(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

TAJUK 1

MORFOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS
Tatabahasa merupakan peraturan atau sistem sesuatu bahasa yang digunakan sama ada dalam bentuk lisan ataupun tulisan. Dua bidang utama dalam kajian tatabahasa ialah morfologi dan sintaksis. Tajuk ini hanya akan menghuraikan beberapa konsep penting dalam bidang morfologi. Secara umumnya, topik ini akan membolehkan anda mengetahui perkara-perkara berikut: 1.1 1. 1.! 1.# Takrif Morfologi Struktur kata "entuk kata $olongan kata

HASIL PEMBELAJARAN i. ii. Membuat rumusan tentang takrif morfologi. Menghuraikan aspek-aspek kajian dalam bidang morfologi bahasa Melayu.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

%ajah 1.1: &erangka Tajuk 1 1.1 Takrif

Secara umumnya morfologi merupakan istilah dalam bidang ilmu linguistik yang menghuraikan sistem bahasa pada peringkat perkataan. Menurut perkataan dari segi struktur, bentuk kata dan penggolongan kata. "agi +bdullah ,assan ( ))-* pula morfologi ialah satu bidang ilmu yang mengkaji bentuk perkataan. .stilah ini dipinjam daripada biologi yang bermaksud kajian tentang bentuk tubuh hai/an dan tumbuhan. &onsep bentuk ini diterapkan kepada bentuk perkataan bahasa manusia, manakala mengikut %aminah ,j. Sabran dan %ahim Syam (1012* pula, morfologi ialah satu bidang dalam kajian bahasa yang mengkaji perkataan dan cara-cara pembentukkannya. &ajian dalam bidang morfologi terdiri daripada tiga subbidang, iaitu: Struktur kata "entuk kata 3enggolongan kata 'ik Safiah &arim et al. ( )11: #!*, morfologi ialah satu bidang ilmu yang mengkaji

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) 1.2 Bent k Kata 3erkataaan ialah satu unit ujaran yang bebas dan mengandungi makna, yang terdiri daripada satu atau gabungan beberapa bentuk bunyi bahasa. Setiap perkataan dimulai dan diakhiri oleh sempadan perkataan yang bersifat abstrak dan hanya /ujud dalam fikiran kita.

"entuk kata boleh terdiri daripada satu mofem atau susunan beberapa morfem. 3roses pembentukan kata menghasilkan bentuk-bentuk kata seperti yang berikut: kata tunggal kata terbitan kata majmuk kata ganda terhasil melalui proses gabungan suku kata terhasil melalui proses pengimbuhan terhasil melalui proses pemajmukan 4 terhasil melalui proses penggandaan

Bent k Kata &ata Tunggal &ata Terbitan &ata Majmuk &ata $anda

Pr!"e" $abungan suku kata 3engimbuhan 3emajmukan 3enggandaan

#!nt!$ Kata jalan berjalan jalan raya berjalan-jalan

3erbincangan tentang bentuk dan proses pembentukan akan dijalankan semasa interkasi semuka

1.%

Pen&!'!n&an Kata

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) 3erkataan dalam sesuatu bahasa dapat digolongkan ke dalam golongan tertentu. +ntara kriteria yang diambil bagi menggolongkan sesuatu perkataan itu ialah: struktur fonologi atau bunyi struktur morfem sintaksis semantik. Tatabahasa Dewan ('ik Safiah &arim, et al., ))0:11* menggolongkan

perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu berdasarkan kriteria sintaksis dan semantik. &riteria sintaksis dilihat berdasarkan kehadiran sesuatu perkataan itu sebagai konstituen dalam ayat, iaitu klausa dan frasa. &riteria semantik pula merupakan unsur yang memberi makna bagi sesuatu perkataan itu berdasarkan situasi dan konteksnya. 5leh yang demikian, golongan kata dalam bahasa Melayu dibahagikan kepada empat, iaitu: i. ii. iii. i+. Kata na(a Kata ker)a Kata a*)ektif Kata t &a"

3erbincangan tentang penggolongan kata ini akan dihuraikan dalam bab berikutnya dalam modul ini.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

TAJUK 2

GOLONGAN KATA

2., Sin!-"i" Tajuk ini akan membolehkan anda mengetahui tentang golongan kata "ahasa Melayu. Terdapat empat golongan kata yang dimuatkan dalam tajuk ini: a. b. c. d. .1 Kata Nama &ata 'ama &ata &erja &ata +djektif &ata Tugas

&ata nama ialah perkataan yang boleh menjadi unsur inti pada binaan frasa nama dan la6imnya kata ini menamakan orang, tempat atau benda. &ata nama dapat dibahagikan kepada tiga subgolongan, iaitu kata nama am, kata nama khas dan kata ganti nama. 7ihatlah rajah di ba/ah.

Kata Na(a

Kata Na(a A(

Kata Na(a k$a"

Kata Ganti Na(a

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) 8ontoh bagi setiap subgolongan adalah seperti rajah di ba/ah.

Kata Nama Am +bstrak roh mimpi keamanan perasmian &onkrit jari meja kipas rumah ladang durian

Kata Na(a K$a" ,idup (manusia* ,anif Syarifah +la/iyah

Kata Ganti Na(a Tunjuk itu ini

,idup (bukan manusia* ,e9ea "rasilia (getah* Manihot utilissima (ubi kayu* Si "elang 8omel

Diri (orang pertama* ia saya aku beta kami

Tak hidup $unung 7edang 3roton :ira 3lanet Marikh

Diri (orang kedua* a/ak kamu anda Diri (orang ketiga* dia beliau mereka baginda Diri (Tanya* apa mana siapa

2.2

Kata Ker)a

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

&ata kerja ialah kata yang menyatakan makna perbuatan atau perlakuan. &ata kerja menjadi inti bagi binaan frasa kerja. &ata kerja mudah dikenali terutamanya kata kerja terbitan. +pabila kata tersebut mempunyai imbuhan seperti yang disenaraikan di ba/ah, kata tersebut ialah kata kerja.

I(. $an a/alan akhiran

#!nt!$ me-, men-, mem-, meng-, menge-, ber-, ter-, di-, memper-, -kan, -i.

me-;-kan, men-;-kan, mem-;-kan, meng-;kan, apitan ber-;-kan, ber-;-an, di-;-kan, me-..-i, men-;i, meng-;-i, di-;-i, memper-;-kan, memper-;-i, , diper-;-kan, diper-;-i

&ata kerja boleh dibahagikan kepada dua jenis seperti rajah di ba/ah:

Kata Ker)a

Kata ker)a tran"itif

Kata ker)a tak tran"itif

Aktif 2.2.1 Kata Ker)a Tran"itif

Pa"if

Ber-e'en&ka-

Tan-a -e'en&ka-

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

&ata kerja transitif ialah kata kerja yang mengandungi objek yang terdiri daripada frasa nama untuk melengkapkan maksudnya. 5bjek ini dipanggil -en/a(. t. 8ontoh: 3emburu menembak rusa.

&ata <menembak ialah kata kerja transitif aktif kerana kata tersebut perlu diikuti oleh objek (rusa* untuk melengkapkan maksudnya. Terdapat dua jenis kata kerja transitif, iaitu kata ker)a tran"itif aktif dan kata ker)a tran"itif -a"if. a0 Kata ker)a tran"itif aktif &ata kerja ini umumnya ditandai oleh imbuhan meme- ! -kan me- !-i memper- memper- !- kan memper-!-i. 8ontoh dalam ayat: 1. Su6ana menulis surat. . Murid-murid menaikkan bendera. !. $uru "esar memasuki stor sukan. #. 3enghulu memperbesar anjung rumahnya. 2. =ncik >ahari memperisterikan anak sulungnya.

.0

Kata ker)a tran"itif -a"if

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

&ata ini ialah hasil daripada perubahan ayat aktif menjadi ayat pasif. &ata kerja ini umumnya ditandai oleh imbuhan di- di-!-kan di-!-i di-!-per diper- !-kan diper-!-i. 8ontoh dalam ayat: 1. Surat ditulis oleh Su6ana. . "endera dinaikkan oleh murid-murid. !. Setor sukan dimasuki oleh $uru "esar. #. +njung rumahnya diperbesar oleh 3enghulu. 2. +nak sulungnya diperisterikan oleh =ncik >ahari. :alau bagaimanapun, bagi ayat pasif yang pelakunya orang pertama dan kedua, bentuk kata kerja yang mempunyai imbuhan di-, di-...-kan, di-;-i., di-;-per, diper- ;-kan, dan diper-;-i, tidak digunakan. 3erhatikan bentuk kata kerja dalam ayat pasif di ba/ah:

A/at -a"if *iri keti&a 7aporan itu ditulis oleh beliau.

A/at -a"if *iri -erta(a *an ke* a 7aporan itu saya tulis. 7aporan itu kamu tulis.

"endera dinaikkan oleh mereka "endera kami naikkan se/aktu perhimpunan. se/aktu perhimpunan. "endera a/ak naikkan se/aktu perhimpunan.

?capan perasmian disampaikan ?capan perasmian akan saya sampaikan. oleh $uru "esar. ?capan perasmian akan tuan sampaikan.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

"anyak kesalahan yang dilakukan oleh pengguna bahasa tentang penggunaan kata kerja pasif ini. 8ontohnya: &ereta yang mereka naiki telah melanggar seorang pejalan kaki. Sepatutnya: &ereta yang dinaiki oleh mereka telah melanggar seorang pejalan.

"."." Kata kerja tak transitif a0 Ber-e'en&ka&ata kerja tak transitif berpelengkap mesti diikuti oleh -e'en&ka- untuk menyempurnakan maksud ayat. 8ontoh: +diknya (en)a*i doktor. &ita mesti .er. at baik. &ata <menjadi dan <berbuat ialah kata kerja tak transitif yang mesti diikuti oleh pelengkap. 8ontoh kata <doktor dan <baik untuk menyempurnakan maksud ayat tersebut.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) +yat yang mengandungi pelengkap tidak boleh dipasifkan 8ontoh: Doktor dijadikan oleh adiknya (salah*.

"erdasarkan huraian di atas, kenal pasti dan catatkan pelengkappelengkap bagi tiga contoh ayat yang di ba/ah. i* 3elengkap kata nama Mereka ada tetamu. 3elengkap kata adjektif #ubungan kedua-dua orang itu bertambah kukuh. 3elengkap frasa sendi nama. $ak %amad tinggal di Kampung &aru.

ii*

iii*

.0Tan-a -e'en&ka&ata kerja tak transitif tanpa pelengkap ialah kata kerja yang boleh berdiri sendiri tanpa penyambut. 8ontoh: "udak itu menangis. +yahnya belum kembali. 8ikgu >ainal sedang bersembahyang.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) &ata kerja ini boleh diikuti oleh unsur keterangan. 7ihatlah contoh di ba/ah: "udak itu menangis kerana lapar. +yahnya belum kembali sejak semalam. 8ikgu >ainal sedang bersembahyang di biliknya.

2.% Kata A*)ektif &ata adjektif dikenal juga sebagai kata sifat. &ata adjektif

menerangkan sifat atau keadaan sesuatu benda atau kata nama. &ata adjektif boleh didahului atau diikuti oleh kata penguat. 8iri inilah yang membe6akan kata adjektif dengan kata nama atau kata kerja. 8ontoh kata adjektif: besar rajin tinggi laju banyak kasar (sangat besar* (sangat rajin* (tinggi sungguh* (laju sangat* (banyak sekali* (sungguh kasar*

&ata adjektif ada beberapa jenis seperti dalam rajah di ba/ah: Bi'. i. ii. iii. i9. 9. Kata a*)ektif #!nt!$

sifatan atau keadaan berani pandai kasar lemah sihat /arna ukuran bentuk /aktu merah biru hijau kuning kelabu panjang pendek ke'il nipis renek bulat bundar lekuk leper lonjong baharu lewat lambat awal suntuk

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) 9i. 9ii. 9iii i@. jarak cara perasaan pancaindera jauh dekat hampir 'epat lin'ah laju lambat selalu rindu ben'i segan ragu sayang sedap bersih 'antik bising harum

8ontoh dalam ayat: a* b* c* d* e* f* g* h* i* "adan budak itu 'e(a$ kerana tidak makan beberapa hari. Muka gadis itu (era$ apabila diusik rakan-rakannya. %ambutnya -en*ek setelah dipotong oleh guru disiplin. 3ermukaan batu itu 'ek k akibat titisan air. Murid-murid yang datang 'e1at akan dihukum. %umahnya )a $ dari sekolah. &ura-kura berjalan 'a(.at. Ma6nah rin* akan kampung halamannya. "ilik darjah itu sentiasa .er"i$.

&ata adjektif dapat digunakan untuk menyatakan tiga darjah perbandingan, iaitu: 2ar)a$ Per.an*in&an Kata A*)ektif Darjah biasa. Darjah bandingan

#!nt!$3 3okok meranti itu tin&&i. Mona "etin&&i ibunya. %o6i 'e.i$ tin&&i *ari-a*a adiknya.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) Darjah penghabisan $unung &inabalu gunung yang tertin&&i di Malaysia.

&ata adjektif mempunyai imbuhan "e4 dan ter4 yang menunjukkan darjah perbandingan. 5leh itu, sekiranya anda terjumpa perkataan seperti contoh di ba/ah, anda perlu golongkan perkataan tersebut dalam kata adjektif. sebesar sepandai se'antik seputih pantas sebesar-besar sepandai-pandai se'antik-'antik seputih-putih sepantas terbesar terpandai ter'antik terputih terpantas

2.5 Kata T &a" &ata Tugas ialah perkataan yang hadir dalam ayat, klausa, atau frasa untuk mendukung sesuatu tugas, sama ada sebagai penghubung, penerang, penguat, penentu, pendepan, penafi, pembenar, pemeri atau tugas-tugas lain. 7ihatlah jenis-jenis kata tugas.

Bi'. 1. . !. #. 2. -. A. 1. 0. 1). 11. 1 . 1!. 1#. 12. 1-.

Kata T &a" &ata hubung &ata seru &ata Tanya &ata perintah &ata pangkal ayat &ata "antu &ata penguat &ata penegas &ata nafi &ata pemeri &ata sendi nama &ata pembenar &ata arah &ata bilangan &ata penekan &ata pembenda

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

&ata-kata tugas di atas dapat dikelompokkan dalam empat kelompok, iaitu: i. ii. iii. i9. &ata penyambung ayat &ata praklausa &ata prafrasa &ata pascakata

2.5.1 Kata Pen/a(. n& A/at &ata 3enyambung +yat ialah kata hubung, iaitu sejumlah perkataan yang bertugas menghubungkan dua binaan ayat atau lebih sehingga menjadi satu bentuk ayat yang berlapis, yang dikenali sebagai ayat majmuk.

&ata 3enyambung +yat (kata hubungan*

&ata hubung gabungan

&ata hubung pancangan

%elatif 2.5.1 Kata Prak'a "a

&omplemen

keterangan

&ata praklausa ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan klausa. 7ihatlah jenis kata praklausa di ba/ah:

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) &ata 3raklausa

Seru pangkal ayat

tanya perintah

pembenar

2.5.2 Kata Prafra"a &ata pembenar ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan frasa, iaitu sama ada frasa nama, frasa kerja, atau frasa adjektif. Benis-jenis kata prafrasa adalah seperti yang di ba/ah: penguat bantu penegas

bilangan

&ata 3rafrasa

nafi

arah sendi nama 2.5.% Kata -a"6akata

pemeri

"entuk nya berfungsi sebagai penekan dan pembenda. i. Kata penekan

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) &ata penekan ialah satu bentuk yang memberikan penegasan kepada kata yang bergabung dengannya.

8ontoh: Na(-akn/a rumah itu akan runtuh pada bila-bila masa.

ii. Kata pembenda &ata pembenda ialah bentuk yang menjadikan sesuatu perkataan yang bukan daripada kata nama sebagai kata nama.

8ontoh: Tin&&in/a pokok itu !) kaki. Beratn/a guni itu #) kilogram

TAJUK % %.1Sin!-"i"

SINTAKSIS

Sintaksis dapat ditakrif sebagai bidang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan atau konstruksi ayat, frasa, dan klausa.

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

M!* ' ini akan (en)e'a"kan ke-a*a an*a tentan& .i*an& "intak"i" .a$a"a Me'a/ /an& (eran&k (i a"-ek3 Takrif 3 Fra"a K'a "a A/at Binaan Fra"a K'a "a A/at

%.2 Fra"a Crasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan, ataupun satu perkataan yang berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. "inaan frasa tidak mengandungi subjek dan predikat. Dalam susunan tatabahasa frasa boleh menjadi konstituen kepada klausa ataupun konstituen frasa itu sendiri. 8uba anda perhatikan contoh-contoh dalam jadual di ba/ah:-

FRASA &ucing Seekor kucing Seekor anak kucing Seekor anak kucing jantan

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) "inaan ayat dasar bahasa Melayu terdiri daripada konstituen utama iaitu subjek dan predikat. ?nsur-unsur yang membentuk dua konstituen utama ayatayat dasar bahasa Melayu seperti berikut: i. ii. iii. i9. C' D C' C' D C& C' D C+ C' D CS

?ntuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contohcontoh di ba/ah: S .)ek Fra"a Na(a +hmad 8ikgu &ucing itu +yah %.2.1Jeni"4Jeni" Fra"a Terdapat empat jenis frasa dalam bahasa Melayu iaitu Crasa 'ama, Crasa &erja, Crasa +djektif dan Crasa Sendi 'ama. Pre*ikat 3etani. mengajar saya. sangat manja. ke &uala 7umpur. S " nann/a C' D C' C' DC& C' D C+ C' D CS

%.2.1.1Fra"a Na(a 7FN0 Crasa nama ialah binaan yang dari sudut nahu boleh terdiri daripada satu perkataan atau beberapa perkataan yang boleh berfungsi sebagai satu konstituen dalam binaan ayat. 3erhatikan contoh-contoh di ba/ah:

Fra"a Na(a

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) Inti $uru Peneran& bahasa Melayu itu Pre*ikat sungguh kreatif.

&akak

budak lelaki itu

sudah berpunya.

Fra"a Na(a Inti .bu inti bapa

Pre*ikat dijemput hadir.

,utan

rimba

perlu dijaga.

%.2.2 Fra"a Ker)a 7 FK 0

Crasa kerja ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau lebih dan kata intinya kata kerja. &ata kerja tersebut boleh merupakan kata kerja tak transitif (&&TT* atau kata kerja transitif (&&T* . &&TT boleh hadir bersendirian atau diikuti oleh satu atau sederetan perkataan, manakala &&T mesti diikuti oleh objek atau unsur-unsur lain. ?ntuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contohcontoh binaan frasa kerja di ba/ah:-

S .)ek Mereka

Fra"a Ker)a memba'a buku.

Kata ker)a &&T

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

Salmah +dik "urung itu

menyanyi di atas pentas. menangis tersedu-sedu. membuat sarang di atas dahan.

&&TT &&TT

&&T

Senaraikan &&TT dan &&T yang terdapat di dalam contoh-contoh ayat di ba/ah.

Fra"a Ker)a S .)ek Kata ker)a 1. . !. #. 2. -. +dik ,ujan +yah 3emburu .bu $uru tidur. turun membaca menembak memasak menyuruh O.)ek buku. burung. nasi murid-muridnya keteran&an dengan lebatnya. di dapur. berlari pantas.

%.2.% Fra"a A*)ektif 7FA0 Crasa adjektif ialah susunan perkataan yang terdiri daripada satu atau beberapa perkataan yang mengandungi kata sifat atau adjektif sebagai kata intinya. Crasa adjektif yang dibincangkan ialah yang berfungsi sebagai predikat, sebagai unsur keterangan dan unsur penerang dalam predikat. Sebagai unsur keterangan kata adjektif hadir sesudah kata kerja dan sebagai unsur penerang kata adjektif hadir sesudah kata nama. ?ntuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contohcontoh dalam jadual di ba/ah:-

S .)ek 7FN0

Pre*ikat

F n&"i Fra"a A*)ektif

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

1.Dia .+hmad !. &ucing

rajin berlari sangat laju binatang jinak

C+ sebagai predikat C+ sebagai unsur keterangan C+ sebagai unsur penerang

Fra"a A*)ektif S .)ek Kata .ant 1. . !. #. 2. -. +dik ,ujan +yah 3emburu 'enek ,ari sudah masih masih masih Pen& at amat sangat Kata A*)ektif pandai. lebat. gembira. cekap. cantik gelap Pen& at amat. benar.

%.2.1.5

Fra"a Sen*i Na(a 7FS0

Crasa sendi nama ialah satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan satu frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama itu. &ata sendi nama ialah bentuk morfem atau kata yang diletakkannya di hadapan frasa nama. +ntara kata sendi nama yang sering digunakan dalam bahasa Melayu termasuklah di, ke, dari, daripada, pada, kepada, untuk, akan, bagi, hingga, oleh, dengan, tentang, sampai dan sebagainya.

?ntuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contohcontoh binaan frasa sendi nama dalam jadual di ba/ah:-

Pre*ikat S .)ek

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

1. +yah . Surat itu !. ,adiah

ke bandar. daripada ibu. untuk ayah.

Fra"a Sen*i Na(a S .)ek Kata "en*i na(a 1. Saya . +dik !. +yah #. 3emburu 2. 'enek -. 3eniaga itu dari ke di dari ke ke belakang dalam dalam belakang Kata na(a ara$ Fra"a Na(a Keteran&an

Bohor "ahru sekolah rumah hutan belukar keretanya

mencari kayu. mengambil sesuatu

%.% K'a "a &lausa ialah satu unit rangkaian perkataan yang mengandungi subjek dan predikat yang menjadi konstituen kepada ayat. &lausa terbahagi kepada dua jenis iaitu k'a "a .e.a" dan k'a "a tak .e.a". &lausa bebas ialah klausa yang boleh berdiri sendiri dan boleh bersifat sebagai ayat lengkap apabila diucapkan dengan intonasi yang sempurna. &lausa yang tidak dapat berdiri sendiri disebut sebagai klausa tak bebas. ?ntuk memahami proses pembentukan klausa, cuba anda perhatikan contoh-contoh di ba/ah

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

K'a "a .e.a"8k'a "a ta(a

K'a "a tak .e.a"

+/ak pandai

kerana awak rajin belajar

&ami akan hadir

sekirannya hari tidak hujan

Mereka akan datang

walaupun tanpa diundang

K'a "a tak .e.a"

K'a "a .e.a"8k'a "a ta(a

&eritahu 'ikgu bahawa

kami akan menghantar tugasan esok

(ntuk berjaya

kita kena berusaha dengan gigih.

Demi maruah

&ita perlu berjuang habis-habisan.

%.5 A/at +yat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat, iaitu unit-unit yang membentuk ayat. )ontohnya: +hmad sedang membuat kerja rumah.

8ontoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian iaitu:

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) (i* (ii* *hmad sedang ... ... membuat kerja rumah.

"ahagian subjek dan predikat, merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat bahasa Melayu. Subjek dan prediket pula mempunyai unsur-unsur, iaitu sama ada f ra"a na(a 7FN09 fra"a ker)a 7FK09 fra"a a*)ektif 7FA0 dan fra"a "en*i na(a 7FS0. 7ihat contoh-contoh berikut dan kaji unsur-unsur (frasa* yang mendasari ayat.

S .)ek +hmad 8ikgu Catimah +h 8hong

Pre*ikat mengulangkaji tatabahasa ke sekolah amat rajin seorang usaha/an

R ( " P!'a A/at C' D C' C' D CS C' D C+ C' D C'

%.5.1 P!'a A/at 2a"ar +yat dasar ialah ayat yang menjadi dasar atau sumber bagi pembentukan semua ayat lain dalam sesuatu bahasa. Dalam bahasa Melayu terdapat empat jenis pola berikut: P!'a 1. . Jeni" P!'a C' D C' C' D C& S .)ek =ncik Sharin Dia ayat dasar seperti

Pre*ikat ejen insuran, menjerit kesakitan,

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) !. #. C' D C+ C' D CS "udak itu 3ejabat saya sangat nakal, di &uala Terengganu,

Tahukah anda baha/a daripada pola-pola ayat dasar inilah terbitnya ayat-ayat yang lain yang lebih kompleks sama ada ayat tunggal atau ayat majmuk, ayat pendek atau panjang, ayat aktif atau ayat pasif dan sebagainya

%.5.2 Binaan A/at "ahagian subjek dan bahagian predikat merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat dalam bahasa Melayu. Subjek dan predikat mempunyai unsur-unsur frasa tertentu. Dalam bahasa Melayu,bahagian subjek ayat terdiri daripada frasa nama sahaja, manakala bahagian predikat ayat boleh terdiri sama ada frasa nama, frasa kerja, ataupun frasa sendi nama. 3erhatikan contoh di ba/ah:

S .)ek A/at Un" r fra"a +h Tian C'

Pre*ikat Un" r fra"a guru senaman. C'

Tipah Suara ketua penga/as itu Munainady

C' C' C'

membeli gula. serak-serak basah. ke sekolah.

C& C+ CS

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU ) Badual di atas menunjukkan rumus binaan ayat yang mudah. "ahasa subjek ayat dibina oleh frasa nama, manakala predikat ayat dibina sama ada oleh frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama.

%.5.% Ayat Dasar dan Ayat Terbitan 3erhatikan ayat berikut: 3elajar itu membaca buku. +yat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek (pelajar itu* dan satu predikat (membaca buku*. +yat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayatayat lain. Bika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada maklumat asas itu dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan peneragan kepada subjek atau penerangan kepada predikat, maka ayat berkenaan boleh menjadi seperti berikut:

3elajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam menjadi -eneran& kepada pelajar, iaitu subjek ayat*