You are on page 1of 23

Khdi niem vectu di3 dwc sS dung nhi6u trong thqc tg, c h h g

han de" bigu di6n n h h g d@ hung nhu lqc, van to"c, ... Nhilng
dai luung nay d u ~ cdec t r m g b8i hai ye"u t 6 : cubng do va
hu8ng ciia chOng.
Hinh 1 m6 t i chuygn dong cfia hai mdy bay : mdy bay thB
nhgt bay the0 hudng Bgc, v$n t6c 900 kmlgib, mhy bay thB
hai bay the0 hudng D6ng Nam, van t6c 450 km/gi&.

Hinh 1.7

Hinh 1.1cho ta cci hai thang tin : hubng chuygn dong cfia m6y
bay (I) 18 hlrbng b$c (til A t&i B), hubng chuygn dong ciia m6y
bay (11) 121 h u h g dang nam (ti3 C tdi D), do d21i do* thdng AB

d6i v& t6c m6y bay (11).


Cdc hinh ve ,-
A B
-
ggp d6i do dai d o e th&ng CD the hien V@I t6c. mhy bay (I) gZip

C D
duuc goi la c6c vectu.
1. Khai niem vectd

Cho d o g t h h g AB. N6u coi A 18 digm d&u,B la die"m cu6i thi ta


n6i d o e t h h g AB c6 h u h g ta A de"n B.
R6 rang vdi m8i doan thing, c6 the" x8c djnh dring hai h ~ d n g .

Dinh nghra. Vectu l i mot doan thing c6 h~dng,nghia I A


trong hai didm mlit crja doan thdng dZ chi rd di6m nAo IA
digm d$u, digm n i o l i di6m cu6i.
7

CHUY :
--
Ki hi@. Vecta c6 di&m d6u P, didm cu6i Q, d ~ u cki hi& la
(doc 18 : vectd PQ). C6c vecta PQ, AB duuc the" hien
V6i hai di6m phdn bi&t A vA
B ta c6 hai van tBc kh6c trong hinh 1.2a).
nhau v?i 6 .

-L
i@,
Cho tam g16cABC. C6 bao
nhieu vecta c6 di6m d i u
/\*>
P

a)
Hinh 1.2
b)

vA di@mcudi la c6c dlnh


c~iatam gi6c d6 ? ---
Vecta cbn duqc ki h i $ ~121 a,x,y , ... khi kh6ng c i n chi 1-6 die"m
d i u va didm cu6i (xem h.1.2b).

2. Hai vectd cung phlldng, cung hddng


Hay chi ra c6c vecta cbng
phuong, khang cirng VBi m6i vectd PQ] , d u h g t h h g PQ gpi la gi6 cha vectd d6.
phuong trong H.1.3.
Hai vecta d ~ q goi
c la cling p h w g khi chring c6 gi8 song song
hogc trfing nhau.

hang khi v5 chl khi


va Ad cbng phuang. Hinh 7.3
Trong hinh 1.3 hai vectu vh CD chng phuung vh c6 chng
hudng tit tr6i sang phiii, trong khi d6 vh EF cirng phumg
n h m g c6 hudng ngtfuc nhau. Ta n6i hai vectu vh CD 18
hai vectu cling h ~ h g cbn, AB vh EF la hai vecta ngwc
hrldng.

3. De dbi cfia met vectd

Do dhi c3a vectd 18 khoHng c6ch tir di6m dhu d6n diem cu6i
Ta khang dinh nghia chat
ch& khdi niem hai vecta c3a vectu 66, ki hieu lh lal.
cirng h ~ d n gma chl dbng
hinh Anh trqc quan. Vdi vectu PQ ta c6 :
Cdn nhir : Hai vectu cbng
hudng thi tr&c h&t phai
IFcl = p a .
cbng phitong. Vecta c6 do dhi bhng 1 goi la vectu dun vi.

4. Hai vectd bdng nhau

Hai vectd vh duuc goi 121 bhng nhau n6u chdng c6 chng
hudng v2I chng do dhi, ki hi$u = I;. a
bang nhau trong hlnh
binh hanh ABCD tam 0
(h.1.4).

D C
Hinh 7.4

-
5. Vectd kh6ng

Cho dS'n biiy gid ta biS't m6i vectu c6 mat diem ddu vh met
diem cudikhsc biet nhau, c6 h d n g til di6m ddu tdi diem eubi.
Biiy gitf v6i m6i di6m A ba"t kki, ta quy udc c6 met vecta dec
bi&t mh diQm ddu v& di6m cu6i d6u 118 A. Vecta nhy dude ki
hi&u11 vh gqi lh vectd - khbng.

Vectd - kh8ng Vectu - khdng


Vectu c6 didm ddu v A diem cu6i trhng nhau goi lA vectu -
khbng, k i hi& la 6 :

Ta ciing quy Udc vectu - kh.bng chng p h m g , chng hlrbng vdi


moi vectd vh do dai cba vecto - khbng bhng 0.
6. Cac dang bai tap cd b8n

Dang 1. A'cic dtnh ?not vectu


Phmng phdp. De" x6c djnh mat vecta ta chn bigt :
- digm d5u vh digm cuo"i, ho$c
- do dhi v9 hu6ng ciia vecta 66.

V i du. Cho vecta v i mot di6m C. Hay dung digm D sao


cho Cd = AB .

Qua C kB d u h g t h h g d song song vdi durirng thhng AB


( d u h g t h h g nay sG trhng vdi d u h g t h h g AB ngu C thuijc
d&ng t h h g AB).
Khi 66 c6 hai digm Dl vA D2 tr6n d sao cho CDl = CD2 = AB
(h.1.5).

Hinh 1.5

Ne"u chli 9 de"n hudng thi di8m D ph6i d m g la di6m Dz :


CLj2=AB.

N6'u AB = 6 thi die"m D trhng vdi di6m C : CC -= 6 .


- = AB
Dang 2. C h h g minh hai vectu bhng n.hau
De"c h h g minh hai vectu bhng nhau, c6 the" dhng c6c chch sau :
- --
Ngu ttB gi6c ABCD la hinh binh
hanh thl AB = DC, A D = BC .
d
- Hai vecta c6 didm dhu v9 digm cu6i trhng nhau ;
III' 1 - Hai vectu c6 chng 66 dai vh chng hudng ;
I1
- Hai vecta chng bkng vecta th13 ba.

V i du. Cho tam gidc ABC nai tigp trong d&ng trbn t i m 0.
Goi H I3 truc tam cda tam gi5c ABC. Tia A 0 cdt d&ng
trbn (0)tai dikm D. ChQng minh =5:

GIAZ
Ta c6 CH N BD vi chng vu6ng g6c vdi AB (h.1.6).
Ta lqi c6 BH 11 DC vi chng v"6ng g6c vdi AC.
Do 66 tljr gihc BHCD 18 hinh binh h8nh.
- -
V$y HB = CD .

Hinh 7.6

1. Cho hinh binh hinh ABCD. Hay chi ra c6c Veda kh6c vecta -
khang, c6 di6m d$u v i di6m cu6i l i mat trong b6n di6m A, B, C, D.
Trong so" c6c vecto tren, hay chl ra :
- cdc vectcr cirng p h ~ o n g;
- c6c cap vecto cirng h~dng,nguuc hUbng ;
- cdc cap vectd b3ng nhau.
2. Cho luc gi6c d&u ABCDEF c6 t2m 0.
Hay chl ra cdc vecta bang vecta c6 di6m d i u v i di6m cu6i
I i 0 hoac c6c dlnh cGa lyc gidc.

3. Tir giAc ABCD l i hinh gi ngu %= vi 1Gl=1


E1?
d -
4. Ba didm A, B, C c6 vj tri the" n i o ne"u AB = BC ?

5. Cho hai hinh binh h i n h ABCD va ABEF.


a) Hay dung c6c di&m MI N sao cho

--
b) Chl'lng minh CD = M N .

- -.
6. Cho tir gidc ABCD. Ggi M, N, PI Q I$n l w t I i trung didm c6c
canh AB, BC, CD, DA. Chl'lng minh rang MN = QP

7. Hai tam gidc ABC v i AEF c6 cirng trung tuye"n AM. Chl'lng minh
rsng E=G.
1. ~ 6 n g
cfia hai vectd A

Tren h.1.7 ta hinh dung mot chi& thuykn di


the0 hudng Nam tir' A tdi B r6i di the0 hubng
D8ng Nam tir'B tdi C.
Ta tang dat duuc k6't'quA nay ne"u cho thuy&n
---
di t h h g tit A tdi C, vi vay, mat c6ch t g nhign
tacoi A B + B C = A C .
L
I \
Hinh 7.7

Dinh nghia. Cho hai veCtd a vA 6. ~2'yrn6t digm A tuj. );, v(

I ddgc ggi la tdng c6a hai vectu a


0, .-.
AB = a, BC = 6. Vecta
- 4

, L$Y va g. Ta k i hi@ tdng clja hai vectd a va 6 la a + 6. Va!


- - digm
- - A'
AIB'=a,
-
+A, ve
B I C ' = b . Hay
-
AC = a
-0

+ i; (h.1.8)
chirng minh AIC'= AC.

C
Hinh 7.8

2. Quy t6c hinh binh hanh


- . - . A

Ne"u tll giAc ABCD la hinh binh hhnh thi A B + A D = AC


(h.1.9).
Dua vao dinh nghia tdng
hai vecto, hay chirng
minh quy tdc hinh binh
hAnh.

Hinh 7.9

Nhu vay vdi hai vectu khSng chng p h ~ u n g vh i; ta c6 thi


tinh t6ng +K bhng cBch dhng dinh nghia hogc dhng quy tdl
hinh binh hanh.
52. T ~ N GVA HIEU CUA HAi VECTO 11

3. Tinh cha't ccd tdng cac vectd

Ta dB biQt phep cgng cac so" c6 tinh chgt giao holn, kG't h ~ p .
Do tinh chgt ke"t hop ta s& D6i vdi phep tong clc vectu cOng c6 nhsng tinh chst 66, cu
bd da"u ngoac trong bi6u the" 19 :
(i+GI + S va vigt
thirc vectu
la i+G+ z. Vdi ba vectu i , g, c tujr 9 ta c6

-----
V i du. Cho ng5 giAc d6u ABCDE nai tigp trong auang trbn
t a r n o . C h h g r n i n h rang O A + O B + O C + O D + O E = ~ .
P h l l a g phcip. D6 chting minh vectd ;bhng vectu 6 ta c6 the"
dhng hai cAch :
- Chirng minh di6m d6u v9 di6m cu6i ciia trhng nhau, tir
+ -.
66 suy ra v = 0 .
-
- Chirng minh ivl= 0 hosc c h g phuong vdi hai vecto khlc
vectd - kh6ng v9 khBng tang phudng, tir 66 suy ra = 6 .

Dutfng t h h g OC 19 met truc d6i


xirng clia ngfi giAc d6u (h.l.lO).

cang phudng vdi 06.

Hinh 1.10

Met khAc d u h g t h h g OA ciing 19 mat truc d6i xting cOa ngii


giAc d6u n&nta c6 :
-. - - .
v = OA+OB+OC+OD+OE
= od+(OB+OE)+(OC+OD)

ciing phudng vdi G.


Vectd chng phumg vdi vh n&n ;= 6 .
4. Hi$u c6a hai vectd

a) Vectu d6i cclia m6t uectu


Cho vectu G . Vectu c6 chng do dhi vB nwdc h ~ h vBi
g a duuc
goi 18 vectu doi. cria vectu a,
ki hi& 18 (h.l.11). -a
&13 2
I
C6 phai mgi vectu d6u c6
vecto d6i kh6ng ? H%y I
chi ra c6c cap vecto d6'i -2
nhau trong hinh binh
Hinh 7 . 7 1
hAnh ABCD tarn 0.
- - -.
T a c 6 a + ( - a ) = 0.
E)+c bigt, vectu ddi cda vectu 6 Z(1 vectu 6.
b) Hi& cria hai vectu
Cho hai vectd i vh
-. - c.
Ta goi hi& cria hai vecto a v8 g, ki
a-g=a+(-b). hi& 18 a - b , 18 vectu i + (-G).
Ph6p 1a"y hieu cGa hai vectu goi lh phkp tril vectu.
C) Cbch dqng hi& a
.-. -
- b khi clto a ud
- -.-
La"y di6m M tujr 9, v5 MA = a, MB = 4b. Khi d6 BA
- -.
-G
(h.1.12).
=a
-

Hinh 7.72

That vay, ta c6 -i; = shi . Do 66


i-I;=;+(-C)=MA+BM=BM+MA=BA.
- - - - A

5. Quy tbc ba digm

Trong clc b8i toan v6 vectu ta thuang dhng quy t6c sau d6
85-l Hay chirng minh c6c quy
phdn tich mat vectu th8nh t6ng hoac hi& clia hai vectd, goi la
guy td'c ba di6m.
I tdc ba digrn. I Cho ba digm M, N, P tujr9. Ta c6
92. T ~ N GVA HIEU C ~ H41
A VECTG' 13

6 . Cac dang toan cd b6r

Dang 1. C h h g minh mot ddng thdc uecto.


P h m n g phcip. D6 chirng minh mot ding thirc vecta ta cGng
tie'n hhnh nhlr chdng minh c6c dAng thirc dai so" : bign d6i ve"
nhy thrSlnh ve" kia hoec bie"n d6i c&hai ve' ciing bhng mot bi6u
thdc, hoac ... Trong qu6 trinh bie'n d6i, ta c6 the" sd dung quy
tbc ba die"m, quy t$c hinh binh hanh, c6c tinh chgt cua ph6p
cong vh t13 vecta, bign d6i t ~ m gd ~ m gv6 mot dAng thirc
dling.

V i du. Cho bdn di6m A, B, C, D tuj, )i. ChQng minh rang


- ---
AB+CD=AD+CB.

I GIAI
1 1
Ccich 1. Bie'n d6i ve" nay thhnh ve' kia
Crinb giac :
s
+ CD= AD+DB+CD
---
Cdn chir )i tho tu c6c di6m
= AD+(=+%)
d$u vA di6m cudi clia c6c
vecto 6 hai v&. N6i chung
= AD+CB.
-
Z+CD*AD+Z. \

Ccich 2. Bie"n d6i tumg ddmg


- - A -

AB+CD=AD+CB
- - . -
AB-AD=CB-CD
- -
DB=DB
D&ngthirc cu6i dling, v$y dAng thirc c&nchrihg rninh la dling.

Dang 2. Xcic dinh met di6m nhd met ddng th2c vectu

0, --. -
P h ~ u n gphcip. De" x6c dinh 6ie"m M nhfr mot dhng thiic vectd,
t a bie'n dhi ding thirc 66 v&dqng P M = v , trong 66 P la mot
- - -= G
N&u diCm M thod man di6u
ki@n MA+MB-MC thl -
diem c6 dinh,
- 18 mot vectd dB bie't. Khi 66 ta vB d l r ~ cdiPm
~ nao ?
M duqc dung n h th& M. Ne'u PM = P N thi M = N.
I I

V i du 1. (Trung digm c6a doan thdng)


ChQng minh rang di6m I I2 trung didm c6a doan thsng
AB khi vA chi khi z+z= G .

Ngu I la trung di6m cda AB thi 18 vectd d6i cciia E, ni5n


Z+IB=6.
--t 4

Nguuc lai, n6'u IA + IB = 6 thi 18 vectd d6i c6a z.


Do 66
IA = IB vh ba 6ie"m A, I, B t h h g hang. Viiy I I& trung digm
clia doan AB.

V i dl! 2. (Trong t2m cda tam gi6c)


ChOng minh ring di6m G IA trong t2m cda tam gi6c
--. + ---.
ABC khi vA chi khi GA + G B + GC = i .

Trong tAm G clia tam gi6c


A
ABC nhm tr6n trung tuye"n
A1 vh GA = 2GI.
La"y D lh di6m d6i xm vv6i G
qua I (h.1.14), thi tir gi6c
BGCD la hinh binh h&nh vh
AG = GD. B C .
Do 66
- --
GB+GC = G D VA

- ----
GA+GB+GC=GA+GD=~. 1.13Hinh
---
N g e c lgi, giA sir GA + GB + GC 6. VS! hinh binh hanh
=

- --
BGCD c6 I 18 giao di6m cfia hai d&ng ch6o. Khi 66
GB+GC = G D .

Suy ra G 18 trung digm clia doan AD. V$y ba die"m A, G, I


t h h g hang vA GA = 2G1, nghia 18 G la trong tam cua tam
gi6c ABC.

Vi du 3. Cho tam gi6c ABC. H i y x i c dinh di6m M thoii m i n


- - t

di&u kien MA - MB + MC = i .

B C
Hinh 7.74

Vay M la dinh cGa hinh binh hanh ABCM.


- - --
8. ChQng minh rang ne"u AB = CD thi AC = BD .

9. Cho tQ gi6c ABCD. Hai di6m E, F IAn ldgt IA trung digm clja hai
canh ddi AB v i CD, 0 l i trung di6m cira EF.
----
ChDng minh r i n g OA + OB + OC + OD = 6

10. Cho s6u digm M, N, P, Q, R, S ba"t kki. ChDng minh rang

11. Hai vectu a vi 6 khdc vectu - khBng ph2i tho2 man dig" kien
gi de" :
a) la + 61 = la1+ li; ?
b) la-61=lal-161 ?

12. Cho tam gi6c ABC vuang tai A, = 3 0 ° , BC = a.


- - -
a) Ve v i tinh d6 dai vectu AD = AB + AC .

- --
b) Goi M l A trung digm cda BC. Ve v i tinh 66 dai vectu
AE=AB+AM.
4
C)ChQng minh ED = BM.
-
13. Cho luc gidc dbu ABCDEF tdm 0.
- - - +
a) ChQng minh O A + O B + O C + O D + O E + O F = 6
--
b) Goi MI N, P, Q I i n Idgt l i trung di6m clia AB, CD, AF, DE.
ChQng minh M N = PQ .

14. Cho hinh binh h i n h ABCD. Dgng c6c digm M, N tho3 man :

-
c) ChQng minh M N = BA
d

---
15. C h h g minh rang hai tam gi6c ABC v i A'B'C' c6
tAm khi v i chi khi : A A ' + BB'+ CC' =
Cho vectd i # 6 . Ndu ta 16'y tong vdi chinh n6 thi ta d ~ q c
vectu cDng hudng vdi vh c6 do dhi bhng 2 lhn do dhi clia a.
a
Vectd nhy t a ki hieu 18 2 vh goi 18 tich cfia sb 2 vdi vectd i .
Tdng quAt, ta c6 djnh nghia sau.

1. Dinh nghia

-
Mink hoa :
3

-2v
+
3 3
'Cho so" k ;t 0 v i vecta i +g. Tich ccia
mot vecta, k i hi@ul i k i t cDng hudng vdi
hudng vdi a n&
s 6 k vdi

k < 0 v i c6 do d i i bang ikllal.


vecto.
a n 6 k > 0, ngmc
i Ii

7
~ a ~ u ~ l r d c ~ ka 6== a6 .;
f-
-+g
4 -
V i du 1. Cho hinh binh h i n h ABCD t2m 0; I l i trung digm
clja BC. Tinh c6c vecta 01, OB the0 c6c vecta a = AB
-.

va 6 =sd (h.1 .IS).

Ta c6 01 la d&ng trung binh trong tam gihc CAB nen

chc vecto 3; + 2; vA
-u-2v:-
Hay vB

Hinh 7.15

2. Tinh chat
Dga the0 djnh nghia cfia ph6p nh3n mat so"vdi mat vecta, c6
the" chlihg rninh c6c tinh chgt sau.
Vdi hai vectd i vh bgt kki vB moi sd thgc h va k ta c6 :
V i dl! 2. ChOng minh rang
aNH$V XET : -
a) Di6m I Ih trung di6m clja doan AB khi vh chi khi vdi
-.
Ta v i du nay suy ra n6u A1 la di6m M bgt kki ta c6 M A + M B = ~ ~ .
trung tuykn cha tam gi6c
ABC thi
1- -
= -(AB + AC)
b) Digm G I2 trong t3m clja tam gidc ABC khi v i chi khi
_ .
2 vdi di6m M b2't kki ta c6 MA + MB+ MC= 3%.

-
M~+MB=~MI+(IA+IB)
Hinh 7.16

-
Theo tinh chgt trung di6m cSa doan t h b g trong $2, I 18 trung
4

di6m cSa AB khi v8 chi khi IA + IB = 6.Ttf 66 suy ra di&uc i n


c h h g minh. M

b) Tlrcmg tq cAu a) ta c6 (h.1.17) :


- --
- - --
MA MG,+GA
=
MB=MG+GBOM
MC=MG+GC
Suy ra 6 C
A _ . - -

N
@u' M tdng vdi G thi ta c6
MA+MB+MC=3MG+(GA+GB+GC) Hinh 1.77
m@nh d& : G la trpng tarn
Ta bigt G lla trong t6m cGa tam giAc ABC khi vh chi khi
---
clia tam gi6c ABC khi vA chi
khi G A + C B + G C = ~ . GA+GB+GC=~.
T a d 6 suy ra di&uc i n c h h g minh.

3. ~ i e kien
u de"hai vectd ccng phddng
a
Vecta &ng p h ~ u n gudi vecto 6# 6 khi ud chi khi e6 mot so"

'm NHAN XET:


k saocho kg.a=
Chdng minh
Ba d i h phan biet A, B, C
thing hang khi va chi khi c6 a
Ne"u = k6 thi vA 6 cirng phddng.
sa'kdk z = k z . a
Nwuc lqi, giii sa vla cirng phucmg.

W 6 t 6 n h 161 t 0. ~a IQ k la1
= - nhu a VA 6 chng h ~ h g
lil

Khi 66 ta c6 = kg.
4. PhBn tich met vectd the0 hai vectd kh6ng .cung

Cho i vA 18 hai vectu khang ccng p h ~ n gvh c 18 met


vectu tujr 9.
-
N& c6 hai so' h vh k sao cho -d = h i + kg thi ta n6i vecta c .
phcin ttch d ~ u c(hogc bi6u thi d q c ) qua hai vecta khbng cung
Ginh giae :
phmg vb 6 .
N h digm C n i m trGn
d&ng thing OA hoac Ta c h h g t6 ring tan tai va duy nhgt cap so" h, k nhu vay.
nam tren d&ng thang OB
thi h va k se la c6c so" La"y didm 0 tuy Ji,
_. - 8 - -.-
vE OA = a, OB = b, OC = c (h.1.18).
-8

nhd thh nao ?


+
b
___)

7
f c*o
-
:. 3 B B'
Hinh 7.78

KB CAI I/ OB (A' thubc d&ng thing OA) vA CB' /I OA (B' thuac


duang thing OB). Khi 66 c = OC = OA ' + OB ' .
4 - F -

-
Vi OA ' vB
- .
Cho i va 6 khang cirng - chng phwng n&n c6 so" h dk OA ' = hOd
ph~ong. ChOng tb rang
hi+kG = 6 khi va chi
-
Tlldng
OB'=~=.
tu, OB' v& c h g phlldng n&n c6 so" k de"

khi h = k = 0.
~066;=hi+kg.

5. Cac dang toan c d bdn

Phmng pkdp. Dd c h h g minh ba dikm A, B, C t h h g hang ta


chimg minh AB
= kAd hogc Bd = k s d .

V i du. Cho b6n digm A, B, C, M thoi man he thUc


=+2E-3Z=6.
ChBng minh ba di6m A, B, C thdng hing.

Ta bi6n d6i he that trong d&b8i v&dang AB = kAd . Ta c6


V$y ba di6m A, B, C thhng hang.

Dang 2. Phcin tich mot vecta the0 hai vectu kh6ng cling
phumg
phumg phbp. D6 phdn tich vecto theo hai vectd kh6ng
a
c h g p h ~ u n g vB 6 ta vG hinh binh hanh OACB sao cho
--
c h g p h ~ u n gv6i a, OB chng phuung v6i 6 . Vi = ha,

O B = k i ; nsn O C = h i + k i ; .
Ta ciing c6 th6 v$n dung linh hoat vi$c phdn tich vecta the0
quy t&cba digm, quy t i c hinh binh hanh, ...

V i du. Cho tam giAc ABC c6 trong t2m G.


a) Hay ph3n tich theo hai vecto ii z.
b) Goi E, F I i hai digm xAc dinh bdi c6c di&u ki?n :

Hay phan tich the0 vi a,

Til di6u kien Ed = 2 E suy ra


Vi@c phan tlch mot vectu
EA =
--
2(EA + AB)
the0 hai vectd khang cirng
ph~fongla co sd d6 dt.ta ra
hay =2 G .
dinh nghia.to9 do trong 54.
Til di&ukien 3 z + 2FC = 6 suy ra
hay 5 2 + 2 z = G .

16. Cho tlll gidc ABCD.


a) H2y dung di6m G tho4 m2n di6u kien
- ---
GA+GB+GC+GD=Z.
b) ChQng minh rang vdi moi di6m M ta c6

--
17. Cho tam gidc ABC. Hai di6m M va N thay d6i sao cho
G=~M~+~MB-MC.

b) ChOng minh rang d&ng thsng MN lu6n di qua mot di6m c6


dinh.
18. Cho tam gi6c ABC. Goi D, E, F I$n hut la trung digm cda BC,
CA, AB.
- 4

ChOng minh rang AD+BE+CF = 6 .


-
19. Cho tQ gidc ABCD va c6c di6m M, N, P, Q I$n l l l ~ l tlri trung
digm cda AB, BC, CD, DA.
ChQng minh rang hai tam gidc ANP vA CMQ c6 chng trong tdm.

20. Cho tam gidc ABC. Ggi C v i H IAn l w t lri trong tam v i twc
t i m cllla tam gidc d6,O la t i m va AA' la d&ng kinh cda dcrdng
trbn ngoai tigp tam gidc. Chlllng minh :

Ttf d6 chlllng minh ba di6m 0, G, H thsng hang.


2-
21. Cho tam gi6c ABC. Tren BC Idy digm D sao cho sd = -BC.
5
Goi E I i digm tho4 m i n di&u kien
4EA+2E+3Ed=6.
a) Phdn tich Ed theo vi Ed.
b) ChQng minh A, E, D thdng hring.
54. HE TRUC TOA DO 21

22. Cho tam gidc d&uABC tdm 0, M I2 mat di6m ba"t kki trong tam gidc.
K6 MD, ME, MF I$n luut w8ng g6c vdi cdc canh BC, CA, AB.
_. - 3-
a) ChUng minh M D +ME + MF = -MO .
2

tho
- +-
IMD - c6 gi6 fri khdng d6i.
b) Tim tap hap trong tdm tam gidc DEF khi M chuygn dong sao
ME + M F ~

23. Cho tam gidc ABC. Cdc digm M, N thod man :

ChUng minh dudng thang M N di qua trong tdm G ctja tam gi6c
ABC.
24. Cho tam gidc ABC. Tim tzp hop cdc di6m M tho3 man :

25. Cho tam gidc ABC va dllirng thing d. Tim digm M tr@nd sao
dat gid tri nh6 nhdt.
26. Cho tam gidc ABC noi tigp trong d ~ d n gtrbn tdm 0 d d n g kinh
AD. Goi G va H Idn ll@t l i trong tdm va twc tam clja tam gidc
d6. ChUng minh :

27. Cho tam gidc ABC. Goi D va I l i cdc di6m xdc dinh bbi c6c
dang thrlrc vectd :

a) Phdn tich Ad the0 vA z.


b) ChUng minh ba digm A, I, D thang hang.
c) Goi M l i trung di6m clja AB. Hay xdc dinh digm N tr@nAC
sao cho ba duang thang AD, BC v5 M N dbng quy.

54. HF TRUC TOA DQ


1. Truc toa do

a) Truc toa da (cbn goi t?it 18 truc) 18 mat d ~ h thdng


g tren dlr
dii x6c djnh mot di6m 0 goi 18 di&m g6c v8 mot vecta d m vj
+
e . Ki hi@ truc 66 18 (0; ) (h.1.20).
i
0 I M
I L
b
CHUY: x' ' 2r X

Thay vi ve mfii ten 6 digm Hinh 7.20


cusli cda vecta dun vi g, d -,
LS'y digm I 1 = e . Goi tia
sao cho 0 01 18 Ox,tia 66'i 18 Ox'thi ,
ta thuang vi! mUi ton 6
cu6i tia Ox. truc (0; ) cbn d ~ q ki
c higu la true XIOX.
b) Toa do ciia digm d6i vdi mat truc
Cho M 18 mot diem tug jl tr&ntruc (0; ). Khi d6 cb duy nh6t
mot so" k sao cho OM = k; . Ta goi s6' k db la toq dB cria di6m
M d6i vdi truc toa do 65 cho.
2% NH&N XET : C) ;).
Cho hai di6m A, B tr&ntruc (0;
Ngu
-
ccbng hudng vdi thi
Khi d6 c6 duy nh6t m@ s6 d sao cho AB = d;. Ta gqi so" d 66
AB = AB, cbn n@'u
4
nwc
18 do dbi dai sb ciia vectd kB d6i vdi true dB cho v8 ki hi&
h d n g vdi e thi = -AB.
d= a.
- hai di6m A v8 B c6 toa 68 l6n l ~ d t18 a vB b thi
N6'u
AB = b - a .

2. HQ truc toa dQ

3 ) (h.1.21).
VG hai truc to? 60 vu6ng g6c (0;T ) vB (0;
Ta goi he gem hai truc to? do 66 18 h$ true toq d6 (0; ;,3)
hoac h$ truc toa do Oxy.

Hinh 1.21.

Di6m 0 goi la gd'c toa dB. Truc Ox dwc goi la truc hoanh, truc
Oy goi 18 true tung.
Mat ph&ngma tr6n 66 dB cho mat he truc toa do Oxy duqc goi
t$t 18 m@tphdng Oxy.

3.T o a dQ cGa vectd ddi v6i met he truc toa dQ


a) Cho vecta ;trong mat ph?ing to? do Oxy. N&u phAn tich
3 -,
vectd ;the0 hai vectd i vB ta d m ;= xi + y j
-.
54. HE TRUC TOA 00 2 i3

thi ta n6i cap so"(x ; y) 18 toq do cria vectu ;d6'i vdi he toa dQ
Oxy vB vi6t ;= (x ; y) hoac (x ; y). So" thir nhgt x goi la

NHAN x
SL h: hoanh do, so"tho hai y goi 18 tung do ciia vectu ;.

Tb dinh nghia toa dG clja vecta


b) CAch tim to? 66 ciia vecta ; Y'
ta thgy : ngu = (x ; y),
~5 vectu OA = G .
2 = (x' ; y') thi
Goi Al , A2 1An luut la hinh
u=ule
y = y'.
chi& ciia A li3n Ox va Oy A
(h.1.22).
Ta c6
-
OAl = xi ,
4

-
-
- -.
OA, = y j .
0 7 A,
C

V4y
--
= OA1 + OA,
Q------7 +
= xi+ yj .
-. Hinh 1.22

tog dij cfia CAC


-. -
Do d6 u = x i + y j .
-
"
vectd i,j
-# '

, 2i-3j,-1+j
f f

.
c) Toa do c6a mot di6m
Trong mat ph&ng Oxy cho
di6m M tujr 9. Toa do cfia
vectu d6i v6i h$ tog do
'1
Oxy duuc goi la toa do c3a
digm M d6i v6i he truc 66
(h.1.23).
Nhd vay cap so" (x ; y) 18 toa .y I
C

do c3a di6m M khi vh chi khi 0 7 X x

= (X ; y). Khi 66 ta vigt


M(x ; y) hogc M = (X ; y). So"x
goi la hoanh do, so" y goi la
0,
Hay chQng minh cang
tung do c6a M. Hinh 7.23

d ) Li&nhe gi2a toa do cda di&m va toa do c3a vectu


thQc ben.
Cho hai di6m A(XA; yA)v8 B(xB ; yB).Ta c6
-
AB = (xB-xA ;yB - y A )

4. TOU do
+ -+-+ -
cuc vectd u + v , u - v , k G

Hay chirng minh c6c c6ng


Ta c6 cdc c8ng thilc sau :
- -
Cho
-, -
u = (ul ; u2) ,. V = (vl; v2). Khi 66
u + v = (u1 + v1; Ug + v2)
-. .-.
u - v = (UI - v1; u2 - v2)
V i d". Cho hai vecto
4 -
a = (3 ; -4) , b = (2 ; 5). Sim toa do c6a
4
4

c6cvectu a + b , a-6.5;.

Tac6 a+g =(3+2;-4+5)=(5;1)


- -
a-b =(3-2;-4-2)=(1;-6)
5 = (5.3 ; 5.(-4) = (15 ; -20)
Lm 9 : Vdi khAi ni$m ha do, vectu d ~ u ccoi 18 mot c$ 16p
t o h tren chc vectd trb t h h h ph6p toAn tr6n chc s6. MMai dZmg
thI3c vectu tuung dudng v6i hai d h g th13c trGn cdc s6.

5. Cac dang toan cd b6n

Dang 1. Tim t o a do cria c6.c di6m va. toa d6 cria cac vectu
P h u w phbp. Trong mgt phfing Oxy, dd xdc dinh toa do c6a
mat di6m M ta lam nhu sau :
-
KG MM1 I Ox ; MM2 I Oy. Khi 66 x = OM1 la hohnh 66 vh
y= Ohia 18 tung dij c6a didm M.
Ne"u M 18 di6m dgu hoac di6m cu6i ccba mat vectu i nho 66 vA
bi6t to? do c6a thi dirng c8ng thI3c lien he giSa to? 66 cba
vectu vh c6a digm dd tim toa do c6a M.
D6 tim toa do cia mot vecta ta c6 th6 s3 dung dinh nghia hoec
tim toa dij didm d6u vh didm cu6i cclia vectd 66 r6i sir dung
c6ng thI3c lien he giila toa dij c6a vectd va toa do c6a di6m.

Vi d". Trong mat ph$ng Oxy cho luc gihc d6u ABCDEF canh a,
c6 hai dlnh A v i D n5m tr6n truc Ox vA c6 tam Ii g6c
toa do. Tim toa do cdc dlnh clja luc gidc 66 v i toa do
- d d

tic vecta AD, BF, BE.

Hai dinh A vA D n h tr6n Ox vh A 0 = OD = a


n6n A = (-a ; O), D = (a ; 0) (h.1.24).
Tam gidc OCD 18 tam gihc 13th nkn chiin d&ng cao H k& ta C
cda n6 1h trung di6m cclia OD v8 CH = -
. DO 86
2
54.HE TRUC TOA Do 25

Hinh 7.24

Ta c6 AD = 2ae n&n AD = (2a ; O), chn @ = -a&; n&n


= (0;- a &). Tinh to3dQ cfia 3 the0 to? dQ ciia B vh E
-
ta duqc BE = (xE- xB ; y~ - yB)= (a ; -a& ).

Dung 2. Tim m6i ZiZn he gigs toa dQ cua cbc di8m va toa do
cua cac vectu dga trdn mot ddng tit2c uectu

P h m g phcip. MBi vectu ddqc hohn tohn xAc dinh b6i mot cap
so" lh toa do ciia n6. Hai vectu bhng nhau khi va chi khi cAc
toa do tuung h g ciia chcng bhng nhau. M6i ding thirc vectu
cho ta hai 68ng thoc giaa cAc so" hoac he hai phuung trinh b8c
nhgt hai i n .

V i du 1. Cho doan thang AB c6 A(xA ; yA) VA B(xB ; ye). Khi 66


toa 60 trung di6m I(xl ;yl) c3a doan thang AB IA

--
Ta c6 I 1h trung di6m ciia AB khi v9 chi khi IA + IB = 6 . Vi
G = (xA - XI
-
; YA - yI) ~h IB = (xB - XI ; YB - yI). DO 66
-. 4

LA + IB = (xA+ x~ - 2xI ; y~ + YB - 2~1).


- . -
Vi LA + IB = 0 n6n ta c6 xA + xB- 2xI = 0 vh yA + y~ - 2yr = 0.
Suy ra
Vf du 2. Cho tam giic ABC c6 ba dinh A = (xA ;yA), B = (xe ; ys),
- C = (xC ; yc). ChUng minh rang toa do trong tsm G cGa
0, tam gi%cABC dlwc tinh the0 c6ng thllrc : -
,
Hay chirng minh cang X A +XB +XC YA+YB+YC
thirc d i nPu 6 vF du 3. XG = YG =
3 3
--
Gdi j, : Dhng cbng that GA + GB + GC = 6 v&i G 18 trong tiim
tam gi6c ABC.

V i dl! 3. Cho tam giiic ABC c6 ba dlnh A = (2 ; 3), B = (6 ; 71,


C = (1 ; 2). Tim tog do trung digm I cda canh AB v i
trong t2m G cda tam gi6c ABC.

Viiy I = (4 ; 5). Theo cbng thilc trong tiim tam gihc, ta cb :

28. Cho ba di6m A, B, C b$t kki tren true ( 0 ;


- - -
c).
ChUng minh r i n g AB+ BC = AC .

29. Cho b6n digm A, B, C, D b$t kki tr6n tr"c ( 0 ; ).


Goi E, F, G, H I$n i ~ u la
t trung digm clja AB, BC, CD, DA.
ChUng minh :

30. Cho tam gidc d&uABC canh a c6 B trcng vdi g6c toa do, C nhm
tren ttyc Ox.
H%ytim toa do c6c dinh, trung digm canh AC v i trong tdm G
cda tam gidc ABC.
-. 4 -
31. Cho u = ( 2 ; -5), v = ( 3 ; 4 ) , w = (-5; 7).
a) Tim tog do clja vecta + 33 - 5 ; .
b)Tim toadovecta
4 - -
sao cho U + ~ V - ~ W + X = ~ .
*

+ *
C) Phdn tich vecta = (7; 2) theo hai vecta u v i v .

d) Tim x b i k rang 6 = (6; X) cDng p h ~ a n gvdi ;.


94.HE TRUC TOA DQ 27

32. Cho c6c digm D(2 ; 3) , E(5 ; -1) , F(-3 ; 4) I i n lUut la trung
digm clja chc canh AB, BC, CA clja tam gi6c ABC. Hay tinh toa
d$ c6c dinh c6a tam gi6c.
33. Trong mat phing Oxy cho ba digm A(2; 5) , B(1 ; 2 ) va C(4 ; 1).
a) Tim tog da di6m M sao cho z + 3 = =fi.
b) Tim toa d$ digm D sao cho tii gi6c ABCD la hinh binh hinh.
C) Tim di6m E tren d ~ d n gthing song song vdi Oy v i cdt Ox tai
di6m c6 hoanh d$ bang 3 sao cho ba di6m A, B, E thing
hang.
- -.
34. Cho ba vecta a = (2 ; 1) , b = (3 ; -4)
-
, c = (-7 ; 2).
a) Tim tog do clja VeCtd 2 i +4G -5c.
-
b)Timtoad$clja saocho + 2 ; =5G - z.
C) Hay phan tich the0 vi 6.
3
35. Cho ba di6m A(-2 ; -1) , B(3 ; - 1 , LIL ; 1). Hay C I I I J I I minh
~
2
ba di6m A, B, C thing hang. Hai vectd vi AC chng h ~ d n g
hay n g ~ u ch ~ d n g?
36. Cho ba digm A(-1 ; 4) , B(-3 ; -2), C(2 ; 3).
a) HZy tim toa d$ di6m D sao cho tQ gi6c ABCD la hinh binh
hAnh.
b) Tim digm E trGn Oy sao cho ba digm A, C, E thang hting.
37. Trong mat phdng toa do tim tgp hup c6c di6m M(x ; y) tho3
man :
a)x=O;

- 1-
38. Cho u=-1-5T,;=m~+10T.
3
Tim m d6 ;v i ;cang ph~ang.Khi d6 ;v i ;cang hudng
hay nguuc hudng ?
39. Cho Iuc gidc ABCDEF. C6c di6m P, Q, R, S, T, V IAn Iuut l i
trung digm cdc canh AB, BC, CD, DE, EF, FA. Chiing minh
rang hai tam gidc PRT v i QSV c6 chng trgng tam.
Hay gidi bAi todn tren bang p h ~ n ph6p
g vecta v i phudng phdp
toa dij.

You might also like