Java Ile Nesneye Yonelik Programlama

Java
ile
Nesneye Ynelik Programlama
Altu B. Altnta 2003
Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1
Bu Dnem Hakknda
Servlet Corba RMI
Temel Ksm JSP XML

Altu B. Altnta 2003
EJB
JDBC
Y
2
Java Nedir?
Java platformu , a(network) n nemi hesaba katlarak ve ayn yazlmn birok deiik bilgisayar ortamnda veya deiik tr makinalarda almas fikri ile gelitirilmi yeni bir teknolojidir.
Java teknolojisi kullanlarak ayn uygulamay deiik ortamlarda altrabiliriz rnein Pclerde , Macintosh bilgisayarlarda, hatta cep telefonlarnda.

Java dier programlama dilleri gibi bal bana bir rn deildir.
Java ve Javaya bal alt teknolojiler, Sun Microsystems tarafndan verilmi belirtimlerden (specifications) olumaktadr.Eer bu belirtimlere sadk kalnmaz ise hukuki olarak su ilenmi olur.

Altu B. Altnta 2003 Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1 3
Java le Neler Yaplabilir?

Java Programlama dili ile projelerimizi dier programlama dillerine gre daha kolay ve salkl bir ekilde yapmamz mmkndr . Ksaca gz atacak olursak , Java ile ;

GUI (graphical user interface , grafiksel kullanc ara yz) uygulamalar , Appletler. Distributed components (r . EJB, RMI, CORBA). Servlet, Jsp (web tabanl uygulamalar). Veri tabanlarna eriim ile alakal uygulamalar. Cep telefonlar, Smart kartlar iin uygulamalar . Ve daha niceleri iin uygulamalar yazmamz mmkndr.
Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1 4
Altu B. Altnta 2003
Bir Kere Yaz Her Yerde altr

Java uygulamalar JVM (Java Virtual Machine) tarafndan yorumlanr( interpreted ). JVM , iletim sisteminin en tepesinde bulunur Java uygulamalar deiik iletim sistemlerinde , herhangi bir deiiklik yapmadan alabilir, Javann felsefesi olan bir kere yaz heryerde altr sz gerekletirilmitir.

Altu B. Altnta 2003
alma Evreleri
Altu B. Altnta 2003
alma Evreleri
Altu B. Altnta 2003
Kategoriler
Java platformunun ana gruplar. Standart Java Enterprise Java Gml cihazlar iin Java (embedded devices) XML Teknolojileri Dier Teknolojiler
Altu B. Altnta 2003
Standart Java

Java 2 SDK (J2SE) Java 2 Runtime Environment Java Plug-in Java Web Start Java HotSpot Server Virtual Machine Collections Framework Java Foundation Classes (JFC) Swing Components Pluggable Look & Feel Accessibility Drag and Drop Security Java IDL JDBC JavaBeans Remote Method Invocation (RMI) Java 2D
Altu B. Altnta 2003
Enterprise Java

J2EE (Java 2 Enterprise Edition) CORBA Teknolojisi ECperf Teknolojisi Enterprise JavaBeans Teknolojisi Kontaynerler iin Java Yetkilendirme Kontrat (Java Authorization Contract for Containers) (Java ACC) Java IDL JavaMail API Java Mesajlama Servisi (Message Service) (JMS) API JavaServer Faces JavaServer Pages Java Servlets JDBC Teknolojisi J2EE Balayc Mimarisi (Connector Architecture) Hareketler (Transactions)
Altu B. Altnta 2003
Gml Cihazlar in Java (Embedded Devices)

Java 2 Platform, Micro Edition (J2ME technology) Java 2 Platform, Micro Edition (J2ME Teknolojisi) Bal Aygt Konfigurasyonu (Connected Device Configuration) (CDC) Snrl Balanm Aygt Konfigurasyonu (Connected Limited Device Configuration) (CLDC) C Sanal Makinas (Virtual Machine) (CVM) K Sanal Makinas (Virtual Machine) (KVM) PersonalJava Java Card JavaPhone API Java TV API Jini Network Technology Mobil Bilgi Aygt Profili (Mobile Information Device Profile) (MIDP)
Altu B. Altnta 2003
11
XML Teknolojileri
XML likilendirilmesi iin Java Mimarisi (Java Architecture for XML Binding) (JAXB) XML-Tabanl RPC iin JAVA API'si (Java API for XMLBased RPC) (JAX-RPC) XML Mesajlamas iin JAVA API'si (Java API for XML Messaging) (JAXM) XML lemleri iin JAVA API'si (Java API for XML Processing) (JAXP) XML Kaytlar iin JAVA API'si (Java API for XML Registries) (JAXR)
Altu B. Altnta 2003
Dier Teknolojiler
Ara rnler
o o
MIF Doclet Sun ONE Stdyo (Studio) Sertifikal JAIN API rnleri (JAIN API Certified Products) Java Dynamic Management Kit Java Ynetim Uzants (Java Management Extensions) (JMX) Java MetaData Arabirimi (Java Metadata Interface) (JMI) Java Paylalan Veri Ara Takm Java Shared Data Toolkit Java Spaces Teknolojisi Servis Salyclar iin Java Teknolojisi (Java Technology for Service Providers) Jini A Teknolojisi (Network Technology) JXTA Projesi J2ME Platformu iin JXTA Projesi (Project JXTA for J2ME Platform) Sun Chili!Soft ASP
A (NetWork) rnleri
o o o o o o o o o o o
Altu B. Altnta 2003
Javann Geliim Evreleri

1995 Java teknolojisinin ilk k yl ; ilk olarak Applet teknolojisinin dikkat ektii seneler.
1996
Java Development Kit (JDK) v1.0 kartld. Temel seviyeli ilevleri ieren bir versiyon (r. soket programlama, Girdi/kt (Input/Output), GUI (Graphical User Interface- Grafik Kullanc Arabirimi)
1997
JDK 1.1 kartld. Bu srmde Java GUI , veritaban eriimi iin JDBC , dank nesneler iin RMI ve daha birok yeni gelimeler eklendi .
1998
JDK 1.2 kartld . JFC/Swing yaynland- ayn sene iersinde http://java.sun.com internet adresinden 500,000+ adet indirme(download) gerekletirildi.

1999
Java teknolojisi J2SE, J2EE ve J2ME olarak 3e blnd . Java HotSpot (performans arttrc) yaynland . JavaServer Pages (JSP) teknolojisi yaynland. J2EE platformu yaynland . Linux zerinde J2SE platformu yaynland .

2000
JDK v1.3 kartld . Java APIs for XML teknolojisi yaynland .

2002 2003
JDK v1.4 versiyonu karld (Merlin projesi). Java API for XML binding yaynland.

2003 ylnn sonuna doru JDK v1.5 versiyonun karlmas planlanmaktadr (Tiger projesi).
Altu B. Altnta 2003
14
Javann Baarl Olmasndaki Sebepler

Nitelikli bir programlama dili olmas

C++ da olduu gibi bellek problemlerinin olmamas . Nesneye ynelik (Object - Oriented) olmas C/C++/VB dillerinin aksine dinamik olmas . Gvenli olmas . Internet uygulamalar iin elverili (Applet, JSP, Servlet, EJB, Corba, RMI).
Platform bamsz olmas : bir kere yaz her yerde altr
Altu B. Altnta 2003
15
p Toplayc (Garbage Collector)

Bir programn alma durumunda ortaya kan ve sonradan kullanlmayan (gereksiz) nesneleri bulur ve onlar yok eder (destroy). Bellek ynetiminin (memory management) yk, kodu yazan kiiden Javaya gemi olur Dier dillerde, rnein C++ da , oluturulan nesnelerin yok edilme sorumluluu kodu yazan kiiye aittir. p toplaycs(garbage collector) JVMin yazlna (implementation) gre deikenlikler gsterebilir.
Altu B. Altnta 2003
16
Javada Yorum Satr

Java kaynak kodunun ierisine istediiniz yorumlar yazabilmeniz iin belli yol izleminiz gerekmektedir. Javada yorum satrlarn belirtme iki ekilde mmkn olur
1.
/* yorum */ , slash - yldzdan , dier yldz-slash

arasna kadar istediiniz yorumu yazabilirsiniz . Uzun satrl yorumlarda bu yntemi kullanabilirsiniz.
2.
// yorum , tek satrlk yorum yapmak iin idealdir.

Ksa yorumlarnz iin bu yntemi kullanabilirsiniz.
Altu B. Altnta 2003
17
Herey Nesne - 1
Javada hereye nesne olarak davranrz. Herseyin nesne olmasna ramen nesneleri ynetmek iin referanslar kullanlr .
rnek : Diyelim ki elimizde bir maket uak (nesne olarak dnn) ve bu maket uaa ait bir de kumanda (referans) olduunu dnelim. Bu maket ua havada saa sola dndrmek iin elimizdeki kumanda cihazn kullanmak zorundayzdr; benzer ekilde havalandrmak veya yere indirmek iin de kumanda cihazndan faydalanrz. Burada dikkat edilmesi gereken unsur kumanda cihazndan kan emirlerin maket ua tarafndan yerine getirilmesidir.
Altu B. Altnta 2003
18
Herey Nesne - 2
- Elimizde uzaktan kumandann (referans) olmas, maket uamzn (nesne) olduu anlamna gelmez . - Uzaktan kumandamz (referans) da tek bana hayat srdrebilir.
String kumanda ;
// kumanda referans u an iin //String bir nesneye bal deil.
Altu B. Altnta 2003
19
Herey Nesne - 3
Bir referansa mesaj gndemek istiyorsak onu bir nesneye balamamz gerekir.
String kumanda= new String("Selamlar") ; String kumanda="Selamlar" ;
Altu B. Altnta 2003
20
Snf Nedir?
Nesne Nedir?
Sabun s = new Sabun();

Javada Depolanan Veriler Nerede Durur - 1
Stack : Bulunduu nokta RAMdr... Stack zerinde referanslarn kendileri bulunur. Heap : Buras genel amal bir havuzdur . Nesnelerin kendisi bu alanda durur. Statik Alan : Bu alan RAMde bulunur. Statik alanda yer alan veriler , programn almas sresince orada yaarlar. Nesnelerin kendileri bu alanda yer almazlar.
Altu B. Altnta 2003
22
Javada Depolanan Veriler Nerede Durur - 2

Non-RAM Bellek : Baz durumlarda uygulamalarn ierisinde oluturduumuz nesnelerin,uygulama sonlandktan sonra bile varlklarn srdrmelerini isteriz. 1. Akkan Nesneler (streamed objects) : Bu nesneler, genellikle a(network) zerindeki baka bir makineye gnderilmek zere bayt rmaklarna dntrlrler. 2. Kalc Nesneler (persistent objects) : Bu nesneler kendi durumlarn(state) saklarlar ve diskimizde saklanrlar. Kendi durumlarn saklamaktan kast ise zelliklerinin (attribute) deerlerinin korunmasdr.
Altu B. Altnta 2003
23
Temel (Primitive) Tipler

Temel tipler stack alannda saklanrlar.

Boyut Minimum

Temel tip
Maximum
Sarmalyc Snf Tipi Boolean Character Byte Short Integer Long Float Double
Void
24
boolean char byte short int long float double void
16- bit 8- bit 16- bit 32- bit 64- bit 32- bit 64- bit
Unicode 0 -128
Unicode 216- 1 +127 +2 +2 +2

151 311 631
-2 -2 -2
15 31 63
IEEE754 IEEE754
IEEE754 IEEE754
Altu B. Altnta 2003
Sarmalayc (Wrapper) Snflar
Temel tiplerin birer adet sarmalyc (wrapper) snflar bulunur.
char c = 'x' ; // temel tip
Character C = new Character(c); // sarmalayc snf
Altu B. Altnta 2003
25
Geerlilik Alan (Scope) - 1

{
int a = 177; /* sadece a mevcut*/
{
int b = 196; /* a ve b mevcut */
}
/* sadece a mevcut */ /* b geerlilik alannn dna kt */
}
Geerlilik Alan (Scope) - 2

C ve C++ doru ama Javada yanl olan bir ifade
{ // d alan
int a = 12;
{ // i alan
int a = 96; /* javada yanl ama C ve C++ doru */
} // i alann sonu } //d alann sonu

Nesneler in Geerlilik Alan (Scope of Objects)

if (true){ String s = new String("Selamlar"); } /* geerlilik alannn sonu*/
Geerlilik alannn sonunda String nesnesi p Toplaycs (Garbage Collector) tarafndan bellekten silinececektir.
Altu B. Altnta 2003
28
Yeni Snf Oluturma
public class YeniBirSinif .....
Altu B. Altnta 2003
29
Alanlar - 1
Alanlar, temel bir tip veya snf tipinde olabilir.
public class YeniBirSinif public int i; public double d; public boolean b; }
Altu B. Altnta 2003
30
Alanlar - 2
Temel (primitive) Tip boolean char byte short int long float double
Altu B. Altnta 2003
Mevcut deer (Default value) false \u0000 (null) (byte)0 (short)0 0 0L 0.0f 0.0d
Alanlar - 3
public class YeniBirSinif { public int i = 5 ; public double d = 3.23; public boolean b = true ; }
Altu B. Altnta 2003
32
Alanlar - 4
Altu B. Altnta 2003
33
Alanlara Ulam

Nesnenin alanlarna ulamak iin . (nokta) kullanlr. Bu alanlarn eriim belirleyicileri public private protected friendly olabilir.
YeniBirSinif ybs.i ; ybs.d ; ybs.b ; ybs = new YeniBirSinif();
Altu B. Altnta 2003
34
Alanlara Deer Atama
YeniBirSinif ybs = new YeniBirSinif(); ybs.i = 5; ybs.d = 5.3; ybs.b = false;
Altu B. Altnta 2003
35
Snf Tipindeki Alanlar - 1
public class YeniBirSinif public public public public }
int i; double d; boolean b; String aciklama = new
String("aciklama");
Altu B. Altnta 2003
36
Snf Tipindeki Alanlar - 2
Altu B. Altnta 2003
37
Yordamlar (Methods) - 1
dnTipi YordamIsmi( /* parametre listesi */ ) { /* Yordamn gvdesi */ }
Altu B. Altnta 2003
38
Yordamlar (Methods) - 2 dnTipi= Yordamlarn iki ans vardr:

Deer
dndrrler Temel (primitive) bir tipde deer (int, double, short vb..) Snf tipinde bir deer (String, Double, Short vb...) Deer dndrmezler = void
Altu B. Altnta 2003
39
else , import , class , return..vb) ve Trke karakterler haricinde istenilen isim kullanlabilir. Ancak, yordamlar bir eylem ierdikleri iin, yordam isimlerinin de bir eylemi belirtmesi tercih edilir.
yordamIsmi = Javann kendisine ait olan szckler (if ,
rnein:
sayiSirala() enBuyukSayiBul() sqlCalistir()
Altu B. Altnta 2003
40
parametre listesi= Yordam ierisinde ilemler

yapabilmek iin gerekli olan parametreler. Bu parametreler temel tipte veya snf tipinde olabilirler.
Altu B. Altnta 2003
41
Yordam gvdesi = Bu ksm kodu yazan kiinin

yaratclna bal olarak deiir.
Altu B. Altnta 2003
42
Yordam (Method) rnei - 1
int boyutDondur(String kelime) { return kelime.length() ; } // yordamn sonu
Altu B. Altnta 2003
43
Yordam (Method) rnei - 2
String elmaHesapla(int elmasayisi) { return new String("elma sayisi = " + elmasayisi*2); } // yordamn sonu
Altu B. Altnta 2003
44
Yordam indeki Yerel Deikenlerin lk Deerlerini Almas
void hesapla(String kelime , int kdv ) { int sondeger = 0; int kelimeboyut = 0 ; int toplamboyut ; // Hatal !! toplamboyut++ ; // Hatal !! kelimeboyut = kelime.length(); sondeger = kelimeboyut + kdv ; }
Altu B. Altnta 2003
45
lk Java Program - 1
public class Selam { public static void main(String args[]) { System.out.println("Selamlar !"); } }
Altu B. Altnta 2003
46
lk Java Program - 2
public class Selam : Bu ksm da yeni bir snf

oluturuyor...
Altu B. Altnta 2003
47
lk Java Program - 3
public static void main(String args[])

Javada
bir snfn tek bana almas isteniyorsa (standalone) bu yordam yazlmak zorundadr . Bu yordam snflar iin bir balag noktasdr.
static yordamlar nesneye baml olmayan yordamlardr.
Bu yordam kullanmak iin, ilgili snfa ait bir nesne oluturma zorunluluu yoktur.
Altu B. Altnta 2003
48
Diziler (Arrays)
main() yordam parametre olarak String snf tipinde dizi alr, bu String snf tipindeki dizinin ierisinde, konsoldan Java uygulamasna gnderilen parametreler bulunur .
args[0]
: konsoldan girilen 1. parametre deerini tar args[1] : konsoldan girilen 2. parametre deerini tar args[n-1] : konsoldan girilen n. parametre deerini tar
Javada diziler sfrdan balarlar. Diziler ilerleyen blmlerde youn bir ekilde incelenecektir.
Altu B. Altnta 2003
49
lk Java Program - 4
System.out.println("Selamlar !")
Bu
komut satr, bilgileri konsola (ekrana) basmamz salar. Javann dokmanlarna bakarsak; System snf altnda static bir alan olan out alannn mevcut olduunu gryoruz. Bu yzden System snfn oluturmak zorunda deiliz (new System() ).
out
alan bize PrintStream nesnesi oluturur ve PrintStream nesnesinin println() methodu ile bilgileri konsola(ekrana) bastrrz.
Altu B. Altnta 2003
50
Kurulum
Kurulumlar dkmanlardan incelenebilir.
Altu B. Altnta 2003
51
Dizin Yaps
Altu B. Altnta 2003
52
Nedir bu args[]?
Ne e Yarar?
public class ParametreUygulamasi { public static void main(String[] args) { System.out.println("Girilen Parametre = "+args[0]); } }
bash#
javac ParametreUygulamasi.java ParametreUygulamasi test
bash# java
Girilen Parametre = test
Altu B. Altnta 2003
53
Hata Durumu
public class ParametreUygulamasi { public static void main(String[] args) { System.out.println("Girilen Parametre = "+args[0]); } } bash# javac ParametreUygulamasi.java ParametreUygulamasi
bash# java
Exception in thread "main" java.lang.ArrayIndexOutOfBoundsException at ParametreUygulamasi2.main(ParametreUygulamasi.java:3)
Altu B. Altnta 2003
54
Javadoc Yorum le Dkmantasyon Oluturmak
Dkmantasyon oluturma ykn ortadan kaldrr. Oluturulan dkmanlar HTML formatnda olur.
Altu B. Altnta 2003
55
/** Ilk Java Kodumuzun Dokumantasyonu Ekrana Selamlar diyen bir uygulama * @author Altug B. Altintas (altuga@kodcu.com) * @version 1.0 * @since 09.01.2002 */ public class SelamDoc { /**sayiyi artirmak icin , *degiskenler icin bir ornek */ public int sayac = 0 ; /** siniflarda & uygulumalarda giris * noktasi olan yordam * @param args disaradan girilen * parameterler dizisi * @return donen deger yok * @exception Hic istisna firlatilmiyor */ public static void main(String[] args) { System.out.println("Selamlar !"); } }
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
57
Javada Program Denetimi ve Operatrler
Altu B. Altnta 2003
Atamalar
int a ; a=4 ; // doru bir atama 4=a ; // yanl bir atama!
Altu B. Altnta 2003
Temel (Primitive) Tiplerde Atama
int a=4 b=5 a=b
a, b ; ; ; ;
Sonu : a=5, b=5
Altu B. Altnta 2003
Nesneler ve Atamalar
NesnelerdeAtama.java
Altu B. Altnta 2003
Sonu
1: s1.i: 9, s2.i: 47 2: s1.i: 47, s2.i: 47 3: s1.i: 27, s2.i: 27
Altu B. Altnta 2003
ekil
Altu B. Altnta 2003
Dosya simleri
Fiziksel dosya ismi ile public snfn ismi ayn olmal.
Altu B. Altnta 2003
Yordam (Method) armlar
Yordamlar parametre alrlar. Alnan bu paremetreler ile yordam ierisinde ilemler gerekleir. Peki yordamlara parametre olarak ne gitmektedir ? Nesnenin kendisi mi ? Yoksa nesneye bal referans m ?
IlkelPas.java
Altu B. Altnta 2003 Java ve Yazlm Tasarm - Blm 2
Pas.java
8
java Operatrleri
Operatrler programlama dillerinin en temel ilem yapma yeteneine sahip simgesel isimlerdir. Aritmetik Operatr likisel Operatr Mantksal Operatrler Bit dzeyinde (bitwise) Operatrler
Altu B. Altnta 2003
java Operatrleri
Operatrler bir veya daha fazla deiken zerinden ilemler gercekletirirler. lem gerekletirmek iin tek bir deikene ihtiya duyan operatrlere tekli operatr (unary operator) lem gerekletirmek iin iki deikene ihtiya duyan operatrlere ikili operatr (binary operator) lem gerekletirmek iin adet deikene ihtiya duyan operatrlere ise l operatr (ternary operator) denir (bir adet var).
Aritmetik Operatrler
Operatr Kullanl
deiken1 + deiken2 deiken1 deiken1 * deiken1 / deiken1 % deiken2 deiken2 deiken2 deiken2
Aklama
deiken1 ile deiken2 yi toplar deiken1 ile deiken2 yi karr deiken1 ile deiken2 yi arpar deiken1 ,deiken2 tarafndan blnr deiken1 in deiken2 tarafndan blmnden kalan hesaplanr.
+ * / %
AritmetikOrnek.java
+ ve Operatrleri
Operat r Kullanl ekli
Aklama Eer deiken char, sekizli (byte) veya short tipinde ise int tipine dntrr. Deikenin deerini negatif yapar (-1 ile arpar).
+ deiken
- deiken
OperatorTest.java
Dntrme (Casting) lemi
Bir temel (primitive) tip, dier bir temel tipe dntrlebilir, fakat oluacak deer kayplarndan kodu yazan kii sorumludur .
IlkelDonusum.java
Altu B. Altnta 2003
13
String (+) Operatr
+ operatr String tiplerde birletirme grevi grr. Eer bir ifade String ile balarsa , onu takip eden tiplerde otomatik olarak String nesnesine dntrlr.
OtomatikCevirim.java
Altu B. Altnta 2003
14
Uygulamann kts
Sonuc = 012 String bir ifadeden sonra gelen tamsaylar grld zere toplanmad. Direk String nesnesine evrilip ekrana kt olarak gnderildiler.
Altu B. Altnta 2003
15
Bir Arttrma ve Azaltma
Java dilinde C dilinde olduu gibi birok ksaltmalar vardr. Bu ksaltmalar hayat bazen daha gzel bazen ise ekilmez klabilir.
Altu B. Altnta 2003
16
Bir Arttrma ve Azaltma Tablosu

Kullanl ekli deiken++ ++deiken deiken---deiken
Operatr ++ ++ ---
Aklama nce deikenin deerini hesaplar sonra deikenin deerini bir arttrr. nce deikenin deerini arttrr sonra deikenin deerini hesaplar. nce deikenin deerini hesaplar sonra deikenin deerini bir azaltr. nce deikenin deerini azaltr sonra deikenin deerini hesaplar.
Altu B. Altnta 2003
17
Uygulama
OtomatikArtveAz.java
Altu B. Altnta 2003
18
Uygulamann kts
i ++i i++ i --i i-i

Altu B. Altnta 2003
: : : : : : :
1 2 2 3 2 2 1
19
likisel Operatrler
likisel operatrler iki deeri karlatrarak bu deerler arasndaki mantksal ilikiyi hesaplarlar. rnein iki deer birbirine eit deilse 5==8
Bu iliki erevesinde hesaplanan deer false olacaktr.
Altu B. Altnta 2003
20
likisel Operatrler Tablosu

Operatr
> >= < <= == !=
Altu B. Altnta 2003
Kullanl
deiken1 > deiken2 deiken1 >= deiken2 deiken1 < deiken2 deiken1 <= deiken2 deiken1 == deiken2 deiken1 != deiken2
true deeri dner eer ki...

deiken1 , deiken2'den bykse deiken1 , deiken2'den bykse veya eitse deiken1 , deiken2'den kkse deiken1 , deiken2'den kkse veya eitse deiken1 , deiken2'ye eitse deiken1 , deiken2'ye eit deilse
21
Uygulama
IliskiselDeneme.java
Altu B. Altnta 2003
22
Nesnelerin Karlatrlmas
Nesnelerin eit olup olmad (= =) veya (! =) operatrleri ile test edilebilir mi ?
Denklik.java (*)
Altu B. Altnta 2003
23
Uygulamann kts
false true
Altu B. Altnta 2003
24
Uygulama
Peki bir nceki rnei Integer nesneleri yerine temel tip olan int tipini kullansaydk sonu nasl olurdu?
IntIcinDenklik.java
Altu B. Altnta 2003
25
Mantksal Operatrler
Mantksal operatrler birden ok karlatrma ileminin birletirip tek bir koul ifadesi haline getirilmesi iin kullanlr.
Altu B. Altnta 2003
26
Mantksal Operatrler Tablosu

Operatr
&&
Kullanl ekli
deiken1 && deiken2
true deeri dner eer ki........

Eer hem deiken1 hemde deiken2 true ise ; (deiken2'yi duruma gre hesaplar*) deiken1'in veya deiken2'in true olmas ;( deiken2'yi duruma gre hesaplar*) Eer deiken false ise Eer hem deiken1 hemde deiken2 true ise ; deiken1'in veya deiken2'in true olmas ;
Eer deiken1 ve deiken2 birbirlerinden farkl ise; r: deiken1 true ,deiken2 false ise*
27
||
deiken1 || deiken2
! & | ^
! deiken deiken1 & deiken2 deiken1 | deiken2 deiken1 ^ deiken2
Altu B. Altnta 2003
Uygulama
KosulOp.java
Altu B. Altnta 2003
28
Uygulamann kts
(a < (a < ! (a (a < (a < (a <
b) && (c < d) --> false b) || (c < d) --> true < b) --> false b) & (c < d) --> false b) | (c < d) --> true b) ^ (c < d) --> true
Altu B. Altnta 2003
29
Ksa Yollar
i = i + 1 ; yerine. i += 1 ; kullanlabilir. i = i * 1 ; yerine i *= 1 ; kullanlabilir. ......

Kontrol fadeleri
Kontrol ifadeleri bir uygulamann hangi durumlarda ne yapmas gerektiini belirtir. Java programlama dilinde toplam 4 adet kontrol ifade eidi bulunur.
Altu B. Altnta 2003
31
Kontrol fadeleri Tablosu
fade Tipi
Dng Karar verme Dallandrma stisna yakalama
Anahtar Kelime
while, do-while , for if-else, switch-case break, continue, label, return try-catch-finally, throw
Altu B. Altnta 2003
Dng - while
while ifadesi, almas istenen kod blounu, durum true ifadesini bulana kadar devaml olarak altrr.
while (koul) { ... almas istenen kod blou }
Dngye Giri
lem N
koul
lem 1
Dngden k
Altu B. Altnta 2003
33
Uygulama
WhileOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
34
Uygulamann kts
i = 0 i = 1 i = 2 i = 3 i = 4 i = 5 i = 6 i = 7 i = 8 i = 9 Sayma islemi tamamlandi.

Dngleme do while
do-while ifadesi, koulu en yukarda deil de en aada hesaplar. Bylece do-while ifadesinde durum false olsa bile almas istenen kod blouna en az bir kere girilir.
D ngye G ir i
le m
WhileDoOrnek.java
le m N
koul
D ngden k
Altu B. Altnta 2003
36
while
Dngs Kullanrken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
1. 2. 3.
Dng kontrol deikenine uygun bir ekilde deer atandna dikkat edilmeli. Dng durumunun true ile balamsna dikkat edilmeli. Dng kontrol deikeninin uygun bir ekilde gncellendiinden emin olunmas gerekir (sonsuz dngye girmemesi iin) .
Altu B. Altnta 2003
37
Dngleme for ifadesi

Dngnn ne zaman balayaca ve ne zaman bitecei en bata belirtilmitir.
Dngye Giri
for (balang; koul; art) { almas istenen kod blou }
balang
artm
lem N
koul
lem 1
Dngden k
Altu B. Altnta 2003
38
Uygulama
ForOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
39
for le Sonsuz Dng
for ( ; ; ) { ... }
// sonsuz dng
Altu B. Altnta 2003
40
Uygulamann kts
i i i i i i i i i i
= = = = = = = = = =
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Altu B. Altnta 2003
41
for - oklu Deiken

public class ForOrnekVersiyon2 { public static void main(String args[]) { for ( int i = 0 , j = 0 ; i < 20 ; i++ , j++ ) { i *= j ; System.out.println("i = " + i + " j = " + j); } } }
i i i i i
Altu B. Altnta 2003
= = = = =
0 1 4 15 64
j j j j j
= = = = =
0 1 2 3 4
42
Karar Verme - if
if (koul) { durum true olduunda almas istenen kod blou } else { durum false olduunda almas istenen kod blou }
Hayr
koul ?
Evet
lem 1
lem 2
Altu B. Altnta 2003
43
Uygulama
IfElseTest.java
Altu B. Altnta 2003
44
l if-else
boolean-ifade ? deger0 : deger1

Eer boolean ifade true ise deer0 hesaplanr , eer boolean ifade false ise deger1 hesaplanr.
Altu B. Altnta 2003
45
Ksa Devre
if ifadesinde eer VE(&&) ilemi kullanlm ise ve ilk deerden false dnm ise ikinci deer kesinlikle hesaplanmaz nk bu iki deerin sonucunun VE(And) ilemine gre true dnmesi imkanszdr. Ksa devre zellii sayesinde uygulamalar gereksiz hesaplamalardan kurtulmu olur.
KisaDevre.java
Altu B. Altnta 2003
46
Karar Verme - switch
switch(tamsay) { case uygun-tamsay-deger1 : almas istenen case uygun-tamsay-deger2 : almas istenen case uygun-tamsay-deger3 : almas istenen case uygun-tamsay-deger4 : almas istenen case uygun-tamsay-deger5 : almas istenen // ... default: almas istenen kod blou ; }
kod kod kod kod kod
blou; blou; blou; blou; blou;
break; break; break; break; break;
Altu B. Altnta 2003
47
Uygulama 1
public class AylarSwitchTest { public static void main(String[] args) { int ay = 8; switch (ay) { case 1: System.out.println("Ocak"); break; case 2: System.out.println("Subat"); break; case 3: System.out.println("Mart"); break; case 4: System.out.println("Nisan"); break; case 5: System.out.println("Mayis"); break; case 6: System.out.println("Haziran"); break; case 7: System.out.println("Temmuz"); break; case 8: System.out.println("Agustos"); break; case 9: System.out.println("Eylul"); break; case 10: System.out.println("Ekim"); break; case 11: System.out.println("Kasim"); break; case 12: System.out.println("Aralik"); break; } } }
Uygulama 2
public class AylarSwitchTestNoBreak { public static void main(String[] args) { int ay = 8; switch (ay) case 1: case 2: case 3: case 4: case 5: case 6: case 7: case 8: case 9: case 10: case 11: case 12: } } }
{ System.out.println("Ocak"); System.out.println("Subat"); System.out.println("Mart"); System.out.println("Nisan"); System.out.println("Mayis"); System.out.println("Haziran"); System.out.println("Temmuz"); System.out.println("Agustos"); System.out.println("Eylul"); System.out.println("Ekim"); System.out.println("Kasim"); System.out.println("Aralik");
Uygulama 2 - Ekran kts
Agustos Eylul Ekim Kasim Aralik
Altu B. Altnta 2003
50
Uygulama 3
public class AylarSwitchDefaultTest { public static void main(String[] args) { int ay = 25; switch (ay) { case 1: System.out.println("Ocak"); break; case 2: System.out.println("Subat"); break; case 3: System.out.println("Mart"); break; case 4: System.out.println("Nisan"); break; case 5: System.out.println("Mayis"); break; case 6: System.out.println("Haziran"); break; case 7: System.out.println("Temmuz"); break; case 8: System.out.println("Agustos"); break; case 9: System.out.println("Eylul"); break; case 10: System.out.println("Ekim"); break; case 11: System.out.println("Kasim"); break; case 12: System.out.println("Aralik"); break; default: System.out.println("Heyoo,Aranilan Kosul" + "Bulunamadi!!"); } } }
Dallandrma fadeleri
Java programlama dilinde dallandrma ifadeleri toplam 3 adettir.
break ifadesi continue ifadesi return ifadesi
Altu B. Altnta 2003
52
break fadesi - Etiketsiz
BreakTest.java
Altu B. Altnta 2003
53
Uygulama kts
i i i i i i i i i =0 =1 =2 =3 =4 =5 =6 =7 =8 Donguden cikti
Altu B. Altnta 2003
54
break fadesi - Etiketli
BreakTestEtiketli.java
Altu B. Altnta 2003
55
Uygulama kts i i i i i i i i i =0 =1 =2 =3 =4 =5 =6 =7 =8
Altu B. Altnta 2003
56
continue fadesi - Etiketsiz
ContinueTest.java
Altu B. Altnta 2003
57
Uygulama kts
i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i =0 =1 =2 =3 =4 =5 =6 =7 =8 9 yok =10 =11 =12 =13 =14 =15 =16 =17 =18 =19 =20 =21 =22 =23 =24 =25 =26 =27 =28 =29 Donguden cikti
Altu B. Altnta 2003
58
continue fadesi - Etiketli
ContinueTestEtiketli.java
Altu B. Altnta 2003
59
Uygulama kts
i i i i i i i i i i i i i i i i i i
Altu B. Altnta 2003
=0 =1 =2 =0 =1 =2 =0 =1 =2 =0 =1 =2 =0 =1 =2 =0 =1 =2
60
return fadesi - Etiketli
Sadece return anahtar kelimesi kullanarak yordamlarn ierisini tavizsiz bir ekilde terk edelebilir.
Altu B. Altnta 2003
61
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
62
Balang Durumuna Getirme ve Temizlik
Altu B. Altnta 2003
Hatalarn sebepleri...
Nesnelerin yanl biimde balang durumlarna getirilmesi

Uygulamay yazan kii bilmedii ktphaneye ait nesneleri yanl ekilde balang durumuna getirmesi nedeniyle hatalarla karlaabilir.
Altu B. Altnta 2003
Hatalarn sebepleri
Temizlik ileminin doru bir ekilde yaplmamas

Oluturulmu ve kullanlmayan nesnelerin, sistem kaynaklarnda gereksiz yere var olmas ile bellek problemleri ortaya kabilir.
Altu B. Altnta 2003
Balang durumuna getirme ilemi ve yaplandrclar
Bir nesnenin balang durumuna getirilme ilemi (initialization), bir sanatnn sahneye kmadan evvelki yapt son hazrlk gibi dnlebilir.
Oluturulacak olan nesne kullanma sunulmadan evvel baz bilgilere ihtiya duyabilir veya baz ilemleri gerekletirmesi gerekebilir (JDBC, konfigurasyon dosyas yklenmesi gibi).
Altu B. Altnta 2003
Yaplandrclar (Constructor)
Yaplandrclar ierisinde nesne oluturulmadan nceki son hazrlklar yaplr. Yaplandrclar normal yordamlardan (method) farkldrlar. Yaplandrclar, Java tarafndan otomatik olarak arlrlar. Karmza kan iki problem Java Yaplandrcnn ismini nasl bilecektir ? Yaplandrcnn ismi baka yordamlarn isimleriyle akmamaldr.
Altu B. Altnta 2003
Problemin zm
Bu problemlere ilk zm C++ dilinde bulunmutur. Yaplandrcnn ismi ile snf ismi bire bir ayn olmaldr. Bylece Java, yaplandrcnn ismini nceden tahmin edebilecektir. sim karkl minimuma indirgenmi olur.
YapilandirciBasitOrnek.java
Yaplandrclar (Constructor) - 2
Yaplandrclara parametreler aktarlabilir. Yaplandrc ierisinden herhangi bir ekilde return ifadesi ile deer dndrlemez. (return 5, return true gibi) Yaplandrclardan kmak istiyorsak sadece return yazlmas yeterlidir...
YapilandirciBasitOrnekVersiyon2.java
Ada Yordamlar (Overloaded Methods)
yi bir uygulama yazmak her zaman iyi bir takm almas gerektirir. Uygulamalardaki yordam (method) isimlerinin, yordam ierisinde yaplan i ile uyum gstermesi nemlidir. Bu sayade bir baka kii sadece yordam ismine bakarak, ierisinde oluan olaylar anlayabilme ansna sahiptir.
Altu B. Altnta 2003
rnek - 1
Elimizde bulunan muzik resim text formatndaki dosyalar amak iin yordamlar yazmak istersek, bu yordamlarn isimlerinin ne olmas gerekir ?
Altu B. Altnta 2003
rnek - 1 (devam)
Yordam isimleri olarak muzik dosyas iin muzikDosyasiAc() resim dosyas iin resimDosyasAc() text dosyas iin textDosyasAc()
Altu B. Altnta 2003
10
rnek - 1 (devam)
Sonuta ilem sadece dosya amaktr, dosyann tr sadece bir ayrntdr.
MetodOverloadingDemo1.java
Altu B. Altnta 2003
11
Ada yordamlar nasl ayrt edilir ?
Java ayn isimde olan yordamlar (overloaded methods) nasl ayrt edebilmektedir ? Her yordamn kendisine zel/tek parametresi veya parametre listesi olmak zorundadr.
MetodOverloadingDemo2.java
Altu B. Altnta 2003
12
Ada yordamlar dn deerlerine gre ayrt edilebilir mi ?
Akllara yle bir soru gelebilir : "Ada yordamlar dn tiplerine gre ayrt edilebilir mi ? " void toplamaYap(); double toplamaYap(); double y = toplamayap() ; toplamayap() ;
Altu B. Altnta 2003
// sorun var
Varsaylan yaplandrclar (Default constructors)
Eer uygulamamza herhangi bir yaplandrc koymazsak Java bu ilemi kendi otomatik olarak yapmaktadr.
Varsaylan yaplandrclar (parametresiz yaplandrclar, default constructor veya "no-args" constructor) ii bo bir yordam olarak dnlebilir.
Altu B. Altnta 2003
14
rnek - 2
class Kedi { int i; } public class VarsayilanYapilandirici { public static void main(String[] args) { //Varsaylan yaplandrc arld Kedi kd = new Kedi(); } }
Altu B. Altnta 2003
15
rnek - 2 (devam)
class Kedi { int i; /* varsaylan yplandrc. Bu yaplandrcy eer biz koymasaydk Java bizim yerimize zaten koyard */ public Kedi() {} } public class VarsayilanYapilandirici { public static void main(String[] args) { // varsaylan yplandrc Kedi kd = new Kedi(); } }
Altu B. Altnta 2003
16
Bynn Bozulmas
Eer kendimiz yaplandrc yazarsak, Java bizden varsylan yaplandrc desteini ekecektir. Kendimize ait zel yaplandrclar tanmlarsak Javaya "Ben ne yaptm biliyorum, ltfen karma" demi oluruz.
VarsayilanYapilandiriciVersiyon2.java
Altu B. Altnta 2003
17
this anahtar kelimesi
this anahtar kelimesi, iinde bulunulan nesneye ait bir referans dner. Bu referans sayesinde nesnelere ait global alanlara erime frsat buluruz.
TarihHesaplama.java
Altu B. Altnta 2003
18
Yordam carmlarnda this kullanm - 2
Yumurta.java
Altu B. Altnta 2003
19
Bir yaplandrcdan dierini armak
Yaplandrc ierisinden dier bir yaplandrcy arrken this ifadesi her zaman ilk satrda yazlmaldr. Her zaman yaplandrclar ierisinden this ifadesi ile baka bir yaplandrc arlr. Yaplandrclar iersinde birden fazla this ifadesi ile baka yaplandrc arlamaz.
Tost.java
Ekran kts
Tost(int sayi ,String malzeme) Tost(int sayi) parametresiz yapilandirici Tost sayisi =5 malzeme =Sucuklu
Altu B. Altnta 2003
21
Statik Alanlar (Snf Alanlar)
Sadece global olan alanlara statik zelliini verebiliriz. Yerel deikenlerin statik olma zellikleri yoktur. Statik alanlar, bir snfa ait olan tm nesneler iin ayn bellek alannda bulunurlar.
StatikDegisken.java
Ku bak grnt
Altu B. Altnta 2003
23
Statik Yordamlar (methods) Statik yordamlar (snf yordamlar), nesnelerden bamsz yordamlardr. Statik bir yordam armak iin herhangi bir snfa ait nesne oluturma zorunluluu yoktur. Statik olmayan yordamlardan (nesneye ait yordamlar), statik yordamlar rahatlkla arlabilmesine karn statik yordamlardan nesne yordamlarn dorudan aramayz.
StatikTest.java
Bir yordamn statik mi yoksa nesne yordam m olacana neye gre karar vereceiz?
Nesnelerin durumlar (state), uygulamann gidiine gre deiebilir.
MutluAdam.java (*)
Altu B. Altnta 2003
25
Statik yordamlar
Statik yordamlarlar atomik iler iin kullanlrlar. Uygulamalarnzda ok fazla statik yordam kullanyorsanz, tasarmnz batan bir kez daha gzden geirmeniz tavsiye olunur.
Toplama.java
Altu B. Altnta 2003
26
Temizlik lemleri: finalize() ve p toplayc (Garbage Collector) Java dilinde, C++ dilinde olduu gibi oluturulan nesnelerimizi ileri bitince yok etme zgrl kodu yazan kiinin elinde deildir. ildir Bir nesnenin gerekten p olup olmadna karar veren mekanizma p toplaycsdr (garbage collector).
Altu B. Altnta 2003
27
finalize() yordam Akllarda tutulmas gereken dier bir konu ise eer uygulamanz ok fazla sayda p nesnesi (kullanlmayan nesne) retmiyorsa, p toplaycs (garbage collector) devreye girmeyebilir. Bir baka nemli nokta; System.gc() ile p toplaycsn tetiklemezsek , p toplaycsnn ne zaman devreye girip p haline dnm olan nesneleri bellekten temizlenecei bilinemez.
Altu B. Altnta 2003
28
System.gc()
Temizle.java Temizle2.java
Altu B. Altnta 2003
29
Altu B. Altnta 2003
30
p toplaycs (Garbage Collector) nasl alr?
p toplaycsnn temel grevi, kullanlmayan nesneleri bularak bunlar bellekten silmektir. Sun Microsystems tarafndan tantlan Java HotSpot VM (Virtual Machine) sayesinde heap blgesindeki nesneler nesillerine gre ayrlmaktadr. Eski Nesil Yeni Nesil
Altu B. Altnta 2003
31
p toplaycs (Garbage Collector) nasl alr?
Nesnelerin bellekten silinmesi grevi kodu yazan kiiye ait deildir. Bu grev p toplaycsna aittir. Java 1.3.1 ve daha sonraki Java versiyonlar iki noktay garanti eder;
Kullanlmayan nesnelerin kesinlikle bellekten silinmesi. Nesne bellek alannn paralanmasn engellemek ve bellein sktrlmas.
Altu B. Altnta 2003
32
p toplama teknikleri
Eski yntem
Referans Sayma Yntemi
Yeni Yntemler
Kopyalama yntemi (Copy) aretle ve spr yntemi (Mark and Sweep) Artan (sra) yntem (Incremental)
Altu B. Altnta 2003
33
Heap Blgesine Bak
Altu B. Altnta 2003
34
Heap blgesinin boyutlar nasl kontrol edilir.
Heap blgesine minimum veya maksimum deerleri vermek iin -Xms veya -Xmx parametlerini kullanrz.
java -Xms32mb Temizle
Altu B. Altnta 2003
35
Kopyalama ynteminin gsterimi
Birazdan gsterilecek olan eklimizde, canl nesneler krmz renk ile ifade edilmitir.
Altu B. Altnta 2003
36
Aama 1
Altu B. Altnta 2003
37
Aama 2
Altu B. Altnta 2003
38
Aama 3
Altu B. Altnta 2003
39
aretle ve spr ynteminin gsterimi
Altu B. Altnta 2003
40
Kopyala yntemin ve iaretle ve spr yntemi
HeapGosterim.java
java -verbosegc HeapGosterim
Altu B. Altnta 2003
41
Uygulamann kts
Altu B. Altnta 2003
42
Alanlara ilk deerleri atama
Java uygulamalarnda tr deiken eiti bulunur: Yerel (local) deikenler. Nesneye ait global alanlar. Snfa ait global alanlar (statik alanlar).
Altu B. Altnta 2003
43
rnek - 3
DegiskenGosterim.java
Altu B. Altnta 2003
44
Yerel Deikenler
public int hesapla () { // yerel deikenlere ilk deerleri her zaman

//verilmelidir.
int i ; i++; // ! Hata ! ilk deger verilmeden zerinde ilem yaplamaz return i ;
}
Altu B. Altnta 2003
45
Nesneye ait global alanlar ilkel tipler
IlkelTipler.java
Altu B. Altnta 2003
46
Nesneye ait global alanlar - snf tipleri
NesneTipleri.java
Altu B. Altnta 2003
47
Snflara ait global deikenler - ilkel tipler
nemli Nokta: Statik olan alanlara sadece bir kere deer atanr.
IlkelTiplerStatik.java
Altu B. Altnta 2003
48
Snflara ait global deikenler snf tipleri
StatikNesneTipleri.java
Altu B. Altnta 2003
49
lk deerleri atarken yordam kullanm
KarisikTipler.java
Altu B. Altnta 2003
50
lk deer verme sralamas
Nesneye ait global alanlara ilk deer hemen verilir, hatta yaplandrcdan bile nce... Alanlarn konumu hangi srada ise ilk deer verme sralamas da ayn srada olur.
Defter.java
Altu B. Altnta 2003
51
Statik ve statik olmayan alanlarn deer alma sralamas
Statik alanlar snflara ait olan alanlardr ve statik olmayan (nesneye ait alanlar) alanlara gre ilk deerlerini daha nce alrlar.
Kahvalti.java
Altu B. Altnta 2003
52
Statik alanlara toplu deer atama
Statik alanlarmza toplu olarak deer atama.
StatikTopluDegerAtama.java
Altu B. Altnta 2003
53
Statik olmayan alanlara toplu deer atama
NonStatikTopluDegerAtama.java
Altu B. Altnta 2003
54
Diziler (Arrays)
Diziler nesnedir. Dizi nesnesi, iinde belli sayda eleman bulundurur. Dizi ierisindeki ilk elemann konumu 0 'dan balar, son elemann yeri ise n-1 'dir.
Altu B. Altnta 2003
55
Dizi tipindeki deikenler
double[] dd double dd[] float [] fd Object[] ao
; ; ; ;
// // // //
double tipindeki dizi double tipindeki dizi float tipindeki dizi Object tipindeki dizi
Altu B. Altnta 2003
56
Dizileri oluturmak
double[] d double dd[] float [] fd Object[] ao String[] s
= new double[20] ; = new double[20]; = new float [14]; = new Object[17]; = new String[25] ;
Altu B. Altnta 2003
57
Dizilerin tekrardan boyutlandrlmas
int liste[] = new int[5] ;

// yeni bir dizi nesnesine baland
liste = new int[15] ;
Altu B. Altnta 2003
58
Dizi ierisindeki elemalara ulam
DiziElemanlariGosterimBir.java
Altu B. Altnta 2003
59
Diziler ierisinde elemanlarn sralanmas
DiziSiralama.java
Altu B. Altnta 2003
60
Dizilerin dizilere kopyalanmas
DizilerinKopyalanmasi.java
Altu B. Altnta 2003
61
ok Boyutlu Diziler
Dizi ierisinde dizi tanmlanabilir.
int[][] t1 = { { 1, 2, 3, }, { 4, 5, 6, }, };
Altu B. Altnta 2003
62
ok boyutlu dizileri oluturmann dier bir yolu
int [][] t1 = new int [3][4] ; int [][] t1 = new int [][4] ; //!Hata!
CokBoyutluDizilerOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
63
Altu B. Altnta 2003
64
Deiik boyuta sahip diziler
CokBoyutluDiziler.java
Altu B. Altnta 2003
65
Altu B. Altnta 2003
66
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
67
Paket Eriimleri
Altu B. Altnta 2003
Eriim
Eriim konusunda iki taraf vardr:

Ktphaneyi kullanan kiiler (client) Ktphaneyi yazan kiiler
Altu B. Altnta 2003
Paket (package)
Paketler ktphaneyi oluturan elemanlardr.

PaketKullanim.java
Altu B. Altnta 2003
Varsaylan Paket (Default Package)
Test1.java Test3.java
Altu B. Altnta 2003
Altu B. Altnta 2003
Paket Oluturma
Alan Ad Sistemi (Domain Name System)

tr/edu/kou/util/Test1.java
Altu B. Altnta 2003
Altu B. Altnta 2003
Altu B. Altnta 2003
CLASSPATH Ayarlar
C:\kodlar\bolum4\tr\edu\kou\math\
import tr.edu.kou.math.*; CLASSPATH="C:\kodlar\bolum4\;."

Altu B. Altnta 2003
10
rnek
tr/edu/kou/math/DortIslem.java
Aadaki rnek iletim sisteminin herhangi bir yerine yerletirilebilir.

Hesaplama.java
Altu B. Altnta 2003
11
nemli nokta
Varsaylan paketlerin birbirini grmesi iin:
Altu B. Altnta 2003
12
akma
tr/edu/kou/util/ArrayList.java
Cakisma.java
akmay nlemek iin

Cakisma2.java
Paket ierisindeki uygulamalar altrmak
tr/edu/kou/math/Hesaplama.java
altrma lemleri
java Hesaplama java tr.edu.kou.math.Hesaplama
Altu B. Altnta 2003
14
JAR Dosyalar (The JavaTM Archive File)
Gvenlik Sktrma ndirme (download) zamann azaltmas Paket mhrleme(versiyon 1.2)

Versiyon uyumluluu asndan
Paket versiyonlanma (versiyon1.2)

Versiyon bilgilerinin gsterimi
Tanabilirlik
Aklama
JAR dosyas oluturmak iin JAR dosyasnn ieriini bakmak iin JAR dosyasnn ieliini toptan dar kartmak iin
Komut
jar -cf jar-dosya-ismi ieriyeatlacak-dosya(lar) jar -tf jar-dosya-ismi jar -xf jar-dosya-ismi
Belli bir dosyay JAR dosyasndan dar kartmak iin
jar -xf jar-dosya-ismi arivlenmi dosya(lar) jre -cp jar-dosya-ismi MainClass

16
JAR olarak paketlenmi uygulay altrmak iin

Altu B. Altnta 2003
jar -cf kou.jar tr/
Altu B. Altnta 2003
17
Altu B. Altnta 2003
18
CLASSPATH AYARLARI
CLASSPATH="C:\kodlar\bolum4\;."
Yukardaki ifade yerine artk aadaki ifadeyi kullanabiliriz.
CLASSPATH="C:\muzik\kou.jar;."
Altu B. Altnta 2003
19
Eriim Belirleyiciler
friendly public protected private
Altu B. Altnta 2003
20
Eriim Belirleyiciler
Eriim belirleyiciler tm global alanlar ve yordamlar iin kullanlabilir. Global Alanlar

Statik veya deil
Yordamlar (methods)
Statik veya deil
Friendly
Ayn paket ierisinde eriilebilmeyi salar.

Snflar Global alanlar Yordamlar (methods)
friendly eriim belirleyicisine sahip olabilirler.
Altu B. Altnta 2003
22
Altu B. Altnta 2003
23
rnek
tr/edu/kou/gerekli/Robot.java tr/edu/kou/gerekli/Profesor.java
Baka bir paket

tr/edu/kou/util/Asistan.java
Varsaylan Paketlerde (Default Package ) Eriim
class AltKomsu { public static void main(String[] args) { UstKomsu uk = new UstKomsu(); uk.merhaba(); } } class UstKomsu { void merhaba() { System.out.println("Merhaba"); } }
public
Heryerden eriilebilmeyi salar.

Snflar Global alanlar Yordamlar (methods)
public eriim belirleyicisine sahip olabilirler tr/edu/kou/util/Makine.java

Makine snfn kullanan UstaBasi.java
Altu B. Altnta 2003
26
private (zel)
private eriim belirleyicisine sahip olan

Global deikenler Yordamlar (methods)
dardan eriilemezler.
Snflar private olamazlar...
Altu B. Altnta 2003
27
private -2
Ayn paket iersindeki iki snf tr/edu/kou/gerekli/Kahve.java tr/edu/kou/gerekli/Musteri.java
Altu B. Altnta 2003
28
Altu B. Altnta 2003
29
protected
protected eriim belirleyicisine sahip olan

Global alanlar Yordamlar (methods)
Eriim ancak bu snftan treyen snflar ve ayn paket ierisindeki snflar tarafndan eriilebilir.
Snflar protected olamaz.

Kaltm (Inheritance)
class Kedi extends Hayvan { ...... .... }
Altu B. Altnta 2003
31
rnek
tr/edu/kou/util/Hayvan.java tr/edu/kou/gerekli/Kedi.java
Altu B. Altnta 2003
32
Altu B. Altnta 2003
33
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
34
Snflarn Tekrardan Kullanlmas
Altu B. Altnta 2003
ki Yntem
Komposizyon (Composition) Kaltm (Inheritance)
Altu B. Altnta 2003
Komposizyon(Composition)
class Meyva { //... }

class Elma { private Meyva m = new Meyva(); //... }
Altu B. Altnta 2003
Komposizyon - UML
Altu B. Altnta 2003
rnek
Motor.java AileArabasi.java
Altu B. Altnta 2003
ekil
Altu B. Altnta 2003
Ku Bak
Altu B. Altnta 2003
rnek
Voltran.java
Altu B. Altnta 2003
Altu B. Altnta 2003
Kaltm (Inheritance)
class Kedi { //.. } class Kaplan extends Kedi { //.. }
Altu B. Altnta 2003
10
Kaltm - UML
Altu B. Altnta 2003
11
rnek
KediKaplan.java
Altu B. Altnta 2003
12
Gizli Kaltm
YeniBirSinif.java
Altu B. Altnta 2003
13
Gizli Nokta
public class YeniBirSinif extends Object {
Altu B. Altnta 2003
14
Nesne yordamlar (methods)

clone() : Bu nesnenin aynsn klonlar. equals(Object obj) : obj nesnesi , bu nesneye eit mi kontrol yapar. finalize() : lgili nesne bellekten silinmeden hemen nce arlan yordam. getClass() : Bu nesnenin alma annda snf bilgilerini geri dner . hashCode() : Bu nesnenin hash kodunu geri dner . notify() : Bu nesnenin bekleme havuzunda olan tek i paracn (thread) uyandrr. (ilerleyen blmlerde inceleyeceiz) notifyAll() : Bu nesnenin bekleme havuzundaki tm i paracklarn uyandrr. (ilerleyen blmlerde inceliyeceiz) toString() : Bu nesnenin String tipinden ifadesini geri dner . wait() : O andaki i paracnn (thread) beklemesini salar; bu bekleme notify() veya notifyAll() yordamlar sayesinde sona erer. wait (long timeout) : O andaki i paracnn belirtilen sre kadar beklemesini salar; bu bekleme notify()veya notifyAll() yordamlar sayesinde de sona erebilir. wait (long timeout , int nanos) : O andaki i paracnn belirtilen gerek sre kadar beklemesini salar ; bu bekleme notify() veya notifyAll() yordamlar sayesinde de sona erebilir.
Altu B. Altnta 2003
Kaltm-UML
Altu B. Altnta 2003
16
Kaltm ve ilk deer alma sras
IlkDegerVermeSirasi.java
Altu B. Altnta 2003
17
Kaltm-UML
Altu B. Altnta 2003
18
Paremetre alan yaplandrclar ve kaltm
IlkDegerVermeSirasiParametreli.java
Altu B. Altnta 2003
19
IlkDegerVermeSirasiParametreli.java-hatal
class Insan { public Insan(int par) { System.out.println("Insan Yapilandiricisi " + par); } } class ZekiInsan extends Insan { public ZekiInsan(int par) { System.out.println("ZekiInsan Yapilandiricisi " + par); super(par+1); // ! hatal ! } } class Hacker extends ZekiInsan{ public Hacker(int par) { System.out.println("Hacker Yapilandiricisi " + par); super(par+1); // ! hatal ! } public static void main(String args[]) { Hacker hck = new Hacker(5); } }
Kompozisyon mu ? Kaltm m ?
Hangi yntemi ne zaman tercih etmeliyiz ?

Kompozisyon(Composition) Kaltm (Inheritance)
Altu B. Altnta 2003
21
Komposizyon
Araba.java
Altu B. Altnta 2003
22
Kaltm
Snflar arasnda bir ilikisi olmaldr.

UanYarasa bir Yarasadr. Yarasa bir Hayvandr . O zaman UanYarasa da bir Hayvandr. Hayvan da bir Nesnedir.
Altu B. Altnta 2003
23
Altu B. Altnta 2003
24
ptal etmek (Overriding)
Tremi snflarn, ana snflar ierisindeki yordamlar (methods) iptal edilebilir.

KitapEvi.java (dz) KitapEvi2.java (iptal eden)
Altu B. Altnta 2003
25
Eriim Belirleyiciler ve ptal etme (Override)
public protected friendly private

Telefonlar.java (Yanl) Hesap.java (Doru)
Altu B. Altnta 2003
26
ptal etmek(Overriding) ve ada yordamlarn(Overload) birbirlerine kartrlmas
Bu iki kavram birbirlerine kolaylkla kartrlabilir. CalisanMudur.java
Altu B. Altnta 2003
27
Yukar evirim (Upcasting)
Spor.java
Altu B. Altnta 2003
28
Yukar evirim (Upcasting)-UML
Altu B. Altnta 2003
29
Final Kavram
Final kelimesinin szlk anlam "son" demektir . Java programlama dilinde final anahtar kelimesi deitirilemezlii simgeler.
Altu B. Altnta 2003
30
Global Alanlar ve Final Kavram
Derleme annda deerlerini bilebildiimiz final global alanlar. alma annda deerlerini bilebildiimiz final global alanlar.
Altu B. Altnta 2003
31
rnek
FinalOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
32
Final parametreler
FinalParametre.java
Altu B. Altnta 2003
33
Bo (Blank) Final
BosFinal.java
Altu B. Altnta 2003
34
Final Yordamlar
final yordamlar tretilmi snflar tarafndan iptal edilemezler (override).

FinalMetod.java
Altu B. Altnta 2003
35
private ve final
final ve private eriim belirleyicisine sahip olan bir yordam, baka bir yordam tarafndan iptal ediliyormu gibi gzkebilir.
SivilPolis.java
Altu B. Altnta 2003
36
Final Snflar
final snflardan tretilme yaplamaz!

Tv.java
Altu B. Altnta 2003
37
Kaltm (Inheritance ) ve ilk deer alma sras
Bocekcik.java
Altu B. Altnta 2003
38
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
39
Polimorfizm
Altu B. Altnta 2003
Polimorfizm
Polimorfizm, nesneye ynelik programlamann (OOP) nemli zelliklerinden biridir. Eski Yunanca bir szck olup "bir ok ekil" anlamna gelmektedir . Polimorfizm ile kaltm konusu i iedir.
Altu B. Altnta 2003
rnek
PolimorfizmOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
Asker
Er
Yuzbasi
Altu B. Altnta 2003
Polimorfizm
Asker a = new Asker() ; Asker a = new Er(); Asker a = new Yuzbasi();
Altu B. Altnta 2003
Ge balama (late binding) - I
Polimorfizm olmadan ge balama zelliinden bahsedilemez.

PolimorfizmOrnekIki.java
Altu B. Altnta 2003
Altu B. Altnta 2003
java
PolimorfizmIki
Kartal avYakala Hayvan avYakala Kartal avYakala java PolimorfizmIki
Timsah avYakala Timsah avYakala Hayvan avYakala java PolimorfizmIki
Timsah avYakala Hayvan avYakala Kartal avYakala

Ge balama (late binding) - II
Derleme annda (compile-time) hangi nesneye ait yordamn arlacan bilinemiyorsa buna ge balama denir. Ge balamann dier isimleri
Dinamik balama (Dynamic binding) alma annda balama (Run-time binding)
Bunun tam tersi ise erken balamadr (early binding).
Altu B. Altnta 2003
final ve Ge balama
final zelliinin kullanlmasnn iki sebebi olabilir.

tasarm . verimlilik .
Altu B. Altnta 2003
10
Cevap
Uygulama ierisinde herhangi bir nesneye ait normal bir yordam (final olmayan) arldnda : Java, acaba doru nesnenin uygun yordam m arlyor diye bir kontrol yapar. Daha dorusu ge balamaya (late-binding) ihtiya var m kontrol yaplr.
Altu B. Altnta 2003
11
rnek
KediKaplan.java (on) KediKaplan2.java (off)
Altu B. Altnta 2003
12
Neden Polimorfizm ?
Polimorfizm olmasayd neler olurdu ?

IsYeriNon.java
Altu B. Altnta 2003
13
Altu B. Altnta 2003
14
Neden Polimorfizm ?
IsYeriNon.java rneimizi nesneye ynelik programlama erevesinde tekrar yazarsak :
IsYeri.java
Altu B. Altnta 2003
15
Nesnelerden oluan bir dizi
Altu B. Altnta 2003
16
Geniletilebilirlik (Extensibility)
Geniletilebilirlik, mevcut kaltmsal hiyerariyi geniletmektir. Polimorfizm zellii sayesinde geniletebilirlik ok basite indirgenmi bulunmaktadr .
Altu B. Altnta 2003
17
Snf hiyerarisi IsYeri.java
Altu B. Altnta 2003
18
Snf hiyerarisi BuyukIsYeri.java
Altu B. Altnta 2003
19
Geniletilebilirlik (Extensibility)-2
Polimorfizm sayesinde, mevcut hiyerarik yap ne kadar geniletilirse geniletilsin, yordam (method) arma yaps hep ayn kalr.
BuyukIsyeri.java
Altu B. Altnta 2003
20
Soyut snflar ve Yordamlarlar

(Abstract Classes and Methods )
Altu B. Altnta 2003
21
Altu B. Altnta 2003
22
rnek
BuyukIsyeri.java
Altu B. Altnta 2003
23
class Calisan { public String pozisyon = "Calisan"; public void calis() {} }
Altu B. Altnta 2003
24
Soyut Snflar (Abstract classes)
Soyut snflarn ierisinde en az bir tane gvdesiz (soyut) yordam bulunur. Soyut snflar direk new() anahtar kelimesi ile oluturamayz.
Altu B. Altnta 2003
25
abstract void calis(); // gvdesi olmayan soyut yordam
Altu B. Altnta 2003
26
Altu B. Altnta 2003
27
rnek
AbIsYeri.java
Altu B. Altnta 2003
28
Niye soyut snf ve yordamlara ihtiya duyarz ?
Eer bir ilem deiik verilere ihtiya duyup ayn ii yapyorsa, bu ilem soyut (abstract) snflarn ierisinde tanmlanmaldr.
Altu B. Altnta 2003
29
Altu B. Altnta 2003
30
rnek
CizimProgrami.java
Altu B. Altnta 2003
31
Yaplandrclar ierisindeki ilgin durumlar...
Spor.java
Altu B. Altnta 2003
32
Ekran kts
calis() cagrilmadan evvel Futbolcu calis() 0 dikkat calis() cagrildiktan sonra Futbolcu yapilandirici Futbolcu calis() 4
Altu B. Altnta 2003
33
Altu B. Altnta 2003
34
rnek
Televizyon.java
Altu B. Altnta 2003
35
Altu B. Altnta 2003
36
Aaya evirim (Downcasting)
Aaya evirim tehlikelidir.

Daha genel bir tipden daha zellikli bir tipe doru evirim vardr. Yanl bir evirim yapldnda, alma anndan (run-time) istisna (exception) frlatlr.
Televizyon2.java
Altu B. Altnta 2003
37
Snf tiplerinin alma anndan tanmlanmas (RTTI : Run Time Type Identification)
Televizyon3.java
Altu B. Altnta 2003
38
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
39
Arayz
(Interface)
Altu B. Altnta 2003
Arayz (Interface)
Arayzler, soyut snflarn bir st modeli gibi dnlebilir. Arayzler tamamen birletirici bir rol oynamalar iin tasarlanmlardr.
Altu B. Altnta 2003
Arayz (Interface)
Arayzlerin ierisindeki gvdesiz (soyut) yordamlar (methods) otomatik olarak public eriim belirleyicisine sahip olurlar.
Altu B. Altnta 2003
Altu B. Altnta 2003
rnek
BuyukIsYeri.java
Altu B. Altnta 2003
class Mudur implements Calisan { public void calis() { // iptal etti (override) System.out.println("Mudur Calisiyor"); } }
Altu B. Altnta 2003
Arayz(Interface) ve Soyut snflar(Abstract classes) interface Hayvan { public void avlan() ; } abstract class Kedi implements Hayvan { }
Bu rnek derlenir mi ?
Altu B. Altnta 2003
rnek
Karisim2.java
Altu B. Altnta 2003
Arayz(Interface) ile oklu kaltm(Multiple inheritance)
Java Programlama dili oklu kaltm (multiple inheritance) desteklemez.
Altu B. Altnta 2003
10
Altu B. Altnta 2003
11
rnek - Hatal
Spor.java
Altu B. Altnta 2003
12
Sebep
Sporcu s = new SportmenMehmet(); // yukari cevirim s.calis(); // ??
Altu B. Altnta 2003
13
Arayz (Interface) ile oklu kaltma destek
Altu B. Altnta 2003
14
rnek
SportmenMehmet belki hem BuzPatenci hem de Basketbolcu olamayabilir ama bunlara ait zellikleri alabilir.
Spor2.java
Altu B. Altnta 2003
15
Arayzlerin kaltm (inheritance) yoluyla geniletilmesi
Bir arayz baka bir arayznden tretilebilir. Bylece arayzler kaltm yoluyla geniletilmi olur.
Altu B. Altnta 2003
16
Altu B. Altnta 2003
17
Yakndan baklrs
interface Avlanabilme extends DahaHizliKosabilme,Kosabilme { //.. }
Altu B. Altnta 2003
18
rnek
Jaguar.java
Altu B. Altnta 2003
19
akmalar
Arayzlerin ierisinde dn tipleri haricinde hereyleri ayn olan gvdesiz (soyut) yordamlar varsa bu durum beklenmedik sorunlara yol aabilir.
Cakisma.java (derlemeye allrsa...)
Altu B. Altnta 2003
20
public void hesapla(); // A1 arayzne ait public int hesapla(); // A3 arayzne ait
Altu B. Altnta 2003
21
Arayzn(Interface) ierisinde alan tanmlama
Arayzlerin ierisinde gvdesiz (soyut) yordamlarn dnda alanlar da bulunabilir. Bu alanlar, dier uygulamalarda sabit olarak kullanlabilir. Arayzn ierisinde tanmlanan bir alan (ilkel tipte veya snf tipinde olsun) otomatik olarak hem public eriim belirleyicisine hem de final ve static zelliine sahip olur.
Altu B. Altnta 2003
22
rnek
AyBul.java
Altu B. Altnta 2003
23
Arayzn ierisinde tanmlanm alanlara ilk deerlerinin verilmesi
Arayzlerin ierisinde tanmlanm alanlarn ilk deerleri, alma annda (runtime) da verilebilir.
Test.java
Altu B. Altnta 2003
24
Genel Bak
Arayzler (interface) ve soyut (abstract) snflarn bizlere salamak istedigi fayda nedir ?
Altu B. Altnta 2003
25
Genel Bak
Aslnda ulalmak istenen ama oklu yukar evirimdir (upcasting).

GenelBakis.java
Altu B. Altnta 2003
26
Yakndan bakarsak
class A extends Soyut1 implements Arayuz1, Arayuz2 {
//...... }
Altu B. Altnta 2003
27
Altu B. Altnta 2003
28
Soyut1 Arayuz1 Arayuz2
soyut_1 arayuz_1 arayuz_2
= = =
new A(); (Arayuz1) soyut_1; // tip degisimi (Arayuz2) soyut_1; // tip degisimi
Altu B. Altnta 2003
29
Veya
Soyut1 soyut_1 = new A(); Arayuz1 arayuz_1 = new A(); Arayuz2 arayuz_2 = new A();
Altu B. Altnta 2003
30
Dahili Snflar (Inner Classes)
Dahili ye snflar Yerel snflar (Local classes) simsiz snflar (Anonymous classes)
Altu B. Altnta 2003
31
Dahili ye Snflar
class CevreliyiciSinif { class DahiliSinif { //.... } //... }
Altu B. Altnta 2003
32
rnek
Hesaplama.java
Altu B. Altnta 2003
33
Dahili ye Snflar ve Eriim
Dahili ye snflara
public friendly protected private eriim belirleyicileri atanabilir.
Hesaplama1.java Hesaplama2Kullan.java
Tretilebilen Dahili ye Snflar
Dahili ye snflar, ayn normal snflar gibi baka snflardan tretilebilirler. Bylece oklu kaltm desteinin bir benzerini (gvenli), Java programlama dilinde de bulabiliriz.
Altu B. Altnta 2003
35
Altu B. Altnta 2003
36
rnek
YarisArabasi.java
Altu B. Altnta 2003
37
Yerel Snflar (Local Classes)
Yerel snflar
Yaplandrclarn (constructor) Snf yordamlarnn (statik yordam) Nesne yordamlarnn Statik alanlara toplu deer vermek iin kullandmz statik bloun Statik olmayan alanlara toplu deer vermek iin kullandmz bloun ierisinde tanmlanabilir.
Altu B. Altnta 2003
38
Yerel Snflar
public class Sinif { public void yordam() { public class YerelSinif { //... } } }
Altu B. Altnta 2003
39
Yerel snflara ait ilk zellikler
Yerel snflar tanmlandklar yordamn veya bloun dndan eriilemezler. Yerel snflar baka snflardan tretilebilir veya arayzlere (interface) eriebilir. Yerel snflarn yaplandrclar olabilir.
Hesaplama6.java
Altu B. Altnta 2003
40
Yerel Snflara Ait lk zellikler - Devam
Yerel snflar, iinde bulunduklar yordamn sadece final olan deikenlerine ulaabilirler. Yerel snflar, statik veya statik olmayan yordamlarn ierisinde tanmlanabilirler. Yerel snflar, private, protected ve public eriim belirleyicisine sahip olamazlar sadece friendly eriim belirleyicisine sahip olabilirler. Yerel snflar, statik olarak tanmlanamaz.
Hesaplama7.java
simsiz Snflar (Anonymous Classes)
Dier dahili snf eitlerinde olduu gibi, isimsiz snflar direk extends ve implements anahtar kelimelerini kullanarak dier snflardan tretilemez ve arayzlere eriemez. simsiz snflarn herhangi bir ismi olmad iin yaplandrcs da (constructor) olamaz.
Hesaplama8.java
Yakndan bir bak
return new Toplayici() { public int hesaplamaYap() { // final olan yerel degiskenlere ulasabilir. return a + b ; } }; // noktali virgl sart
Altu B. Altnta 2003
43
Neden Dahili snflar?
Arayzler ile oklu kaltm (multiple inheritance) desteini ksmen bulabiliyorduk ama bu tam deildi. Dahili snflarn var olmasndaki neden oklu kaltma tam destei salamaktr.
Altu B. Altnta 2003
44
Altu B. Altnta 2003
45
rnek
TuretilmisSinif.java
Altu B. Altnta 2003
46
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
47
stisnalar (Exceptions)
Altu B. Altnta 2003
stisna deyince aklnza ne geliyor ?
Dierlerinin yazd programda hata olabilir ama benim yazdm programda hata olmaz... - Anonim
Altu B. Altnta 2003
Tam bir uygulama yazmak nasl olur ?
Bir uygulamann, zerine den ileri yapmas onu tam bir uygulama yapar m ?
Altu B. Altnta 2003
Tam bir uygulama
Doruluk Salamlk
Altu B. Altnta 2003
Doruluk- ilk art
ki sayy blmeye yarayan bir uygulama gelitirmeniz istendi. A / B = Sonu ok kolay
Altu B. Altnta 2003
Salamlk-unutulan art
Dardan istenmeyen veriler girildii zaman uygulamanz nasl bir davran sergiliyecektir ?
5 / 0 = ? 10 / elma = ? armut / erik = ?
Uygulamanz aniden kapanacak m ? Yoksa bunlar blmeye mi kalkacak ?
Altu B. Altnta 2003
Java ve salamlk artt
Java Programlama dili oluabilecek olan istisnalara kar nlem alnmasn ister.
Almak istenen dosya yerinde olmayabilir. A (network) balants kopmu olabilir. Okunmak istenen dosyann ii bo olabilir.
Altu B. Altnta 2003
stisna nasl oluabilir ?
DiziErisim.java
Altu B. Altnta 2003
stisna yakalama mekanizmas
try { // istisnaya sebebiyet verebilecek olan kod } catch(Exception1 e1) { //Eer Exception1 tipinde istisna firlatlrsa buraya } catch(Exception2 e2) { //Eer Exception2 tipinde istisna firlatlrsa buraya }
Altu B. Altnta 2003
rnekler
DiziErisim2.java DiziErisim3.java
Altu B. Altnta 2003
10
stisna fadeleri
Bir yordamn iki seenei vardr

Oluan istisnay yakalayabilir (hata yakalama mekanizmas kullanarak) Oluan istisnay bir st ksma frlatabilir.
Altu B. Altnta 2003
11
rnek-1
IstisnaOrnek1.java
Altu B. Altnta 2003
12
rnek-2
IstisnaOrnek2.java
Altu B. Altnta 2003
13
Altu B. Altnta 2003
14
rnek-3
IstisnaOrnek3.java
Altu B. Altnta 2003
15
Altu B. Altnta 2003
16
rnek-4
IstisnaOrnek4.java
Altu B. Altnta 2003
17
Altu B. Altnta 2003
18
rnek-5
IstisnaOrnek5.java
Altu B. Altnta 2003
19
Altu B. Altnta 2003
20
stisna tip hiyerarisi
Nasl olur da java.io.IOException istisna tipi, java.io.FileNotFoundException istisna tipini kapsayabilir ?
Altu B. Altnta 2003
21
Altu B. Altnta 2003
22
ana tip
Error RuntimeException Ve dier Exception tipleri (nceden tedbir alnmalar gerekir)
Altu B. Altnta 2003
23
Error
Error istisna tipi lmcl bir hatay iarettir ve telafisi ok zordur; neredeyse imkanszdr. rnein OutOfMemoryError istisna tipi, bellekten dolay bir istisna meydana gelmi ise uygulamann buna mdahale edip dzeltmesi imkanszdr.
Altu B. Altnta 2003
24
RuntimeException
RuntimeException istisna tipleri, eer uygulama normal seyrinde giderse ortaya kmamas gereken istisna tipleridir. ArrayIndexOutOfBoundsException istisna tipi, bir dizinin olmayan elemanna eritiimiz zaman ortaya kan bir istisnadr. RuntimeException istisna tipleri, yanl kodlamadan dolay ortaya kan bir istisnadr.
Altu B. Altnta 2003
25
Ve dier Exception tipleri
Bu istisna tipleri evresel koullardan dolay meydana gelebilir. rnein eriilmeye allan dosyann yerinde olmamas (FileNotFoundException) veya a (network) balantsnn kopmas sonucu ortaya kabilecek olan istisnalardr. Bu istisnalar iin nceden tedbir alnmas arttr.
Altu B. Altnta 2003
26
Tm dier Exception istisna tiplerini yakalamak
catch (Exception ex) { // ...... }
Altu B. Altnta 2003
27
RuntimeException istisna tipleri
DiziErisim.java uygulama rneimiz ierisinde istisna oluma riski olmasna ramen nasl oldu da Java buna kzmayarak derledi ? Peki ama IstisnaOrnek1.java uygulamasn niye derlemedi ?
Altu B. Altnta 2003
28
RuntimeException istisna tipleri
Java Programlama Dili, RuntimeException istisna tiplerini yakalamak iin bir bask yapmaz.
Altu B. Altnta 2003
29
RuntimeException istisna tipleri nelerdir ?
AritmeticException NullPointerException NegativeArraySizeException ArrayIndexOutOfBoundsException SecurityException
Altu B. Altnta 2003
30
AritmeticException
Bir saynn sfra blnmesiyle ortaya kabilecek olan RuntimeException istisna tipi.
int i = 16 / 0 ; // AritmeticException ! hata !
Altu B. Altnta 2003
31
NullPointerException
Bir snf tipindeki referans, o snfa ait bir nesneye balamadan kullanmaya kalknca alnabilecek bir istisna tipi.
String ad ; System.out.println("Ad = " + ad.trim() ); // ! hata !
Bu hatay almamak iin ;

String ad = " Java Kitap Projesi "; // balama ilemi System.out.println("Ad = " + ad.trim() ); //dogru
NegativeArraySizeException
Bir diziyi negatif bir say vererek oluturmaya alrsak bu istisna tipi ile karlarz.
int dizi[] = new dizi[ -100 ]; //! hata !
Altu B. Altnta 2003
33
ArrayIndexOutOfBoundsException
Bir dizinin olmayan elemanna ulamak istendii zaman karlalan istisna tipi Daha detayl bilgi iin DiziErisim.java uygulama rneini incelenebilir.
Altu B. Altnta 2003
34
SecurityException
Genellikle tarayc (browser) tarafndan frlatlan bir istisna tipidir. Bu istisnaya neden olabilecek olan sebepler aadaki gibidir ;
Applet ierisinden, yerel bir dosyaya erimek istedendii zaman. Appletin indirildii sunucuya deil de deiik bir sunucuya a (network) balants kurulmaya alld zaman. Appletin kendi ierisinde baka bir uygulama balatmaya alt zaman.
Altu B. Altnta 2003
35
stisna Mesajlar
Bir istisna nesnesinden bir ok veri elde edilebilir. rnein istisna oluumunun yol haritas izlenebilir veya istisna oluana kadar hangi yordamlar arlm gibi deerli bilgiler grlebilir.
Altu B. Altnta 2003
36
stisna Mesajlar
String getMessage() : Oluan istisnaya ait bilgileri String tipinde geri dner. String getLocalizedMessage(): Bu yordam, Exception snfndan tretilmi alt snflar tarafndan iptal edilebilir (override). String toString(): Oluan istisna hakknda ksa bir aklamay String tipinde geri dner.
Oluan istisna nesnesinin tipini ekrana basar ": " iki nokta st ste koyar ve bir boluk brakr. Son olarak getMassege() yordam arlr ve buradan - eer bilgi varsa ekrana baslr.
Altu B. Altnta 2003
37
rnek-1
IstisnaMetodlari.java
Altu B. Altnta 2003
38
stisna Mesajlar - Java 1.4
Throwable getCause(): Bu yordamn

ie yaramas iin istisna snfna ait yaplandrcnn ierisine bu istisnaya sebebiyet vermi olan istisna tipini yerletirmek gerekmektedir.
IstisnaMetodlari2.java
Altu B. Altnta 2003
39
stisna Mesajlar - Java 1.4
Throwable initCause( Throwable cause) :
ki yar istisna tipini birletirmeye yarar. Eer bir istisna Throwable(Throwable) veya Throwable(String, Throwable) ile oluturulmu ise initCause() yordam arlamaz.
Altu B. Altnta 2003
40
stisna Mesajlar
printStackTrace() : Throwable snfnn bu yordam
sayesinde oluan bir istisnann yol haritasn grebiliriz. printStackTrace( PrintStream s ) : PrintStream snfna ait nesne kullanlarak oluan istisnann yol haritasn konsol yerine baka bir yere bastrmanz mmkndr. printStackTrace( PrintWriter s ) : PrintWriter snfna ait nesne kullanlarak, oluan istisnann yol haritasn konsol yerine baka bir yere bastrmanz mmkndr. JSP ve Servlet lerde kullanlabilir.
Kendi stisnalarmz Nasl Oluturabiliriz?
Javann kendi ierisinde tanmlanm istisna tiplerinin dnda bizler de kendimize zg istisna tiplerini oluturup kullanabiliriz. Sonuta istisnalar da birer nesnedir ve kendilerine has durumlar olabilir. BenimHatam.java SeninHatan.java
Altu B. Altnta 2003
42
rnek
Kobay.java
Altu B. Altnta 2003
43
Ekran kts ---------------------Hata Olustu-1:sonuc eksi ! onemli hata ! 2 ---------------------Hata Olustu-2:SeninHatan: b parametresi sifir geldi ---------------------Hata Olustu-2:SeninHatan
Altu B. Altnta 2003
44
finally Blou
Bir ilemin her koulda ( istisna olsun ya da olmasn ) kesin olarak yaplmasn istiyorsak finally blou kullanmalyz. FinallyOrnek1.java FinallyOrnek2.java
Altu B. Altnta 2003
45
return ve finally Blou
finally blou her zaman altrlr. rnein bir yordam hibir ey dndrmyorsa (void) ama bu yordamn ierisinde return ifadesi kullanlm ise, finally blou, bu return ifadesi devreye girmeden hemen nce altrlr. ReturnOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
46
Dikkat System.exit();
Eer System snfnn statik bir yordam olan exit() arlrsa finally blouna hi girilmez. SystemExitOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
47
stisnann Tekrardan Frlatlmas
Oluan bir istisnay catch blounda yakaladktan sonra tekrardan bir st ksma frlatmanz mmkndr.
Altu B. Altnta 2003
48
Gsterim
try { // riskli kod } catch (Exception ex){ System.out.println("istisna yakalandi: " + ex); throw ex; // dikkat }
Altu B. Altnta 2003
49
rnek
TekrarFirlatimOrnek1.java
Altu B. Altnta 2003
50
lgin Gelime
Oluan bir istisna her zaman frlatlamayabilir. FirlatimOrnek1.java FirlatimOrnek2.java
Altu B. Altnta 2003
51
zm
FirlatimOrnek3.java
Altu B. Altnta 2003
52
ptal Etme (Overrride) ve stisnalar
ptal etme artlar

ptal eden yordamn, iptal edilen yordam ile ayn parametrelere, Ayn isme, st snfa ait yordamn eriim belirleyicisinden daha eriilebilir veya ayn eriim belirleyicisine sahip olmas gerekir.
Altu B. Altnta 2003
53
rnek
AB.java CD.java EF.java
Altu B. Altnta 2003
54
stisnalarn Sralanmas
Bir istisna catch blounda veya catch bloklarnda yakalanrken, istisnalarn hiyarerik yaplarna dikkat edilmelidir. IstisnaSiralamasi.java IstisnaSiralamasi2.java IstisnaSiralamasi3.java
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
56
JAVADA GR/IKI LEMLER
Altu B. Altnta 2003
G/ ilemleriyle uygulamalara neler yaptrabiliriz...
Dosya ilemleri
Dosyadan okuma Dosyaya yazma
Verilerin Aktarlmas
A (network) zerinden
Nesnelerin kalc ortama yazlmas (Serialization) Rasgele eriimli dosyalar (Random access file)
Irmak (Stream)
Uygulama ile kaynak arasndaki yol/balant

Sekizli (byte) rmaklar Karakter rmaklar
Altu B. Altnta 2003
Gelen sekizli(byte) rmaklar
Gelen: Kaynaktan uygulamaya doru bir ak belirtir. Sekizli (byte): Kurulan balant ierisinden sekizli(byte) tipinde verilerin akacan belirtir. Irmak:Kaynak ile uygulama arasnda kurulan balant.
Altu B. Altnta 2003
Sekizli Irmaklar (Byte Streams)
Sekizli(byte) rmaklar zerinde i yapabilmek iin tasarlanm snflar Java 1.0'dan itibaren mevcuttur.
java.io.InputStream (Gelen sekizli rmaklar) java.io.OutputStream (Giden sekizli rmaklar)
Altu B. Altnta 2003
nemli bir nokta
java.io paketinin altndaki bir snfn ismi eer InputStream veya OutputStream ile bitiyorsa o zaman;
Bu snf, sekizli rmaklar (byte streams) zerinde ilem yapmas iin tasarlanmtr sonucu kartlabilir. FileInputStream snf BufferedOutputStream snf gibi...
InputStream soyut snf ve bu soyut snfdan tremi alt snflar
Altu B. Altnta 2003
InputStream soyut snfna ait yordamlar (methods) - I

Gelen sekizli (bayt) rma ierisindeki okunabilecek olan verilerin saysn belirtir. Bu yordam alt snflar tarafndan iptal edilmelidir. Kaynak ile uygulama arasnda kurulmu olan balanty kapatr. sel dizi kullanlarak tamponlanm olan veriler ierisinde istenilen pozisyona iaret koyar. Gelen sekizli rma iin mark() ve reset() yordamlarnn alabilirliini test eden yordamdr. Eer bu yordamlar, okunan sekizli(byte) rma zerinde alabilir ise true, deilse false dner.
available() close() mark( int okumalimiti )
markSupported()
Altu B. Altnta 2003
InputStream soyut snfna ait yordamlar (methods) II

Gelen sekizli rma ierisinden tek bir veriyi okuyan yordam. Bu yordamn tremi alt snflar tarafndan iptal edilmesi (override) gerekir. Gelen sekizli rma ierisinden, parametre olarak gnderilen dizi uzunluu kadar veriyi okur ve bunu ilgili dizinin sfrnc indeksinden itibaren yine o diziye yerletirir. Gelen sekizli rma ierisinden, parametre olarak gnderilen dizi uzunluu kadar veriyi okur ve bunu ilgili diziye verilen llerde (off, len) yerletirir. mark() ile aretlenen dndren yordam. pozisyona geri
read()
read( byte[] )
read( byte[] b, int off, int len ) reset() skip( int n )

Altu B. Altnta 2003
Gelen sekizli rma ierisinden n uzunluunda atlama yapar.

read() yordam
InputStream snf soyut bir snftr ve bu sebepten dolay read() yordamnn kullanln grmek iin InputStream soyut snfndan tremi olan FileInputStream snf kullanlacaktr.
DosyaOkumaBir.java
Altu B. Altnta 2003
10
read() yordam
Altu B. Altnta 2003
11
read(byte[] b) ve read(byte[] b, int off, int len)

Irmak ierisindeki gelen verileri tek tek okumak yerine, bloklar (tamponlamabuffering) halinde okuyabiliriz...
DosyaOkumaIki.java DosyaOkumaUc.java
Altu B. Altnta 2003
12
FilterInputStream Snf
FilterInputStream snf InputStream soyut snfndan tremitir. FilterInputStream snfnn ve bu snftan (FilterInputStream) tremi dier alt snflarn amac, kaynaktan gelen sekizli (byte) rmana ekstra zellikler katmaktr. rnein gelen rman tamponlanarak performansn artrlmas gibi.
BufferedInputStream Snf- I
BufferedInputStream snf, FilterInputStream snfndan tremitir. BufferedInputStream nesnesinin ierisinde isel bir dizi bulunur. sel bir diziden kast edilen, fiziksel dosya veya soket gibi bir kaynaktan okunan sekizli verileri ilk olarak bu isel dizinin ierisine yerletirilmesidir.
BufferedInputStream Snf - II
BufferedOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
15
PushbackInputStream Snf
PushbackInputStream snf, FilterInputStream snfndan tremitir. Bu snf kullanarak sekizli (byte) rma ierisinde okunmu olan bir sekizliyi (byte) tekrardan okumak mmkndr. PushbackOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
16
Standart Okuma
Kullanc ile uygulama arasnda etkileimi nasl salanabilir? Etkilesim.java
Altu B. Altnta 2003
17
OutputStream Soyut (Abstract) Snf
u ana kadar bir kaynaktan uygulamamza verilerin nasl alnp ilendiini inceledik imdi sra uygulamadan kaynaa doru (r: dosya) veri yazdrma ilemlerinde...
Altu B. Altnta 2003
18
OutputStream soyut (Abstract) snf ve bu soyut snfdan tremi alt snflar
Balant kurup yazma ilemleri iin tasarlanm snflar Giden sekizli (byte) rmaklarna zellik katmak iin tasarlanm snflar.
Altu B. Altnta 2003
19
OutputStream snfna ait yordamlar

close() flush() write(byte[] b)
Kaynak ile uygulama arasnda kurulmu olan balanty kapatr. Tamponlanm (buffered) olan verileri giden sekizli (byte) rmana yazdran yordam. Giden sekizli (bayt) rma ierisine belirtilen sekizli (byte) tipindeki diziyi aktarr. Giden sekizli (bayt) rma ierisine belirtilen parametrelere gre yazma yapan yordam. byte[] b: Yazlacak olan veri dizisi. int off: Yazlacak olan veri dizisinin kanc elemanndan balanmas gerektiini belirten parametre. int len: Veri dizisinden ka elemann giden sekizli rmana yazlacan belirten parametre. Belirtilen veriyi giden bayt rmana yazan yordam. Bu yordamn tremi alt snflar tarafndan iptal edilmesi gerekir.
write(byte[] b, int off, int len)
write(int b)
Altu B. Altnta 2003
write(int b) yordam
Sekizli (byte) rmann yn uygulamadan kaynaa dorudur.
DosyaYazmaBir.java
write(byte[] b) ve write(byte[] b, int off, int len)
DosyaYazmaIki.java DosyaYazmaUc.java
Altu B. Altnta 2003
22
FilterOutputStream snf
FilterOutputStream ve bu snftan tremi alt snflarn grevi, giden sekizli (bayt) rma yazlacak olan sekizli (byte) verilerine yeni zellikler katmaktr.
Altu B. Altnta 2003
23
BufferedOutputStream snf - I
Bu snf kullanarak, giden sekizli (bayt) rmana yazlacak olan bytelar nceden tamponlayabiliriz. BufferYazmaBir.java
Altu B. Altnta 2003
24
BufferedOutputStream snf - II
Sekizli(byte) bilgileri ne zaman giden sekizli rmana yazlrlar ?
Altu B. Altnta 2003
25
nemli Noktalar
JDK 1.1 'den nce sadece 8-bit'lik sekizli (bayt) rmaklar destekleniyordu. 16 bit'lik Unicode sistemi JDK 1.1 ile birlikte gelmitir. Oysa; sekizli (bayt) rmaklar sadece ISO88591 karakter kmesini (charset) destekler. Karakter rmaklar Unicode sistemini destekler ve Unicode sayesinde uluslararaslatrma (i18n = internationalization ) daha kolay salanr.
Karakter Irmaklar (Character Streams)
Karakter rmaklar zerinde ilem yapabilen snflarn en tepesinde iki soyut snf (abstract class) bulunur.
Reader Writer
java.io paketinin altnda eer bir snfn ismi Reader ile veya Writer ile bitiyorsa bu snf karakter rmaklar zerinde ilem yapmas iin tasarlanm.
Reader soyut snf
Altu B. Altnta 2003
28
Gelen karakter rma
Gelen karakter rmann almn bir kez daha yaparsak:

Gelen ifadesi, kaynaktan (dosya, soket... gibi) uygulamaya doru bir hareket olduunu belirtir. Karakter ifadesi, uygulama ile kaynak arasnda kurulmu olan balantnn ierisinde temel (primitive) char tipinde verilerin akacana iarettir. Irmak ise uygulama ile kaynak arasnda kurulan balanty ifade eder.
Reader soyut snfna ait yordamlar.

close() mark(int okumalimiti) markSupported() read() read(char[] cbuf) read(char[] cbuf, int off, int len) ready() reset() skip(int n)
Altu B. Altnta 2003
Uygulama ile kaynak arasnda kurulmu olan balanty kapatr. sel dizi kullanlarak tamponlanm (buffered) olan veriler ierisinde istenilen pozisyona iaret koyar. Gelen karakter rma iin mark() ve reset() yordamlarnn alabilirliini test eden yordam. Gelen karakter rma ierisinden tek bir karakter (char) okuyan yordam. Gelen karakter rma ierisinden belirtilen karakter (char) dizisi kadar okuma yapan yordam. Gelen karakter rma ierisinden parametrelere gre okuma yapan yordam. belirtilen
Gelen karakter rmann okunabilecek durumda olup olmadn belirten yordam. aretlenen pozisyona geri dndren yordam. Gelen karakter rma ierisinden n baytlk veriyi atlar
InputStreamReader Snf (Kpr)
Bu snfn rol kpr grevi grmektir. Bu snf, gelen sekizli (bayt) rmaklar ile gelen karakter rmaklar arasnda kpr vazifesi grr.
import java.io.*; public class ISROrnek { public static void main(String args[]) throws IOException { InputStream in = System.in; InputStreamReader unicode = new InputStreamReader( in ); //... } }
Altu B. Altnta 2003
31
FileReader snf
FileReader snf InputStreamReader snfndan tremitir. Bu snfn rol dosyadaki verileri karakter rma eklinde uygulamaya tamaktr.
FileReaderOrnekBir.java
yazi3.txt
Ekran kts
-- Tek tek okuma i$lemi -encoding:Cp1254 == ISO8859-9 toplamSatirSonu:10 -- Bloklar halinde okuma i$lemi encoding:Cp1254 == ISO8859-9 toplamSatirSonu:10 -- Blok halinde belirtilen cercevede okuma i$lemi encoding:Cp1254 == ISO8859-9 toplamSatirSonu:10
BufferedReader Snf
BufferedReader snfn kullanmak performans ciddi bir ekilde artrmaktadr.
BufferedReaderOrnekBir.java
Writer soyut snfndan tremi dier alt snflara ait ema
Altu B. Altnta 2003
35
Writer soyut snfna ait yordamlar

close() flush() write(char cbuf[])
Kaynak ile uygulama arasnda kurulmu olan balanty kapatr. Kapama ileminin hemen ncesinde veriler giden karakter rmana yazlr. Tamponlanm (buffered) olan verileri giden karakter rmana yazdran yordam. Giden karakter rma ierisine belirtilen karakter (char) dizisini yazar Giden karakter rma ierisine belirtilen parametrelere gre yazma yapan yordam. char[] cbuf: Yazlacak olan veri dizisi. int off: Yazlacak olan veri dizisinin kanc elemanndan balanmas gerektiini belirten parametre. int len: Veri dizisinden ka elemann giden karakter rmana yazlacan belirten parametre. Belirtilen karakteri giden karakter rman yazan yordam. String nesnesini giden karakter rmana yazan yordam. String nesnesinin belirtilen ksmlarn giden karakter rmana yazan yordam.
write(char cbuf[], int off, int len)
write(int c) write(String str) write(String str, int off, int len)

Altu B. Altnta 2003
OutputStreamWriter ve FileWriter Snf
FileWriter snf, blgesel ayarlar kullanarak dosyaya yazmaktadr. FileWriterOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
37
nemli Nokta
UnicodeBulucu.java; bir String nesnesinin veya tek tek karakterlerin Unicode karlklarn bulmas iin tasarlanmtr. Unicode nedir ? UnicodeBulucu.java
Karakter Javadaki Unicode karl
\u0041 \u011F
Altu B. Altnta 2003
38
PrintWriter Snf
Bu snf kullanarak verileri giden karakter rmana aktarmamz mmkndr. Bu snfn ierisinde sekizli (byte) tipindeki verileri giden karakter rmana aktaran bir yordam(method) yoktur. PrintWriterOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
39
BufferedWriter Snf
Bu snfn rol, karakter verilerini giden karakter rmana aktarlmalarndan evvel tamponlayarak performansn artrlmasn salamaktr. FileWriter ve BufferedWriter nesnelerini beraber kullanmak performans asndan daha iyi bir sonu verecektir.
BufferedWriterOrnek.java
Performans - I Performans blmnde 4 adet rnek uygulama incelenecektir. Bu uygulamalarn yaptklar iler hep ayn olacak, dosyalar kopyalamak... Kopyalanmas iin seilen dosya ise 361K boyutundaki bir GIF dosyas olsun...
Test1.java
Altu B. Altnta 2003
41
Performans - II
Kopyalanmas iin seilen dosya yine 361K boyutundaki bir GIF dosyas olsun...
Bu yeni yaklammzda BufferedInputStream ve BufferedOutputStream snflar kullanlacaktr; bu yaklam acaba performans nasl etkileyecek?
Test2.java
Altu B. Altnta 2003
42
Performans - III
Her zaman BufferedInputStream ve BufferedOutputStream snflarn kullanmak zorunda deiliz. Bunun yerine kendi oluturduumuz dizileri, tampon vazifesi grmesi iin kullanabiliriz.
Test3.java Test4.java
Performans Sonular
Test1.java uygulamasn kullanrsak, toplam boyutu 361K olan bir GIF dosyann kopyalanmas iin gereken sre 13088 ms Test2.java uygulamasn kullanrsak, toplam boyutu 361K olan bir GIF dosyann kopyalanmas iin gereken sre 121 ms Test3.java uygulamasn kullanrsak, toplam boyutu 361K olan bir GIF dosyann kopyalanmas iin gereken sre 30 ms Test4.java uygulamasn kullanrsak, toplam boyutu 361K olan bir GIF dosyann kopyalanmas iin gereken sre 20 ms
Altu B. Altnta 2003
44
Unicode
Unicode, platformu ve programlama dili ne olursa olsun dnya zerindeki herbir karaktere ayr ayr tekil numaralar atanarak gelitirilmi bir standarttr. Java programlama dilinde kullanlan String nesnelerinin ierisindeki veriler Unicode sistemine uygun olarak tutulur.
Uluslararaslatrma = Internationalization (i18n)
Altu B. Altnta 2003
45
ISO8859-9 Tablosu
Altu B. Altnta 2003
46
Detayl Bak
ISO8859-9 tablosundaki "" karakteri yakndan incelenirse;
Altu B. Altnta 2003
47
ISO8859-1 Tablosu
Altu B. Altnta 2003
48
ISO8859-4 Tablosu
Altu B. Altnta 2003
49
rnek
UnicodeTest.java
Altu B. Altnta 2003
50
File Snf
File snf fiziksel dosyalar temsil ederler.

FileTestBir.java
import java.io.*; public class FileTestBir { public static void main(String[] args) throws IOException { File dosya = new File("Test1.txt"); } }
Soru : Bu uygulama altrlrsa Test1.txt dosyas oluur mu ?

Dnm (Serialization)
Dnm bir nesnenin durum bilgisini saklanabilecek ve tanabilecek ekle dntrme ilemidir.
Dnm ilemini kullanarak nesneleri a zerinden baka bir makinaya gnderilebilir Sabit diske kayt edilebilir.
Dnm sayesinde nesnelerin mrleri, uygulamann mrne bal olmaktan kar.
DonusumTest1.java
Blmleyiciler (Tokenizer)
Blmleyiciler, kendilerine gelen karakterleri blerek paralara ayrr. Bu paralarn tipi say veya harf olabilir. StreamTokenizer snf StringTokenizer snf
Altu B. Altnta 2003
53
StreamTokenizer snf
Bolumleyici.java
Altu B. Altnta 2003
54
StringTokenizer snf
Bu snf, java.util paketinin ierisinde bulunmaktadr. Bu snfn StreamTokenizer snfndan fark ise, blmledii paralar String tipinde geri dndrmesidir. StringTokenOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
55
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
56
Yeni G/ (new I/O)
Altu B. Altnta 2003
YEN G/ (NEW I/O)
Yeni G/ (nio) paketi ierisindeki snflar kullanarak dosya ilemleri (okuma/yazma) ve a zerinden okuma/yazma ilemleri gerekletirebilir. Buradaki fark, dosya ilemlerinin her zaman engellemeli (blocking) ama a ilemlerinin ise opsiyonel olmasdr. Yani a ilemleri istee bal olarak engellemeli ve engellemesiz (non-blocking) olabilir.
Altu B. Altnta 2003
Tamponlar (Buffers)
Altu B. Altnta 2003
ByteBuffer Snf
Tamponun kapasitesi : Kapasite parametresinin deeri bir kere ve en bata belirtilir ve bir daha deitirilemez. Bu parametre, tamponun ka adet eleman alacan belirler. Tamponun limiti : Tampon ierisindeki okunamayacak veya yazlamayacak olan elemann indeksini belirtir. Limit, negatif veya tamponun kapasitesinden byk olamaz. Tamponun pozisyonu : Tampon ierisindeki okunabilecek veya yazlabilecek olan elemann indeksini belirtir. Pozisyon, negatif veya limit deerinden byk olamaz.
Altu B. Altnta 2003 Java ve Yazlm Tasarm - Blm 10
NIOTestBir.java
4
Yeni oluturulan ByteBuffer nesnesi
Kapasite = 10 Limit = 10 Pozisyon =10
Altu B. Altnta 2003
ersine veri atlm ByteBuffer nesnesi
Kapasite = 10 Limit = 10 Pozisyon =7
Pozisyon deerinin 7 olmasndaki sebep, okunabilecek ve yazlabilecek olan hcrenin indeksinin 7 olmasndan kaynaklanr.
NIOTestIki.java
hasRemaining(), flip(), get() Yordamlar
hasRemaining() yordam, mevcut pozisyon ile limit arasndaki eleman saysn bildirir. flip() yordam arldnda, ByteBuffer nesnesinde tanml olan pozisyonun deeri sfra eitlenir. Limit deeri okunamayacak veya yazlamayacak olan son elemann zerine getirilir ve biraz ileride greceimiz mark() yordamnn kullanlmasyla iaretlenmi olan yer silinir. get() yordam, belirtilen eleman okur.
NIOTestUc.java
ByteBuffer nesnesinin, flip() yordam arldktan sonraki hali
Limit deeri neden 7 oldu?
Daha dorusu limit diye bir deer niye var?

Relatif ve Mutlak Operasyonlar (Relative and absolute operations)
Verileri ieri yerletirme veya ierideki verileri ekme ilemleri Buffer soyut snfndan tremi her alt snf iin 2 kategori bulunur.
Relatif Operasyonlar Mutlak Operasyonlar
Altu B. Altnta 2003
Relatif Operasyonlar
Relatif operasyon kullanlarak ieri atlan her veri iin mevcut pozisyon deeri bir artar. Atlan verileri ekmek iin kullanlan get() yordamn armadan evvel, pozisyon deerinin sfrlanacan dnrsek (flip() yordamn kullanarak), ieriden ekilen her eleman iin pozisyonun deeri bir artacaktr. put() yordamn kullanrken limit am oluursa BufferOverflowException istisnas oluur. get() yordamn kullanrken bir limit am oluursa da BufferUnderflowException istisnas oluur.
RelatifOrnek.java
Mutlak Operasyonlar
Mutlak operasyon kullanlarak ieri atlan verilerde veya mevcut verileri eki ilemlerinde belirli bir indeks numaras kullanlr. Mutlak operasyonlarda mevcut pozisyonun deerinde bir art olmaz.
MutlakOrnek.java
Sarmalama
lkel tipte olan bir dizi, java.nio paketi ierisindeki tampon snflarn kullanarak sarmalanabilir. Bu ilem iin wrap() yordamn kullanmamz yeterli olacaktr.
Sarmaliyici.java
Dorusal ve Dorusal Olmayan Tamponlar (Direct and non-direct buffers)
Dorusal ve dorusal olmayan tamponlar sadece ByteBuffer snfna ait olan zelliklerdir.
Dorusal ByteBuffer nesnesi oluturmak iin allocateDirect() yordamn armak yeterlidir. Dorusal olmayan ByteBuffer nesnesi oluturmak iin allocate() yordamn armak yeterlidir.
DogrusalOrnekBir.java DogrusalOlmayanOrnekBir.java
ByteOrder Snf
Bir verinin tipi sekizli (byte) tipinden bykse, bu verinin blnp sekizli tipindeki verilere dntrlerek saklanmas gerekir. rnein ilkel int tipindeki bir veri, 4 sekizlik (32 bit) verilere blnerek saklanr veya ilkel short tipindeki bir veri 2 sekizlik (16 bit) verilere dntrlerek saklanr. Verilerin bu saklanma ilemi CPU mimarilerinin gemiten gelen farkllklarndan dolay deiiklik gsterebilir.
Altu B. Altnta 2003
14
evirim
Bir tipteki tampon nesnesini baka bir tipteki tampon nesnesine evirebiliriz. rnein ByteBuffer nesnesini, DoubleBuffer nesnesine kolaylkla evirebiliriz. CeviriciOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
15
Tampon Nesneler ve Diziler
Tampon nesnelerin, arka planda bildiimiz dizileri kullanmas iin dorusal olmayan (nondirect) bir ekilde oluturulmu olmalar gerekir.
DiziOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
16
aretleme lemleri
java.nio paketinin altndaki tampon snflarn kullanarak yaplan iaretleme ve iaretlenen yere geri dnme ilemleri gayet kolaydr.
IsaretlemeOrnek.java
Altu B. Altnta 2003
17
Kanallar
Kanal zelliini kullanarak, uygun bir cihaz, bir dosya, a zerinden bir soket veya uygun bir uygulama ile balant kurabilirler. Java programlama diline versiyon 1.4'de katlm olan bu zellik, geen blmde incelediimiz InputStream ve OutputStream soyut snflarnn (bunlardan tremi olan alt snflarn) saladklar zelliklerin pabularn biraz da olsa dama atmaktadr. Bu blmmzde sadece FileChannel snfn inceleyeceiz.
Altu B. Altnta 2003
18
FileChannel Snf
Bu snf sayesinde mevcut fiziksel bir dosya ile balant kurup okuma, yazma, eleme (mapping) ve dosya ynetim ilemlerini gerekletirebiliriz.
ChannelOrnekBir.java
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
20
Paracklar (Threads)
Bir elin nesi var iki elin sesi var -Atasz-
Altu B. Altnta 2003
PARACIKLARI (THREADS)
Geen blmlerde yaplan uygulama rnekleri hep sralyd. Program balar, belli bir yolu izleyerek ilemler yapar ve biterdi.
Selam.java
Altu B. Altnta 2003
oklu Paracklarna ne zaman ihtiya duyulur ?
Bu durumlara en iyi rnek tarayclardr (browser).

stenilen sayfann indirilmesi iin bir i parac ndirilmi olan GIF dosyalarn oynatmak iin bir i parac
Altu B. Altnta 2003
Sohbet I
imdi yle bir uygulama dnelim ki:

Bu uygulama bir dosyadan okuma yapsn, Okuduu veri zerinde hesaplama yapp, Hesaplamann sonucunu baka bir dosyaya yazsn.
Burada ka ilemden bahsediyoruz?

1. 2. 3. Dosyadan okuma yapma (G/) Okunan veri zerinde hesaplama yapma (CPU alyor) Hesaplama sonucunu baka bir dosyaya yazma (G/)
Altu B. Altnta 2003
Sohbet II (Tek bir i paracndan olumu uygulamann aamalar )
Altu B. Altnta 2003
Sohbet III ( 1. Tasarm) Bu uygulamann gerekletirmesi gereken 3 ana ilem (okuma-hesaplama-yazma) olduunu biliyoruz. Bu ilemi tek bir i paracnda yapmaktansa, ayr i parac ierisinde yaparsak sonu nasl deiir?
Altu B. Altnta 2003
Sohbet IV (2. Tasarm)
paracklar ile aadaki gibi bir tasarm da yaplabilir.
Altu B. Altnta 2003
Paracklarnn Balatlmas
Tek bana alabilen (standalone) uygulamalarn balang yeri statik main() yordam (methods) olduunu daha evvelden belirtmitik. Uygulama almaya baladnda, ana i parac oluturulup olaylarn ak balatlr. Java programlama dili ile yazdmz uygulamalarn ierisinde oklu i paracklarn kullanmak iin java.lang.Thread snfn veya java.lang.Runnable arayzn kullanmamz gerekir. OrnekBir.java
rnekBir.java uygulamasnn almas
Altu B. Altnta 2003
Haller
Altu B. Altnta 2003
10
ncelik Sras
Ayn ncelik srasna sahip olan i paracklar ayn hazr durum havuzunda bulunurlar. Thread.MIN_PRIORITY Thread.NORM_PRIORITY Thread.MAX_PRIORITY = = = 1 5 10
OrnekIki.java
Altu B. Altnta 2003
11
Paracklarnn Sonlandrlmas
Bir i paracnn sonlanmas onun lmesi anlamna gelir. Peki bir i parac nasl ldrebiliriz?
Birinci yol ilgili i paacnn stop() yordamn ararak gerekletirilebilir ama bu tavsiye edilmiyen bir yoldur. kinci yol nasl olabilir ?
OrnekUc.java
Paracklarnn Kontrol
sleep() : alan i paracnn belirli bir sre uyumasn

salar. Bu statik bir yordamdr; yani bu sleep() yordamn armak iin java.lang.Thread snfndan tremi alt bir snfn new() anahtar kelimesi ile oluturulmas gerekmez.
UykuTest.java interrupt() : Uyuyan bir i paracn uyandrmann

yolu onu rahatsz etmektir. Bu rahatszlk verme olayn interrupt() yordamn ararak baarabiliriz.
UyanmaVakti.java
sleep() yordam
Elimizde 3 adet i parac olduunu ve bu i paracnn da ayn anda balatldklarn hayal edelim...
UyurGezer.java
Altu B. Altnta 2003
14
UyurGezer.java uygulamasnn ekran kts
Altu B. Altnta 2003
15
yield() Yordam
Bir i parac altrlyor halinde iken, bu i parac ile ayn ncelik srasna sahip baka bir i paracna altrlma frsat vermek istiyorsak yield() yordamn kullanmamz gereklidir.
Normal bir ekilde altralm...
YieldOrnek.java
imdi 9. satrndaki yorum satrn aalm, derleyelim ve altralm...
Altu B. Altnta 2003
16
join() Yordam
join() yordam, bir i paracnn dier bir i paracn beklemesi iin kullanlr. join() yordamnn ada yordam (overloaded) bulunur.
join() join(long milisaniye) join(long milisaniye, int nanosaniye)
Belirtilen i parac bitene (l haline gelene kadar) kadar bekletir. Belirtilen i paracn, verilen milisaniye kadar bekletir. Belirtilen i paracn, verilen milisaniye + nano saniye kadar bekletir.
JoinTest.java
Tasarm - Thread Snfndan Kaltm
Bir snfa ait nesneyi i paracna dntrmek iin iki tasarm modeli bulunmaktadr. Bunlardan ilki, u ana kadar yaptmz gibi ilgili snf java.lang.Thread snfndan tretmektir.
public class OrnekSinif extends Thread {
public void run() { // ... } }

Tasarm - Thread Snfndan Kaltmn Avantajlar
Bu tasarmn avantaj daha kolay kodlama denilebilir. rnein run() yordamnn ierisinde getName() yordamn direk arabiliriz.
Altu B. Altnta 2003
19
Tasarm - Thread Snfndan Kaltmn Dezavantajlar
Java programlama dilinde bir snf ancak ve ancak tek bir dier snftan tretilebildii iin (single inheritance) bu model kullanlarak tasarlanan i paracklarnda belirli kstlamalar gndeme gelebilir.
Tasarm bozmak gerekli !!
Altu B. Altnta 2003
20
Tasarm - Runnable Arayz Runnable arayz sayesinde bir snf i paracna dntrmek mmkndr. Runnable arayzn kullanmann dezavantajlar olarak daha uzun kodlama denilebilir.
ArayuzTest1.java
Altu B. Altnta 2003
21
Nesnenin Kilidi
Her nesnesin kendisine ait bir kilidi bulunur. Bir snfa ait bir nesne oluturulunca bu kilit otomatik olarak oluur. Bu kilidi eline geiren i parac, kritik alan zerinde ilem yapmaya hak kazanr. Kritik alan, birden fazla i paracnn ayn anda zerinde ilem yapmamas gereken blgedir.
Kritik Alan
Altu B. Altnta 2003
23
synchronized Anahtar Kelimesi - I

Bir yordam veya yordamn ierisindeki kritik bir blge synchronized anahtar kelimesi ile korunma altna alnabilir. Korunma altna alnmaktan kast, ayn anda iki veya daha fazla i paracnn bu kritik blgeye veya yordamn komple kendisine erimesini engellemektir.
public synchronized void veriKoy(int gelenVeri) { // tum yordam koruma altinda // ayni anda bir tek is parcacigi erisebilir }
public void veriKoy(int gelenVeri) { synchronized(this) { // sadece belirli bir kisim koruma altinda } }
Altu B. Altnta 2003
24
synchronized Anahtar Kelimesi - II
Altu B. Altnta 2003
25
synchronized Anahtar Kelimesi - III
FotokopiMakinasi.java
Altu B. Altnta 2003
26
wait(), notify() ve notifyAll() Yordamlar
Her nesnenin bir kilidi olduu gibi bir de bekleme havuzu (object's monitor) bulunur. Bu bekleme havuzuna i paracklar atlr -wait()veya bu havuzdan dar kartlr notify()/notifyAll() Bu be yordam (wait() yordamnn iki de ada yordam bulunur), java.lang.Object nesnesinin ierisinde bulunur.
Altu B. Altnta 2003
27
Semafor (Semaphore)
Kaynan az olduu durumlarda bir ok i parac arasnda bir dzen salamak gereklidir.
Semaphore.java SemaphoreTest.java
Altu B. Altnta 2003
28
Kilitlenme (Deadlock) - I
Kilitlenme, ilgili i paracklarnn sonsuza kadar beklemesi anlamna gelir. Bunun sebeplerinden biri, iki i paracnn karlkl nesne kilitlerini beklemesinden kaynaklanr.
Altu B. Altnta 2003
29
Kilitlenme (Deadlock) - II
Kilitlenme.java
Altu B. Altnta 2003
30
Altu B. Altnta 2003
31
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
32
Nesneler iin torbalar

(Collections)
Altu B. Altnta 2003
NESNELER N TORBALAR
Torbalar birden ok nesneyi ayn at altnda toplamak iin kullanlr. Bunun faydas torba ierisinde bulunan nesnelerin daha kolay tanmasdr. En basit torba dizilerdir.
DiziOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
Torba Sistemleri Bir uygulama yazarken ou zaman ne kadarlk bir verinin dizi ierisine konaca kestirilemez. Bu probleme zm olarak java.util paketinin altndaki arayzler ve snflar kullanlabilir.
Altu B. Altnta 2003
Collection Arayz
Collection arayzne erien snflarn bir ksm kendisine gelen tm nesneleri (ayn olsalar dahi) kabul ederken, kimisi tamamen ayr nesneler kabul etmektedir. Yine bu arayze erien baz snflar, ierisindeki elemanlar sral ekilde tutarken kimisi srasz bir ekilde tutmaktadr. CollectionTest.java
Detayl ema
Altu B. Altnta 2003
Collection arayzne erien dier arayzler ve snflar Detaysz ema (Soyut snflar kartlm)
Altu B. Altnta 2003
List Arayzne Erien Snflar ArrayList Snf
Genel olarak List arayzne erien snflara ait nesnelerin kullanm basittir. List arayzne erien snflar, ayn diziler gibi sfrnc indeksten balarlar. ArrayList nesnesinin ierisine eleman atmak iin add(), ierideki bir eleman almak iin ise get() yordam kullanlr.
yeniBoyut=(eskiBoyut*3) / 2 +1
ArrayList Snf ve Iterator Arayz
ArrayList snf denince akla hemen Iterator arayzne erimi nesneler gelir. Iterator arayz tipindeki nesneler gerekten ok basit ve kullanldr.
Yordam smi boolean hasNext() Object next() void remove() Aklama eride hala eleman var ise true cevabn geri dner. Bir sonraki eleman arr. next() yordam ile arlm olan eleman siler. Bu yordam next() yordamndan sonra arlmaldr.
NufusCalismasi.java
Acaba Torbaya Ne Koymutum?
ArrayList nesnesinin ierisine atlan nesneleri almak iin get() yordam kullanlr. Bu yordam, ierideki nesneleri Object snf tipinde bizlere geri dner. Gerek tipi Object snf tipinde olmayan bu nesnelerimizi daha sonradan aaya evirim (downcasting) ile gerek tiplerine evirmemiz gereklidir.
SuperMarket.java
Garantili Torbalar
Altu B. Altnta 2003
10
LinkedList Snf
List arayzne erien bir baka snf ise LinkedList snfdr. Bu snf da ayn ArrayList snf gibi nesnelerin toplu olarak tanmasnda grev alr. LinkedList snfnn ArrayList snfna gre baz gelimi zellikleri bulunur.
LinkedListTestBir.java
Altu B. Altnta 2003
11
LinkedList Snf Kullanarak Yn Yaps Oluturmak LinkedList snf tipindeki nesneye ait olan addFirst() ve removeFirst() yordamlar kullanlarak veri yaplarndaki yn yapsn tasarlamak mmkndr. (LIFO- Last in first out).
Yigin.java
LinkedList Snf ile Kuyruk Yaps Oluturmak Kuyruk yaplarndaki kural, ierisine atlan ilk elemann yine ilk olarak kmasdr (FIFO-First in first out).
Kuyruk.java
Collections Snf
Collections snfnn Collection arayz ile kaltmsal herhangi bir ba yoktur. Collections snfnn ierisinde bir ok faydal statik yordam bulunur. Bu yordamlar sayesinde Collection veya Map arayzne erimi snflara ait nesnelerin ierinde bulunan elemanlar sralama, arama, en byk eleman ve en kk eleman bulma, v.b. ilemleri gerekletirmemiz mmkn olur.
Collections.sort
Bir torba (r : ArrayList nesnesi) ierisindeki elemanlar kkten bye doru sralamak (veya tam ters srada) iin Collections snfna ait statik sort() yordamn kullanabiliriz.
SiralamaBir.java TerstenSiralama.java NesneSiralama.java
Soru ?
Peki String veya Integer snf tipindeki nesnelere referanslar ArrayList nesnesinin ierisine atmasak da bunun yerine kendi oluturduumuz ayr bir snfa ait nesnenin referanslarn ArrayList nesnesinin ierisine atsak ve Collections.sort() yordam ile sralatmaya alrsak ne olur? NesneSiralama.java
Altu B. Altnta 2003
Kitap.java OzgunSiralama.java
16
java.lang.Comparable
compareTo() yordamnn dndrmesi gereken sonular.

Durum O anki nesne (this), parametre olarak gelen nesneden kkse O anki nesne (this), parametre olarak gelen nesneye eitse O anki nesne (this), parametre olarak gelen nesneden bykse Dndrlen sonu O anki nesne (this), parametre olarak gelen nesneden kkse sfr pozitif tamsay
Kitap2.java
Altu B. Altnta 2003
OzgunSiralama2.java
Collections.min() ve Collections.max()
Torba (r:ArrayList) ierisindeki elemanlarn en byn ve en kn bulan Collections snfnn statik olan max() ve min() statik yordamlardr.
MinMaxBulma.java
Altu B. Altnta 2003
18
Collections.binarySearch()
Collections snf ierisinde bulunan statik binarySearch() yordam ile arama ilemleri kolaylkla yaplabilir. binarySearch() yordam iki adet parametre alr.
1. Birincisi arama yaplacak olan torba (r: ArrayList)nesnesine ait referans. 2. kincisi ise aratlan nesneye ait referans.
AramaTestBir.java
Hangisi Daha Hzl ArrayList Snf m, LinkedList Snf m?
u ana kadar olan rneklerimizin bazlarnda ArrayList snf bazlarnda ise LinkedList snf kullanlmtr. Bu iki snfn amac dier nesnelerin toplanmas iin torba grevi grmektir.
HizTesti1.java HizTesti2.java
Altu B. Altnta 2003
20
Sonu
Arama ilemlerinde ArrayList snf en iyi performas verir. ArrayList snf, RandomAccess arayzne eriir ama LinkedList erimez ve bu yzden Collections.binarySearch() yordam ArrayList zerinde en iyi performas verir. LinkedList snfnnda iyi olduu yerler vardr. rnein ters evirme ilemi -ki bu ilem iin Collections.reverse() yordam kullanlr; Ayrca elemanlar arasnda batan sona veya sondan baa doru sralama (iteration) ilemlerinde de
Eleman ekleme kartma ilemlerinde LinkedList snf kullanlr
Altu B. Altnta 2003
21
Set Arayz
Set arayz Collection arayznden tretilmi. Set arayzne erien snflara ait nesnelerin ierisine ayn eleman iki kere atamayz. Birbirine eit iki nesneye ait referans, Set arayzne erien bir nesnenin ierisine atamayz.
Altu B. Altnta 2003
22
Collection arayzne erien dier arayzler ve snflar Detaysz ema
Altu B. Altnta 2003
23
HashSet Snf
HashSet snf Set arayzne erimitir. Bunun doal sonucu olarak da Set arayz ierisindeki gvdesiz yordamlara gvde yazmtr.
HashSetTestBir.java
Altu B. Altnta 2003
24
TreeSet Snf
TreeSet snf SortedSet arayzne erimitir. TreeSet snfna ait bir nesnenin zellii, ierisindeki elemanlar sral (artan srada) bir ekilde tutmasdr. TreeSet snfna ait nesnenin ierisine atlacak olan referanslara bal nesnelere ait snflarn kesin olarak Comparator arayzne erimi ve bu arayzn ierisindeki gvdesiz yordamlar iptal etmeleri gerekmektedir. TreeSetTestBir.java
Map Arayz
Uygulama yazarken ihtiya duyulan en byk ihtiyalardan biri de anahtar-deer (key-value) ilikisidir. Bu anahtar-deer ilikisini ufak bir veritaban gibi dnebilirsiniz.
Altu B. Altnta 2003
26
Map arayzne erien arayz, soyut snflar ve snflar
Altu B. Altnta 2003
27
HashMap Snf
HashMap snf Map arayzne erien snflarmzdan bir tanesidir. Bu snfn rol, kodu yazan kiiye anahtardeer ilikisi oluturabilecei bir ortam sunmaktr.
HashMapTestBir.java HashMapTestIki.java
HashMap snfna ait bir nesneyi bir ok i iin kullanabiliriz.
Bu tablodan Mteri1, Mteri2 ve Mteri3'n yaptklar demelerin toplamn kolayca nasl bulabiliriz ?
Musteri.java Kasa.java
Altu B. Altnta 2003
29
Hangisi Daha Hzl ArrayList Snf m, HashMap Snf m?
ArrayList ve HashMap her ne kadar farkl yapda olsalar da biri dierinin yerine kullanlabilir.
HizTesti3.java
Altu B. Altnta 2003
30
TreeMap Snf
TreeMap snf SortedMap arayzne eriir. TreeMap snfna ait bir nesne kullanlarak ayn HashMap snfna ait nesnelerde olduu gibi anahtar-deer ilikilerini saklamak mmkndr. TreeMap snfna ait bir nesne kullanmann avantaj anahtar-deer ilikisindeki anahtarn sral bir biimde tutulmasdr.
TreeMapTestBir.java
Hangisi Daha Hzl: HashMap Snf m, TreeMap Snf m?
Bu sorunun cevab u ekilde olabilir: "anahtar-deer ilikisindeki anahtarn sral olmasn istiyorsam TreeMap, aksi takdirde HashMap snfn kullanrm." Olaylara bu iki snfa ait nesnelerin ierisindeki anahtarn aratlma hzlar asndan bakarsak, acaba olaylar nasl deiir?
HizTesti4.java
Iterator Arayz ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Bu arayz tipinde bir nesne elde etmek iin Collection arayzne erien snflara ait nesnelerin iterator() yordamn armak yeterlidir. Iterator arayzne erien bir nesnenin kullanlmasnn sebebi kolaylktr. Iterator arayzne ait nesneler ilgili torbann elemanlarn belli bir andaki fotorafn ekip daha sonradan bu elemanlar baka bir yere kopyalayp, onlarn zerinde mi ilem yapyor?
IterationOrnek.java
Senkronize Torbalar
u ana kadar incelediimiz snflara ait nesnelerin hi biri senkronize deildi. Bunun anlam bu nesnelere (ArrayList, LinkedList, HashSet, HashMap...) ayn anda iki veya daha fazla saydaki i paracnn(threads) eriip istedikleri eklemeyi veya silme ilemini yapabileceidir. SenkronizeListTestBir.java SenkronizeListTestIki.java
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
35
A programlama (Network programming)
Altu B. Altnta 2003
Giri
A programlama, uygulamalarn a ortam zerinden iletiimde bulunarak veri al-verii yaplmasna olanak verir; bu nedenle a programlama uygulamalarda nemli bir yer tutar. A zerinde uygulama gelitiren tasarmc, a sisteminin yapsn bilmesi gerekir; bu yzden, Java programlama diliyle a programlama nasl yaplr sorusu sorulmadan nce a sistemine bir bakmak yararl olacaktr.
Altu B. Altnta 2003
Kullanc/Sunucu (Client/Server) Nedir? - I
Kullanc, adndan da anlalaca gibi bir yerlerden veri almak isteyen uygulamalara/sistemlere verilen isimdir. rnein, a taraycs en ok bilinen kullanc uygulamasdr. Kullanc uygulamalarnn kar tarafnda bulunan ve ayn bir garson gibi hizmet veren uygulamalara sunucu denir. Sunucu uygulamasna rnek olarak, yllarn efsanevi a sunucu uygulamas olan Apache verilebilir (http://www.apache.org).
Kullanc/Sunucu (Client/Server) Nedir? - II
A sunucusu (Web server) FTP (File Transfer Protocol) sunucusu Telnet sunucusu
Altu B. Altnta 2003
IP Adresi ve Port Kavramlar - I
nternete bal her sistemin kendisine ait zel bir numaras vardr -ki bu numaraya IP adresi denilmektedir. rnein http://www.kodcu.com sitesini barndran sunucu sistemin IP adresi 212.115.21.14tr. nsan bellei saysal IP adresleri anmsamakta zorluk eker; dolaysyla, ayrca alan ad sistemi mevcuttur (Domain Name System). Alan adlarna rnek olarak www.kodcu.com veya www.riskturk.com isimleri verilebilir. Bir IP adresine birden ok alan ad balanabilmektedir.
IP Adresi ve Port Kavramlar - II
Birok sunucu uygulamalarnn ayn sistem zerinde almalar, onlarn ayn IP adresinden hizmet verdiklerini gsterir; ancak, bu sunucu uygulamalarnn birbirinden fark herbirinin farkl port numaralarndan hizmet vermeleridir...
= 80 = 23 = 21
Altu B. Altnta 2003
A sunucusu 8080. port numarasndan hizmet verebilir mi ?
Altu B. Altnta 2003
Soket Nedir?
Soket, IP adresi ve port numarasnn birleiminden oluan ve uygulama yazlrken a ierisindeki altdzeydeki ayrntlardan kurtulup, iki sistemin birbirine kolayca balanmasn salayan bir tanmlama/kavramdr.
Altu B. Altnta 2003
Sihirli Numara 127.0.0.1 (Local Loopback)
A zerinde alan uygulama gelitirilebilmesi iin gelitirme aamasnda belirli bir IP adresine sahip sistem zerinde altrlmas gerekir. Peki a zerinde alacak bir uygulama yazlmas iin her seferinde nternete/aa bal olunmas m gerekiyor? IPTest.java
Altu B. Altnta 2003
IPv4 ve IPv6 Uyarlamalar - I
imdilerde ortada IP adres yetmezlii gndeme gelmitir. Eski sistem yani aslnda u an iin kullandmz IP adres sistemine IPv4 denilmektedir. Bu sistemde IP adresleri ondalk 32-bit iaretsiz saylardan olumaktadr, IPv4 sisteminin iskeleti aaa.bbb.ccc.ddd eklinde olumaktadr. Biraz nce incelenen rnekte bahsi geen IP adresi IPv4 sistemindeydi, 195.155.246.159 gibi...
IPv4 ve IPv6 Uyarlamalar - II
IPv6 sistemi ynlendirme (routing), otomatik adres konfigrasyonu, dorulama (authentication), gizlilik (privacy) ve tanr IP (IP mobility) gibi bir ok yenilii de beraberinde getirmektedir. IPv6 sistemi ise onaltlk (hexadecimal) 128bit iaretsiz saylardan olumaktadr.
r:
3ffe:1700:4242:7:500:f8cf:fe21:67cf
Adres Gsterimi
Java Programlama dilinde IP adresini ifade etmek iin InetAddress snf kullanlr. Bu snf J2SE 1.4te (Java 2 Standart Edition) bir ok deiiklie uramtr. in asl, Java programlama dilini kullanarak uygulama yazan bir kii iin IP adresinin IPv4 veya IPv6 sistemine gre olmasnn fazla bir nemi yoktur nk InetAddress snf arka planda tm ileri bizim yerimize halleder.
IPv4 veya IPv6 sistemleri - I

InetAddress ipAdresi =InetAddress.getByName("www.obje7.com"); Socket s = new Socket(ipAdresi, 80 );
Altu B. Altnta 2003
13
IPv4 veya IPv6 sistemleri - II
Bu ifademiz ise bir sunucu uygulamaya aittir. Bu uygulamamz 8080. port numarasndan devaml olarak dinleme yapp gelen istekleri karlamak iin tasarlanmtr.
ServerSocket sunucu = new ServerSocket(8080); for(;;) { Socket istemci = sunucu.accept; // kimin baglandigini ogrenelim ...... InetAddress istemcininAdresi = istemci.getInetAddress; }
Altu B. Altnta 2003
14
Sunucu/stemci Uygulamalar - I
Java programlama dilini kullanarak yapacamz ilk a uygulamalar, basit bir sunucu ve istemci zerine olacaktr.
SunucuOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
15
Sra
Uygulamann ad
Dinledii port numaras
almas
Aklama
Original Hata (Eer olumu ise)
1.
SunucuOrnekBir.java
8080
java SunucuOrnekBir
Sorun yok, 8080. port numarasndan dinlemeye balar. Exception in thread "main" java.net.Bin dException: Address already in use: JVM_Bind
Exception in thread "main" java.net.BindEx ception: Address already in use: JVM_Bind 16
2.
SunucuOrnekBir.java
8080
java SunucuOrnekBir
Sorun var, nk 8080. port numaras dolu.
3.
Tomcat Servlet/JSP container

Altu B. Altnta 2003
8080
startup.sh (Linux/Unix iin), startup.bat (windows iin)
Sorun var, nk 8080. port numaras dolu.
Sunucu/stemci Uygulamalar II
Java programla dilini kullanarak basit bir istemci uygulamas yazmak iin sadece java.net paketinin altndaki Socket snfn kullanmak yeterli olacaktr.
IstemciOrnekBir.java
Altu B. Altnta 2003
17
Detaylar
baglanti kabul edildi: Socket[addr=/127.0.0.1,port=1267,localport=8080] soket = Socket[addr=localhost/127.0.0.1,port=8080,localport=1267]
Aadaki drtlnn bir tekillik (uniqie) oluturmas gerekir. stemcinin IP adresi stemcinin port numaras Sunucunun IP adresi Sunucunun port numaras
Altu B. Altnta 2003
18
SunucuOrnekBir.java ve IstemciOrnekBir.java uygulamalar arasndaki iliki
Altu B. Altnta 2003
19
Bloke Balantlar - I
Bloke balantlar, G/ (Girdi/kt-I/O-Input/Output) ilemi gerekletii anda uygulamay havada asl brakan balantlardr; bir baka deyile uygulamay bekleten balantlardr. SunucuOrnekBir.java ve IstemciOrnekBir.java arasndaki ilikinin ynlendiricisi istemci uygulamayd nk istemci uygulama verileri 300ms yerine 1 saatte gnderirse sunucu uygulama byle bir hareketin karnda boyun emek zorundadr.
SunucuOrnekIki.java
Bloke Balantlar - II
SunucuOrnekIki.java uygulamamzn eksiklii ise kendisine gelen tm istemcilere teker teker hizmet vermesidir. rnein iki istemci uygulama bu sunucuya balanmak isterlerse, bu istemci uygulamalardan nce biri, daha sonra ise teki kabul edilecektir. imdi IstemciOrnekBir.java ierisindeki Thread.sleep yordamna 300 yerine 10000 yazp bu istemci uygulamamz batan derleyip altrrsak, istemci uygulamalarmz verileri 10000ms bekleterek sunucuya gnderecektir.
Paracklar (threads) Banda
Sunucu uygulamalarnn ayn anda birok istee cevap verebilmesi iin iin ierisine i paracklarnn da dahil edilmesi gerekir.
SunucuOrnekUc.java
Altu B. Altnta 2003
22
Altu B. Altnta 2003
23
Havuz Her istemci istei iin ayr bir i paracnn oluturulmas ok lkse kaar.
IstemciOrnekIki.java
Altu B. Altnta 2003
SunucuOrnekDort.java
24
URL ve URLConnection Snflar
URL snfnn yapt balca grevlerden biri ayn tarayc(browse) gibi almasdr.
1. mini kurs notlarn bu adresten okuyabilirsiniz : http://www.firmaninadresi/minikurs/ders1250.html
2. mini kurs notlarn bu adresten okuyabilirsiniz : http://www.firmaninadresi/minikurs/ders559.html
SayfaBulucu.java
Veritaban sunucularna balant
Veritaban sunucularna hangi organizasyonlarn ihtiyac olabilir ?

Bankalar Hastaneler niversiteler Devlet Daireleri Bankalar, mteri bilgileri Hastaneler, hasta kaytlarn niversiteler, renci bilgilerini Devlet Daireleri, planlama bilgileri, vatanda bilgileri..gibi
SQL
SQL (Standart Query Language- Standart Sorgulama Dili), veritabanlarn oluturmak, kontrol etmek ve ynetmek iin kullanlan ve 1992 ylnda standart hale getirilmi olan bir dildir.
Veritaban, kalc verileri tablo eklinde saklayan sistem Tablo, satrlardan oluan yap Satr, kolonlardan oluan yap Kolon, isim, tip ve deere sahip olan tek bir veri yaps.
Altu B. Altnta 2003
27
JDBC (Java DataBase Connectivity-Java Veritaban Balanlabilirlii)
Her veritaban sunucusunun belli bir reticisi vardr. u an iin kullanlan en yaygn veritaban sunucularndan bir ka aadaki gibidir. 1. MySQL : 3306 port numarasndan hizmet verir.
2. Oracle : 1521 port numarasndan hizmet verir. 3. MSSQL : 1433 port numarasndan hizmet verir.
Altu B. Altnta 2003
28
Genel Bak
Altu B. Altnta 2003
29
MySQL iin gerekli olanlar...
MySQL ak kaynakl bir projedir. Bu veritaban sunucusu GPL (GNU General Public License) lisans altnda bedava kullanlabilecei gibi, belirli bir cret karlnda ticari lisans altnda da kullanlabilir. Sadece MySQL deil tm veritaban sunucularna ait srcleri (driver) bulabilmek iin http://www.java.sun.com/products/jdbc/ adresi ziyaret edilebilir.
Altu B. Altnta 2003
30
CLASSPATH ayarlar
Java uygulamalarnn MySQL veritabanna sunucusuna balanabilmesi iin sistemimizde iki eyin olmas gerekir. MySQL veritaban MySQL srcs
Linux
$ setenv CLASSPATH /kurulum/dizini/mm.mysql.jdbc-[versiyon]:$CLASSPATH

Windows
C:\> set CLASSPATH=\kurulum\dizini\mm.mysql.jdbc-[versiyon];%CLASSPATH%
VeritabaniBaglantiTestBir.java
Srcnn(Driver) yaps
> jar -xvf mm.mysql-2.0.10-bin.jar
Altu B. Altnta 2003
32
Balant
VeritabaniBaglantiTestIki.java
MUSTERI tablosuna yeni bir kaytn eklenmesi
executeUpdate() ve executeQuery() yordamlarnn arasndaki farklar nelerdir ? VeritabaniBaglantiTestUc.java

#> java VeritabaniBaglantiTestUc ONUR AY "BUYU K SITE B BLOK KAT 5 NO 18" "0 262 11112222" "6606645" "ONUR@ONUR.COM" "IZMIT" " KURUCESME"
Altu B. Altnta 2003
34
MUSTERI tablosundaki mevcut kaytlarn deitirilmesi ve silinmesi
VeritabaniBaglantiTestDort.java VeritabaniBaglantiTestBes.java
Altu B. Altnta 2003
35
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
36
Hata Ayklamann tesi... (Assertion)
Altu B. Altnta 2003
Assertion
Assertion kelimesinin Trke karl iddia, bireylerin doruluunu ispat etmek anlamlarna gelir. Assertion zellii, J2SE 1.4 versiyonu ile birlikte gelen yeni bir zelliktir. Bu yeni gelen zellik sayesinde hata ayklama (debugging) ve yazlan kodlarn doruluunu ispat etme sreleri ok daha basite indirgenmektedir.
Altu B. Altnta 2003
Hata Ayklama (Dubugging) - I
Hata ayklamak (debugging) ne demek ? Hata ayklama ilemi, hatann alglanmasndan sonra gelen bir sretir ve sreci uygulamak iin bir ok yntem bulunur. En bilindik yntemlerden biri hatal olduuna inanlan kod ynlarnn arasna System.out.println() komutlar serpitirilerek uygulamann ak takip edilmeye allr.
Hata Ayklama (Dubugging) - II
Altu B. Altnta 2003
Hata Ayklama (Dubugging) - III
Dier yntem ise "Java Platform Debugger Architecture" mimarisini kendi ierisine entegre etmi bir editr ile almaktr.
Eclipse VisualSlickEdit JBuilder CodeGuide gibi...
Altu B. Altnta 2003
Assertion zelliini kullanmak
Assertion zelliini yazlan kodlarn ierisine yerletirmek ok kolaydr. Assertion, koullar gereklemedii zaman hata frlatan bir mekanizmadr. Assertion zelliini kullanmann iki yolu vardr.
Altu B. Altnta 2003
Assertion zelliini kullanmak Birinci Yol
Birinci yol sadece basit bir ifadeden oluur.

assert ifade ;
Yukarda belirtilen ifade true ise sorun kmaz ama ayet bu ifade false ise sorun var demektir ve hata (AssertionError) frlatlr.
Altu B. Altnta 2003
rnek - Birinci Yol
Yukardaki assert ifadesinin kullanlmasndaki ama, Asinifi snf tipindeki a referasnn acaba Asinifi snfna ait bir nesneye mi balandn kontrol etmekdir.
Altu B. Altnta 2003
Assertion zelliini kullanmak kinci Yol
assert ifade_1 : ifade_2;
Yukardaki ifadenin anlam udur: Eer ifade_1 false deeri geri dnerse, ifade_2 deki deeri hata olarak frlat.
Altu B. Altnta 2003
rnek - kinci Yol
Bu gsterimimizde a referans eer Asinifi tipinde bir nesneye balanmam ise yeni bir AssertionError tipinde bir hata frlatlacaktr. Yanlz buradaki fark, bu AssertionError snfnn yaplandrcsna bizim baz bilgiler gnderiyor olmamzdr.
Assertion ve derleme (compile) - I
Assertion zellii Java programlama diline yeni bir anahtar kelime kazandrmtr. Java programlama dili daha evvelden yazlm dier uygulamalar iin bir tehlike oluturabilir. Bu tehlike geriye doru uyumluluun kalkmas (backwards compatibility) ynndedir.
Altu B. Altnta 2003
11
Assertion ve derleme (compile) - II
Yukardaki rneimiz henz assertion zellii ortalarda yokken yazlm olsun. Bu uygulamamzda, kullancdan gelen ilk deeri String tipinde olan ve assert isimli bir referansa balanmaktadr. Yazlan Java kodlarnn ierisinde assert anahtar kelimesi referans ad olarak geiyorsa ve assertion zelliini kullanmak istemiyorsanz, ksacas ben eski usl almak istiyorum diyorsanz baz ayrntlara dikkat etmeniz gerekir.
Assertion ve derleme (compile) - III
Assertion zelliini kullanmamak iin...

> javac -source 1.3
Assertion zelliini kullanmak iin...

> javac -source 1.4
Assertion zelliini nasl kontrol ederim ? - I
Assertion zelliinin kymetli klan en nemli faktr, bu zelliin alma esnasnda kapatlp alabiliyor olmasdr. rnein bir uygulamann gelitirilmesi esnasnda assertion zellii ak tutulabilir. Tahmin edilebilecei zere assertion zelliin ak tutulmas belli bir performans kaybna sebebiyet verecektir. Fakat uygulamann geliimi tamamland zaman assertion zellii alma annda kaptlarak (biraz sonra gsterilecek) bu performans kayb engellenmi olur.
Assertion zelliini nasl kontrol ederim ? - II
AssertTestBir.java uygulamasn javac -source 1.4 komutu ile derledikten sonra aadaki gibi altrlrsa...
> java > java
Altu B. Altnta 2003
AssertTestBir -ea AssertTestBir

Assertion zelliini nasl kontrol ederim ? - III
nce derleme (compile) aamas > javac -source 1.4 AssertTestIki.java Sonra altrma (run) aamas > javac -ea AssertTestIki 5
Paket kontrolleri
imdi aadaki gibi bir yapmz olsun.
Altu B. Altnta 2003
17
Tm paketler iin assertion zellii ak
AssertPaketTest snfnn ierisindeki tm paket ve bunlar ierisindeki snflar iin assertion zelliinin ak (etkin) olmas isteniyorsa aadaki komutun yazlmas yeterli olacaktr.
> java -ea AssertPaketTest
Altu B. Altnta 2003
18
Toplama ilemlerinde bir hata var sanki....
Assertion zelliinin sadece com.kodcu.math.Toplama snf iin almak istenirse.
> java -ea:com.kodcu.math.Toplama AssertPaketTest

Sadece com.kodcu.math.* altndaki tm snflar iin assertion zellii amak istersek....
> java -ea:com.kodcu.math AssertPaketTest > java -ea:com.kodcu.math... AssertPaketTest

Assertion zellii ak m ? Kapal m ?
Yukardaki snfmzn yaplandrcsndaki assert anahtar kelimesinin olduu satra yakndan bakacak olursak, burada bir karlatrma deil bir atama olduunu grrz.
AssertionError istisnalarn yakalamak
Altu B. Altnta 2003
22
Kural : Komut satrndan girilmi olan verilerin kontrol iin assertion zellii kullanlmamaldr.
Assertion zellii, uygulamann kendi ierisinde tutarlln salamak iin kullanlmaldr; kullancnn uygulama ile olan tutarlln salamak iin deil.
Altu B. Altnta 2003
23
Kural : Assertion zellii, if ( koul )..... yerine kullanlmamaldr.
Kritik nokta, alma annda assertion zelliinin kapatlmas ile gz ard edilir.
Altu B. Altnta 2003
24
Kural : public eriim belirliyicisine sahip olan yordamlara gnderilen parametreleri dz ekilde kontrol etmek amacyla assertion zellii kullanlmamaldr.
Altu B. Altnta 2003
25
Kural : Kullancdan gelen verilerin mantk ercevesinde olup olmad assertion zellii ile kontrol edilmemelidir.
Altu B. Altnta 2003
26
Kural : Uygulamann genel aknda assertion zelliinin bir rol olmamaldr.
Altu B. Altnta 2003
27
Kural : private eriim belirliyicisine sahip olan yordamlara gnderilen parametrelerin kontrolnde assertion zellii kullanlabilir.
private eriim belirleyicisine sahip olan yordamlar dardan ulalamaz. Bu tip yordamlar ilerin esas yapld ve yanl parametre gelmesinin affedilemeyecei yerlerdir.
Altu B. Altnta 2003
28
Kural : Olmaz ise olmaz durumlarn yakalamak iin assertion zellii kullanlabilir.
Altu B. Altnta 2003
29
Sorular ...
Altu B. Altnta 2003
30

Java Ile Nesneye Yonelik Programlama

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Java Ile Nesneye Yonelik Programlama

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Java

Nesneye Ynelik Programlama

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Temel Ksm JSP XML

Java dier programlama dilleri gibi bal bana bir rn deildir.

Java le Neler Yaplabilir?

Altu B. Altnta 2003

Bir Kere Yaz Her Yerde altr

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Altu B. Altnta 2003

Gml Cihazlar in Java (Embedded Devices)

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Altu B. Altnta 2003

Javann Geliim Evreleri

JDK v1.3 kartld . Java APIs for XML teknolojisi yaynland .

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Javann Baarl Olmasndaki Sebepler

Platform bamsz olmas : bir kere yaz her yerde altr

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

p Toplayc (Garbage Collector)

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Javada Yorum Satr

/* yorum */ , slash - yldzdan , dier yldz-slash

// yorum , tek satrlk yorum yapmak iin idealdir.

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Sabun s = new Sabun();

Javada Depolanan Veriler Nerede Durur - 1

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Javada Depolanan Veriler Nerede Durur - 2

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Temel (Primitive) Tipler

Temel tipler stack alannda saklanrlar.

boolean char byte short int long float double void

Unicode 216- 1 +127 +2 +2 +2

Altu B. Altnta 2003

Java ve Yazlm Tasarm - Blm 1

Sarmalayc (Wrapper) Snflar

Temel tiplerin birer adet sarmalyc (wrapper) snflar bulunur.

char c = 'x' ; // temel tip

Character C = new Character(c); // sarmalayc snf

dnTipi YordamIsmi( /* parametre listesi / ) { / Yordamn gvdesi */ }