‫وظايف زن ومرد‬

‫نسبت به يكديگر‬

‫مؤلف‪ :‬شيخ علي دهواري‬

‫‪www.Bidary.com‬‬
‫بيداري اسلمي‬

‫حقوق زوجين ‪:‬‬

‫خانواده‪ ،‬خشت اول جامعه است كه اگر اصلح شود‪ ،‬تمام جامعه اصلح مي‌شود‪ ،‬و‬
‫اگر فاسد شود‪ ،‬تمام جامعه فاسد مي‌شود‪ ،‬لذا اسلم توجه زياد‌ي به خانواده كرده و‬
‫بر زن و مرد چيزهايي را واجب نموده است كه سلمت و سعادت آن‌ها را تأمين‬
‫مي‌كند‪ .‬بنابراين اسلم خانواده را همچون موسسه‌اي مي‌داند كه دو نفر (زن و مرد)‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫در آن شراكت دارند و مرد مسولئيت آن را برعهده دارد‪  :‬الرجال قوامون علي النساء با فضل‬
‫ال بعضهم علي بعض و با أنفقوا من أموالم فالصالات قانتات حافظات للغيب با حفظ ال‪(‬نساء‪.)34/‬‬
‫« مردان بر زنان سرپرستند‪ -‬و در جامعه‌ي كوچك خانواده حق رهبري دارند و صيانت‬
‫و رعايت زنان برعهده‌ي ايشان است‪ -‬بدان خاطر كه خداوند‪ -‬براي نظام جامعه‪،‬‬
‫مردان را بر زنان در برخي از صفات برتريهايي بخشيده است و‪ -‬بعضي را بر بعضي‬
‫فضليت داده است‪ ،‬و‪ -‬معمول مردان رنج مي كشند و پول بدست مي آورند و‪ -‬از‬
‫اموال خود‪ -‬براي خانواده‪ -‬خرج مي كنند‪ .‬پس زنان صالح آناني هستند كه فرمانبردار‪-‬‬
‫اوامر خدا و مطيع دستور شوهران خود‪ -‬بوده واسرار‪ -‬زنا شويي‪ -‬را نگه مي‌دارند ‪:‬‬
‫چرا كه خداوند به حفظ‪ -‬آنها‪ -‬دستور داده است»‪.‬‬
‫اسلم براي هريك از زن ومرد حقوقي را واجب كرده است كه با رعايت آنها‪ ،‬استقرار‬
‫و پايداري اين موسسه وشركت‪ ،‬تضمين مي‌شود و هريك از زن وشوهر را تشويق‬
‫كرده است كه وظايف خود را انجام دهند و از كوتاهي‌هاي يكديگر چشم پوشي كنند‪.‬‬
‫خداوند متعال مي فرمايد ‪  :‬ومن آياته أن خلق لكم من أنفسكم أزواجا لتسكنوا إليها وجعل بينكم مودة‬
‫‪‬‬
‫ورحة(روم‪.)21/‬‬
‫« و يكي از نشانه‌ها‌ي ‪ -‬دال بر قدرت و عظمت‪ -‬خدا اين است كه از جنس خودتان‬
‫همسراني را براي شما آفريد تا در كنار آنان بياراميد و در ميان شما و ايشان محبت‬
‫ومهرباني قرار دارد»‪.‬‬
‫محبت ورحمتي كه بين زن وشوهر وجود دارد‪ ،‬بين هيچ دو نفر ديگري ديده نمي‌شود‪،‬‬
‫خداوند سبحان دوست دارد كه اين محبت و مهرباني بين زنان وشوهران تداوم پيدا‬
‫كند‪ ،‬لذا حقوقي را براي زنان واجب كرده كه رعايت آنها‪ ،‬محبت ومهرباني را‪ -‬تداوم‬
‫بخشيده‪ -‬و آن را از نابودي حفظ مي‌كند‪ ،‬خداوند متعال مي‌فرمايد ‪ :‬ولن مثل الذي عليهن‬
‫‪‬‬
‫بالعروف(بقره‪.)228/‬‬
‫« و براي همسران‪ -‬حقوق و واجباتي‪ -‬است‪ -‬كه بايد شوهران ادا بكنند‪ -‬همانگونه كه‬
‫برآنان‪ -‬حقوق وواجباتي‪ -‬است كه‪ -‬بايد همسران ‪ -‬به‌گونه‌اي شايسته ادا كنند»‪.‬‬
‫اين كلم با وجود اختصاري كه دارد در برگيرنده مفاهيمي است كه بيان آنها نياز به‬
‫نوشتن كتاب بزرگي دارد‪ .‬اين قاعده‌اي كلي است وتبيين كننده‌ي اين مسئله است كه‬
‫زن در تمام حقوق با مرد مساوي است مگر در يك مورد كه خداوند آنرا در ‪‬‬
‫آيه وللرجال‬
‫عليهن ‪‬‬
‫درجة« ومردان را برزنان برتري است» بيان فرموده است‪.‬‬
‫خداوند بزرگ شناخت حقوق و وظايف زنان را به عرف و عادتي كه ميان مردم‬
‫درباره‌ي معاشرت و رفتار آنها با يكديگر وجود دارد‪ ،‬واگذار كرده است‪ ،‬و شيوه‌ي‬
‫عرف بين مردم تابع شرايع و عقايد و آداب و عاداتشان است‪ ،‬پس اين جمله ميزاني‬
‫به مرد مي‌دهد تا با آن رفتارش را با همسرش در تمام شئون واحوال زندگي بسنجد‪،‬‬
‫پس اگر از او خواست كاري را انجام دهد به ياد آورد كه او نيز در مقابل همسرش‬
‫وظايفي به عهده دارد‪.‬‬
‫از ابن عباس روايت است كه مي‌گويد‪ ( :‬إني لتزين لمرأتي كما تتزين لي )(ابن‬
‫جرير طبري‪.)2/453/‬‬
‫« من خودم را براي همسرم مي‌آرايم همچنان كه او خودش را براي من مزين‬
‫مي‌كند»‪.‬‬
‫مسلمان واقعي به حقوقي كه همسرش بر او دارد‪ ،‬اعتراف مي‌كند‪ ،‬همچنانكه خداوند‬
‫بالعروف(بقره‪.)228/‬‬
‫‪‬‬ ‫متعال مي‌فرمايد‪ :‬ولن مثل الذي عليهن‬

‫‪2‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫« و براي همسران‪ -‬حقوق و واجباتي‪ -‬است‪ -‬كه بايد شوهران ادا بكنند‪ -‬همانگونه كه‬
‫پيامبر‬
‫‪‬‬ ‫برآنان‪ -‬حقوقي و واجباتي‪ -‬است كه‪ -‬همسران‪ -‬به گونه‌اي شايسته ادا كنند»‪ .‬و‬
‫‪ ‬مي‌فرمايد ‪:‬‬
‫( أل إن لكم علي نسائكم حقا ولنسائكم عليكم حقا)(صحيح ابن ماجه‪ 1501/‬وترمذي‪.)2/315/1173/‬‬
‫« آگاه باشيد همسرانتان برشما حقي دارند همچنانكه شما برآنان حقي داريد»‪.‬‬
‫مسلمان فهميده هميشه تلش مي‌كند كه حق همسرش را ادا كند‪ ،‬بدون توجه به‬
‫اينكه آيا حق خودش را دريافت كرده است يا نه‪ ،‬چون اسلم برتداوم محبت ومهرباني‬
‫بين زوجين وفرصت ندادن به شيطان براي پاشيدن بذر اختلف بين آنان حريص است‪.‬‬
‫از باب (الدين النصيحة)«دين نصيحت است»‪ .‬اكنون حقوق زن بر مرد را بيان مي‌كنيم‬
‫وپس از آن حقوق مرد بر زن را ذكر مي‌كنيم به اميد اينكه زوجين از آن درس بگيرند‬
‫و همديگر را به حق و صبر وصيت كنند‪.‬‬
‫( إن لنسائكم عليكم حقا)«به راستي زنان شما برشما حقي دارند»‪.‬‬

‫حقوق زنان بر مردان عبارتند از‪:‬‬

‫‪-1‬مرد با همسرش به خوبي معاشرت كند به دليل فرموده‌ي خداوند متعال‪ :‬‬
‫وعاشروهن بالعروف‪(‬نساء‪.)19/‬‬
‫« وبا آنان‪-‬زنان‪ -‬به خوبي معاشرت كنيد»‪ .‬ومعاشرت خوب يعني اينكه اگر غذا خورد‬
‫به او نيز غذا بدهد‪ ،‬واگر براي خود لباسي خريد‪ ،‬براي او لباس بخرد و اگر زن‬
‫نافرماني او را كرد‪ ،‬به روشي كه خداوند براي تأديب زنان مقرر كرده‪ ،‬او را تأديب‬
‫كند‪ ،‬به اين ترتيب كه نخست او به روشي نيكو بدون فحش و دشنام و حرف زشت‬
‫نصيحت كند‪ ،‬اگر از او اطاعت كرد چه بهتر‪ ،‬در غير اين صورت بستر‪-‬خواب‪ -‬خود را‬
‫از او جدا كند‪ ،‬اگر در اين حالت از او اطاعت كرد چه بهتر‪ ،‬در غير اين صورت او را‬
‫بزند‪ ،‬ولي بايد از زدن بر سر و صورت و ضربه‌ي شديد خوداري نمايد‪ .‬به دليل‬
‫فرموده‌ي خداوند متعال‪  :‬واللت تافون نشوزه ّن فعظوهنّ واهجروهنّ ف الضاجع واضربوه ّن فإن‬
‫كبيا(نساء‪.)34/‬‬
‫‪‬‬ ‫أطعنكم فلتبغوا عليهنّ سبيل إن ال كان عليا‬
‫« و زناني كه از سركشي و سرپيچي ايشان بيم داريد پند و اندرزشان دهيد و‪ -‬اگر‬
‫مؤثر واقع نشد‪ -‬از همبستري با آنان خود داري كنيد و بستر خويش را جدا كنيد‪ -‬و با‬
‫ايشان سخن نگوييد و اگر باز هم مؤثر واقع نشد و راهي جز شدت عمل نبود‪ -‬آنان را‬
‫‪-‬تنبيه كنيد و كتك مناسبي‪ -‬بزنيد‪ ،‬پس اگر از شما اطاعت كردند ‪-‬ترتيب سه گانه را‬
‫مراعات كنيد و از اخف به أشد نرويد و جز اين‪ -‬راهي براي –تنيبه‪ -‬ايشان نجوييد – و‬
‫بدانيد كه‪ -‬بيگمان خداوند بلند مرتبه و بزرگ است»‪.‬‬
‫و به دليل فرموده‌ي پيامبر ‪  ‬وقتي از او سوال شد‪ ،‬كه حق همسران برما چيست ؟‬
‫فرمود‪ ( :‬أن تطعمها إذا طعمت و تكسوها إذا اكتست و لتضرب الوجه ول تقبح ولتجر إل ف‬
‫البيت)(صحيح ابن ماجه‪ 1500/‬وابوداود‪.)6/180/2128/‬‬
‫« هرگاه غذا خواست به او غذا بدهي و هرگاه لباس خواست براي او لباس بخري –‬
‫غذا و پوشاك را فراهم كن‪ -‬و صورت او را نزني و به او ناسزا نگوئي و تنها درخانه‬
‫بسترش را ترك كن»‪ .‬از نشانه‌هاي تكامل اخلقي و رشد ايماني مرد اين است كه با‬
‫همسرش رفيق و نرم خو باشد‪ .‬همچنان ‌پيامبر ‪  ‬مي فرمايد‪:‬‬
‫( أكمل الؤمني إيانا أحسنهم خلقا وخياركم خياركم لنسائهم)(صحيح ترمذي‪.)928/‬‬
‫« كاملترين مؤمنان از لحاظ ايمان‪ ،‬خوش اخلق‌ترين آنان‌اند و بهترين شما كساني‬
‫هستند كه براي همسرانشان بهترند»‪.‬‬
‫بنابراين‪ ،‬احترام به زن نشانه‌ي كمال شخصيت مسلمان است و اهانت به او نشانه‌ي‬
‫پستي و فرومايگي است‪ .‬از جمله احترام به زن اين است كه به‌ پيروي از پيامبر ‪ ‬‬
‫نسبت به او مهربان باشيم و با او بازي و شوخي كنيم‪ ،‬چون پيامبر ‪  ‬با عائشه‬

‫‪3‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫ملطفت مي‌كرد و با او مسابقه مي‌داد تا اينكه عائشه گفت‪( :‬سابقن رسول ال ‪  ‬فسبقته‬
‫فلبثنا حت إذا أرهقن اللحم سابقن فسبقن‪ ،‬فقال هذه بتلك)(صحيح ابو داود‪.)7/243/2561/‬‬
‫« پيامبر با من مسابقه داد از او پيشي گرفتم‪ ،‬بعد از مدتي كه گوشت بدنم زياد شد‪-‬‬
‫چاق شدم‪ -‬پيامبر با من مسابقه داد و از من پيشي گرفت و فرمود‪ :‬اين به آن»‪.‬‬
‫پيامبر ‪  ‬بازي كردن بجز با همسر را باطل مي‌دانست و مي‌فرمود‪ ( :‬كل شئ يلهو به ابن ‌‬
‫آدم فهو باطل‪ ،‬إل ثلثا‪ :‬رميه عن قوسه‪ ،‬وتأديبه لفرسه‪ ،‬وملعبته أهله‪ ،‬فإنن من الق) (صحيح ابن ماجه‪/‬‬
‫‪.)4534‬‬
‫« هر چيزي كه انسان با آن بازي كند باطل است مگر سه چيز‪ :‬تيراندازي‪ ،‬اسب‬
‫سواري‪ ،‬بازي با همسر‪ ،‬چون اين سه واقعيت هستند»‪.‬‬
‫‪ -2‬از حقوق زن بر مرد اين است كه در برابر اذيت و آزار او صبركرده و از‬
‫اشتباهاتش درگذرد به دليل فرموده‌ي پيامبر ‪ ( :  ‬ليفرك مؤمن مؤمنة إن كره منها خلقا رضي‬
‫منها آخر)(مسلم‪.)2/1091/469/‬‬
‫« هيچ مرد مؤمني نبايد كينه‌ي زن مؤمني را به دل بگيرد‪ ،‬چون اگر رفتاري را از او‬
‫نپسندد‪ ،‬رفتار ديگري را از او مي‌پسندد»‪.‬‬
‫درحديثي ديگر مي‌فرمايد‪ ( :‬إستوصوا بالنساء خيا‪ ،‬فإن ّن خلقن من ضلع‪ ،‬وإن أعوج ما ف الضلع أعله‪،‬‬
‫فإن ذهبت تقيمه كسرته‪ ،‬وإن تركته ل يزل أعوج‪ ،‬فاستوصوا بالنساء خيا )(متفق عليه)‪.‬‬
‫« (همديگر را نسبت به رعايت حقوق) زنان به خير سفارش كنيد آنان از استخوان‬
‫دنده آفريده شده‌اند‪ .‬و كج‌ترين دنده‌ها بالترين آنها است اگر بخواهي آنرا راست‬
‫كني‪ ،‬آنرا مي شكني و اگر به حال خود رها كني همواره كج خواهد ماند‪ ،‬پس ‪-‬نسبت‬
‫به‪ -‬زنان به خير سفارش كنيد»‪.‬‬
‫بعضي از سلف گفته‌اند ‪ «:‬بدان كه خوش رفتاري با زنان‪ ،‬دفع اذيت از آنان نيست‬
‫بلكه عبارت است از اينكه به پيروي از پيامبر ‪  ‬اذيت و آزار آنان را تحمل كرده و‬
‫درمقابل كم عقلي و خشم آنان صبر پيشه كنيم‪ .‬چون پيامبر ‪  ‬سخنانش را تكرار‬
‫مي‌كرد‪-‬يعني براي اولين بار سخنان او را اجرا نمي‌كردند‪ -‬و بعضي از آنها او را از روز‬
‫تا شب ترك مي كردند»‪(.‬مختصر منهاج القاصدين ص‪78/‬و ‪.)79‬‬
‫‪ -3‬يكي ديگر ازحقوق زن برمرد اين است كه او را از هرچيزي كه شرف او را لكه‌دار‬
‫و ناموس او را مي‌شكند و به كرامت او لطمه مي‌زند‪ ،‬محافظت كند و او را از‬
‫بي‌حجابي وآرايش ‪-‬براي بيگانگان‪ -‬منع كند‪ ،‬و از اختلط با مردان نامحرم او را باز‬
‫دارد همچنانكه بر او‪-‬مرد‪ -‬واجب است كه به اندازه‌ي كافي وسايل و امكانات عفت را‬
‫برايش فراهم كند و از او مراقبتي كافي به عمل آورد و اجازه ندهد كه از نظر اخلقي‬
‫وديني فاسد شود وفرصت و مجال خارج شدن از دستورات خدا و رسول ‪  ‬يا‬
‫رويگرداني از حق را به او ندهد‪ ،‬چون او سرپرست و مسئول زن است و وظيفه دارد‬
‫از او نگه‌داري و محافظت كند‪ ،‬زيرا خداوند متعال مي‌فرمايد‪  :‬الرجال قوامون علي النساء‪‬‬
‫(نساء‪.)34/‬‬
‫« مردان سرپرست زنان هستند»‪ .‬وپيامبر ‪  ‬مي‌فرمايد‪:‬‬
‫( و الرجل راع ف أهله و هو مسئول عن رعيته)(متفق عليه)‪.‬‬
‫« مرد سرپرست خانواده است ونسبت به آنان سؤال مي‌شود»‪.‬‬
‫حق ديگر زن بر مرد اين است كه ضروريات دين را به او آموزش دهد يا به او‬
‫اجازه دهد تا در مجالس علم حضور يابد؛ چون نياز زن به اصلح دين و تزكيه‌ي‬
‫روح كمتر از نياز او به خوردن و آشاميدن نيست‪ ،‬به دليل فرموده‌ي خداوند‬
‫متعال‪ :‬يا أيها الذين آمنوا قوا أنفسكم و أهليكم نارا و قودها الناس و الجارة ‪« 1‬اي مؤمنان‪ ،‬خود و‬
‫‪‬‬

‫‪ .1‬التحري (‪.)6‬‬

‫‪4‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫اهل و خانواده‌ي خويش را از آتش دوزخي بركنار داريد كه هيزم آن‪ ،‬انسان‌ها و‬
‫سنگ‌ها هستند››‪ ،‬همسر جزو اهل و خانواده است‪ ،‬و حفاظت او از آتش‬
‫بوسيله‌ي ايمان و عمل صالح ممكن است و عمل صالح نياز به علم و شناخت‬
‫دارد تا اداي آن به شيوه‌اي مطلوب و مشروع ممكن باشد‪.‬‬
‫‪ .5‬حق ديگر زن بر مرد اين است كه او را به برپاداشتن دين خدا و مواظبت بر‬
‫عليها ‪«2‬اهل‬
‫‪‬‬ ‫نمازها امر كند‪ ،‬به دليل فرموده‌ي خداوند متعال‪:‬وأمر أهلك بالصلة و اصطب‬
‫خانواده‌ي خود را به برپايي نماز دستور بده و نيز بر اقامه‌ي آن ثابت و ماندگار‬
‫باش»‪.‬‬
‫‪ .6‬حق ديگر زن بر مرد آن است كه هنگام ضرورت و نياز به او اجازه دهد از‬
‫خانه‌اش خارج شود؛ مثل ً اگر بخواهد در نماز جماعت حاضر شود يا به ديدن‬
‫خانواده و نزديكان يا همسايگانش‪ ،‬برود به شرطي كه او را به پوشيدن چادر و‬
‫حجاب كامل توصيه كند و او را از آرايش و بي‌حجابي و استفاده از عطر و بوي‬
‫خوش (هنگام خروج از منزل) منع كند و از اختلط با مردان و دست‌دادن با‬
‫آنان و نگاه كردن به برنامه‌هاي زشت تلويزيون و گوش‌دادن به آواز و موسيقي‬
‫منع كند‪.‬‬
‫‪ .7‬حق ديگر زن بر مرد آن است كه از فاش كردن اسرار و بازگو كردن عيوب‬
‫او خودداري كند؛ چرا كه مرد‪ ،‬امين و مدافع و حامي زن است‪ .‬و از مهمترين‬
‫اين اسرار‪ ،‬اسرار زناشويي است‪ ،‬لذا پيامبر ‪  ‬از افشاي اين اسرار نهي‬
‫فرموده‌اند‪ ،‬به دليل حديث اسماء بنت يزيد كه گفت‪ :‬نزد رسول الله ‪  ‬بودم‪،‬‬
‫گروهي از مردان و زنان كنار او نشسته بودند كه فرمود‪ ( :‬لعل رجلً يقول ما يفعل بأهله‬
‫و لعل إمرأة تب با فعلت مع زوجها؟ فأرمّ القوم فقلت‪ :‬إي و ال يا رسول ال‪ :‬إنن ليفعلن و إنم ليفعلون‪ .‬قال فل‬
‫تفعلوا‪ ،‬فإنا ذلك مثل شيطان لقي شيطانة ف طريق فغشيها و الناس ينظرون)‪ « 3‬شايد بعضي از مردان و‬
‫زنان اسرار زناشويي خود را بازگو كنند؟ مردم ساكت شدند‪ ،‬گفتم‪ :‬بله‪ ،‬به خدا‬
‫قسم‪ ،‬اي رسول خدا! زنان و مردان اين كار را مي‌كنند‪ ،‬پيامبر ‪  ‬فرمود‪ :‬اين‬
‫كار را نكنيد‪ ،‬چون اين كار مانند كار شيطاني نر است كه شيطاني ماده را در‬
‫راه مي‌بيند و در حالي‌كه مردم به آن‌ها نگاه مي‌كنند‪ ،‬با او آميزش مي‌كند»‪.‬‬
‫‪ .8‬حق ديگر زن بر مرد آن است كه به پيروي از پيامبر ‪  ‬در كارها با او‬
‫مشورت كند‪ .‬بويژه در مواردي كه مربوط به او و فرزندانش مي‌شود‪ ،‬چرا كه‬
‫پيامبر اكرم ‪  ‬با همسرانش مشورت مي‌كرد و نظر آنان را قبول مي‌كرد‪ ،‬از‬
‫جمله مشورتهاي پيامبر ‪  ‬با همسرانش اين بود كه بعد از قرارداد صلح حديبيّه‬
‫به اصحابش فرمود‪ (:‬قوموا فانروا ث احلقوا) «بلند شويد‪ ،‬ذبح كنيد و سپس سرهايتان‬
‫را بتراشيد»‪ .‬به خدا قسم تا سه بار اين جمله را تكرار كرد‪ ،‬كسي از آنان بلند‬
‫نشد‪ ،‬وقتي پيامبر ‪  ‬ديد كه كسي بلند نشد‪ ،‬نزد ام‌سلمه رضي الله عنها رفت و‬
‫رفتاري را كه از مردم سرزده بود‪ ،‬برايش تعريف كرد‪ ،‬ام‌سلمه گفت‪ :‬اي‬
‫پيامبر خدا! اگر اين كار (ذبح و تراشيدن سر) را دوست داري‪ ،‬بيرون برو و تا‬
‫شتر خود را ذبح نكرده‌اي و آرايشگرت را صدا نزده‌اي كه سرت را بتراشد با‬

‫‪ .2‬طه (‪.)132‬‬

‫‪. 3‬صحيح (آداب الزفاف ‪.)72‬‬

‫‪. 4‬صحيح‪ :‬خ (‪)2731/329/5 ،2732‬‬

‫‪5‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫هيچ كس حتي يك كلمه حرف نزن‪ ،‬پيامبر ‪  ‬بيرون رفت و تا اين عمل را انجام‬
‫نداد‪ ،‬با هيچ كس از آن‌ها صحبت نكرد‪ .‬وقتي كه اصحاب اين وضعيت را ديدند‪،‬‬
‫بلند شدند و ذبح كردند و سر يكديگر را تراشيدند‪ ،‬به‌طوري كه نزديك بود از‬
‫روي ناراحتي (وسرعت كار) يكديگر را بكشند››‪ .4‬به اين صورت خداوند نظر‬
‫ام‌سلمه‪ ،‬همسر پيامبر ‪  ‬را براي او مايه‌ي خير قرار داد‪ ،‬بر خلف‬
‫ضرب‌المثلهاي ظالمانه‌اي كه در ميان مردم رواج دارد و آن‌ها را از مشورت با‬
‫زنان برحذر مي‌دارند و مي‌گويند‪ :‬مشورت با زنان اگر سود داشته باشد‪ ،‬به‬
‫ويراني يكسال و اگر سود نداشته باشد‪ ،‬به ويراني تمام عمر منجر مي‌شود‪.‬‬
‫‪ .9‬يكي ديگر از حقوق زن بر مرد آن است كه بعد از عشاء فورا ً نزد او برگردد‬
‫و تا ساعات آخر شب‪ ،‬به شب‌نشيني خارج از منزل مشغول نشود؛ چون اين‬
‫امر اگر موجب وسوسه و شك و ترديد در دل زن نگردد‪ ،‬حداقل موجب‬
‫تشويش و اظطراب او بخاطر شوهرش مي‌گردد‪ .‬بلكه از جمله حق زن بر مرد‬
‫آن است كه در خانه‪ ،‬دور از همسرش شب را سپري نكند اگرچه هنگام نماز‬
‫باشد تا حق او را ادا كرده باشد‪ .‬و از اين رو پيامبر دوري از زن در شب را‬
‫انكار كرد و فرمود‪(:‬إن لزوجك عليك حقا)‪(5‬همانا همسر شما بر شما حق دارد)‪.‬‬
‫‪ .10‬يكي ديگر از حقوق زن بر مرد اين است كه بين او و هوو‌اش‪ -‬اگر هوو‬
‫داشت‪ -‬در خوردن و نوشيدن و لباس و مسكن و شب‌گذراني در بستر‪ ،‬عدالت‬
‫برقرار كند و در اين زمينه‌ها مرتكب ظلم و بي‌عدالتي نشود‪ .‬چون خداوند اين‬
‫اعمال را حرام دانسته است‪ ،‬پيامبر اكرم ‪  ‬مي‌فرمايد‪:‬‬
‫( من كان له إمرأتان فمال ال إحداها دون الخري جاء يوم القيامة و شقه مائل)‪ « 6‬اگر كسي دو زن‬
‫داشته باشد و به يكي از آن‌ها بيش از ديگري توجه كند روز قيامت در حالي‬
‫مي‌آيد كه يك طرفش كج است»‪.‬‬
‫برادارن مسلمان! اين بود حقوق همسرانتان بر شما‪ ،‬پس در اداي آن‌ها‬
‫بكوشيد و كوتاهي نكنيد؛ چرا كه رعايت اين حقوق اسباب خوشبختي زندگي‬
‫زناشويي و آرامش خانوادگي شما را فراهم كرده و مشكلتي را كه باعث‬
‫سلب آرامش و محبت و مهرباني شما مي‌شود‪ ،‬از بين مي‌برد‪ ،‬و به زنان‬
‫يادآوري مي‌كنيم كه از تقصير و كوتاهي شوهرانشان چشم‌پوشي كنند و در‬
‫مقابل كوتاهي شوهرانشان‪ ،‬در خدمت كردن به آن‌ها دريغ نورزند؛ چون با اين ‌‬
‫كار‪ ،‬زندگي مشترك آن‌ها با خوبي و خوشبختي ‌تداوم‌ پيدا مي‌كند‪.‬‬
‫حقوق مردان بر زنان عبارتند از‪:‬‬
‫حق مرد بر زن بسيار بزرگ است‪ ،‬رسول الله اهميت آن را در فرمايشاتشان روشن‬
‫فرمود‪(:‬حق الزوج‬ ‫كرده است‪ .‬حاكم و غيره از حديث ابوسعيد روايت مي‌كنند كه پيامبر‬
‫‪7‬‬
‫علي زوجته أن لو كانت به قرحة فلحستها ما أدت حق) «حق شوهر بر همسرش آن قدر است كه اگر‬
‫زخمي بر شوهرش باشد و‌آن را با زبانش پاك‌ كند باز هم‌حق او را ادا نكرده است»‪.‬‬
‫زن خردمند و هوشيار زني است كه آن‌چه را خداوند و رسولش بزرگ دانسته‌اند بزرگ‬
‫بداند و حق شوهرش را به خوبي ادا كند و در اطاعت از او كوشش نمايد‪ ،‬چون‬
‫اطاعت از شوهر موجب وارد شدن به بهشت مي‌شود‪ ،‬پيامبر اكرم مي‌فرمايد‪ (:‬إذا‬
‫‪4‬‬

‫‪ . 5‬متفق عليه خ (‪ ،)1975/218،217/4‬م (‪ ،)813/2-182-1159‬نس (‪.)211/4‬‬

‫‪ . 6‬صحيح‪( :‬الرواء ‪( ،)2017‬ص‪،‬جه ‪ ،)1603‬د (‪ ،)2119/171/6‬ت (‪ ،)1150/304/2‬نس (‪ ،)63/7‬جه (‪،)1969/633/1‬‬
‫ابوداود و ترمذي و نسائي و ابن‌ماجه با الفاظي متقارب اين حديث را روايت كرده‌اند‪.‬‬
‫‪ .‬صحيح (ص‪ ،‬ج ‪ ،)3148‬أ (‪.)247/227/16‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪6‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫‪8‬‬
‫صلت الرأة خسها‪ ،‬و صامت شهرها‪ ،‬و حفظت فرجها‪ ،‬و أطاعت زوجها‪ ،‬قيل لا ادخلي النة من أي أبوابا شئت ) «اگر‬
‫زن نمازهاي پنجگانه را به‌جا آورد و روزه‌ي رمضان را بگيرد و شرمگاهش را حفظ‬
‫كرده و از شوهرش اطاعت كند به او گفته مي‌شود از هر دري از درهاي بهشت كه‬
‫مي‌خواهي داخل شو»‪.‬‬
‫پس اي زن مسلمان! دقت كن كه چگونه پيامبر اطاعت از شوهر را از موجبات‬
‫دخول به بهشت دانسته و آن را در رديف نماز و روزه قرار داده است‪ ،‬پس از او‬
‫اطاعت كن و از نافرماني او بپرهيز‪ ،‬چون نافرماني از او‪ ،‬خشم خداي سبحان را به‬
‫همراه دارد‪ .‬پيامبر اكرم مي‌فرمايد‪( :‬و الذي نفسي بيده‪ ،‬ما من رجل يدعوا امرأته إل فراشه فتأب عليه إل‬
‫‪9‬‬
‫كان الذي ف السماء ساخطا عليها حت يرضي عنه) «قسم به ذاتي كه جانم در دست او است هر‬
‫مردي كه همسرش را به بسترش فراخواند و او سر باز زند‪ ،‬ذاتي كه در آسمان است‬
‫از او ناراض مي‌شود تا وقتي كه شوهرش از او راضي شود»‪.‬‬
‫پس اي زن مسلمان! بر تو واجب است كه‬
‫‪ .1‬در هر چيزي كه شوهرت امر مي‌كند و خلف شرع نيست از او اطاعت كني‪ ،‬البته‬
‫با وجود اين‪ ،‬از افراط ورزيدن در فرمانبرداري بقدري كه منجر به ارتكاب معصيت‬
‫شود‪ ،‬دوري كن‪ ،‬چون اگر در مخالف با شرع با او اطاعت كني گناهكار مي‌شوي‪.‬‬
‫از جمله فرمانبرداري در معصيت اين است كه مثل ً هنگام آرايش براي او‪ ،‬در كندن‬
‫موي صورتت از او اطاعت كني چون پيامبر اكرم زني را كه موي صورت زنان ديگر‬
‫‪10‬‬
‫را مي‌كند و زني كه موي صورتش كنده مي‌شود‪ ،‬را لعنت كرده است ‪.‬‬
‫يا در برداشتن روسري هنگام خروج از خانه‪ ،‬از او اطاعت كني؛ چرا كه دوست دارد‬
‫كه به زيبايي شما در ميان مردم افتخار كند‪ ،‬پيامبر اكرم مي‌فرمايد‪( :‬صنفان من امت أهل‬
‫النار ل أرها‪ ،‬قومٌ معهم سياط كأذناب البقر يضربون با الناس و نساء كاسيات عاريات ميلت‪ ،‬مائلت رؤسهن كأسنمة‬
‫‪11‬‬
‫«دو دسته از امت من‬ ‫البخت الائلة‪ ،‬ل يدخلن النة و ل يدن ريها‪ ،‬و إن ريها ليوجد من مسية كذا و كذا)‬
‫از اهل آتش‌اند كه هنوز آن‌ها را نديده‌ام‪ ،‬دسته‌اي كه شلق‌هايي مانند دم گاو در‬
‫دست دارند و با آن مردم را مي‌زنند و دسته‌اي ديگر زناني هستند كه در عين اينكه‬
‫لباس بر تن دارند‪ ،‬عريان هستند‪ ،‬از اطاعت خدا روي‌گردان هستند و مردم را بر اين‬
‫كار تشويق مي‌كنند‪ ،‬سرهايشان را مانند كوهان شتر خميده مي‌كنند‪ .‬اين گروه از‬
‫زنان وارد بهشت نمي‌شوند و بوي بهشت به مشامشان نمي‌رسد در حالي‌كه بوي آن‬
‫از فاصله‌ي فلن و فلن به مشام مي‌رسد»‪.‬‬
‫همچنين براي زن حرام است كه اگر شوهرش در زمان قاعدگي يا از طريق غير‬
‫مشروع قصد آميزش جنسي با او داشت‪ ،‬از او اطاعت كند؛ چون پيامبر اكرم‬
‫‪12‬‬
‫مي‌فرمايد‪( :‬من أت حائضا أو إمرأة ف دبرها‪ ،‬أو كاهنا فصدقه با يقول فقد كفر با أنزل علي ممد) «هر كس‬
‫در زمان قاعدگي يا از غير محل نسل با همسرش آميزش كرد يا نزد كاهني برود و‬
‫آنچه را (كاهن) مي‌گويد تصديق كند‪ ،‬به آن‌چه بر محمد نازل شده كافر شده‬
‫است»‪.‬‬

‫‪ . 8‬صحيح‪( :‬ص‪.‬ج ‪ ،)660‬أ (‪.)250/228/16‬‬

‫‪ .9‬صحيح‪( :‬ص‪.‬خ ‪ ،)7080‬م(‪)1610/2-121-1436‬‬
‫‪ .10‬متفق عليه خ(‪ ،)4886/630/8‬م(‪ ،)2125/1678/3‬د(‪ ،)4151/325/11‬نس(‪ ،)146/8‬ت(‪ ،)2932/193/4‬جه(‬
‫‪.)1989/640/1‬‬
‫‪ . 11‬صحيح‪(:‬ص‪.‬ج ‪(،)3799‬مختصر ‪ ،)1388‬م(‪.)2128/1680/3‬‬
‫‪ .12‬صحيح‪(:‬آداب الزفاف ‪ ،)31‬جه(‪ )639/209/1‬در روايت ترمذي (فصدقه بما يقول) وجود ندارد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫زن همچنين بايد در رفتن به ميان مردان و اختلط و دست‌دادن به آنان از اطاعت‬
‫‪13‬‬
‫شوهرش اجتناب كند‪ ،‬چون خداوند متعال مي‌فرمايد‪( :‬و إذا سألتموهن فسألوهن من وراء حجاب)‬
‫«هنگامي كه از آنان چيزي از وسايل منزل خواستيد از پس پرده از ايشان بخواهيد»‪.‬‬
‫و پيامبر مي‌فرمايد‪( :‬إياكم و الدخول علي النساء قيل يا رسول ال‪ :‬أفرأيت المو‪ -‬و هو قريب الزوج كأخيه و‬
‫ابن أخيه و عمه و اين عمه و نوهم‪ -‬قال‪ :‬المو الوت ) «از داخل شدن بر زنان بپرهيزيد‪ ،‬گفته شد اي‬
‫رسول الله! نظرت درباره‌ي حمو (نزديكان شوهر برادر و پسر برادر و عمو و پسر‬
‫عمو و مانند آن‌ها) چيست؟ فرمود‪ :‬حمو مرگ است»‪.‬‬
‫پس هرچيزي را كه مخالف شرع پروردگار است بر اين اقياس كن‪ ،‬لذا به آنچه تو را‬
‫به اطاعت از همسرت مجبور مي‌كند فريب مخور‪ ،‬بطوري‌كه در گناه هم از او پيروي‬
‫كني‪ ،‬چون اطاعت در معروف است‪ ،‬و در نافرماني خالق نبايد از مخلوق پيروي شود‪.‬‬
‫‪ .2‬حق ديگر شوهر بر همسرش اين است كه ناموس او را حفظ و از شرف خود‬
‫مواظبت كند‪ ،‬و از مال و فرزندان و ديگر شئونات منزل همسرش پاسداري نمايد‪ .‬به‬
‫‪14‬‬
‫‪«‬پس زنان صالح آناني‬ ‫دليل فرموده خداوند متعال‪:‬فالصالات قانتات حافظات للغيب با حفظ ال‬
‫هستند كه فرمانبردار (اوامر خدا و مطيع دستور شوهران خود) بوده و اسرار‬
‫(زناشويي) را نگه مي‌دارند چرا كه خداوند به حفظ (آن‌ها) دستور داده است»‪ .‬و‬
‫‪15‬‬
‫«و زن در خانه‬ ‫پيامبر اكرم مي‌فرمايد‪( :‬والرأة راعية ف بيت زوجها و مسئولة عن رعيّتها)‬
‫شوهرش نگهدار و در برابر زيردستانش مسئول است»‪.‬‬
‫‪ .3‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه زن خود را براي شوهرش بيارايد و هميشه در‬
‫رويش بخندد و عبوس نباشد و خودش را طوري نشان ندهد كه شوهرش از او بدش‬
‫بيايد‪ ،‬طبراني از حديث عبدالله بن سلم روايت كرده كه پيامبر فرمود‪( :‬خي النساء من‬
‫‪16‬‬
‫«بهترين زنان زني است كه وقتي‬ ‫تسرك إذا أبصرت‪ ،‬تعطيك إذا أمرت‪ ،‬و تفظ غيبتك ف نفسها و مالك)‬
‫به او نگاه مي‌كني‪ ،‬تو را خوشحال و وقتي كه به او امر مي‌كني تو را اطاعت كند و در‬
‫غياب تو حافظ خود و مال شما باشد»‪.‬‬
‫بسي جاي تعجب است كه زن در خانه خود و در كنار همسرش به خودش نرسد‪ ،‬ولي‬
‫هنگام خارج شدن از خانه در آراسته‌كردن خود مبالغه كند طوري‌كه در مورد او اين‬
‫گفته صادق است كه‪( :‬ميمون خانه و آهوي خيابان) است‪ ،‬پس اي كنيز خدا! درباره‌ي‬
‫خود و شوهرت از خدا بترس كه شوهرت مستحق‌ترين مردم به زينت و آرايش تو‬
‫است‪ .‬و پرهيز كن از اين‌كه خود را براي مردان نامحرم بيارايي؛ چون اين ‌كار نوعي‬
‫بي‌حجابي‌و حرام است‪.‬‬
‫‪ .4‬حق ديگر مرد بر همسرش آن است كه در خانه بماند و بدون اجازه شوهرش‬
‫خارج نشود حتي اگر براي رفتن به مسجد باشد‪ .‬به دليل فرموده خداوند متعال‪:‬و قرن ف‬
‫‪17‬‬
‫بيوتكن «و در خانه‌هايتان بمانيد»‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪ .5‬يكي ديگر از حقوق مرد بر زن اين است كه بدون اجازه شوهرش كسي را به خانه‬
‫‪18‬‬
‫فرموده‪( :‬فحقكم عليهن أل يوطئن من تكرهون‪ ،‬و ل يأذن ف بيوتكم لن تكرهون)‬ ‫راه ندهد‪ ،‬رسول‌‌الله‬
‫‪ .13‬الحزاب (‪.)53‬‬
‫‪.3‬متفق عليه خ(‪ ،)5232/330/9‬م(‪ ،)2172/1711/4‬ت(‪.)1181/318/2‬‬

‫‪ .314‬النساء (‪.)34‬‬
‫ً‬
‫‪ . 15‬قسمتي از حديث (والرجل را…) كه قبل بيان شد‪.‬‬
‫‪ . 16‬صحيح‪( :‬ص‪.‬ج ‪.)3299‬‬
‫‪ .17‬الحزاب (‪.)33‬‬
‫‪ . 18‬اين حديث قسمتي از حديث (أل إن لكم علي نسائكم حقاً…) است كه قبل ً بيان شد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫«حق شما بر زنانتان اين است كه ناموستان را حفظ كنند و كسي را كه دوست‬
‫نداريد به خانه‌هايتان راه ندهند»‪.‬‬
‫‪ .6‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه از دارايي شوهرش مواظبت كند و بدون اجازه ا‬
‫آن‌ را صرف نكند‪ ،‬به دليل فرموده‌ي پيامبر ‪( :‬و ل تنفق امرأة شيئا من بيت زوجها‪ ،‬إل بإذن زوجها‪،‬‬

‫)«زن نبايد از مال شوهرش‬ ‫‪18/59‬‬ ‫قيل و ل الطعام؟ قال‪ :‬ذلك أفضل أموالنا)(حسن‪ ،‬ص‪.‬ج‬
‫مصرف كند‪ ،‬مگر اين‌كه شوهرش به او اجازه دهد‪ ،‬گفته شد حتي غذا؟ فرمود‪ :‬آن‬
‫بهترين اموالمان است»‪.‬‬
‫بلكه حق شوهر بر همسرش اين است كه حتي از مال شخصي خود هم بدون اجازه‬
‫شوهرش مصرف نكند‪ .‬به دليل فرموده‌ي رسول الله ‪( :‬ليس للمرأة أن تنتهك شيئا من مالا إل‬
‫‪19‬‬
‫«زن نمي‌تواند در مال خودش تصرف كند مگر به اجازه شوهرش»‪.‬‬ ‫بإذن زوجها)‬
‫‪ .7‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه در حضور شوهرش روزه‌ي نفلي نگيرد مگر‬
‫اين‌كه به او اجازه دهد؛ به دليل فرموده‌ي پيامبر اكرم ‪( :‬ل يل للمرأة أن تصوم و زوجها شاهد‬
‫‪20‬‬
‫«جايز نيست كه زن در حضور شوهرش روزه بگيرد مگر به اجازه‌ي او»‪.‬‬ ‫إل بإذنه)‬
‫‪ .8‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه وقتي زن از مال خود براي خانه يا فرزندانش‬
‫مصرف مي‌كند بر شوهرش منت نگذارد چون منت نهادن اجر و پاداش را از بين‬
‫‪21‬‬
‫‪« :‬اي كساني‬ ‫مي‌برد‪ ،‬خداوند متعال مي‌فرمايد‪:‬يا أيها الذين آمنوا ل تبطلوا صدقاتكم بالن و الذي‪‬‬
‫كه ايمان آورده‌ايد بذل و بخششهاي خود را با منت نهادن و آزار رساندن پوچ و تباه‬
‫نسازيد»‪.‬‬
‫‪ .9‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه به كم راضي شود و به آن‌چه موجود است‬
‫قناعت كند و چيزي را كه خارج از توان شوهرش است از او نخواهد‪ ،‬خداوند متعال‬
‫مي‌فرمايد‪ :‬لينفق ذو سعة من سعته و من قدر عليه رزقه فلينفق ما آتاه ال ل يكلف ال نفسا إل ما آتاها سيجعل ال بعد‬
‫‪22‬‬
‫يسرا ‪ :‬آنان كه دارا هستند از دارايي خود (براي زن شيرده به اندازه‌ي توان خود)‬ ‫‪‬‬ ‫عسر‬
‫خرج كنند و آنان كه تنگ‌دست هستند از چيزي كه خدا بديشان داده است‪ ،‬خرج كنند‪.‬‬
‫خداوند هيچ كسي را جز بدان اندازه كه بدو داده است مكلف نمي‌سازد‪ ،‬خداوند بعد‬
‫از سختي و ناخوشي‪ ،‬گشايش و خوشي پيش مي‌آورد»‪.‬‬
‫‪ .‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه فرزندانش را به خوبي تربيت كند و در حضور‬ ‫‪10‬‬
‫شوهرش از فرزندانش ناراحت نشود و برآن‌ها دعاي‌ شر نكند وآن‌ها را دشنام‬
‫ندهدچون‌اين‌كار باعث ناخرسندي شوهرش مي‌شود‪ ،‬پيامبر اكرم مي‌فرمايد‪( :‬ل‬
‫تؤذي امرأة زوجها ف الدنيا إل قالت زوجته من الور العي‪ :‬ل تؤذيه قاتلك ال‪ ،‬فإنا هو دخيل عندك يوشك أن يفارقك‬
‫‪23‬‬
‫إلينا)‬
‫«هر زني كه شوهرش را در دنيا اذيت كند‪ ،‬همسرش از حوريان بهشتي مي‌گويد‪ :‬خدا‬

‫‪ . 19‬آلباني اين حديث را در (الصحيحة‪ )775،‬تخريج كرده و گفته است‪ :‬تمام در كتاب (الفوائد ‪)10/182/2‬‬
‫از طريق عنبه بن سعيد از حماد مولي بني أميه از جناح مولي وليد از وائله روايت كرده است‪ ،‬سپس‬
‫گفته است‪ :‬سند اين حديث ضعيف است ولي اين حديث شواهد ديگري دارد كه بر ثبوت آن دللت‬
‫مي‌كند أهـ‪.‬‬
‫‪ . 20‬صحيح (ص‪.‬ج ‪ ،)7647‬خ(‪.)5195/295/9‬‬
‫‪. 21‬البقرة (‪.)264‬‬
‫‪ .622‬الطلق (‪.)7‬‬
‫‪ .23‬ت (‪)1184/320/2‬‬

‫‪9‬‬
 ‫حقوق زوجين‬
‫‪www.bidary.com‬‬
‫ترا بكشد! او را اذيت نكن! او اينك نزد تو است و به زودي از تو جدا مي‌شود و نزد ما‬
‫مي‌آيد»‪.‬‬
‫‪ .‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه با پدر و مادر شوهر او خوش برخورد باشد؛‬ ‫‪11‬‬
‫زيرا زني كه با پيامبر و مادر و نزديكان شوهرش بدي كند در واقع به شوهرش بدي‬
‫كرده است‪.‬‬
‫‪ .‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه هرگاه شوهرش او را به بستر خودش‬ ‫‪12‬‬
‫فراخواند‪ ،‬امتناع نورزد‪ ،‬به دليل فرموده‌ي رسول‌الله ‪( :‬إذا دعا الرجل إل فراشه فلم تأته فبات‬
‫‪24‬‬
‫«هرگاه مرد از همسرش خواست تا در بسترش حاضر‬ ‫غضبان عليها لعنتها اللئكة حت تصبح)‬
‫شود و همسرش امتناع ورزيد و شوهرش از او خشمگين شد‪ ،‬ملئكه تا صبح او را‬
‫لعنت مي‌كنند»‪.‬‬
‫و در حديثي ديگر مي‌فرمايد‪( :‬إذا دعا الرجل زوجته لاجته فلتأته و إن كانت علي التنور)«هرگاه مرد‬
‫همسرش را براي نيازش فراخواند‪ ،‬بايد نزد او برود اگر چه بر تنور باشد(مشغول‬
‫پخت و پز باشد)»‪.‬‬
‫‪ .‬حق مرد بر زن آن است كه در افشاي اسرار خانوادگي خودداري كند‪ .‬از‬ ‫‪13‬‬
‫مهمترين اسراري كه زنان در پوشيده نگه‌داشتن آن سهل‌انگاري مي‌كنند و آن را فاش‬
‫مي‌كنند‪ ،‬اسرار و كارهايي است كه زن و مرد در بستر انجام مي‌دهند‪ ،‬در حالي‌كه‬
‫پيامبر از اين كار نهي كرده است‪ .‬از اسماء بنت يزيد رضي الله عنها روايت است كه‬
‫گفت‪ :‬نزد پيامبر بودم و زنان و مرداني هم دور او نشسته بودند‪ ،‬پيامبر اكرم‬
‫فرمود‪( :‬لعل رجلً يقول ما يفعل بأهله و لعل إمرأة تب با فعلت مع زوجها؟ فأرم القوم فقلت‪ :‬إي و ال يا رسول ال‪ :‬إنن‬
‫ليفعلن و إنم ليفعلون‪ .‬قال فل تفعلوا‪ ،‬فإنا ذلك مثل شيطان لقي شيطانة ف طريق فغشيها و الناس ينظرون)‪ « 25‬شايد بعضي‬
‫از مردان و زنان اسرار زناشويي خود را بازگو كنند؟ مردم ساكت شدند‪ ،‬گفتم‪ :‬بله‪،‬‬
‫به خدا قسم اي رسول خدا! زنان و مردان اين كار را مي‌كنند‪ ،‬پيامبر فرمود‪ :‬اين‬
‫كار را نكنيد چون اين كار مانند كار شيطاني نر است كه شيطاني ماده را در راه‬
‫مي‌بيند و در حالي‌كه مردم به آن‌ها نگاه مي‌كنند‪ ،‬با او آميزش مي‌كند»‪.‬‬
‫‪ .14‬حق ديگر مرد بر زن آن است كه بر تداوم و گذراندن زندگي با او حريص باشد و‬
‫بي‌مورد از او تقاضاي طلق نكند‪ .‬از ثوبان روايت است كه پيامبر اكرم فرمود‪:‬‬
‫(أيا امرأة سألت زوجها الطلق من غي ما بأس فحرام عليه رائحة النة)‪« 26‬هر زني كه بدون سبب از‬
‫شوهرش تقاضاي طلق كند‪ ،‬بوي بهشت بر او حرام است»‪.‬‬
‫و در حديث ديگري مي‌فرمايد‪( :‬الختلعات هن النافقات)‪«27‬زناني كه خلع (تقاضاي طلق)‬
‫مي‌كنند‪ ،‬منافق‌اند»‪.‬‬
‫اي زن مسلمان! اين بود حقوق شوهرت بر تو؛ لزم است كه با تمام توان در اداي‬
‫آن‌ها تلش كني و از كوتاهي شوهرت در حق خودت چشم‌پوشي كني؛ چون با اين كار‬
‫محبت و رحمت پايدار مي‌ماند و خانواده‌ها اصلح مي‌شوند و با اصلح خانواده‌ها‬
‫جامعه اصلح مي‌شود‪.‬‬

‫متفق عليه‪ :‬خ(‪ ،)5194/294/9‬م(‪ ،)1436/1060/2‬د(‪.)2127/179/6‬‬ ‫‪. 24‬‬

‫صحيح‪( :‬آداب الزفاف ‪ ،)72‬أ(‪.)237/223/16‬‬ ‫‪.25‬‬
‫صحيح‪( :‬الرواء ‪ ،)2035‬ت(‪ ،)1199/329/2/2‬د(‪ ،)2209/308/6‬جه(‪.)2055/622/1‬‬ ‫‪. 26‬‬
‫صحيح (ص‪.‬ج ‪( ،)6681‬الصحيحة ‪ ،)632‬ت(‪.)1198/329/2‬‬ ‫‪. 27‬‬

‫‪10‬‬