1

Zadatak 001 (Tomislav, gimnazija)

Izraunaj integral: ( )
2
3 2 . x dx +

Rjeenje 001
Osnovna pravila integriranja:

Ako je F'(x) = f(x), onda je
( ) ( ) , c je proizvoljna konstanta f x dx F x c = +

Konstantni faktor
Konstantni faktor moemo izluiti pred znak integrala. Broj c je konstantni faktor.
( ) ( ) c f x dx c f x dx =


dx x C = +

Integral sume i razlike
Integral sume (razlike) jednak je sumi (razlici) pojedinih lanova.
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) f x g x dx f x dx g x dx = +

.

Parcijalno integriranje
( ) '( ) ( ) ( ) ( ) '( ) f x g x dx f x g x g x f x dx
udv uv vdu
=
(
=





Tablica osnovnih integrala

potencije
1
, 1
1
n
n
x
x dx C n
n
+
= +
+

ln
dx
x C
x
= +

eksponencijalne funkcije
x x
e dx e C = +

ln
x
x
a
a dx C
a
= +

trigonometrijske funkcije
sin cos x dx x C = +

cos sin x dx x C = +

tan ln cos x dx x C = +

cot ln sin x dx x C = +

2
tan
cos
dx
x C
x
= +

2
cot
sin
dx
x C
x
= +

ln tan
sin 2
dx x
C
x
= +

ln tan
cos 2 4
dx x
C
x
| |
= + +
|
\

razlomljene racionalne funkcije
2 2
1
arctan , 0
dx x
C a
a x a a
= +
+

2 2
1
ln , 0
2
dx a x
C a
a x a a x
+
= +

2 2
1
ln , 0
2
dx x a
C a
x a a x a

= +
+

iracionalne funkcije

2
2 2
arcsin
dx x
C
a
a x
= +

2 2
2 2
ln
dx
x x a C
a x
= + + +
+

2 2
2 2
ln
dx
x x a C
x a
= + +

hiperbolike funkcije
( )
sinh
sh
x dx cosh x C
x dx ch x C
= +
= +

( )
cosh sin
h
x dx h x C
c x dx sh x C
= +
= +

( )
tanh ln cosh
h ln ch
x dx x C
t x dx x C
= +
= +

( )
coth ln sinh
cth ln sh
x dx x C
x dx x C
= +
= +

2
2
tanh
cosh
th
ch
dx
x C
x
dx
x C
x
= +
| |
= +
|
\

2
2
coth
sinh
cth
sh
dx
x C
x
dx
x C
x
= +
| |
= +
|
\

.

Raunamo integral:

2
(3 2) x dx +

= [kvadriramo binom] =
( ) [ ] [ ]
2 2
3 2
2 3 2
9 12 4 integral sume 9 12 4 konstantni faktor
9 12 4 9 12 4 3 6 4
3 2
x x dx x dx xdx dx
x x
x dx xdx dx x C x x x C
+ + = = + + = =
= + + = + + + = + + +




Vjeba 001
Izraunaj integral:
4 2
(5 3 2 ) x x x dx +

.
Rezultat: x
5
x
3
+ x
2
+ C.

Zadatak 002 (Tatjana, gimnazija)
Izraunaj integral:
2
3
2
x
x e dx

.
Rjeenje 002
Uvedemo supstituciju

3
2
3
2
x
t =
.

Neka je y = f(x) derivabilna funkcija na nekom intervalu. Diferencijal funkcije y = f(x) jednak je
dy = f '(x) dx.

Diferencijal funkcije jednak je umnoku (produktu) derivacije te funkcije i diferencijala nezavisne varijable.

Tada je diferencijal jednak
6
3
2
x
dt dx xdx = =
.
Sada moemo pisati
2 2
2
3 3
2 2
3
2
1 1 1 1
3 .
3 3 3 3
1
3
x x
t t t
x
t
I xe dx dt xdx e dt e dt e C e C
xdx dt
(
=
(
(
= = = = = = + = +
(
(
( =
(



Vjeba 002
Izraunaj integral:
2
2
x
x e dx

.
Rezultat:
2
x
e C +
.

Zadatak 003 (Matea, gimnazija)
Izraunaj integral:
2 3
2 1
x
dx
x
+
+

.
Rjeenje 003
Brojnik 2x + 3 rastavimo na sljedei nain: 2x + 1 + 2.

2 3 2 2 1 2 2 2
1
2 1 2 1 2 1 2 1 2 1
2 1
2 1
uvodimo supstitucij
t=2x+1 ln ln(2 1) .
dt=2d
u
x
x x dx
dx dx dx dx dx
x x x x x
dt
x x x t C x x C
x
t
x + + + + | | | |
= = + = + = + =
| |
+ + + + +
\ \
(
(
= + = + = + + =
+
+ + +
(
(

Vjeba 003
Izraunaj integral:
2
1
x
dx
x
+
+

.
Rezultat: x + ln(x + 1) + C.

Zadatak 004 (Ivana, gimnazija)
Izraunaj integral:
( )
2
3 . x dx +

Rjeenje 004
Podsjetimo se sljedeih pravila integriranja!
Ako je k konstanta, f = f(x), g = g(x):


k f dx k f dx =



4

( ) f g dx f dx g dx =



dx x C = +

1
, 1.
1
n
n
x
x dx C n
n
+
= +
+

Sada je:
( ) ( )
2
2 2 2
3 6 9 6 9 6 9 x dx x x dx x dx x dx dx x dx x dx dx + = + + = + + = + + =



3 2
3 2
1
6 9 3 9 .
3 2 3
x x
x C x x x C = + + + = + + +

Vjeba 004
Izraunaj integral:
( )
2
2 . x dx +

Rezultat:
3 2
1
2 4 .
3
x x x C + + +

Zadatak 005 (Ivana, Zoran, Ana, Nina, Sandra, gimnazija)
Izvedi formulu za obujam krnjeg stoca pomou integrala.

Rjeenje 005
1.inaica
Za tijelo kaemo da je rotacijsko ako je dobiveno vrtnjom ravninskog lika oko pravca koji ne sijee
taj lik. Postavimo koordinatni sustav tako da je os vrtnje x os. Neka je y = f(x) jednadba krivulje koja
opisuje lik. Gledaj sliku!
x
y = f(x)
y
a b
O

Rotacijom krivocrtnog trapeza dobijemo rotacijsko tijelo. Njegov popreni presjek s ravninom okomitom na
x os je krug, polumjera f(x).
f(x)
y y = f(x)
x x a b
O

Zato je povrina poprenog presjeka:
2 2
( ) ( ) , P x f x y = =

a obujam tijela:
2
.
b
a
V y dx =

Krnji stoac tako postavimo da mu x os (apscisa) bude os simetrije stoca, a izvodnica lei na pravcu koji
prolazi ishoditem koordinatnog sustava.


5
B(k, r)
A(h, R)
R
r
x
y
k h O

Visinu krnjeg stoca oznaimo slovom v i za nju vrijedi:

v = h k. (1)

Jednadba pravca koji prolazi ishoditem (0, 0) i tokom (h, R) je

.
R
y x
h
=


Krnji stoac nastaje rotacijom trapeza, to ga odreuje pravac (izvodnica stoca)

,
R
y x
h
=

os x i pravci x = k i x = h, oko osi x.

y =
R
h
x
x
y
x = k x = h O

Integriranjem dobijemo obujam krnjeg stoca:

2
2 2 2 3
2 2 2
2 2 2
|
3
h h h h
h
k
k k k k
R R R R x
V y dx x dx x dx x dx
h h h h

| |
= = = = = =
|
\



( ) ( ) ( ) [ ]
2 3 3 2 2
3 3 2 2
2 2 2
zbog (1)
3 3 3 3
R h k R R
h k h hk k
h h h
h k

| |
= = = + + = =
|
\


( )
2
2 2 2 2
2 2 2 2 2 2 2
2 2 2 2
.
3 3 3
R v R R R v k k
h hk k h hk k R R R
h h h h h h
v

| |
| | | |
= + + = + + = + + |
| |
|
\
\
\


Gledaj sliku!


6
R
r
A' (h, 0)
A(h, R)
B' (k, 0)
B(k, r)
x
y
O

Budui da su trokuti OA'A i OB'B slini, vrijedi razmjer:

.
k r
h R
=

Zato je
( )
2
2 2 2 2 2
.
3 3
v r r v
V R R R R R r r
R R

| |
| |
= + + = + + |
|
|
\
\

2.inaica
Gledaj sliku!

8
6
4
2
-2
-4
-6
-8
-5 5 10 15
y =
R - r
v
x + r
v
r
R
B(v, R)
A(0, r)
O
y
x


Odaberemo toke A(0, r) i B(v, R). Pravac kroz toke A i B je izvodnica krnjeg toca. Njegova jednadba
glasi:

( ) ( )
2 1
1 1
2 1
(0, )
0 .
( , 0
A r
y y R r R r
y y x x y r x y x r
B v R x x v v

= = = +
`

)


Sada raunamo obujam krnjeg stoca:

2 2
2 2 2
0 0 0
2
v v v
R r R r R r
V y dx x r dx x x r r dx
v v v

(
| | | |
= = + = + + =
(
| |
\ \
(




2
2 2
0 0 0
2
v v v
R r R r
x dx r x dx r dx
v v

| |
= + + =
|
\



2
2 2
0 0 0
2
v v v
R r R r
x dx r x dx r dx
v v

| |
= + + =
|
\


2
3 2
2
0 0 0
| 2 | |
3 2
v v v
R r x R r x
r r x
v v

| |
= + + =
|
\



7
2
3 2
2
2
3 2
R r v R r v
r r v
v v

| |
= + + =
|
\


( )
( )
2
3
2
2
3
R r v
R r r v r v
v

= + + =


( )
2
2 2
3
R r
v R r v r v r v

= + + =


2 2 2 2
2 2
3 3
R Rr r R Rr r
v R r v v Rr
( + +
= + = + =
(



( )
2 2 2 2
2 2
2 3
.
3 3 3
R Rr r Rr R Rr r v
v v R Rr r

+ + + +
= = = + +

Vjeba 005
Izvedi formulu za obujam stoca polumjera R i visine v pomou integrala.
Rezultat:
2
1
.
3
V R v =

Zadatak 006 (Slavica, gimnazija)
Odredite obujam (volumen) tijela dobivenog rotacijom podruja ( )
2
1 1 x y x + + oko
pravca x = 0.

Rjeenje 006
Prikaimo grafove zadanih krivulja:
y = (x + 1)
2
i y = 1 x + .

2
1,8
1,6
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
-0,2
-0,4
-0,6
y
-1,5 -1 -0,5 0,5 1 1,5 2 2,5
x
y = x + 1
y = (x + 1)2


Volumen tijela nastalog rotacijom oko y osi lika omeenog krivuljom x = g(y) i s dvije paralele y = c i y = d
( c < d), moemo odrediti pomou formule:
2
.
d
y
c
V x dy =

Zato emo jednadbe krivulja napisati kao funkcije varijable y:

( )
2
1 1 1, y x y x x y = + = + =

2 2
1 1 1. y x y x x y = + = + =

Odredimo podruje integracije. Iz slike se vidi da se obujam dobivenog tijela rauna:

( ) ( ) ( ) ( )
2 2 1 1 1 2 2
2 2
1 1 1 1
0 0 0
V y dy y dy y y dy
y
= = =

(
(



1 1
4 2
1 1
4 2
2 2 2 2
0 0
y y y y dy y y y y dy = + = + + =

( (




8
5 3 2 5 3 2
1 1
2 1 1 1 2
3 3
2 2 | 2 2 1 |
5 3 2 3 5 3 2 3
0 0
y y y
y = + = + =
( (
( (
( (



1 2 1 4 6 20 15 40 11
.
5 3 2 3 30 30

+
= + = =
(
(


Vjeba 006
Izraunajmo volumen tijela nastalog rotacijom lika omeenog jednim poluvalom sinusoide y = sin x
i odsjekom 0 x osi x, oko x osi.
Rezultat:
2
.
2

Zadatak 007 (eljko, gimnazija)
Naite integral: cos . x x dx

Rjeenje 007
Da bismo se rijeili korijena uvodimo supstituciju:

2 2 2 2
cos t cos 2 cos 2 2 cos .
2
supstitucija
x x dx x t t t dt t t t dt t t dt
t dt dx
t x
(
(
= = = = =
(
(
=
=
(



Dalje koristimo metodu parcijalne integracije: . u dv u v v du =



( ) ( )
parcijalna integracija
2
cos
2 2 2
2 cos 2 2 2 sin sin 2 2 sin 2 sin
cos sin
u t
dv t dt
t t dt du t dt t t t t dt t t t t dt
v t dt t
(
=
(
=
(
(
= = = = =

(
( = =

(
(


sin
2 2
2 sin 4 sin 2 sin
parcijalna in
4
si
tegrac
s
i
n
j
o
a
c
u t
dv t dt
t t t t dt t t du dt
v t dt t
(
=
(
= (
(
= = = =

(
(
= =
(
(

( )
( ) ( )
2 2
2 sin 4 cos cos 2 sin 4 cos cos t t t t t dt t t t t t dt = = + =



2 2
2 sin 4 cos 4 cos 2 sin 4 cos 4 sin t t t t t dt t t t t t C = + = + + =

2 sin 4 cos 4 sin . x x x t x x x C
(
= = + +

Vjeba 007
Naite integral:
cos
.
2
x
dx
x

Rezultat: sin . x

Zadatak 008 (Lijepa Nana, Ruica, Sonja, Bojan, Marko, hotelijerska kola)
Izraunaj integral: .
ln
dx
x x

9
Rjeenje 008
( ) ln ln ln .
1
ln t =ln x dt =
x
supstitucija
dx dt
t C x C
x x t dx
(
(
= = = + = +
(




Vjeba 008
Izraunaj integral:
ln
.
x dx
x

Rezultat:
2
ln
.
2
x
C +

Zadatak 009 (Lijepa Nana, Ruica, Sonja, Bojan, Marko, hotelijerska kola)
Izraunaj integral: .
1
x
x
e dx
e

Rjeenje 009

( )
x x
ln ln 1 .
1 t =e 1 dt =
supstitucija
e
x
x
x
e dx dt
t C e C
e t dx
(
= = = + = + +
(
+ +




Vjeba 009
Izraunaj integral: .
7
x
x
e dx
e

Rezultat:
( )
ln 7 .
x
e C + +

Zadatak 010 (Vesele cure s faksa, studentice)
Izraunajte
1
1 .
ln
1
e
dx
x x
| |
|
|
\


Rjeenje 010
Derivacija funkcije ln x jednaka je
1
.
x
Budui da je ln x pod drugim korijenom, prirodno je uzeti
supstituciju t
2
= ln x:
1
2
ln 2
1 1
1 1 1
2 2
1 1 ln1 0 0 1 2 2 1
2 ln
1 0 0
2 2
ln 1 1
t x t dt dx
x
e
dx
x t t t t dt t dt
x t x
t
x e t e t t
(
= =
(
| |
(
| |
| |
|
(
= = = = = = = = |
|
| |
( \
\
\
(
= = = =
(



( )
( )
( )
2
1 1 1 1 1 1 1
2 2 2
2 1 2 2 2 | 2 | | 2 | 1 0 2 1 0 1 2 1.
2
0 0 0 0 0 0 0
t
t dt t dt dt t t t = = = = = = =



Vjeba 010
Izraunajte
( )
1 ln .
1
e
dx
x
x
+

Rezultat:
5
.
3


( )
( )
( )
2
1 1 1 1 1 1 1
2 2 2
2 1 2 2 2 | 2 | | 2 | 1 0 2 1 0 1 2 1.
2
0 0 0 0 0 0 0
t
t dt t dt dt t t t = = = = = = =



Vjeba 010

10
Izraunajte
( )
1 ln .
1
e
dx
x
x
+

Rezultat:
5
.
3


Zadatak 011 (Ivana, gimnazija)
Izraunajte obujam (volumen) kugle polumjera R.

Rjeenje 011
Neka je zadana kugla sa sreditem u ishoditu koordinatnog
sustava Oxyz. Ako kuglu presijeemo ravninom okomitom na
os Ox (apscisom) na mjestu x ( R x R), u presjeku s kuglom
dobit emo krug polumjera R
x
. Iz Pitagorina pouka slijedi:

2 2 2
R R x
x
=
pa je povrina tog kruga:

( )
( )
2 2 2
. P x R R x
x
= =
Zato je obujam (volumen) kugle:
( )
( ) ( )
2 2 2 2
R R R
V P x dx R x dx R x dx
R R R
= = = =




3
2 2 2 2 2
| |
3
R R R R R R
x
R dx x dx R dx x dx R x
R R R R R R

(
( (
= = = = (
( (
(



( ) ( )
( ) ( )
1 1 2 4
2 3 3 2 3 3 3 3
2 2 2 .
3 3 3 3
R R R R R R R R R R R
( ( (
= = = =
( ( (



Vjeba 011
Izraunajte poluobujam kugle polumjera R.

Rezultat:
2
3
.
3
R

Zadatak 012 (Ivana, gimnazija)
Izraunajte obujam (volumen) piramide koja ima zadanu povrinu osnovke jednaku B, a visinu
jednaku v.

Rjeenje 012
Postavimo li osnovku piramide u yzravninu trodimenzionalnog
koordinatnog sustava Oxyz, onda je vrh piramide na visini v. Ako
piramidu presijeemo ravninom paralelnom s ravninom osnovke na
visini x, 0 x v, u presjeku dobit emo slian poligon osnovki
povrine B(x). Iz slinosti tada slijedi:

( ) ( ) ( ) ( )
2 2
2 2
: : B x B v x v B x v B v x = =

( ) ( )
2
.
2
B
B x v x
v
=

Raunamo obujam (volumen) piramide:

( ) ( ) ( )
( )
2 2
2 2
2
2 2 2
0 0 0 0
v v v v
B B B
V B x dx v x dx v x dx v v x x dx
v v v
= = = = + =



2 2 2 2
2 2
2 2
0 0 0 0 0 0
v v v v v v
B B
v dx v x dx x dx v dx v x dx x dx
v v
( (
= + = + =

( (


x
y
z
R
R
x
- R x
O
R
z
y
x
B(x)
B
v
x

11
( )
( ) ( )
2 3
1
2 2 2 2 3 3
| 2 | | 0 0 0
2 2
2 3 3
0 0 0
v v v
B x x B
v x v v v v v v
v v
(
(
= + = + = (
(
(



1 1 1
3 3
.
2 2
3
3 3
3 3
B B
v v B v v v
v v
(
= + = =
(


Vjeba 012
Izraunajte obujam stoca koji ima zadanu povrinu osnovke jednaku B, a visinu jednaku v.

Rezultat: Dokazuje se analogno:
1
.
3
V B v =

Zadatak 013 (Student, strojarska kola)

( )
1
2
3
Izraunaj integral .
0
x
x x e dx +

Rjeenje 013
Zbog jednostavnosti pisanja najprije emo izraunati neodreeni integral:
( )
2
3
.
x
x x e dx +

( )
2 2 2
3 3
.
x x x
x x e dx x e dx x e dx + = +


Integral
2
x
x e dx

rijeimo metodom supstitucije:

/:2
2
2 2 1 1 1 1
2 .
2 2 2 2
1
2
t x
x t t t x
x e dx dt x dx e dt e dt e e
dt x dx
(
(
=
(
= = = = = =

(
(
= (



Integral
2
3 x
x e dx

rijeimo metodom parcijalne integracije:

2
2
2 2 2 2 2 1 1 1
3 2 2
2
2
2 2 2
2 2 1
2
u x
x
dv x e dx
x x x x x
x e dx x e e x dx x e x e dx
du x dx
x x
v x e dx e
(
=
(
(
=
(
= = = =

(
=
(
(
= =

(



2 2 1 1
2
.
2 2
x x
x e e =
Dakle, integral iznosi:
( )
2 2 1 1
2 2
2 2 2 2 2 1 1
3 3 2 2
.
2 2
x x x x x x
x x e dx x e dx x e dx x e x e
x
e e + = + = + =

Sada je odreeni integral jednak:

( )
1 1
2 2 2 1 1 1 1
3 2 2 1 2 0
| 1 0 .
2 2 2 2
0 0
x x
x x e dx x e e e e + = = =

Vjeba 013

1
2
Izraunaj integral .
0
x
x e dx

Rezultat: ( )
1
1 .
2
e


12
Zadatak 014 (Ivana, Jelena, Goran, Edita, ekonomski fakultet)
Dokaite formulu za parcijalnu integraciju: . u dv u v v du =


Rjeenje 014
Parcijalna integracija je posljedica pravila derivacije produkta. Neka su u(x) i v(x) funkcije od x koje
imaju neprekidne derivacije, onda je:

( ) ( ) [ ] ( ) integriramo d u v u dv v du u dv d u v v du u dv d u v v du = + = =



formula za parcijalnu integra j . ci u u dv u v v du =


Vjeba 014
Izraunaj integral metodom parcijalne integracije .
x
x e dx

Rezultat: .
u x
x
dv e dx
x x x x x
x e dx x e e dx x e e C
du dx
x x
v e dx e
= (
(
=
(
= = = +

(
=
(
= = (



Zadatak 015 (Anamarijina sestra, studentica)

e
2
Izraunajte: ln .
1
x x dx

Rjeenje 015
Ponovimo!
Formula za parcijalnu integraciju : , , . ln 1 ln1 0 u dv u v v du e = = =



Najprije rijeimo neodreeni integral metodom parcijalne integracije:

2
ln ,
3 3 3 2
1
2
ln ln ln 3
1
2 3 3 3 3
,
3
u x dv x dx
x x x x
x x dx x dx x dx
x
x
du dx v x dx
x
(
= =
(
= = = =
(
= = = (

3 3 3 3 3
1 1
2
ln ln ln .
3 3 3 3 3 3 9
x x x x x
x x dx x x = = =

Vrijednost odreenog integrala iznosi:

3 3 3 3 3 3 3 3
e
1 1 1 1
2
ln ln | ln ln1 1 0
3 9 3 9 3 9 3 9 3 9
1 1
e
x x e e e e
x x dx x e
| | | | | | | |
| |
| | | | = = = =

|
| | | |
\
\ \ \ \


3 3 3 3 3
1 3 1 2 1
.
3 9 9 9 9
e e e e e + +
= + = =
Vjeba 015

e
Izraunajte: ln .
1
x x dx

Rezultat:
2
1
.
4
e +

Zadatak 016 (Mario, student)
U integralu
( )
3
2
3 5
0
x m x dx + +

odredite m tako da vrijednost integrala iznosi 60.

Rjeenje 016

( )
3 3 3 3 3 3 3
2 2 2
3 5 60 3 5 60 3 5 60
0 0 0 0 0 0 0
x m x dx x dx m x dx dx x dx m x dx dx + + = + + = + + =



13
3 2
3 3 3 3 3 3
3 2
| | 5 | 60 | | 5 | 60
2 2
0 0 0 0 0
3
3
0
x x m
m x x x x + + = + + =

( ) ( )
( )
3 3 2 2
3 0 3 0 5 3 0 60 27 9 15 60 27 9 / 15 60
2 2
2
2
m m m
+ + = + + = + + =

54 9 30 120 9 120 54 30 9 / 36 :9 4. m m m m + + = = = =
Vjeba 016
U integralu
( )
2
2
3 5
0
x m x dx + +

odredite m tako da vrijednost integrala iznosi 60.

Rezultat: m = 21.

Zadatak 017 (Sanja, informatika)
Izraunajte integral: .
4
1
x dx
x

+

Rjeenje 017
Uvedemo supstituciju
2
. t x =

Neka je y = f(x) derivabilna funkcija na nekom intervalu. Diferencijal funkcije y = f(x) jednak je
dy = f '(x) dx.

Diferencijal funkcije jednak je umnoku (produktu) derivacije te funkcije i diferencijala nezavisne varijable.

Tada je diferencijal jednak
2 . dt x dx =

Sada moemo pisati:
supstitucija
tablini
2 2 4
integral
1
1
2
2 4 2 2
1 1 1
1
2
2
dt
x
t x t x
dt x dx x
dx dt
t
dx d
x
t
t
(
(

( (
= = = = =

= =
=
( (

(

+ + +
(

=


1 1
2 2 4
ln 1 ln 1 .
2 2
t t C x x C
| | | |
= + + + = + + +
| |
\ \

Vjeba 017
Izraunajte integral:
2
.
4
1
x dx
x

+


Rezultat:
2 4
ln 1 . x x C
| |
+ + +
|
\


Zadatak 018 (Sanja, informatika)
Izraunajte integral:
3
5
5 .
x
x dx

Rjeenje 018
Ponovimo!
Tablini integral:
ln
.
x
a x
a dx C
a
= +

Da bismo pojednostavnili zadatak uvodimo supstituciju (zamjenu):


14
3 3
1 1
5 2
5 5 t 3 5 5 .
3 3
1
3
supstitucija
2
2
3 3 x x t t
x dx dt x d x x t dt t dt
dt
dx x
x
x
x d
(
(
(
= = = = = =

(
(
= (



Dalje koristimo metodu parcijalne integracije: . u dv u v v du =



parcijalna integrac
1 1 5 1 5 5 1 5 1
5 5 5 5
3 3 ln5 3 ln5 ln5 3 ln5 ln
i
5
ja
u t du dt
t t t t
t t t t
t dt dv dt v dt t dt t dt
= = (
(
| | | |
(
= = = = = = = | |

(
| |
\ \
(
(



3
3
1 5 1 5 1 5 5 1 1 1 1
5 5 .
2 2 2
3 ln5 ln5 ln5 3 ln5 3 ln5 3 ln5
ln 5 ln 5 ln 5
t t t t
t x
t x
t t C
| |
| | | | | |
|
| | = = = = + |
| | |
|
\ \ \
\


Vjeba 018
Izraunajte integral: .
x
dx
x
e

Rezultat:
1
.
x
C
x
e
+
+

Zadatak 019 (Ivan, gimnazija)
Izraunajte integral: ( )
5
2 3 . x dx

Rjeenje 019
Ponovimo!
Neka je y = f(x) derivabilna funkcija na nekom intervalu. Diferencijal funkcije y = f(x) jednak je
dy = f '(x) dx.

Diferencijal funkcije jednak je umnoku (produktu) derivacije te funkcije i diferencijala nezavisne varijable.

Uvedemo supstituciju (zamjenu varijabli):

2 3. t x =
Ako sada na obje strane raunamo diferencijal (na lijevoj strani raunamo diferencijal po varijabli t,
a na desnoj po varijabli x), dobivamo:
( )
1 ' '
2 3 1 2 2 .
2
t dt x dx dt dx dt dx dx dt = = = =
Raunamo integral:

( ) ( )
6
1 1 1 1 1 5 6
5 5 6
2 3 t 2 3 2 3 .
2 2 2 6
supstit
12 12
1
2
2
ucija
t
x dx x t dt t dt t x C
dt dx dx dt
(
(
(
= = = = = = = +

(
(
= = (


Vjeba 019
Izraunajte integral:
4
.
x
e dx

Rezultat:
4
4 .
x
e C +

Zadatak 020 (Marina, ekonomija)
Izraunajte integral: ( ) ( )
7
1 3 . x x dx +

Rjeenje 020

15
Ponovimo!
Neka je y = f(x) derivabilna funkcija na nekom intervalu. Diferencijal funkcije y = f(x) jednak je
dy = f '(x) dx.

Diferencijal funkcije jednak je umnoku (produktu) derivacije te funkcije i diferencijala nezavisne varijable.

Uvedemo supstituciju (zamjenu varijabli):

3. t x =
Ako sada na obje strane raunamo diferencijal (na lijevoj strani raunamo diferencijal po varijabli t,
a na desnoj po varijabli x), dobivamo:
( )
' '
3 1 1 . t dt x dx dt dx dt dx = = =
Raunamo integral:

( ) ( ) ( ) ( )
( )
7
7 7 8
supstitucij
7
1 3 t 3 3 4 4
a
3 1 x x dx x x t t t dt t t dt t t dt
dt dx
(
(
+ = = = + = + + = + = + =

(
( =



( )
9 8
1 1 1 1 1
8 7 8 7 9 8 8 8
4 4 4 2 9
9 8 9 2 9 2 18
t t
t dt t dt t dt t dt t t t t t t
| |
= + = + = + = + = + = + =

|
\


( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 1 1 1 8 8 8
8
2 9 3 2 3 9 3 2 6 9 3 2 3 .
18 18 18 18
t t x x x x x x C = + = + = + = + +

Vjeba 020
Izraunajte integral: ( ) ( )
7
1 3 5 . x x dx +

Rezultat: ( ) ( )
1 8
3 5 3 4 .
81
x x C + +