Odreivanje taksacionih elemenata kronje stabla

Osnovni parametri i indeksi premjera kronje stabla

Premjer kronje
Razliiti parametri kronje pruaju pri gazdovanju u umama i istraivanjima bitne karakteristine pokazatelje za odreivanje prirasta i sigurnosti u odnosu na abiotike opasnosti za pojedinana stabla i umske sastojine. Najvaniji parametri i uz njih izvedeni parametri prikazani su na slici 1.

1.

Duina kronje

100= procenat kronje

Visina stabla

2.

Duina kronje Visina stabla

100= stepen udjela kronje

3.
4.

Duina kronje irina kronje

100= index kronje, odnos kronje

irina kronje 100= zdepastost kronje Duina kronje irina kronje prsni prenik 100=odnos irenja kronje

5.

6.

irina kronje Visina stabla

100= stepen rairenosti krune

Premjer poluprenika kronje

Srednji poluprenik kronje stabla odgovara

prosjenom horizontalnom rastojanju izmeu osovine stabla i ivice kronje. Poluprenici kronje odreuju se projiciranjem ivice kronje pomou ogledala za kronju i slue za izraunavanje zastrte povrine. Dvostruki prenik naziva se i irina kronje

Premjer duine kronje

Duina kronje predstavlja rastojanje i izmeu

vrha i poetka kronje. Kod smre, jele, aria i duglazije poetak kronje predstavlja najdonji prljen sa najmanje tri zelene grane. Duina kronje moe se odrediti kod dubeeg stabla-pomou visinomjera, kao kod oborenog stabla-mjernim pantljikama. Srednji procenat kronje moe dati podatke o ranijem tretiranju sastojine, o stanju njege i sigurnosti sastojine.

Premjer zastrte povrine kronje

Zastrta povrina odreuje se projekcijom kronje. Broj poluprenika kronje zavisi od oformljenosti
kronje. Kod pravilno oformljene kronje dovoljno je projicirati 4-8 poluprenika. Mjerne take treba da su kad se poe od sjeverarasporeene prema broju poluprenika koji e se mjeriti. Za svaku taku mjerenja odreuje se azimut pomou rune busole, a poluprenik se mjeri pomou pantljike (slika2.)

Slika 2.

 Iz rezultata projekcija ivice kronje moe

se odrediti povrina zastiranja kronje pomou razliitih naina izraunavanja (metod trouglova, modeli srednjeg kruga i modeli djeliminog kruga). Ispravnost ovakog naina odreivanja zastrte povrine kronje potvreno je uporeivanjem sastojinske karte dobijene na osnovu snimaka iz vazduha sa stvarnom projektovanom zastrtom povrinom procijenjenom na osnovu premjera vie poluprenika.

 Istraivanja su izvrena na 50 stabala, sa

sljedeim rezultatima:
Matematiki je dokazano da ovaj metod daje tanu procjenu povrine kronje; Preciznost se poveavala ako se centar viziranja pribliavao geometrijskom centru povrine (npr. ako se centar viziranja nalazi u sredini najveeg poluprenika, onda je greka dva puta manja nego ako je centar ucrtan na njegovoj etvrtini);

Tanost se poveavala sa brojem mjerenih poluprenika (ako je centar viziranja u sredini najveeg prenika i ako se povrina procjenjuje pomou osam poluprenika, onda 95% ovuh procjena ne odstupa sa vie od 3% planimetrijskog tanog mjerenja.
Zato se za primjer zastrte povrine preporuuje sljedei metod: okom se oznai jedna taka koja e biti centar viziranja O (ova taka e biti najee u blizini podnoja stabla, na strani na kojoj je kronja najira) i tu se postavi kolac (slika 3.)

Slika 3.

materijalizuje se osam pravaca, pomjerenih za 45 pomou osam drugih zabodenih kolia (c1, c2,...c8). Pomou instrumenta sa ogledalom za oitavanje (tzv. Denziometar, Kronenspiegel, slika 4.) oznai se taka B1, presjek horizontalne projekcije kronje sa poluprenikom OC , i sve tako do kraja.
1

Slika 5. Instrument sa ogledalom

 Instrument se sastoji od jednog ogledala

koji pravi ugao od 45 sa podeenom horizontalom na dnu cijevi u ijem vrhu dva konca obrazuju krst. Jedan konac sa olovom omoguuje vertikalni poloaj pravca koji povezuje taku R (ukrtanje krsta) sa takom M (centar ogledala). Svaka taka se posmatra kroz ogledalo koje e se nai u produetku MR na vertikali instrumenta.

 Operator se pokree du poluprenika OC

sve dok ne dodirne ivicu krune, i oznai taku B1, koju pomou kolia oznai na tlu.na isti nain se postupa i u sluajevima od B2 do B8. Projektovana zastrta povrina kronje izraunava se po formuli:
S= n
2 (OB ) 1 i=1
n

 Povrina zastiranja slui za izraunavanje

prekrivenosti zemljita kronjama stabla. Ona predstavlja dobar pokazatelj odnosa konkurencije pojedinih stabala unutar sastojine.

Odreivanje povrine omotaa kronje

Povrina omotaa kronje je njena spoljna

povrina. Za etinare ona se izraava kao omota kupe ili paraboloida. Pri izraunavanju omotaa kupe javlja se negativna greka (Dong-Kramer), i ona se moe smanjiti primjenom formule za omota paraboloida. Povrina omotaa kronje izraunava se kao omota paraboloida (O):

O= 6 h2

[(4 h2 + r2)3/2]- r3

h- duina kronje r- poluprenik kronje

Povrina omotaa kronje najtanije se

moe odrediti sekcionim metodom pomou srednjih horizontalnih duina grana na granicama dijelova-sekcija kronje. Povrina omotaa kronje dobro se pokazala kao mjerilo proizvodne sposobnosti stabla.

 Zapreminski prirast po 1 m2 povrine

omotaa kronje predstavlja bitnu karakteristiku pri istraivanju oteenja ume.

Odreivanje zapremine (prostora krune)

Volumen kronje predstavlja zapreminu kronje. Kod mladih stabala ija je kronja obrasla liem odnosno etinama, volumen kronje samo malo govori o proizvodnoj sposobnosti stabala. Kod etinara razlikuje se jezgro bez etina i omota krune sa etinama.

 Zapremine kronje etinara najee se

2 1 r h, v= 2 4 Ili kao zapremina kupe: r2h= r2h. 1 v= 12 3 4

izraunavaju kao zapremina kvadratnog paraboloida:

Odreivanje mase Ukupnu masu kronje ini masa sitnih

grana i etina, odnosno lia. Za asimilaciju stabla vaan pokazatelj je njegova masa etina ili lia.
Odreivanje lisnog indeksa Ukupna povrina lia (stabla ili sastojine) projektovana na horizont naziva se lisni indeks ili koeficijent lisne povrine . Savremeni instrumenti,kao to su digitalni planimetar ili analizator slike omoguavaju vrlo brza i automatska mjerenja povrine lia.