Joannes Richter

Het Brabants

Joannes Richter

Het Brabants
over het dialect der Brabanders...

-2009-

 2009-2012 door Joannes Richter gepubliceerd bij . Alle rechten voorbehouden ISBN: xxx-x-xxxx-xxxx-x

Inhoud
Inleiding tot het Brabants...................................................................................................................6 Houdoe...............................................................................................................................................7 Het Brabants.......................................................................................................................................9 Brabants - Woordenlijst....................................................................................................................11

Inleiding tot het Brabants

H H
V D

et Brabants is samen met het Hollands de belangrijkste pijler onder de Nederlandse standaardtaal. De eerste belangrijke standaardisering van het Nederlands vond in de 16e eeuw plaats in Antwerpen.

et Brabants heeft een behoorlijke invloed gehad op de Nederlandse standaardtaal. Dit kwam om te beginnen door het feit dat toen de standaardisering op gang kwam in de 16e eeuw, Brabant het dominante gewest was. Ook nadat Holland die rol had overgenomen, bleef de invloed van het Brabants sterk, onder meer door de grote groepen Zuid-Nederlanders die na de val van Antwerpen in 1585 tijdens de Tachtigjarige Oorlog naar de Noordelijke gewesten trokken uit angst voor vervolging door Filips II. Ze vormden in de 17e eeuw een belangrijk deel van de stedelijke bevolking van Holland. Deze invloed was het sterkst op de schrijftaal, maar is ook nog steeds hoorbaar, al zullen enkele woorden nu wat ouderwets klinken. oor een studieproject werd de navolgende woordenlijst (Brabants-Nederlands-EngelsDuits) uit drie Romans1 van Antoon Coolen samengesteld met verwijzing naar de APKeuromnibus uit 1964, waarin vier werken zijn opgenomen.

e belangrijkste conclusie van het etymologische onderzoek is de afleiding van de groet Houdoe, die kennelijk analoog aan de Limburgse synoniemen Haddich, Hadich en Adi2, als ook de Friese woorden Doeg en Doei allemaal op het kernwoord dag (voor doe in Houdoe, dich in Hadich, Doeg in Doei, etc. berusten. Het Zuidlimburgse woord Adi wijst echter op de samenhang met Adieu, zodat men kan vermoeden, dat de betekenis van dag in feite op een religieuze achtergrond berust, waarin God (Deus) met de Dag (Dius) wordt gelijkgesteld 3. De samenvatting van de afleiding van Houdoe wordt in een inleidend hoofdstuk gedocumenteerd.

1 "De goede moordenaar" (1931), "Hun grond verwaait" (1927), De man met het Jan Klaassenspel (1933) 2 Dialectatlas van het Nederlands, (boek van de maand November 2011), Nicoline van der Sijs (uitgeefster) 3 Notities bij de "Dialect Atlas van het Nederlands" (2011)

Houdoe

e dag-woorden zijn via de PIE-relaties met de godennamen en -begrippen verwant. Ook de groetwoorden Goedendag en Doeg, Doei zijn dus verwant met Gr Gott.

Het Brabantse woord Houdoe (verwant met het Limburgse Haddich, Hadich en Adi) is mijns inziens niet zoals aangegeven hou je goed, maar een alternatieve schrijfwijze voor Adieu. Analoog aan Adi en Hadich is wellicht ook Houdoe uit Adieu ontstaan. "Doe" en waarschijnlijk ook het equivalente Friese woord "Doeg" (-> dag) zijn in dit geval een verbastering van "Dieu".

pvallend is, dat Haddich en Hadich ook het (Duitse) ego-pronomen ich bevatten, dat in vele talen de kern van de goddelijke naam vormt. De Duitse groet baseerde oorspronkelijk niet op God maar op Ziu, wat men aan de Zwitserse groet Grezi kan aflezen.

Das Wort ist nach volksetymologischer Meinung[1] eine Verkrzung von Ich grsse Sie, bei der das Ich wegfllt. In Wirklichkeit ist es offiziell eine Verkrzung von "Gott grezi" Gott grsse Euch oder vielmehr grez Ziu. Ziestag, m., is de Alemannische naam voor dinsdag, de dag van Ziu.

De uitgang ie in Adie is het Franse ego-pronomen Je, dat in Houdoe tot oe werd getransformeerd. Het klinkt als jou, maar is een ik (het Franse je). Men vergelijke: Goedendag Belgisch-Limburgs Zuid-Limburg Frans Haddich, Hadich Adi Adieu Ego-Pronomen Ich (Duits) Je (Frans) Je (Frans) ieu (Provenaals) Je (Frans) ieu (Provenaals) ieu (Provenaals) Ich ( Ih) Ih (Zuid-Duits dialect) Ich (Duits) yo io I (uitgesproken ay)

bij afscheid (lokaal) Tjeu, Tjo, Mazzel (afleiding van Dieu) Veluwe Brabants Deens4 Zuid-Duits Zwitsers Nederlands Spaans Italiaans Engels

Aju, ajuus - informele verbastering van dieu. ieu (Provenaals) Houdoe (verbastering van adieu) Goddag god dg5 Gr Gott (eigenlijk Grezi Gr Ziu) Grezi Gr Ziu (goeden) Dag (Buenos) Dias (Bon) Giorno (Good) Day

Tabel 1: Goedendag-groet en de ego-pronomina

4 De scheppingslegende in n enkele klinker 5 Proto-Germanic *dagaz, from Proto-Indo-European *deg- (to burn). Cognate with Old High German tac (German Tag), Old Norse dagr (Swedish dag), Old Frisian dei, Old Saxon dag (Dutch dag)

Fig. 1: Groetwoorden in Belgisch/Nederlandse dialecten

De -rune

D H

e wordt in vele Scandinavische6 dialecten nog steeds als Ego-pronomen7 toegepast, maar geldt daarnaast ook nog in een aantal talen als substantief voor levensbelangrijke onderwerpen zoals het huwelijk, de wetgeving, de uniekheid, stromend water, etc.8. Het concept van de -klinker symboliseert en ondersteunt kennelijk de stabiliteit van de samenleving. et manuscript (The Creation Legend encoded in a Singular Vowel) beschrijft dan ook parallel aan de de scheppingslegende in n woord ( Het belangrijkste Woord, dat er bestaat) hoe men in de middeleeuwen heeft geprobeerd de schepping (van A=Ask en E=Embla, respectievelijk A=Adam en E=Eva) in een enkele klinker te verwoorden.

6 Source (the phoneme ): In many western, northern, and southwestern Norwegian dialects, and in the western Danish dialects of Thy and South Jutland, the phoneme [] has a significant meaning: the first person singular pronoun I, and it is thus a normally spoken word; usually, it is written as when these dialects are rendered in writing. In Faroese, it is pronounced the same way, but it is written as eg. 7 Het persoonlijke voornaamwoord der eerste persoon enkelvoud 8 for ternity - A World made of Word(s)

Het Brabants

O O

pvallend aan het Brabants is de toepassing van het onzijdige geslacht voor alle verkleinwoorden, dat dit dialect gemeen heeft met het Nederlands en het Duits. Zo is bijvoorbeeld het Durske ongetwijfeld een vrouwelijke persoon, maar wordt omwille van de verkleinende trap onzijdig. Het betreft ongetwijfeld vaak een pasgeboren kind, dat nog te klein is om het met een volwassen lidwoord de aan te spreken. Bij Coolen zijn Durskes echter ook geslachtsrijpe, nog ongetrouwde meisjes. ok wat betreft de echtparen valt het gebruik van het woord mens op, dat meestal in de betekenis van wederhelft, echtgenoot, echtgenote wordt gebruikt. Mien Mens is mijn wederhelft. De wederhelft herinnert aan de oude scheppingslegende, waarin de Indo-Europese en Joodse volkeren de eerste mens Adam als een androgyn schepsel laten ontstaan. Pas na deze schepping worden man en vrouw gescheiden en vormen twee halve mensen. Zo is het eigenlijk vanzelfsprekend toepasselijk de wederhelft als mien Mens te benoemen. In mijn herinnering is deze formulering ook in het Limburgs gebruikelijk. De scheppingslegende is ouder dan het Christendom, omdat zij reeds door Plato in het Symposium uitvoerig wordt gedocumenteerd. In de boeken The Celestial God9 en Der Himmelsgott is een aantal thesen met betrekking tot deze algemene Indo-Europese scheppergod gepubliceerd.

O M
woord wit getuige

pvallend is het gebruik van het woord kapot voor dood. Er wordt in de romans van Coolen veel gestorven en vermoord. In beide gevallen wordt kapot toegepast in kapotslaan, kapotgaan, kapot zijn, etc. en kan een opvallende overeenkomst tussen sommige woorden identificeren. Zo is er een correlatie tussen de werkwoorden weten / verwittigen en de kleur wit vaststelbaar. In de volgende tabel zijn enkele woorden opgenomen: betekenis de kleur wit in het Nederlands Brabants: weet jij veel! laten weten, informeren getuige inform someone witness Engels white Duits wei Hast Du eine Ahnung! wissen lassen Zeuge opmerking Nederlands Brabants Vlaams Nederlands

witte gij veul! verwittigen

9 gepubliceerd bij Lulu, zie o.a. de boekwinkel van de auteur Joannes Richter

D S D
1 2 3 4 5 6 7 8

e volgende woordenlijst levert een overzicht van een aantal Brabantse uitdrukkingen, die van het normale Nederlands afwijken. Ter vergelijking met de omringende talen worden ook de Engelse en Duitse vertalingen gespecificeerd. torend is in de gebruikte Keur-Omnibus van Coolen, dat er geen voetnoten of andere uitleg wordt geleverd. Zo wordt aan de lezer overgelaten te raden, wat de Ijzeren Man is. De geel gemarkeerde regels moeten nog worden aangepast. Suggesties van lezers zijn e navolgende codering beschrijft de bronnen voor deze tabel. Omdat Vlaams-Brabant ook tot Brabant wordt gerekend, heb ik ook Vlaamse uitdrukkingen opgenomen. Men kan deze aan de hand van de bronvermeldingen identificeren. Bronvermelding Keuromnibus van Antoon Coolen ( gepubliceerd door AP 1964): "De goede moordenaar" (1931), "Hun grond verwaait" (1927), De man met het Jan Klaassenspel (1933)

welkom!

Bronnummer

Gezamenlijke verkiezing van Brabants mooiste woord10 http://nl.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant http://www.brabantsdagblad.nl/ Overige, ongespecificeerde bronnen http://nl.wikipedia.org/wiki/Brabants Telemachus in het dorp (1947), Marnix Gijsen11 Beekman & Beekman, deel 1 - De gebroeders Beekman (1946) Beekman & Beekman, deel 2 (Internaat), Toon Kortooms (1949) Beekman & Beekman, deel 3 - De mannen Beekman (1950)

10 Het Brabants Dagblad, het Eindhovens Dagblad en BN/DeStem (2005) 11 in de uitgave van Meulenhoff, 1963, Vlaams

Brabants - Woordenlijst
Brabants woord 'n blaas hebben 't liegen (owe) mik (rond-)foddelen (schrik-)boks (uitkomst) verhopen (wijdweg) kitsen (zijn) schuif aak aan de kniep 12 steken aanbelangen aanfrotten aangaan aangelaat aanminnig aantoddelen aanvallen aanvallig achterna affesere afgelebberd aks al-ze-leven alleman allenig alteratie alzeleven Nederlands blazen kunnen liegen (je) kruis rommelen schijtbroek verhoopte uitkomst bieden (ver) spugen (zijn) mond schuit Engels to have a lot of breath to lie crutch muddle coward to offer a badly needed solution to spit (far) (his) mouth boat Duits Viel Puste haben lgen Hosengabelung, Schambereich stbern Angsthase einen erhofften Ausweg bieten (weit) spucken (sein) Mund Schiff am Messer stechen einem etwas angehen Abenteurer Gesicht lieb herum fummeln herein strzen hbsch danach sich beeilen verschlissen Axt das ganze Leben jeder alleine Turbulenz immerzu bengstigend verengen Bron 8 7 6 6 6 6 8 6 8 6 8 8 8 7 6 7 1 8 1 2 7 7 7 7 8 7 1 6 Pag. 99 9 19,49 90 15 25 14 79 181,2 4 34 215 15 103 182 24 35 272 69 252 141 106 183 112146 150 19 89 49

aan het mes steken to stab sb. to death aangaan aanrommelen avontuur gezicht beminnelijk aanrommelen binnenvallen bevallig daarna opschieten, voortmaken versleten bijl zijn hele leven iedereen alleen opschudding altijd to concern to putter adventure face lovely to putter drop in lovely afterwards hurry up worn out axe his whole life everybody alone turmoil, chaos always narrowing (in a scary way)

angstig vernauwen beangstigend vernauwen

12 mes

Brabants woord appelaar appelsien arduin13 arigs asem geven asteblief astrant astrantig avanceren avanceren baaien bajen bakkeien bast bedinne beevaart beeweg15 begaaien16 begankenis begost bekant bekant bekapt bekloeg Bels bende...? beschot betimperen bezijden bezunders bibs

Nederlands appelboom sinaasappel arduin geks reageren alsjeblieft brutaal zelfverzekerd vlotten opschieten waden baaien 14 bakstenen Ribbenkast (& buik) zo meteen, dadelijk, straks bedevaart bedevaartroute ordenen begon bijna bijna overdekt beklaagde Belgisch, Belgi ben je...? tussenwand regelen naast bijzonders achterwerk

Engels apple tree orange blue stone strange react please bold self-confident To hurry wade baize bricks chest straight away, later pilgrimage pilgrim-route to organize began almost nearly covered pitied Belgian are you..? panel to manage besides special bottom

Duits Apfelbaum Apfelsine blauer Zierstein merkwrdig reagieren bitte frech selbstsicher vorankommen Sich beeilen waten wollenes Backsteine Brustkorb bald, sogleich Wallfahrt Wallfahrt-Route ordnen Prozession begann fast fast berdacht beklagte Belgisch bist du...? Zwischenwand regeln nebst besonderes Hintern

Bron 5 7 5 1 8 7 8 1 6 8 7 1 8 8 2 6 5 7 5 1 7 1 7 5 1 7 5 1 7 1 8

Pag. 107 95 83,13 125 23,57 6 111 59 31 199 187 85 52 167 67 76 13 40 83,27 18 118 83 63 226 147 86 71 144 125 3

optocht, processie procession

13 blauwe hardsteen 14 dik-wollen stof 15 bedeweg 16 Begaaien of begaden zijn afgeleid van het oude zelfstandig naamwoord gaden gelijk, ook: echtgenoot. Het werkwoord begaden betekende oorspronkelijk gelijke dingen bij elkaar brengen, ordenen

Brabants woord bietsen bijgeven blakertje bleekgezicht bliek(je) blokken boekske boerenmoes boks boks boksebodem bokstes bolkers van ogen bollekes bongerd bonkschop boonstaak bortelen bortelt brassen brejen breken van het lachen brulleft bruur bullen bundgras burries busselke butsen

Nederlands stelen meegeven kaarsje po vis(je)

17

Engels to steal give along with.. little candlelight chamber pot Small fish study little book kale mash trousers trousers seat of the pants pants pocket big eyes little balls orchard big turf spade bean-pole stumble to rumble make a mess broad

Duits stehlen mitgeben Kerze Nachttopf Kleiner Fisch studieren Bchlein Grnkohleintopf Hose Hose Hosenboden Hosentasche Kuhaugen Kgelchen Obstgarten

Bron 7 6 7 7 8 7 7 6 7 1 7 7 7 1 7

Pag. 130 77 95 202 184 106 28 41 55 83 134 71 113 94 147 169 79 95 129 271 95 193 226 87 30 91 128 143 96

studeren boekje Boerenkoolstamppot broek broek achterste van een broek broekzak koeienogen bolletjes boomgaard Turfschop, Zodenlichter bonenstaak strompelen boldert knoeien brede

Schwerer Torfschaufel 8 Bohnenstange stolpern poltert kleckern breiten 7 7 1 1 1

in lachen uitbreken burst into laughter bruiloft broer spullen smelen18 jukbomen buideltje ploffen wedding brother belongings Hair-grass yokepoles little pouch to puff

in Lachen ausbrechen 7 Hochzeit Bruder Sachen Schmiele Jochbume Beutelchen plumpen 1 1 8 8 1 1 7

17 Het betreft een vissoort, in dit geval een zoetwatervis

18 Ruwe smele (Deschampsia cespitosa)

Bochtige smele (Deschampsia flexuosa)

Brabants woord cenakel19 compassie cyclostyleren D'r bennen... da dalijk dat het mauwde datsen dazen de boks opdoen20 de mens

Nederlands (eet- en) leeszaal medelijden stencilen Er zijn... dat ... dadelijk dat het kraakte vlekken zwammen

Engels (dinner- and) reading room compassion copy there are.... that... soon like howling spots to talk nonsense

Duits

Bron

Pag. 73 95 27 79 192 74 106 77 222 92 164

(E- und) Lesezimmer 5 Mitleid kopieren Es gibt... dass... bald das es quietschte (Tatzen?)-Flecken Unsinn reden 8 7 8 1 7 7 8 8

iemand overtreffen outbid, excel wederhelft, man (as a echtgenoot, bijv. in spouse), better "miene mens" 21 half 22 koppeling dit, dat, deze deze flink, behoorlijk drab deurgeraamte zulke mensen in orde dikwijls Directeur vertelster Dieu laten doorschemeren bezig zien Bezig zijn clutch this, that, these this considerably muck the door's skeleton such people OK often director (female) speaker God

jemandem zeigen was 6 eine Harke ist Der Mensch als Ehegatte, bessere Hlfte 23 Kupplung Dieses, Dies diese gehrig Dreck Trhlzer solche Leute in Ordnung oftmals Direktor Erzhlerin Gott 1

debriatie dee dees deger derrie24 deurgeboomte dezulken dikke mik diksentijd Dirk diseuse Dju doen uitschijnen doende zien Doende zijn

8 1 7 1 6 6 8 7 1 7 5 7 5 6 8

54 192 27, 139 25 33 29 134 179 125 88 151 144 52 33 233

did make believe durchblicken lassen to see him busy... beschftigt sehen... To be busy Beschftigt sein

19 -eetzaal -literaire kring -litteraire kring -zaal van het laatste avondmaal -zaak van het laatste avondmaal -eetzaal (avondmaal) 20 iemand de boks opdoen: (1) iemand overtreffen, (2) iemand de waarheid zeggen, Mandos: De Brabantse Spreekwoorden -> CuBra 21 wellicht een verwijs naar de androgyne "mens" als echtpaar, waarin man en vrouw "halve mensen" zijn 22 probably in a reference to androgynous man in which man is halved into male and female. 23 vielleicht im Bezug zum androgynen Menschen, der in Mann und Frau aufgetrennt wird. 24 getverderrie

Brabants woord does dof dokken doodgoei douw douwen douwen drabbik droeg ik op mij drukker durpel durske duvel duvel een hortje effe(n) eigengebakken eiges er erg in hebben er niet overheen kunnen gapen er stellens mee hebben... er zeker af zijn erop stalen erpel erpels Ervoor tukken evel
26

Nederlands hond duw betalen doodgoed, rechtschapen duw duwen duwen bezinksel ...had ik bij mij inzender25 dorpel meisje, deerne duivel duivel even, eventjes eventjes zelfgebakken zelf onoverzichtelijk groot er wat mee te stellen hebben... er zeker van zijn erop lijken aardappel aardappels euvel, probleem evenveel meteen

Engels dog push To pay for something righteous push To push to push muck I carried with me .. author doorstep girl devil devil a bit older ... a moment quickly homemade himself gigantic

Duits Hund Schubser bezahlen rechtschaffen Schub schieben schieben Bodensatz ...hatte ich dabei Urheber Turschwelle Mdchen, Dirne, Deern, Dern Teufel Teufel etwas lter... kurzzeitig geschwind selbstgebacken selber bemerken unberschaubar

Bron 7 8 8 8 7 8 7 6 5 5 1 1 7 1 6 1 8 8 1 7 6 6

Pag. 113 100 210 210 55 52,11 8 30 147 125 272 166 209 365 67 36 31 98 92 187 34 12 145 67 182 77 215 33 90 267

een eindje ouder... wat ouder...

in de gaten hebben to notice

to be sure it looks like... potato potatoes problem just as much immediately

sicher sein Kartoffel Kartoffeln bel ebenso viel sofort

1 8 1 8 1 1 1

es sieht so aus als ob... 6

evel veul ewees

25 van een stuk in de krant 26 vergelijk: euvel

Brabants woord fabriekske facie falie fel fel nijg rijk femelaar fikken fiks
27

Nederlands fabriekje gezicht sluier erg heel erg rijk vroomprater Vingers, tengels Hond (Fikkie) of een vos (?) zakken kwastje twijfelen, veranderen spugen, kitsen frommelen neus kapotmaken streken, poetsen frunniken kleuters fuikenboot gaan verdomme verdorie heel je zag je zag... Er niets aan kunnen doen Huishouding, bedoening

Engels small factory face veil very extremely rich hypocrite, insincere person fingers dog or fox to fail tassel

Duits kleine Fabrik Gesicht Schleier sehr sehr, sehr reich Hypokrit Finger Hund oder Fuchs durchfallen Bschel

Bron 7 7 1 7 5 5 8 1 7 7 8 7 7 7 6 7 7 6 6 1 7 8 7 7 6 8 8 8 1 7

Pag. 84 78 110 51 16 108 21 269 9 133 109 86, 133 173 28,95 77 16 27,36 35 85 50 24 18 176 111 76 163 4,2 82 278 33

flatsen flosje fluctueren fluimen foddelen fok forceren fratsen frotten frutten fuikenbak gaaien gadorie gadorie gans ge zaagt ge zaagt... gebeteren gedoente

to doubt, zweifeln, change (his mind) sich ndern to spit to fumble nose wreck tricks, jokes to fumble little kids fish trap boat to be going damned damned whole you saw you saw... cannot help Household spucken fummeln Nase kaputt machen Streiche fummeln kleine Kinder Reusenboot gehen verdammt verdammt ganz man sah du sahst... hilflos sein Haushalt Keine Wrter verschwenden ber... Witze machen

Geen praat maken Geen woorden vuil waste no more over... maken over... words over .. gekken geleng
27 eventueel gecorreleerd met Duits: Fuchs en/of Fikkie

grappen maken

to joke

Brabants woord gelijk gellie gelukzak gemul genaast genaken geneugte geplogenheden gre gre gewagen gij gij gij doet mer ginder ginder gloeiing glorieren goe goei-kamer goeie goeien oppas golliepaop 28 Gos grauwen griesel grif grif grijzel gruts haaibaai haam

Nederlands zoals jullie geluksvarken

Engels just like you (plural) lucky duck

Duits wie Ihr Glckspilz Spne beschlagnahmt annhern Freuden Gepflogenheiten gerne gerne erwhnen du du mach was du willst drben dahinten Glut stolz sein den ganzen Tag gut Wohnzimmer gute guter Fhrung Schimpfwort Ach, Gott murren Rechen schnell flink Gert zum jten vornehm

Bron 4 1 7 1 6 6 8 5 1 1 5 7 4 1 6 7 1 6 7 1 8 7 1 2 8 7 2 7 1 1 1

Pag. 75 86 125 68 35 222 51 106 69 116 108 112 33 127 113 57 138 100 19 51 119 119 116 96 26 77 218 87 24

krullen, spaanders curls in beslag genomen confiscated naderen genoegens gebruiken graag graag, gaarne noemen jij jij , je je doet maar ginds daarachter gloed stralen, trots zijn goed Goede kamer pronkkamer goede goed gedrag gossie grommen hark, harken vlug flink deftig, groots Bazige vrouw, Kenau to near delights practices glad to, eagerly eagerly tell you you do as you like yonder yonder glow to be proud the whole day well Living room good good conduct Oh Gosh to grumble rake, to rake quickly quickly pompous shrew

godsganselijke dag de hele dag lang

scheldwoord: paap curse

wied-gereedschap weeding tool

Herrische Frau, Mann- 8 Weib Halsband (fr ein Pferd) 6

halsband (voor een collar paard) (for a horse)

28 scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus" Naar de Franse pausen uit de 14e eeuw.

Brabants woord haam haffel hansjop hardsteken hark

30 29

Nederlands juk handvol hansop, pyjama hardstikke heb je... helder en vlug genoeg gemakkelijk bijna gemakkelijk, goed31 gemakkelijk woonkeuken (een soort) ham34

Engels yoke handful nightgown very do you have... bright and fast enough easily nearly easy easily living room (special version of) ham to be right to waive her hair hot It was good for him... histrionic to hum chicken lords heading in the newspapers

Duits Joch handvoll Schlafanzug sehr hast du... hell und fix genug hallen, rumpeln gut, bequem fast leicht bequem Wohnkche (eine bestimmte Art) Schinken Es ziemt sich nicht... schwanken ihre Haare hei Es tat ihm gut...

Bron 1 7 1 8 6 1 1 1 7 7 1 8 1 5 6 8 1 7 7 8

Pag. 95 4 122 61,19 20 166 269 42 45,77 154 272,2 9 43 278 26 78 126 299 118 9 99 84 71 223 36 104

hedde ge ... hel en vief zat helmen hendig hendig hendig hendig herd32 hesp33

galmen, klepperen to sound

het gaat niet aan... het past niet.... het hele geleng... het pluimen heur haren hiet Hij had er deugd van histrionisch35 hoemen, hoemde, gehoemd hoen hoge mieters hoofding het hele handeltje wuiven haar haren heet Het deed hem goed... histrionisch zoemen 36 kip hoge heren krantenkop

the whole thing... Die ganze Reihe...

histrionisch, 5 theatralisch, affektiert brummen Huhn Herrschaften Zeitungskopf 8 8 1 5

29 30 31 32 33 34 35 36

Oorsprong: het hart met ijzer doorsteken - hartstikke (bijwoord van hoedanigheid) - etymologiebank.nl ze zijn er geweest, zei de hark. da kan hendig zijn = dat kan best zijn een (met een haard d.w.z. turfblokken of hout) verwarmd vertrek gepekelde hespen worden met kruiden in warme luchtovens gebakken http://members.lycos.nl/lexicografie/vlaams.html zu lateinisch histrio Schauspieler Henk van Rijen: mn oor hoemt zo - ik heb oorsuizingen - Woordenboek Tilburgs dialect Wil Sterenborg

Brabants woord hort hotsebotsen hotselen hou-d-oe houdoe

37

Nederlands poos butsen schommelen tot ziens vaarwel, tot ziens houten WC toilethuisje hem, hij hen zelfstandig zijn aardig hij iemand op de begrafenis voorbereiden iemand IJzeren Man Ik ben trots op je ik word... ik in n ruk alleen inrit inschenken interlokaal Vlug rijden janken lol jullie Hendrik klokjesbloem, Fuchsia
38

Engels A while to bump to rock bye

Duits Weile holpern schaukeln Wiedersehen!

Bron 8 6 7 7

Pag. 135 5 160 81 126 164 267 37 183 251 6 51,79 94

goodbye, see you Auf Wiedersehen; Bis 2 bald wooden toilet toilet he, him them stand on your own feet lovely he prepare somebody for the funeral someone Iron Man hlzern Toilette Toiletten-huschen er, ihm, ihn ihn selbststndig sein lieblich er jemanden fr die Leich (Beerdigung) vorbereiten jemand Eiserner Mann 1 7 1 6 7 8 8 7 5

houteren huiske huiske hum hun hun eigen kunnen doen hups ie iemand lijken

iemes ijzeren man

39

1 1 8 6 6 8 1 6 7 7 8 7 8 6 5

37 264 187 6 36 91 128 50 171 177 128 126 50 83 25

Ik ben groots op jou ik wor... ikke in n rek in enigheid inrij inschudden intercommunaal jassen joekeren joeks jullin Hendrik kabasjesbloem, klokskesbloem

I am proud of you Ich bin stolz auf dich I will be ... I in one go alone entry to pour in To race to yawl joke your Henry Fuchsia ich werde ... ich in einem Zug alleine Einfahrt eingieen Schnell fahren jaulen Jux Euer Henry Glockenblume, Fuchsie

long-distance call Ferngesprch

37 Een alternatieve schrijfwijze voor Adieu zie: Notities bij de "Dialect Atlas van het Nederlands" (2011) 38 destijds ongetwijfeld een apart huisje met een beerput op het erf 39 Het grindgat te Eindhoven, dat tot meer met een zwembad werd uitgebouwd. De baggermachine werd de Ijzeren Man genoemd. Coolen schrijft het met een kleine letter.

Brabants woord kaduuk kakement kakschooltje40 kamassen kapot kapot gaan kapot zijn kapotslaan kapotte (kip) karnalli keinder keistenen keiweg kennen kienaw kiendje kiep kieren kiewen kikkelen kikkelen kippenkot klassineren klawats kleer klere43
42

Nederlands kapot Kaak, kaakbereik peutersoos slobkousen dood sterven dood zijn doodslaan dode (kip) canaille kinderen kasseien steenweg kunnen Helmonder kindje kip een kier vormen keel opzetten kuikelen, vallen gooien kippenhok praten klap kleren cholera (in vloeken)

Engels broken Chin area Kindergarten gaiters dead to die to be dead to kill someone dead (chicken) shrew children cobblestones paved road To can Inhabitant of Helmond little child chicken make a slit to cry to fall to throw Chicken coop, hen house blow clothes cholera (in curses)

Duits kaputt Kinn, Kinnbereich Kindergarten Gamaschen tot sterben 41 tot sein tten totes (Huhn) Luder Kinder Kopfsteinpflaster Steinweg knnen Einwohner von Helmond Kindchen Huhn einen Spalt bilden schreien fallen werfen Hhnerstall reden Schlag Kleider Cholera (beim Fluchen)

Bron 6 8 6 7 1 1 1 1 6 1 1 8 6 8 7 1 3 1 8 7 7 8 8 6 1 3

Pag. 23 166 35 86 208 208 208 82 48 267 23 91 49 120 9 123 272 92 18 144 221 76 86 46 -

40 Kom ik er nu achter dat niemand (en vooral internet) zich nog kan herinneren dat in de grensstreek tussen Nederland en Belgie de peutersoos zon 40 jaar geleden het kakschooltje werd genoemd. 41 wrtlich: kaputt gehen 42 Frans: canaille 43 klerelijer, krijg de klere, klerezooi, etc.

Brabants woord klieskoek 44 kriskoek45 poeliepek46 schommeldrop47 sep, sjep 48 klijven klingelbuil kloeg kloeken klossen, klostsen klot knaak50 kniep knipbeurs knoeren knoerstreng knoerzen knuppel51 koeien-struiven koeieneren53 kokken komke korju kost kot krek krek precies of krentemik

Nederlands drop(-water)49

Engels liquorice

Duits Lakritzenwasser

Bron -

Pag. -

kleven collectezak klaagde drinken lopen met geluid turf mes beurs hard rijden, vliegen zeer streng Hard rijden pummel, kinkel lomperik52 koeiepoep, koeflaters bedonderen kakelen kommetje, kopje verdomme kon 54 chambrette net als net alsof krentenbrood

to stick collection bag complained to drink to rumble peat knife purse to race very grim To race jackass cow dung betray to cackle cup damned could booth just like just like currant bread

kleben Sammelbchse klagte trinken poltern Torf Messer Geldbrse schnell fahren drakonisch Schnell fahren Lmmel Kuhfladen betrgen gackern Tasse verdammt konnte Bude genauso wie genau wie Rosinenbrot

1 7 5 7 7 1 6 6 7 7 7 8 6 1 5 6 1 6 1 7 1 1 7

300 103 90 161 9,2 9 20 34 154 53 113 15 5 234 50 41 122 58,76 211 72 266 11 123

44 Breda 45 Tongeren 46 Alleen in Eindhoven en omstreken 47 In het westen van Brabant 48 In het oosten van brabant 49 Zie voor de diverse dialectvarianten: Drop en Dropwater 50 Hij greep naar zijn knaak (hoofd?) 51 Kortooms gebruikt de vrouwelijke vorm knuppelinnetje als variant voor een pasgeboren meisje 52 Knuppel kan ook als scheldwoord gebruikt worden, een ander woord voor lomperik. 53 couilloneren (bedonderen) van Frans couillon = klootzak, idioot en couille = kloot 54 verbuiging van kunnen

Brabants woord Kriek kriepen

Nederlands

Engels

Duits Wagenheber kreischen

Bron 8 8

Pag. 39 91

krik, dommekracht lifting device (jack) 1) Zingen van een to shriek kuiken 2) Zingen van gier zenuwachtig nors afgronden kruisbes suikerbieten onhandigheid zuiveren schoonmaken kuk zeggen, kikken slecht volk mond agressieve hond slechte (tijd) slecht gedrag boze tongen kwaken grote petroleumlamp weilanden flauwekul legde dakdekker laatste lijden gelijk lodereindoosje gluren horloge made nervous harsh abysses gooseberry sugar beets clumsiness clean up To clean up to say kuk bad people mouth bad (dog) bad (time) bad behaviour bad tongues quack petrol-lamp grassland nonsense did lay roof tiler last to suffer like scent box to lurk watch maggot, larva

krikkel krikkel krochten kroesel(-struik) kroten krukkigheid kuisen kuisen kukken kwaaj volk kwaak kwaje (hond) kwaje (tijd) kwaje oppas kwatongen kweken lampbels55 landouwen larie lei leiendekker leste lijen lijk lodereindoosje56 loensen lozie 57 maai

nervs unwirsch Abgrnden Stachelbeer Zuckerrben Plumpheit subern subern kuk-sagen bles Gesindel Mund scharfer (Hund) schlechte (Zeit) schlechter Ruf bse Zungen quietschen Petroleum-leuchte Weideland Nonsens legte Dachdecker letzte leiden wie Duftdose lauern Uhr Made

7 7 1 7 1 8 7 8 7 1 7 7 7 1 5 1 1 6 8 5 7 7 7 5 6 7 1 8

140 193 282 146 92 219 198 251 135 14 8 100 264 37 266 19 67 107 33 96 5 10 38 5 169 85 134

55 lampe belge - grote petroleumlamp (afkomstig uit Belgi) 56 Onder de naam lodereindoosjes ( l' eau de reine = koninginnewater) namen de zilveren geurhouders van 1760 tot halverwege de 19de eeuw een grote vlucht. Ze werden modevoorwerpen voor zowel mannen als vrouwen. 57 men heeft kennelijk hor uit horloge weggelaten

Brabants woord malkander malkander mardies 58 maseurkens mauwen mee meepesant meiske mekaar melktuit menens menneke met veel gusto metsers middelerwijl middelwijl mieter mieters 60 mieuwen mik mik mik(-deeg) moer mok62 mondmuziek monjeu moor motdorie Motten mulder mulk
58 59 60 61 62
59

Nederlands elkaar elkaar verdomd nonneke, kloosterzuster janken met en passant, tegelijkertijd meisje elkaar melkbus ernst mannetje smaakvol metselaars intussen ondertussen lijf, lichaam hoge heren kreunen boterham brood61 brood(-deeg) moeras(-drab) Aftands schaap mondharmonica Mon Dieu kan potverdomme moeten molenaar Karnemelk, pap, melk

Engels each other each other damned nuns to howl with in the meantime little girl each other milk can serious little man tasteful masons In the meantime meanwhile body lords to moan piece of bread bread dough muck Old sheep harp Oh, my God can, jug damned must miller Milk

Duits einander einander verdammt Nonnen, Schwestern jaulen mit zugleich Mdchen einander Milchkanne ernstlich gemeint Mnnchen gewrzt Maurer Mittlerweile mittlerweile Krper Herrschaften sthnen Butterbrot Brotlaib Brot(-Teig) Bodensatz Altes Schaf Mundharmonika Mein Gott Kanne verdammt mssen Mller Milchbrei, Milch

Bron 7 1 1 5 7 1 2 7 7 6 7 7 5 1 8 6 8 1 7 7 1 6 6 8 7 8 1 8 8 7 8

Pag. 151 263 207 69 62 9 204 96 46 138 5 49 225 65 31 201 214 28 54 92 76 32 65 168 63 15 69 33 87 126,2 1

Mardies : donderdag, van Mars; en Thor, de god van de donder ? Fr. ma soeur (aanspreking van ~) zuster, ; Ook in W-Vl. maseur, maseurke vergelijk ook opsodemieteren > ophoepelen met een spleet in het midden Als dier

Brabants woord mutserdhout nakend nakend63 navenant neusnijper neuzik neven neveneen Niet zo spits komen nijpen, neep nondedju64 nondedomme Nondetonnere nooddruft nooit niet oe omvademen onbesnut Onguur65 Ons koningin Ons soldaten ons vader onwijs ooft oorwats op rak openkieren opjuinen opjuinen optassen

Nederlands kreupelhout onverholen aanstaande evenredig, insgelijks lorgnet , neusknijper naast naast elkaar Niet zo nauw komen... knijpen, kneep verdomme Nondedju ( Nom de Dieu) nondedomme armoede nooit U, gij omsluiten onbeschoft schrikwekkend Onze koningin Onze soldaten mijn vader gek fruit oorvijg Op stap, op weg opjutten opwinden opstapelen

Engels thicket plain coming (soon) equivalent, in a similar way lorgnette

Duits Kleinholz unverhllt bevorstehend in hnlicher Weise Lorgnon, Zwicker Tuch nebst

Bron 1 7 5 7 5 1 6 7 8 8 3 8 8 8 6 1 8 8 6 8 8 7 8 7 7 8 7 7 8 1

Pag. 18,75 144 71 46 108 210 47 4,2 61 121 196 201 235 49 165 108 73 76 133 127 145 167 146 179 103,2 205 44 4 71

doek, als halsdoek scarf alongside

next to each other nebeneinander ...doesn't matter... Es ist nicht so wichtig... to squeeze damned damned damned poverty never you (singular) To enclose shameless awful Our queen Our soldiers my/our father mad fruits slap in the face On the road to sting to excite to stack kneifen verdammt verdammt verdammt Notdurft, Armut niemals Sie umschlieen unverschmt ungeheuer Unsere Knigin Unsere Soldaten mein/unser Vater verrckt Obst Ohrfeige Auf Achse vorsichtig ffnen anstacheln erregen aufstapeln

op een kier openen to slightly open

63 van Duits: nhern 64 French: nom de Dieu 65 Onguur is ontstaan uit het voorvoegsel on- en het Middelnederlandse gehuer, dat 'lief' of 'vriendelijk' betekent.

Brabants woord over de baan kunnen over de weg gegaan komen paardenhaam pakkendrager pangen pardoes partje patroon66 Peelhazen prs perdenmert peren perses petasie petazzie petoet peut peut pierogen pint piot plaasteren beeld plastron plichtvergeten plompblaren pofboks poffen postzegel praat prating weten prondelmarkt pronkkomke

Nederlands overweg kunnen over de weg aan komen lopen paardenjuk bagagedrager schieten plotseling klein stukje chef angstige Peelbewoners paars paardenmarkt slaan proces puree , brij stamp, stamppot gevangeniscel por, klap klap staren glas infanterist gegoten sculpture Halsversiering, choker slordig slootbladeren pofbroek ploffen gezicht taal woorden vinden vlooienmarkt sier-kopje

Engels get along with someone to come walking along the road yoke for horses bicycle rack to bang suddenly a small part chief timid inhabitants of the Peel purple horse market to hit process Pure stew, hotchpotch jail blow blow stare ~ pint glass Infantryman cast sculpture

Duits

Bron

Pag. 39 73 116 103 123 168 94 122 177 23 35 84 30 42 65 13 85 93 33 39 255 73 77 4 95 190 155 92 51 272

sich vertragen knnen 5 auf der Strae gehend 6 kommen Joch (fr Pferde) Gepcktrger knallen pltzlich ein wenig Boss ngstliche Peelbewohner Violett Pferdemarkt schlagen Prozess Brei, Pree Eintopf (fester Brei) Gefngniszelle Stupser Schlag starren Glas Infanterist gegossene Skulptur 1 8 7 8 7 5 7 6 6 1 6 2 8 6 7 8 8 8 5 8 8 6 7 1 7 8 1 5 1

Decoration, ascot Plastron careless ditch leaves bloomers pop up face language find words flea market ornamental cup schlampig Wasserbltter Pluderhose, Puffhose verpuffen Gesicht Sprache Wrter finden Flohmarkt Siertasse

66 in achtste druk van de Meulenhoff-editie van 1963 staat m.i. een drukfout partoon

Brabants woord pronterigheid puren putmik radheid rapalje Remund rewasie ribbekas Richard zijn pak Rikken67

Nederlands flinkheid

Engels stoutness

Duits Beherztheit Heraus gewinnen, destillieren Schpfeimer Geschwindigkeit Randalierer, Randale Roermond (Stadt) altes Zeug Brustkorb Richards Anzug

Bron 1 8 1 7 5 1 1 7 7 8

Pag. 113 248 106 19 135 89 11,62 75 17 212

winnen, destilleren to extract putemmer snelheid herrieschoppers Roermond (stad) ribbenkast Richard's pak rikken bucket (at a pit) speed hooligans Roermond (city) chest Richards' suit

rommel, brandhout old stuff

Brabantian game Brabantisches of cards for 4 Kartenspiel mit 4 players Personen to slip red To run around around quarrel To scratch shy to crawl rutschen rote Rund rennen rundum Krach kratzen scheu kriechen

roetsen roje ronddazen rontelom ruzing scharren schauw schavelenschiefelde/ schavelde scheelte schelft schiefelen schietmotten schoefel schoefel schoefelen scholk schoon schoon, skoon schop68 schoren

roetsjen rode rondrennen rondom ruzie krassen schuw kruipen

7 1 8 1 1 8 1 7

115 90 181 94 50,78 128 53 173

scheelheid zolder wegschoppen schietmotten schoffel schoffel schuifelen schort mooi mooi schuur stutten

strabismus attic to kick caddisflies shovel hoe to lurk apron beautiful beautiful tiny barn support

Schielen Bhne, Dachboden wegtreten Kcherfliegen Schaufel Scheufel schleichen Schrze schn schn Schuppen sttzen

7 1 6 7 7 1 7 1 4 7 1 1

80 138 13 140 130 77 46,96 113 12 278 144

67 Rikken of rieken is een Brabants kaartspel dat ook in Belgi gespeeld wordt. Het wordt met vier spelers gespeeld. De regels zijn (nogal) variabel.
68 van Duits: Schuppen

Brabants woord schottelslet schravelen schreuwt schrieken schrijbeens schruwen schuifie schulp schuppen, schuphanden secuur seffens sepkatjes siepoog69 simpen sjappie sjeeske sjezen sjoer skaw70 skeet skeletike skeren skot slip 71 slipjas sloeberantie sloeberen
69 70 71 72

Nederlands vaatdoek opkrabbelen schreeuwt krijsen, misbaar maken schrijlings, wijdbeens schreien, huilen schuifje beugel ( klomp-riem) enorme handen in orde even drop siepelend oog, druiloog janken Vreemde (lompe) kerel wagentje Zakken voor een examen (bon-)jour scheet skeletachtige scheren schot schoot trouwpak slurpdrank slobberen

Engels dishcloth to struggle up cries to shriek astride cry small slide bracket big hands OK quickly licorice watery eye cry loafer small wagon

Duits Spltuch mhsam aufstehen schreit kreischen rittlings weinen Kleiner Schieber Bgel (fr Holzschuhe) Schaufelhnde in Ordnung kurz Lakritze (-Ktzchen) wssriges Auge weinen Bummler Wgelchen

Bron 2 7 1 8 8 1 8 1 7 7 8 8 7 1 8 7 8 8 7 7 5 7 7 1 8 7 8
72

Pag. 95 113 92 8 206 36 129 19 54 96 3 113 113,1 4, 87 23 54 120 86 12 139 93 196 111 69,26 96 49 168

To fail (an exam) Nicht bestehen (Examen) (good) morning fart skeleton-like shave interior wall lap wedding suit slop to slurp (guten-)Tag Furz skelett-hnliche rasieren Wand Scho Hochzeitsanzug Geschlabber , Schlrfgetrnk schlrfen

siepelen: 1) Langzaam afdruipen 2) Onmerkbaar doorlekken 3) Sijpelen ... Onvertaalbaar kan van alles betekenen Engels: lap ? Grammatisches Wrterbuch der deutschen Sprache

Brabants woord sloerie sloren slurf slurfen slurk Smelen smiespelen smoken smook smoorlijk snatsen

Nederlands troep sloeries slungel sijpelen slok Bundgras, buntgras fluisteren roken rook gloeiend Onrijp fruit eten, vooral in groote hoeveelheden73 sneden erwtensoep sneuvelen papiersnippers sneren, grijnzen stiekemerd stukje land met schokkende bewegingen (snot-)verdorie neus gezicht spetteren speculaas spelen sprietje proesten loten ondanks

Engels dirt bitches gawky boy to seep swig grass to whisper to smoke smoke burning hot eat unripe fruits

Duits Dreck Schlampen Lulatsch sickern Schluck Gras flstern Zigaretten rauchen Rauch glhend unreifes Obst essen, insbesondere in mengen schnitten Erbsensuppe zerbrechen Papier-Schnitzel grinsen Kriecher Stckchen Boden schlotternd verdammt Nase Gesicht hervorholen funken Spekulatius spielen Grashalm niesen (mit Wasser) Strohhalm ziehen trotz

Bron 7 5 8 7 6 8 7 7 8 7 7

Pag. 15 51 31 16 87 109 60, 102 16 144 79 197

snejen snert sneven snidselkes snieren snierkerd sniertje grond snokkend74 snotdomme snotfabriek snuitwerk spaaien speieren speklaas speulen spierke spiersen (met water) spiertje trekken spijts

did cut split pea soup break down paper-shreds to sneer sneak a small piece of land shaky damned nose face sparkle speculoos play blade of grass sneeze (with water) to draw straws lest

1 6 6 1 7 6 6 6 8 7 7 7 1 7 1 7 7 8 5

267 44 4 137 151 20 55 43 16 12 16 195 92 171 281 168 32 210 109

te voorschijn halen produce

73 Loquela (Wdb.) [1907]; CORN.-VERVL. - tegenwoordig is snatsen: snuiven 74 1) Rukken 2) Zich met schokken bewegen

Brabants woord stalperen staminee stekske steltpoten stiefelen Stiel stikkeling stikker stokske Stoten, stiet, gestoten Stram strekelen strekels striep strooispieren subiet subiet taaftere 75 tachentig tacite consent tampen 76 tandrad Tas koffie tasneuzik, tesnuzzik te mieter77 Tegen zijn eigen zeggen tenacht tengelwerk

Nederlands wankelen caf stokjes hout lange benen lopen stijl (?) stokje Stoten, stootte, gestoten strak uiers streep strohalmen vlug vlug vanmiddag, na de middag tachtig zwijgende instemming (met het touw) luiden tandwiel Kop koffie zakdoek als de sodemieter Tot zichzelf zeggen vannacht

Engels to stagger pub wooden sticks peglegs walk style (?) little stick to push tight tits stripe pieces of straw quickly quickly this afternoon eighty silent consent

Duits schwanken Kneipe Holzstecken Stelzbeine stiefeln Stil (?) Stckchen stoen stramm Zitzen Strolche Streifen Stroh-stengel schnell schnell heute nachmittag achzig stillschweigende Zustimmung

Bron 1 8 1 7 7 8 8 1 7 8 8 1 1 1 1 7 1 2 1 5 5 6 8 1 1 8 1 1

Pag. 281 91 272 79 123 128 206 129 81 85 163 234 268 72 277 4 92 274 89 15 56 19 179 270 62 272 314

rekels, deugnieten rascals

ring the bell (with (mit dem Seil) luten a rope) cogwheel Cup of coffee handkerchief right now say to yourself tonight Zahnrad Tasse Kaffee Taschentuch Sacktuch sofort Sich sagen heute nacht Fachwerk

vakwerk met hout half-timbered en mortel constructions

75 afgeleid van: this afternoon 76 tamp = touw; de kerkklok tampte verwijst vermoedelijk naar aan het touw trekken 77 vergelijk: opsodemieteren ophoepelen

Brabants woord tes tes tesneuzik tetteren Teyeganske tiet tijdens de missie tissen todden toeten toffelen toornen torrentieel tt tot zijn eigen komen tot zijn eigen komen traanogen
79

Nederlands jaszak, broekzak zak zakdoek lawaai maken steeg in Helmond vrouwenborst tijdens de mis harrewarren lompen toeteren ratelen78 kwaad zijn overvloedig tod, poetslap bijkomen tot bezinning komen met tranen in de ogen kijken Groene kaart tuit-lippen boomstomp problemen bedelaressen uitmesten horloge80 weerom avondschemering van tijd tot tijd gaandeweg varkentje

Engels pocket pocket handkerchief to make noise

Duits Hosen- oder Jackentasche Tasche Taschentuch Krach machen

Bron 7 7 8 6 7 8 5 8 7 6 1 7 5 7 7 7 7

Pag. 18 74 31 36 162 207 84 84 111 49 265,3 94 30 13 48 198 21

alley in Helmond Gasse in Helmond tit (female breast) (weibliche) Brust during Mass to nag rags blow the horn rattle to be angry massive rag to become conscious to become conscious to be looking with tears in the eyes Carnet kissing lips stump trouble gipsy ladies whrend der Messe zanken Lumpen hupen klappern zornig sein wolkenbruchartig Putzlumpen zu sich kommen zu sich kommen mit trnenden Augen sehen Grne Karte Kuss-Lippen Baumstumpf Schwierigkeiten Bettlerinnen

Triptiek troeslippen tronken trubbel trutten uitschieten uurwerk v'rum valavond van tijd toe tijd van-liever-lede varkske

8 7 1 7 1 7 5 1 5 1 7 6

91 150 143 59 59 153 118 142 97 132 185 82

to clear away the ausmisten dung watch again twilight in the evening in due time little pig Uhr wiederum Abend

from time to time von Zeit zu Zeit allmhlich Schweinchen

78 -klungelen -knoeien -ranselen -slaan -tasten -beuzelen . De procedure staat op pagina 296 uitvoerig beschreven. 79 Frans: torrentiel, torrentielle [-wsjl] Wildwasser; pluie f torrentielle Wolkenbruch m 80 Het was (althans vroeger ?) gebruikelijk een naaste op het sterfbed zijn horloge te schenken

Brabants woord vatten vatten-viet-gevat veie veinden verinneweerd verjaren verkneukelen verpinken verrek verrek!81 Verrekes, verrekt verrekt verrig
82 83

Nederlands vastgrijpen nemen, pakken (?) vinden verruneerd jarig zijn verheugen reageren Val dood, verdomme verdraaid, verdomd! Heel erg doodgegaan klaar schrikken schrikken schrikken laten weten verdwenen vlot vlug vinnig zeggen Kenau hengel voetbalschoenen met alle macht verder wassen; verder gaan met wassen opkamer85 vuil

Engels to clutch take, pick up (?) find ruined

Duits greifen nehmen, fassen (?) finden vergammelt, ldiert

Bron 1 7 5 1 1 7 7 5 8 3 8 3 1 7 1 8 5 5 8 7 8 5 8 7 1 5

Pag. 234 5 92 92 277 93 113 84 248 185 92 145 270 62 40 108 39 5,6 108 93 61 97 120 279 92

to celebrate one's Geburtstag haben birthday to be happy react damned damned! badly died ready to be scared frighten to be startled to let someone know lost rakish quickly to say snappy shrew fishing rod soccer-boots mighty continue the bathing (upper) room dirty sich freuen reagieren verdammt verdammt! Schlimm, schwer verreckt, gestorben fertig erschrecken erschrecken erschrecken wissen lassen verschwunden flott geschwind keck sagen Mannweib Angel Fuballschuhe auf voller Kraft weiter waschen

verschieten verschieten verschieten verwittigen verzwonden84 vief vinnig vinnigen virago visroei voetbalkistjes voor geweld voortwassen

voutekamer vuns
81 82 83 84 85

(hheres) Zimmer dreckig

5 5

45 82

idee: verrekken kan eventueel ook van de rekbank stammen, waarop de veroordeelde verrekt werd. idee: verrekken kan eventueel ook van de rekbank stammen, waarop de veroordeelde verrekt werd. van Duits: fertig van het Duits: verschwinden kamer die iets hoger ligt dan de andere

Brabants woord vunzig waai waaien Wablief? wedervaren weduwman weeromkomen wegkrassen86 werd wiegelen wiek wiek wiek-oren wieken wieken Wieliekie Loeki87 wielingen88 wiempke Wind (in de banden) wiske wissen witkwast woepen

Nederlands vuil klap slaan Wat alstublieft? ervaring weduwnaar terug komen op weg gaan, ophoepelen waard wiebelen oor zijtak zeiloren janken zwaaien Velikiye Luki (?) straaltje (?) Lucht (in de banden) briefje (Duits: "Wisch" ?) vlechtwerk

Engels dirty blow to hit What, please? experience widower to come back

Duits dreckig Schlag schlagen Was bitte? Erfahrung Witwer wiederkommen

Bron 8 7 7 8 8 1 7 1 1 6 7 1 7 7 7 6 1 1 8 1 1 1 6 1 7 7 1 1 1

Pag. 171 180 32 212 168 267 51 281 89 58 9 130 79 32 143 48 305 72 103 74 90 278 48 125 53 72 269 90 304

to get on the way sich aufmachen, verschwinden worth wiggle ear branch jug ears to cry to sway Velikiye Luki (?) trace (?) Air (in tires) a note (?) basket-work wert wackeln Ohr Seitenzweig Segelohren jaulen schwenken Velikiye Luki (?) Restlicht (?) Luft (in den reifen) Zettelchen , "Wisch" (?) Flechtwerk Pinsel zum Weieln springen

kwast om te witten brush to paint white springen to jump

worde het jonkske als het jongetje wakker... wakker wordt... wouen wuft zat zee zeelke89 wilden lichtzinnig genoeg zegde touwtje

if the child wakes Falls das Kind wach up... wird... wanted frivolous enough said a tiny rope wollten frivol genug sagte ein kleines Seil, ein

86 vermoedelijk ook opkrassen als bevel: kras op: in de betekenis hoepel op 87 Kortooms beschrijft een route van Wieliekie Loeki naar Moskou - de plaatsnaam bestaat vermoedelijk werkelijk: Velikiye Luki, een plaatsnaam in Rusland 88 De Wielingen is de zuidelijke hoofdgeul die naar de Westerschelde voert. 89 uit het Duits: Seil (?)

Brabants woord zeikmier90 zeveren zibbedeeske

Nederlands zeikmier zeuren kwezelachtig persoon ; naef, suffig vrouwtje zeuren soppen, soppende geluiden maken (geluiden bij het) spannen wat hem betreft zever

Engels Formica rufa Linn. Hgela. to talk nonsense exaggerated, trifling person to grumble produce sopping sounds to tighten as far as it concerns him slaver Very drunk small river attic such to smoulder wedding suit easy now... wiggle to faint

Duits Seilchen Seichameise91 Unsinn reden trottelige Frau

Bron 6 7 2

Pag. 16 120 -

ziemelen ziepen
92

murren aufsaugende Gerusche machen kneifen seinetwegen sabber Schwer besoffen kleiner Fluss Dachboden so schwelen Hochzeitsanzug sei nur ruhig... schwanken sich schwach fhlen

7 6 1 8 1 8 6 1 5 7 8 1 7 7

211 25 296 98 111 167 68 86 116 18 255 166 51 169

ziepen 93 zijnentwege zijver

Zo zat als een maai Zo zat als een tor (made) zoeike94 zulder zulk zulten zwaluwstaart zwie95 maar stil... zwiebelen zwijmelen riviertje zolder zo smeulen trouwpak wees maar stil .. zwabberen, waggelen zich flauw voelen

90 Zeikmier; meerv. zeikmieren. Hoogd. Seichameise. Bij KiL. eene roode mier, die bij haren steek. een vocht achterlaat, dat men mierzeik noemt. 91 (die ~) plur. die -n, ein Nahme der rothen Ameisen von mittlerer Gre, welche ihre groen Haufen in den Gehlzen bauen, und sich durch einen empfindlichen Stich rchen, wobey sie eine Feuchtigkeit hinterlassen, welche der groe Haufe Ameisenseiche nennet; Formica rufa Linn. Hgel 92 hun doornatte laarzen zoepten bij iedere stap 93 In deze context gaat het echter om de bijbehorende geluiden. Coolen heeft het woord speciaal gekozen vanwege de bijbehorende klanken. 94 zuwe, zeuj, zoeike, DU: Sule uit: Asten 95 als verbuiging van "zijn"