KWANTIFICEREN, OMDAT HET kAN

Quantied Self. Jij, maar dan gekwanticeerd; uitgedrukt in getallen, in data. Of, in een breder kader: de Quantied Self beweging houdt zich bezig met het fenomeen dat de mens in toenemende mate technologie en dataverzamelingsmethoden integreert in zijn persoonlijke leven, om informatie te verkrijgen over zichzelf en hiervan te leren. Een fenomeen dat wel eens een revolutie binnen de gezondheidszorg kan betekenen; een verschuiving van kennis over groepen naar kennis over het individu waar dit zelfmeten toe leidt maakt personalized science mogelijk en daarmee uiteindelijk gendividualiseerde gezondheidszorg en medicatie.
In september 2012 is het eerste Quantied Self Institute ter wereld opgericht, in Groningen. De missie van dit instituut: het stimuleren van een gezonde leefstijl door een combinatie van technologie, wetenschap en fun. Kwanticeren is van alle tijden, zegt Martijn de Groot, onderzoeksleider en drijvende kracht achter het projectprogramma. Dingen tellen, vastleggen, met het doel er lering uit te trekken, dat hebben mensen altijd gedaan. Denk aan boeren, die de omstandigheden en resultaten van de oogst opschrijven, bedrijven die kwartaalcijfers vastleggen, onderwijsinstituten die slagingspercentages bijhouden, om oorzaak en gevolg inzichtelijk te maken en op basis hiervan toekomstige beslissingen te nemen. Metingen verrichten en lijstjes bijhouden met betrekking tot jezelf is daarentegen relatief nieuw. We beseffen het nauwelijks meer, maar het het hele begrip self (ik, ego) is pas sinds het begin van de vorige eeuw actueel, grofweg sinds de psychoanalyse van Freud. Wat mensen sindsdien over zichzelf zijn gaan bijhouden is onvoorstelbaar! In de jaren 80 sloeg men massaal aan het calorien tellen in het kader van de Weight Watchers, om het eigen eetpatroon in kaart te brengen. Mensen met gezondheidsproblemen turven hun goede en slechte dagen, de diabetespatint maakt curves van zijn bloedsuikergehalte. Maar ook allerlei minder voor de hand liggende dingen worden geteld, om uiteenlopende persoonlijke redenen. Er zijn mensen die bijhouden wanneer en hoe lang ze de hond uitlaten, hoeveel luiers ze op een dag verschonen, of hoe vaak ze door de regen naar hun werk etsen. SENsORTECHNOLOGIE De laatste jaren is het kwanticeren in een stroomversnelling gekomen. Dat komt omdat het steeds makkelijker is geworden om data op te slaan meer dan 60% van de Nederlanders heeft tegenwoordig een smartphone op zak met allerlei apps MARTIJN DE GROOT (1975), gepromoveerd medisch bioloog en als hogeschooldocent functionele anatomie en senior onderzoeker verbonden aan de Hanzehogeschool Groningen, vertelt bevlogen over zijn QS avontuur, waar hij momenteel bijna 24/7 mee bezig is. Hij laat enthousiast allerlei apps en sensortjes zien en blijkt zelf ook driftig te kwanticeren. In zijn broekzat zit de Fitbit die zijn stappen telt minimaal 10.000 is de aanbevolen norm , hij meet regelmatig zijn hartslag en stresslevel met behulp van de camera in zijn telefoon ook een sensor, immers en houdt met de app Foodzy bij wat hij eet op een dag. Dit laatste overigens puur uit beroepsmatige interesse (ik ben helemaal niet zo bezig met mijn gewicht). De apps hebben aansprekende designs, grappige icons en animaties en komen vaak in de vorm van een soort spelletje (gamication), doordat er een wedstrijdelement aan is toegevoegd, of een beloningsysteem. Kwanticeren is op deze manier naast leerzaam ook gewoon heel leuk, aldus Martijn. die het mogelijk maken snel gegevens op te slaan en te delen anderzijds doordat de sensortechnologie spotgoedkoop is geworden. Dat werd al voorspeld in de jaren 90 en het klopt: sensoren zijn goedkoop, steeds meer low-power en voor iedereen beschikbaar. Sensoren fungeren in feite als een soort zesde zintuig; ze kunnen informatie genereren die je met je eigen zintuigen niet kunt waarnemen, maar die wel relevant zijn en je beslissingen gaan benvloeden. En is elke zintuigelijke verwerking per denitie gebaseerd op vooroordelen, met de komst van de sensortechnologie is er een objectieve feedbackloop bij gekomen. En dat helpt, want het self, je bewustzijn, het stemmetje van binnen waarmee je vaak morele discussies voert, is gebaat bij juiste informatie. Misschien denk je wel dat je heus genoeg beweegt, een stappenteller houdt je genadeloos een spiegel voor.
CONCEPT EN TEKsT eLVensTOne fOUndATiOn / TeksTief FOTOGRAFIE JOke SChAPeR

Met de komst van de sensortechnologie is er een objectieve feedbackloop bij gekomen

HOE Is HIJ IN AANRAKING GEKOmEN mET QUANTIFIED SELF? Ik kreeg vanuit het Lectoraat Transparante Zorgverlening van de Hanzehogeschool de vraag te onderzoeken of er bepaalde biomarkers zijn aan te wijzen die geschikt zijn om informatie te verschaffen over het welzijn en de gezondheid van een persoon. Al vrij snel kwamen we erachter: die zijn er niet. Het lichaam is veel te complex om op basis van biomarkers iets zinnigs over je gezondheid in het algemeen te zeggen; je bent namelijk zo gezond als je zwakste schakel. En die zwakste schakel kan zich overal bevinden. De enige manier om echt iets te zeggen over de gezondheid van een organisme is op functioneel niveau; door middel van het meten van prestaties van het individu en het functioneren van organen. Toen ik hier in de herfst van 2011 over sprak met een vriendin, tipte zij me om weer eens contact op te nemen met Martijn Aslander, een oud klasgenoot. Hij vertelde me over de leuke nieuwe trend die hij op het spoor was en stimuleerde me om naar de tweede grote QS wereldconferentie te gaan in Amsterdam. Ik volgde zijn advies op, samen met een aantal collegas, onder wie Joan Janssens (directeur van het Instituut voor Sportstudies, red.). Wat we daar meemaakten was fantastisch en we zagen onmiddellijk mogelijkheden om datgene wat binnen de QS community gedeeld werd verder te ontwikkelen, te toetsen en in de praktijk te brengen. Binnen de kortste keren hadden we een enthousiaste groep mensen om ons heen verzameld, de Hanzehogeschool zag onze plannen zitten en het instituut was een feit. THE BIG 5 OF HEALTHY LIFE Het QSI richt zich met name op tracking op het gebied van gezondheid. Een focus die goed aansluit bij het noordelijk thema Healthy Ageing waar zowel de Hanzehogeschool als het UMCG bij betrokken zijn. We houden ons bezig met metingen die te maken hebben met The big 5 of healthy life, te weten voeding, beweging, slaap, stress en sociale interactie. Door op deze gebieden goed voor jezelf te zorgen en je genetische potentie ten volste te benutten leef je langer gezond. Het vijfde aspect, de sociale component, is niet als zodanig een object van onderzoek, maar zit in alle van de vier andere pijlers verweven. Hoewel het ook op zichzelf een niet te verwaarlozen factor is; alleen vertonen we ander gedrag dan wanneer we samen zijn. Het QSI legt zich toe op het inventariseren van alle voor QS relevante apps en devices, om een overzicht te genereren van wat er allemaal beschikbaar is en onderzoekt wat er zelf aan toe te voegen is. Een groepje studenten is momenteel bezig een oorsensor te ontwikkelen die heel nauwkeurig draadloos de hartslag en heartrate-variability meet. Daarnaast houdt het instituut zich bezig met het testen en beoordelen van de beschikbare apps en hardware. Zijn de uitkomsten valide? Het hoeft niet 100% te kloppen, maar als de metingen te ver afwijken van de werkelijkheid dan verliest een applicatie haar geloofwaardigheid. Als laatste wordt de effectiviteit voor de gebruiker bestudeerd. Helpt een stappenteller om meer te bewegen? Gaan mensen daadwerkelijk bewuster eten door het gebruik van voedingapps? CERTIFICERING Naast deze onderzoekspunten zijn we aan het bekijken of we met een aantal partners een organisatie kunnen opzetten die al dit soort apps en sensordevices kan certiceren. Een soort KEMA-keur opstellen, om het kaf van het koren te scheiden. In de VS is de FDA hier mee bezig, maar in Europa is er nog geen initiatief in die richting. Het zou verdraaid leuk zijn als we met het QSI hier een rol in zouden kunnen spelen. QS is hip and happening, zoveel is zeker. Een ontwikkeling die naar verwachting van Martijn de Groot nog een grote vlucht zal nemen. Ook al weten we niet precies waar het naartoe gaat, we hebben allemaal het opgewonden gevoel aan het begin te staan van iets heel bijzonders.
MARTijn de GROOT: mA.de.gROOT@PL.hAnze.nL www.qUAnTifiedseLfinsTiTUTe.ORg

We hebben allemaal het opgewonden gevoel aan het begin te staan van iets heel bijzonders

SELF-KNOWLEGDE THROUGH NUmBERs De term Quantied Self bestaat sinds 2007 en is bedacht door Gary Wolf en Kevin Kelly, destijds beide betrokken bij het tijdschrift Wired. Het viel hen op dat steeds meer mensen om hen heen dingen aan het kwanticeren waren en dit deelden via de social media. Ze zagen dat er een effect vanuit ging en besloten een meetup te organiseren, bij Kevin Kelly thuis. De bijeenkomst was al een tijdje bezig, toen er ineens nog iemand binnenkwam. Gary Wolf, zelf een man van de klok, sprak tegen de laatkomer: Je bent te laat. Dus vertel maar even aan iedereen hier wie je bent. Waarop de man zijn laptop openklapte en aan de hand van allerlei data en getallenlijstjes zijn verhaal begon. Hij liet zien hoeveel hij had bewogen, wat hij had gegeten en met wie, waar hij was geweest, hoe laat hij was gaan slapen, welke muziek hij had beluisterd, je kunt het zo gek niet bedenken of hij had het bijgehouden. Iedereen was met stomheid geslagen. Waanzinnig! Het is dus mogelijk om op deze manier iets over jezelf te vertellen! Dit was de start van alle QS meetups, wereldwijd, waarin het beeld dat Wolf en Kelly hadden steeds verder werd bevestigd; er is een trend aan de gang. Een groeiende groep mensen (bestaande uit early adopters, technologiejunks, tnessfreaks, hackers en mensen met gezondheidsproblemen) doet aan self-tracking. Om allerlei redenen, maar vooral omdat het kan.