ALLEREERST |
NENLAND
BELONING VOOR BLUNDERENDE OFFICIEREN VAN JUSTITIE
SJOEMELEN LOONT
De rechthank in Den Bosch let onlangs verdachten vrijuit gaan omdat het OM over de schreef
was gegaan. Dat was niet voor het eerst. Uit onderzoek van Vrij Nederland blijke dat offcieren
van jusitie vaker willens en wetens fouten maken. Zonder dat er sancties volgen.
DOOR MARIAN HUSKEN EN HARRY LENSINK
ONDERDAG 23 JU-
LIWAS EEN ZWARTE
DAG VOOR HET OM.
Na ruim tien jaar politi
onderzoek kwam ‘Peter
uit Eindhoven’ op vrije
vvoeten. Volgens justitie ging het om de god.
father van een grote Chinese maffaorganisa
tie. De betrokken offcier van justtie van het
lanidelifk parker, Marjolein Verwiel, had op-
zetteljk een processtuk niet aan de verdedi-
ging gegeven. Er stond belangrjke informatie
in: justitie had een deal gesloten met een ge
tuige. En daar zat de pi, want over die deal
had het OM gelogen. In tegenstlling to wat
‘ONTLASTEND BEWUIS ACHTEROENOUDEN Kee Bis yin rijlating, ij za ten onvecte vier jaar rast sor de Schiedaramerdammerparkmoord
Verwiel op de atting had gezegd, was de ge
cuige een verblifovergunning en opname in
cen beschermingsprogramma toegezegd
Verwielzettede verdediging buiten spel en
probeerde de rechtbank in haar oprerje te be-
rekken. Ze had de echters els gevraagd om
het stuk na ering te vernietigen. Dat hadden
cde magisteaten telefonisch ook tocgezegd, be
weerde de aanklager, Maar de drie recht
ontkenden die ten stelligse
Met haar opstelling schond de officier het
principe van cen eerljke rechesgang, waarbij
alle betrokken partijen recht hebben op de
zelfde informatie, De sanctie was navenant
je rechtbank verklaarde het OM niet-ont-
vankelifk en verweet Verwiel‘gebrek aan in
tegrtet’.Pereren zijn medeverdachten kon
den gaan
Inez Weski, advocaat van Peter ‘Ik ben blij
dar de rechtbank duidelij heefe gemaake dat
et kan in een strafproces. Die zijn
geen blunders meer van zo'n officer, dit is
bewust handelen tegen alle regels in. Het OM
stelt ichzelF boven de wet en compromitteert
de rechtbank.
(MILIOENENCLAIMS
Binnen de opsporingsinstantie wordt daar an-
ders over gedacht. Harm Brouwer, voorziter
van het college van procureurs-generaa, let alsnel weten dat het OM in hoger beroep
gaat
In het VPRO-programma Schuld en Boete
ei hei: ‘waarheidsvinding is moeilijk. We
gaan heus niet schouderophalend voorbij
aan gemaakte fouten. Als iemand het te
ont maakt, nemen we maatregelen.’
Klopt dat? Wie zich in het handelen van
het OM verdiept, merkt dat de zaak van
'Peter in Eindhoven’ en de wize waarop
het OM optreeat, niet op zichzelf staan.
Toezeggingen aan getuigen worden vaker
met opzet verhuld, verklaringen misbruikt,
er wordt mijneed gepleegd of zelfs bewijs-
rmateriaal vernietigd (zie kader). Als di
zonden boven water komen, is dat overi-
gens altiid doordat advocaten ze tijdens het
proces naar boven halen en leiden ze tot
niet ontvankelijkheid van het OM. Gevolg:
zware criminelen belanden op straat en
kostbaar poliieonderzoek gaat vertoren.
Daarbij ziet de staat zich soms ook nog
geconfronteerd met miljoenenclaims.
Dat laatste gebeurde vorige week. De
Hells Angels eisten genoegdoening voor
eerder gemaakte blunders van het OM. In
n omvangrike zaak tegen de motorciub
hadden de officieren van justitie Ger Old-
ekamp en Michel Zwinkels geheim-
houdingsgesprekken (gesprekken tussen
advocaat en clint) afgeluisterd en niet,
zoals de wet voorschrijft, meteen verni-
etigd. De zwaarste sanctie volgde: het hof
verklaarde het OM niet-ontvankelijk
GRENZEN
Naruurli, meestal gaat het goed. vooral in
‘gewone’ strafzaken. En als er fouten worden
sgemaakc, gebeurt dat vaak uit slordigheid of
door cen te hoge werkdruk. Maar bij sommi=
{ge cases schiet het OM wit de bocht. Dat zijn
ddan wel vaak dossiers waaraan van hogerhand
priorieitis toegekend. Daardoor komen offi-
cieren van justtie in de veleiding om—al dan.
niet met permissie— de grenzen van de wet op
tezocken. Het gaat om sprazkmakende zaken
zoals moord, mensen- of drugshandel. Dan
staan niet alleen de verdachten in de scl
‘werpers, maar moet ook het OM zich waar-
maken. Een veroordeling wordt dan van groot
belang en dac staat waarheidsvinding — de ba-
sis van de rechtspraak — in de weg
“De druk die op het OM staat om te sla-
gen isgigantisch’ zegr oud-strafrechtadvocaat
Cees Dekker: ‘Zo'n officer uit Den Bosch
handele in 20'n belangrijke maffiazaak niet
cop eigen houtje. Een rechter bruuskeren door
hem neer te zetten als leugenaar? Dat denk ik
toch niet. Zo'n vervolging gaat in overleg met
cen hoofdofficier van justtie. Ook het colle-
ge van procureurs-generaal vindt het van het
grootste belang dat mensensmokkelaars wor-
VERZWIJGEN EN VERHULLEN
IGLO-ZAAK
CIE-Officier ROLF DE GROOT overtrad
de regels in de lglo-zaak, een grote drug-
‘scasus. De conclusie van de rechtbank in
1999: "Hij heeft gezwegen, c.q. verhuld
‘waar waarheid gesproken en openbaar-
heid betracht had moeten worden.’ Dat
had hij eerder in een grote zak ook
‘gedaan. De Groot is tegenwoordig raad-
sheer bij het hof in Arnhem.
VALS GELD ZAAK
Oficier van justitie LEX MOOY misleidde
in 2002 de rechtbank in een vals geld
zaak. Hij zorgde ervoor dat een politie-
infitrant niet ter ziting verscheen en
zweeg vervolgens over zijn eigen rol. De
rechtbank verklaardde het OM niet ont-
vankelijk. Later bleek dat hij nog meer
‘onoorbare opsporingsmethoden had verz-
wegen. Uiteindelik werd het bewijsmateri-
aal uitgesloten en werden de verdachten
vriigesproken. Mooy is nu raadsheer in
Den Bosch,
IGLO-ZAAK It
Officier ANNEMIEKE ZWANEVELD gaf
end jaren negentig in de Iglo-zaak bevel
‘om een advocaat afte luisteren die geen
verdachte was. Dat is verboden. Het OM
werd niet-ontvankelik verklaard, Ze is nu
rechter in Rotterdam. in die rol oordeelde
e in 2008 samen met collega-rechters
pnieuw curieus: ze legde het OM geen
ssancties op toen bleek dar geheim-
houdingsgesprekken niet waren ver-
nietigd.
HELLS ANGELS-ZAAK
Officieren van justitie MICHIEL ZWINKELS.
‘on GER OLDEKAMP lulsterden gesprek-
kon af tusson advoeaton on clinton on ver
nletigden deze niet. Ze hielden hun faux
pas stil voor de rechtor. Het Amsterdam
bof verklearde in 2007 het OM nilet-ont-
vankelij. De Hella Angols kwamen veil on
Oldokamp kroog de zwarte piet toebedeeld.
ij ie inmiddels advocant-generaa! bij hot
Amsterdamse parket.
den aangepakt en stele dus prioriteiten. De
Bossche rechtbank is dus met deze uitspraak
over de integriteit van de officier ook op de te-
nen van de top van het OM gaan staan.’
Veaag een willekeurige strafpleiter naar een
cordee! over het Openbaar Ministerie en er
LANCEE-ZAAK
De Schiermonnikoogee politiechet Rens
Lancee werd sind jaron negontig ton onroch-
to beachuldigd van incest. In deze zaak vol
blunders on gerommel met getuigenverkla-
‘ingen was MONTE VAN CAPELLE de aankla-
90 Hij is togenwoordig hoofdotficier van
Justitie in Assen.
Officier van justitie CEES SPIERENBURG
‘ontkeride In 1997 voor de rechtor een ge-
imaakte kroongetuigendea! in oon grote
‘drugezaak. Door zijn ‘moineed’ moest de
landoliik officier voor synthetische drugs.
POWER-ZAAK
Prostigiouze drugeztak. Officior van justitio
SASKIA DE VRIES hiiold belangrik bewijsma-
teriaal voor de verdediging achter. Daarover
oog ze In hoger beroep, odrdeelds'het hot.
De Vries Is nog altijd aanklager namens hot
landelifcperket. In 2008 deed zo dé zaak
‘tegen drugehandelaar Mink Kok. Ook daar
z0 informatie achter. In twee recen-
dor en eon Joegoslavische’
jvocaten op-
BALPEN-MOORD
Officior van justitie CHARLES VAN DER
VOORT tiet in deze moordzaak ult 1991 be-
wijemateriaal verdwijnen. Hij is sinds vorig
jaar landeliik hootd advocaat-generasl.
SCHIEDAMMERPARK-MOORD
Kees B. word in 2004 ton onrochte veroor
ddeeld voor moord op het moisje Nienke.
Officior was BERNADETTE EDELHAUSER;
(MARIETTE RENCKENS dood
noraal het hoger beraep. Door tunnel
word bowijs achtergehouden. Beide aan!
‘gore 2 inmiddels rechter.
volgtcen litanie. Dat hikteen naruurlijke ver-
houding tussen de partjen in de rechtszaal.
Toch is er meer aan de hand, blijkt uit een
rondgang langs advocaten in geruchtmakende
serafeaken: 2¢ krijgen somsgelijkvan de rechter
‘Advocate Weski: ‘Heel veel OM’ers doen
IsaucUALLEREERST | Bi
goed en integer hun werk, Maar ik constacet
bij sommige vertegenwoordigers van het OM
cen grociende minachting voor het rechtss
seccm. Die ageste kere ch steeds meer ook
tegen rechtrs, Daar stan vaak geen suncties
op. Ik kom offcieren di zich hebben misda-
gen nog steeds tegen. Die hebben promocie
sgemaakt, Sommigen zijn zs rechter gewor
den. Onbegrijpelik. Door gebrek aan sanc
tics verdwijnt het vertrouwen in het OM. En
als tcapleitrs het schaamtelozeoptreden van
cen aanldagee aan de kaak stellen, word hun
weten datz op de man spelen
Offciren hebben soms regelrecht lak aan
derechter, stele Wesk. Ze geeft cen voorbeeld
De advocate stat de hoofdverdachte bij van
de diamanttoaf op Schiphol (2005). Weski
wilde seulkken waar 2e als verdediging recht op
had, Het OM weigerde de stubken te geven,
zelfs nadat de Hestlemse rechtbank daartoe
bevel had gegeven.
kore geding aan tegen de staat. De preside
van de Haagse rechtbank gaf haa gel: op
staffe van een dwangsom van 20.000 euro
per dag reg de officer van justi t horen
dat hij per ommegaande de sukken mes
yp spande Weski e
De dwangsom is veelzeggend, volg
Weski. ‘De president gaat er kennelijk niet
voetstoots vanuit dat het OM kan worden
vertrouwd in de witvoering van het vonnis.”
Inez Weski is niet de enige strafpleicer die
dit overkome, Uie meer vonnissen blijke dat
‘ook andere advocaten noodgedwangen een.
kort geding aanspanden om scukken te ki
gen waar ze volgens de rechbank recht op
hebben,
Het OM motiveert zijn weigerachtige hou-
ding met een beroep op her onderzoeksbe-
lang: hoe minder de verdachte weet, hoe be-
ter dat is voor de ‘waarheidsvinding’ in een.
zaak. Dat gaat blikbaar boven het bevel van.
cen rechter.
DEMOTIE? NEE
War gebeurt er met aanklagers die en tik op
de vingers hebben gekregen van de rechter?
Gaat het OM ever tot sancties? Volge er de
motic? Nee. Blunderende en ook mogelif
strafbaar handelende officieren worden ge-
promoveerd en schoppen het, zoals In
‘Weski al ze, soms zlfs tor rechter.
Bénedicte Ficq (Balpenzaak, Hells Angels)
vinde het ‘verbijsterend” dat ontsporende of
ficieten carrigre kunnen maken binnen het
OM.'Het wegmaken van bewijs is cen stra
haar feit. lemand die dat doct, hoort niet
thuis bij hec OM. De hoogste baas van het
‘OM-2au dat ook behoren te vinden. Zijn me-
ddewerkets mocten net als rechters honderd
BLUNDERENDE OFFICIEREN
WORDEN GEPROMOVEERD EN
SCHOPPEN HET SOMS ZELFS
TOT RECHTER
N ef
Wh
‘ONBERISPELUKE REPUTATIE? Oficieren wa juste Koos Plot Saskia de Ves
procent integer ai Dacis in her belang van
het handhaven van de rechtsstaat.”
ok sdvocaat Jacq Taekema vindt derge-
like promories veeemd. Hijstond Kees B. bij
die ten onrechte werd veroordeeld voor de
‘Schiedammerparkmoord. De aanklagers in
deze zaak hadden ontlastend bewijs achterge
houden. Hij verwoord ain kritiek voorzich
tiger dan Fir ‘Ikheb Kees B. geadviseerd om
een artikel 12-procedure aan te spannen. Dat
doe je als je vinde dat het OM zich schuldig
heeft gemaake aan strafbaar gedrag. Je kunt
daar niet zomaa
(OM kan niet 2ichzelf vervolgen. Kees B. had
erechter geen behoefte meer aan. Maar dat ik
ime er sterk voor wilde maken, geeft aan hoe
ilcover het optreden van deze offcieren denk.
En nu 2ijn ze beiden rechter!”
ngifte van doen, want het
MESTKAR
Harm Brouwer, de hoogst baa van het OM,
ziet het anders. ‘Welk rechtsgevoel is ermee
gediend als cen officier van justte publieke
Ik worde gestrafe? stelde de super
rich toen hij in hc radioprogramma Schuld
or Br greg ong of gen
zijn mensen de regels overteden, ‘Zo iemand
PG reto-
hoeft niet op cen mestkar te worden rondge-
reden, Daar ben ik het mee oneens.
Sterker nog: strafrechtadvocaten die in de
‘media kritick uiten op het optreden van off-
cieren van justitie, werden vorige week door
Brouwer vermanend toegesproken. In De Pers
stond in juni een portiet van Koos Plooij (tr
seurzaken, Holleeder) In het artikel plaatsten
verschillende strafpleiters kanctekeningen bij
Plooijs onberispelike reputatie. ‘Plooij doet
niet aan waarheidsvindingen maar aan ver-
‘ordelingen,’luidde kritiek. Twee advocaten
beschuldigen de officier van justitie zlfs van
smeineed
Zulke negatievekritek van de advocaten in
dde media past niet, schreef Brouwers in een
brief aan de Orde van Advocaten, "Die beeld-
vorming geeft zorgen omdat daarmee het ver
trouwen dat de samenleving moet hebben in
goede rechtspleging en daarmee in het func:
tioneren van de rechesstaar, kan worden on.
dermijnd
De baas stele ich voor ijn troepen, de ad-
vocatuur krijgt de schuld. Maar in historisch
perspectief is het verzack van Brouwer sleches
cen p per te onthoof-
den. Terwijl introspectie van zijn eigen orga
1g om de boodscha
nisatie meer op zijn plaats like