PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

TAJUK 1

PERKEMBANGAN DAN PENGUASAAN BAHASA

Sinopsis Tajuk ini disusun untuk membolehkan pelajar mengetahui dan menjelaskan tahap-tahap perkembangan dan penguasaan bahasa dalam kalangan pelajar termasuklah murid normal, murid pendidikan pemulihan, dan murid bermasalah pembelajaran. Selain itu tajuk ini juga akan membincangkan teori-teori pemerolehan bahasa , faktor-faktor yang mempengaruhi pemerolehan bahasa, dan fungsi alat-alat artikulasi yang terlibat dalam sistem pengujaran. Seterusnya tajuk ini juga akan menjelaskan masalah dalam penguasaan bahasa dan prinsip-prinsip dalam Intervansi Bahasa. Terapi dalam pendidikan Pemulihan akan turut dibincangkan pada bahagian akhir tajuk ini.

Hasil Pembelajaran Pada akhir tajuk ini, pelajar akan dapat !enjelaskan tahap perkembangan dan penguasaan bahasa, faktor-faktor yang mempengaruhi pemerolehan bahasa dan fungsi alat artikulasi. !enghuraikan teori pembelajaran yang memperkukuh kandungan pengetahuan pedagogi Pendidikan Pemulihan. !enunjukkan ciri-ciri kebolehan bekerja terutama dalam perbincangan dan

pembentangan hasil tugasan.

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

Kerangka aj!k PERKEMBANGAN DAN PENGUASAAN BAHASA

Ta"ap Perkembangan

Teori Pemerole"an Ba"asa

#ak or $ang Mempengar!"i Ba"asa

Ala Ar ik!lasi

Masala" Dalam Peng!asaan Ba"asa

Prinsip%Prinsip &n er'ensi Ba"asa

Terapi Dalam Pen(i(ikan Pem!li"an

1)*
1)1

PERKEMBANGAN DAN PENGUASAAN BAHASA Ta"ap Perkembangan Ba"asa Tahap perkembangan bahasa seseorang kanak-kanak dapat dilihat daripada segi kemampuan menerima, memahami dan melahirkan semula bahasa. "emampuan ini berkembang beransur-ansur mengikut masa dan saling berkait antara satu sama lain. #engan perkembangan bahasa yang semakin meningkat ini, kanak-kanak tersebut akan dapat membuat huraian dan penjelasan berkenaan sesuatu perkara dengan lebih baik serta cekap dalam komunikasi seharian mereka. #alam membincangkan tahap perkembangan bahasa kanak-kanak, pelbagai pendapat dan pandangan dikemukakan. $ntara tahap perkembangan bahasa yang dikemukakan adalah yang dikemukakan oleh %odman dan &romkin '())*+ seperti berikut, i. ii. iii. iv. Tahap vokalisasi bunyi 'babbling+ Tahap satu kata 'holofrasis+ Tahap dua kata Tahap ujaran telegrafi 'telegraphic speech+

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

&) Ta"ap +okalisasi B!n,i -Babbling. Sejak dilahirkan kanak-kanak telah mula mengeluarkan bunyi-bunyi dalam bentukbentuk seperti tangisan, rengekan, dengkuran dan sebagainya. Bunyi-bunyi yang dihasilkan tersebut mirip dangan bunyi-bunyi konsonan dan vokal. -alau bagaimanapun bunyi-bunyi tersebut dikategorikan sebagai bunyi prabahasa '&romkin dan %odman, ())*+. Setelah mencapai umur kira-kira enam bulan, seseorang bayi mula mengeluarkan bunyi-bunyi bahasa yang lebih kerap dan lebih jelas bunyinya sama ada bunyi konsonan ataupun vokal yang biasanya bercampur aduk seperti penghasilan bunyi frikatif dan nasal. -alau bagaimanapun tidak diketahui sama ada bunyi-bunyi yang dihasilkan merujuk kepada objek-objek atau maksud-maksud tertentu. .ontohnya bunyi-bunyi seperti Papapa//..mamam///amamam/..0a0a0a/.. Sesuai dengan peningkatan pertumbuhan dan perkembangan seseorang bayi, bunyibunyi bahasa yan dihasilkan menerusi aktiviti bebelan atau celotehan bebas ini lamakelamaan akan menghasilkan bunyi-bunyi bahasa yang lebih jelas kerana pada tahap ini mereka cuba untuk meniru bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh orang de0asa di sekeliling mereka. ii) Ta"ap Sa ! Ka a -Holo/rasis. Tahap ini la1imnya dicapai oleh seseorang kanak-kanak apabila mereka mencapai umur (2 hingga (3 bulan. Pada tahap ini juga ujaran-ujaran yang mereka lakukan mula merujuk pada sesuatu yang mereka peroleh di sekeliling mereka. ayah, 4mam5 yang merujuk pada makan dan sebagainya. !enurut pendapat para peneliti bahasa kanak-kanak, kata-kata yang diujarkan pada tahap ini mempunyai * fungsi iaitu kata-kata yang dikaitkan dengan perlakuan kanakkanak itu sendiri, menyatakan perasaan, atau menamakan sesuatu benda. Pada tahap Sebagai contoh mereka mengucapkan 4ma5 yang merujuk kepada 4mama5, 4yah5 yang merujuk kepada

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

ini juga mereka sudah mula biasa menggunakan huruf-huruf konsonan seperti m,p,s,k dan huruf-hiruf vocal seperti a, e, i, o ,u. iii) Ta"ap D!a Ka a Tahap ini berlaku ketika kanak-kanak mencapai usia kira-kira (3-26 bulan. Pada tahap ini kanak-kanak mula mengucapkan ujaran-ujaran yang mengandungi dua kata mudah yang signifikan dengan kehidupan mereka. Pada tahap ini juga ujaran-ujaran yang dihasilkan sudah mula merujuk kepada makna-makna tertentu seperti 4nak mam5 merujuk 4hendak makan5, 4mama /kut5 bermaksud 4mama nak ikut5. Pada tahap ini kanak-kanak sudah mula berfikir secara 4subjek 7 prediket5 tetapi aspek-aspek seperti kata ganti nama diri dan kata jamak masih belum dapat digunakan dengan betul. i') Ujaran Telegra/is -Telegrap"i0 Spee0". Pada usia 2-* tahun, kanak-kanak mula menghasilkan ujaran kata ganda atau dikenali juga sebagai ujaran telegrafis. "anak-kanak juga sudah mampu membentuk kata "osa kata mereka juga menjadi ayat-ayat mudah yang berurutan dengan betul.

semakin bertambah dengan pesat hasil peniruan daripada orang de0asa di sekelilingnya dan pengucapan mereka juga semakin mirip orang de0asa. &romkin dan %odman '())*+ menyatakan baha0a hasil peniruan bahasa kanak-kanak pada usia ini masih belum mencapai tahap yang diinginkan oleh orang de0asa kerana terdapat pengguguran-pengguguran tertentu seperti pengguguran bunyi vokal, konsonan ataupun kata sendi. .ontohnya kanak-kanak akan mengujarkan ayat 48e go out5 yang merujuk pada 48e is going out5 dan 4yah gi ja5 yang merujuk pada 4ayah pergi kerja5. Selain tahap tersebut, terdapat juga tahap perkembangan bahasa yang dikemukakan oleh #.. 9orton '()3:+ dalam bukunya The ;ffective Teaching of <anguage $rts . !enurut 9orton tahap-tahap perkembangan bahasa kanak-kanak adalah seperti berikut,

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

Um!r * bulan

1iri%0iri Peng!asaan Ba"asa Bermula dengan pelbagai bunyi bahasa dan semakin lama melupuskan penggunaan bunyi-bunyi tersebut yang tidak digunakan dalam persekitarannya.

(2 bulan ' ( tahun +

!enggunakan kata tunggal seperti =mama= dan =baba=.,Perkataan ini melambangkan keseluruhan ayat yang hendak dikatakan. !enggunakan dua atau tiga patah perkataan seperti tengok ayam. "anak-kanak me0ujudkan peraturan-peraturan berbahasa yang tersendiri. "osa kata yang dikuasai lebih kurang *66 patah perkataan.

(3 bulan ' ((>2 tahun +

2? bulan - *@ bulan ' 2 tahun - * tahun +

"anak-kanak menggunakan perkataan dari pelbagai jenis kata. "anak- kanak boleh menggunakan ayat mudah dan ayat majmuk. !ula memasukkan konsep banyak dan sedikit dalam ayat.

*@ bulan - ?3 bulan ' * tahun - ? tahun +

Penggunaan kata-kata yang berunsur negatif mula digunakan. "onsep nombor seperti satu, dua dan tiga dapat difahami. Pertuturan semakin kompleks dengan penggunaan lebih banyak kata adjektif, kata kerja, kata ganti diri dan kata hubung. $nggaran penguasaan kosa kata ialah (:66 perkataan. Bahasa semakin abstrak dan dapat menguasai peraturan-

?3 bulan - @6 bulan ' ? tahun - : tahun +

peraturan asas berbahasa. "anak-kanak menggunakan ayat-ayat yang betul dari segi struktur tatabahasa. Perbendaharaan kata lebih kurang 2:66 perkataan.

"ebanyakan kanak-kanak menggunakan ayat-ayat kompleks.

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

Betul penggunaan kata ganti diri dan struktur tatabahasa. Purata : tahun - @ tahun jumlah perkataan ialah @.3 perkataan. "anak - kanak menguasai lebih kurang @666 perkataan.

"anak A kanak bertutur menggunakan ayat kompleks dan @ tahun A B tahun perkataan seperti kalau, jika dsb. Bahasa semakin simbolik. "anak-kanak mula membaca dan menulis serta memahami konsep masa dan musim. Purata panjang ayat ialah B.: perkataan. 3 tahun A (6 tahun "anak-kanak mula menghubungkan konsep kepada idea-idea umum dengan menggunakan kata hubung seperti 0alaupun, sementara dan manakala. Purata perkataan dalam ayat ialah ) perkataan. (6 tahun A (2 tahun "anak- kanak menggunakan ayat-ayat majmuk dalam kehidupan. Perkataan seperti mungkin dan pasti semakin kerap digunakan. Purata perkataan dalam ayat ialah ).: perkataan. 1)2 1)2)1 Teori Pemerole"an Ba"asa Teori Be"a'io!ris

Teori Behavioris yang dipelopori oleh Bloomfield dan dikembangkan oleh 3a son4 Skinner serta T"orn(ike menyatakan baha0a proses pembelajaran bahasa sangat berkait rapat dengan aspek rangsangan dan gerak balas ataupun latihan dan pengulangan. $bdul $1i1 '2666+ berpendapat bahasa sesuatu perlakuan itu dapat dibentuk dengan menggunakan ransangan yang sesuai. Perlakuan tersebut akan dapat dikekalkan sekiranya diperkukuh dengan ganjaran. Cleh itu teori behavioris ini turut mementingkan persekitaran murid untuk membantu proses pengajaran dan pembelajaran. 8al ini termasuk perlakuan guru, ka0an-ka0an mereka sendiri serta suasana dalam bilik darjah. !enurut Skinner'()*3+, pembelajaran bahasa kanak-kanak berlaku apabila ibu bapa atau ahli keluarga yang lain mengajar kanak-kanak bercakap dan memberi galakan dengan memberi ganjaran setiap kali kanak-kanak dapat meniru atau menyebut perkataan yang diajar itu. Danjaran yang diberi adalah untuk mengukuhkan sesuatu perlakuan bahasa yang betul yang berjaya dilakukan oleh kanak-

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

kanak. $ntara ganjaran yang diberikan adalah bercakap.

pujian seperti 5pandai5, senyuman,

ciuman, tepuk tangan, pelukan, dan lain-lain yang boleh merangsang kanak-kanak #i samping itu guru juga boleh mengadakan aktiviti bahasa seperti pertandingan pidato atau bahas, berbalas pantun, deklamasi puisi dan sebagainya di sekolah dari semasa ke semasa dan pemenang daripada aktiviti tersebut diberikan ganjaran sebagai peneguhan. ;.<. Thorndike merupakan antara ahli linguistik ulung yang mengemukakan beberapa hukum penting yang berkaitan dengan aspek perlakuan dalam teori Behaviorisme yang boleh diterapkan dalam aktiviti-aktiviti pengajaran dan pembelajaran bahasa '$bdul $1i1, 2666+. 8ukum pertama ialah hukum latihan. !engikut hukum ini, latihan amat penting untuk membina dan mengukuhkan sesuatu perlakuan yang dikehendaki. #alam bidang pengajaran dan pembelajaran bahasa, latihan diperlukan dalam bidang lisan seperti sebutan, intonasi dan bacaan nyaring. mengarang. 8al yang sama juga berlaku dalam 8ukum ini menyatakan baha0a aspek-aspek lain pengajaran bahasa seperti aspek tatabahasa, menulis dan 8ukum kedua ialah hukum kesan. perlakuan-perlakuan yang ingin dibentuk akan lebih tekal atau berterusan sekiranya diberikan rangsangan dan ganjaran yang positif. Pemberian ganjaran tersebut juga perlulah diberikan dalam kadar segera selepas sesuatu perlakuan bahasa yang dikehendaki dibentuk oleh kanak-kanak. Pemberian gred atau markah adalah antara kaedah yang paling la1im digunakan oleh guru-guru dalam pengajaran bahasa. 8ukum kesan menyatakan baha0a faktor yang paling penting menentukan kesan ganjaran terhadap respon atau perlakuan yang baik ialah masa. 8al ini bermakna lebih singkat masa antara respon dan anjaran, maka akan lebih kuatlah perkaitan antara kedua-duanya. 8ukum ketiga ialah hukum tubi. !enurut hukum ini, ganjaran memberikan kepuasan kepada pihak yang melakukan sesuatu respon. #alam hal ini, semakin kerap ganjaran diberikan, maka semakin menjadilah perlakuan yang dikehendaki itu berlaku. #alam bidang pengajaran dan pembelajaran bahasa, ganjaran perlu kerap diberikan berikutan dengan sesuatu aktiviti atau perlakuan bahasa yang baik. 8al ini termasuklah komen positif guru yang membina, ganjaran berbentuk hadiah, gred atau markah dan sebagainya.

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)2)2

Teori Men alis

Teori mentalis dikemukakan oleh 9oam .homsky '():)+ yang mengatakan baha0a pemerolehan bahasa berlaku secara mentalis. !enurutnya, kanak-kanak dilahirkan dengan alat pemerolehan bahasa yang bersifat universal. !elalui alat ini kanak-kanak berpotensi secara semula jadi untuk mempelajari apa-apa sahaja jenis bahasa. .homsky mendasarkan teorinya kepada satu hipotesis iaitu Hipo esis N!rani ' The Innateness 8ypothesis+ yang mengatakan baha0a otak manusia telah dipersiapkan secara semula jadi 'genetik+ untuk berbahasa. Ctak manusia telah diperlengkapkan dengan struktur bahasa sejagat yang dikenali sebagai 5AD ' <anguage $cEuisition #evice+. Bagi menguatkan teorinya tentang <$#, .homsky memberikan empat kenyataan iaitu, i. ii. proses pemerolehan bahasa semua kanak-kanak boleh dikatakan sama, proses pemerolehan bahasa ini tidak ada kaitannya dengan kecerdasan 'anak yang mempunyai IF rendah juga juga memperoleh bahasa pada masa dan cara yang hampir sama +, iii. iv. proses pemerolehan bahasa tidak pula dipengaruhi oleh motivasi atau emosi kanak-kanak , dan tatabahasa yang dihasilkan oleh semua kanak-kanak boleh dikatakan sama.

Berkaitan dengan keupayaan sejadi 'innate+ kanak-kanak dalam mempelajari bahasa ibundanya, .homsky memberikan tiga hujah berikut, i. 0jujudnya unsur-unsur kesejagatan berupa kategori-kategori tatabahasa, ii. iii. bentuk-bentuk ujaran yang didengari kanak-kanak tidak akan diperolehinya tanpa keupayaan sejadi, dan kanak-kanak boleh menguasai bahasa ibundanya dalam tempoh ? hingga : tahun dan tanpa keupayaan sejadi bahasa itu tidak akan dikuasai. dalam sesuatu bahasa iaitu kesejagatan

formal yang terdiri daripada ciri-ciri tatabahasa dan kesejagatan substantif yang

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)2)6

Teori Kogni i/

Teori "ognitif berlandaskan pandangan Piaget seorang ahli psikologi berbangsa S0iss. !enurut Piaget, perkembangan bahasa kanak-kanak berkait rapat dengan perkembangan mentalnya. !alah beliau berpendapat baha0a bahasa kanak-kanak itu adalah manifestasi penting daripada perkembangan mentalnya. #engan menggunakan otak manusia mempunyai kebolehan dalam mempelajari pelbagai perkara termasuk menguasai bahasa. 8al ini kerana menurut aliran kignitif, pembelajaran merupakan sesuatu proses mentalis dan bukan mekanis. Sebelum memperkenalkan teori kognitif ini, Piaget telah menerangkan tentang maksud kecerdasan. "ecerdasan merupakan satu bentuk keseimbangan atau penyeimbangan ke arah semua fungsi kognitif bergerak. Piaget seterusnya berpendapat baha0a kecekapan kanak-kanak untuk memperoleh sesuatu bahasa adalah berdasarkan kognitif dan setiap kanak-kanak akan melalui pengalaman mereka dengan objek dan tindakan dalam persekitarannya. Gntuk memperoleh penguasaan bahasa seseorang kanak-kanak perlu melalui beberapa peringkat perkembangan kognitifnya. Peringkat pertama dikatakan sebagai peringkat deria-motor iaitu kanak-kanak berumur dalam lingkungan (3 bulan hingga 2 tahun. Pada peringkat pelbagai bentuk ini kanak-kanak membentuk skemata atau struktur kognitif hasil simbolik. #ari umur 2 hingga B tahun, kanak-kanak memasuki umur ? tahun kanak-kanak daripada interaksi yang aktif dengan persekitaran. Pengetahuan digambarkan dalam peringkat tahap pemikiran praoperasi konkrit. #alam peringkat ini penguasaan bahasa kanak-kanak semakin berkembang. #alam lingkungan sudah mula pandai bercakap dan boleh membentuk ayat serta memahami percakapan orang lain. Peringkat ketiga adalah operasi konkrit 'B A (2 tahun+ iaitu sudah dapat menguasai beberapa kemahiran seperti hukum pengekalan, konsep hubungan, pengkategorian, dan persirian. Pada peringkat ini, kanak-kanak akan lebih mudah memehami dan mempelajari sesuatu perkara jika mereka diperkenalkan dengan perkara yang berupa konkrit atau maujud. $ktiviti-aktiviti berbentuk 5hands on5 memang sesuai dalam mambantu tahap perkembangan kognitif mereka.

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

Peringkat yang terakhir ialah peringkat operasi formal iaitu usia (2 tahun dan ke atas. Pada tahap ini, kematangan kognitif mereka sudah semakin baik dan mula dapat menilai sesuatu yang abstrak. !ereka juga mula cuba untuk menaakul setiap bentuk dan situasi yang berlaku disekeliling mereka.Sinclair dalam Huriah, %aminah dan Sofiah '())*+ menerusi kajiannya mendapati baha0a kanak-kanak tidak mampu untuk mengungkapkan kata-kata atau bahasa yang kompleks sehingga mereka mencapai peringkat perkembangan intelek tertentu. #aripada kajian tersebut juga Sinclair membuat kesimpulan baha0a latihan lisan kurang berkesan terhadap pemerolehan bahasa seseorang kanak-kanak sebelum mencapai tahap intelek yang tertentu. Sementara itu, ahli kognitif menegaskan baha0a proses pemerolehan bahasa merupakan satu proses mental dan perkembangan bahasa yang antara satu sama lain sangat berkait rapat. "anak-kanak akan memperoleh bahasa ketika berada diperingkat deria motor dan konkrit kepada abstrak. #engan hal yang demikian jelaslah baha0a pemerolehan bahasa adalah bergantung pada persekitaran kanak-kanak untuk memproses skema yang sedia ada bagi tujuan asimilasi dan akomodasi melalui pendedahan terhadap pengalaman baharu. 1)2)7 Teori &n eraksionalis

Tokoh-tokoh teori interaksionalis adalah seperti Bloom, Bo0ennan, dan .romer. $liran ini berpendapat baha0a kebolehan kognitif semata-mata tidak akan mampu menjelaskan pemerolehan bahasa kerana perkembangan kognitif hanya melengkapkan seseorang kanak-kanak dengan kebolehan mentafsir makna tetapi tidak menjamin pentafsiran ini boleh dilahirkan dalam bentuk bahasa. "anak-kanak masih perlu didedahkan kepada interaksi linguistik supaya mereka boleh mempelajari cara-cara makna-makna konitif digambarkan dalam bentuk bahasa dengan tepat. 8asil kajian Sno0n '()B2+ dan %ingle '()B3+ menunjukkan baha0a pemerolehan bahasa kanakkanak adalah akibat interaksi penjaga-penjaga dengan kanak-kanak. Huriah <ong, %aminah dan Sofia '())*+ menjelaskan baha0a pendapat ahli-ahli interaksionalis mendapat sokongan kerana hujah-hujah pemerolehan bahasa mereka mempunyai bukti-bukti kukuh hasil kajian daripada tokoh-tokoh seperti Bloom, 8alliday dan -ells. "ajian yang didijalankan oleh Bloom menunjukkan baha0a kanak-kanak dapat memahami berbagai-bagai kategori semantik. Bo0erman pula berpendapat perbe1aan

10

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

ini timbul kerana kedua-dua menggunakan kognitif yang berbe1a. teori pemerolehan bahasa.

8al ini demikian

kerana proses kognitif dan proses bahasa merupakan suatu perkara yang penting dalam

Huriah <ong, %aminah dan Sofia '())*+ turut memetik pandapat ahli interaksionalis baha0a setiap perkembangan bahasa melibatkan proses kognitif dan juga proses interaksi bahasa. sekeliling. 8alliday turut berpendapat setiap kanak-kanak perlu menguasai bahasa. 8al ini disebabkan setiap manusia perlu untuk berinteraksi dengan masyarakat "amarudin 8usin '())3+ dalam bukunya Pedagogi bahasa menyatakan #engan pendedahan yang diterima, kanak-kanak boleh jelas dan tepat. Teori yang dikemukakan oleh baha0a teori pembelajaran interaksionalis memerlukan kanak-kanak didedahkan kepada interaksi linguistik. mengenal pasti dan mempelajari bagaimana untuk menggambarkan makna kognitif dalam satu bentuk linguistic yang 8alliday ini melibatkan pembelajaran bahasa adalah sebagai salah satu alat interaksi dan proses ini melibatkan mental dan linguistik. tatabahasa dan makna. Seseorang penutur jati yang baik haruslah boleh menggunakan struktur-struktur bahasa yang betul sama ada dari segi

1)6

#ak or%#ak or $ang Mempengar!"i Pemerole"an Ba"asa

&aktor-faktor Pemerolehan Bahasa

&aktor kematangan fisiologikal

&aktor Sosial dan persekitaran

&aktor "ognitif

Raja" ()1 8 #ak or%#ak or $ang Mempengar!"i Pemerole"an Ba"asa

1)6)1

#ak or Kema angan #isiologikal

11

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

&aktor kematangan fisiologikal merujuk kepada kematangan fungsi-fungsi otak yang sempurna. 8al ini kerana individu yang mengalami kecederaan pada sel-sel otak akan terjejas pemerolehan bahasanya.

Raja" 1)2 8 Ba"agian%Ba"agian 9 ak $ang Pen ing Dalam Pemprosesan Ba"asa

Bahagian-bahagian otak yang berperanan penting dalam proses pemerolehan bahasa ialah ka0asan broca dan ka0asan 0ernicke. "a0asan broca terletak dekat tengah hemisfera cerebral kiri iaitu tempat pertemuan antara frontal, parietal dan temporal lobes. "a0asan ini juga merupakan bahagian otak yang bertangungja0ab terhadap pembentukan urutan bahasa. masalah artikulasi, "ecederaan pada ka0asan ini boleh mengakibatkan ujaran yang pendek atau tanpa tatabahasa penghasilan

sertakesilapan dalam ejaan. !asalah yang la1im berlaku ialah bahasa ekspresif iaitu pertuturan atau penulisan terjejas 'brocaIs aphasia+.

"a0asan 0ernicke pula terletak di bahagian belakang hemisfera cerebral kiri dalam temporal lobe. "a0asan ini merupakan bahagian otak yan bertanggungja0ab terhadap kefahaman bahasa. "ecederaan atau kecacatan ka0asan ini menjejaskan pemahaman bahasa iaitu bahasa reseptif '0ernickeIs aphasia+. Individu yang mengalami

12

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

kecederaan di ka0asan 0ernicke boleh menyebabkan individu menghasilkan sebutan atau ujaran yang panjang dan bertatabahasa tetapi kurang memba0a maksud seperti kata nama dan kata kerja. "ecederaan serius pada kedua-dua ka0asan otak tersebut akan mengakibatkan masalah bahasa yang teruk sama ada bahasa reseptif mahupun bahasa ekspresif 'global aphasia+ 1)6)2 #ak or Sosial (an Perseki aran

&aktor sosial dan persekitaran merujuk pada bagaimana seseorang kanak-kanak itu berinteraksi dengan dunia persekitarannya. 8al ini kerana mempelajari bahasa adalah proses peniruan oleh seseorang daripada individu di persekitarannya. 8al ini dapat dibuktikan dengan kes seorang budak perempuan bernama Denie yang ditemui terkurung dalam sebuah bilik untuk satu tempoh masa yang sangat lama. -alaupun dia mempunyai system fisioloikal yang normal namun dia tidak dapat berbahasa dan mengalami masalah kele0atan kognitif kerana pergaulannya dengan manusia dan dunia sekeliling yang sangat terbatas. "ajian-kajian bahasa juga menunjukkan baha0a kualiti dan kuantiti seseorang mempengaruhi perkembangan bahasanya. Pengalaman a0al dalam interaksi sosial juga memainkan peranan penting dalam membentuk perkembangan bahasa seseorang individu. 8al ini dapat dibuktikan apabila didapati kanak-kanak dari keluarga yang mempunyai tahap sosioekonomi yang tinggi mempunyai kosa kata yang lebih luas. Selain itu, lebih luas interaksi seseorang kanakkanak dengan ibu bapa dan orang di sekelilingnya semakin luas jugalah kosa katanya. "anak-kanak yang datang dari keluarga yang mendapat bantuan daripada badan-badan kebajikan juga didapati mempunyai kosa kata yang lebih terhad berbanding kanakkanak yang lebih berada.

1)6)6

#ak or Kogni i/

&aktor kognitif memainkan peranan yang sangat penting dalam proses pemerolehan bahasa kerana pemprosesan maklumat berlaku dalam kognitif. $hli-ahli linguistic telah

13

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

bersetuju baha0a faktor kognitif memainkan peranan penting dalam penguasaan bahasa. Beberapa pandangan telah dikemukakan untuk untuk menja0ab pertikaian tentang hubungkait antara bahasa dengan kognisi. Piaget '():?+ menyatakan baha0a kognisi, pengetahuan dan persepsi mendahului proses pemerolehan bahasa seseorang. !enurut beliau lagi bahasa adalah salah satu fungsi simbolik yang berkembang dalam minda kanak-kanak melalui pertumbuhan dan interaksi dengan persekitaran. Beberapa asas pencapaian kognitif seperti distancing dan object permanence perlu berlaku sebelum perkembangan bahasa kerana pada masa ini kanak-kanak mula beralih dari dunia fi1ikal kepada dunia simbolik. -horf '():@+ pula berpendapat baha0a bahasa mempengaruhi persepsi seseorang terhadap dunia persekitarannya. Sekiranya kita mempunyai bahasa untuk menjelaskan tantang sesuatu perkara kita turut mempunyai persepsi atau kefahaman terhadap perkara tersebut. Jygotsky '()@2+ berpendapat baha0a bahasa dan kognisi adalah saling bergantung. 8al ini kerana bahasa dan kognisi merupakan dua sistem yang berkembangan secara berasingan. Pada peringkat a0al bahasa berlaku kerana adanya proses interaksi dengan orang lain. Seterusnya bahasa akan mengalami proses internalized iaitu proses bahasa dan pemikiran disealirkan. Proses ini membolehkan kanak-kanak menjalankan pemikiran abstrak dan penaakulan simbolik. Jygotsky juga berpendapat baha0a pemikiran tidak akan berkembang seterusnya tanpa bahasa. "edua-dua elemen iaitu bahasa dan pemikiran. kognisi bergantung kepada kematangan

8al ini kerana kebolehan berbahasa dan berfikir dalam diri seseorang

berkembang seiring dengan perkembangan saraf pusat. Semasa sistem saraf pusat mencapai tahap kematangan tertentu, bahasa dan kognisi juga berkembang dan mungkin perkembangan ini berlaku secara berasingan. "adang kala terdapat masalah kecelaruan bahasa dalam diri seseorang. 8al ini disebabkan oleh masalah disfungsi fisiologi seperti gangguan saraf dalam otak.

1)7

Ala %Ala Ar ik!lasi

14

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

Raja" 1)7 8 Ala %ala Ar ik!lasi 1)7)1 Bibir

Bibir merupakan alat artikulasi yang terletak di bahagian luar rongga mulut yang berfungsinya menyekat pengaliran udara yang keluar dari paru-paru. Bibir terdiri dairpada otot-otot yang kenyal yang boleh dihamparkan dan dibundarkan. $pabila kita membunyikan bunyi :i; misalnya, keadaannya menjadi hampar, sebaliknya apabila kita membunyikan :!; bibir menjadi bundar. Bibir juga berfungsi di dalam membuat sekatan kepada udara yang keluar daripada rongga mulut. Gntuk membunyikan bunyi :m;4 :p; (an :b; misalnya, udara disekat di bibir 1)7)2 5i(a"

<idah merupakan organ artikulasi yang terpenting dan paling aktif di dalam pengeluaran bunyi-bunyi bahasa. <idah terbahagi kepada empat bahagian, iaitu hujung, tengah, hadapan, dan belakang. Bahagian-bahagian lidah ini boleh digerak-gerakkan sama ada diangkat, dinaikkan atau diturunkan untuk membuat penyekatan terhadap udara yang keluar melalui rongga mulut. Bahagian hadapan, tengah, dan belakang lidah penting didalam pengeluaran bunyi vokal, iaitu vokal hadapan, vokal tengah dan vokal belakang.8ujung lidah pula merupakan bahagian yang paling aktif, boleh digerakgerakkan kemana-mana bahagian mulut untuk menyekat peredaran udara. Hadi, lidah aktif sekali dalam proses pengeluaran bunyi-bunyi bahasa dan ia disebut sebagai artikulator.

15

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)7)6

G!si -Al'eolar.

Dusi adalah organ pertuturan yang terletak di antara gigi dan lelangit keras. "eadaannya cembung, melengkung dan ia berfungsi sebagai daerah artikulasi, iaitu daerah penyebutan. Dusi berperanan dalam pengeluaran bunyi-bunyi seperti : ; :(; :l;4 :r;4 :s;4 :<; dan sebagainya dengan bantuan hujung lidah yang berfungsi membuat penyekatan. 1)7)7 5elangi -pala al.

<elangit dapat dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu lelangit keras dan lelangit lembut. <elangit keras terletak di antara gusi dan lelangit lembut dan berfungsi sebagai daerah artikulasi di dalam pengeluaran bunyi. Sementara lelangit lembut pula terletak ke dalam sedikit, iaitu selepas lelangit keras dan sebelum anak tekak. <elangit lembut boleh diturunkan dan dinaikkan. $pabila diturunkan, rongga mulut akan tertutup dan udara akan keluar melalui rongga hidung dan apabila ia diturunkan, rongga mulut akan tertutup dan udara terpaksa keluar melalui rongga hidung. Crgan ini amat penting untuk menentukan sama ada bunyi yang dikeluarkan itu bunyi sengau ataupun tidak. $pabila lelangit lembut diturunkan, bunyi yang keluar ialah bunyi sengau dan kalau dinaikkan bunyi yang keluar bukan bunyi sengau. 1)7)= Anak Tekak

$nak tekak terletak dibahagian belakang rongga mulut dan berhampiran dengan lelangit lembut 'malah anak tekak terletak bersambungan dengan lelangit lembut+. $nak tekak biasanya berfungsi sebagai alat pertuturan bersama-sama dengan lelangit lembut khususnya dalam menentukan sama ada sesuatu bunyi yang hendak dikeluarkan itu bunyi sengau atau tidak. #i samping itu, anak tekak ini juga boleh digerak-gerakkan, sama ada dinaikkan atau diturunkan. 1)7)> Gigi

Digi juga mempunyai peranan di dalam penghasilan bunyi tetapi peranannya tidak aktif. Bahagian ini tidak boleh digerak-gerakkan seperti lidah atau bibir dan berfungsi sebagai penahan udara daripada terus keluar dengan bebas dari rongga mulut. #alam penyebutan bunyi-bunyi KeL, KyL, KcL, KEL gigi turut sama berperanan, iaitu sebagai daerah penyebutan.

16

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)7)?

Rongga

Sebagaimana yang dapat digambarkan oleh gambarajah (.*, rongga terbahagin kepada tiga, iaitu rongga mulut, rogga hidung dan rongga tekak. %ongga merupakan bahagian lapang yang menjadi tempat laluan udara keluar-masuk dari paru-paru. %ongga tekak bermula daripada bahagian di sebelah atas selepas pita suara hinggalah ke bahagian anak tekak. %ongga mulut pula bermula dari ruang di hadapan belakang lidah memba0a kepada bahagian bibir 'sebelah dalam+ sementara rongga hidung bermula dari bahagian di belakang anak tekak hingga ke hidung. %ongga tekak dan rongga hidung boleh dibuka atau ditutup, bergantung kepada keadaan sama ada anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan atau pun diiturunkan. 1)7)@ Pi a S!ara

Pita suara terletak di dalam ruang tenggorok dan ia amat penting untuk penghasilan bunyi. Seseorang yang mengalami kerosakan pita suara akan mengalami gangguan suara dan orang yang tidak mempunyai pita suara akan menjadi bisu. Pita suara terdiri daripada dua keping selaput yang boleh terbuka dan tertutup. #i manakah halangan pertama yang berlaku pada udara yang keluar dari paru-paruM Ia mungkin berlaku pada pita suara. Pita suara ialah dua membran elas ik ,ang erle ak (alam pe i s!ara. !embran menyerupai Api aB yang melekat pada dinding peti suara dan terentang dari depan ke belakang. $pabila pita suara kendur dan renggang, udara lalu tanpa halangan. %uang yang renggang itu dipanggil glo is. $pakah peranan pi a s!ara ketika menghasilkan bunyi-bunyi bahasaM $pabila pita suara kendur dan renggang, glotis terbuka '%ajah (.?+. "eadaan ini terjadi pada 0aktu bernafas dan menghasilkan sesetengah bunyi seperti CsC dan CpC4 iaitu b!n,i i(ak bers!ara. $pabila pita suara tegang dan rapat, glotis tertutup '%ajah (.:+. Gdara tidak dapat keluar, tetapi boleh menghasilkan b!n,i le !pan glo is >M>. Selain itu, pita suara itu mungkin dirapatkan tetapi tidak berapa tegang sehingga udara boleh melaluinya dan pada 0aktu itu pita s!ara berge ar. Bunyi yang terhasil ini dikenali sebagai b!n,i bers!ara. Hadi, pita suara berfungsi dan menentukan bunyi bersuara atau bunyi tidak bersuara.

1)=

Masala" Dalam Peng!asaan Ba"asa

17

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

#alam usaha menguasai kemahiran membaca, ramai kanak-kanak yan menghadapai pelbagai masalah. $ntaranya mengingat kembali perkataan, memehami perkataan pelbagai makna, menyatakan sesuatu yang abstrak, menggunakan ayat yang betul dan lengkap,memberi penjelasan, dan mempelbagaikan gaya komunikasi. 1)=)1 Menginga Kembali Perka aan

!asalah mengingat kembali perkataan berlaku apabila seseorang itu sukar memanggil semula perkataan yang telah dipelajarinya dari ingatan jangka panjang. 8al ini mungkin berlaku disebabkan masalah lemah daya ingatan yang kadang kala mendatangkan masalah seperti sel-sel otak tidak dapat berhubung antara satu sama lain. #alam konteks pembelajaran, sesetengah murid akan mengalami masalah dalam mencari semula perkataan. #alam hal ini mereka lemah dalam mengimbas kembali pengajaran yang setelah diajar dalam kelas. Selain itu murid juga tidak dapat menja0ab soalan secara spontan. Setiap kali guru perlu mengulangi arahan dan soalan secara berkali-kali agar murid dapat menja0ab dan mengikut arahan guru. &akta-fakta yang telah didengar oleh murid juga sukar untuk mereka ingat selepas pengajaran. 8al ini demikian kerana murid tidak dapat menyerap dan memahami fakta-fakta tersebut dalam minda. Selain itu murid juga mengalami masalah kesukaran mengingati nama ka0an-ka0an dan anggota keluarga serta menyenaraikan 0aktu serta tarikh. juga mudah dilupai oleh murid. 1)=)2 Mema"ami Perka aan Pelbagai Makna $pabila ditanyakan soalan, murid akan menjadi kaku dan bisu. Bahasa-bahasa yang diajarkan oleh guru

!asalah memahami perkataan pelbagai makna dialami oleh murid yang mempunyai kognitif yang rendah. !ereka mempunyai ingatan yang lemah terutamanya dalam kemahiran berbahasa. !urid juga keliru dengan perkataan yang pelbagai makna dan tidak boleh menggunakan perkataan tersebut dengan betul.

1)=)6

Men,a akan Ses!a ! $ang Abs rak

18

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

!asalah memahami sesuatu yang abstrak juga merupakan salah satu masalah penguasaan bahasa. Sebagai contoh tidak dapat memahami perasaan seseorang sama ada marah, gembira, dan sebagainya. 8al ini dikatakan termasuk dalam masalah penguasaan bahasa kerana perasaan merupakan aspek para linguistik yang turut berperanan dalam sistem komunikasi. !asalah keliru dan sukar membe1akan perkara abstrak juga meliputi ketidakupayaan atau kelemahan murid memahami dan memahami sesuatu peristi0a. 8al ini disebabkan oleh masalah pemprosesan maklumat dalamm otak mereka.

1)=)7

Mengg!nakan A,a $ang Be !l Dan 5engkap

!asalah penguasaan bahasa ini merupakan masalah kesukaran murid dalam menghasilkan perkataan untuk menyampaikan sesuatu pandangan atau kesukaran memahami pertuturan serta mencari perkataan yang tepat semasa bertutur. !ereka sering ragu-ragu dan tiada keyakinan semasa menyampaikan idea malah sering menggunakan 4......apatu.M5 atau 4.....err..5 dan sebagainya. Selain itu, ucapan murid biasanya dituturkan dalam keadan terbalik atau sering melakukan kesilapan. !ereka juga sering menterbalikkan ayat. Sebagai contoh, mereka akan mengatakan 4bapa kasut5 yang bermaksud 4kasut bapa5 serta menambah dan mengurangkan sesuatu perkataan dalam ayat. 1)=)= Memberi Penjelasan

!asalah penguasaan sesuatu bahasa juga turut melibatkan kesukaran menjelaskan sesuatu menggunakan bahasa. !ereka tidak dapat menggunakan bahasa seperti perkataan dan frasa dengan betul untuk menjelaskan sesuatu konsep atau fakta. Selain itu murid-murid yang mengalami masalah ini juga suka menja0ab atau menjelaskan ja0apan yang tidak sepadan dengan soalan yang ditanya. Seterusnya mereka tidak boleh memberikan penjelasan penjelasan yang lengkap dan baik 0alaupun mengetahui ja0apan tersebut. 1)=)> Mempelbagaikan Ga,a Kom!nikasi

Semasa seseorang berkomunikasi, aspek bahasa dan gaya komunikasi atau lebih dikenali sebagai aspek paralinguistik turut penting untuk diberikan perhatian. 8al ini jelas kerana bagi pendengar yang berbe1a status sosialnya seperti umur, pangkat panggilan dalam masyarakat dan sebagainya perlu digunakan aspek gaya yang berbe1a apabila berkomunikasi dengan mereka. Tujuannya supaya dapat menghasilkan komunikasi yang berkesan di samping mematuhi etika berkomunikasi mengikut norma-norma masyarakat setempat. #alam aspek gaya berkomunikasi, aspek penggunaan bahasa turut terangkum di dalamnya. Semasa berkomunikasi, seseorang perlu menunjukkan gaya yang

19

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

bersesuaian dan mengunakan bahasa yang tepat. Sebagai contoh, dalam sesuatu majlis rasmi, kita perlu menggunakan gaya bahasa yang formal dan laras bahasa yang bersesuaian.

1)>

Prinsip%Prinsip &n er'ensi Ba"asa

Intervensi bahasa merupakan program, strategi atau aktiviti yang menyediakan kanakkanak dengan pengalaman bahasa sebenar melalui proses bimbingan dan bantuan supaya mereka berupaya menggunakan bahasa dengan baik tanpa berlaku sebarang gangguan dalam kehidupan seharian. Prinsip-prinsip berikut boleh dilakukan oleh para pembimbing dalam usaha mereka untuk menjalankan intervensi bahasa terhadap kanak-kanak yang mengalami masalah bahasa. 1)>)1 Mempelajari Perkara $ang M!(a" Kepa(a S!kar

Proses mengajar dari yang mudah kepada yang sukar bukan sahaja dikemukakan oleh Bloom malah turut dikemukakan oleh $l-Dha1ali yang merupakan seorang tokoh ilmuan Islam yang tersohor. !enurut beliau, sesuatu proses pengajaran haruslah dimulai daripada yang mudah ke tahap yang lebih sukar. mengajarkan mudah. 1)>)2 Mengajar Perka aan Asas Kepa(a $ang Kompleks Sebagai contoh, guru boleh Seterusnya kanak-kanak untuk mengenal huruf terlebih dahulu.

mengajarkan suku kata dan seterusnya membatangkan suku kata menjadi perkataan

Tahap seterusnya ialah guru mengajarkan kanak-kanak tentang pengunaan perkataan asas terlebih dahulu sebelum diikuti dengan perkataan yang lebih kompleks. Perkataan asas di sini bermaksud perkataan yang biasa digunakan dalam kehidupan seharian kanak-kanak. Selepas kanak-kanak berjaya menguasainya barulah guru mengajarkan perkataan yang lebih kompleks dan lebih meluas konteks penggunaannya. .ontoh perkataan ialah perkataan yang mempunyai lebih daripada satu makna seperti 4mangga5, 4lari5, 4cucuk5 dan sebagainya.

1)>)6

Mengg!nakan Kosa Ka a Biasa Un !k Pembinaan A,a

20

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

<angkah seterusnya, guru perlu mengajarkan kosa kata biasa untuk membina ayat-ayat mudah. $yat-ayat yang diajarkan biasanya merupakan ayat-ayat pendek yang mengandungi beberapa patah perkataan atau lebih dikenali sebagai ayat tunggal. .ontohnya 4!ak, adik nak makan5, 4!ama, nak susu5 1)>)7 Mengajar A,a Pen(ek Kepa(a A,a PanjangCMajm!k

Setelah murid-murid dapat menguasai tahap di atas, guru-guru bolehlah mengajarkan ayat majmuk kepada murid-murid. $yat majmuk yang diajarkan merupakan ayat majmuk mudah yang mengandungi satu subjek dan dua predikat atau dua subjek dengan satu prediket yang dihubungkan menggunakan kata hubung. .ontohnya, 4$min hendak ikut mak beli mainan di Husco petang nanti5. 4 1)>)= Mengg!nakan Pelbagai Ba"an Un !k Merangsang M!ri( bahan rangsangan dapat membantu murid-murid meningkatkan

Penggunaan

keupayaan mereka membaca. Bahan-bahan seperti gambar tunggal, gambar bersiri, bahan maujud dan sebagainya membantu murid-murid menjana idea yang seterusnya diujarkan dalam bentuk bacaan.

1)>)> Prinsip

Mengg!nakan Perka aan Ba"ar! Dalam Pelbagai Si !asi intervensi seterusnya ialah guru memperkenalkan perkataan baharu,

menghubungkaitkan atau membentuk sekurang-kurangnya dalam (6 konteks yang berbe1a. Peringkat ini diunakan oleh guru pada peringkat yang terakhir setelah muridmurid dapat menguasai lima peringkat intervensi yang tera0al.

1)?

Terapi Dalam Pen(i(ikan Pem!li"an

21

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)?)1

Pengenalan Kepa(a Terapi

Perkataan terapi berasal daripada perkataan Dreek iaitu 4Therapeia5 yang bermaksud perkhidmatan. 8al ini begitu sejajar dengan konsep pelaksanaan terapi itu sendiri yang merupakan perkhidmatan yang diberikan kepada pesakit. Secara umum terapi ialah kaedah-kaedah untuk mengubati penyakit atau masalah-masalah tubuh badan dan sebagainya."amus perubatan !osby mendefinisikan terapi sebagai ra0atan pemulihan ke atas pesakit atau individu yang pernah menghadapi sebarang penyakit atau masalah perkembangan dengan tujuan mengembalikan kefungsian badan secara normal. #alam konteks pendidikan pula terapi dapat diertikan sebagai kaedah untuk membantu seseoran individu untuk bergerak balas terhadap sesuatu aktiviti atau kemahirankemahiran yang tertentu. 1)?)2 Kepen ingan Terapi Dalam Pem!li"an

An ara kepen ingan erapi (alam pen(i(ikan pem!li"an iala"8

!eningkatkan kemahiran pengamatan !embantu untuk meningkatkan kemahiran bersosial murid !emperbaiki kualiti hidup dan keyakinan diri !engurangkan tekanan dan gangguan mental serta emosi !embantu dan merangsang pertuturan dan komunikasi !erangsang pemikiran dan kreativiti murid !embantu perkembangan fi1ikal dan tubuh badan !embantu untuk meningkatkan keupayaan mental, emosi dan kesihatan Jenis%Jenis Terapi

1)?)6

1)?)6)1 Terapi #isio &isio terapi merupakan jenis terapi yang dijalankan untuk membantu kanak-kanak mengembangkan keupayaan motor kasar mereka. $ntara aspek yang termasuk dalam keupayaan motor kasar meliputi otot-otot besar pada seluruh tubuh yang memungkinkan tubuh melakukan pelbagai fungsi seperti berjalan, melompat, menari, berlari, mengangkat dan sebagainya. Terapi fisio dapat membantu seseorang kanak-kanak $gen-agen fi1ikal yang digunakan kembali ke tahap fungsi fi1ikal secara optimum.

22

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

digunakan untuk melaksanakan terapi fisio ialah mengurut, memanipulasi, latihan teraputik, penyejukan dan pemanasan, terapi hidro, rangsangan menggunakan elektrik, dan ransangan menggunakan cahaya. "esemua kaedah tersebut adalah sebagai satu cara memulihkan pesakit dan mengekalkan fungsi normal selepas mengalami sesuatu kecederaan atau penyakit. Terapi fisio la1imnya dilakukan oleh pakar perubatan terlatih dan pelaksanaannya juga bergantung kepada permasalahan psikomotor yang dialami oleh seseorang itu. Terdapat beberapa kaedah aktiviti yang dapat dilaksanakan seperti

<atihan motor halus

<atihan motor kasar

<atihan imbangan

<atihan koordinasi

memotong menggunting mencabut meramas menguli merenyuk mencubit memicit

membaling menolak memukul melambung menyambut

berdiri sebelah kaki memba0a buku di atas kepala berdiri di atas kerusi

menguntai manik melambung dan menyambut bola pelbagai sai1

1)?)6)2 Terapi 1ara Kerja Terapi cara kerja ialah aktivit-aktiviti latihan yang bermakna untuk meningkatkan tahap kefungsian seharian dan mencegah ketidakupayaan atau kecacatan terhadap individu yang mempunyai masalah mental dan fi1ikal pada semua peringkat umut 'Turner, &oster dan Hohnson, 2662+. memperbaik "olej sains Selain itu, terapi cara kerja juga merupakan sejenais Terapi ini tertumpu pada kehidupan pemulihan untuk memperbaiki kualiti hidup seseorang.

kebolehan seseorang untuk menjalankan aktiviti dalam

seharian., panjagaan diri dan kemandirian di tempat kerja dan dalam aktiviti riadah. dan Teknologi '"IST+ menjelaskan terapi cara kerja sebagai aktiviti seseorang individu bagi membolehkan mereka pemulihan yang menumpukan pada pemulihan kecederaan, penyakit, kecacatan mental dan fi1ikal serta faktor keu1uran berdikari dalam melakukan aktiviti seharian, produktiviti dan pelbagai aktiviti riadah. $ntara objektif terapi cara kerja dilakukan ialah

23

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

membolehkan individu menguruskan kehidupan seharian dengan baik memulihkan anggota yang lemah supaya dapat berfungsi dengan baik membolehkan individu berdikari dalam melakukan sesuatu kerja seharian meningkatkan tahap keyakinan diri seseorang untuk bersosial

$ntara kepentingan terapi cara kerja dilakukan ialah untuk membantu seseorang menguasai kemahiran motor halus dengan lebih baik dalam menjalankan sebarang aktiviti. meningkatkan kemampuan seseorang untuk melakukan sesuatu dengan otototot kecil yang ada. !eningkatkan tahap kefungsian seharian dan mencegah ketidakupayaan ke atas individu yang mempunyai masalah mental dan fi1ikal pada semua peringkat umur. $ktiviti terapi cara kerja sebaik-baiknya hendaklah dilakukan oleh ahli terapi yang berkemahiran sahaja dan dijalankan di pusat-pusat latihan yang mempunyai kelengkapan. -alau bagaimanapun, guru pendidikan khas juga boleh melakukan yang mudah dan bersesuaian dengan murid bermasalah aktiviti terapi cara kerja

pembe,ajaran di sekolah. $ntara aktiviti yang boleh dilakukan ialah <atihan aktiviti berkaitan kemahiran hidup <atihan pravokasional <atihan aktiviti membuka dan memasang peralatan <atihan aktiviti berkaitan kemahiran manipulatif

1)?)6)6 Terapi Per ! !ran "amarudin '()3B+ menyatakan baha0a pertuturan ialah aktiviti melafa1kan bunyi-bunyi yang dilahirkan daripada alat pertuturan 'articulator+. Pertuturan juga merupakan Pertuturan juga boleh kemahiran berinteraksi dalam suasana bahasa manusia.

dimaksudkan sebagai bercakap, apa yang dituturkan, hasil darpada percakapan, abhasa sesuatu 9egara atau bangsa ataupun dialek tersendiri sesebuah 0ilayah atau

24

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

tempat.

Terapi pertuturan ialah masalah gangguan pertuturan yang dihadapi oleh

seseorang individu. Terapi pertuturan juga merupakan kaedah yang digunakan untuk membantu murid yang mengalami kesukaran dalam menyebut perkataan dan berkomunikasi. !enurut ;ncyclopedia Britanica, terapi pertuturan ialah satu ra0atan untuk memperbaik kecacatan peruturan yang dialami oleh seseorang. 8al ini mungkin berpunca dari otak,, telinga, peti suara yang bermasalah, dan alat-alat artikulasi. Terapi pertuturan la1imnya dijalankan kepada kanak-kanak yang mengalami masalah kele0atan pertuturan, bibir atau lelangit sumbing, kanak-kanak dengan masalah pertuturan khas, gagap atau sengau dan pesakit stroke. $ntara kepentingan pelaksanaan terapi pertuturan ialah !elatih murid menguasai kemahiran tertentu !embantu murid menghasilkan bunyi-bunyi bahasa !eningkatkan kefungsian kognitif, emosi dan social individu !eningkatkan tahap keupayaan murid.

Punca-punca masalah peruturan ialah !asalah pendengaran <e0at perkembangan Ctot lisan lemah "ecacatan se0aktu proses kelahiran !asalah pernafasan "ecederaan otak

$ktiviti yang boleh dilakukan se0aktu melakukan terapi pertuturan ialah !eniup belon !embunyaikan huruf vocal dengan panjang !enggerakkan lidah ke atas, ke ba0ah, ke kiri dan ke kanan $ktiviti senaman mukas seperti menguap, mengunyah dan membuat pelbagai memek muka !eniup bola ping pong yang terapung dia atas permukaan air

25

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)?)6)7

Terapi M!<ik Dan N,an,ian

Terapi mu1ik yang menyelitkan unsur-unsur nyanyian adalah alternatif dalam ra0atan moden dan merupakan satu bidang professional yang menggunakan mu1ik. Terapi ini bertujuan untuk proses pemulihan, pemeliharaan dan peningkatan taraf kesihatan mental serta fi1ikal. $ntara sebab terapi mu1ik boleh diaplikasikan dalam pendidikan pemulihan ialah mu1ik merupakan satu fenomena yang boleh memberikan kesan kepada semua manusia.. $ntaranya kesan gerak balas fi1ikal, kognitif dan emosi di samping perhubungannya dengan pemikiran dan tubuh badan. mencetuskan idea. yang positif. !u1ik juga memberikan kesan interaksi interpersonal yang boleh mendorong dan menstrukturkan sesuatu aktiviti serta Penggunaan mu1ik sebagai terapi ini juga mampu menimbulkan keseronokan dan memperkembang estim diri murid-murid di samping mendorong interaksi $ktiviti nyanyian yang dilakukan pula dapat melatih dan meningkatkan keupayaan pertuturan murid-murid yang bermasalah pertuturan. !atlamat penggunaan terapi mu1ik dalam pendidikan pemulihan ialah memudahkan guru menga0al tingkah laku murid. mengembangkan emosi dan perasaan murid secara positif meningkatkan kemahiran sosial murid meningkatkan kemahiran komunikasi interpersonal dan intrapersonal meningkatkan keyakinan dan self-esteem murid melancarkan pertuturan membantu meningkatkan pencapaian akademik murid. meningkatkan kemahiran psikomotor murid

$ntara aktiviti yang boleh dijalankan dalam terapi mu1ik dan nyanyian ialah membuat pergerakan mengikut lagu menulis lirik lagu amali dan praktikal memainkan alat mu1ik

26

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

aktiviti permainan dan lakonan berlatarkan mu1ik mengenali alat mu1ik 1)?)6)= Terapi air Terapi air merupakan antara terapi yang sering digunakan oleh guru-guru pendidikan pemulihan. #alam latihan terapi airi ini, penekanan lebih diberikan kepada kanak-kanak yang mempunyai masalah motor halus seperti masalah menulis dan memegang alat tulis. Tujuan terapi air ialah mengembalikan dan memelihara emosi kanak-kanak menghilangkan tekanan membina keyakinan diri meningkatkan kreativiti kanak-kanak membina ka0alan diri terutamanya ka0alan motor halus meningkatkan tahap penamatan manipulasi tanganm dan jari-jari membina daya konsentrasi melembutkan sendi-sendi tangan

$ntara aktiviti yang boleh dijalankan oleh guru-guru pendidikan pemulihan ialah melukis di atas permukaan air menulis di atas permukaan air membina buih membuat pusaran air menepuk air

1)?)6)> Terapi pergerakan krea i/ Terapi pergerakan kreatif merupakan satu kaedah seseorang kanak-kanak dapat mengintepretasikan idea, perasaan, serta tanggapan deria yang di1ahirkan secara

27

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

simbolik melalui pergerakan. ;lemen-elemen pergerakan tubuh badan, ruang dan daya memudahkan individu berkomunikasi di samping meningkatkan potensi diri seperti kreativiti, kebebasan dan pengucapan melalui pergerakan. $spek-aspek yang termasuk dalam pergerakan kreatif ialah lokomotor, bukan lokomotor, dan manipulasi alatan. Pergerakan lokomotor meliputi semua pergerakan tubuh yang boleh menyebabkan keseluruhan tubuh berubah #ari dari satu tempat ke tempat lain. .ontoh aktiviti lokomotor ialah berjalan, berlari, melompat dan sebagaimya. Pergerakan bukan lokomotor pula merujuk pergerakan yang tidak menyebabkan perubahan kedudukan tubuh badan. keadaan statik. Pergerakan ini juga disebut sebagai pergerakan dalam !anipulasi alatan $ntara contoh pergerakan bukan lokomotor ialah berlari setempat,

membuat imbangan badan, melompat setempat dan sebagainya.

pula ialah aktiviti yang melibatkan penggunaan alatan tertentu untuk membuat sebarang gerakan. "emahiran ini sebenarnya memerlukan penggunaan anggota badan untuk menga0al dan menga0asi sesuatu objek. #alam hal ini koordinasi mata dan tangan serta imbangan badan amat diperlukan untuk menghasilkan pergerakan yang sempurna. .ontoh aktiviti yang boleh dilakukan ialah melantun bola sambil berjalan, memusingkan gelung mengunakan tangan, dan skipping sambil berjalan. Terapi pergerakan mempunyai pe,lbagai kepentingan khususnya kepada kanak-kanak pemulihan seperti i. ii. iii. iv. v. meningkatkan kreativiti mengasah bakat meredakan ketegangan perasaan dan dan tekanan ji0a meningkatkan kemahiran bertutur meningkatkan kecerdasan fikiran

Pelbagai cara boleh dilakukan oleh guru-guru untuk melaksanakan terapi ini dan antara aktiviti yang boleh dilaklukan untuk menjalankan terapi pergerakan kreatif ialah i. ii. iii. iv. tarian moden tarian tradisional gimrama pergerakan berkumpulan dan berpasangan

28

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

1)?)6)? Terapi main "raus '())6+ mendefinisikan bermain sebagai apa-apa juga akitiviti yang memberikan kegembiraan, keseronokan dan kepuasan kepada kanak. Pakar-pakar psikologi kanakkanak umumnya bersetuju bahasa bermain sebenarnya penting kepada kanak-kanak untuk meluahkan pendapat dan kreativiti masing-masing. #ari aspek psikologi, terapi bermain memberi peluang kepada kanak-kanak untuk memperoleh perasaan dan menga0al keadaan yang dapat membantu kanak-kanak berhubungan secara langsung denmgan situasi sebenar dalam kehidupan mereka. Terapi in juga membantu muridmurid menunjukkan komitmen dan fokus sepenuhnya terhadap aktiviti yang dijalankan. "onsep kepada terapi main ialah melalui bermain kanak-kanak belajar untuk lebih meneroka dan mengenali dunia di sekelilingnya. Selain itu terapi ini juga mengambil kira ruang fi1ikal yang disediakan untuk kanak-kanak bermain. %uang yang disediakan haruslah bersesuaian dengan kanak-kanak agar matlamat terapi tercapai. "onsep seterusnya ialah kanak-kanak berpeluang untuk meneroka identity diri masing-masing. #engan cara ini juga mereka boleh mengesan bakat dan kebolahan serta kecenderungan mereka. !atlamat terapi main dalam pendidikan pemulihan ialah mengurangkan maslah tingkah laku murid meningkatkan kemahiran komunikasi murid mampu menilai diri mereka sendiri membentuk sahsiah murid yang lebih positif member peluang kepada murid untuk belajar membuat pilihan sendiri murid berpeluang melahirkan masalah murid mempunyai tempat yang selamat untuk meluahkan emosi dan perasaan mereka #alam melaksanakan terapi main, guru-guru perlu mengambil beberapa kriteria agar matlamat terapi dapat dicapai. $ntaranya ialah

29

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

i. i. ii.

Bilik terapi "elengkapan dalam bilik terapi haruslah bersesuaian dengan kanak-kanak Bilik terapi perlu didilengkapi dengan bahan-bahan sumber, peralatan asas seperti rak buku dan peralatan, cermin, almari dan sebagainya. "riteria media permainan yang dipilih "ategori mainan yang sesuai

1)?)6)@ Terapi pasir Terapi pasir merupakan satu bentuk bengkel yang memberi peluang kepada kanakkanak khususnya untuk meneroka hal-hal yang berkaitan dengan emosi atau perasaan. Terapi ini secara tidak langsung member peluang kepada individu untuk meluahkan sesuatu yang terpendam dalam hati mereka secara suka rela. Pengunaan terapi pasir dikatakan mampu membantu kanak-kanak lebih santai dan relaks. Pergerakan otot-otot yang diselarikan dengan perasaan ketika malakukan terapi ini membolehkan kanakkanak lebih focus dan akhirnya secara perlahan-lahan segala yang terpendam dalam diri mereka dapat diluahkan. Bagi kanak-kanak pemulihan misalnya, mereka boleh melukiskan gambaran perasaan mereka di atas pasir melalui tulisan atau lukisan. Bagi melaksanakan terapi ini, guru-guru boleh melakukannya di dalam kelas iaitu pasir diletakkan di dalam bekas, di tepi pantai, di ka0asan lapang dan sebagainya. Tujuan terapi pasir dilakukan oleh guru terhadap kanak-kanak pemulihan ialah !elatih daya kreativiti kanak-kanak !enghilangkan rasa marah !eningkatkan keyakinan diri !engembangkan daya imaginasi dan penggunaan visual kanak-kanak

"epentingan terapi pasir ialah !embantu meningkatkan keupayaan mental, emosi dan kesihatan !embantu meningkatkan pertuturan dan komunikasi !erangsang pemikiran kanak-kanak !engurangkan tekanan emosi !embantu meningkatkan kemahiran social

30

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

"aedah pelaksanaan terapi pasir antaranya ialah !elukis di atas pasir !enulis di atas pasir !enggenggam pasir !eramas pasir !embina istana pasir

1)?)6)D Terapi m!l isensor, Terapi multisensory merupakan kaedah yang berkesan untuk merangsang

perkembangan minda kanak-kanak. 8al ini kerana terapi jenis ini mampu merangsang kelima-lima deria iaitu penlihatan, pendengaran, sentuhan, bau dan rangsangan sendi. Terapi multisensory digunakan untuk kanak-kanak yang mempunyai masalah mental, autism, kecederaan pada otak, Ndo0n syndromeI dan masalah perkembangan fi1ikal. Pelaksanaan terapi ini dirancang untuk memberikan rangsangan kepada pelbagai jenis pancaindera dengan menggunakan efek lampu, suara, mu1ik, bau dan sebagainya. Suasana yang di0ujudkan untuk terapi ini mestilah kondusif, tenang, rekreasional dan tidak mengancam klien. 8asil daripada terapi ini membantu klien membina ka0alan diri yang lebih baik, peningkatan rasa kepercayaan pada diri sendiri dan mengurangkan stress.

Meng!mp!l Makl!ma
Secara berkumpulan, cuba anda dapatkan sebanyak mungkin maklumat berkenaan faktor-faktor yang mempengaruhi pemerolehan dan perkembangan bahasa seseorang kanak-kanak.

31

PKP 3107 KAEDAH PEMULIHAN BAHASA MELAYU 1

T! orial
#apatkan sekurang-kurangnya seorang murid yang mempunyai masalah dalam penguasaan bahasa dan lakukan terapi terhadapnya. Seterusnya cuba lihat perubahan yang berlaku terhadap kebolehan berbahasa murid berkenaan.

32