ'Dwkef;u pcJhwhJ 1971 ESpf
yxr t}udrf ygwDnDvmcHuae aemufqHk;jynfvkH;u|wf qENcH,lyJG twnfywJh 1974 ck Zefe0g&D 3 &ufae@txd qdk
&if 2 ESpfausmfbJ =umw,f? tJ'Dawmh yxrwpf}udrf 7 vausmf =umw,f? aemufwpf}udrfrSm 2 ESpfausmf =um
w,f? ck[mu tm;vHk;odwJh twdkif;bJ? 93 ckESpf u pcJhwJh nDvmcH[m 13 ESpf/ 14 ESpftxd 0ifvm+yD? tJ'Dawmh
usaemfwdk@ wdkif;jynf[m vGwfvyfa&; oufwrf;eJ@ jyef=unfh&if vGwfvyfa&;&wm 59 ESpf &Sd+yD? 59 ESpfrSm usaemfw@kd
wdkif;jynfrSm tajccHOya' r&SdwJhumvu 1962 uae 74 xd 12 ESpf? ckwpfcg 88 uae 2006 xdqdkawmh 18 ESpf? 2
ck aygif;&if ESpfaygif; 30? tJ'Dawmh vGwfvyfa&;oufwrf; 59 ESpf&@J xuf0ufausmfayghAsm? tajccHOya' r&Sdbl;?
tJawmh tajccH Oya' eJ@ ywfoufwJh Oya'ynm&SifawG/ EdkifiHa&;awG;ac:ynm&SifawG ajym=um;csuft&qdk&if
tajccHOya'umv =umjrifhpGmr&Sdwm b,fvkdrS roifhawmfbl;? tJ'Dvkd tJ'Dvkd tcsufawGa=umifh usaemfwdk@ tajccH
39
1962 ppftm%modrf;+yD;aemuf
40
Edkif[Hom?
m ? +idrf;csrf;a&;tzGJ@awG wufaew,fav? olw@kd &nf&G,fcsufawG bmrSajymvdk@r&bl;? acsmifxdk;xm;wm
usaemf xifw,f? olwdk@taeeJ@awmh wufaevJta=umif;rxl;bl;? xGufvmwm taumif;qHk;vd@k ajymwm? rGefjynf
opf wpfckbJ? olwdk@ajymwJhvdkif;twdkif;bJav? olw@kd wifjyw,f? tpdk;&u vufrcHbl;? aemufawmh rGefjynfopfu
wufawmhwufw,f? tzGJ@0if tjzpfeJ@ rwufbl;? avhvmoltjzpfe@J bJ wufawmhw,f? 1 zG@J wnf;eJ@ 2 zG@J 3 zG@J eJ@
wpfrsKd;awmh uGmrSmayghAsm? rsm;vmvdk@&Sd&if tpdk;&u pOf;pm;&ifvnf; pOf;pm;vmrSmaygh? tE&m,f&Sd&Sd r&Sd&Sd ajymoifh
wmudkawmh &J&J&ifh&ifh ajym&rSmbJ?
oHk;oyfcsuf (9)
jynfol@v$wfawmfESifh vlrsKd;pkv$wfawmf jynfe,fwkdif; a'o}uD;v$wfawmfrsm; tm;vHk;wGif ppfwyfESifh
ppfwyfaxmufcHolrsm;v$rf;rdk;&ef aocsmaeojzifh jynfe,fwdkif; a'o}uD;tpdk;&rsm;Y Oya'yr_ (od@k ) tkyfcsKyfa&;
tm%m &Sdawmhrnfh r[kwfyg? jrefrmEdkifiHwGif tpdk;&ESihf a&&SnfppfyGJ qifEJ$ae=uqJ wdkif;&if;om;tzGJ@rsm; &SdaeqJ jzpf
onf? ppfajy; 'kuQonfrsm; xdkif;e,fpyfwGif aomif;*%ef;&Sdaeonf? etz . tajccHrlt& EdkifiHawmforRwonf
jynfe,fv$wfawmf trwfrsm;xJrS jynfe,f0ef}uD;csKyfukd a&G;cs,fcef@tyf&rnfjzpf+yD; jynfe,fv$wfawmf. twnfy
csufukd ,l&rnf jzpfayonf? EdkifiHawmf orRwonf trnfopfwpfckudk wifoGif;cGihf&Sdonf? tu,fI jynfe,f
v$wfawmfu xyfrHI twnfryv#if bmjzpfrnfudkrl jyXmef;rxm;yg? jynfe,f0ef}uD;csKyfonf e,fpyfa'o vHkcH
a&;twGuf ppfbufrSyk*~Kdvfrsm;udk 0ef}uD;cef@tyf&rnf? 0ef}uD;csKyfu jynfe,fv$wfawmfukd wifjy+yD; twnfycsuf
,l&rnf jzpfonf? jynfe,fv$wfawmfu jiif;y,fcGifhr&Sd? twnfryv#if bmjzpfrnfukd ajymrxm;yg?
jynfe,f0ef}uD;rsm;tm;cef@tyfr_ tqHk;tjzwfu orRway: rlwnfaeonf? jynfe,f0ef}uD;csKyfESifh jynf
e,f 0ef}uD;rsm;onf orRwudk wm0efcH&onf? jynfe,fOya't&m&Sdrsm;cef@tyfr_udk jynfe,fv$wfawmfESihf jynfe,f
0ef}uD;csKyfwdk@u twnfy+yD;onfhwdkifatmif orRw. twnfycsuf ,l&OD;rnfjzpfonf? A[kdtpdk;&ESihf jynfe,f
Oya'yvkyfief;udk rnfodk@qufpyf xdef;ndrnfudk tajccHrlrsm;u &Sif;vif;rxm;yg? etz . rlt& w&m;pD&ifa&;rSm
orRw/ 0ef}uD;csKyf/ 0ef}uD;rsm;. pdwfuduf a&G;cs,faom jynfe,f Oya't&m&Sdrsm;udk cef@tyf&rnf qdkxm;aom
a=umifh if;wdk@u b,folukd axmifcsvdkuf b,folukd v$wfay;vdkuf[k ,QKetz. w&m;pD&ifa&;jzpfaerSm aocsm
aeygonf? wdkif;&if;om; vlrsKd;pktajccHrl trSwf 12 u atmufygtwdkif;ajymonf?
1) EdkifiHawmfonf wdkif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;ukd rdrdw@kd . bmompum;/ pmay/ ,Ofaus;r_ zGH@zd;wdk;wufa&;twGuf
tultnDay;&rnf?
2) EdkifiHawmfonf wdkif;&if;om;vlrsKd;pkwdk@t=um; aoG;pnf;nDn$wfr_ cspf=unf&if;ESD;r_ESifh yl;aygif;aqmif&Gufr_ zH@G zd;
wdk;wuf&ef tultnDay;&rnf?
3) EdkifiHawmfonf ynma&;/ usef;rma&;/ pD;yGg;a&;ESihf qufoG,fa&;tygt0if vlr_pD;yGg;a&; wdk;wufrESihf pyfvsOf;I
zGH@zd;r_edrfhusaom wdkif;&if;om;vlrsKd;pkukd tultnDay;&rnf? etz .tajccHrl trSwf 12 rSm bmompum; tcGihf
ta&;/ ,Ofaus;r_tcGifhta&; ynma&; tcGihfta&;ESifhnDn$wfa&;ta=umif; az:jyxm;aomfvnf; ukd,fykdif jyXmef;
cGihf/ ukd,fydkiftkyfcsKyfa&; jynfe,f. tm%mydkifrlESihf jynfe,ftajccHOya'rsm;ta=umif; jyXmef;rxm;onfukd txl;
*ky=u&rnf? etz . tajccHrlrsm;onf wdkif;jynfudk zdpD;ESdyf pufaeaom tcsuftcsm udpP&yfrsm;udk rajz&Sif;jcif;
jzpfonf? wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;tm; zuf'&,fjynfaxmifpk abmiftwGif; rdrdw@kd ukd,fydkif tpdk;&jzifh tkyfcsKyfa&;udk
az:xkwfyHkoGif;Edkif&ef ukd,fydkif ray;oa&G@ tajccHrlrsm;xJwGif uwdyxm;aom txufyg udpP 3 ckrSm jzpfajrmuf
jynfh0Ekdifrnf r[kwfay?
Federal ESifhywfoufI 15/ 7/ 89 ae@ 14;00 em&DwGif &efukefrd@ Adkvfatmifausmfvrf; UNLD tzG@J
csKyfkH;a&S@wGif a':atmifqef;pk=unf u atmufygtwdkif;ajymcJhonf? Federal qdkwm cGJa&;r[kwfygbl;? Entral
Government (jynfaxmifpktpdk;&) eJ@ Local (jynfe,ftpdk;&) =um; b,fvdktm%mcGJ&r,fqkdwhJ t"du jy\emyg?
jynfaxmifpku b,favmuf tm%m,l+yD; jynfe,ftpdk;&u b,favmuftm%m,l+yD; b,fvdk tm%mawG
toHk;yrvJ 'gudk cJG&r,f? Federal vdk@yJ ac:ac:/ jynfaxmifpkv@dk yJ ac:ac:/ ta&;}uD;wmu usrwd@k =um;xJrSm tm;
vHk; oabmwlnDEdkifr,fh yHkpH&SdwJh EdkifiHwpfckudk az:xkwfz@kd ygyJ? Demonstration by Unity of Diversity 'D[mudk OD;
41
'Dae@Armjynfvlxkuaemf
'Dae@wyfrawmftpdk;&
vkyfaewJhvkyfief;
a&S@qufoGm;r,fqdkwJh
vkyfief;tay:rSm b,favmufxd
vufcHxm;ovJ?
vufcHxm;wJhtwdkif;twmudk
NLD u odzdk@ aumif;wmayghAsm?
odvdk@&Sd&if
&if odwJhtwdkif;twmeJ@
vdkufav#mnDaxG
yjyifajymif;vJoifhwmudk
yjyif ajymif;vJ?
rawmif;qdkoifhwmudk
ZGwftwif;rawmif;qdkeJ@
'Drdkua&pDtoGiful;ajymif;a&;u
ta&;}uD;w,fAsm?
tJ'Dcgusawmh
cifAsm;vkyfcsif vkyfvdk@&w,f?
tck[mu 'Drdkua&pD
toGiful;ajymif;a&;udk rajymbJ
rajymbJeJ@
awG@qHkaqG;aEG;a&;bJ ajymaeawmh
'Drdkua&pDtoGiful;ajymif;a&;u
b,fa&mufaerSef; rodbl;?
wpn OD;cifarmif+idrf;
42
tifwmAsL; (10)
RFA
pD;yGm;a&;vkyfcGifh& udk,fpm;vS,f
etz
typf&yf
oHk;oyfcsuf (10)
AkdvfcsKyfatmifqef;. nDn$wfa&;ESifhywfoufI aemufqHk;rde@f cGef;
44
jrefrmjynftm; 0g;rsKd=urnfholrsm;
;
46
wu,fvdk@ 'DzGJ@pnf;yHkudk
usaemfwdk@u
toHk;cscH+yD;vkyfcJh=ur,fqdk&if
wcsdefrSm 74 zGJ@pnf;yHkudk
vlxk&JhtoufawG/ aoG;awGeJ@
jyifqifajymif;vJcJh&ovdkrsKd;
'DnDvmcHrSma&;aewJh zGJ@pnf;yHk[mvnf;
aemif &[ef;/ &Sifvl/ ausmif;om;/
jynfolawG&JhtoufawG/ aoG;awGeJ@
&if;+yD;awmhrS jyif&r,fvJ&r,fqdkwm
usaemfwdk@ ckuwnf;u
uwifodaewJhtwGuf
'DnDvmcHxJu usaemfwdk@xGufcJhw,f?
nDvmcHwufaewJh tzGJ@tpnf;awG
v$wfawmfudk,fpm;vS,fqdkolawG[m
awmfvSefa&;a&$cGufudk yJavSmf eJ@
vJpm;cJhw,fvdk@
ordkif;wif=urSm jzpfygw,f?
'ga=umifh
usaemf vufrcHEdkifygbl;?
oxHkr@e,f NLD
cGefjrifhxGef;
jynfol@v$wfawmfudk,fpm;vS,f
tifwmAsL; (11)
vufeufudkifpOf
vufeufudkifpOf;pm;
;pm;
tcGifhta&;,l
49
50
oHk;oyfcsuf (11)
jynfolwdk@ 'Drdkua&pDqdkwJh pum;vkH;awGudk a&vnfoHk;ae=uw,f? 'gayr,fh t+rJyJ tkd;cHpdwfe@J oHk;ae
wmawmh r[kwfbl;? 'gawG[m vlawGukd zrf;pm;zdk@ pum;vHk;awGyJjzpf+yD; jynfolvlxktwGuf tm%mudk toHk;cs
r,fvdk@ xif&olawGvufxJ tm%mudka&mufatmif vSnhfpm;wmomjzpfw,f? 'gayr,fh 'DvlawG[m aemufqHk;rSm
awmh jynfolawG&J@ tusKd;pD;yGm;udk qef@usif+yD; tm%m&vlwef;pm; twGufyJ 'gawGukd toHk;cs=uw,f[k AkdvfcsKyf
atmifqef;u owday;xm;cJhygw,f? nDvmcH ukd,fpm;vS,fwpfOD;onf rdrdudwifay;yd@k xm;aom aqG;aEG;csuf pm
wrf; twdkif; zwf=um; aqG;aEG;&rnf? aqG;aEG;csufpmwrf;wGif ryg&dSaom ta=umif;t&mukd rajymqdk&? aqG;aEG;
wifjy&mwGif ukd,fpm;vS,fpktzGJ@. aqG;aEG;csufpmwrf;yg tcsuftcsK@d ukd zwf=um;wifjy&ef usef&Sdv#ifvnf;aumif;
OD;wnf&mrwlnDaom avSudkpD;aeaombkef;}uD; qGrf;iwfawmhrnf
n) wyfrawmfESihfywfoufI
52
1? jynfaxmifpkryd
duJaG &;
yuG
ryduGJa&;[laom pum;&yfonf jiif;qHr_ukd jyae+yD;cGJxGufa&;ESifh qufpyfem;vnf&onf? Ttwdkif;om
qdkygu jynfaxmifpkukd yjyifajymif;vJ&ef jynfolvlxk. +idrf;csrf;pGmtm;xkwfr_ tm;vHk;udk tpkd;&u zdESdyfypf&ef
tcGihftm%m &&SdoGm;ygvdrfhrnf? jynfaxmifpkudk rnfhonfhenf;ESihfrqdk umuG,fapmifha&Smuf&rnf[k ta=umif;jy
um tpdk;&u rdrd.vkyf&yfrsm; w&m;a=umif; qifajcay;Edkifonf? tu,fIom vlrsKd;pkwdkif;/ vl@tv$mwdkif; tajccH
Oya'ESihftnD jzpfoifhjzpfxkdufonfh vufawG@ tuef@towfrsm;atmufY wef;wlnDr#tcGihfta&; cHpm;Edkifygu
jynfaxmifpk}uD; yduGJrnf r[kwfyg? odk@jzpfI wdkif;&if;om;vlrsKd; aygif;pHkt=um; wef;wla&;ESihf omem nDr#a&;
wefzkd;rsm;om jzpfoifhygonf?
2? wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDn$wfrryd
_ryuG
duJaG &;
ry
urBmay:&Sd vl@tzGJ@tpnf;trsm;pku a,bk,swefzdk;xm;vdkvm;=uaom EdkifiHa&;a0g[m&wpfck jzpfonf?
odk@aomf ,if;pum;vHk;ukd tajccHOya'oabmt& toHk;csr_rsm;rSm [muGufrsm;pGm &Sdwwf=uonf? udk,fydkif
jyXmef;cGihfukd EdkifiHom;rsm;. wpfOD;csif;tcGifhta&;/ wdkif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;ESihf tjcm;vl@tv$mrsm;. pkaygif; tcGihf
ta&;wdk@ukd usifhoHk;EdkifiHa&;twGuf tajccHOya'u yEMufkdufay;rSom wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDn$wfa&; xajrmuf
atmifjrifEdkifygrnf? wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDn$wfa&;ukd csOf;uyf &nfn$ef;aeygu A[kdcsKyfukdifwif;usyfa&;udk tajccH
Oya'jzifh usifhoHk;cGihfyovdk jzpfEdkifygonf?
3? tcsKyftjcm tm%mwnfwHhcdkif+rJa&;
EdkifiH. tcsKyftjcmtm%mukd umuG,fxdef;odrf;&rnf[laom oabmw&m;rSm acwfrD tajccH Oya'
0g' tawG;tac:t& tcsKyftjcmtm%monf jynfolvlxkxHrS qif;oufvmjcif;jzpfonf? EdkifiHawmfrS qif;ouf
vmjcif;r[kwfyg? vlxk. tcsKyftjcmtm%m[k urBmwpfv$m;rS 'Drdkua&pDEdkifiH trsm;tjym;wGif usihfokH;ae=u
onf? jrefrmEdkifiHwGif vlxk. tcsKyftjcmtm%m ydkifqkdifr_ tajccHrlrsm;udk oGwfoGif;jcif;rSm vHk;0vufcHEdkifbG,f
r&Sdyg?
4? ppfrSefonfh ygwDpHk'Drdkua&pDpepf jzpfxGef;ay:aygufa&;
jynfolvlxkonf rdrdESpfoufovdk wpfygwDpepfodk@r[kwf ESpfygwDpepfukd usifhokH;Edkifonf? toif;tzG@J
zGJ@pnf;xm;aomfvnf; vGwfvyfpGmpkkH;cGifhukd ydwfyifxm;ygu rnfo@kd r# tvkyfjzpfEdkifrnf r[kwfyg? toif;zGJ@pnf;cGifh
ESifh pkkH;cGihf&Sdaomfvnf; vGwfvyfpGm xkwfaz:cGihfukd jiif;y,fxm;ygu rnfodk@r# 'Drdkua&pD xGef;um;Edkifrnf r[kwfyg?
tpdk;&rsm;onf tajccHvGwfvyfcGihf oHk;rsKd;ukd ESpfav;q,fausmf=um zsufodrf;ypfcJhonf? tem*wf jrefrmhvlabmif
Y TvGwfvyfcGifhrsm;udk tajccHOya'u tmr rcHrcsif; jynfolvlxktaejzihf rdrdw@kd ukd,fykdif EdkifiHa&;ygwDrsm; wnf
axmifzGJ@pnf;cGifh&Sdaomfvnf; pkkH;pka0;cGifh uef@owfcH&Edkifonf? vGwfvyfpGmxkwfaz:ajymqdkcGifh ydwfyifcHxm;&ygu
EdkifiHa&;ygwDwnf&Sdr_ESifh pHkkH;r_wdk@rSm t"dy`m,f&Sdvdrfhrnf r[kwfyg? NLD kH;rsm; ydwfcHxm;&jcif; qdkif;bkwfwifcGihf r&
&Sdawmhjcif;ESifh tEdkif& ALD (&cdkif'Drdkua&pDtzG@JcsKyf) wdk@rSm vuf&SdcHae=u&onf?
(5) EdkifiHawmftwGif; w&m;r#wr_
w&m;r#wr/_ vGwfvyfr_ wef;wlnDr#rpaom avmuygv w&m;rsm; xGef;um;a&;
vl@tzGJ@tpnf;wdk@. wefzdk;pHrsm; jzpf=uonf? Tonfw@kd udk xdef;odrf;Edkif&ef tajccHOya'u EdkifiHom;
wdkif;. wpfOD;csif;pD tcGihfta&;/ vlrsKd;/ vl@tv$mwd@k . tcGihfta&; wk@d ukd umuG,fjyXmef;rSmom jzpfEdkifayvdrfhrnf?
Oya'ya&;/ tkyfcsKyfa&;/ w&m;pD&if a&; [laom EdkifiHawmf tm%moHk;&yft=um; tjyeftvSef xdef;csKyfonhfpepfudk
xlaxmifjcif;/ Oya'pdk;rdk;a&; tajccHay:wGif vGwfvyfonhf tpdk;&ESihf qufpyfaom tzGJ@tpnf;rsm; vlxktoif;
tzGJ@rsm; zef;wD; wnf&Sdaejcif;wdk@rSwqifh o[Zmwjzpfr_ ay:vmygrnf? t&G,fa&mufolwkdif; rJay;cGihfudk tajccH+yD;
jynfolvlxku a&G;aumuf wifajrmufaom tpdk;&udk xlaxmifz@GJ pnf;&ygrnf jzpfonf? od@k &mwGif etz tajccH
rlrsm;onf t"duusaom jynfaxmifpkESihf jynfe,ft=um; rnfo@kd rnfykH tm%mcGJa0 tkyfcsKyf rnfukd tao;pdwf
raz: jyxm;I tem*wf jrefrmhvl@abmifwGif vGwfvyfr_/ w&m;r#wr_/ wef;wlnDr#r_wdk@ukd vufawG@az:aqmif&ef
jzpfEdkifvdrfhrnf r[kwfyg?
53
54
wufaewJh v$wfawmfudk,fpm;vS,f/
avmavmq,f (1088) a,mufrSm
(12) a,mufom
v$wfawmfudk,fpm;vS,ftaeeJ@ygw,f?
a&G;aumufyGJrSmtEdkif&wJh
v$wfawmfudk,fpm;vS,f rygbl;?
tpdk;&a&G;cs,fxm;wJh vlawGjzpfw,f?
aemufwpfcku nDvmcHeJ@ywfouf+yD;
jyXmef;xm;wJhOya'awG tukefvHk;udk
qef@usifcsKd;azmuf+yD;
vkyfaewJhtwGuf/ 'DnDvmcH[m
twkta,mifyJvd
vk@d usaemfwdk@ 'DvdkbJ
jrifygw,f? ppfwyfu t&m&mudk
v$rf;rdk;OD;aqmif&r,fqdkwJh pepfudk
xlaxmifwJhtwGuf
wdkif;jynfrSmvnf; 'Drdkua&pDpepf
rxGef;um;Edkifbl;? jynfe,feJ@
vlrsKd;awGtwGufvnf; tusKd;r&Sdbl;?
usaemfwdk@ jynfwGif; ppfbufudk
OD;wnfoGm;+yD;awmh/
ydk+yD;=urf;wrf;oGm;Edkifygw,f?
etz vkyfvmwJh Referendum
qdkwmawG[mvnf;/ vlxktaeeJ@
t=urf;zufrudkyJ cH&ygvdrfhr,f?
cGefjrifhxGef
oxHk+rdK@e,f NLD jynfol@v$wfawmfukd,fpm;vS,f
RFA
55
57
trSefuefqHk; qHk;jzwf&eftcsdef
-------------------------------------------------------------
RFA OD;rif;Zif?
? 18 &ufae@ jyefpr,fh nDvmcHrSm jyifqifjznfhpGufcGihf &r,fqkdawmh jynfwGif;u udqdk=uay
r,fh e,fpyfu EdkifiHa&;tiftm;pkawGu jyif;jyif;xefxef uef@uGuf=uygw,f? vrf;qHk;+yDvdk@,lq=uygw,f? 'gayr,fh
Oa&myHk;wm0efcH p0f[efa,mifa[Gu
p0f[efa,mifa[G?
? etz u trsdK;om;nDvmcHukd +yD;atmifvkyfr,f? EdkifiHa&;vrf;ukefoGm;+yDqdkwmu rSm;yg
w,f? usaemfajymcsifwmu/ EdkifiHa&;qdkwJh[mrSm/ aumif;atmif tajz&Smay;wmjzpfygw,f? etz u oludufo
vdk vkyfoGm;r,fqdk&if vrf;rukefao;ygbl;? bma=umifhvJqkd&if EdkifiHa&;tzG@J awG bmrS rygawmh/ vlxkuvufrcH&if
jy\emawG jyefay:vmr,f? EdkifiHa&; wu,fvkyfr,fh yk*d~Kvfuawmh tcGifhta&;&Sdw,f? vrf;&Smvd@k &ao;w,f?
ajymcsifwmuawmh/ trsdK;om;nDvmcH+yD;oGm;wmeJ@ vrf;ukefoGm;+yDqkdwm r[kwfygbl;vdk@ usaemfajymcsifygw,f?
OD;rif;Zif?
? tar&duefEdkifiHtajcpdkuf pD;yGm;a&;ynm&Sif a'gufwmaZmfOD;uvnf; jzpf&yfwpfckudk taoqGJ+yD;
awmh tajymif;tvJudk _jrifvdk@ r&bl;vdk@ qdkygw,f?
a'gufwmaZmfOD;?
? 'Dae@ 18/ 7/ 2007 usif;yawmhr,fh trsKd;om;nDvmcHuae t+yD;owfvkyfawmhr,f qdkay
r,fh tcrf;tem;wpfcka=umifh usaemfwdk@wdkif;jynf[m taumif;bufudkyJ jzpfjzpf/ tqdk;bufukdyJ jzpfjzpf ajymif;
oGm;vdrfhr,fvdk@ usaemf rxifygbl;? usaemfajymcsifwhJ ta=umif;t&if;uawmh EdkifiHwpfck xlaxmifwmyJ jzpfjzpf/
pepfwpfckudk ajymif;vJatmif vkyfwmyJ jzpfjzpf/ usaemfwdk@tcsdef,l&ygr,f? ZGJ&Sd&ygr,f? trsm;}uD; ud;pm;&ygw,f?
58
OD;usifcsifhxef?
? =um;aumif;atmif ajymwmyJjzpfw,f? bmrS ajymif;vJr_ r&Sdbl;? nDvmcHOya't& zdwf=um;
r,fqdk&if &ufaygif; 30 avmuf cGm+yD;awmh zdwfxm;&rSm? ck[mu ESpf&ufyJvkdawmhw,fqkdawmh/ usaemfwdk@vnf;
rygbl;? NLD udkvnf; rzdwfbl;ayghAsm? tvum;ajymaewm usaemfw@kd u tpuwnf;u vufrcHwm? olw@kd
rlajymif;+yD; ajymwmvm;? =um;aumif;atmif ajymwm/ bmrS rjrifbl;? t,Hkt=unfvnf; r&Sdbl;?
udkxufatmifausmf?
? aumfrwDOuUX AdkvfcsKyfodef;pdef udk t,Hkt=unfr&SdawmhwhJ OD;usihfcsihfxef jzpfygw,f?
tvm;wl aumfr&SifOuUX uom w&m;0ifvkyfr,fqkd&if w&m;0ifukd,fpm;vS,f apv$wfb@kd tqifoifh jzpfygw,f
vdk@ a=unmxm;wJh rGefjynfopfygwDudk usaemfquf+yD; ar;=unfhchJygw,f?
Edkifatmifrai;?
? 'Duae@txd AdkvfcsKyfodef;pdef a=ujimxm;wJh y,fzsufr,f/ jyifqifr,f qdkawmh/ 'DudpPrSm bmrS
ai;
jyef=um;csufr&Sdbl;? qdkawmh avhvmoltjzpfe@J wufwmyg? trsKd;om;nDvmcHrSm jzpfay:wdk;wufr_ apmifh=unfhwhJ
oabmayghaemf? pHknDpnf;a0;yGJrSm bmawG wdkifyifaqG;aEG;=uw,fqdkwm csufcsif;jrifv@kd &w,faygh? trsKd;om;
jyefvnfoifhjrwfa&; vrf;a=umif;rSm &Sdw,fqkdwm jywJhoabmayghaemf? jyifqifr,f? jznfhpGufr,fqdk&if udk,fpm;
vS,f tjzpfeJ@ wufa&mufzdk@ tqifoifhygbJ cifAsm?
udkxufatmifausmf?
? rGefjynfopfygwD[m 'DnDvmcHrSm typf&yftzG@J tjzpf wpfz@JG wnf;aom tzGJ@jzpfygw,f?
+yD;oGm;wJh tywfurS awmjyefcdkoGm;wJh (&vvz) tzG@J u udk,fpm;vS,ftqifh apv$wfcJhw,fvdk@ od&ygw,f?
tEdkif& ygwD NLD rygbJ yvkyfwJh nDvmcHb,fvkd yHkpHrsKd;jzpfvmEdkifrvJ OD;odef;nGe@f udk ar;=unfhawmh
OD;odef;nGef@?
? cke ajym+yD;+yD? wdkif;jynfu a&G;aumufxm;wJh jynfo@l v$wfawmf udk,fpm;vS,frsm; rygbl;qdk&if/
Oya' a=umif;t& ar;cGef;xkwfp&mawG trsm;}uD; ay:aygufawmhrSmbJ? usaemfwdk@bufu ar 27 &ufae@u wdkif;
odjynfod xkwfjyefxm;wm &Sdygw,f? EdkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zG@Hzd;a&;aumifpD[m ryg&ifrjzpfovdk/
v$wfawmfuvnf; ryg&ifrjzpfbl;? tzGJ@csKyfu a&G;aumufyJG tEdkif&xm;+yD;awmh/ jynfolvlxkuaeayghAsm/ tyfESif;
xm;wJh tzGJ@tpnf; jzpfygw,f? tJ'DtzGJ@tpnf; rygyJeJ@ aqmif&Gufr_ rSefor#[m/ ay:aygufvmr,fh tajccHOya'eJ@
60
ywfouf&if/ wdkif;&if;om;awG/ jy\em jynfolawG&J@ ,Hk=unfr_ jy\em tajctae trsKd;rsKd;udk udwif wGufq=u
zdk@vnf; vdkygw,f?
e,l;a'vD ygvDref vrf;r qENjyyGJrS a'guf
a'gufwmwifhaqG eJ@ ausmif;om;acgif;aqmif udkausmfoef; ajym=um;
csuftusOf;? ( aemufqHk;nDvmcH tpae@ )
vlxkqEN tppftrSef r[kwfbl;? ppfwyftpdk;& tm%m a&&Snfqkyfukdifxm;bd@k yJ jzpfw,f? 1990 jynfh
a&G;aumufyGJudk usif;y+yD; tm%mrv$JcsifwhJtcgrSm 1990 Zlvkdifv 29 &ufae@rSm 190 a=ujimcsufe@J ,ck a&G;
aumuf wifajrmufwJh trwfawG[m/ zG@J pnf;yHka&;qGJz@kd qdk+yD; a=ujimcJhygw,f? odk@aomfvnf; ,ae@ trsKd;om;
nDvmcH usif;ywJhtcgrSm yxrOD;qHk;t}udrfrSm v$wfawmfukd,fpm;vS,fqdkvdk@ 15 &mcdkifEef; &SdcJhygw,f? tck vuf
a&G;pif ac:xm;wJh 1088 a,mufrSm v$wfawmfukd,fpm;vS,fqkdv@kd 11 &mcdkifE_ef;yJ yg0ifygw,f?
oHk;oyfcsuf (12)
EdkifiHa&; yuwd vdktyfcsuf/ wdkif;oljynfom;awG&@J jyif;jyif;jyjy vdkvm;awmif;wcsufawGukd vuf&dS tcGihf
xl;cH ae&r_ vufndK;nGef apcdkif;aer_awGudk AdkvfcsKyf}uD;rsm; aoaocsmcsm acgif;at;at;xm;+yD; pOf;pm;&ygawmh
r,f? vufeufrygwJh vlxkawG&J@ cHpm;rawG/ cHjyif;rawGay: xGufvmwJhtcg 1988 wkef;uxuf ydkrdkjyif;xefvmEdkif
ovdk/ tJ'Dwkef;ueJ@ rwlwJh twdkuftcH tiftm;pkawG jynfyurBmrSm a&muf&Sdaer_awG/ enf;ynmtopftqef;awG
wwfajrmufxm;r_awG[m vHk;0 ar#mfrSef;vdk@r&wJh taetxm;wpfckudk ay:aygufoGm;Edkifwmudk AdkvfcsKyf}uD;awG
xnfhoGif; pOf;pm;oifhw,f? ay;qyf&r_awG zdESdyf&ufpufr_awGukd onf;rcHEkdifwhJwpfae@rSm ppfAdkvfawG usnfqH w
ukef ypfwmudk tavmif;xyfatmif taocH+yD; ajymif;0udk dkufcsKd;&JwJhowWd vlxkrSm &SdvmcJh&if wdkif;jynfukd b,fvkd
xdef;rSmvJ? 88 wkef;u vlxkacgif;aqmifqkdwm tqifoifh r&SdcJh? ausmif;om;acgif;aqmif qdkwmvnf; r&SdcJh? t
wdkuftcHygwD qdkwmvnf; r&SdcJh? tckvlxkvufcHaom acgif;aqmifawG/ tzG@J tpnf;awG &SdESifh+yD;om;qdkwm odxm;
apvdkygw,f?
61
wpfydifeufxJrSm vdktyfvmvdk@&Sd&if
ppftpdk;& a&;qGJjyXmef;wJh pmcsKyfudk
vufrcHbl;qdkwm jiif;&JwJh owWd/
tm;vHk; wpfydifwnf; &J&J&ifh&ifh
tm;vHk;arG;zdk@ pdwf"mwfav?
tao;pdwf
tcsuftvufeJ@ywfoufvdk@
jynfol@udk,fpm;vS,fawG &Sdw,f?
jynfol@udk,fpm;vS,fawGuvnf;
olwdk@ oabmxm;awG
azmfxkwf=ur,f?
EdkifiHom;wdkif;qdkwJhae&rSm
jynfol@udk,fpm;vS,fawGvnf;
tygt0if jzpfw,fAs?
jynfola&G;xm;wJh
udk,fpm;vS,fawGrSm wm0ef&Sdw,f?
olwdk@awG tm;vHk;[mvnf;
jynfolawGtaeeJ@
tJ'D zGJ@pnf;yHktajccHOya'
b,favmufta&;}uD;w,fqdkwm
em;vnfod&Sdatmifvdk@
tifeJ@tm;eJ@ jynfolawG&Jh =um;xJrSm
zGifhcsjyzdk@ tm;xkwf=u&r,f?
tJ'DtajctaersKd;udk
a&mufae+yDcifAs?
rif;udkEdkif
88 rsdK;qufausmif;om;acgif;aqmif
62
awG twGufudk &J&Jwif;wif; ajymqdkaqG;aEG;=uzd@k vdkw,f? wpfydifeufxJrSm vdktyfvmvd@k &Sd&if ppftpdk;& a&;qGJ
jyXmef;wJh pmcsKyfudk vufrcHbl;qdkwm jiif;&JwhJowWd/ tm;vHk;wpfydifwnf; &J&J&ifh&ifh tm;vHk;arG;zd@k pdwf"mwfav? t
ao;pdwf tcsuftvufeJ@ ywfoufvdk@ jynfo@l udk,fpm;vS,fawG &Sdw,f? jynfol@udk,fpm;vS,fawGuvnf; olw@kd
oabmxm;awG azmfxkwf=ur,f? EdkifiHom;wdkif;qdkwJhae&rSm jynfo@l udk,fpm;vS,fawGvnf; tygt0if jzpfw,fAs?
jynfola&G;xm;wJh udk,fpm;vS,fawGrSm wm0ef&dSw,f? olwdk@awG tm;vHk;[mvnf; jynfolawGtaeeJ@ tJ'DzGJ@pnf;yHk
tajccHOya' b,favmufta&;}uD;w,fqkdwm em;vnfod&dSatmifvdk@ tife@J tm;eJ@ jynfolawG&@J =um;xJrSm zGifhcs
jyzdk@ tm;xkwf=u&r,f? tJ'DtajctaersKd;udk a&mufae+yDcifAs?
OD;0if
;0if;EdkifOD;? ? udkaX;uG,fajymygtHk; cifAs?
udkaX;uG
G,?f
? usaemfwdk@ jrefrmEdkifiHom;awG[m 1990 ckESpfrSm EdkifiH&@J tajymif;tvJwpfckukd tm;vHk; 0dkif;0ef;
X;u,f
+yD;awmh qHk;jzwfvdkuf=uw,f? tJ'Dvdk qHk;jzwfvkdufwhJae&mrSm arrd@/ Axl;/ arSmfbD/ udkudk;u|ef;wdk@pwJh wyfrawmf
om;awGaewJh rd@e,fawGrSm wyfrawmfom;awG&@J vGwfvyfwJhqENawG usaemfw@kd awG@&w,fcifAs? qdkvkdwmu
usaemfwdk@ jrefrmEdkifiHom;tm;vHk;[m acwfwpfacwfukd usaemfw@kd vdkvm;ae+yD? pepfwpfckudk vdkvm;ae+yDqdkwhJ
pdwfqEN[m tm;vHk; twlwlbJ? acgif;&GufAswfxdk; aps;onfutp ukefonf}uD;awGtxd? 0efxrf;awG txdayghAsm?
ajym=unfhwJhae&mrSm 'Dacwfudk olwdk@rESpfrd@awmhbl;? 'Dacwf[m vdktyfcsufawGeJ@/ zdESdyfrawGeJ@/ pdk;&drfa=umufvef@r_
awGeJ@ jynfhESufaewJh acwfwpfckqdkwJh[mudk tm;vHk;u ajym=uw,fAs? topfwpfck vdkvm;w,faygh? 'gayr,fhv@kd
b,fbufudk ajymif;rSmvJ? ajymif;vJwmwpfckxJwif vdkvm;wm rjzpfapcsifbl;? usaemfw@kd &J@ tem*wfawGudk 'Dvkd
'Dvdk tqdk;oHo&mawGtxJ vnfapr,f? qdkvkdwmu tm%m&Sifpepfwpfckudk w&m;0ifyay;&r,fh Oya'eJ@tnD
w&m;0if tkyfpdk;r,fh tm%m&SifyHkpHrsKd;udk usaemfw@kd jynfolawG vdkvm;w,f qdkwmrsKd;udk usaemfwdk@ r,Hk=unfygbl;?
topfwpfckudk vdkvm;w,f? acwfwpfckukd vdkvm;w,f? [kwf+yD? tJ'Dtajymif;tvJukd ajymif;=uw,fqdkwJh ae&m
rSm usaemfwdk@ rSefuefaomajymif;vJjcif;rsKd;yJ jzpf&ygvdrhfr,f? tJ'grS usaemfwdk@ tem*wftwGuf jrefrmEdkifiH&@J tem
*wf twGuf tav;teuf&SdwJh ajymif;vJr_yJ jzpf&ygvdrfhr,f? tem*wfukd ar#mfvifh&wJh ajymif;vJr_rsKd;yJ jzpf&ygvdrhf
r,f? qdkvdkwmu tm%mpufeJ@a&;qGJwdkif; ordkif; r[kwfygbl;? tm%mpufe@J a&;qGJwkdif; jzpf&r,f? wnf+rJ&r,f
qdkwm r[kwfygbl;? usaemfwdk@EdkifiHrSm wdkif;&if;om;aygif;rsm;pGmeJ@ usaemfwdk@ae=uw,f? rwlnDwhJ ,Ofaus;r_/ "avh/
xHk;pH bmompum;/ rwlnDwJh wdkif;&if;om;awG pkaygif;+yD;awmh zG@J pnf;xm;wJh jynfaxmifpkpepfeJ@rSom/ oGm;vdk@&Edkif
wJh EdkifiHwpfckyg? tJ'DEdkifiHudk/ A[dku csKyfudkif+yD;awmh/ twif;oabmwl&r,fqkd+yD;/ tm;enf;wJh vlrsKd;i,fawG tay:
rSm usaemfwdk@[m ArmvlrsKd;}uD;taeeJ@ zdEdSyfxm;wJh zG@J pnf;yHktajccHOya'rsKd;udk usaemfw@kd tem*wfrSm jzpfay:vm
wmrsKd; rvdkvm;ygbl;? txl;ojzifh usaemfwdk@EdkifiHrSm wdkif;&if;om;awG&@J wef;wl&nfwl&Sdr_udk tmrcHcsufay;EdkifwJh zG@J
pnf;yHkrsKd;udk usaemfwdk@ vdkvm;w,f? tJ'Dawmh tckqkd&if trsKd;om;nDvmcHtxJrSmudk,f 0ifa&muf+yD;awmh/ wuf
aewJh typf&yf/ wdkif;&if;om;udk,fpm;vS,fawG&Sdw,f? trsKd;om;nDvmcH tjyifyrSm oabmxm;awG xkwfjyefay;
acwfrSDvufeufrsm;
wyfqifxm;aomfvnf; a':pkvGwfajrmufa&;udk
a=umuf&GH@aeaom AdkvfcsKyf}uD;rsm;
64
oHk;oyfcsuf
67
ukdjrat;
88 rsKd;qufrsdK;qufausmif;om;acgif;aqmif
12/ 8/ 2007 ae@ 'DAGDbDowif;XmeESifh ukdrif;aZ,sm/ ukdudk}uD;/ ukdjrat; wkd@ ppfwyf. EdkifiHa&;wGif
yg0ifEdkifrES_EiS hf ywfoufI oabmxm;tjrifrsm;udk aqG;aEG;xm;onfh 88 pum;0dkif;?
udkoef;0if;xGf? ? 'DwpfygwfrSm wyfrawmfeJ@ EdkifiHa&;tcef;uudk oHk;oyf=urSm jzpfygw,f? wyfrawmf qkdwm
&,f/ EdkifiHa&;qdkwm&,fudk udkrif;aZ,smu b,fvkd t"dy`m,f owfrSwfcsifygovJcifAs?
udkrif;aZ,sm? ? wyfrawmftcef;utaeeJ@ usaemfhtjrif ajym&&if/ wyfrawmfqkdwm EdkifiHwkdif;rSm &SdwmygbJ?
wyfrawmf wm0efqdkwm bmvJ? oufqdkif&mEdkifiH&@J umuG,fa&;eJ@ vHkcHa&;udk wm0ef,l&w,f? wpfenf;tm;jzifh
wyfrawmfvnf; Xmeqdkif&m0efxrf; tzGJ@tpnf;wpfck jzpfw,f? 0efxrf;tzG@J tpnf;tm;vHk;onf udk,fhwm0efudk,f
ausyGefatmif xrf;aqmif&w,f? wyfrawmfuvnf; EdkifiHawmf&J@ umuG,fa&;eJ@ vHkcHa&;wm0efudk xrf;aqmif&
r,f? 'g wyfrawmf&J@ tcef;u? xdk@twlbJ/ EdkifiHa&;eJ@ ywfoufvm&if jynfolwkdif;rSm wm0ef&dSygw,f? wyfr
awmfrSmvnf; jynfolrdk@vdk@ vkyfydkifcGifh&Sdw,f? odk@aomf wyfrawmfu EdkifiHa&;rSm b,fvdkyg&rvJqkdwhJ u/ usaemf
awG;=unfhwJhtcgusawmh/ wyfrawmfonf oD;jcm;tiftm;pkwpfck tjzpfeJ@/ tcGifhxl;cHtaeeJ@ EdkifiHa&;rSm yg0ifvm
a&;qdkwm b,fEdkifiHa&;pepfrSmrqdk oD;jcm;tcGihfta&; r&oifhbl;vd@k usaemfcH,lw,f? Oyrm qdkygawmhAsm? 'Drdkua&
68
70
usaemf
usaemfwdk@u tJ'Dv$wfawmfawGudk
udk,fpm;ycGifhywJhtcsufuawmh
udef;*%ef;t&awmh
rSefwmayghav?
odk@aomf
t"dutcsuf
usaemfwdk@=unfh&rSmu
v$wfawmfwpf&yfu vGwfvyfpGmeJ@
b,favmufxdatmif
v$wfawmf&J@wm0efudk
xrf;aqmifcGifh&SdovJqdkwm
usaemfwdk@=unfhzdk@vdkygw,f?
v$wfawmf
awmf&J@ obm0t&udku
xdef;csKyfcHxm;&+yD;awmh
bmrSvkyfcGifhr&SdyJ
toGifomeft&om&SdwJh
v$wfawmfrsdK;rSm wdkif;&if;om;awG
udk,fpm;ycGifh
wpfpHkwpf&m&Sdw,fqdkwmvnf;
bmrSt"dy`m,f&Sdvmp&m
ta=umif;r&Sdbl;?
OD;atmifxl;
jrefrmEdkifiHa&S@aersm;aumifpD
4/ 9/ 2007 bDbDpD
bDbDpD udkrif;xuf?
? trsdK;om;nDvmcHuae jyXmef;cJhwJh tajccHrlawG[m tem*wfEkdifiHawmfrSm ppfwyfu
quf+yD; }uD;pdk;Edkifr_udk tajccHOya'eJ@ tmrcHay;bd@k ud;yrf;csufawGqkd+yD; a0zefr_awG&SdcJhwJh tcsdefrSmbJ nDvmcHwuf
cJhwJh udk,fpm;vS,fwpfcsdK@uawmh 'Dvdkr[kwfbl;vd@k qdkaeygw,f? tJ'Dvdkqdk olwpfOD;uawmh t&ifwkef;u NLD u
ae r*Fvm'HktrSwf (1) rJqENe,frSm ta&G;cHchJ&+yD; ckawmh wpfoD;yk*~v udk,fpm;vS,ftjzpfe@J nDvmcHwufchJol
OD;=unf0if; yg? ppfwyfu tem*wfv$wfawmfrSm ta&G;rcHyJeJ@ 25 &mcdkifE_ef; 0ifae&m,lr,fh tajctae[m ppfwyf
u v$rf;rdk;zdk@ ud;pm;csuf r[kwfbl;vdk@ bmjzpfv@kd ajymEdkifygovJcifAsm?
OD;=unf0if;? ? wu,fawmh tJ'Dvdk v$rf;rdk;r_ r&Sdbl;cifAs? Oya'ya&;/ tkyfcsKyfa&;/ w&m;pD&ifa&;qdkwJh tcef;u
oHk;ck &Sdygw,f? 'Dtcef;uoHk;ckudk t"du usaemfw@kd avhvm=unfhwhJtcgrSm Oya'ya&;rSm 25 &mcdkifE_ef;bJ
,lxm;w,f? tkyfcsKyfa&;rSmqdk&if 25 &mcdkifE_ef;rjynfhygbl;? w&m;pD&ifa&;rSmqdk&if wyfykdif;qdkif&m w&m;pD&ifa&;udk
olwdk@,lxm;+yD;awmh t&yfbufudk olwdk@pGufzufwm vHk;0 r&Sdygbl;? 'Dae@ 'DtcsdefrSm 25 &mcdkifE_ef; ygaewJhtwGuf
pif;vHk;acsm ywWjrm;}uD; r[kwfawmifrS wpfcsdefaomtcgusrS usaemfwdk@ 'Dtay:rSmawG;wJh tem*wfvli,fawG t
ay:rSm rlwnf+yD;awmh pif;vHk;acsm ywWjrm;}uD; jzpfvmvdrhfr,fv@kd usaemf t+rJwrf; ajymygw,f?
bDbDpD udkrif;xuf?
? wpfcsdefaomumvrSm vkyfr,fvdk@awmh trsm;pk ajym=uygw,fq&m? 'gayr,fh tajccH
Oya'udk jyifqifwJhae&mrSm Oyrm 75 &mcdkifE_ef; txuf&rS jyifqifEkdifr,fqkdawmh 75 &mcdkifE_ef;aom jynfol@ udk,f
71
72
bDbDpD udkaersdK;ol&def?
? udkrif;xufa& 'DtrsdK;om;nDvmcHta=umif;udkbJ quf=u&atmif? 'Dwpfacgufawmh
tajccHrlawGudk =unfh=u&atmifyg? jrefrmEdkifiH a&S@aersm;aumifpDu tckcsrSwfxm;wJh tajccHrlawGrSm tm;enf;
csufawG &Sdw,fqdk+yD; axmufjyxm;ygw,f? 'ga=umifhvnf; rJaqmuftajcpdkuf jrefrmEdkifiHa&S@aersm;aumifpDu
OD;atmifxl; udkar;=unfhygr,f? OD;atmifxl;cifAs/ tckjrefrmppftpdk;&csrSwfvkdufwhJ tajccHrlawG[m wdkif;&if;om;
awG&J@ tcGifhta&;udk t&ifuxufpm&if t&ifuxuf txl;wvnf ay;xm;w,fvdk@ ajymxm;ygw,f cifAs? tJ'g
udk wdk;wufr_vdk@ ajymvdk@r&bl;vm;cifAs?
OD;atmifxl;?
? wdkif;&if;om;tcGifhta&;eJ@ ywfoufvm&if jrefrmEdkifiHrSm ay:cJhwJh 1947 ckESpf zG@J pnf;yHktajccH
Oya'/ 1947 Oya'awGxufudk ajymvdk@&r,f? t"du tusOf;csKyfvdkufr,fqdk&ifayghAsm? bma=umifhvJqdkawmh 1947
zGJ@pnf;yHk tajccHOya'ta[mif;rSm v$wfawmfESpf&yf&dSwhJtcgrSm trsdK;om;v$wfawmfqdkwJh tJ'Dv$wfawmfxJrSm wdkif;
&if;om;udk,fpm;vS,fawGu a&G;cs,fwifajrmufjcif;eJ@wufwJh udk,fpm;vS,fawGyJ jzpfw,f? 'gwpfcsufjzpfw,f?
tpdk;&tzGJ@xJrSmvnf;bJ tJ'Dwkef;uusifhokH;wJh tpdk;&pepfu ygvDref tpdk;&pepfudk usifhoHk;wma=umifh tEdkif&ygwD
awGu tpdk;&tzGJ@0ifawG jzpfw,f? 'ga=umifh tEdkif&ygwDawGxJrSm wdkif;&if;om;aygif;pHk yg0ifEdkifwJhtwGuf tJ'DxJrSm
wdkif;&if;om;awG udk,fpm;ycGifh&Sdw,f?
bDbDpD udkaersdK;ol&def? ? 'gayr,fh 'kwd,AdkvfcsKyf}uD;odef;pdefajymoGm;wJh rde@f cGef;xJrSm jrefrmEdkifiHrSm olwdk@csrSwf
xm;wJh tajccHrlawGxJrSmqdkvkd@&Sd&if todtrSwfy+yD;om; wdkif;&if;om;tpkpkawGeJ@ wdkif;&if;om;wpfzGJ@pDuae a'o
wpfckpDuaevnf; jynfe,fv$wfawmfawGrSm udk,fpm;vS,fwpfa,muf a&G;cs,fcGihf&r,f? wpfcg vlOD;a&wpfaomif;
ausmfwJh wdkif;&if;om;vlrsdK;pktwGufvnf; udk,fpm;ycGihf&r,fqkd+yD; ajymxm;ygw,f cifAs?
OD;atmifxl;? ? usaemfwdk@u tJ'Dv$wfawmfawGukd udk,fpm;ycGihfywJhtcsufuawmh udef;*%ef;t&awmh rSefwm
ayghav? odk@aomf t"dutcsuf usaemfwk@d =unfh&rSmu v$wfawmfwpf&yfu vGwfvyfpGmeJ@ b,favmufxdatmif
v$wfawmf&J@ wm0efudk xrf;aqmifcGifh&SdovJqkdwm usaemfw@kd =unfhzdk@ vdkygw,f? v$wfawmf&J@ obm0t&udku
xdef;csKyfcHxm;&+yD;awmh bmrSvkyfcGifhr&SdbJ toGifomeft&om&SdwhJ v$wfawmfrsdK;rSm wdkif;&if;om;awG udk,fpm;y
cGifh wpfpHkwpf&m &Sdw,fqdkwmvnf; bmrSt"dy`m,f&Sdvmp&mta=umif; r&Sdbl;?
bDbDpD udkaersdK;ol&def?
? tajccHrlawGcsrSwfxm;wJh tqifhbJ &Sdygao;w,fcifAs? tJ'Dawmh v$wfawmftaeeJ@
wu,fwrf; v_yf&Sm;r_ ra&mufao;wJhtwGufa=umifh cef@rSef;+yD;ajymovdkrsdK; jzpfraebl;vm;cifAs?
OD;atmifxl;?
? tJ - - - usaemfwdk@ EdkifiHxJrSmjzpfwJh v$wfawmfjy\emu v$wfawmf&J@ Form jy\em r
[kwfbl;? v$wfawmf&J@ Essence aygh? toGifomef jy\em r[kwfbl;? tESpfom& jy\em jzpfw,f? tJ'D
tESpfom&awGudk zGJ@pnf;yHktajccHOya'awGu ydkrdkwdk;wufaumif;rGefatmif jyXmef;ay;jcif;r&SdyJ/ b,fv$wfawmfrS vdk
tyfwJh Oya' jyXmef;EkdifrSm r[kwfbl;? zGJ@pnf;yHk tajccH Oya'rSmwnf;u udk,fu ckvuf&SdwnfqJ Oya'awGukd &kyf
odrf;EdkifwJh taetxm;rsdK;udk zefwD;ay;xm;wmrsdK; r&Sdbl;? tajccHpmwrf;wpfckrSm 24 em&Dxufydk+yD; csKyfxm;cGihf
r&Sdbl;? 15 ESpfjynfh&ifawmh zdkif;? 'gayr,fh wnfqJOya'wpf&yf&yf cGihfyxm;onfhudpPrS wpfyg; 24 em&Dxuf ydkcsKyf
cGifh r&Sdawmh- tck 24 em&Dxuf ydkcsKyfxm;wJh azmufjyefwhJ Oya'awGudk y,fzsufcsifw,fqkd&if v$wfawmfrSm
bmtcGifhtm%mrS r&Sdbl;?
bDbDpD udkaersdK;ol&def? ? tckavmavmq,f csrSwfxm;wJh tajccHrlawGt&qdk&if aemif ay:aygufvmr,fh v$wf
awmfawG[m ,cifjyXmef;xm;+yD;om; Oya'awGukd y,fcscGifh vHk;0 r&Sdbl;qdkwJh t"dy`m,fygvm;cifAs?
OD;atmifxl;? ? wcsdK@ usaemfwdk@ta&;rygwhJ Oya'awGukd zsufcGihf &SdEdkifwmaygh?
bDbDpD udkaersdK;ol&def?
? ta&;ygwJh Oya' eJ@ ta&;rygwJh Oya'udk tckwnf;u udwif+yD;awmh cGJjcm;ydwfyif
xm;wmrsdK;um; awG@&vm;cifAs?
OD;atmifxl;?
? odyfawG@&wmayghAs? 'DtajccH vl@tcGihfta&;awGukd tmrcHcsufay;EdkifwJh Oya'rsdK;[mudk t+yD;
tjywf ydwfyifxm;wJh[mrsdK; jzpfw,f? b,fvdkjyXmef;xm;vJqdkawmh EdkifiHawmfvkHcHa&; - - - - Oya'pdk;rdk;a&; - - - at;csrf;om,ma&;tvdk@iSm - - - - jyXmef;xm;onfh Oya'rsm;ESihf rqef@usifv#if - - - - qdkwm twd
tvif; a&;xm;+yD;om;?
bDbDpD udkaersdK;ol&def?
? tJ'Dawmh EdkifiHawmf vHkcHa&;eJ@ qef@usifvm;/ rqef@usifvm;qdkwmudk b,folu
qHk;jzwfrvJcifAs?
73
OD;atmifxl;?
? tJ'ga=umifh ajymwmaygh? tJ'Dar;cGef;u odyfaumif;wJhar;cGef;/ zG@J pnf;yHktajccHOya'rSm r&Sif;
rvif; xnfhxm;wJhtcgusawmh EdkifiHawmfvkHcHa&;qdkwhJ us,fjyefwhJatmufrSm vkyfydkifcGifh&SdoGm;wm tpdk;& jzpfw,f?
tJ'Dawmh tpdk;&&J@ oabmqENeJ@ qef@usifw,fqdk&if EdkifiHawmfvkHcHa&;udk qef@usifwm?
bDbDpD udkaersdK;ol&def?
? 'gayr,fh tckavmavmq,f usif;ycJhwJh trsdK;om;nDvmcHrSm t"dutm;jzifh typf
tcwf &yfpJa&; &,lxm;wJh wdkif;&if;om;tzG@J tpnf; trsm;pkvnf; yg0ifwufa&mufcGihf&cJhwm awG@&ygw,f? tJ'D
awmh tajccHOya'rlawG ay:vmvdk@&Sd&if jrefrmEdkifiHrSm wdkif;&if;om;vufeufukdif jy\emaum tckxufydk+yD;awmh
at;csrf;oGm;Edkifr,fh tvm;tvm tenf;qHk; r&SdEkdifbl;vm; cifAs?
OD;atmifxl;?
? ydkqdk;vmr,fvdk@ usaemfxifw,f? bma=umifhvJqkdawmh [dkwavmubJ ucsifvGwfajrmufa&;
tzGJ@uae+yD;awmh tcsuf 19 csuf wifw,f? tJ'DtxJrSm tifrwefaumif;wJh tcsufawGygw,f? Oyrm zGJ@pnf;yHk
tajccHOya'udk xdef;odrf;umuG,fapmifha&Smufzdk@ wm0ef[m wyfrawmfrSm &Sdw,fqdkwmxuf pm&if vlxkqDrSm &Sd
w,fqdkwmrsdK;udk xnfhoGif; jyXmef; oifhygw,f? aemufwpfcg jynfe,fawGrSm oD;jcm;zGJ@pnf;yHk tajccHOya' a&;qGJ
+yD;awmh usifhoHk;cGifh &Sdoifhygw,f? ponfjzihf aumif;wJhtcsufawG awmfawmfrsm;rsm; ygygw,f? 'gayr,fh 'Dtcsuf
awGudk wifxm;+yD;awmh xnfhay;wm &SdrSr&SdbJudk;/ a&S@udk jyef=unfhygtHk;? 13 zGJ@aygif;+yD; wifxm;wm&Sdw,f? zuf'
&,f jynfaxmifpkudk tajccHwJh ppfrSefwJhjynfaxmifpkukd wnfaqmufcsifwhJtwGuf tajccHuswJhtcsufawG wif
xm;w,f? bmwpfckrS xnhfray;bl;? aemufqkH; ucsifu wifw,f? bmwpfckrS xnfhray;bl;? xnfhray;yJe@J
twif;tusyf twnfy+yD; zGJ@pnf;yHk}uD;udk usifhokH;oGm;wJhtcgrSm wdkif;&if;om; pnf;vHk;nDnGwfa&;udk &vdrfhr,fqkd
wJh tcsufuawmh usaemfxifw,f? wHv#yfudk a&xifwmbJ jzpfygvdrhfr,f?
bDbDpD udkaersdK;ol&def? ? jrefrmEdkifiH a&S@aersm;aumifpDu OD;atmifxl; jzpfygw,f?
5/ 9/ 2007 bDbD
bpD D jrefrmhta&;/ urBmhta&;
usif;y+yD;pD;oGm;wJh trsdK;om;nDvmcHu csrSwfvdkufwJh tajccHOya'udk a&;qGJ&mrSm tao;pdwf tajccH&
r,fh rlawG[m jynfolvlxkar#mfrSef;wJh 'Drkdua&pD vl@abmif wnfaqmufEkdifbdk@twGuf b,favmuf tmrcHcsuf
ay;EdkifrvJ qdkwmeJ@ ywfoufvdk@ OD;armifarmifoef; u 'Dwpfywf jrefrmhta&;/ urBmhta&;urSm aqG;aEG;wifjy
xm;ygw,f?
OD;armifarmifoef;?
? aomw&Sifrsm;cifAsm? jrefrmEdkifiHrSm 14 ESpf=umusif;ycJhwJh trsdK;om;nDvmcH r=umcifu
bJ +yD;qHk;oGm;yg+yD? nDvmcHusif;ya&; aumfr&Sif OuUXuawmh jrefrmEdkifiH t"Gef@&SnfpGm wnfwhHckdif+rJa&;/ wdkif;&if;
om; jynfolawG&J@ b0zGH@zd;wdk;wufa&;twGuf tajccHtkwfjrpfawGjzpfwhJ rl0g' oabmxm;awGudk csrSwfay;EdkifchJ
w,f? 'ga=umifhrdk@vdk@ tajccHOya'a&;&mrSm tajccH&r,fh tao;pdwfrlawGudk trawtjzpfxm;+yD; a&;qGJ&r,fv@kd
tydwfrdef@cGef;rSm ajym=um;oGm;ygw,f? 'gayr,fhv@kd tajccHOya'udk b,ftcsdefrSm b,folawGu a&;qGJr,fqdkwm
udkawmh twdtus ajymroGm;ygbl;? ck usif;ywJh nDvmcHudk a0zefolawGuawmh twkta,mif jzpfw,f? vuf&dS
ppftpdk;&u tm%mudk a&&SnfrSm w&m;0if&&Sdatmifv@kd Legitimacy jzpfatmifvkyfwmvd@k a0zefoHawG trsdK;rsdK;
=um;ae&ygw,f? 'Dawmh nDvmcH&J@ csrSwfwJhrlawGtwdkif;oGm;&if wu,fbJ cdkifrmwJh jynfaxmifpk}uD;eJ@ vlxk
ar#mfrSef;wJh 'Drdkua&pDvl@abmifudk a&muf&dSz@kd b,favmuftmrcHEkdifrvJqdkwmudk aqG;aEG;zdk@twGuf jynfyrSm
a&mufaewJh NLD oxHkrd@e,ftrSwf 1 jynfol@v$wfawmfukd,fpm;vS,f cGefjrifhxGef;/ NLD uE_wfxGuf+yD;awmh
nDvmcHwufaewJh OD;=unf0if; eJ@ - - - jrefrmhta&; avhvmtuJcwfol OD;atmifEkdifOD; wd@k udk usaemf zdwf=um;
xm;ygw,f? yxrqHk; ar;csifwmuawmh 'DtajccHrlawGtwdkif;oGm;&if olw@kd ajymovdk jrefrmEkdifiH&@J tem*wf[m
ydk+yD;awmh awmufyvmEdkifrvm;? 'Drdkua&pD&zdk@aum b,favmuftmrcHcsuf &SdygovJ? tJ'Dawmh OD;=unf0if;u
udk,fwdkifwufcJhw,fqdkawmh 'D[mu 'Drdkua&pDukd b,favmuf tmrcHxm;ygovJ?
OD;=unf0if;?
? 'Drdkua&pDudk b,favmuf tmrcHxm;ovJ qdkvdk@&Sd&if wyfrawmfu trsdK;om;EdkifiHa&;rSm 25
&mcdkifE_ef; ygxm;wmuvGJvdk@ usefwJhOpPmu usefwJh b,fEkdifiH&J@ 'Drdkua&pDaywHeJ@ wdkif;wdkif;aygh? olrsm;EdkifiHawGxuf
aemufrusbl;vdk@ usaemf ajymvdkygw,f?
74
bDbDpD OD;armifarmifoef;? ? 'gqdkvdk@&Sd&if tck trsdK;rsdK; a0zef ae=uw,f? 'DnDvmcHrSm vGwfvyfpGm ajymqdkcGihf/
t}uHycGifh r&bl;? aemuf+yD; jyifqifjznfhpGufcGihfawG ay;r,fqkd+yD;awmh wdwdusus bmrS xifoavmuf r&bl;vd@k
ajymw,fav? tJ'Dawmh b,favmufxd vGwfvGwfvyfvyf/ t}uHywmwdk@ wifjyaqG;aEG;wmwd@k vkyfv@kd &vJ
OD;=unf0if; wdk@ tawGtuHu?
OD;=unf0if;? ? 'dk@wm0efta&;oHk;yg;/ jynfaxmifpk ryduGJa&;/ tcsKyftjcmtm%m wnfwHhcdkif+rJa&;/ tJ'DOpPmawGe@J
ywfoufvdk@ wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfr_ ryduGJa&; rxdcdkufbl;qdkv@kd &Sd&if oufqdkif&m acgif;pOfurSm ole@J ywf
oufwJh t}uHypmawGudk udufovdk t}uHyvd@k &ygw,fcifAs?
bDbDpD OD;armifarmifoef;?
? usaemfwdk@ =um;wmu wdkif;&if;om;awG oHk;cgwdwd awmif;qdkw,fvdk@ =um;w,f?
'gayr,fhvdk@ aemufqHk;vdktyfcsufawG awmif;qdkcsufawGukd bmrS rjyef=um;bl;qdkwJh owif;awG&dSw,fav? tJ'D[m
uaum vufawG@rSm wdkif;&if;om;awGu auseyf=uyghrvm;?
OD;=unf0if;? ? tJ'g - - - 'D - - - nDvmcHpHknDrSm olw@kd wifxm;wJh pmwrf;awGrSm ryg - - ygbl;? wdkif;&if;om;
awGeJ@ tjcm;zdwf=um;oifhwJh tzGJ@pmwrf;awG/ usaemfwdk@ em;axmifae&wmbJ/ tJ'DrSm olw@kd wifwm r[kwfbl;? Ol
wdk@ wifwJhOpPmu usaemfxifygw,f? oufqkdif&m+idrf;csrf;a&; wdkif;&if;om;tzGJ@tpnf;awGuae+yD;awmh tpdk;&qD
wifwJh udpPyJ jzpfvdrfhr,f? nDvmcHxJrSm w&m;0ifawmh rwifygbl;?
bDbDpD ODarmifarmifoef;?
? cGefjrifhxGef; cifAs? wdkif;&if;om;awG[m ucsifqkd&if 19 csuf wifw,fav?
OD;=unf0if; u tpdk;&qDwifwmvdk@ ,lqw,f? tJ'g [kwfygovm;?
cGefjrifhxGef;?
? udk=unf0if;aum/ usaemfw@kd aum nDvmcHxJrSm uHchJwhJ tawGtuHudk usaemf jyefajymyghr,f?
udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh& a'oudpPaqG;aEG;wJhtcsdefrSm u,m;jynfe,f/ 'Darmqdk rJqENe,fu jynfo@l v$wfawmf udk,f
pm;vS,f OD;cifarmifcsdK u pHknDpnf;a0;rSm olw@kd qifqmvkyfxm;wJh tydk'fukd rjzwfyJeJ@ zwfvdk@qdk+yD;awmhrS OD;
cifarmifcsdK udk nDvmcHudk,fpm;vS,ftjzpfu xkwfy,fcJhygw,f? tJ'DudpPudk udk=unf0if;vnf; odygw,f? tJ'Dawmh
udkcifarmifcsdK u ol@&J@pmwrf;rSm rygwmudk xnfhajymvd@k qdk+yD;awmh nDvmcHu xkwfy,fypfchJw,f? +yD;awmhrS
atmufrSmxdkifaewJh tJ'Dwkef;u ppfOya'csKyf Adkvfr;csKyf oef;OD; u ae+yD;awmh obmywdukd &yfvkduf/ &yfcdkif;vdkuf/
&yfcdkif;vdkuf qdk+yD;awmh trdef@ay;w,f? tJ'gvnf; udk=unf0if; odygw,f? aemufwpfcg 0 tzG@J u ae+yD;awmhrS
OD;cifarmifcsdK vdkyJ qifqmjzwfxm;wm xnfh+yD;awmh 0 u zwfw,f? olwdk@uawm qifqmudk vufrcHbl; ?
0tzGJ@usawmh nDvmcHuae xkwfy,fjcif; rcH&ygbl;? 'DnDvmcHrSm&SdwhJ vkyfykHvkyfenf;awG[m usaemfhtjrifukd
ajym&if tiftm;ay:rSm tajccHw,f? vufeufukdiftiftm;rsm;wJhtcgusawmh 0tzG@J u udk,fpm;vS,f xkwfy,f
jcif; rcH&bl;? wdkif;&if;om; +idrf;csrf;a&;tzG@J awGuawmh pHknDtpnf;ta0;udkawmifrS wifjycGifh r&bl;qdk&if/ olwdk@&J@
oabmxm; wifjycsufawGudk vkyfief;aumfrwDw@kd / aumfr&Sifw@kd u wifjycGifhrybJ &yfqdkif;xm;w,f qdkwmu/ tJ'D
typftcwf &yfpJa&;tzGJ@awG[m etz twGuf ajymyavmufatmif tiftm;r&Sdv@kd z,fxm;wmbJv@kd usaemf
xifygw,fcifAs?
bDbDpD ODarmifarmifoef;?
? OD;=unf0if; tJ'Dvkdqkd&if nDvmcHrSm tiftm;}uD;wJhtzG@J awGukd wpfrsdK;qufqHw,f?
tiftm;r&SdwJhvludkawmh xkwfy,fw,fqdkwhJ ajym=um;csufuawmh OD;=unf0if; wdk@ tawG@t}uHKt& [kwfvm;?
OD;=unf0if;?
? usaemfuawmh r[kwfbl;vd@k jiif;ygw,f? bmjzpfv@kd jiif;vJqdkawmh usaemfajymjyr,f? pmwrf;
wpfck a&;w,fqdkwm pHknDtrsm;a&S@rSm zwfw,fqkdwm tvGwfajymwmeJ@pm&if wwfEdkifor# trSm;enf;atmifv@kd
pmwrf;udk a&;xm;wm/ pmwrf;udk rdrdpdwfuduf vGwfvyfovdk udufovdka&;/ 'gayr,fh ckeuvdk OD;wnfcsuf 6 &yf
eJ@ 'dk@ta&;oHk;yg;awmh rxdapeJ@aygh? Oyrm EdkifiHawmf tcef;vd@k a&;+yD;awmh ta&;ay:udpP 'DrSmvmxnfhvdk@r&bl;?
EdkifiHawmftcef;eJ@ywfoufvdk@ rdrdudufovdk t}uHay;cGihf yxm;ygw,f? a&;xm;wJhpmwrf;ay:rSm/ rdrdpdwf}udKuf a&;
+yD;+yDqdkvdk@&Sd&if rdrdtpktzGJ@xJrSm/ rdrda&;wJhpmwrf;udk csjy&ygw,f? rygwJhOpPmudk zwfw,fqkd&ifvnf; pnf;urf; r&Sd
&m usrSmaygh? xdkenf;vnf;aumif;yJ/ tpktzGJ@rSm zwf=um;+yD;+yD? pHknDrSm - - tpktzGJ@rSm zwf=um;ovdk rzwfyJe@J
pHknDa&mufrS rygwhJudpPawG/ EdkifiHawmfeJ@ csD+yD;awmh zwfaewJhudpP/ iSufaysmawmrif;om;}uD;vdk t&rf;bmnm/
nDvmcHudk apmfum;&muswmaygh? oem;vd@k ta&;r,lyJvkyf&if pnf;urf; b,f&dSawmhrvJ/ usaemfw@kd oGm;rSm pnf;
urf; jynfh0aom 'Drdkua&pDpepfvdk@ ac:xm;wmudk;?
bDbDpD ODarmifarmifoef;?
? pnf;urf;jynfh0aom 'Drdkua&pDpepfqdkwmu jynfolvlxk&J@ tajccHvl@tcGihfta&;
awGeJ@ ywfoufwJh 'Drdkua&pDpepfawGeJ@ b,fvkduGmovJ/ ODatmifEkdifOD; ajymjyyg?
75
OD;atmifEdkifOD;?
? 'DzGJ@pnf;yHktajccHOya' a&;om;yHk a&;om;enf;awGukd =unfhr,fqkdv@kd &Sd&if ppftpdk;&bufu
awmfawmfpdk;&drfaew,fqdkwm txif;om;}uD; ay:aewmayghav? 'DzGJ@pnf;yHkukd udufw,f rudufbl; qdkwm c%
xm;/ +yD;awmh yduQwpfckrS qdkvdk@&Sd&if wpfbufwnf; r[kwfbl;/ ESpfbuf/ oHk;buf/ av;buf jzpfEdkifw,fqdkwhJ
taetxm;rsdK; pOf;pm;r,fqdkvdk@&Sd&ifvnf; 'Dz@JG pnf;yHku xGufayguf&EdkifwJh taetxm;rsdK; &Sdygw,f? tJ'Dawmh 'D
zGJ@pnf;yHkudka&;xm;wJh tajccHudk=unfhr,fqkdv@kd &Sd&if 'Dz@JG pnf;yHkrSm b,fvdkpOf;pm;csufawG ygaeovJqdkawmh ppfwyf
u ol@&J@ vkyfxHk;vkyfenf;awG/ ol@&J@tjrifawG/ tawG;tac:awG 'DtxJrSm xnfhxm;ygw,f? Oyrmqdkvdk@&Sd&if ckeu
ajymwJh pnf;urf;&SdaomqdkwJh udpP[mqdkv@kd &Sd&if ppfwyfvdk pnf;urf;&Sd&r,fqdkwJh t"dy`m,frsdK;ayghAsm? 'Dxufykd+yD;
awmh csJ@ajym&r,fqdkvdk@&Sd&if 'DzGJ@pnf;yHkrSm 'Drkdua&pDqdkwhJ vGwfvyfcGihfawGudk ay;xm;ayr,fhvnf; ppfwyfu A[dk
xdef;csKyfr_eJ@qdkifwJh ppfenf;ppf[efeJ@qdkifwm xnfhawmh xnfhxm;wmyJ? 'guvnf; tcsD;tESD;jzpfaewJh oabmyJ/
odk@aomf 'gudk toGif;ul;ajymif;a&; umvwpfckrSm vdkaumif;vdktyfaewJh taetxm;wpfck ppfwyfukd 'Drkdua&pD
qdkwm enf;enf;rsm;rsm; - - - em;vnfatmif t&yfom;tkyfcsKyfa&;pepfqkdwm em;vnfatmif oifjyay;Edkifr,fh
'grSr[kwf t&yfom;acgif;aqmifwcsdK@eJ@ wdkif;&if;om;acgif;aqmifwcsdK@eJ@ wjznf;jznf; tvkyfjzpfoGm;Edkifr,fh tae
txm;rsdK; jzpfw,f? tajymif;tvJudk vrf;pzGihfay;EdkifwhJ zG@J pnf;yHkrsdK; jzpfw,fqkdv@kd &Sd&ifawmh 'gudk pOf;pm;oifhw,f?
zGJ@pnf;yHkrSm usaemfhtwGuf tpdk;&drfqHk; udpPwpfckyJ &Sdygw,f? tJ'guawmh zG@J pnf;yHk jyefvnfjyifqifa&;yJ jzpfygw,f?
zGJ@pnf;yHk jyefvnfjyifqifa&;rSm ppfwyf[m usaemfw@kd wdkif;jynfrSm jy\emawG jzpfaew,fqkdwhJ udpP/ jynfolawGu
awmif;qdkaewJhudpPrsdK;udk tajymif;tvJcufatmif tifrwefudk vkyfvdk@r&atmif vkyfxm;wm&Sdygw,f? 'DvkdzGJ@pnf;
yHk ajymif;vdk@r&atmif vkyfxm;wJhudpP[m qdkvdk@&Sd&ifawmh 'DzG@J pnf;yHkukd tcktoHk;cs+yD;awmh aemif ig;ESpf/ q,fESpf
twGif;rSm jy\emjzpfEdkifzdk@twGuf vrf;pyJ jzpfygw,f? usaemfw@kd 'Dz@JG pnf;yHktwGufu awmfawmf &ifav;p&mygyJ?
bDbDpD OD;armifarmifoef;? ? 'DrSm 'Drdkua&pD rqefbJeJ@ A[dkxdef;csKyfr_&Sdw,fqdkwm xif&Sm;w,f? aemuf+yD;awmh
zGJ@pnf;yHkudk jyifzdk@cufwJhudpP[m &ifav;p&mjzpfw,f? jy\emawGjzpfw,f? tJ'gukd wufchJwhJqJGchJwhJ OD;=unf0if; wd@k
vlawGuaum 'gudk rjrifbl;vm;/ ra0zef cJhbl;vm;cifAs?
OD;=unf0if;?
? jrifoifhoavmufawmh jrifygw,f? 'gayr,fh wpfcgwpf&H trsdK;om;a&;tydkif;eJ@ jyef=unfh&wJh
tcgawG &Sdygw,f? usaemfwdk@ jrifvdk@yJ zGJ@pnf;yHk jyifqifjcif; tcef;uudk usaemfw@kd u q,fESpftxd ayghaemf? sU aemf
wdk@ tck tzGJ@ 6 a,mufu wifw,f? q,fESpf txdudk zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk rjyifyJeJ@ 'Dtwdkif;oGm;r,f? 'gu
awmh usaemfwdk@ vdkufavsmay;vdkufwJh oabmyg? +yD;awmhrS usaemfwdk@ vdkcsifwm &atmifqkd+yD; q,fESpf vdkuf
avsm+yD;vdk@&Sd&if jynfolvlxkuvnf; 'Drdkua&pDta=umif; em;vnfvmr,f? EdkifiHa&;orm;awGe@J tpdk;&vnf; t
oifhtwihf em;vnfr_&vmr,f? wpfa,mufe@J wpfa,muf ,Hk=unfr_awG&vmr,f? tJ'DtcsdefrSm qdkvdk@&Sd&if usaemf
wdk@u oHk;yHkESpfyHkeJ@ ajymif;vJvdk@&atmif qdk+yD;awmh usaemfw@kd u pmwrf;wifygw,f? jynfolvlxktwGufjrifv@kd tJ'D
vdk xifwmyg// 'gayr,fh r&wJhtcgrSm bmjyefawG;vnf;qdkawmh wyfrawmfuvnf; atmfaewmyJ/ trsdK;om;a&;udk
b,fawmhrS opPmrazmufbl;vdk@ tJ'Dawmh wu,fhwu,f EdkifiHawmfrSm trsdK;om;a&;udpPe@J ywfoufvmvdk@&Sd&if
trsdK;om;EdkifiHa&;eJ@ ywfoufwJh udpPawGrSmqdkv@kd &Sd&if EdkifiHa&;orm;uvnf; trsdK;om;a&;udk opPmazmufv@kd rjzpf
bl;? xdkenf;vnf;aumif;yJ wyfrawmfuvnf; trsdK;om;a&;udk opPmazmufv@kd rjzpfbl;? tJ'DtcsdefrSm usaemfw@kd
jyifoifhjyifxdkufwJh[mawGudk nDnDnGwfnGwfe@J usaemfw@kd wpfa,mufta=umif;vnf; wpfa,muf od+yD? tJ'D t
csdefrSm usaemfwdk@jyifvdk@&r,fvdk@ ,Hk=unfygw,f? usaemfw@kd 'Drkdua&pD &mE_ef;jynfhawmh r&ao;ygbl;? tJ'gawG[m
wajz;ajz; yjyifajymif;vJ+yD;awmh aemufbdwfqkH; usaemfw@kd EdkifiHa&;orm;awGudk wyfrawmfu txif}uD;vmwJh
wpfae@rSm olwdk@bmom olwdk@ bm;wdkufudk jyefygvdrfhr,f? usaemfh,Hk=unfcsufyg?
bDbDpD OD;armifarmifoef;? ? [kwfuJh cGefjrifhxGef;cifAsm? ckem;u OD;=unf0if;ajymwJhtxJrSm wyfrawmfuvnf;
trsdK;om;a&;udk opPmrazmufovdk EdkifiHa&;orm;awGuvnf; trsdK;om;a&;udk opPmazmufzdk@ r[kwfbl;? wpfae@
rSm wyfrawmf tjrifrSef&vmvdrfhr,f? 'ga=umifhr@kd vd@k vufwJGaqmif&Gufaew,fvdk@olwdk@ajymw,f/ cGefjrifhxGef;wdk@u
bmjzpfvdk@ vufrwGJEdkifwJh vrf;prsdK;udk aqG;aEG;wmvnf; cifAsm?
cGefjrifhxGef;?
? usaemfwdk@u/ vufrwGJEkdifwmudk ajymwmr[kwfbl;cifAsm? wyfrawmfuae+yD;awmh/ tm%m
odrf;+yD;wJhtcg ay;cJhwJh uwdu0wfawG &Sdw,f? aemuf xkwfjyefchJwhJ 190 vdk Oya'uJhodk@ tm%mwnfaom
trdef@awGudk uwdu0wfawGudk csdK;azmufaewm[m/ wyfrawmfu trsdK;om;a&;udk opPmazmufaewm jzpfygw,f?
tJ'Dawmh usaemfwdk@wyfrawmf[m usifh0wfoduQmt& udk,fu tJ'DvkdrsdK; wdkif;jynfudk opPmazmufwhJ trsdK;awGukd
usaemfwdk@ tem*wfrSm rjzpfapcsifygbl;? Etz udk xkwfjyefwJh trdef@tm%mudk udk,hfzmomudk,f csdK;azmufcsifwdkif;
76
78
5 82007
82007 DVB rS 88 rsdK;qufausmif;om;acgif;aqmif udkrif;udkEkdif tm; ar;jref;csuf
udkrif;udkEdkif? ? jynfolvlxkwpf&yfvHk; tHkuGaygufuGJ+yD;awmh awmif;qdkr_awG jzpfvmw,fqdkwm[m/ EdkifiHawmf
tm%mudk trdef@eJ@ tm%mawGxkwf+yD;awmh EdkifxufpD;eif;jyKrlvdk@ tHkuGr_ jzpfvmwmygyJ? 1974 ck zGJ@pnf;yHk tajccH
Oya'&J@ wpfygwDtm%m&Sifpepfa=umifh t"dujzpfw,fv@kd ajym&ygvdrhfr,f? 'g[m b,fuvmwmvJqdkawmh 1962
rwfv 2 &ufae@ ppfwyfu tm%modrf;+yD;awmh/ ppftm%modrf;r_&J@ tusdK;quftjzpf wpfzufowfa&;qGJoGm;wJh
tajccHOya'&J@ tusdK;qufvdk@ajym&ifvnf; &ygw,f?
ordkif;qdkwm taemufudkjyef+yD;awmh av#mhusoGm;zdk@ r[kwfbl;? wpfqifh+yD;wpfqifh avSum;xpfvkd wuf
vmzdk@/ vl@,Ofaus;r_ tqifhtwef; jrifhrm;vmzdk@ usaemfwdk@ ajymaewm? 74 wkef;u ppfwyf pdwf}udKuf qGJcsifovdk
qGJ/ wjcm;EdkifiHa&;orm;awG/ oabmxm;rwlwhJ olawGukd zrf;qD;/ tJ'DvdkrsdK; xif&mcdkif;oGm;wJh wpfygwD
tm%m&Sif pepf? 1947 eJ@1974 zGJ@pnf;yHkESpfck[m t"du wdkif;&if;om; wef;wltcGifhta&;awG 'Drkdua&pD tcGihft
a&;eJ@ vl@tcGifhta&;awGudk jynfhjynfh00 tmrrcHEkdifwhJtwGuf aemufqHk;rSm &Spfav;vHk; awmfvSefa&;}uD; jzpfchJ&wm
aygh? tJ'DzGJ@pnf;yHktajccHOya' ESpfckrSmawmifrS ppfwyfu av;yHkwpfyHk ae&m,lr,fqkdwm vHk;0 rygao;bl;? tck
etz a&;qGJaewJh zGJ@pnf;yHktajccHOya'u tajcmufwkdufppfwyfu av;yHkwpfyHk0if+yD;/ ae&m,lr,fqdkawmh &Spfav;
vHk; vdk tHkuGr_uawmh rvGJraoG/ taES;eJ@tjref a&mufvmrSm jzpfygw,f? wpfcgxyf+yD;awmh aoG;xGufoH,kdr_awG
trsm;}uD; uH=u&rSm jzpfygw,f?
4 92007
92007 tm&ftufzfat
RFA OD;pdefausmfvdi_ f?
? OD;=unf0if;wdk@[m awmufav#muf nDvmcH wufcJhr,fqdkawmh/ tck 13 ESpfcGJ ausmf
=umcJhwJh trsdK;om;nDvmcHudk tESpfcsKyf+yD; ajym&r,fqkdvd@k &Sd&if bmrsm;ajymcsifvJcifAsm?
OD;=unf0if;?
? tESpfcsKyf+yD;awmh ajymr,fqdk&if 47 eJ@vnf; rwlbl;? 74 eJ@vnf; rwlbl; txl;ojzifh wdkif;&if;
om;awGtwGufudk tcGifhta&; ydkay;xm;wJh zGJ@pnf;yHk}uD;wpfck jzpfw,fvdk@ usaemf jrifygw,f?
79
OD;pdefausmfvdif_i?f
? wdkif;&if;awGtwGuf tcGihfta&;ydkay;xm;w,fv@kd OD;=unf0if; u ajymayr,fhvdk@ wdkif;&if;om;
awGbufudk ar;=unfhwJhtcgusawmh typf&yftzG@J 13 zGJ@ awmif;xm;wmvnf; r&bl;/ rpOf;pm;bl;vdk@ =um;&yg
w,f? tJ'g b,fvdkuGm[csuf jzpfaeygvJ cifAsm?
OD;=unf0if;? ? cGif;cseftm%mqdkwmuawmh q&m&,f odyf+yD;awmhta&;}uD;wJh tm%m r[kwfygbl;? cGif;csefwhJ
tm%mudk jynfaxmifpk v$wfawmfu ,lxm;wm? ajym&r,fqkdv@kd &Sd&if Oya'jyKa&;tm%mawGxJrSm jynfolvlxk
twGuf usefcJhr,fqdkvdk@&Sd&if vkyfay;vdk@ vG,fatmifv@kd tJ'DoabmrsdK;yg? olwdk@udk ay;vdkufw,fqdkvdk@&Sd&if tqihf
qifh qdkwm wufvmtHk;r,f? jynfaxmifpku wufvm&r,fh tydkif;xd &SdrSmudk;?
OD;pdefausmfvdif_i?f ? ppfwyftydkif;uawG jyef=unfhwJhtcgrSm EdkifiHawmfrSm ta&;}uHKvm&if umuG,fa&; OD;pD;csKyf
u tm%modrf;cGifh &Sdw,f? aemufwpfcg umuG,fa&; OD;pD;csKyfudk ay;xm;wJhvkyfykdifcGihfawGu tawmfukd rsm;jym;ae
wJhtwGuf tem*wf umuG,fa&;OD;pD;csKyf[m tpdk;&xuf =oZm &Sdaew,fvdk@ wdkif;&if;om;acgif;aqmif wcsdK@u
usaemfwdk@udk ajymygw,f? q&mOD;=unf0if;wd@k tawG@t}uHKudk &Sif;jyay;apvdkygw,f cifAsm?
OD;=unf0if;?
? usaemftjrifu t"duawmh umuG,fa&;OD;pD;csKyf r[kwfbl; q&m&J@/ orRwyg orRw awmifrS
olvkyfcsifwdkif;vkyfvdk@ r&bl;? vHk+cHKa&;eJ@ tkyfcsKyfr_ aumfrwDqdkwm &Sdygao;w,f? 11 a,mufeJ@ zGJ@xm;wm 'D aumf
rwD &J@ oabmwlnDcsufeJ@ vkyf&rSmyg? vkyf+yD;&ifawmifrS vkyf&wJhta=umif;&if;udk oufqdkif&mv$wfawmfukd teD;
pyfqHk; v$wfawmfusif;yaew,f qdkvdk@&Sd&if wifr,f? wu,fv@kd usif;yaewm r[kwfvdk@&Sd&if 21 &uftwGif; ac:+yD;
awmhrS ta=umif;jyef+yD;awmh wifjy&ygvdrfr,f?
OD;pdefausmfvdif_i?f
? trsdK;om;vHk+cHKa&;eJ@ umuG,fa&;aumfrwDudk jyef=unfhv@kd &Sd&if 11 OD; ygw,f? 6 OD;u ppfwyf
eJ@ ywfoufaer,fqdkawmh tJ'D 11 OD;&J@ qHk;jzwfcsuf[m tem*wf jrefrmEdkifiH&@J ta&;ay:tajctaeawGrSm buf
vdkufr_ &SdEdkifw,fvdk@ wcsdK@u ,lqygw,f? q&mOD;=unf0if; b,fvkd,lqygovJcifAsm?
OD;=unf0if;? ? 'gtrsdK;om;a&;udpPyJ cifAsm? usaemfwdk@ bmbJjzpfjzpf 11 OD;u ndEd_if;+yD; vkyf&rSmaygh? txl;ojzifh
odyftonf;toefjzpfrS olwdk@rJcGJ+yD; qHk;jzwfrSmyg? wyfeJ@ywfoufolu 6 a,muf t&yfom;eJ@ ywfoufolu 5
a,muf ayghaemf?
OD;pdefausmfvdif_i?f
? zGJ@pnf;yHkeJ@ywfoufv@kd tcsuftcsdK@udk jyifcsifw,fqkd&if 10 ESpf=umrS jyifoifhygw,fvdk@ q&m
OD;=unf0if;wdk@ t}uHjyKxm;w,fvdk@ xifygw,f?
OD;=unf0if;? ? [kwfygw,f cifAsm?
OD;pdefausmfvdif_i?f ? b,fvdkenf;eJ@ jyKjyif&r,fvJ cifAsm?
OD;=unf0if;?
? usaemfwdk@t}uHKjyKxm;wJhtwdkif; rusygbl;? yxrydkif;uawmh usaemfw@kd pOf;pm;vdkufwm aygh
aemf? jynfolvlxkydkif;u xnfh+yD; usaemfwdk@ pOf;pm;vdkufwmaygh? b,fvdkpOf;pm;rdovJqkdv@kd &Sd&if 75 &mcdkifE_ef;
ausmf qdkvdk@&Sd&if aemufxyf 25 &mcdkifE_ef;u 25 ygqifhqdk&if 0rf;jzpfoGm;wmaygh? wyfu oabmwlrS jyifv@kd &w,f
qdkawmh usaemfwdk@u 'gudk olwdk@vdkufavsm+yD;vd@k &Sd&if jynfolbufu jyef,lv@kd &rvm;qdk+yD; wif=unfhvdkufw,f?
'gayr,fh r&bl;cifAsm? r&awmhwpfcg wpfbufvSnfh pOf;pm;ygw,f? trsdK;om;a&;udpPe@J usaemfw@kd jyefpOf;pm;
w,f? Power balance ndw,f? [kwf+yD olw@kd jzpfcsifwhJ OpPmudk olwdk@/ wyfrawmfu oabmwlrS jynfolvlxk
jzpfcsifwJh OpPmudk jzpfvdk@&r,fhoabm? olwdk@jzpfapcsifwJh OpPmudk usaemfwdk@ oabmrwl&if &rvm;qdkwJh tydkif;udk
usaemfwdk@ jyefpOf;pm; ygw,f? 'g EdkifiHtwGufukd usaemfw@kd u trsdK;om;a&;twGuf vkyfvm+yDqdkvdk@&Sd&if 'gudk a&Smif
v$Jvdk@ r&ygbl;? uef@uGufvdk@ r&ygbl;? trsdK;om;a&;udpPrSm trsdK;om;a&;bufu &yfwnfr,fv@kd ,Hk=unfygw,f?
bmjzpfvdk@vJqdkawmh trsdK;om;a&;udk wyfrawmfonf b,fawmhrS opPmrazmufvdk@ ajymxm;wmudk rlvtwdkif;
75 &mcdkifE_ef;ausmfrSomv#if zGJ@pnf;yHk jyifvdk@&r,f? yxrqHk;wifwhJ OpPmu jynfolvlxktwGufudk=unfh+yD; 10 ESpf 5
ESpf oufwrf; 2 ck ayghaemf? olwdk@udkay;vdkufr,fqkdv@kd &Sd&if usaemfwkd@qDrSmvnf; 'Drdkua&pD tavhtusifhawG &
oGm;+yD? wyfuvnf; wyfudk jyefr,fqdk&if jzpfae+yD tJ'Dtajctae jzpfvmatmifqdk+yD;awmh jynfolvlxkbufu
wifay;vdkufwmyg? jzpfrvmbl;? jzpfrvmawmh pOf;pm;&rSmayghaemf? tck 'DrSmwufaewmu EdkifiHa&;ygwDawGe@J
v$wfawmfudk,fpm;vS,fom r[kwfbl;? wdkif;&if;om; udk,fpm;vS,fawGvnf; ygw,f? wyfrawmfvnf; ygw,f? ig
wdk@ vdkcsifwmcsnf;bJ igwdk@ tukefr&cJhbl;? usaemfwdk@vdkcsifwmaum &cJhovm;qdkawmh &wJhtydkif;awGvnf; &Sdw,f?
xdkenf;vnf;aumif;bJ wdkif;&if;om;awGvnf; olw@kd vdkcsifwhJtydkif;awGvnf; olwdk@&vdkufw,f? wyfuvnf; olw@kd
vdkcsifwJhtydkif;udk tukefr&bl;? olwdk@tvdkcsifwhJ tydkif;awGvJ olw@kd &vmw,f? 'gndEd_if;aqG;aEG;yGJ&J@ obm0 uswhJ
&v'fvdk@ usaemf jrifygw,f?
80
OD;pdefausmfvdif_i?f
? q&mOD;=unf0if; tckeuajymwJhtxJrSm ppfwyfuvdkcsifwhJ tydkif;qdkwmeJ@ rvdkcsifwJhtydkif;
qdkwm Oyrm bmawGvJ cifAsm?
OD;=unf0if;?
? ppfwyfu vdkcsifwmuawmhAsm? orRwolwdk@vdkcsifw,f? olwdk@vlukdbJ wifcsifrSmayghAsm? Wyfu
pDrHuGyfuJae&m 0ef}uD;Xme 3 ae&m aemufxyf&&ifvnf; olw@kd vdkcsifrSmaygh? 'gayr,fh tkyfcsKyfa&;rSm 0ef}uD;Xme 3
ae&myJ &w,f? Oya' jyKjyifa&;urSmvnf; 25 &mcdkifE_ef; ,lxm;wJhtwGuf jynfol&ydkifcGihf qHk;&_H;ovm;vdk@ jyef
=unfhwJhtcg jynfol&ydkifcGifhvnf; rqHk;&_H;bl;?
OD;pdefausmfvdif_i?f
? apmapmu q&mOD;=unf0if; ajymovdk ppfwyfudk 5 ESpfoufwrf; ESpf}udrf ay;oifhw,fqdkwhJ
t,ltqudk axmufcHwm nDvmcHxJrSm b,favmufrsm;vJcifAsm?
OD;=unf0if;? ? axmufcHwm nDvmcHxJ b,favmufrsm;vJqkdawmh udk,fhtqdk/ udk,hf[mudk,f wif=uwmbJAsm/
b,foluaxmufcHw,f b,folu raxmufcHbl;qdkwm tJ'Dvkd r[kwfygbl;av? usaemfw@kd tqdku tJ'DrSm =um;&
wmudk; axmufcHvm;/ rcHvm; tJ'DrSmrS qHk;jzwfwmudk;?
OD;pdefausmfvdif_i?f
? tcktrsdK;om;nDvmcHuawmh +yD;oGm;+yD? +yD;oGm;wJhaemufrSm rl=urf;a&;qGJa&; aumfr&Sifu
nDvmcHu oabmwlnD+yD; tcsufawGtajccH+yD; a&;r,f? a&;+yD;&if vlxkqENcH,lyGJvkyfr,f? tJ'DqENcH,lyGJ vkyfv@kd &Sd
&if EdkifiHa&;ygwDawG xyfzGJ@r,f?
OD;=unf0if;? ? zGJ@+yD;vdk@&Sd&if a&G;aumufyGJvkyfr,f?
OD;pdefausmfvdif? ? tJ'Da&G;aumufyGJrSm NLD ,SOf+ydKifyg0ifcGifh &Edkifygrvm;cifAsm?
OD;=unf0if;?
? tajccHrlxJrSm wpfckawmh ygwmayghaemf? a&;qGJcsrSwfxm;wJh zG@J pnf;yHktajccHOya'udk EdkifiHa&;
ygwDawGu vdkufem&r,fqdkwJh tcsufwpfcsufygw,fcifAsm? olwdk@ 'DzGJ@pnf;yHkukd ,Hk=unf+yD; vdkufemr,fqdk&ifawmh
ygwDwpf&yftaeeJ@ yg0if,SOf+ydKifvdk@ &wmaygh? olwdk@ 'gudkr,Hk=unfygbl;vdk@vkyfxm;+yD;awmh 0ifr,fqkd&ifvnf; olw@kd
oduQmydkif; &SdrSmayghaemf q&m?
OD;pdefausmfvdif_i?f
? a&G;aumufyGJ rSmygwD}uD;awGbJ ygEdkifr,fqkdawmh/ 1990 jynfha&G;aumufyGJwkef;u tEdkif&
xm;wJh wdkif;&if;om;ygwDawG tzsufcHxm;&wJh ygwDawG&dSw,f? 'DygwDawGtwGuf tvm;tvm b,fvdk&SdygovJ
cifAsm?
OD;=unf0if;?
? wdkif;&if;om;ygwDav;awGukd enf;enf;yg;yg; olw@kd cGihfjyKrSmyg? bmjzpfvdk@vJqdk&if wdkif;&if;om;
vlOD;a&uvnf; enf;wmudk;// wpfjynfvHk;udk udk,fpm;jyKwJh ygwD}uD;awGuswmh t&ifuvdk trsm;}uD; rxm;awmh
bl;vdk@ usaemf xifygw,f? ygwDtvGefqHk;&Sd&if oHk;av;ck ayghaemf? OyrmAsm ygwD0if b,favmuf&Sd&r,f? tenf;qHk;
a&G;aumufyGJ b,favmuf0if&r,f? 'Dvdkuef@owfcsufuav;awG ygvmcsif ygvmrSmayghaemf?
OD;pdefausmfvdi_ f?
? EdkifiHa&;ydkif;uudk jyef=unfhwJhtcgusawmh ta&;}uD;wJh 25 &mcdkifE_ef;udk ppfwyfu ,lxm;
w,f? usefwJh 75 &mcdkifE_ef;u jynfol jzpfw,f? odk@aomfvnf;bJ 75 &mcdkifE_ef;u vkyfydkifcGifhudk jyef=unfhwJh tcgus
awmh wjznf;jznf;eJ@ ajymif;csifwJh zGJ@pnf;yHkpepfukd avmavmq,frSmawmh q,fESpf=umawmifrS bmrSajymif;Edkifzdk@ 'D
tcsufawGudk jyifEdkifzdk@ tcGifhta&; r&Sdbl;vdk@ em;vnfxm;wJh tcgusawhm aemufxyf ESpfaygif; b,favmuf=umrS
'Drdkua&pDa&;udk yDyDjyifjyif jzpfvmvdrfhr,fv@kd OD;=unf0if; ,lqygovJcifAsm?
OD;=unf0if;? ? wpfOD;eJ@wpfOD; usaemfw@kd EdkifiHrSm &Sdw,fcifAsm? EdkifiHa&;orm;awGe@J wyfeJ@ oHo,awG &Sdw,f? 'D
oHo,awG[m wGJvkyfrS&r,f? v$wfawmfawGrSm wyfe@J jynfolw@kd aygif;vkyfvmvdk@&Sd&if jynfo@l vGwfawmf udk,fpm;
vS,fawG&J@ oabmxm;awG olwdk@odvmr,f? olw@kd awG&@J oabmxm;udkvnf; jynfo@l udk,fpm;vS,fu odvmr,f/
odvm+yD;vdk@&Sd&if EdkifiHa&;orm;awGudk olw@kd txif}uD;av;pm;vmwJh wpfae@rSm 'Dae&mrSm olw@kd qufaerSm r[kwf
awmhygbl;? cifAsmwdk@ usaemfwdk@ av;pm;+yD;om; bm;wdkufukd jyefr,fvdk@ olwdk@bmom olw@kd jzpfvmrSmyg?
RFA 0g&Sifwef'DpD&Hk;? ? tJ'guawmh nDvmcHu jyefvmwJh OD;=unf0if;udk OD;pdefausmfvd_if qufoG,f ar;jref;cJhwmyg?
81
ed*Hk;
1947 ckESpf zJG@pnf;yHktajccHOya'udk a&;qGJcJhwJh tcsdefwkef;u jrefrmEdkifiHrSm zG@J pnf;yHktajccHOya'ukd
wu,fem;vnf wwfu|rf;wJhol b,fol&dSovJ vkd@ uG,fvGefoGm;+yD;jzpfwhJ orRw}uD; pyfa&$odkuf &J@om; &Srf;
trsKd;om;acgif;aqmif a'gufwm Eugine saotzang p0fZef@a,mifa0h (c) ,lusif; u a&'D,kd tifwmAsL;wpfckuae
ajymoGm;wm =um;vdkufrdvdk@yg?
1947 ck zGJ@pnf;yHktajccHOya'ukd em;vnfr_wpfpHkwpf&m vHkvHkavmufavmuf r&SdyJeJ@ a&;qGJcJhwma=umifh
jy\emjzpfcJh&wm jzpfw,fvdk@ EdkifiHa&;odyH`ynm&Sif a'gufwm Eugine saotzang p0fZef@a,mifa0h (c) ,lusif; u
axmufjycJhwmyg?
,QKvuf&Sd usif;yaewJh trsKd;om;nDvmcHrSm yxrqHk; vrf;vGJaewJhtcsufwpfckuawmh tESpfom& t&
b,fvdk wdkif;jynfrsKd; wnfaqmufoifhovJ qdkwmudk raqG;aEG;yJ wkdif;jynfudk b,fvkdyHkomefrsKd;eJ@ wnfaqmuf
oifhw,fqkdwmukdbJ aqG;aEG;ae=uw,f?
zGJ@pnf;yHktajccHOya'ukd em;rvnfbJ wufcGifh&wJh olawGudk em;vnfatmif vkyfcGifh&dSv#if jzpfEkdifajc &Sd
ao;aomfvnf; etzu nDvmcHrwufcif em;vnfatmif vGwfvyfpGm avhvmcGifh ryovdk vlxkeJ@vnf; ndEd_if;
wkdifyif oabmxm;,ljcif; r&SdcJhyg? nDvmcHwufaecsdef tawmtwGif;rSmvnf; jynfwGif;jynfyu ynm&SifawGqDu
vGwfvyfpGm t}uH^m%f&,lcGifhawG b,fvkdrS r&&SdcJhwma=umihf tJ'Dz@JG pnf;yHktajccH Oya'[m wdkif;jynftwGuf
vHk;0 tusKd;&SdEdkifrnf r[kwfyg?
82
83
84
85
ae&m trwfae&m wpfcgrS cGufapmif; rckwfcJhzl;yg? tm%m&Sif rSefor#twGuf cGyfa'gif;u awmfvSefa&;wGefoH [pf
auG;aerSmyg?
AdkvfcsKyfatmifqef; wdk@u ynmwwfacwfrDwJh t*FvdyfawGudk wdkufckdufchJ&wmyg? vlom;csif;rd@k oabm
ayguf vG,fulcJhayr,fh/ wajrwnf;ae wa&wnf;aomuf tm%ml; ppfbDvl;awGudk awmfvSef&wm u|Jyg; apmif;
wD; &ovdkygyJ? Ba,Bed bGJ@ydkif&Sif armifapwem trsKd;om;EdkifiHa&;udk ynmwwf yDopGm &Sif;&Sif;vif;vif;a&;yg?
EdkifiHawmf/ tcsKyftjcm/ trsKd;om;a&;0g'/ trsKd;om;EdkifiHa&;qdkwm ppftm%m&Sif0g'? ppftm%m&Sif EdkifiHa&;vd@k
usaemf t"dy`m,fzGifhxm;w,f? u|Efkyfonf ppfwyfrkef;wD;a&;0g'D r[kwf? t&Sdtwdkif; ajymrnf? (1948) uae
(1961) twGif; 'Drdkua&pDpepf usifhoHk;pOf ta&S@awmiftm&SrSm tcsrf;omqHk;/ twdk;wufqkH;/ tzG@H zd;qHk;pm&if;rSm
jrefrmEdkifiHyg0ifcJhonf? xdkpOfu tdENd,/ ygupPwef (,ck b*Fvm;a'h&Sf) wkwf/ xdkif; ponfh wdkif;jynfw@kd rS tvkyf
orm;rsm; jrefrmjynfodk@ vma&muf tvkyfvkyfudkifcJh=u&onf? ,ck tm&Susm; jzpfaeaom puFmylu|ef;EdkifiHukd
wnfaxmifol vDuGef,l u ESpfESpfq,ftwGif; Armjynfukd rSDatmifvkdufrnf[k ajymqdk+yD; &efukefrd@yHkpH,lI puFmyl
rd@awmfudk wnfaqmufcJhonf?
1947 ck AdkvfcsKyfatmifqef; usqkH;+yD;aemuf jynfaxmifpk/ yifvHkpmcsKyft& wdkif;&if;om; acgif;aqmif
rsm; ESifh uwdxm; vufrSwfa&;xdk;r_rsm;udk azmufzsufvkdIif;/ wdkif;jynftm%m odrf;cJhonf? wpfygwD tm%m&Sif
pepfjzifh (26) ESpf=um tkyfcsKyfvmaomtcg jynfolykdif[laom pum;tvSae&mrSm wdkif;jynf ydkifqdkifr_&wem[lor#
Adkvfae0if; ESifh ppfAdkvfwpfpkom ydkifqdkifcJh=uonf? ta&S@awmiftm&SrSm tcsrf;omqHk;/ qefpyg;txGufqHk; wdkif;jynf
uae urBmhtqif;&JqHk; rSwfyHkwifcJh&onf? tcsrf;omqHk;u Adkvfae0if; ESifh taygif;ygrsm;jzpfcJh&onf? rSm;,Gif;aom
rl0g'vrf;pOf wdk@a=umifh 1988 ckESpfwGif jynfvHk;u|wf vlxktHkuGI wpfygwDtm%m&Sifpepf vHk;0 csKyf+idrf;cJh&onf?
ppfwyfu 1988 ckESpf pufwifbmv 18 &ufwGif aemufwpfzef tm%modrf;cJhonf?
1962 ckESpfuae ,ck (50) ESpfwmumvtxd wdkif;jynfukdcspfaom (trsKd;om;a&;/ EdkifiHawmf/ tcsKyf
tjcm) ponfh ponfh a0g[m&ydkif&Sif ppftm%m&Sifwdk@ tkyfcsKyfvmcJh=uonf? ynmwwf/ ynm&Sifw@kd . t}uH^m%f
udk vufrcH/ ,ck ppfwyftkyfcsKyfcH jrefrmjynf. zG@H zd;wdk;wufr_udk tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;ESihf ,SOf=unfhygu ppfAdkvf ppf
tm%m&Sifwdk@. t&nftaoG;rSm odomrnf jzpfonf? armifapwem acgif;pOfwyfwhJ ody`Henf;us trsKd;om;a&;0g'
qdkwm bmvJ? jrefrmhpD;yGm;a&;ydkif vDrDwufukd b,folawG ydkifqkdifovJ? wpfEdkifiHvHk; pD;yGm;a&;/ yd@k ukefoGif;ukef
awGudk b,folawG vkyfovJ? b,folawG vkyfcGihf&dSovJ? cifAsm;ajymwJh trsKd;om;EdkifiHa&; t&Sifocif AdkvfcsKyf
}uD;awGyJ r[kwfvm;? ajym&rSm t&Suf&p&myg armifapwem? qifaoudk qdwfom;a&eJ@ rzHk;csifyge@J ? jynfolawG
udk cifAsm;wdk@ trsKd;om;a&;0g'DawGu 'gudkod/ 'gudkzwf/ 'gudkyJ em;axmif/ 'gukdyJ=unfh/ 'gudkyJvkyf/ 'Dvdk u|efwr#
iwfaoatmif vkyf=uwm trsKd;om;a&;vm;?
EdkifiHa&; tajctae/ (2) rSm vlwef;pm;todw&m;rJhaeaom vl@tzG@J tpnf; jzpfaejcif;vdk@ cifAsm; ajym
xm;w,f? wpfbufapmif;eif; cifAsm;wdk@ rkom;0g' vdrfnmvSnfhzsm;+yD; jynfolawGukd ESpfaygif; (50) =um zdESdyftkyf
csKyf &cJhayr,fh pepfzif+rJzdk@qdkwm vG,fvG,feJ@ rjzpfEdkifawmhwm trSefygyJ? jynfolawGem;yGifh/ rsufpdyGihf jzpfae=u+yD;
wu,fhvGwfvyfaom ppfrSefaom zuf'&,fjynfaxmifpk 'Drdkua&pDpepfESifh acwfrDz@HG zd;r_udk vdkvm;=uwmyg? cifAsm;
wdk@ &J@ pnf;urf;jynfh0wJh 'Drdkua&pD (EdkifiHawmf tm%m ppfwyf vuf0,f&Sda&;) udk jynfolawG vHk;0 (vHk;0) tvdk
r&Sdyg?
armifapwem cifAsm; NLD a':atmifqef;pk=unf udk &p&mr&Sdatmif ajymw,f? trsKd;om;0g'DawGu
NLD ygwD0ifawG/ tD;ygwmutp cifAsm;wd@k rsufajcrjywf apmifh=unfhaewm teH@cHae=u'g/ ygwD0ifawG ygwDu
rxGufxGufatmif tusyfudkifaewm trsKd;om;0g'DawGyJ r[kwfvm;? vHk;yg; yg;vmwm r[kwfygbl;? ygwDkH;awG
zGifhcGifh/ ygwD0ifawG pnf;Hk;cGifh/ pka0;cGifh bma=umifh ydwfyifxm;ovJ? vufeuftm;udk;ESihf vkyfwm/ OD;csKd&dSv@kd tEdkif
,lwm tpG,f&Sdvdk@ Adkvfvkyfwm vltvkyfvm;? wd&dp>mef tvkyfvm;? Ba,Bed bGJ@& armifapwem odrSmyg? Jynfol
awG b,fol@udk ,Hk=unftm;udk;ovJqdkwm trsKd;om;a&;0g'DawGeJ@ NLD udk rJyHk;axmif+yD; vGwfvGwfvyfvyf rJay;
cdkif;=unfhygvm;? 1990 jynfh a&G;aumufyJGrSm jynfcspfppfom;awG/ b,fygwDudk rJay;cJhovJ cifAsm;odygw,f?
cifAsm;ajymwJh trsKd;om;a&;0g'DawG a[majymyGJvkyf/ 'Dwpfzufu a':atmifqef;pk=unf a[majymyGJvkyf/ jynfolawG
b,fol@a[majymyGJrSm em;axmif=urvJ? rif;wd@k twif;tusyf aoewfrkd;+yD;awmhom rvkyfeJ@? jynfol@oabm
xm;eJ@ jynfol qHk;jzwfygap? rif;wdk@ trsKd;om;EdkifiHa&;w&m;yGJrSm ,ifq,faumifavmuf a&muf&if ighvnfyif;
jzwfcHr,f armifapwem? wdkif;jynf&J@ t"dujy\emudk ajyvnfatmif rajz&Sif;vd@k yJ? wdkif;jynfqif;&Jwm wdkif;ol
86
vrf;jyajryHk (7) csufudk axmufcHae=u+yDwhJ? t[kwfyJvm; armifapwem? nDvmcH axmufcHyGJudk wpftdrf wpf
a,muf rvm rae&? rvm&if aiG'%f/ axmif'%f trsKd;rsKd;'%fawGe@J aoewfwnfh+yD; vmcdkif;aewmudk ajymae
wmvm;? udk,fhajcaxmufudk,f wdkufrdvdk@ vJoGm;+yD; x r&jzpfaewJh xufqif&Sifem0wfvm;? tdENd,/ wkwf/
a'0l;odkuform;awGvm;? r[kwfwmvkyf+yD; r[kwfwm ajym&rSm &Sufwwfprf;yg armifapwem?
cifAsm;ajymwJh pD;yGm;a&;tajctae tyk'f (4) rSm (26) ESpfwm qdk&S,fvpfpepf usifhoHk;rdcJhjcif;qdk+yD; rd
av;wpfvHk;eJ@ wdkif;jynf rGJoGm;cJhwmudk acsyowJhvm;? tckaum/ trsKd;om;'Drdkua&pD pnf;urf;jynfh0aom 'Drkdu
a&pD pepf (18) ESpf wnfaqmufrdIqdk+yD; rajymvdkao;bl;vm; armifapwem? wdkif;jynfudk vGwfvyfwJh wdkif;jynf
jzpfcGifh yvdkufyg? trsKd;om;a&;awG? trsKd;orD;a&;awG/ }uHhzG@H awG/ pGrf;tm;&SifawG rvdkygbl;Asm? u,fwif&Sif}uD;tzG@J
0if Adkvfcifn$ef@/ &efukefwdkif;wdkif;r;/ omoema&;0ef}uD;/ jynfo@l v$wfawmfOuUX AdkvfcsKyfrsKd;n$ef@/ AdkvfcsKyfxGef;=unf/
AdkvfcsKyfausmfb/ AdkvfcsKyfarmifoifh wdk@tkyfpk ywfwkef;u a&$wefcsdef (64) wefESifhtwl ausmufoHywWjrm;awG a&
wGufr& cdk;&mygawG r[kwfvm;? cifAsm;wdk@ ewfbHk/ ewfeef;/ ewfpnf;pdrfeJ@ pHjref;aecsdefrSm a':atmifqef;pk=unf
NLD eJ@ 'Drdkua&pDa&;vyf&Sm;ol trsm;jynfolawG[m tusOf;tusyf/ tiwftrGwf/ ay:wm'kuQ/ =uufqlaomu
yg' awGeJ@ygAsm? jynfolawGrSm a&rvm/ rD;r&Sd/ ppfAkdvf AGDtkdifyD &yfuGufrSm a&/ rD;tv#Hty,f &Sdae&w,f? bdk;bGm;
pOfquf yk*~vduydkif tdrfajr/ +cHajrawGudk rw&m;odrf;+yD; cifAsm;wdk@ trsKd;om;a&;ppfAkdvfpHtdrfawG aqmuf=uw,f?
Adkvfoef;a&$ rdom;pk/ Ak'<*g,mrSm a':vmodef;csD+yD; v'gef;cJhw,f? jynfol@bm cdk;wmr[kwfvdk@ aqGpOfrsKd;quf
csrf;omol r[kwfwJh ausmufqnfe,fom;u b,fuaiGe@J vchJwmvJ? &mZ0ifxJu olcdk;}uD; iwufjym; awmifrS
jynfol@bm w\ar'tcGef qdkwm rcdk;aumif;bl;qdk+yD; ajymcJhwm &Sdao;w,f? iwufjym;olcdk;xuf todr&SdwhJ
trsKd;om;a&;ppfAdkvfawG cdk;csifwdkif;cdk;aewJh olawGqkd&if jiif;rvm;/ acwfrDzGH@zd;wJh EdkifiHawmfopf wnfaqmufaeyg
w,fvdk@ wdkif;jynfbm&wemawGudk ,lcsifovdk,l+yD; toHa&mifpHk[pfaewm ausmufcJukd qD}udwfovdk jzpfae
rSmaygh?
trSefw&m;udk b,favmuf zHk;uG,fEkdif=urvJ? etz ppftm%m&Sifrsm;&J@ aemufqHk;&ufrsm;uawmh - OD;ae0if; aowm umv0rf;a&m*geJ@ aoovdk/ romydk@ol q,fOD;awmif ryd@k cJhygbl;? k'fruf q&m}uD; Adkvfcifn$e@f
wdk@rsm; qdkif;iHhaxmifauG; (44) ESpfwJh? ordkif;aumif;cJhw,fqkdwhJ wyfrawmf acgif;aqmifawGxJu b,folrsm; EdkifiH
awmf psmye eJ@ o*[f zl;ovJ? ykef;v#Kd;/ uG,fv#Kd; o*[f&wmyJ r[kwfvm;? bma=umifhvJ pOf;pm; armifapwem?
vufusef etz AdkvfcsKyfawG EdkifiHawmfu =unfndKav;pm; ESajrmwo+yD; EdkifiHawmfpsmyetjzpf o*[fxdkufwJh vl
rsm; awG@xm;&if usaemfudk vufwdk@ay;yg? tacgif; wvm;jy\'fzdk; ukefusaiGudk usaemf uscHygr,f/ tm%m&Sif
etz awG&J@Zmwfodrf;uawmh wpfaxmifhwpfnyHkjyifxuf zwfaumif;wJh *E<0ifordkif;jzpftkH;rSm taocsmyg/ wdkif;
jynf&J@ wu,fh tE&m,ftppfu trsdK;om;a&; tnmyvD ppftm%m&Sif0g'DawGyg? cifAsm; rsufrSefpdrf;av;udk c|wf
+yD; wwfajrmufxm;wJh todynmtwwfynmawG[m wpfrGef;wnfhpmtwGuf rjzpfygapeJ@? tzdEdSyfcH jynfolbuf
u &yfwnfwJh pmayorm;aumif; wpfa,mufjzpfygapvd@k qkawmif;vdkufygw,f armifapwem? ?
88
89