3.

MEDIUMI TRANSMETUES
3.1. IFTET E KABLLAVE
iftet e kabllave t prdredhura(Twisted pair cables) jan emruar kshtu sepse qiftet e fijeve jan t prdredura ndrmjet veti. do qift bazohet n dy fije t bakrit t izoluara t prdredhura ndrmjet veti. Fijet jan t prdredhura pr t reduktuar zhurmat elektrike t fijeve fqinj. Kabllot e perdredhura kan zakonisht 1 der 3 dredha pr inch. Qiftet e perdredhura jan prdorur n kto nivele etherneti : 10Base-T, 100Base-TX, 100Base-T2, 100Base-T4, dhe 1000Base-T. N vazhdim jan shpjeguar disa nga tipet e prdredhura t kabllave. 3.1.1. KABLLOT BISTEK PA MBUROJ Emri sht pasoj e mosprmbajtjes s mshikzs (mbshtjellsit), "unshielded tisted pair" (UTP). Pr aplikime n rrjet, termi UTP iu referohet kabllove 100 kategoria 3, 4, & 5 sipas standardit TIA/EIA 568. Kategorit 5e, 6, & 7 e kan mundsin e transmetimit me t shpejt. UTP kabllimi zakonisht ka katr qifte fijesh n mbshtjellsin e prbashkt. UTP 10Base-T, 100Base-TX, and 100Base-T2 prdorin vetm 2 qifte t prdredhura t fijeve, hile 100Base-T4 dhe 1000Base-T kerkojn t gjitha 4 qiftet e prdredhura. Disa perfundime me rndsi pr UTP kabllimin

Kategoria 1 dhe kategoria2 nuk jan t prshtatshme pr prdorim n ethernet. Kategoria 3 Sipas specifikimeve t TIA/EIA 568-A prkrahin transmetimin n

frekuencn deri n 16 MHz. Mund t prdoren n 10Base-T, 100Base-T4, dhe 100BaseT2.

Kategoria 4 prkrah frekuencn deri n 20 MHz Mund t prdoren n10Base-T, 100Base-T4, dhe 100Base-T2.

Kategoria 5e - (or "Enhanced Cat 5") sht nj standard i ri q prdoret si medium komunikues n LAN dhe prkrah transmetimin n frekuencat deri n 10 MHz Kategoria 6 prkrah frekuencat deri n 250 Mhz Kategoria 7 Kjo kategori sht standard i propozuar q prkrah transmetimin n frekuencat deri n 600 MHz n UTP 100 5.1.2 Screened Tisted Pair (ScTP)

3.1.2. KABLLOT BISTEK ME MBUROJ (STP)

Ky lloj i kabllove e ka mbshtjellsin e jashtm n form t rrjets s bakrit e cila sht mjaft efikase n krahasim me tippet standarde t UTP kabllove sepse me ket bhet njekranizim. po ashtu ndrmjet qifteve t prdredhura ekziston folia e holl metalike. Kshtu q bhet nj siguri e madhe gjat transmetimit t t dhnave prej veprimeve t jashtme elektromagnetike Pr keto arsye STP kabllot mundsojn shpejtsi m t madhe t transmetimit dhe gjatsi m t madhe t segmendeve t rrjets se kabllimi me UTP

Tabela 3.1. Performansat e UTP kabllave kategoria 3 dhe 5 dhe krahasimi me STP Dobsimi n dB/km Frekuenca (MHz) 1 4 16 25 100 300 Kategoria 3 -UTP 2.6 5.6 13.1 Kategoria 5-UTP 2.0 4.1 8.2 10.4 22.0 150 -STP 1.1 2.2 4.4 6.2 12.3 21.4

Tipet e ndryshme t STP kabllove njihen si 15 omshe dhe tippet e tyre po ashtu jan t identifikuara me numer si jan Tipet 1,2,6,8 & 9 3.1.3. KABLLOT KOAKSIALE Kablla koaksiale sht nj medium transmetues n rrjetat locale kompjterike t cilat kan brez me t gjer t transmetimit dhe jan t afta t bartin m shum t dhna, zrin dhe

videobisedime n t njjtn koh.N vazhdim shkurtimisht jan prshkruar tippet e ndryshme t kabllave koaksiale q prdoren tek Ethernet rrjetat. et. Thicknet koaksial kablla sht nj 50ohm "e holl " (10mm) dhe prdoret n rrjetat ethernet n 10Base5. 10Base5 sht sistem origjinal pr Ethernet dhe prkrah nj rang transmetimi prej 10 Mb/s me rreth 500 metra gjatsi

segmenti t rrjets. Thiknet koaksial ethernet kabllat jan t shnjuara do 2,5 metra, vende n t cilat mund t vendosen transmetuesit. 3. 1. 4. KABLLOT OPTIKE Si sht cekur edhe m hert teknologjia me fije optike konverton sinjalet elektrike n sinjale optike, i transmeton ato npr fije t qelqit dhe i rikonverton prap n sinjale elektrike. Jan shum t prshtatshme t prdoren prveq tjerash edhe si medium transmetues n realizimin e lidhjeve t kompjterve apo sistemeve kompjuterik n rrjetat LAN dhe WAN. Zakonisht prdoren n sistemet Ethernet me FOIRL, 10Base-FL, 10Base-FB, 10Base-FP, 100Base-FX, 1000Base-LX, and 1000Base-SX. N vazhdim jan diskutuar dy tipet themelore t fijeve optike q prdoren tek komunikimi kabllor me fije optike 3.1.5. FIJET SHUMMODSHE OPTIKE- MULTI-MODE FIBER (MMF) Fijet shummodshe lejojn shum mode ose shtigje t drits q t prhapen npt fiber. Gjersia relativisht e madhe e brthams s fijeve t tilla lejon qiftim me t leht burimeve LED t drits dhe prdorimin e iftuesve dhe konektorve me qmim t arsyeshm. Si sht

prmendur m hert fijet multimode kan diametrin e brthames nga 50 deri 100 mikrona. Varsisht prej indeksit t thzrjes s fijeve optike, dy tipe t fijeve optike multimode prdorn m s shpeshti: Fijet me indeks shkall(step index) Fijet me indeks gradual(grade) Fijet optike me indeks shkall zakonisht kan gjersi brezi m t vogl se fijet me index gradual. Fijet optike multimode m t popullarizuara pr aplikim n rrjeta kompjuterike jan ato me dimensione t brthams 62.5/125 mikron. Kta numra e kan kuptimin q diametri i brthams se fijes multimode sht 62.5 mikron ndrsa diametri i mbshtjellsit sht 125 mikrona. Dimensione tjera n prdorim t fijeve multimode pr rrjeta kompjuterike jan edhe 50/125 dhe 100/140. Prparsia themelore e fijeve optike shummodshe nga kabllot bistek(TPU) sht se fijet optike prkrahin segmende m t gjata ndrmjet nyjeve kompjuterike. Fijet optike

shummodshe mund t prkrahin gjatsi segmendi deri n 2000m pr Ethernet prej 10Mbs apo dhe 100Mbs ndrsa 550 m pr Ethernet 1Gbps. 3.1.6. FIJET OPTIKE NJMODSHE (SMF) Fijet optike njmodshe kan diametr t zemrs shum t vogl e rendit 10 mikron dhe vetm nj mod i thjesht i drits prhapet n t. Kjo eleminon kufizimin kryesor t brezit si dispersionin modal. Pasi diametri i brthams s fijeve optike sht i vogl bashkimi i fijeve t tilla sht m i vshtir dhe duhet t prdoren burime laserike, sepse LED- at emitojn nj rang t madh t frekuencave dhe prej ktu dispersion ii materjalit bhet shum i pranishm.Fijet njmodshe prkrahin kapacitete t transmetimit m t madh n krahasim me ato shummodshe.