Professional Documents
Culture Documents
han de" bigu di6n n h h g d@ hung nhu lqc, van to"c, ... Nhilng
dai luung nay d u ~ cdec t r m g b8i hai ye"u t 6 : cubng do va
hu8ng ciia chOng.
Hinh 1 m6 t i chuygn dong cfia hai mdy bay : mdy bay thB
nhgt bay the0 hudng Bgc, v$n t6c 900 kmlgib, mhy bay thB
hai bay the0 hudng D6ng Nam, van t6c 450 km/gi&.
Hinh 1.7
Hinh 1.1cho ta cci hai thang tin : hubng chuygn dong cfia m6y
bay (I) 18 hlrbng b$c (til A t&i B), hubng chuygn dong ciia m6y
bay (11) 121 h u h g dang nam (ti3 C tdi D), do d21i do* thdng AB
C D
duuc goi la c6c vectu.
1. Khai niem vectd
CHUY :
--
Ki hi@. Vecta c6 di&m d6u P, didm cu6i Q, d ~ u cki hi& la
(doc 18 : vectd PQ). C6c vecta PQ, AB duuc the" hien
V6i hai di6m phdn bi&t A vA
B ta c6 hai van tBc kh6c trong hinh 1.2a).
nhau v?i 6 .
-L
i@,
Cho tam g16cABC. C6 bao
nhieu vecta c6 di6m d i u
/\*>
P
a)
Hinh 1.2
b)
Do dhi c3a vectd 18 khoHng c6ch tir di6m dhu d6n diem cu6i
Ta khang dinh nghia chat
ch& khdi niem hai vecta c3a vectu 66, ki hieu lh lal.
cirng h ~ d n gma chl dbng
hinh Anh trqc quan. Vdi vectu PQ ta c6 :
Cdn nhir : Hai vectu cbng
hudng thi tr&c h&t phai
IFcl = p a .
cbng phitong. Vecta c6 do dhi bhng 1 goi la vectu dun vi.
Hai vectd vh duuc goi 121 bhng nhau n6u chdng c6 chng
hudng v2I chng do dhi, ki hi$u = I;. a
bang nhau trong hlnh
binh hanh ABCD tam 0
(h.1.4).
D C
Hinh 7.4
-
5. Vectd kh6ng
Cho dS'n biiy gid ta biS't m6i vectu c6 mat diem ddu vh met
diem cudikhsc biet nhau, c6 h d n g til di6m ddu tdi diem eubi.
Biiy gitf v6i m6i di6m A ba"t kki, ta quy udc c6 met vecta dec
bi&t mh diQm ddu v& di6m cu6i d6u 118 A. Vecta nhy dude ki
hi&u11 vh gqi lh vectd - khbng.
Hinh 1.5
V i du. Cho tam gidc ABC nai tigp trong d&ng trbn t i m 0.
Goi H I3 truc tam cda tam gi5c ABC. Tia A 0 cdt d&ng
trbn (0)tai dikm D. ChQng minh =5:
GIAZ
Ta c6 CH N BD vi chng vu6ng g6c vdi AB (h.1.6).
Ta lqi c6 BH 11 DC vi chng v"6ng g6c vdi AC.
Do 66 tljr gihc BHCD 18 hinh binh h8nh.
- -
V$y HB = CD .
Hinh 7.6
1. Cho hinh binh hinh ABCD. Hay chi ra c6c Veda kh6c vecta -
khang, c6 di6m d$u v i di6m cu6i l i mat trong b6n di6m A, B, C, D.
Trong so" c6c vecto tren, hay chl ra :
- cdc vectcr cirng p h ~ o n g;
- c6c cap vecto cirng h~dng,nguuc hUbng ;
- cdc cap vectd b3ng nhau.
2. Cho luc gi6c d&u ABCDEF c6 t2m 0.
Hay chl ra cdc vecta bang vecta c6 di6m d i u v i di6m cu6i
I i 0 hoac c6c dlnh cGa lyc gidc.
--
b) Chl'lng minh CD = M N .
- -.
6. Cho tir gidc ABCD. Ggi M, N, PI Q I$n l w t I i trung didm c6c
canh AB, BC, CD, DA. Chl'lng minh rang MN = QP
7. Hai tam gidc ABC v i AEF c6 cirng trung tuye"n AM. Chl'lng minh
rsng E=G.
1. ~ 6 n g
cfia hai vectd A
+ i; (h.1.8)
chirng minh AIC'= AC.
C
Hinh 7.8
Hinh 7.9
Ta dB biQt phep cgng cac so" c6 tinh chgt giao holn, kG't h ~ p .
Do tinh chgt ke"t hop ta s& D6i vdi phep tong clc vectu cOng c6 nhsng tinh chst 66, cu
bd da"u ngoac trong bi6u the" 19 :
(i+GI + S va vigt
thirc vectu
la i+G+ z. Vdi ba vectu i , g, c tujr 9 ta c6
-----
V i du. Cho ng5 giAc d6u ABCDE nai tigp trong auang trbn
t a r n o . C h h g r n i n h rang O A + O B + O C + O D + O E = ~ .
P h l l a g phcip. D6 chting minh vectd ;bhng vectu 6 ta c6 the"
dhng hai cAch :
- Chirng minh di6m d6u v9 di6m cu6i ciia trhng nhau, tir
+ -.
66 suy ra v = 0 .
-
- Chirng minh ivl= 0 hosc c h g phuong vdi hai vecto khlc
vectd - kh6ng v9 khBng tang phudng, tir 66 suy ra = 6 .
Hinh 1.10
Hinh 7.72
Trong clc b8i toan v6 vectu ta thuang dhng quy t6c sau d6
85-l Hay chirng minh c6c quy
phdn tich mat vectu th8nh t6ng hoac hi& clia hai vectd, goi la
guy td'c ba di6m.
I tdc ba digrn. I Cho ba digm M, N, P tujr9. Ta c6
92. T ~ N GVA HIEU C ~ H41
A VECTG' 13
I GIAI
1 1
Ccich 1. Bie'n d6i ve" nay thhnh ve' kia
Crinb giac :
s
+ CD= AD+DB+CD
---
Cdn chir )i tho tu c6c di6m
= AD+(=+%)
d$u vA di6m cudi clia c6c
vecto 6 hai v&. N6i chung
= AD+CB.
-
Z+CD*AD+Z. \
AB+CD=AD+CB
- - . -
AB-AD=CB-CD
- -
DB=DB
D&ngthirc cu6i dling, v$y dAng thirc c&nchrihg rninh la dling.
Dang 2. Xcic dinh met di6m nhd met ddng th2c vectu
0, --. -
P h ~ u n gphcip. De" x6c dinh 6ie"m M nhfr mot dhng thiic vectd,
t a bie'n dhi ding thirc 66 v&dqng P M = v , trong 66 P la mot
- - -= G
N&u diCm M thod man di6u
ki@n MA+MB-MC thl -
diem c6 dinh,
- 18 mot vectd dB bie't. Khi 66 ta vB d l r ~ cdiPm
~ nao ?
M duqc dung n h th& M. Ne'u PM = P N thi M = N.
I I
- ----
GA+GB+GC=GA+GD=~. 1.13Hinh
---
N g e c lgi, giA sir GA + GB + GC 6. VS! hinh binh hanh
=
- --
BGCD c6 I 18 giao di6m cfia hai d&ng ch6o. Khi 66
GB+GC = G D .
di&u kien MA - MB + MC = i .
B C
Hinh 7.74
9. Cho tQ gi6c ABCD. Hai di6m E, F IAn ldgt IA trung digm clja hai
canh ddi AB v i CD, 0 l i trung di6m cira EF.
----
ChDng minh r i n g OA + OB + OC + OD = 6
11. Hai vectu a vi 6 khdc vectu - khBng ph2i tho2 man dig" kien
gi de" :
a) la + 61 = la1+ li; ?
b) la-61=lal-161 ?
- --
b) Goi M l A trung digm cda BC. Ve v i tinh 66 dai vectu
AE=AB+AM.
4
C)ChQng minh ED = BM.
-
13. Cho luc gidc dbu ABCDEF tdm 0.
- - - +
a) ChQng minh O A + O B + O C + O D + O E + O F = 6
--
b) Goi MI N, P, Q I i n Idgt l i trung di6m clia AB, CD, AF, DE.
ChQng minh M N = PQ .
14. Cho hinh binh h i n h ABCD. Dgng c6c digm M, N tho3 man :
-
c) ChQng minh M N = BA
d
---
15. C h h g minh rang hai tam gi6c ABC v i A'B'C' c6
tAm khi v i chi khi : A A ' + BB'+ CC' =
Cho vectd i # 6 . Ndu ta 16'y tong vdi chinh n6 thi ta d ~ q c
vectu cDng hudng vdi vh c6 do dhi bhng 2 lhn do dhi clia a.
a
Vectd nhy t a ki hieu 18 2 vh goi 18 tich cfia sb 2 vdi vectd i .
Tdng quAt, ta c6 djnh nghia sau.
1. Dinh nghia
-
Mink hoa :
3
-2v
+
3 3
'Cho so" k ;t 0 v i vecta i +g. Tich ccia
mot vecta, k i hi@ul i k i t cDng hudng vdi
hudng vdi a n&
s 6 k vdi
7
~ a ~ u ~ l r d c ~ ka 6== a6 .;
f-
-+g
4 -
V i du 1. Cho hinh binh h i n h ABCD t2m 0; I l i trung digm
clja BC. Tinh c6c vecta 01, OB the0 c6c vecta a = AB
-.
chc vecto 3; + 2; vA
-u-2v:-
Hay vB
Hinh 7.15
2. Tinh chat
Dga the0 djnh nghia cfia ph6p nh3n mat so"vdi mat vecta, c6
the" chlihg rninh c6c tinh chgt sau.
Vdi hai vectd i vh bgt kki vB moi sd thgc h va k ta c6 :
V i dl! 2. ChOng minh rang
aNH$V XET : -
a) Di6m I Ih trung di6m clja doan AB khi vh chi khi vdi
-.
Ta v i du nay suy ra n6u A1 la di6m M bgt kki ta c6 M A + M B = ~ ~ .
trung tuykn cha tam gi6c
ABC thi
1- -
= -(AB + AC)
b) Digm G I2 trong t3m clja tam gidc ABC khi v i chi khi
_ .
2 vdi di6m M b2't kki ta c6 MA + MB+ MC= 3%.
-
M~+MB=~MI+(IA+IB)
Hinh 7.16
-
Theo tinh chgt trung di6m cSa doan t h b g trong $2, I 18 trung
4
N
@u' M tdng vdi G thi ta c6
MA+MB+MC=3MG+(GA+GB+GC) Hinh 1.77
m@nh d& : G la trpng tarn
Ta bigt G lla trong t6m cGa tam giAc ABC khi vh chi khi
---
clia tam gi6c ABC khi vA chi
khi G A + C B + G C = ~ . GA+GB+GC=~.
T a d 6 suy ra di&uc i n c h h g minh.
3. ~ i e kien
u de"hai vectd ccng phddng
a
Vecta &ng p h ~ u n gudi vecto 6# 6 khi ud chi khi e6 mot so"
W 6 t 6 n h 161 t 0. ~a IQ k la1
= - nhu a VA 6 chng h ~ h g
lil
Khi 66 ta c6 = kg.
4. PhBn tich met vectd the0 hai vectd kh6ng .cung
7
f c*o
-
:. 3 B B'
Hinh 7.78
-
Vi OA ' vB
- .
Cho i va 6 khang cirng - chng phwng n&n c6 so" h dk OA ' = hOd
ph~ong. ChOng tb rang
hi+kG = 6 khi va chi
-
Tlldng
OB'=~=.
tu, OB' v& c h g phlldng n&n c6 so" k de"
khi h = k = 0.
~066;=hi+kg.
Dang 2. Phcin tich mot vecta the0 hai vectu kh6ng cling
phumg
phumg phbp. D6 phdn tich vecto theo hai vectd kh6ng
a
c h g p h ~ u n g vB 6 ta vG hinh binh hanh OACB sao cho
--
c h g p h ~ u n gv6i a, OB chng phuung v6i 6 . Vi = ha,
O B = k i ; nsn O C = h i + k i ; .
Ta ciing c6 th6 v$n dung linh hoat vi$c phdn tich vecta the0
quy t&cba digm, quy t i c hinh binh hanh, ...
--
17. Cho tam gidc ABC. Hai di6m M va N thay d6i sao cho
G=~M~+~MB-MC.
20. Cho tam gidc ABC. Ggi C v i H IAn l w t lri trong tam v i twc
t i m cllla tam gidc d6,O la t i m va AA' la d&ng kinh cda dcrdng
trbn ngoai tigp tam gidc. Chlllng minh :
22. Cho tam gidc d&uABC tdm 0, M I2 mat di6m ba"t kki trong tam gidc.
K6 MD, ME, MF I$n luut w8ng g6c vdi cdc canh BC, CA, AB.
_. - 3-
a) ChUng minh M D +ME + MF = -MO .
2
tho
- +-
IMD - c6 gi6 fri khdng d6i.
b) Tim tap hap trong tdm tam gidc DEF khi M chuygn dong sao
ME + M F ~
ChUng minh dudng thang M N di qua trong tdm G ctja tam gi6c
ABC.
24. Cho tam gidc ABC. Tim tzp hop cdc di6m M tho3 man :
25. Cho tam gidc ABC va dllirng thing d. Tim digm M tr@nd sao
dat gid tri nh6 nhdt.
26. Cho tam gidc ABC noi tigp trong d ~ d n gtrbn tdm 0 d d n g kinh
AD. Goi G va H Idn ll@t l i trong tdm va twc tam clja tam gidc
d6. ChUng minh :
27. Cho tam gidc ABC. Goi D va I l i cdc di6m xdc dinh bbi c6c
dang thrlrc vectd :
2. HQ truc toa dQ
3 ) (h.1.21).
VG hai truc to? 60 vu6ng g6c (0;T ) vB (0;
Ta goi he gem hai truc to? do 66 18 h$ true toq d6 (0; ;,3)
hoac h$ truc toa do Oxy.
Hinh 1.21.
Di6m 0 goi la gd'c toa dB. Truc Ox dwc goi la truc hoanh, truc
Oy goi 18 true tung.
Mat ph&ngma tr6n 66 dB cho mat he truc toa do Oxy duqc goi
t$t 18 m@tphdng Oxy.
thi ta n6i cap so"(x ; y) 18 toq do cria vectu ;d6'i vdi he toa dQ
Oxy vB vi6t ;= (x ; y) hoac (x ; y). So" thir nhgt x goi la
NHAN x
SL h: hoanh do, so"tho hai y goi 18 tung do ciia vectu ;.
-
-
- -.
OA, = y j .
0 7 A,
C
V4y
--
= OA1 + OA,
Q------7 +
= xi+ yj .
-. Hinh 1.22
, 2i-3j,-1+j
f f
.
c) Toa do c6a mot di6m
Trong mat ph&ng Oxy cho
di6m M tujr 9. Toa do cfia
vectu d6i v6i h$ tog do
'1
Oxy duuc goi la toa do c3a
digm M d6i v6i he truc 66
(h.1.23).
Nhd vay cap so" (x ; y) 18 toa .y I
C
4. TOU do
+ -+-+ -
cuc vectd u + v , u - v , k G
c6cvectu a + b , a-6.5;.
Dang 1. Tim t o a do cria c6.c di6m va. toa d6 cria cac vectu
P h u w phbp. Trong mgt phfing Oxy, dd xdc dinh toa do c6a
mat di6m M ta lam nhu sau :
-
KG MM1 I Ox ; MM2 I Oy. Khi 66 x = OM1 la hohnh 66 vh
y= Ohia 18 tung dij c6a didm M.
Ne"u M 18 di6m dgu hoac di6m cu6i ccba mat vectu i nho 66 vA
bi6t to? do c6a thi dirng c8ng thI3c lien he giSa to? 66 cba
vectu vh c6a digm dd tim toa do c6a M.
D6 tim toa do cia mot vecta ta c6 th6 s3 dung dinh nghia hoec
tim toa dij didm d6u vh didm cu6i cclia vectd 66 r6i sir dung
c6ng thI3c lien he giila toa dij c6a vectd va toa do c6a di6m.
Vi d". Trong mat ph$ng Oxy cho luc gihc d6u ABCDEF canh a,
c6 hai dlnh A v i D n5m tr6n truc Ox vA c6 tam Ii g6c
toa do. Tim toa do cdc dlnh clja luc gidc 66 v i toa do
- d d
Hinh 7.24
Dung 2. Tim m6i ZiZn he gigs toa dQ cua cbc di8m va toa do
cua cac vectu dga trdn mot ddng tit2c uectu
P h m g phcip. MBi vectu ddqc hohn tohn xAc dinh b6i mot cap
so" lh toa do ciia n6. Hai vectu bhng nhau khi va chi khi cAc
toa do tuung h g ciia chcng bhng nhau. M6i ding thirc vectu
cho ta hai 68ng thoc giaa cAc so" hoac he hai phuung trinh b8c
nhgt hai i n .
--
Ta c6 I 1h trung di6m ciia AB khi v9 chi khi IA + IB = 6 . Vi
G = (xA - XI
-
; YA - yI) ~h IB = (xB - XI ; YB - yI). DO 66
-. 4
30. Cho tam gidc d&uABC canh a c6 B trcng vdi g6c toa do, C nhm
tren ttyc Ox.
H%ytim toa do c6c dinh, trung digm canh AC v i trong tdm G
cda tam gidc ABC.
-. 4 -
31. Cho u = ( 2 ; -5), v = ( 3 ; 4 ) , w = (-5; 7).
a) Tim tog do clja vecta + 33 - 5 ; .
b)Tim toadovecta
4 - -
sao cho U + ~ V - ~ W + X = ~ .
*
+ *
C) Phdn tich vecta = (7; 2) theo hai vecta u v i v .
32. Cho c6c digm D(2 ; 3) , E(5 ; -1) , F(-3 ; 4) I i n lUut la trung
digm clja chc canh AB, BC, CA clja tam gi6c ABC. Hay tinh toa
d$ c6c dinh c6a tam gi6c.
33. Trong mat phing Oxy cho ba digm A(2; 5) , B(1 ; 2 ) va C(4 ; 1).
a) Tim tog da di6m M sao cho z + 3 = =fi.
b) Tim toa d$ digm D sao cho tii gi6c ABCD la hinh binh hinh.
C) Tim di6m E tren d ~ d n gthing song song vdi Oy v i cdt Ox tai
di6m c6 hoanh d$ bang 3 sao cho ba di6m A, B, E thing
hang.
- -.
34. Cho ba vecta a = (2 ; 1) , b = (3 ; -4)
-
, c = (-7 ; 2).
a) Tim tog do clja VeCtd 2 i +4G -5c.
-
b)Timtoad$clja saocho + 2 ; =5G - z.
C) Hay phan tich the0 vi 6.
3
35. Cho ba di6m A(-2 ; -1) , B(3 ; - 1 , LIL ; 1). Hay C I I I J I I minh
~
2
ba di6m A, B, C thing hang. Hai vectd vi AC chng h ~ d n g
hay n g ~ u ch ~ d n g?
36. Cho ba digm A(-1 ; 4) , B(-3 ; -2), C(2 ; 3).
a) HZy tim toa d$ di6m D sao cho tQ gi6c ABCD la hinh binh
hAnh.
b) Tim digm E trGn Oy sao cho ba digm A, C, E thang hting.
37. Trong mat phdng toa do tim tgp hup c6c di6m M(x ; y) tho3
man :
a)x=O;
- 1-
38. Cho u=-1-5T,;=m~+10T.
3
Tim m d6 ;v i ;cang ph~ang.Khi d6 ;v i ;cang hudng
hay nguuc hudng ?
39. Cho Iuc gidc ABCDEF. C6c di6m P, Q, R, S, T, V IAn Iuut l i
trung digm cdc canh AB, BC, CD, DE, EF, FA. Chiing minh
rang hai tam gidc PRT v i QSV c6 chng trgng tam.
Hay gidi bAi todn tren bang p h ~ n ph6p
g vecta v i phudng phdp
toa dij.