CHUONG I: DIEU KIEN RA DOI CUA TRIET HOC MAC

Trit hoc Mac Lnin la mt h thng do C. Mac va Ph. ngghen sang lp vao
nhung nm 40 cua th ky XIX va duoc Lnin bao v va phat trin vao nhung nm
cui th ky XIX du th ky XX. Trit hoc Mac Lnin ra doi khng phai la su ngu
nhin ma la kt qua cua tin trinh phat trin cua lich su tu tuong nhn loai trong
nhung diu kin kinh t x hi nht dinh. La mt trong ba thanh phn cua chu nghia
Mac, trit hoc Mac ra doi do diu kin kinh t x hi quy dinh, dua trn nhung thanh
tuu cua khoa hoc tu nhin, k thua va phat trin nhung tinh hoa trong lich su tu tuong
nhn loai d giai dap v ly lun nhung vn d thoi dai do dt ra.
1.1. Diu kin kinh t x hi
1.1.1. Su cung c va phat trin cua phuong thuc san xut tu ban chu
nghia trong diu kin cach mang cng nghip
vao nhung nm 40 cua th ky XIX do tac dng cau cuc cach mang trong cng
nghip la cho luc luong san xut phat trin manh m. Phuong thuc san xut tu ban chu
nghi duc cung c vung chc va tro thanh xu th phat trin cua nn san xut x hi.
Nuoc Anh d hoan thanh cuc cach mang cng nghip va tro thanh cuong quc cng
nghip. O Phap, cach mang cng nghip dang di vao giai doan hoan thanh.
Su phat trin cua luc luong san xut lam cho quan h san xut tu ban duoc
cung c tao ra co so kinh t d cho x hi tu ban phat trin kem theo do la mu thun
x hi cang thm gay gt va bc l ngay cang r rt; su phn hoa giau ngheo tng ln,
bt cng x hi tng. Nhung xung dt giua giai cp v san voi tu san d phat trin
thanh cuc du tranh giai cp.
1.1.2. Su xut hin cua giai cp v san trn vu dai lich su
Giai cp v san va giai cp tu san ra doi va lon ln cung voi su hinh thanh va
phat trin cua phuong thuc san xut tu ban chu nghia. Khi ch d tu ban chu nghia
duoc xac lp, giai cp tu san tro thanh giai cp thng tri x hi, giai cp v san tro
thanh bi tri thi mu thun giua giai cp v san voi tu san vn mang tinh di khang
phat trin tro thanh nhung cuc du tranh giai cp. Cuc khoi nghia cua tho dt o
thanh ph Li n (Phap) nm 1831 tuy bi dan ap nhung lai bung n tip vao nm
1834. O Anh co phong trao Hin chuong vao cui nuhngx nm 30 cua th ky XIX, la
phong trao cach mang to lon co tinh cht quan chung va co hinh thuc chinh tri. Nuoc
Duc ni ln phong trao dau tranh cua tho dt Xildi d mang tinh giai cp.
Trong hoan canh lich su do, giai cp tu san khng con dong vai tro la giai cp
cach mang. O Anh, Phap, giai cp tu san tuy nm quyn thng tri, lai hoang so truoc
cuc du tranh cua giai cp v san nn khng con la vi tri tin phong trong qua trinh
cai tao dn chu nhu truoc nua. Con giai cp tu san Duc dang lon ln trong long x hi
phong kin, vn d khip so bao luc cach mang khi nhin vao tm guong cach mang
Phap 1789, nay lai thm so hi truoc su phat trin cua phong trao cng nhn Duc. Vi
vy, giai cp v san xut hin trn vu dai lich su voi su mnh xoa bo x hi tu ban va
tro thanh luc luong tin phong trong cuc du tranh cho nn dn chu va tin b x
hi.
Nhu vy, thuc tin x hi, nht la thuc tin cua phong trao du tranh cua giai
cp v san doi hoi phai duoc soi sang bng mt h thng ly lun, mt hoc thuyt trit
hoc moi. Hoc thuyt do phai xut hin d dinh huong phong trao du tranh nhanh
chong dat duoc dn thng loi.
Su xut hin cua giai cp v san trn vu dai lich su va phong trao dau tranh cua
ho d tao ngun tu liu quy bau v thuc tin x hi d Cac Mac va Ph. ngghen
khai quat xy dung nhung quan dim trit hoc.
1.2. Tin d ly lun
D xy dung hoc thuyt cua inh ngang voi tm tri tu nhn loai, Cac- Mac va
Ph. ngghen d k thua nhung thanh tuu trong lich su tu tuong nhn loai. Trit hoc
Duc voi hai nah trit hoc tiu biu la Hghen va Phoiobach la ngun gc truc tit cua
trit hoc Mac.
Cac Mac va Ph. ngghen d tung la nguoi theo trit hoc Hghen va nghin cuu
trit hoc Phoiobach. Qua do, hai ng d nhn thy: ' Tuy hoc thuyt trit hoc cua
Hghen mang quan dim cua chu nghia duy tm nhung chua dung cai 'hat nhn hop
ly cua phep bin chung. Con hoc thuyt trit hoc Phoiobach tuy con mang nng
quan dim siu hinh nhung ni dung lai thm nhun quan dim duy vt. Cac Mac va
Ph. ngghen d k thua 'hat nhn hop ly cua Hghen va cai tao, lt bo cai vo thn bi
d xy dung nn ly lun moi cua phep bin chung. Hai ng d k thua chu nghia duy
vt cua Phoiobach, khc phuc tinh siu hinh va nhung han ch lich su khac cua no d
xy dung nn ly lun moi cua chu nghia duy vt. Tu do tao ra co so d hai ng xy
dung nn hoc thuyt trit hoc moi, trong do chu nghia duy vt va phep bin chung
thng nht mt cach huu co.
Vic k thua va cai tao chinh tri hoc voi nhung dai biu sut sc la A.Smit va
D. Ricacd khng nhung la ngun gc d xyy dung hoc thuyt kinh t ma con la tin
d l lun d hinh thanh quan dim trit hoc.
Chu nghia x hi khng tuong Phap voi nhung dai biu ni ting nhu Xanh
Ximng va S. Phuri la mt trong ba ngun gc ly lun cua trit hoc Mac. Cac Mac va
Ph. ngghen d k thua nhung quan dim tin b cua chu nghia x hi khng tuong
Phap (quan dim v vai tro cua nn san xut x hi , quan dim v so huu,v.v.) va
khc phuc tinh khng tuong thiu diu kin lich su cu th cua no d xy dung nhung
quan dim duy vt lich su.
Vi vy, khi tim hiu ngun gc ly lun cua trit hoc Mac cn tim hiu khng
chi trong trit hoc Duc ma ca trong chu nghia x hi khng tuong Phap va con la kinh
t chinh tri Anh.
1.3. Tin d khoa hoc tu nhin
Giua trit hoc voi khoa hoc noi chung va khoa hoc tu nhin noi ring co mi
quan h khng khit. Su phat trin cua tu duy trit hoc phai dua trn tri thuc do cac
khoa hoc cu th dem lai. Vi th, mi khi trong khoa hoc co nhung phat minh mang
tinh cht vach thoi dai thi tao ra thay di cua trit hoc.
Trong nhung nm du th ky XIX, khoa hoc tu nhin phat trin manh voi nhiu
phat minh quan trong: 'DInh lut bao toan nng luong; 'Thuyt t bao; 'Thuyt
tin hoa.
Dinh lut bao ton nng luong va chuyn hoa nng luong cua cac nha khoa hoc
tu nhin chung to luc co hoc, nhit, anh sang, din tu, cac qua trinh hoa hoc, nghia la
cac hinh thuc khac nhau cua vn dng vt cht, khng tach roi nhau ma chung co lin
h voi nhau. Kt qua bao toan va chuyn hoa nn gluong dn dn kt lun trit hoc la
su phat trin cua vt cht la mt qua trinh vo tn cua su chuyn hoa nhung hinh thuc
vn dng cua chung.
Thuyt t bao cua cac nha sinh vt chung minh t bao la co so cua kt cu va
su phat trin chung cua thuc vt va dng vt. Thuyt t bao xac dinh su thng nht v
mt ngun gc va hinh thuc giua dng vt va thuc vt; giai thich qua trinh phat trin
cua chung; dt ra co so cho su phat trin cua toan b nn sinh hoc; pha bo quan nim
siu hinh d khng thy su thng nht v mt ngun gc va hinh thuc giua gioi thuc
vt va dng vt.
Thuyt tin hoa cua Dacuyn (Anh) d giai thich duy vt v ngun gc va su
phat trin cua cac loai thuc vt, dng vt (1859). Cac loai thuc vt va dng vt khng
phai la bt bin ma bin di; cac loai dang tn tai hin nay duoc sinh ra tu cac loai
khac bng con duong chon loc tu nhin va chon loc nhn tao. Phat minh nay d 'cao
chung quan dim cho rng giua thuc vt va dng vt khng co su lin h la bt bin,
chung do Thuong d tao ra va d dem lai cho sinh hoc co so tht su khoa hoc, xac
dinh tinh bin di va di truyn giua cac loai.
Nhung phat minh khoa hoc do d vach ra mi lin h thng nht giua nhung su
vt, giua cac hinh thuc vn dng khac snhau trong tinh thng nht vt cht cua th
gioi, vhac ra tinh bin chung cua su vn dng va phat trin. Dng thoi d lam bc l
r tinh han ch va su bt luc cua phuong phap tu duy siu hinh va tu tuong bin
chung c dai cung nhu phep bin chung cua Hghen. Tu do dt ra mt yu cu trong
tu duy nhn loai cn phai xy dung mt phuong phap tuy duy moi thuc su khoa hoc.
Voi nhung phat minh cua minh, khoa hoc d cung cp nhung tri thuc d Cac Mac va
Ph. ngghen khai quat xy dung phep bin chung duy vt.
Nhu vy, trit hoc Mac ra doi nhu mt tt yu trong lich su khng nhung vi doi
sng thuc tin ma con vi nhung tin d ly lun, x hi va khoa hoc ma nhn loai d tao
ra.
CHUONG 2: CAC GIAI DOAN PHAT TRIEN CUA CHU NGHA MAC
LNIN
Lich su trit hoc Mac Lnin la qua trinh hinh thanh va phat trin lin tuc song
co th phnt hanh hai giai doan lon la giai doan CacMac Ph. ngghen va giai doan
V.I.Lnin
2.1. Giai doan Cac Mac ngghen
2.1.1. giai doan Cac Mac ngghen chuyn tu lp truong cua chu nghia duy
tm sang chu nghia duy vt, tu lp truong dn chu cach mang sang chu nghia cng san
(1842 1844)
Cac Henrich Mac (5/5/1818 14/3/1883) sinh truong trong mt giai dinh tri
thuc (b la lut su) o thanh ph Torevo, tinh Ranh, mt vung co nhiu anh huong cua
cach mang tu san Phap va dao Kit la tn giao dc tn.
Nhung anh huong tt cua giao duc gia dinh, nha truong va cac quan h x hi
khac d giup Cac Mac hinh thanh tu tuong nhn dao va xu huong yu tu do. Phm
cht do khng ngung duoc bi dung va d tro thanh dinh huong cho cuc doi sinh
vin va dua Cac Mac toi chu nghia cach mang. Cung vi th, trong tinh hinh luc do,
trit hoc Hghen voi tinh thn bin chung cach mang cua no duoc CacMac xem la
chn ly. Trong thoi gian hoc o khoa Lut truong Dai hoc Tng hop Bec lin (1836 -
1841) ng say m nghin cuu trit hoc, nhm giai dap vn d giai phong con nguoi,
thuc hin dn chu, vuon toi tu do. Nm 1837 Cac Mac tp trung nghin cuu trit hoc
Hghen va tham gia nhom ' Hghen tre.
Sau khi nhn bng tin s trit hoc (8/1841), Cac Mac chun bi vao giang day
trit hoc o truong dai hoc va du dinh xut ban mt tap chi voi tn goi 'Tu liu cua chu
nghia v thn. Nhung du dinh do khng duoc thuc hin vi nha nuoc phong kin Ph
thuc hin chinh sach dan ap nhung nguoi dn chu cach mang. ng va mt s nguoi
theo phai 'Hghen tre chuyn sang hoat dng chinh tri du tranh chng lai chu nghia
chuyn ch Ph danh lai quyn tu do dn chu; danh du buoc ngot quan trong trong
tu tuong cua ng. Nhu vy luc nay, trong tu tuong Cac Mac co su mu thun giua th
gioi quan duy tm voi tinh thn dn chu cach mang va v thn. Mu thun buoc du
duoc giai quyt khi Cac Mac lam vic o bao Sng Ranh, o dy luc du la cng tac
vin sau tro thanh linh hn cua to bao va ng d lam cho no tro thanh co quan ngn
lun cua phai dn chu cach mang.
Thuc tin du tranh bao chi d lam tu tuong dn chu cach mang o Cac Mac co
ni dung r rang hon, do la du tranh cho loi ich cua qun chung lao dng. Luc nay, tu
tuong cng san chu nghia chua duoc hinh thanh, ng du tranh bao v 'qun chung
ngheo kh bt hanh duoi tinh thn nhn dao. Voi tinh thaan nhn dao, ng tp trung
ph phan cac chinh sach cua nha nuoc Ph, nha nuoc do chi la 'co quan dai din dng
cp cua nhung loi ich ca nhn. Trong qua trinh ph phan do, Cac Mac d nhn thty
hoat dng cua nha nuoc minh khng phai la hin thn cua tinh thn tuyt di nhu
Hghen d chung minh.
Nhu vy, qua thuc tin, nguyn vong mun ct nghia hin thuc, xac lp ly
tuong tu do trong thuc t d giup Cac Mac hinh thanh khuynh huong duy vt, nhn
thy mt han ch cua quan dim duy tm. Luc nay, tinh thn dn chu cach mang su
sc d khng dung hop voi trit hoc duy tm tu bin. Vi th sau khi bao Sng Ranh bi
cm (1843), Cac Mac dt cho minh nhim vu duyt lai mt cach co ph phan quan
dim duy tm cua Hghen truoc ht v vn d x hi va nha nuoc. ng d vit tac
phm: ' Gop phn ph phan trit hoc phap quyn Hghen d ph phan chu nghia duy
tm Hghen. Trong khi thuc hin phn phan, ng nng nhit tip nhn quan dim duy
vt cua Phoiobach. Song voi tinh thn ph phan, ng lai nhn thy nhung mt han ch,
nht la vic xa roi nhung vn d chinh tri nong hi cua Phoiobach. Su ph phan su
rng trit hoc Hghen, vic khai quat kinh nghim lich su cung voi anh huong cua
quan dim duy vt va nhn vn cua trit hoc Phoiobach d tng cuong manh m xu
huong duy vt trong quan dim trit hoc cua Cac Mac.
Cui thang 10/1843, Cac Mac sang Pari. O dy, khng khi chinh tri si suc va
tip xuc voi cac dai biu cua giai cp v san d dn dn buoc chuyn bin dut khoat
trong quan dim cua ng sang chu nghia duy vt va chu nghia cng san. Trong bai bao
'Loi noi du cua cun sach gop phn ph phap trit hoc phap quyn Hghen, Cac
Mac d phn tich mt cach su sc theo quan dim duy vt y nghia va han ch cua
cuc cach mang tu san chi la 'cuc cach mang b phn; dng thoi ng khng dinh,
chi co cuc cach mang do giai cp v san thuc hin moi la 'cuc cach mang trit
d. Cac Mac nu r: 'Ging nhu trit hoc thy giai cp v san la vu khi vt cht cua
minh, giai cp v san cung thy trit hoc la vu khi tinh thn cua minh. Voi bai bao
nay va mt s bai bao khac trong tap chi Nim giam Duc Phap nm 1844, danh du
buoc hoan thanh qua trinh chuyn bin lp truong, quan dim cua Cac Mac.
Ph. ngghen (28/11/1820 -5/8/1895) trong mt gia dinh giu co, cha ng la
chu xuong dt o tinh Ranh. Khi con la hoc sinh trung hoc d co thai d cm ghet su
chuyn quyn va dc doan cua bon quan lai phong kin. Vic nghin cuu trit hoc
trong thoi gian o Bec lin, khi lam nghia vu qun su d huong ng di vao con duong
khoa hoc. Song, chi thoi gian gn hai nm sng o Manchesto (Anh) tu mua thu 1842
khi nghin cuu doi sng kinh t chinh tri nuoc Anh, nht la vic truc tip tham gia
phong trao cng nhn moi dn dn buoc chuyn cn ban trong th gioi quan cua ng
sang chu nghia duy vt va chu nghia cng san.
Nm 1844 trn tap chi nin giam Duc - Phap, Ph. ngghen dng mt s bai
bao: 'Ban thao gop phn ph phap kinh t - chinh tri hoc, 'Tinh canh giai cp cng
nhn Anh. Cac tac phm do cho thy o ngghen, qua trinh chuyn tu chu nghia duy
tm va dn chu cach mang sang chu nghia duy vt bin chung va chu nghia cng san
hoan thanh . Qua trinh nay din ra dc lp voi Cac Mac. Trong cac bai bao nay, ng
d dung trn lp truong cua chu nghia duy vt bin chung va chu nghia cng san d
phe phan kinh t chinh tri hoc cua A.Xmit va D.Ricacd.
2.1.2. Giai doan Cac Mac va ng ghen d xut nhung nguyn ly trit hoc duy
vt bin chung va quan nim duy vt v lich su (1844 0 1848)
Su nht tri v quan dim va lp truong d dn voi tinh ban vi dai giua Cac Mac
va Ph, ngghen, gn lin voi tn tui hai ng la su ra doi va phat trin mt th gioi
quan cach mang cua giai cp v san. Thoi gian tu nm 1844 dn nm 1848 la qua
trinh hai ng tung buoc xy dung nhung nguyn ly trit hoc cua minh.
Nm 1844 qua tac phm 'Ban thao kinh t trit hoc Cac Mac tip tuc ph
phan trit hoc duy tm cua Hghen, dng thoi cung vach ra mt tich cuc cua no la
phep bin chung. Cac Mac thng qua phn tich su tha hoa cua lao dng d ct nghia:
'So huu tu nhn trong x hi tu ban tro thanh nguyn nhn cua su tha hoa cua lao
dng va con nguoi, bin suc lao dng thanh hang hoa. Cac Mac chi r: 'Mun khc
phuc su tha hoa y phai xoa bo ch d chim huu tu nhn. Vic giai phong nguoi cng
nhn khoi su tha hoa la su giai phong con nguoi noi chung.
Trong tac phm nay, Cac Mac d lun chung cho tinh tt yu cua chu nghia
cng san trong su phat trin cua x hi. Mc du lun chung nay chua chin mui v ly
lun nhung cung d giup phn bit quan nim cua Cac Mac v chu nghia cng can voi
nhung quan dim cua cua nghia binh qun vn co cua cac mn phai chu nghia cng
san khng tuong. Theo Cac Mac, chu nghia cng san dua trn su phat trin cao cua
nn san xut x hi, la nc thang lich su cao hon chu nghia tu ban.
Trong tac phm 'Gia dinh thn thanh do Cac Mac va Ph. ngghen vit chung
nm 1845 d nu r su ph phan cua hai ng di voi phai 'Hghen tre dung du la
anh em nha Bauo v quan dim lich su. Hai ng d trinh bay mt s nguyn ly co ban
cua trit hoc duy vt bin chung va duy vt lich su nhu: 'Quan dim v vai tro cua
san xut vt cht di voi x hi, v.v..
Nm 1845 -1846, Cac Mac va Ph. ngghen vit chung tac phm 'H tu tuong
Duc. Thng qua vic ph phan cac trao luu trit hoc duong thoi o nuoc Duc hai ng
d trinh bay quan dim duy vt lich su mt cach h thng. Ni dung cua tac phm d
trinh bay r nhung dim voi tu cach la lun dim xut phat nhu: 'Tin d du tin cua
toan b lich su nhn loai di nhin la su tn tai cau nhung ca nhn con nguoi sng, do
la nhung con nguoi hin thuc ma san xut vt cht la hanh vi lich su du tin cua ho,
va quan dim: ' Quan dim duy vt lich su kh xem xet lich su x hi phai xut
phat tu con nguoi. Trong tac phm nay cung d trinh bay h thng quy lut vn dng
va phat trin cua x hi loai nguoi.
Trong thoi gian nay, Cac Mac vit tac phm: 'Lun cuong v Phoiobach
(8/1845) nu r quan dim xuyn sut d la: Vai tro quyt dinh cua thuc tin di voi
doi sng x hi. Dng thoi cung dua ra quan dim v ban cht cua con nguoi: 'Trong
tinh hin thuc cua no, ban cht con nguoi la tng hoa cua cac mi quan h x hi
Voi tac phm 'Lun cuong Phoiobach va nhata la tac phm 'H tu tuong Duc
quan dim duy vt lich su d hinh thanh. Quan dim do tao co so ly lun khoa hoc
vung chc cho su phat trin tu tuong cng san chu nghia. Tuy vt trong h tu tuong
Duc, hoc thuyt v chu nghia cng san duoc hai ng trinh bay nhu la mt h qua truc
tip cua quan nimd uy vt lich su cho nn chu nghia cng san chua duoc din dt
thanh lun dim cu th. Song, mt diu quan trong la Cac Mac va Ph. ngghen d xy
dung phuong phap tip cn khoa hoc d nhn thuc chu nghia cng san.
Nm 1847, Cac Mac d vit tac phm 'Su khn cung cua trit hoc. O dy, ng
trinh bay truc tip cac nguyn ly trit hoc, chu nghia cng san khoa hoc va trinh bay
cac lun dim d vit tac phm tu ban.
Nm 1848, Cac Mac va Ph. ngghen vit tac phm: 'Tuyn ngn cng san la
vn kin co tinh cht cuong linh du tin cua chu nghia Mac, cua phong trao cng san
th gioi. Trong do trinh bay mt cach trit d th gioi quan moi, chu nghia duy vt
bin chung va chu nghia duy vt lich su.
Voi tac phm Tuyn ngn Cng san, trit hoc Mac va chu nghia Mac noi chung
d hinh thanh va duoc Cac Mac va Ph. ngghen tip tuc b sung phat trin trong thoi
gian sau.
2.1.3. Giai doan Cac Mac va Ph. ngghen b sung va phat trin nhung quan
dim trit hoc duy vt bin chung (tu nm 1848 1895)
Tu sau 'Tuyn ngn cua Dang Cng San, hoc thuyt trit hoc Mac tip tuc
duoc phat trin trongt su gn bo hon nua voi thuc tin cach mang v san ma hai ng la
lnh tu. Bng hoat dng cua minh, hai ng d dua phong trao cach mang cua giai cp
v san tu tu phat thanh phong trao tu giac; chinh qua do, hoc thuyt trit hoc cua hai
ng khng ngung duoc phat trin.
Cac Mac d tng kt kinh nghim thuc tin cua phong trao du tranh cach
mang d khai quat hoa tiam ra nhung kt lun, qua do b sung va phat trin ly lun.
Diu do duoc biu hin qua ni dung cua mt s tac phm nhu: 'Du tranh giai cp o
Phap, 'Ni chin o Phap, 'Ph phan cuong linh Gta. Dc bit qua b Tu ban, ng
d trinh bay nhung tt yu phat trin cua nn san xut x hi, lich su thay th cca hinh
thai kinh t x hi, v.v.
Trong khi do, ngghen d khai quat cac thanh tuu khoa hoc d vit cac tac
phm nhu: 'Chng Duyrinh, 'Bin chung tu nhin. 'Ngun gc cua cac gia dinh,
cua ch d tu huu cua nha nuoc, v.v. Trong cac tac phm do, ngoai vic ph phan
cac quan dim trit hoc duy tm, siu hinh va duy vt tm thuong, ng d trinh bay
hoc thuyt trit hoc Mac duoi dang h thng ly lun hoan thin hon.
2.2. Thuc cht va y nghia cua cuc cach mang trong trit hoc do Cac Mac va
Ph. ng ghen thuc hin
2.2.1. Thuc cht
Su ra doi trit hoc Mac tao nn su bin di co y nghi cach mang trong lich su
trit hoc Mac.
Trit hoc Mac d tao ra hinh thuc phat trin cao cua chu nghia duy vt la chu
nghia duy vt bin chung va hinh thuc phat trin cao cua phep bin chung la phep
bin chung duy vt. Trit hoc Mac thuc su khc phuc duoc su tach roi th gioi quan
duy vt va phep bin chung trong lich su phat trin cua trit hoc. C nhin, trong chu
nghia duy vt truoc Mac d chua dung khng it nhung lun dim ring bit th hin
tinh thn bin chung; song, do su han cht cua diu kin x hi va trinh d phat trin
cua khoa hoc nn tinh siu hinh vn duoc coi la mt nhuoc dim chung cua no. Do
vy, quan dim duy vt cua nhung hoc thuyt d thuong thiu trit d. Dy la dim
yu d chu nghia duy tm loi dung tin hanh du tranh chng lai. Con phep bin
chung lai duoc phat trin trong caci vo boc duy tm thn bi tiu biu trong trit hoc
Hghen. Do vy, ni dung cua phep bin chung chua phan anh dung th gioi hin
thuc. Cac Mac va Ph. ngghen d cai tao chu nghia duy vt cu, khc phuc han ch
siu hinh; cai tao phep bin chung, giai thoat khoai cai vo duy tm. Tu do khai quat
xy dung mt hoc thuyt trit hoc moi - chu nghia duy vt bin chung.
Truoc trit hoc Mac, co mt s hoc thuyt trit hoc ban dn vn d x hi;
song, do han cht v th gioi quan hoc phuong phap lun nn cac hoc thuyt do moi
chi nghin cuu hoc linh vuc nay hoc linh vuc kia ma chua nghin cuu toan din moi
mt cua x hi. Do vy, khng th nao tim ra duoc quy lut phat trin chung cua x
hi loai nguoi. Cac Mac va Ph. ngghen d vn dung nhung ly lun cua chu nghia
duy vt bin chung d nghin cuu linh vuc x hi, tim ra cac quy lut phat trin chung
cua x hi loai nguoi va tin trinh phat trin tt yu tu nhin cua no. Tu do xy dung,
sang lp ra chu nghia duy vt lich su voi tinh cach la b phn cua trit hoc Mac. Chu
nghia duy vt lich su la thanh tuu vi dai nht cua tu tuong khoa hoc. Do la cuc cach
mang thuc su trong trit hoc. Tu khi chu nghia duy vt lich su ra doi d loai bo duoc
co so tn tai cui cung cua chu nghia duy tm.
Nhung hoc thuyt trit hoc truoc trit hoc Mac thuong dung lai o vic giai
thich th gioi, cho nn ho chua d cp dn vai tro cua hoat dng thuc tin di voi ly
lun, ly lun thuong tach roi thuc tin. Do vy, khng tranh khoi tinh trang roi vao
quan dim duy tm v x hi, ngay ca o trong trit hoc Phoiobach ty coi vn d con
nguoi la trung tm th nhung dy chi la chu th hoat dng cai tao th gioi. Con trit
hoc Mac xac dinh r: nhim vu cua minh khng chri dung lai o giai thich th gioi ma
chu yu la tim ra cac phuong tin, cac bin phap d cai tao th gioi bng cach mang.
Trit hoc Mac thuong ly hoat dng thuc tin cai tao x hi, cai tao th gioi cua con
ngwoi la dim xut phat va thng qua qua trinh hoat dng thuc tin d hoan thin h
thng ly lun cua minh. Nhu vy, ln du tin trong lich su trit hoc, trit hoc Mac d
tao duoc su gn kt cht ch giua ly lun va thuc tin. Ly lun xut phat tu thuc tin,
chiu su quyt dinh cua thuc tin; khi ra doi ly lun dinh huong hoat dng thuc tin. Vi
th, so voi cac hoc thuyt trit hoc khac thi trit hoc Mac lun duoc b sung va hoan
thin.
2.2.2. Y nghia cua cuc cach mang trong triet hoc do Cac Mac va Ph. mg
ghen thuc hin.
Nho su ra doi cua trit hoc Mac ma vai tro x hi cung nhu vi tri cua trit hoc
trong h thng tri thuc khoa hoc va di tuong trit hoc co thay di cn ban.
Khi ra doi trit hoc mac d tro thanh th gioi quan khoa hoc cua giai cp v
san, giai cp v san co co so ly lun khoa hoc d nhn thuc thuc tin x hi; tu do
dinh ra duocwj dwognI li chin lwoc va d ra nhung bin phap du tranh cai bin x
hi co hiu qua. Su kt hop giua ly lun trit hoc Mac voi phong trao v san d tao
nn mt buoc chuyn bin moi v cht cua phong trao tu trinh d tu phat ln tu giac.
Trit hoc mac con la vu khi tu tuong d du tranh chng lai h tu tuong tu san, chu
nghia xet lai, co hi va chu nghia giao diu, gop phIn quan trong tao ra su thng nht
cua phong trao du tranh giai cp v san.
Trit hoc Mac cung d chm dut tham vong o nhiu trit hoc coi trit hoc la
'khoa hoc cua moi khoc hoc dung trn moi khoa hoc. Cac Mac va Ph. ngghen d
xy dung ly lun trit hoc cua minh trn co so khai quat cac thanh tuu khoa hoc tu
nhin va khoa hoc x hi. Dn luot minh, trit hoc Mac ra doi d tro thanh th gioi
quan khoa hoc va phuong phap lun chung dinh huong su phat trin cua cac khoa hoc.
Su phat trin cua cac khoa hoc ngay cang lon manh chung to su cn thit phai co tu
duy bin chung duy vt va nguoc lai, phai phat trin ly lun trit hoc Mac du trn
nhung thanh tuu cua khoa hoc hin dai. Nhu vy, trit hoc Mac d phn dinh r ranh
gioi giua trit hoc voi cac khoa hoc khac va thit lp duoc mi quan h cht ch giua
chung, cung nhu xac dinh r di tuong nghin cuu cua trit hoc la tim ra quy lut vn
dng, phat trin chung nht cua tu nhin, x hi va tu duy.
2.3. Giai doan Lnin bao v va phat trin trit hoc Mac
Chu nghia Mac va trit hoc Mac sau khi tro thanh h thng ly lun hoan chinh
no d truc tip di vao doi sng x hi, tro thanh vu khi ly lun cua giai cp v san. Vi
th, ni dung cua no duoc lan truyn nhanh chong o cac quc gia thuc chu u,
trong do co nuoc Nga. Nhung sau khi Cac Mac va Ph. ngghen mt, phong trao cng
san th gioi co nguy co bi nhung nguoi cua phai chu nghia x hi dn chu chi phi.
Nhung nguoi nay tuyn truyn nhung lun dim d bac bo nhung gia tri cua chu nghia
Mac noi chung va trit hoc Mac noi ring. Tinh hinh do cung din ra o nuoc Nga
trong thoi cui th ky XIX va nhung nm dau th ky XX.
V.I.Lnin alI nha tu tuong vi dai, nha ly lun Mascxit thin tai; nguoi sang lp
va la lnh tu cua Dang Cng san Lin X va phong trao cng san quc t; nguoi sang
lp ra nha nuoc X Vit.
Nhung nm cui th ky XIX buoc sang th ky XX trong khoa hoc tu nhin co
nhung phat minh moi, nht la tim ra din tu va cu tao cua nguyn tu lam dao ln cn
ban quan nim vt ly hoc c din, dn toi 'cuc khung hoang Vt ly. Loi dung tinh
hinh do, chu nghia duy tm, trongdo co chu nghia Makho (duy tm chu quan) cng
kich chu nghia duy vt Mac. Nuoc Nga sau khi cuc cach mang 1905 -1907 tht bai,
nhung nguoi theo chu nghia Makho tng cuong hoat dng ly lun, ho vin co 'bao v
chu nghia Mac d xuyn tac trit hoc Mac.
V.I.Lnin phat trin trit hoc Mac thng qua du tranh bao v trit hoc Mac,
dc bit trong hoan canh 'cuc khung hoang tu tuong o nuoc Nga sau cuc cach
mang 1905 1907.
Trong nhung nm 90 cua th ky XIX, Lnin nghin cuu th ch x hi Nga va
vai tro cua cac cp khac nhau trong cuc cach mang dang toi gn; ph phan moi h
thng quan dim duy tm chu quan cua nhung nguoi dn. Y nghia to lon cua su ph
phan do duoc th hin trong tac phm ' Nhung nguoi ban dn la nhung nguoi nhu th
snao va ho d chng lai nhung nguoi dn chu x hi ra sao?(1984). Dy la tac
phm danh du giai doan Lnin trong su phat trin cua chu nghia Mac noi chung va
trit hoc Mac noi ring.
Tac phm d th hin mt trong nhung tinh cht dc bit cua Lnin - nha trit
hoc, nha cach mang phat xit do la su sang tao khi vn dung ly lun chung va vic
phn tich, thuc hin cu th, vn dung trit hoc vao nhung nhim vu chinh tri cua giai
cp v san. Phuong phap siu hinh cua tu duy trit hoc vao nhung nhim vu chinh tri
cua giai cp v san. Phuong phap siu hinh cua tu duy trit hoc va x hi hoc cua
nhung nguoi dn bi Lnin di lp voi phep bin chung macsxit, trong do co hoc
thuyt v tinh cu tehe cua chn ly va nhn thuc duy vt v tinh quy luntj cua su phat
trin x hi; v vai tro cua qun chung nhn dn, cua cac giai cp va ca nhn trong
lich su.
Nm 1985, V.I. Lnin ra nuoc ngoai lin lac voi nhom 'Giai phong lao dng.
Tai dy, ng d nghin cuu tai liu Macxit, tom tt tac phm 'Gia dinh thn thanh
cua Cac Mac va Ph. ngghen. Thang 12/1985, Lnin bi di day duoi su giam st truc
tip cua canh sat lang Suxexkoie phia dng Xibixi. Tai dy Lnin khn ngung hoat
dng ly lun vit nhiu bai bao va nhn xet. Kt thuc tac phm la 'Su phat trin cua
chu nghia tu ban o nuoc Nga, chm chu nghin cuu nhung tap chi nuoc sngoai va
Nga noi v cuc du tranh cua nhung nguoi Macxit chng lai nhung ke xet lai, nhom
Bernstei va 'chu nghia kinh t.
Lnin cung vit mt loat nhung tac phm sau: 'Nhung nguoi ban dn la th
nao? va 'Ni dung kinh t cua chu nghia dn tuy, 'Su ph phan trong cun sach cua
ng Xtoruve, d vach trn ban cht phan cach mang cua bon dn tuy Nga va ph
phan nhung lun dim duy tm chu quan v lich su cua ho. Trong cuc du tranh do,
Lnin d bao v chu nghia Mac va con lam phong phu thm quan dim duy vt lich
su, nht la la ly lun v hinh thai kinh t x hi.
Nm 1900, Lnin vit tac phm: 'Chu nghia duy vt va chu nghia kinh nghim
ph phan d vach r quan dim duy tm, siu hinh cua nhung nguoi theo chu nghia
Ma Kho va chi r tac hai cua no dn phong trao cach mang o Nga. Trong tac phm,
Lnin d b sung va phat trin chu nghia duy vt bin chung va chu nghia lich su dua
trn su phn tich, khai quat nhung thanh tuu khoa hoc moi nht. Lnin xy dung dinh
nghia vt cahat voi tinh cach la pham tru trit hoc, dng thoi con lam r thm nhiu
vn d v ly lun nhn thuc.
Nm 1914 1915. Lnin d nghin cuu nhiu tac phm trit hoc, dc bit quan
tm nghin cuu v phep bin chung cua Hghen d lam phong phu thm phep bin
chung duy vt, nht la ly lun v su thng nht va du tranh giua hai mt di lp.
Thng qua do, Lnin chun bi ly lun cho cuc cach mang 1917. Tinh thn sang tao
sang tao cua tu duy bin chung d giup cho Lnin co nhung dong gop quan trong vao
kho tang ly lun cua chu nghia Mac v trit hoc nhu: vn d v nha nuoc, bao luc cach
mang, chuyn chinh v san, ly lun v dang kiu moi. Lnin d la tm guong mu
muc trong vic bao v va phat trin trit hoc Mac. Voi tinh thn bin chung duy vt,
xem chn ly la cai cu th, co khi Lnin d phai that di mt cach cn ban di voi mt
quan dim nao do cua minh v chu nghia x hi, khng chp nhn mo thu biu hin
cua chu nghia giao diu. Chinh vi vy, ma mt giai doan moi trong su phat trin cua
chu nghia Mac noi chung,, trit hoc Mac noi ring d gn lin voi tn tui Lnin va tu
do Trit hoc mang tn trit hoc Mac - Lnin.
2.4. Vn dung va phat trin trit hoc Mac trong diu kin th gioi hin nay
2.5. Vn dung va phat trin trit hoc Mac trong cng cuc di moi dt nuoc ta