You are on page 1of 68

Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.

KEREM DEMRCOLU
1
4.BLM
HDROLK
POMPALAR
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
2
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
3
4.1 HDROLK POMPALAR
Pompalar altklarnda iki temel grevi yerine getirirler.
a) Vakum yaratmak, akkan emmek (10.5 mden sonra
problemli)
b) Akkan sisteme basmak
Emilen akkan ierisinde yaklak %10 (hacimsel olarak)
hava znm halde bulunur. Emme esnasndaki vakum
basnc, akkann buharlama basncn getii anda hava
erimi halden kurtulup buhar haline geer. Baloncuk
oluturur. Pompann basma tarafndaki yksek basnca
maruz kalnca erozyona, anmaya neden olan
KAVTASYONa sebebiyet verir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
4
Bunun iin;
Ya depo yksekte yar almal, vakum basnc olmamal.
Ya emme ykseklii en az seviyeden dk olmaldr.
Sisteme karan hava da pompalar iin problem tekil eder.
Emme esnasnda yetersiz balant yaplmas nedeniyle boru
iine giren hava, pompa knda sktrldnda bir hava
yast oluturur. Akkan kprr, sistem snr, piston-
silindir hareketinde kontrol kaybolur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
5
Pompalar reticiler tarafndan;
a) En yksek alma basnc (kPa veya Bar)
b) Pompa devri (dev/dak)
c) Bast debi Q (lt/dak)
d) Bast hacim V (lt, m3)
Parametreleri tespit edilerek retilirler. Bu parametreler
belirlendikten sonra, almalar halinde pompann mr
ksalr, hasar grmeler balar.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
6
POMPA SEERKEN DKKAT EDLECEK HUSUSLAR
a) En yksek sistem basnc nedir?
b) Sistemde AKMLATR varken, ortalama ak
nedir?
c) Pompann performans nasldr?
d) alma gvenilirlii, bakm nasldr?
e) Pompa grlts var m? Al fiyat ne kadardr?
f) Sabit debili mi yoksa deiken debili pompa m
gereklidir?
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
7
50 - - darbeli 300 1000 50 350 - 500 Sral Pist.
50 80-90 90 darbeli 100 2000 200 350 650 Radyal Pist.
25 80-90 90 darbeli 500 2000 200 250 - 350 Eksenel
Pist.(MZ)
25 80-90 90 darbeli 3000 2000 200 200 250 Eksenel Pist.
(MH)
- - - dk
darbeli
200 - - 30 - 50 Kaml
50 70-85 80 dk
darbeli
100 2000 500 100 - 140 Sabit kanatl
50 70-80 80 dk
darbeli
200 2000 1000 40 - 100 Deiken
kanatl
50 70-90 85 dk
darbeli
300 3000 500 140 - 175 Kanatl Hidr.
dengelemeli
50 65-80 80 dk
darbeli
100 3000 500 50 100 Kanatl
50 60-80 75 darbesiz 100 3000 500 50 - 140 Vidal
50 70-90 65 dk
darbeli
50 2000 500 150 - 300 ten Dili
(Hilal)
100 60-80 85 dk
darbeli
100 2000 500 50 - 70 ten Dili
(Gerotor)
50 80-90 90 darbeli 200 6000 500 100 - 200 Dili Hidr.
dengelemeli
100 50-80 90 darbeli 300 3000 500 40 - 100 Dili
Filtre-
lenme
dak.
Toplam
Verim
Grlt
Seviye
si (dB)
Basn
Dalgalan
-mas
Q
max
(l/dak)
Hz
(d/dak)
d
min
d
max
Basn
(bar)
P
max
Pompa
Esaslar
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
8
4.2 SABT DEBL POMPA-DEKEN DEBL POMPA
Sabit debili pompadan kast; pompann her devri iin
(dk, orta, yksek) geen ak miktar (Q) sabittir. Yani,
akkann getii alanda bir deime olmaz. Ancak pompa
dk devirde farz edelim 10 lt/dak akkan gnderiyorsa,
yksek devirlerde 150 lt/dak akkan gnderir. Yani hz
artarsa pompa debisi ancak artar (dili pompalar).
Deiken debili pompadan kast; hidrolik sistemin
(devrenin) ihtiyacna gre, akkann getii alan hemen
deiebilir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
9
SABT DEBL POMPA
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
10
DEKEN DEBL POMPA
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
11
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
12
4.2.1 Pompalarda Verim
Pompalar alrken, emi hattndaki yetersiz
balanmalardan dolay vakum yaratmayabilir. Akkan
basarken, ktaki kaaklar ve kaymalar nedeniyle debisi
ilk emdii debiden dk olabilir. Tm bunlar pompalarn
verim ifadesi kapsamndadr. Bahsedilen verim debi
azalmas ile ilgili olduundan HACIMSAL VERiM ile
adlandrlr.
TeorikDebi
100 . GerekDebi
v
=
(%) forml ile bulunur.
Ayrca MEKANK VERM ifadesi de mevcuttur.
Srtnme kayplarn ierir. hm (hidrolik mekanik verim)
ile gsterilir. Toplam verim
top
=
v
+
hm
olarak belirtilir.
Toplam verim:
GiriGc
100 . kGc
top
=
(%) olarak bulunur.
Hesaplamalarda (
top
) esas alnr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
13
4.3 POMPALARIN SINIFLANDIRILMASI
Endstride kullanlan pompalarn tamam POZTF
YN DETRMEL yani teorik olarak pompaya
ekilen akkann tamam, ktan tahliye olmaldr.
Endstride kullanla pompalar POMPALAMA
MEKANZMALARINA gre;
Dili Pompalar (Sabit Debili)
Kanatl Pompalar (Sabit-Deiken Debili)
Pistonlu pompalar (Sabit-Deiken Debili)
eklinde gruplara ayrlrlar.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
14
4.3.1 Dili Pompalar
ekilde grlen bir dili pompa basit olarak zerinde giri
ve k delikleri bulunan gvde, biri tahrik motoruna
bal eviren dili, dieri evrilen diliden oluur.
Motor eviren diliyi dndrdnde, dierini de alarak
di boluklar ile gvde arasna giren akkan, her iki
taraftan tanarak basma blgesinde toplanr. Ya sisteme
basarlar. Diler her iki dilinin dnda olduundan
DITAN DL POMPA olarak adlandrlr.
Dili tipleri dz, helisel ve V-tipi olabilir. Pompa knda
akkan herhangi bir nedenle engellenirse basn artar,
dileri dtan apraz bir ekilde pompa giriine doru
zorlar. Byle bir durumda basn, kuvvet dengesizlii
daha byk oranda olur. Bu dengesizlik srtnmeyi ve
dili yataklarna gelen yk arttrr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
15
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
16
Eer:
dt: Taksimat dairesi ap (cm)
m: Modl
B: Di genilii (cm)
n: Devir says (dev/dak) alnrsa, dili pompann debisi
(Q) pratik olarak:
1000
n . B . m 2 . dt .
Q

=
(lt/dak) bulunur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
17
TEN DL POMPA
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
18
Eer:
r
o1
: 1. dilinin taksimat dairesi yarap
r
o2
: 2. dilinin taksimat dairesi yarap
r
k1
: 1. dilinin di st dairesi yarap
r
k2
: 2. dilinin di st dairesi yarap
r
g
1
ve r
g
2
: Yuvarlanma daireleri yaraplar olarak
alnrsa;
: Dnme asna bal olarak,
B: di genilii
Veri ifadesi() (cm
3
/rad)
2
g g
3
g
2
o
2
k
g
g
2
o
2
k
.
r
1
r
1
2
r . B
) r r (
r
r
r r
2
B
d
dv
2 1
1
2 2
2
1
1 1

|
|
.
|

\
|
+
(
(

+ =

=
Bu ifade farkl aplardaki dililer iin parabolik bir eridir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
19
ayet dili aplar ayn ise;
Yani:
r
o1
= r
o2
r
k1
= r
k2
r
g1
= r
g2
ise
=B.(r
k2
- r
o2
)-Br
g2
.
2
olur.
Bu ifadenin ( - / z ) ile ( + / z ) arasndaki ortalamas
alnrsa (
m
):
| |

=
z /
z /
2
2
g
2
0
2
k m
d . . r . B ) r r ( B
z
2
1
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
20
(
(

|
|
.
|

\
|

+

=
3
3
3
3
2
g 2
0
2
k m
z z 3
r . B
z
2
). r r ( B
z
2
1
(

|
|
.
|

\
|

=
rad
cm
z
r .
3
B
) r r ( B
3
2
g 2
0
2
k m
olur.
Ortalama Debi:
Q
m
=
m
.
Devir Bana Baslan Hacim:
V=2.
m
olur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
21
HLAL TP TEN DL POMPALAR:
Ayn debiyi vermesine karlk, dtan diliden daha
kktr. Yksek basnta en az grltl almas olan
pompalardr. Pompann elektrik motoru pinyon dilisini
dndrr. Pinyon dili, i ayna dilisini (rotorun aynas)
tahrik eder.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
22
Akkan dnen di ve sabit hilalin oluturduu boluklar
doldurur. Hem d ayna dili hem pinyon dili birlikte
alarak akkan pompa iinden sevk ederler.
Hilalin grevi, dk basnl pompa giriini yksek
basnl pompa kndan ayrmaktr. Bu pompalarn
giri k alanlar uzun olduundan ak hzlar der, bu
durum grltnn azalmasna ve pompann emi
kapasitesinin artmasna sebep olur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
23
GEROTOR TP TEN DL POMPALAR:
Gerotor tipi iten dili pompalar hilal tiplerine alma
bakmndan benzerler. Pompa mili i rotora kamaldr.
Rotor ile rotor aynas ayn yne dnerler.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
24
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
25
rotorun, rotor aynasndan 1 (bir) eksik sayda dii
vardr. Bu sayede boluk oluur. Giri tarafnda yava
yava boluklar alr. k tarafndan da yava yava
kapanarak basma gerekletirilir.
ten dili pompann () veri forml, dtan dili
pompann veri formlndeki (r
g2
) yerine (-r
g2
)
konmakla elde edilir.
2
g g
3
g 2
k
2
o
g
g
2
o
2
k
.
r
1
r
1
2
r
. B ) r r (
) r (
r
r r
2
B
d
dv
2 1
1
2
2
1
1 1

|
|
.
|

\
|
+
(
(

+ =

=
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
26
4.3.2 Kanatl Pompalar
Kanatl pompa, kanatlar bir halka boyunca hareket
ettirerek pompalama hareketi yaratr. Kanatl pompada
rotor, kanatlar, halka ve zerinde fasulye eklinde giri
ve k delikleri bulunan datm plakas bulunur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
27
Rotor, elektrik motoru tarafndan dndrlr. Bu
esnada kanatlar merkezka kuvvetinin etkisiyle alr.
Halka ile temasa geer. Halka sabittir, dnmez. Rotor
dndke nce byk sonra klen hacimler oluur.
Yani emilir ve baslr.
Sabit debili dengelenmemi pompa demek; ekilde
grlen pompada basnca maruz kalan btn
pompalama boluu rotorun yznde olduu iin
dengelenmemitir. n grlen basncn zerinde
altrlrsa ilave yan yk, pompa mil yatann
vaktinden nce anmasna neden olabilir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
28
Sabit debili dengelenmi pompa demek; dengelenmemi
pompada grlen dairesel kam yrnge bilezii yerine
eliptik bir yrnge bilezii kullanlnca ikier adet giri ve
k az oluur. Pompa klar rotor mili yatandaki
radyal basn ykn ortadan kaldrr.
Deiken debili kanatl pompa ise; kuvvetli bir basn
kontrol yay, hareketli dairesel yrnge bileziini en sa u
noktaya doru iter. Bu esnada eksantriklik maksimum
olur. Tabiidir ki bu eksantrikliin miktarnca debi deiir.
Bu tip kanatl pompalar basnc dengelenmemitir. Bu
nedenle, dk basnl sistemlerde bu pompalar az
kullanlr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
29
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
30
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
31
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
32
DEBS DEEN KANATLI POMPALARDA
HDROSTATK BAINTILAR
ekildeki pompada kanat yzeyi (ABxb) aya bal
olarak deimektedir.
A

C
D r
R
e

d
A
B
D
R-e=r
C D e
R
B
A

r
B
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
33
AB uzunluunu hesaplayalm.
2 2
2
R cos . e . AD 2 e AD = +
Bu ifadede kenarlar eit olmayan bir gende
kenarlarn bulunmas formldr. Bu bir matematik
denklemdir. zldnde:
2 2 2 2
R e cos . e cos . e AD + + =
olur.
Doru olup olmadnn kontrol iin;
2 2 2 2 2 2
) R e cos e ( ) cos . e AD ( + =
Her iki tarafn karesini alalm.
. yazlr R ) 1 (cos e cos . e AD
e R cos . e . AD 2 AD
R e cos e cos . e . AD 2 cos e AD
2 2 2
2 2 2
2 2 2 2 2 2
+ + =
=
+ = +
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
34
imdi
(R
2
) nin yannda e
2
sin
2
ihmal edilebilir byklkte
olduundan,
halini alr.
+ + =
+ + + =
=
2 2 2
2 2 2
sin e R R ) cos 1 .( e AB
e R R sin . e cos . e AB
r AD AB
) cos 1 .( e AB
R R ) cos 1 .( e AB
+ =
+ + =
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
35
AB kanadnn yan kenarnn tarad alann
ortalama yarap (g) ise;
() asna bal olarak baslan hacim
e R
2
cos . e
2
e
g
e R
2
) cos 1 .( e
g
e R
2
AB
g
+

+ =
+
+
=
+ =
) d . g ).( AB . b ( dV =
Kanat
alan
Kanadn
ald yol
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
36
olarak bulunur.
Veri(): Dndeki hacim olduundan

+ + = d . ) 1 (cos
2
e
R ). cos 1 .( e . b dV
+ =
(

+ =
2
2
2
sin .
2
e . b
) cos 1 ( R . e . b
) cos 1 (
2
e
) cos 1 ( R . e . b
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
37
DER HDROSTATK BAINTILAR SE:
DER HDROSTATK BAINTILAR SE:
Pompann momenti
Pompann momenti
Pompann debisi
Pompann debisi
Pompann gc
Pompann gc
= . P M
= . Q
= . . P N
Yukardaki ifadelerin hepsi (
Yukardaki ifadelerin hepsi (

)ye baldr.
)ye baldr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
38
Ortalama veri (
m
) ise;


=
0 0
2
2
m
d . sin
2
e . b
d ). cos 1 ( R . e . b
1
zlrse

=
0
2
2
m
d ). cos 1 (
4
e . b
R . e . b
4
e . b
R . e . b
2
m
=
bulunur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
39
Baslan hacim
olur.
(z) adet kanat olursa
= 2 . V
m
2
e . b .
R . e . b . . 2 V
2

=
z
cos . z . s . b . 2
z
sin . z . R . e . b . 4 V

=
olur.
Burada
b: Kanat genilii
s: Kanat kalnl
z: Kanat says
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
40
4.3.3 Pistonlu Pompalar
Kanatl dili pompalar 15-20 MPalk basn dzeylerine
ularken eksenel pistonlu pompalarn radyal tipleri 65
MPaya kadar rahata kabilirler. Verimleri de %95
civarndadr.
Pistonlu pompalar pistonlarn dizili ekillerine gre
a) Eksenel pistonlu pompa
b) Radyal pistonlu pompa
Olarak snflandrlrlar.
Eksenel pistonlu pompalarda pistonlar pompa eksenine
paralel yerletirilmilerdir. Radyal pistonlu pompalarda ise
pistonlar, eksenleri birbirleri ile akacak ekilde
yerletirilmilerdir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
41
Radyal pistonlu pompa
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
42
Eksenel pistonlu pompa
(MH)
Eksenel pistonlu
pompa
(MZ)
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
43
4.3.3.1 Eksenel Pistonlu Pompalar
Pistonlar, pompa eksenine paralel ekilde
yerletirilmilerdir. Pompalama mekanizmas esas olarak
silindir blou, pistonlar, piston pabular, eim plakas,
pabu plakas, bask yay ve datm plakasndan meydana
gelmitir.
Pistonlu bir pompann nasl alt ekilde grlmektedir.
ekilde silindir blou ve silindirlerden birbirine
yerletirilmi piston plakas deyle bir a yapacak ekilde
balanmtr. Silindir blou dndrldnde, piston
pabucu, eim plakasnn yzeyini izler. Eim plakasnn
sabit ve eimli oluu, pistonlarn silindir iine girip kma
hareketi yapmasn salar.
Eksenel pistonlarn yap trne gre,
1.Blou dnen, plakas sabit (MZ Pompalar)
2.Blou sabit, plakas dnen (MH Pompalar)
eitleri vardr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
44
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
45
x x
r
z

) cos 1 .( r
z

r
z
MZ Pompasnn ematik Gsterimi
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
46
1.MZ Pompalar
Bu pompann blou dnmektedir. Eim plakas sabit ve belli
bir ada durmaldr.
MZ Pompasnda Hidrostatik Bantlar
1) Katedilen yol ifadesi
= tan ). cos . r r ( X
z z MZ
= tan ). cos 1 ( r X
z MZ
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
47
2) Baslan hacim ifadesi
2) Baslan hacim ifadesi

|
|
.
|

\
|

= tan ). cos 1 .( r .
4
d .
V
z
2
MZ
3) Baslan veri (
3) Baslan veri (

MZ MZ
) ifadesi
) ifadesi

= tan . sin . r .
4
d .
d
dv
z
2
MZ
4) Baslan debi (Q) ifadesi
4) Baslan debi (Q) ifadesi

|
|
.
|

\
|

= =
). tan . sin . r .(
4
d .
Q
4
d .
.
dt
d
.
d
dx
dt
dx
A Q
Z
2
MZ
2
MZ
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
48
5) Etkili olan kuvvetler ise
Dikkat edilirse A ve B
noktalarnda ters
ynde etkili olan
kuvvetler, pistonu
silindirden srtmeye
alrlar.
(l kuvvet)

cos / P .
4
d .
2
P .
4
d .
2

tan . P .
4
d .
2

A
B
F
(l kuvvet)
Moment
douran kuvvet
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
49
Yukardaki ifadeler tek bir (n) piston iin yaplmt. ok
pistonlu eksenel pompalarda;
a) Tek Sayl Pistonlu Eksenel Pompalarda;
b) ift Sayl Pistonlu Eksenel Pompalarda;
z . 2
sin . 2
tan . sin . r .
4
d .
Z
2
1 n 2

=
+
z
sin
tan . sin . r .
4
d .
Z
2
n 2

=
Devir bana bastklar toplam hacim;
(cm
3
/devir) olur.

= tan . r . 2 .
4
d .
. z V
Z
2
TMZ
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
50
2. MH Pompalar
Bu pompalarn plakas dnmektedir. Silindir blou sabit
olup, pistonlar silindir iine girip kmaktadrlar.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
51
x
x

r
H

r
H
.(1-cos)
r
H

|
|
.
|

\
|

= sin ). cos 1 .( r .
4
d .
V
MH
2
MH
2) Baslan hacim ifadesi
2) Baslan hacim ifadesi
MH Pompasnda Hidrostatik Bantlar
MH Pompasnda Hidrostatik Bantlar
1)
1)
Katedilen
Katedilen
yol ifadesi
yol ifadesi
=
=
sin ). cos 1 ( r X
sin ). cos . r r ( X
MH MH
MH MH MH
r
H
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
52
3) Baslan veri (
3) Baslan veri (

MH MH
) ifadesi
) ifadesi

|
|
.
|

\
|

=

= sin . sin . r .
4
d .
d
dv
H
2
MH
4) Baslan debi (Q) ifadesi

=
|
|
.
|

\
|

=
. sin . sin . r .
4
d .
Q
dt
d
.
d
dx
.
4
d .
dt
dx
.
4
d .
Q
H
2
MH
2 2
MH
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
53
5) Etkili olan kuvvetler ise
5) Etkili olan kuvvetler ise
Pistonu silindire srtmek iin ekmeye alarak, silindire
zarar vermeye alr. Yukardaki ifadeler tek bir pistonlu
eksenel pompalar iin geerliydi. ok sayda pistonlu
pompalar iin;
F
(l kuvvet)

(l kuvvet)
A
B

= cos . P .
4
d .
2
P .
4
d .
F
2

sin . P .
4
d .
2
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
54
b) ift Sayl MH Pompalarnda Veri
z
sin
sin . sin . r .
4
d .
H
2
n 2

=
(cm
3
/devir) olur

= sin . r . 2 .
4
d .
. z V
H
2
TMH
Devir bana bastklar toplam hacim
z . 2
sin . 2
sin . sin . r .
4
d .
H
2
1 n 2

=
+
a) Tek Sayl MH Pompalarnda Veri
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
55
3.4 TEK VE OK ELEMANLI POMPALARDA VER
DZGNSZL
Pistonlu, kanatl, dili vs. pompalarda piston saysnn, kanat
saysnn ve di saysnn ok olmas halinde dnme asna
bal olarak dzgnszlk ksmen giderilmi olur.
1) Krank Biyelli Pistonlu Pompalarda
Veri ifadesi: eklindeydi
|
|
.
|

\
|

(
(



+ =
4
d .
.
sin r l 2
2 sin r
sin . r
2
2 2 2
2

l
r
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
56
a) ok pistonlu (krank-biyelli) pompa
l >> r.sin yazlrsa, =
l
r
(

+
|
|
.
|

\
|

2 sin .
2
sin . r .
4
d .
2
eklini alr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
57
Bu ifade tek bir silindir iindir. ile as arasndaki
iliki (2=360

) faz farkyla;

EMME BASMA
0

2
sin
Sin2
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
58
b) ki silindirli
b) ki silindirli
krank
krank
-
-
biyelli pompada (
biyelli pompada (
-
-

) ilikisi (180
) ilikisi (180

faz farkyla)
faz farkyla)

2
sin
Sin2
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
59
c) silindirli krank-biyelli pompada (-) ilikisi (120

faz farkyla)
Kesikli basmadan kurtulmu, dolu dolu basma
balam ve veri dzgnszl ortadan kalkmtr.

2
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
60
2) Dili Pompalarda Veri Dzgnszl
Dili says ne kadar ok olursa (-) a ilikisi o kadar
dzgn olmaktadr.

Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU


61
3) Cros-Head Mekanizmal Tek Ve ok Piston Silindirli
Pompalarda Veri Dzgnszl
a) Tek piston silindirli cros-head mekanizmasnda veri
dzgnszl ifadesi:
14 . 3
4
r . d
) 0 ( ) r .
4
d .
(
2
2
ORT
MIN MAX
= =

2
Basma
Emme
x
0
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
62

2
Basma
Emme
x
0

Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU


63
Yol fadesi
Hacim fadesi
Veri fadesi
) cos 1 .( r x =
) cos 1 .( r .
4
d .
x .
4
d .
V
2 2

=
4
r . d
2
r 2 .
4
d .
sin . r .
4
d .
d
dV
2
2
ORT
2
=

=
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
64
b) ift sayda piston-silindirli cros-head mekanizmasnda
(-) ilikisi:

sin . r .
4
d .
2
0
r .
4
d .
2
MAX

=
4
r . d
2
ORT
=
14 . 3
4
r . d
) 0 ( ) r .
4
d .
(
2
2
ORT
MIN MAX
= =


=
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
65
14
8
5
z
Tek Sayl
ift Sayl
c) ok saydaki piston-silindirli cros-head
mekanizmalarnda veri dzgnszl ifadesi

%
2
z 8
1
z 4
tan
z 2
|
.
|

\
|


=
2
z 2
1
z 2
tan
z
|
.
|

\
|


=
3 5 8 10
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
66
KONU LE LGL PROBLEMLER
Krank-biyel mekanizmasnda konuma bal () veri
denkleminin 1 tam periyottaki ortalama deeri integral
yoluyla hesaplaynz
Cros-head piston silindir mekanizmasnda konuma
bal () veri ve (Q) debi denklemlerini bulun.
Ortalamalarn hesaplaynz.
Salnml piston silindir mekanizmasnda konuma bal
() veri ve (Q) debi denklemlerini bulun. Ortalamalarn
hesaplaynz.
Krank-biyel mekanizmal bir pistonlu pompada
olduunu gsteriniz.
|
|
.
|

\
|


4
d .
. AB
2
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
67
Dnel yzeyi deien bir paletli pompann makine
hacmini daire alanlarn birbirinden kartarak hesaplayn
ve palet (kanat) boyu ile hesaplamayla karlatrnz.
Modl m=2, ,di says z1=15, =20 eni b=10 mm
olan bir dili pompann devir bana bast hacim nedir?
dili bir pompann ortalama verisini (
ort
) ortalama
debisini (Q
ort
) ve bir dnte bast hacmi hesaplaynz.
ok silindirli bir pompada tek ve ift piston saysna gre
integral yoluyla ortalama veriyi (
ort
), max. ve min. veriyi
(
max
,
min
) ve dzgnszlkleri hesaplaynz.
1
m
h
K
=
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
68
Bir hidrolik devre zerinde tek silindirli bir pistonlu
pompa mevcuttur. Bu pistonlu pompada silindir ap
60mm, piston kursu 90mm, pompa devri 750 dev/dak dr.
Dnme as 45

, 90 ve 135 olduu zamanlarda (Q) debi


ne olur?
MH pompasnda verinin zamana bal ifadesini karn.
=0, =/2 ve = deerlerindeki (Q) ve () ifadelerini
srasyla yaznz.
MZ pompasnn statik yapsnda (M
d
) momentini
etkileyen kuvvetlerden yararlanarak bulunuz.

You might also like