lhi tqv v y byk cihd ml tmyin

mrhllri
bhsiz ki, hr bir iin icrsnn znmsus myyn mrhllri lduu
kimi, ilhi tqvy riyt tmyin v bq szl dsk, byk cihd hyt
kirmyin d znmsus myyn mrhllri vrdr.
Hminin hr bir iin icrsnd nun znmsus mrhllri v qydlrn
riyt tmdikd, dzgn ntic ld dib, hdf tmq mmkn lmd
kimi, ilhi tqv v y byk cihdn d znmsus mrhllri v
qydlrn riyt tmmk, dzgn ntic ld dib, hdf tmmz n
mhm bir mndir.
Grkmli lq v irfn limlri z kitblrnd ilhi tqvy ml tmk v nfs
il cihd prmq brsind lzml tvsiylrl birg bu byk v ilhi vzifni
hyt kirmk n mrhldn ibrt mumi bir qydn tklif diblr.
Bu mumi qydnn hr bir mrhlsi n bir sr Qur`n ylri v hdislri
d sbut lrq gtirmk lr. Biz bu fsild vvlc bu mmi qydnn
mrhlsi il tn lcq v dh snr nlrn hr biri brd lzml izhlr
nzriniz tdrcq.
lhi tqv v byk cihd ml tmyin mrhllri bldir:[1]
1- Mrit;
2- Mrqib;
3- Mhsib.
ndi is bu mrhllrin hr biri brd trfl izhlr dqqtiniz tdrrq:
1- Mrit:
Mrit rb sz lub, qrlql rtlm m`nsn ytirir. lq v irfn
lminin bir trmini lrq is bu szn m`ns dkndan ibartdir:
lhi tqvy riyt tmk istyn s, gnn vvlind (msln, sbh
nmzndn snr) z qrsnd bl rt qyur ki, bu gn rzind llhtlnn gstrilrindn mycqdr (y`ni, vcib mllri yrin ytirib,
hrm ilrdn kinckdir).
Bu ml, bu yld yni ddm tnlrn nzrind tin ls d, qti qrrl
ilhi tqvy ml dib, nict tpmq istynlrin nzrind snlcqdr.
2- Mrqib:
Bu mrhld is z il hd blyn v z qrsnd rt qyn s, hd
bld ndn gnn snundk (yuuy gdndk) z mllrin v
dnqlrn fikir vrmli, gn rzind hdini pzn bir ii yrin
ytirmmlidir.
Burd nfsi gnhlrdn qrumq brd mvcud ln hdislrdn bir nsini
qyd edirik:
mirl-m`minin mam li () buyurur:
zn nfsin n bir mhfizkr v dnyn irtin n bir bhr qrr
vr.[2]
O hzrt () digr bir hdisd buyurur:
y lr ki, hr bir s, z nfsinin mliki v qlbinin mhfizkr lsun
v dilini qrusun.[3]
Hzrt mam li () digr bir hdisd bel buyurmudur:

llh zn gnhdn qruyn v Rbbindn qrn bndy rhm tsin! [4]

Bllikl nict tpmq istyn hr bir mslmn, gn rzind z nfsinin v
mllrinin pusqusund dynml v nfsini llh-tlnn bynmdiyi
mllrdn qruyub, slmldr.

Qyd tmk lzmdr ki, ilhi tqvy ml tmk h d bizim gndlik

ilrimiz (i, ticrt, sfr, thsil v s.) mnilik trtmir. Bl ki, hr bir s
z gndlik ilri il yn z mllrin d nzrt dib, nfsini gnhlrdn
qruy bilr. Msln, ytn nun qlbin myyn bir gnh iltmyi
vsvs tdikd, drhl gnn vvlind z il bld hdi trlsn v
ytnn vsvssini zndn uzqldrrq, llh-tlnn frmn il
mliftdn byun qrsn.
3- Mhsib:
lhi tqvy v byk cihd ml tmyin (nfs il mbriznin) nc v
snuncu mrhlsi is mhsibdir.
Bu mrhly gnn snund (msln, ytmmdn bir n dqiq qbq)
ml lunur. Bl ki, gnn vvlind z il rt ksn v gn rzind dn
v mllrin nzrt dn s, snuncu mrhld gn rzind yrin
ytirdiyi mllri gzdn kirir v bq szl dsk, mllri brd hsbt
prr. gr gn rzind bld hd-pymnn sdiq qlb, llh-tlnn
nrzln bis ln bir sz dnmyb v y bir gnh iltmyibs, bu
mvffqiyyt gr llh kr tmli v bu vziyytin dvm tmsini llhtldn istmlidir.
Y gr z hdi-pymnn sdiq ql bilmyib, nu pzubdurs, (y`ni,
dnqd v y mld gnh yl vribs), iltdiyi gnh n tvb v
istifr tmli v gln gnlrd bir dh nlr yl vrmycyini qti surtd
qrr lmldr.
Qyd tmk lzmdr ki, mhsib (y`ni, mllrin hsblnms) brd
hli-bytdn () bir hdislr nql lunumudur ki, burd nlrn bir nsini
qyd dirik:
mirl-m`minin mam li () buyurur:

Nfsi il hsbt prn s, mnft ld dr, nfsindn qfil ln is

ziyn uryr.[5]
Hzrt mam li () digr bir hdisd buyurur:

Sizinl hsbt prmmdn nc znz (mllriniz) brd hsbt

prn.[6]
Hminin hzrt () digr bir hdisd bl buyurmudur:
z nfsinl mbriz t v riklrin bir-biri il prd hsbt kimi nunl
hsbt pr, hbl dmnin z dmnindn z hqqn tlb tdiyi kimi
llhn hqqn ndn tlb t.[7]
Bu fsili hzrt mam Kzimin () klm il bitiririk. hzrt () buyurur:

Hr gn z il (mllri brd) hsbt prmyn s, bizdn dyildir.

gr ( gn) y bir i grbs, llhdn nun lmsn istsin v gr
gnh edibs, llhdn blnmn dilyib, n trf qytsn (y`ni, tvb
tsin).[8]
[1] -B: Mir`tur-rd, sh: 39-41, Cmius-sdt, 3/93-100, hl hdis, sh: 8-9 v s...
[2] -Qurrul-hikm, 235/4716
[3] -Qurrul-hikm, 235/4732
[4] -Mihnul-hikmt, 3/1109/7411
[5] -Nhcul-bl, sh / 169, 208-ci hikmt
[6] -Qurrul-hikm, 336/4741
[7]-Qurrul-hikm, 336/4737

[8] -suli-kfi, 4/190-191/2