Professional Documents
Culture Documents
Στο παρόν άρθρο θα επιχειρηθεί μια κριτική ανάλυση των θέσεων της ΝΔ, η οποία
αποκτάει μια επιπλέον σημασία εξαιτίας και των επερχόμενων εκλογών. Δεν πρόκειται
για μια εφ' όλης της ύλης αποτίμηση, αλλά για τα κυριότερα σημεία των όσων
προπαγανδίζει και υποστηρίζει η ΝΔ.
β) Ταυτόχρονα με τον όρο «φιλελευθερισμός» μας φανερώνει πως είναι φορέας μιας
πολύ παλιάς ιδεολογίας. Ο φιλελευθερισμός εμφανίστηκε ως το ιδεολογικό όπλο της
αστικής τάξης ενάντια στη φεουδαρχία παίζοντας στη συγκεκριμένη ιστορική φάση
προοδευτικό ρόλο. Εκτοτε υπέστη διάφορες μεταμορφώσεις (σήμερα ονομάζεται συχνά
νεοφιλελευθερισμός), διατηρώντας ωστόσο τις βασικές του αρχές κι έχοντας πλέον
αποκτήσει ένα εντελώς διαφορετικό, ιστορικά αντιδραστικό ρόλο, στα πλαίσια του
ιμπεριαλισμού, του καπιταλισμού που σαπίζει.
Στην Απόφαση του 16ου Συνεδρίου γίνεται η εκτίμηση ότι «το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ,
ανεξάρτητα από τις διαφορές στη φυσιογνωμία τους, υπηρετούν και προωθούν τα
συμφέροντα των μονοπωλίων και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων». Η εκτίμηση αυτή
επιβεβαιώνεται από όσα υποστηρίζει η ΝΔ και από όσα πράττει.
Θα σταθούμε σε μια απαρίθμηση των βασικών χαρακτηριστικών του
νεοφιλελευθερισμού όπως τα διατυπώνει η ΝΔ, βλέποντας ταυτόχρονα και το τι ακριβώς
εννοεί κάθε φορά.
Βασικό συστατικό των πολιτικών και θεωρητικών αρχών της ΝΔ αποτελεί η «ιδέα του
έθνους»: «Αναγνωρίζει και δέχεται (σ.σ. η ΝΔ) ότι: το Εθνος είναι το βασικό πλαίσιο της
ζωής και δράσης του ανθρώπου. Το Εθνος καταξιώνει ηθικά, πολιτικά και πολιτιστικά
τον άνθρωπο. Η εθνική συνείδηση εμπνέει τα άτομα και τα παρακινεί να εργαστούν για
την πρόοδο και την ανεξαρτησία της πατρίδας τους και να την υπερασπιστούν ακόμα και
με θυσίες». Και παρακάτω: «Η εθνική ενότητα είναι προϋπόθεση της επιβίωσης του
έθνους μας. Η εθνική ομοψυχία είναι υποχρέωση όλων των πολιτικών δυνάμεων...».
Η ΝΔ δεν πρωτοτυπεί σε αυτό το σημείο. Χρησιμοποιεί την έννοια του έθνους για να
καλύψει την ταξική φύση του κράτους και παράλληλα τις ταξικές αντιθέσεις του
καπιταλισμού. Ολοι πρέπει να εργαζόμαστε και να υποτασσόμαστε στο «κοινό καλό»,
δηλαδή προς εξυπηρέτηση και διατήρηση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής.
Η ΝΔ μιλάει, για υποστήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για Ελλάδα που πρέπει να
στηρίζεται στον ελεύθερο και υγιή ανταγωνισμό, για ένα κεντρικό κράτος που θα
περιορίζεται σε έναν επιτελικό ρόλο, για εξασφάλιση των προϋποθέσεων προκειμένου να
δημιουργηθεί το κατάλληλο επενδυτικό κλίμα. Με όλα αυτά δεν κάνει τίποτα άλλο παρά
να μας δηλώνει πως είναι ο βασικός πολιτικός εκφραστής του κεφαλαίου και να
διακηρύσσει την επιθυμία της για τη διαμόρφωση όλο και πιο κατάλληλου πολιτικού
κλίματος και νομικού πλαισίου για τη διευρυμένη καπιταλιστική αναπαραγωγή, μέσα
από το μόνο δρόμο από τον οποίο αυτό είναι εφικτό: την εκμετάλλευση των
εργαζομένων.
Η ορολογία
Οι διαπιστώσεις
Ας δούμε λοιπόν πιο συγκεκριμένα μερικές από τις διαπιστώσεις της ΝΔ που αφορούν
στην οικονομία: «...Διολισθήσαμε στις τελευταίες θέσεις. Πρωτόγνωρη έξαρση ανεργίας.
Ραγδαία διεύρυνση κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων. Εισοδήματα στο 70%
των Ευρωπαίων. Χάσμα που διαρκώς μεγαλώνει στο ισοζύγιο συναλλαγών.
Διαρθρωτικές αλλαγές στο μηδέν. Καταστροφή στο χρηματιστήριο. Διαπλοκή στις
συναλλαγές του δημοσίου. Αδιαφάνεια και διαφθορά, σε βάρος της ανταγωνιστικότητας
και της αναπτυξιακής διαδικασίας».
Τα αίτια
Η ΝΔ δε μένει βεβαίως στις διαπιστώσεις, αλλά επιχειρεί να δώσει την ερμηνεία της. Ως
πηγές λοιπόν της «οικονομικής κακοδαιμονίας» η Ν.Δ. αναφέρει: Την ακυβερνησία. Την
καθεστωτική νοοτροπία. Την ανικανότητα της κυβέρνησης. Τις υπερβολικές σπατάλες
του δημόσιου. Την ύπαρξη των διαπλεκόμενων. Τη μη σωστή εφαρμογή των
αποκρατικοποιήσεων. Το φορολογικό σύστημα. Τη διαφθορά των κυβερνώντων. Τη μη
αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων. Την έλλειψη των άμεσων ξένων επενδύσεων. Το
διορισμό στο δημόσιο υπεράριθμων δημόσιων υπαλλήλων προς εξυπηρέτηση
κομματικών σκοπών.
Η αναφορά περί ακυβερνησίας και ανικανότητας της κυβέρνησης είναι λανθασμένη και
αποπροσανατολιστική. Η κυβέρνηση χαρακτηρίζεται και από μέθοδο και από
αποτελεσματικότητα και από στιβαρό τρόπο διακυβέρνησης, μόνο που αυτό το κάνει για
την υπεράσπιση των συμφερόντων της αστικής τάξης. Οσον αφορά στις εκτιμήσεις για
καθεστωτική νοοτροπία και για διαφθορά των κυβερνώντων, αυτά είναι φαινόμενα που
ασφαλώς και είναι υπαρκτά, όμως είναι σύμφυτα με τον καπιταλισμό. Τα γεννάει για την
ακρίβεια ο ίδιος ο καπιταλισμός αφού η ηθική του είναι η ηθική της εκμετάλλευσης, του
κέρδους και του ατομισμού. Να μην ξεχνάμε πως στις ίδιες τις μητροπόλεις του
καπιταλισμού συναντάμε αναρίθμητα σκάνδαλα - «νόμιμα» ή μη- και πολύ πιο σοβαρά
από αυτά που βλέπουμε ή υποψιαζόμαστε στην Ελλάδα (π.χ. τα λογιστικά σκάνδαλα της
Enron, την άμεση ανάμιξη των κυβερνητικών στελεχών των ΕΠΑ στο
στρατιωβιομηχανικό σύμπλεγμα και όχι μόνο, την υπεξαίρεση μεγάλων χρηματικών
ποσών από υπουργούς της Ιαπωνίας κ.λ.π.). Αλλωστε δεν πρέπει να διαφεύγει από το
οπτικό μας πεδίο πως το μεγαλύτερο σκάνδαλο είναι οι ίδιες οι σχέσεις εκμετάλλευσης
που ενυπάρχουν στον καπιταλισμό. Υπάρχει και μια άλλη «ζώνη» αιτιών που αναλύει η
ΝΔ και που αναφέραμε ήδη παραπάνω, οι οποίες όχι μόνο -κάποιες από αυτές- δεν έχουν
σχέση με την πραγματικότητα, αλλά σκιαγραφούν και τις πολιτικές προθέσεις της ΝΔ.
Αναφερόμαστε στη «μη σωστή εφαρμογή των αποκρατικοποιήσεων», στις «υπερβολικές
σπατάλες του δημοσίου», στο «διορισμό υπεράριθμων δημόσιων υπαλλήλων» και στην
«έλλειψη των ξένων επενδύσεων». Ετσι η ΝΔ δηλώνει έμμεσα, πως η πολιτική του
ΠΑΣΟΚ στο ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου θα συνεχιστεί, η χρηματοδότηση του
δημοσίου θα περιορισθεί και άλλο, θα γίνουν επιπλέον απολύσεις εργαζομένων, θα
αλλάξουν οι εργασιακές σχέσεις όσων θα εξακολουθούν να εργάζονται στο δημόσιο
τομέα και θα διαμορφωθεί ευνοϊκό κλίμα για το κεφάλαιο, ώστε πιο αποτελεσματικά να
εκμεταλλεύεται την εργατική δύναμη.
Ακόμα, για τη μεν ύπαρξη των περίφημων διαπλεκομένων η ΝΔ δεν κάνει τίποτα άλλο
από το να υπερασπίζεται μια συγκεκριμένη μερίδα της ολιγαρχίας κατηγορώντας μια
άλλη, στο πλαίσιο των γνωστών ενδοαστικών αντιθέσεων. Για τη δε αξιοποίηση των
κοινοτικών πόρων που η κυβέρνηση «έχει αποτύχει», το πρωτεύον ζήτημα δεν είναι η
επιτυχημένη ή μη αξιοποίηση, αλλά το πού η ΕΕ κατευθύνει τα διάφορα κοινοτικά
κονδύλια και προς όφελος ποιου. Τέλος να πούμε πως στην απαρίθμηση των αιτιών που
κάνει η ΝΔ υπάρχουν και σκόπιμες ασάφειες ή γενικολογίες όπως π.χ. στην περίπτωση
των φορολογικών μέτρων. Το γιατί είναι νομίζουμε ευνόητο.
Η πρόταση
Πρέπει να πούμε βεβαίως πως όταν η ΝΔ διατυπώνει την πολιτική της πρόταση φροντίζει
σε αρκετά σημεία να γίνει περισσότερο σαφής. Πέρα από τις φιλολαϊκές κορώνες της,
επιθυμεί να γίνει περισσότερο αρεστή στο κεφάλαιο απ' ό,τι το ΠΑΣΟΚ. Ετσι,
δηλώνοντας πρώτα απ' όλα την πίστη της στον «επιχειρηματικό κόσμο», προτείνει μια
«διαφορετική πολιτική για τις κρατικές δαπάνες», ένα «νέο αναπτυξιακό νόμο που να
υπηρετεί τη στρατηγική επιδίωξη», την «επανίδρυση του κράτους», την «απελευθέρωση
της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και άλλων αγορών», τη «θέσπιση μέτρων προσέλκυσης
ξένων επενδύσεων», την «τόνωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας»
κ.λ.π..
Τελειώνοντας αυτή τη σύντομη κριτική παρουσίαση των θέσεων της ΝΔ σχετικά με την
οικονομία, για να μη «χαθούμε» σε μια απαρίθμηση θέσεων πρέπει να επισημάνουμε τα
εξής κομβικά σημεία:
β) Η ΝΔ δεν κάνει καμία αναφορά στις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στον
παγκόσμιο καπιταλισμό: Τα φαινόμενα αύξησης της ανεργίας, των πτωχεύσεων ακόμα
και οικονομικών κολοσσών, τη μαζική εξαθλίωση σε πολλές χώρες του κόσμου, την
επίθεση στα εργατικά δικαιώματα, την πτώση των ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ, το
συντονισμό των κρισιακών φαινομένων και στα τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα, το άλυτο
πρόβλημα της τάσης πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους κ.ά. Προσπαθεί εν ολίγοις να
απομακρύνει τη σκέψη από τις λέξεις καπιταλιστική κρίση και καπιταλισμός και να
παρουσιάσει το ελληνικό φαινόμενο αποκομμένο από το διεθνή περίγυρο.
γ) Επί της ουσίας οι οικονομικές αναλύσεις της ΝΔ δε διαφέρουν από αυτές του
ΠΑΣΟΚ. Πολύ περισσότερο δε θα διαφέρουν οι πολιτικές τους στην πράξη εάν η ΝΔ
βρεθεί στην κυβερνητική εξουσία. Οι όποιες διαφορές τους είναι ελάσσονος σημασίας
και αφορούν σε κάποιες διατυπώσεις, διαπιστώσεις, προτάσεις, στους ρυθμούς
εφαρμογής της αντιλαϊκής πολιτικής κλπ.
Ο ρόλος αυτός φάνηκε ανάγλυφα από δυο βασικά γεγονότα: από την απροθυμία της να
υιοθετήσει αντικοινοτικά αιτήματα και από την αντίρρησή της να στηρίξει τις μορφές
πάλης που επέλεξαν οι αγρότες. Αλλωστε ισχυριζότανε πως το πρόβλημα δεν ξεκινάει
από τις κατευθύνσεις της ΕΕ, αλλά πως όλα ξεκινάνε από την ανικανότητα της
κυβέρνησης να έχει ένα διεκδικητικό πλαίσιο απέναντι στις Βρυξέλλες.
Αυτό που πρέπει να τονίσουμε ως κύριο είναι η πλήρης αποδοχή της ΚΑΠ και της
ΓΚΑΤΤ, δηλαδή εκείνων των πολιτικών που ευθύνονται για τη δεινή θέση στην οποία
έχουν περιέλθει οι φτωχοί και μεσαίοι αγρότες.
Ιδιαίτερα διαφωτιστικό είναι και το κείμενο που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα από
πλευράς ΝΔ με τίτλο: «Κυβερνητικό πρόγραμμα για την αγροτική ανάπτυξη». Σε αυτό,
διακρίνονται οι εξής κατευθύνσεις:
Η πολιτική και οικονομική πρόταση για την πιο γρήγορη και αποτελεσματική
«καπιταλιστικοποίηση» της αγροτικής παραγωγής με το ταυτόχρονο ξεκλήρισμα της
μικρομεσαίας αγροτιάς: «Να φτιάξουμε μια δυναμική γεωργία, οργανωμένη σε
επιχειρηματική βάση, ελκυστική σε επενδυτικές πρωτοβουλίες, ανταγωνιστική στην
εσωτερική και εξωτερική αγορά».
Η στήριξη και συμφωνία με τα «δεδομένα» και «προβλεπόμενα» που απορρέουν από την
Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και τις διεθνείς συμφωνίες στα πλαίσια του ΠΟΕ, τα
οποία μάλιστα θεωρούνται αδιαπραγμάτευτα. Χαρακτηριστικά γράφεται στο πρόγραμμα:
... «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός και η στρατηγική
ανάπτυξης του αγροτικού τομέα πρέπει να γίνεται με δεδομένα τα πλαίσια της ΚΑΠ» και
παρακάτω «τα περιθώρια ενίσχυσης του αγροτικού εισοδήματος με τη διεκδίκηση
υψηλότερων τομών για τα προϊόντα που υπάγονται στην ΚΑΠ και υψηλότερων
επιδοτήσεων από την ΕΕ ή, από εθνικούς πόρους, είναι πενιχρά».
Για άλλη μια φορά η κριτική που άσκησε στην κυβέρνηση ήταν ανώδυνη και σε
επουσιώδη ζητήματα. Οι προτάσεις της δε θίγουν στο ελάχιστο τον πυρήνα του
προβλήματος. Υπογραμμίζουμε ιδιαίτερα εκείνη την πρόταση-κριτική σύμφωνα με την
οποία οι αγρότες πρέπει να ενημερώνονται έγκαιρα προκειμένου να είναι πιο
αποτελεσματική η συμμόρφωσή τους, με άλλα λόγια η υποταγή τους. Δε θα πρέπει
επίσης να μας διαφεύγει πως ακόμα κι όταν έχει προτάσεις «ανακούφισης» των αγροτών,
όπως αυτή της μείωσης κόστους παραγωγής, είτε ελάχιστα ωφελούν τους αγρότες, είτε
την άλλη μέρα θα ξεχαστούν παντελώς όπως ακριβώς έγινε το 1989. Συγκεκριμένα ενώ
υποσχόταν τη μείωση του κόστους παραγωγής, αφότου έγινε κυβέρνηση, κατάργησε τις
εθνικές επιδοτήσεις στα λιπάσματα και τις ζωοτροφές και αύξησε κατακόρυφα τον ειδικό
φόρο κατανάλωσης στα γεωργικά τρόφιμα...
Η ΝΔ δηλώνει με κάθε τρόπο την οργανική της σχέση με την ολιγαρχία και τον
ιμπεριαλισμό. Πρώτα απ' όλα ξεκαθαρίζει πως όσον αφορά στις ΗΠΑ «μας συνδέουν
πολυεπίπεδες και παραδοσιακές σχέσεις» και «μας συνδέουν ακόμα κοινοί αγώνες,
πολύχρονες οικονομικές συναλλαγές και μια παραδοσιακή συνεργασία στο στρατιωτικό
και αμυντικό τομέα. Και μας συνδέει, τέλος, η κοινή προοπτική». Είναι βεβαίως
χαρακτηριστικό το γεγονός πως η ΝΔ αποδέχτηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου την αμερικανική
επιχειρηματολογία σχετικά με τους πολέμους που διεξήχθησαν και το χτύπημα της 11ης
Σεπτεμβρίου. Ετσι σύμφωνα με τον πρόεδρό της «μοιραζόμαστε (σ.σ. οι Ελληνες) ακόμα
την αταλάντευτη θέλησή μας να σταματήσουμε την τρομοκρατία. Να προφυλάξουμε τη
δημοκρατία, τις ατομικές ελευθερίες, τη δικαιοσύνη. Να διαφυλάξουμε τις κοινωνίες μας
από το στυγνό φανατισμό ορισμένων. Απέναντι στον τρόμο, πρέπει να βρούμε το
κουράγιο να αντιτάξουμε τον καλύτερό μας εαυτό».
Κατά τη διεξαγωγή της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στο Αφγανιστάν κινούμενη στο ίδιο
μήκος κύματος διακήρυσσε πως «τις τελευταίες εβδομάδες η τρομοκρατία υφίσταται
ισχυρότατο πλήγμα... ο πόλεμος, όμως, κατά της τρομοκρατίας δεν έχει λήξει ακόμα. Και
ασφαλώς, δεν μπορεί να λήξει, όσο υπάρχουν και απειλούν τις ελεύθερες κοινωνίες
διεθνείς τρομοκρατικές οργανώσεις». Στη συνέχεια γίνεται περισσότερο αποκαλυπτική
αφού μας πληροφορεί πως «πιστεύουμε ότι ο Συνασπισμός που συγκροτήθηκε, αποτελεί
σημαντική κατάκτηση για την παγκόσμια κοινότητα. Και ο Συνασπισμός αυτός πρέπει να
κρατηθεί, να ενισχυθεί και να διευρυνθεί. Πιστεύουμε ότι η ΕΕ μπορεί και πρέπει να
διαδραματίσει ενεργότερο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι». Η ίδια λογική
χρησιμοποιείται και για τη νομιμοποίηση του ιμπεριαλιστικού πολέμου στο Ιράκ.
Η οργανική σύνδεση της ΝΔ με τον ιμπεριαλισμό δηλώνεται όμως και με ένα ακόμα
αποφασιστικό τρόπο. Με τη διάθεση συμμετοχής στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς
και στις διαδικασίες «ανοικοδόμησης».
Η υποκρισία της ΝΔ
Επειδή όμως η ΝΔ «μετράει» τις λαϊκές αντιδράσεις και διαθέσεις, πολύ περισσότερο
τώρα που εποφθαλμιά την κυβερνητική εξουσία, φροντίζει όποτε το κρίνει απαραίτητο
να «χαϊδεύει» το λαό. Με αφορμή λοιπόν τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας ασκεί
υποτίθεται δριμύτατη κριτική στην ΕΕ και στην κυβέρνηση: «Οι κυβερνήσεις, που
χαράσσουν την πορεία της Ενωσης, κατά τα τελευταία χρόνια απεμπλούτισαν το όραμα
που κληρονόμησαν από τους εμπνευστές της ενοποίησης. Εδειξαν αναλγησία απέναντι
στην ποιότητα ζωής και το περιβάλλον. Εφτασαν στο σημείο να βομβαρδίσουν ένα
κομμάτι της ίδιας της Ευρώπης και να μολύνουν ένα πολύ μεγαλύτερο... Αφού δε
συμμετείχε η Ελλάδα, ποιος διέθεσε τα AWAKS και τα συστήματα ραντάρ; Αφού ήταν
αντίθετη κυβέρνηση, ποιανού Ελληνα πολιτικού φέρουν την υπογραφή οι αποφάσεις
βομβαρδισμού της Γιουγκοσλαβίας; ...Η ΕΕ, όχι μόνο δε στάθηκε στο ύψος των
περιστάσεων, αλλά απογοήτευσε με τη στάση της».
Την ίδια τακτική ακολούθησε η ΝΔ και στις πρόσφατες κινητοποιήσεις ενάντια στην
ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Ιράκ. Αφού ο Κ. Καραμανλής δήλωνε πως «είμαι και
είμαστε κατά του πολέμου. Φαντάζομαι όλοι είμαστε κατά του πολέμου. Και, όσο
περνάει από το χέρι μας, να βοηθήσουμε ώστε να μη γίνει πόλεμος», διαπίστωνε στη
συνέχεια πως «όλοι οι Ελληνες αισθανόμαστε βαθιά θλίψη για τις ανθρώπινες ζωές, που
χάνονται στο Ιράκ. Θέλαμε τον ειρηνικό αφοπλισμό του δικτατορικού καθεστώτος της
Βαγδάτης. Την αναίμακτη μετάβαση σε ένα δημοκρατικό Ιράκ. Την ειρηνική επίλυση της
κρίσης. Η Ελλάδα (με πρωτοπόρο τη νέα γενιά, που βγήκε αυθόρμητα στους δρόμους)
είπε το δικό της «όχι στον πόλεμο». Λυπούμαστε γιατί, τελικά, υποχώρησε η διπλωματία
και άνοιξε η πόρτα στη φρίκη του πολέμου. Είναι λυπηρό -αλλά θέλω να τονίσω ότι είναι
και απογοητευτικό το γεγονός- ότι ούτε η ΕΕ μπόρεσε να σταθεί στο ύψος των
περιστάσεων, ούτε ο ΟΗΕ κατάφερε να ηγηθεί αποτελεσματικής ειρηνικής
προσπάθειας».
Φυσικά δεν ήταν ποτέ δυνατό η ΝΔ να έφτανε σε διαπιστώσεις του τύπου «ο πόλεμος
είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα», ούτε πολύ περισσότερο πως είναι
γέννημα του ιμπεριαλισμού. Διαπιστώνουν πως οι κινητοποιήσεις της νεολαίας ήταν
αυθόρμητες αποκρύπτοντας το συνειδητό στοιχείο που ήταν εντονότατο. Οποτε δινόταν
η ευκαιρία στα στελέχη της ΝΔ διευκρίνιζαν πως συμφωνούν με τις αντιπολεμικές
διαδηλώσεις όχι όμως με τις αντιαμερικανικές.
Δεν αποκλείεται βεβαίως οι αντιπολεμικές κορώνες της ΝΔ, ειδικά στους βομβαρδισμούς
της Γιουγκοσλαβίας, να υπέκρυπταν και κάτι ακόμα. Την πρόθεση της ΝΔ να
υπερασπίσει τα ιδιαίτερα συμφέροντα της ελληνικής ολιγαρχίας στη συγκεκριμένη
περιοχή, αφού είχαν γίνει μια σειρά από επενδύσεις.
Η εθνική ομοψυχία
Απαραίτητο ιδεολογικό στοιχείο στις αναλύσεις της ΝΔ σχετικά με τους πολέμους και
την εξωτερική πολιτική, είναι τα περί εθνικής ομοψυχίας: «Σπάνιες υπήρξαν οι
περιπτώσεις υπερκομματικής αντιμετώπισης των εθνικών μας θεμάτων και εθνικής
ομοψυχίας. Και ακριβώς σε αυτές τις περιπτώσεις σημειώθηκαν οι μεγάλες εθνικές
επιτυχίες. Η χάραξη μιας μακροπρόθεσμης και ενιαίας εθνικής στρατηγικής είναι σήμερα
και πιο εύκολη και πιο επιβεβλημένη... Η αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της
απειλής (σ.σ. εννοεί της Τουρκίας), απαιτεί, εκτός των άλλων, και τη σύμπραξη όλων
των δυνάμεων του ελληνισμού, μέσα σε πνεύμα ομοψυχίας και εθνικής συνεννόησης».
Αυτό που πρέπει να διευκρινίσουμε σχετικά με τις επικλήσεις της ΝΔ για εθνική
ομοψυχία είναι τα εξής: εθνική ομοψυχία σημαίνει στην πραγματικότητα αποδοχή της
πολιτικής της ελληνικής ολιγαρχίας από το λαό στις εκάστοτε αποφάσεις που αφορούν
στην εξωτερική πολιτική, σημαίνει ακόμα συγκάλυψη της ταξικής φύσης αυτής της
πολιτικής, σημαίνει υποταγή στις επιταγές του διεθνούς ιμπεριαλισμού καθώς και
προσπάθεια «αποπολιτικοποίησης» των θεμάτων αυτών.
Οι προτάσεις
Ολα τα παραπάνω που περιγράψαμε ως γενικές διαπιστώσεις γίνονται διακριτά και από
την προτασεολογία της ΝΔ. Ετσι προτείνει:
• Τη συμμετοχή της Ελλάδας στις «ειρηνευτικές» αποστολές (βλέπε στη μοιρασιά
της λείας).
• Τη μείωση της θητείας και την εισαγωγή του θεσμού της εθελοντικής θητείας.
Επίσης τη μετατόπιση της στράτευσης στο 18ο έτος της ηλικίας. Η πρόταση αυτή
δεν είναι τυχαία και μάλιστα στοχεύει σε δύο «ταμπλό». Το ένα είναι η διεύρυνση
του επαγγελματικού στρατού (βλέπε μισθοφορικού) και συνδυάζεται με το
στρατό ταχείας επέμβασης στην ΕΕ που βεβαίως θα επεμβαίνει όπου ο
ιμπεριαλισμός θεωρεί απαραίτητο. Μάλιστα η ΝΔ κάνει μια πρόταση
«ευρωπαϊκών διαστάσεων» μιλώντας για τη δημιουργία μιας «αμυντικής
ευρωζώνης». Το άλλο είναι αυτό του εθελοντισμού.
• Τη δημιουργία ισότιμων σχέσεων ανάμεσα στις ΕΠΑ και στην ΕΕ. Αυτή η
πρόταση είναι ασφαλώς ουτοπική γιατί παραβλέπει τις ενδοιμπεριαλιστικές
αντιθέσεις και την αντικειμενική διαδικασία όξυνσής τους.
α) Η ΝΔ παρόλο που συχνά εκφράζει την ανησυχία της για τις διεθνείς εξελίξεις και
«χύνει» κροκοδείλια δάκρυα για τις ανθρώπινες ζωές, συνεπής στην ιδεολογία της και τα
ταξικά συμφέροντα που εκφράζει και υπερασπίζεται, δηλώνει τελικά- ακυρώνοντας
ακόμα και αυτές τις υποκριτικές επικλήσεις για ειρήνη -ότι «έχει ήδη ανοίξει ένας
δρόμος που οδηγεί σε μια νέα κατάσταση πραγμάτων. Σε μια νέα πραγματικότητα, όπου
η ειρήνη, η ανάπτυξη, η πρόοδος και η δημοκρατία θα δεσπόζουν εκεί όπου άλλοτε
κυριαρχούσε η κλαγγή των όπλων (!!!)».
• Την υπεράσπιση της θέσης ότι η εκπαίδευση πρέπει να συνδεθεί με την αγορά
εργασίας και την παραγωγική διαδικασία. Οταν βεβαίως διατυπώνει αυτή τη θέση
εννοεί στην πραγματικότητα την υποταγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας στις
ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου και στη λογική των καπιταλιστικών
αναδιαρθρώσεων.
• Τις φιλολαϊκές κορώνες της ΝΔ με τις οποίες ολοφύρεται για τους οικονομικά
ασθενέστερους μαθητές, κάνοντας μάλιστα ιδιαίτερη αναφορά στους τσιγγάνους
και τους αλλοδαπούς και με τις οποίες (κορώνες), καταφέρεται ενάντια στην
παραπαιδεία. Ολως τυχαίως, βέβαια, παραλείπει να ενημερώσει το λαό, πως η
παραπαιδεία είναι κατ' αρχήν δικό της δημιούργημα.
• Στην απώλεια του αυτόνομου θεσμικού και μορφωτικού ρόλου του Λυκείου και
τη μετατροπή του σε εξεταστικό ναρκοπέδιο.
• Στα αδιαφανή κριτήρια και τις κομματικές επιλογές των στελεχών της
εκπαίδευσης.
Πρέπει να διευκρινίσουμε, πως πολλά από αυτά που περιγράφει η ΝΔ, ως αιτίες της
κατάστασης που επικρατεί στην παιδεία, είναι υπαρκτά. Για παράδειγμα, ποιος μπορεί να
αμφισβητήσει ότι υπάρχει ελλιπής χρηματοδότηση ή ότι το Λύκειο έχει μετατραπεί σε
εξεταστικό κέντρο ή ακόμα ότι οι κρίσεις στελεχών γίνεται με κομματικά ή και
ιδεολογικά κριτήρια; Αυτό όμως που δεν έχει καμία βάση είναι πως οι υπαρκτές αυτές
καταστάσεις είναι και τα αίτια που ερμηνεύουν τα όσα βιώνουμε στο χώρο της παιδείας.
Οι προτάσεις
Ενα πολύ μεγάλο μέρος του κυβερνητικού προγράμματος της ΝΔ, αποτελούν οι
προτάσεις της, οι οποίες βεβαίως είναι ενταγμένες στη λογική της νεοφιλελεύθερης
διαχείρισης. Ας δούμε κάποιες από αυτές:
Οσον αφορά στα ολοήμερα δημοτικά, αφού ασκεί κριτική στη σημερινή κατάσταση
παραλείποντας σοβαρές πλευρές του ζητήματος (την ψυχοσωματική εξόντωση των
παιδιών και την αλλαγή των εργασιακών σχέσεων των δασκάλων από το «παράθυρο»),
διατυπώνει γενικόλογες προτάσεις που ακόμα και στο επίπεδο της διαχείρισης δείχνουν
αδύναμες να δώσουν έστω και στοιχειώδεις λύσεις.
• Την αξιολόγηση των πάντων. Οσο και να ωραιοποιεί τις λέξεις δεν μπορεί να
αποκρύψει το γεγονός πως η αξιολόγηση θα είναι μηχανισμός ιδεολογικής
διύλισης, εντατικοποίησης και παραπέρα υποταγής της εκπαίδευσης στις ανάγκες
των μονοπωλίων.
• Την επαρκή στήριξη των ΤΕΙ, μαζί με άλλες προτάσεις τεχνικής φύσης. Ετσι
αποδέχεται τον τεχνητό διαχωρισμό ΑΕΙ-ΤΕΙ που στην πραγματικότητα
εξυπηρετεί την εξεύρεση φθηνού κι ευέλικτου εργατικού δυναμικού.
• Την οικονομική αυτοτέλεια των πανεπιστημίων. Είναι πρόταση για την οποία δε
δίνονται περαιτέρω διευκρινίσεις γιατί θα δημιουργούσε προβληματισμό και
δυσαρέσκεια σε πλατύ κόσμο. Η διεθνής εμπειρία δείχνει πως μια τέτοια πρόταση
σημαίνει την εξεύρεση πόρων από τα πανεπιστήμια μέσω των μονοπωλίων, τα
οποία και θα βάζουν τους δικούς τους όρους λειτουργίας, στα πανεπιστήμια
προκειμένου να τα χρηματοδοτήσουν.
Εν κατακλείδι η ΝΔ δε διαφοροποιείται επί της ουσίας από την πολιτική του ΠΑΣΟΚ.
Τουναντίον με το συγκεκριμένο πακέτο προτάσεων ενισχύει την εμπορευματοποίηση της
παιδείας και την εντάσσει μέσα στο πλαίσιο των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, της
κοινωνικής συναίνεσης και του ευρωπαϊκού ιδεώδους.
« Η εργασία ως κοινωνικό αγαθό και αξία, στοιχειοθετεί το κατ' εξοχήν αίτημα του
συνόλου των κοινωνικών ομάδων, πέρα από ταξικά σχήματα ή άλλου είδους διακριτές
συμβάσεις».
Ασφαλώς και πρόκειται για ένα μυθώδες ψέμα, αφού είναι πασιφανές και αποδεδειγμένο
πως η αστική τάξη επιδιώκει στην ύπαρξη του εφεδρικού στρατού, προκειμένου να
«ρίχνει» την αξία της εργατικής δύναμης.
Μια κλασική θέση της αστικής σκέψης υιοθετείται από τη ΝΔ σχετικά με την αιτία της
σύγχρονης ανεργίας. Εμμεσα διαπιστώνει πως φταίνε οι νέες τεχνολογίες και άμεσα η
έλλειψη κατάρτισης των εργαζομένων. Αντιστρέφει με αυτό τον τρόπο την
πραγματικότητα, αφού οι νέες τεχνολογίες θα μπορούσαν και να μειώσουν το ωράριο
των εργαζομένων και να προσφέρουν νέες θέσεις εργασίας. Οσον αφορά στην έλλειψη
κατάρτισης, οι πρόσφατες εξελίξεις στη «Σίσερ Πάλκο» δείχνουν πως μια επιχείρηση
συχνά κλείνει, όχι γιατί οι εργάτες της είναι ανειδίκευτοι αλλά για να μεγιστοποιήσει τα
κέρδη της αναζητώντας αλλού φθηνότερο εργατικό δυναμικό.
Μια τρίτη παραδοχή -ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα- είναι ο κίνδυνος που ελλοχεύει για
κοινωνικές εκρήξεις από το πρόβλημα της ανεργίας: «Ο κίνδυνος μιας ανεπανόρθωτης
ρήξης του κοινωνικού ιστού είναι πλέον ορατός. Η μεγαλύτερη απειλή όμως αφορά το
ίδιο το πολιτικό σύστημα και την πολιτειακή του συγκρότηση.
Η διαφαινόμενη φτώχια και ο κοινωνικός αποκλεισμός για ορισμένα στρώματα του
πληθυσμού εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους αν συνυπολογίσουμε και τον αποκλεισμό από
την πολιτική διαδικασία. Ενα τέτιο ενδεχόμενο εγκυμονεί ανεξέλεγκτους κινδύνους και
τραυματίζει πάνω απ' όλα το περιεχόμενο της δημοκρατίας.
Δεν έχουμε παρά να συμφωνήσουμε με τις διαπιστώσεις της ΝΔ που αφορούν στις
επερχόμενες κοινωνικές εκρήξεις, με μία όμως σημαντική διαφορά. Η ΝΔ ενδιαφέρεται
ώστε αυτές οι εκρήξεις να μην υπάρξουν και αν υπάρξουν να τις κατευνάσει ή καλύτερα
να τις καταστείλει. Ως κόμμα του κεφαλαίου όμως, δε φοβάται απλώς τις κοινωνικές
εκρήξεις που θα έρθουν, αλλά το γεγονός ότι από αυτές μπορεί να προκύψει συνολική
αμφισβήτηση του καπιταλισμού.
Σε συνάρτηση με την προηγούμενη θέση της ΝΔ βρίσκεται και αυτή που προετοιμάζει
τις συνειδήσεις για όσα έρχονται: «Αναπόφευκτη εξέλιξη είναι η αντίληψη που θέλει το
άτομο να αλλάζει δύο και τρεις τομείς απασχόλησης στη διάρκεια της επαγγελματικής
του ζωής». Οσον αφορά στην πλήρη απασχόληση η ΝΔ διακηρύσσει ότι:
«Μακροπρόθεσμος και διαχρονικός στόχος δεν μπορεί παρά να είναι η πλήρης
απασχόληση για όλους τους πολίτες». Η διατύπωση είναι πολύ προσεκτική. Κατ' αρχήν
δεν ξεκαθαρίζεται τι ακριβώς σημαίνει «πλήρης απασχόληση». Κατά δεύτερο ό,τι και να
σημαίνει το «πλήρης απασχόληση», μας αποσαφηνίζεται ότι δε θα διασφαλιστεί από την
κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά θα είναι μακροπρόθεσμος και διαχρονικός στόχος...
Οι προτάσεις της ΝΔ, όπως και σε όλα τα ζητήματα, είναι στη λογική της διαχείρισης και
της εξυπηρέτησης των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Αφού λοιπόν ξεκαθαρίζει πως
απαραίτητος δρόμος επίλυσης του προβλήματος της απασχόλησης είναι ο κοινωνικός
διάλογος, στη συνέχεια προτείνει τη σύνδεση εκπαίδευσης-αγοράς, τη δια βίου
κατάρτιση, τη συγκρότηση μηχανισμών ψυχολογικής ενθάρρυνσης (!!!), ώστε ο
εργαζόμενος να αλλάζει χώρους επαγγελματικής δράσης (βλέπε εργασιακή
περιπλάνηση), την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας (βλέπε κι άλλο ξεζούμισμα των
εργαζομένων), την ισόρροπη ενίσχυση των θεσμών της μερικής και προσωρινής
απασχόλησης (βλέπε δουλιά με το κομμάτι) κλπ.
«Εντύπωση» προκαλεί και το γεγονός πως οι προτάσεις της ΝΔ συχνά δε διαφέρουν ούτε
φραστικά από αυτές της σοσιαλδημοκρατίας. Ετσι για παράδειγμα χρησιμοποιείται ο
όρος «κοινωνία των πολιτών» (μια από τις ιδεολογικές προμετωπίδες της
σοσιαλδημοκρατίας) ή επικαλείται τον αναδιανεμητικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει η
πολιτεία (η γνωστή φιλολογία της σοσιαλδημοκρατίας για το κράτος στρατηγείο που θα
αναδιανέμει τον πλούτο).
Είναι αυτονόητο πως η ΝΔ δε θέλει - όταν αναλύει τα περί ανεργίας - να φτάσει την
ανάλυσή της μέχρι τέλους. Ακόμα και σε αυτό το επίπεδο της περιγραφής χωλαίνει. Δεν
περιγράφει ολοκληρωμένα τις κοινωνικές επιπτώσεις που έχει η ανεργία στους
εργαζόμενους (οικονομικές, ψυχολογικές, σωματικές, οικογενειακές κ.ά.). Κυρίως όμως
δεν αναφέρεται στα πραγματικά αίτια του φαινομένου, που ανάγονται στη βασική
αντίθεση του καπιταλισμού (κεφάλαιο-εργασία).
Να πούμε τέλος για μια άτυπης μορφής πρόταση της ΝΔ. Αναφερόμαστε στα γνωστά
«ταξίματα» ενόψει των εκλογών. Προκειμένου η εκλογική νίκη να έρθει πιο κοντά,
στελέχη της ΝΔ υπόσχονται θέσεις εργασίας σε ημέτερους και μη. Πέρα από το
σοβαρότατο ζήτημα της πολιτικής ομηρίας και της εξαγοράς των συνειδήσεων υπάρχει
και κάτι ακόμα. «Βόλεμα» σε κάποιες θέσεις εργασίας σημαίνει απόλυση κάποιων άλλων
εργαζομένων, αλλά και με βάση τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις μοίρασμα της
ανεργίας και καθεστώς «ημιεργασίας», δηλαδή «ημιζωής».
ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΔ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
Η κριτική που άσκησε η ΝΔ στις αλλαγές που επέφερε στο ασφαλιστικό η κυβέρνηση
του ΠΑΣΟΚ, ήταν ως συνήθως ακίνδυνη: «Εμείς -σε αντίθεση με την κυβέρνηση-
είπαμε δημόσια και κατηγορηματικά ότι οι προτάσεις που μειώνουν τις συντάξεις των
οικονομικά ασθενέστερων, που ουσιαστικά αφαιρούν τις συντάξεις των οικονομικά
ασθενέστερων, που ουσιαστικά αφαιρούν τη σύνταξη από τις μητέρες, που επιβάλλουν
όρια ηλικίας, στα οποία είναι αδύνατο να αντέξουν οι εργαζόμενοι, δε θα περάσουν».
Πέρα από κάποιες φιλολαϊκές αοριστολογίες που υπάρχουν για να χρυσώσουν το χάπι,
είναι ευδιάκριτη η πρόθεση της ΝΔ να συνεχίσει την πολιτική του ΠΑΣΟΚ (συνέχιση
των μέτρων του '90-'93, καμία αναφορά για κατάργηση των μέτρων ΠΑΣΟΚ,
«τζογάρισμα» της δημόσιας περιουσίας κ.ά.).
Η ΝΔ φαίνεται πως έχει δουλέψει συστηματικά την προπαγανδιστική τακτική της ή όπως
ονομάζεται από τα αστικά κόμματα την «επικοινωνιακή πολιτική». Βασικά της
χαρακτηριστικά είναι: Η χρήση μιας απλής και προσιτής γλώσσας σε γενικές γραμμές, με
έντονο το στοιχείο της καταγγελίας, που θα μπορεί να αγγίξει το συναίσθημα και την
αγανάκτηση από την κυβερνητική πολιτική πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Πρόκειται για
λεξιλόγιο που επιχειρεί να «ακουμπήσει» ακόμα και ριζοσπαστικές δυνάμεις, αφού
μοιάζει να διαπερνάται από κοινωνικές ευαισθησίες. Οι συνεχείς επικλήσεις για εθνική
ομοψυχία και η ένταξη των προτάσεων της σε ένα πλαίσιο «εθνικού συμφέροντος»,
ταυτίζοντας ουσιαστικά τον πατριωτισμό με την κοινωνική συναίνεση. Ο τονισμός του
γεγονότος ότι «είμαστε συνεχιστές του κόμματος που άνοιξε την ευρωπαϊκή πόρτα στην
Ελλάδα». Η προσπάθεια να φορτιστεί θετικά η έννοια του φιλελευθερισμού. Το κλισέ
«εμείς είμαστε το πρωτότυπο, οι άλλοι το κακέκτυπο». Η παρουσίαση των
αποτελεσμάτων ως αίτια κάποιου προβλήματος ή η αναγωγή δευτερευόντων αιτιών σε
πρωτεύοντα και γενικά ο υπερτονισμός του επουσιώδους. Η προσέγγιση σε στρώματα
στα οποία δεν είχε πρόσβαση ή δυσκολευόταν να την αποκτήσει (επίσκεψη στον Αϊ
Στράτη, στις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας, συνεχείς επικλήσεις των ανθρώπων που
πλήττονται από τη φτώχια, έκδοση του «αντιαμερικανικού» βιβλίου από το Λούλη που
μάλιστα εκθειάστηκε από τον Πάγκαλο, κ.ά.). Αυτή η προσέγγιση επιχειρείται με το
πλασάρισμα του ιδεολογήματος για την απουσία πλέον των διαχωριστικών γραμμών του
παρελθόντος. Σε αυτό το πλαίσιο ανήκει και η (προσωρινή) εγκατάλειψη του
χοντροκομμένου αντικομμουνισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι λείπει η άλλη πλευρά, ο
ραφιναρισμένος αντικομμουνισμός. Η χρησιμοποίηση «σκληρής αντιπασοκικής»
γλώσσας προκειμένου να καρπωθεί την ογκούμενη δυσαρέσκεια.