UNIT 4

KECEKAPAN BERKOMUNIKASI 2

Sinopsis Unit ini disusun untuk membolehkan pelajar menguasai kemahiran dalam berkomunikasi. Dalam unit ini, pelajar didedahkan dengan tiga cara berkomunikasi iaitu komunikasi khalayak, komunikasi bertulis dan komunikasi pasif. Ketiga-tiga jenis komunikasi ini harus dilihat dalam konteks yang umum dan diaplikasikan dalam situasi di sekolah. Hasil Pembelajaran Pada akhir unit ini, pelajar seharusnya dapat !. "emahami dan mengaplikasi komunikasi khalayak secara berkesan. #. "emahami dan mengaplikasi komunikasi bertulis dalam keadaan tertentu. $. "embina bahan komunikasi pasif secara berkesan.

4.1

KOMUNIKASI KHALAYAK

Pengenalan Komunikasi ialah proses yang bermula apabila sesuatu mesej %maklumat& daripada penyampai kemudian dipindahkan menerusi alat atau saluran khas kepada penerima yang kemudiannya memberi maklum balas %mengekod dan mentafsir& terhadap mesej tersebut yang mengembalikan isyarat dalam bentuk sama ada mesej tersebut difahami atau tidak difahami %Sulaiman "d 'assin, et.all, #((#&. )ouis *. +oone et. al. %!,,-& mentakrifkan komunikasi dan komunikasi sebagai akti.iti yang berlaku dalam proses pertukaran maklumat yang bermakna melalui mesej antara seseorang atau kumpulan dengan pihak lain yang merangkumi semua perkara yang berbentuk tindakan dan ujaran. Komunikasi khalayak merujuk kepada proses komunikasi yang tersebar kepada kumpulan sasar yang tertentu. Dalam konteks komunikasi khalayak atau komunikasi a/am, penerima sesuatu mesej itu dikenali sebagai khalayak kerana penerima utusan terdiri daripada jumlah indi.idu yang ramai. 0alaupun begitu, tidak semua penerima dianggap sebagai khalayak. Kon e! Penya"!a# 1ndi.idu atau sesuatu yang menjadi punca sesuatu komunikasi itu bermula.

Khalayak

Khalayak terdiri daripada indi.idu yang "e"#l#h untuk mendedahkan diri mereka

kepada sesuatu utusan yang disampaikan oleh sesuatu sumber komunikasi. Me ej "esej merupakan sesuatu yang ingin disampaikan dalam bentuk perasaan, fikiran, pendapat atau fakta.

2pakah yang anda faham tentang komunikasi khalayak3. Dapatkan seberapa banyak maklumat di perpustakaan atau pusat sumber yang berdekatan. )ayari halaman internet yang diberikan ini. +uat catatan ringkas tentang apa yang anda baca.

)ayari laman /eb untuk mendapatkan maklumat tambahan 4ommunication 5heory http 66///.ic.ari7ona.edu68comm$((6mary6theorists.html Ko"$n#ka # yang %a#k& A!akah 'ah #anya( http 66///.geocities.com6afadhlis6ilmiah,.htm Baha a Se%aga# A a )ala" Ko"$n#ka # Pe'n#agaan http 66///.dbp.go..my6dbp,96majalah6pelita,,6pb(-sari.htm Ko"$n#ka # yang %a#k& A!akah 'ah #anya( http 66///.geocities.com6afadhlis6ilmiah,.htm Baha a Se%aga# A a )ala" Ko"$n#ka # Pe'n#agaan http 66///.dbp.go..my6dbp,96majalah6pelita,,6pb(-sari.htm

KOMUNIKASI KHALAYAK Untuk bercakap di hadapan khalayak yang seramai antara #( hingga #(( orang bukanlah merupakan satu perkara yang mudah. Penyampai harus mempunyai pengetahuan yang meluas serta cara penyampaian yang menarik untuk mengelakkannya daripada menjadi bahan keta/a. Perkara yang berikut boleh dijadikan panduan untuk menyampaikan pengucapan a/am yang berkesan.

*a!a+kan !e'ha+#an a$)#en Dapatkan perhatian audien dengan pernyataan pembukaan yang mengejutkan, mengutarakan statistik yang luar biasa atau mulakan dengan cerita berdasarkan pengalaman sendiri.

Be' e"anga+ Perucap hendaklah bersemangat. Keluarkan suara yang bertenaga dengan pelbagai intonasi. )ambatkan tempo semasa mengemukakan isi yang penting dan berhenti seketika untuk memperjelaskan isi. :unakan pergerakan tangan yang sesuai untuk menunjukkan kesan ke atas sesuatu yang dimaksudkan. 1si ucapan hendaklah disampaikan dari hati dengan memek muka dan gaya ekspresi yang bertepatan. 4uba senyum sesekali sesekala untuk menunjukkan sesuatu yang baik dan menarik. 1ngat, setiap pergerakan dilakukan dengan tujuan tertentu dan bukannya di luar ka/alan perucap.

S+'$k+$' # # Strukturkan isi penyampaian dengan teratur. ;angan sampaikan terlalu banyak isi. +agi setiap isi, jelaskan dengan memberi huraian yang lengkap. Sekiranya perlu, gunakan bahan bantu seperti carta dan seumpamanya.

,a-ana Kaitkan satu isi dengan satu isi yang lain dengan unckapan /acana yang baik. ;angan biarkan audien tertanya-tanya atau tercari-cari tentang perkaitan satu isi dengan isi yang lain.

.$nakan $n $' !en-e'#+aan :unakan unsur penceritaan di dalam pengucapan yang disampaikan.

Kon+ak "a+a :unakan kontak mata dengan audien. ;angan beri tumpuan kepada sekelompok audien tertentu sahaja.

Ke an /0o01 :unakan unsur atau bahan yang boleh memberikan kesan kekaguman kepada pendengar. Kesan </o/= mungkin boleh terdiri daripada contoh-contoh yang berkesan, fakta yang memberikan kesedaran atau sesuatu yang menyentuh dasar perasaan audien.

2enaka "asukkan unsur kecindanan yang sesuai. 0alaupun bukan mudah untuk melakukannya, unsur jenaka yang disampaikan secara bersahaja memang berupaya menerbitkan rasa turut serta di kalangan pendengar.

KATE.ORI KHALAYAK Khalayak $"$" terdiri daripada mereka yang menjadi sasaran umum sumber komunikasi, iaitu orang a/am yang dianggap mempunyai potensi untuk menerima sesuatu mesej. Khalayak kh$ $ juga terdiri daripada indi.idu yang beraneka ragam dan terdapat di

merata tempat. 0alau bagaimanapun, mereka digabungkan oleh minat dan orientasi yang sama. +erdasarkan minat dan orientasi tersebut, mereka akan mendedahkan diri kepada kandungan media yang tertentu atau menggunakan sesuatu jenis media.

5eliti ucapan :uru +esar se/aktu beliau menyampaikan ucapan di majlis perhimpunan mingguan. +agaimanakah cara beliau memantapkan ucapan yang disampaikannya3

MATLAMAT KOMUNIKASI *I KHALAYAK Me"%e'# !e"aha"an ke!a)a khalayak 5anggungja/ab utama bagi proses komunikasi khalayak yang berjaya terletak pada si penyampai. >amun penerima juga perlu bekerjasama dengan penyampai. ;ika khalayak gagal untuk memahami hal yang diperkatakan, kegagalan ini la7imnya berpunca daripada ketidakupayaan penyampai untuk mengetahui tahap pemahaman yang sesuai bagi khalayaknya. Be'+#n)ak %ala +e'ha)a! "akl$" %ala khalayak Hasil maklum balas khalayaklah yang memberitahu penyampai sama ada analisis

khalayak telah berjaya atau mesej penyampai berjaya difahami oleh penerima. "aklum balas boleh berlaku dalam bentuk lisan atau tanpa lisan. 1ni terjadi hampir sebaik-baik

sahaja penyampai melihat khalayaknya dan penyampai perlulah memberi perhatian terhadap perkara yang diketahui tentang khalayak dan mesejnya. 2nalisis khalayak yang dibuat terlebih dahulu hanya bersifat sementara kerana perlu diuji se/aktu pengucapan itu berlaku. 2pabila penyampai mendapati baha/a mesejnya perlu diubahsuai bagi khalayak tertentu, dia terpaksalah mengubahsuaikannya. Be'+$ka'3+$ka' 4#k#'an )engan khalayak Pertukaran mesej atau perutusan dalam sesuatu pengucapan umum sebenarnya sukar untuk dicapai. Hubungan "e"%e'# )an "ene'#"a hanya berlaku dalam komunikasi antara peribadi yang saling bertukar peranan sebagai penyampai dan penerima %pencerap&. >amun, di dalam kumpulan yang lebih besar, peranan penyampai dan penerima tidak boleh diubah. Penyampai melakukan semua kerja menyampaikan mesej. "anakala yang lainnya berperanan sebagai khalayak untuk mendengar. ?leh itu, dalam suasana begini, pertukaran perutusan atau mesej menjadi agak sukar. Penyampai yang baik harus sedar kesan penyampaiannya kepada khalayak. Perancangan a/al dan analisis khalayak yang dibuat boleh membantu penyampai menjangkakan hasil ucapannya. "aklum balas khalayak membolehkan penyampai menga/asi kesan penyampaiannya. Sebaik sahaja penyampai dapat mengesan kelemahan-kelemahannya, beliau boleh menukar taktiknya pada masa itu juga. Sebaliknya pula penyampai yang tidak memberi perhatian selalu menghadapi risiko kehilangan khalayak. Penyampai yang berjaya dalam mendapatkan pertukaran perutusan atau mesej itu sebenarnya bercakap dengan khalayaknya dan bukan kepada khalayak. @ingkasnya, khalayak dan penyampai bertukartukar fikiran. Me"en$h# Kehen)ak Khalayak Dalam komunikasi dua hala, penekanan diberi kepada khalayak. Setiap penyampai dalam perancangan dan penyusunan penyampaiannya perlu berasaskan kemahuan khalayak sasaran. ;ika khalayak tidak dapat mempelajari sebarang perkara atau tidak dipengaruhi oleh penyampaian yang diberi, penyampaian tersebut tidak sepatutnya disampaikan. Dalam konteks ini, analisis khalayak menjadi tersangat penting.

MEN.ANALISIS KHALAYAK UNTUK KEMU*AHAN KOMUNIKASI 2nalisis khalayak ialah suatu percubaan oleh penyampai untuk mendapatkan sebanyak mungkin maklumat tentang khalayak supaya penyampai dapat menyampaikan mesej yang mendapat sambutan. Penyampaian yang terlalu umum jarang dapat mempengaruhi dan menggerakkan khalayak. Si penyampai perlu membuat persediaan dan menganalisis khalayak pada setiap masa A e%el$"5 e0ak+$ dan ele!a ucapan dibuat. +erikut ialah antara persediaan yang perlu dibuat. Pa +#kan o'ang yang akan ha)#' Si penyampai perlu menentukan siapakah yang akan mendengar %mencerap& ucapannya terlebih dahulu sebelum ia mengumpul data dan menyediakan ucapannya. Sumber rujukannya ialah dokumen-dokumen dan orang lain. "isalnya, dengan meneliti sebarang bentuk bahan bertulis tentang bakal khalayak, dengan berbual dengan orang yang tahu tentang khalayak itu dan dengan bermesra bersama-sama ahli khalayak berkenaan %jika boleh&, si penyampai pasti dapat mengetahui hal-hal tentang umur, jantina, bangsa, agama, taraf pendidikan, fahaman politik dan sosioekonomi serta pengetahuan khalayak tentang tajuk yang akan disampaikan oleh si penyampai nanti.

K$"!$lan *a+a Ten+ang Khalayak Penyampai juga perlu mengetahui tentang sikap khalayaknya A khalayak akan bersetuju dengan andaB atau khalayak tidak akan bersetuju dengan andaB atau khalayak akan berkecuali atau tidak ambil peduli. Persetujuan khalayak sangat diperlukan oleh seseorang penyampai. Dalam situasi ini, tujuan penyampai hanyalah untuk mengukuhkan lagi sikap positif khalayak yang telah sedia ada. Kadangkala, si penyampai terpaksa menghadapi khalayak yang tidak bekerjasama, iaitu golongan yang memang tidak bersetuju dengan idea-ideanya. 5ugas penyampai di sini

ialah cuba mengurangkan khalayak ini sebanyak mungkin dengan cara merancang ucapannya dengan teliti, mengemukakan hujah-hujah daripada perkara-perkara asas dan mengakui pandangan mereka yang menentang, kemudian barulah menyampaikan hujahhujahnya sekukuh yang boleh. "aklumat tentang sifat-sifat khalayak turut berguna dalam membantu si penyampai menjangkakan kesan ucapannya. "aklumat-maklumat yang diperlukan termasuklah )e"og'a4# %data-data tentang kandungan sesuatu populasi&, kon +#+$en # %sebab-sebab, prinsip-prinsip dan kumpulan yang di/akili oleh khalayak& dan !e'anan mereka sebagai ahli khalayak. Sebelum berucap, maklumat ini penting untuk membantu si penyampai menentukan cara mengarahkan ucapannya supaya meninggalkan kesan yang maksimum. Se/aktu berucap pula, maklumat sedemikian boleh memberikan maklum balas sama ada ucapannya dapat me/ujudkan kesan yang dikehendaki oleh penyampai. Pe' #a!an Mengha)a!# Khalayak Sebelum menghadapi khalayak, penyampai sebaik-baiknya membuat kerangka latar belakang khalayak dengan mengkaji beberapa perkara seperti 1. Menge+ah$# )an "e"aha"# la+a' %elakang khalayak Pola )e"og'a4# Umur Status ekonomi 5ahap pendidikan Status politik ;enis pekerjaan Pengaruh lain S#ka! $"$" khalayak 2pakah orientasi politik mereka3 2pakah orientasi sosial mereka3 Di manakah mereka memperoleh maklumat3 ?rganisasi apakah tempat mereka berkhidmat3

S#ka! +e'+en+$ khalayak +e'ha)a! -a)angan 2pakah pandangan mereka terhadap cadangan anda3 2pakah sumber sikap mereka3 2pakah sikap yang dapat diubah3 2pakah strategi yang mungkin berkesan3

S#ka! +e'+en+$ khalayak +e'ha)a! !enya"!a# 2pakah pandangan mereka terhadap anda3 2pakah kekuatan6keistime/aan anda dengan khalayak3 2pakah kelemahan anda dengan khalayak3 2pakah sumber ke/iba/aan yang mungkin ada3

2nda dikehendaki menyampaikan ucapan dalam majlis ramah mesra di sebuah desa sempena Pelancaran Kampung 4ontoh. Sediakan senarai semak khalayak yang akan anda hadapi.

2. Se)#akan 'angka a a $-a!an Sesudah mendapat semua maklumat tentang khalayak terkumpul dan kertas kedudukan siap ditulis, si penyampai boleh terus menulis rangka ucapan. Segala keputusan tentang isi kandungan, susunan, nada dan sebagainya, perlulah dirancang dengan mengambil kira tindak balas khalayak nanti. Kita tidak boleh selalu menjangkakan baha/a sesuatu ucapan yang baik akan menghasilkan tindak balas yang positif seperti yang diingini oleh khalayak. ?leh itu penyampai harus bersedia dan bersikap terbuka dengan tindak balas khalayak. 6. Tel#+# )an e"ak e"$la 'angka )an +$l# $-a!an yang +elah )#%$a+ Penyampai perlulah terus mengubah suai rangka ucapan dan membuat sebanyak mungkin pembetulan kepada ucapan /alaupun ketika ia sedang menyampaikannya. Perancangan ini dibuat berdasarkan jangkaan bijak daripada maklumat yang telah dikumpulkan oleh si penyampai. Setiap kali si penyampai mendapat peluang untuk membetulkan keberkesanan ucapannya, beliau

patut membuat perubahan yang dicadangkan. 5idak ada ucapan yang dianggap paling berjaya kecuali ketajaman dan kepantasan berfikir bagi membolehkan setiap ucapan mencapai mutu yang diharapkan.

2nda akan menyampaikan ceramah moti.asi berkaitan dengan cara belajar yang berkesan. Sediakan nota dan catatan isi untuk ceramah tersebut.

>ota dan catatan yang anda sediakan hendaklah dipersembahkan dalam bentuk multimedia atau Cpo/erpointD.

2en# 37en# ko"$n#ka # khalayak 1. Peng$"$"an Pengumuman merupakan ucapan yang disampaikan untuk tujuan memberitahu atau

memaklumkan sesuatu mesej kepada khalayak. 0alaupun nampak mudah, tetapi tidak ramai yang boleh melakukannya dengan baik. Sebagai panduan, perkara berikut boleh dijadikan panduan dalam menyampaikan pengumuman yang menarik. Eormat i. Pengenalan Dalam bahagian ini, hendaklah terlebih dahulu menarik perhatian khalayak. 2ntara cara untuk menarik perhatian yang paling biasa diamalkan ialah menekankan kepentingan atur cara atau isi pengunguman. ii. Perbincangan

+ahagian ini merupakan bahagian pengumuman yang sebenarnya. Perkara-perkara yang perlu diberitahu dalam bahagian ini adalah >ama acara yang akan berlangsung Hari dan tarikh acara tersebut akan dilangsungkan "asa 5empat atau lokasi Kos %jika perlu& untuk menyertai sesuatu acara. Hal-hal istime/a berkenaan acara tersebut misalnya tentang tetamu undangan dan sebagainya Perkara-perkara penting tentang acara tersebut seperti keperluan yang perlu diba/a, jenis pakaian yang sesuai dan sebagainya. Keterangan tambahan yang lain %sekiranya perlu seperti pengangkutan, tempat penginapan dan seumpamanya.& iii. Sebaik-baiknya diulang sebut sekali lagi bahagian perbincangan tadi supaya lebih jelas kepada audiens. Sertakan juga dengan kenyataan untuk diingati seperti pesanan, rayuan dan seumpamanya yang sesuai dan berkenaan. Pe+$a !en+#ng $n+$k )##nga+# i. +uat persediaan secukup-cukupnya. maklumat. acara. ii. Ucapan jenis ini hendaklah dibuat seberapa ringkas yang boleh. panjang tidak diperlukan. iii. i.. +erdiri berucap dengan penuh yakin. :unakan alat bantu seperti papan tulis, transparensi atau sebagainya untuk mementingkan keberkesanan. 4eloteh yang :unakan kad nota supaya tidak terlupa

maklumat. 1ngat, ucapan pengumuman adalah ucapan yang mementingkan ketepatan Kesilapan memberi maklumat boleh mencacatkan perjalanan sesuatu

..

Pastikan jika ada sebarang kemusykilan daripada audiens, umpamanya meminta diulang bahagian-bahagian tertentu pengumuman itu.

.i.

:unakan unsur-unsur kecindan untuk menarik perhatian audiens jika difikirkan bersesuaian dengan majlis dan mampu meingkatkan keberkesanan.

2. Penga-a'aan Ma7l# Pengacaraan majlis merupakan satu kaedah pengendalian majlis mengikut tatacara yang telah ditetapkan. 5atacara ini merangkumi beberapa aspek pengacaraan. Prinsip asas kemahiran. o o o o o o o o "engenali tetamu. +erpengetahuan protokol. Peramah +erani ke depan. Sentiasa dalam keadaan tenang. 4ekap. Pantas bergerak. +ertanggungja/ab.

Panduan asas. "engetahu jenis keraian. 2tur cara keraian. Susunan tempat duduk. Senarai dif-dif yang hadir. Senarai orang kenamaan.

o o o o o

2nalsisi majlis. ;angka masa majlis. Sai7 de/an F Kemudahan yang sedia ada.

F 5ujuan majlis. F 5empat. Persediaan a/al. "enerima tanggungja/ab. 5entukan jenis majlis. Pastikan tempat majlis. 5entukan jenis pakaian. "enyediakan teks. "embuat latihan.

Persediaan semasa majlis. +uat semakan terakhir. Pastikan tempat mengacara. Pastikan mikrofon berfungsi Ka/alan suara 5enangkan fikiran Ka/alan emosi "engenali tetamu dan perucap.

8o'"a+ "e"!enge'$ #kan "a7l# . Pengerusi majlis ialah orang yang bertangguangja/ab di atas kegagalan atau kejayaan sesuatu majlis. "empengerusikan majlis-majlis formal adalah berbe7a daripada mempengerusikan majlis tidak formal. Ma7l# 4o'"al. +agi mempengerusikan majlis formal dan penuh protokol, panduan berikut amat berguna. i. ii. iii. Sediakan teks. Pastikan kehadiran tetamu untuk tujuan penghormatan. Patuhi segala arahan dalam teks.

i..

+aca teks dengan penuh keyakinan.

Ma7l#

e!a'$h 4o'"al.

+agi mempengerusikan majlis separuh formal seperti seminar, forum, simposium dan perbincangan panel format berikut amat berguna. i. ii. iii. 5arik perhatian audiens terlebih dahulu. 5erangkan mengapa pengucap atau ahli panel ini dipilih sambil memberitahu audiens mengenai kepentingan tajuk dan audiens ini dipilih. +uat kesimpulan daripada isu-isu yang diba/a dan terus memperkenalkan perucap.

Pantang larang pengerusi majlis. i. ii. iii. i.. *lakkan daripada memberikan ulasan-ulasan yang panjang lebar tentang isu dan memperkenalkan perucap. 5erlalu memuji-muji dan mengagung-agungkan perucap sehingga menimbulkan keresahan kepada perucap. +erjenaka )upa nama perucap.

PERBAHASAN i. Eormat perbahasan "embuka perbahasan dengan kata alu-aluan. sama ada sebagai pencadang atau pembangkang&. iii. "endefinisikan tajuk mengikut kata, frasa dan pengertian secara umum iv. "embentangkan $ isi perbahasan. v. "enguatkan hujah dengan memberikan contoh-contoh yang sesuai. vi. "emantapkan hujah dengan menggunakan peribahasa, kiasan atau pantun. vii. "enyelitkan kata-kata sapaan antara satu isi dengan yang lain. viii. "enutup perbahasan.

ii. "enyatakan pendirian untuk menyokong tajuk yang telah diberikan %bergantung kepada

Ketika menyampaikan perbahasan i. "embuka Perbahasan +uka perbahasan dengan memberikan kata alu-aluan yang sesuai. majlis, hakim pertandingan dan penonton yang hadir. Sekiranya ada orang berpangkat dan kenamaan, susun protokol seperti yang sepatutnya. iii. Pembahas yang pertama hendaklah memberikan definisi tajuk berdasarkan frasa, rangkai kata atau keseluruhan tajuk. iv. Pembahas kedua dan ketiga hendaklah menyatakan pendiriannya dan memba/a pertautan idea berdasarkan kepada isi yang telah dibentangkan sebelumnya. i. 1si Pembahas hendaklah membentangkan tiga isi. Setiap isi hendaklah dihuraikan dengan baik dengan memberikan contoh-contoh yang sesuai. ii. 1si hendaklah menyebelahi tajuk yang disokong. iii. *lakkan daripada memberikan isi yang boleh disalahtafsirkan. iv. 1si yang hendak dibentangkan hendaklah bersesuaian dengan peruntukan masa yang diberikan. i. Penutup Pembahas hendaklah menyatakan pendiriannya sekali lagi. pembahas sebelumnya secara ringkas. iii. >yatakan juga baha/a perbahasan akan diteruskan oleh pembahas yang seterusnya bagi memantapkan lagi bukti yang telah diberikan sebelumnya. i. Suara 1ntonasi suara hendaklah sesuai.

ii. Pembahas hendaklah menggunakan protokol yang betul. "ulakan dengan pengerusi

ii. 5utup perbahasan dengan memba/a kesinambungan idea yang telah dinyatakan oleh

ii. *lakkan daripada menjerit-jerit semasa perbahasan

iii. ;angan emosional iv. Pembahas hendaklah dapat menga/al situasi dengan penekanan suara yang sesuai. i. +ahasa Pembahas hendaklah menggunakan bahasa yang sesuai.

ii. *lakkan daripada menggunakan bahasa yang pro.okatif dan abusif. iii. *lakkan daripada menggunakan bahasa yang boleh menimbulkan salah faham tafsiran terutama yang berkaitan dengan agama, bangsa dan budaya. iv. Untuk menguatkan hujah, gunakan bahasa yang tepat dan selitkan dengan peribahasa, pantun atau yang seumpamanya sekiranya sesuai. v. *lakkan daripada menggunakan ayat al-Guran dan hadis kerana kedua-dua ini mungkin boleh diberikan tafsiran yang tidak tepat. vi. ;angan gunakan bahasa pasar, slanga atau dialek yang melampau. vii. *lakkan daripada menggunakan ayat kompleks yang melampau sehingga sukar untuk dikesan makna yang hendak disampaikan. viii. Pelbagaikan ragam ayat. i. Pergerakan badan %paralinguistik& Pembahas hendaklah menggunakan pergerakan badan yang sesuai.

ii. Pembahas tidak dibenarkan menuding-nuding ke muka pihak la/an atau penonton. iii. Pembahas hendaklah seboleh-bolehnya meneliti setiap muka yang ada di dalam bilik perbahasan. iv. *lakkan daripada menepuk-nepuk meja ketika hendak menyatakan isi. v. 2pabila perlu, gunakan mimik muka yang sesuai.

+uat satu simulasi dalam kerja kumpulan.:unakan pita rakaman audio, rakamkan akti.iti anda dan ahli anda untuk berucap sebagai pengerusi majlis formal dan separa formal.

B#%l#og'a4# 2.27i7 Deraman %!,-H& Masyarakat dan Kebudayaan Malaysia. Kuala )umpur 4ahayaPantai %"& Sdn. +hd. Kamarudin Hj. Husin dan Siti Hajar Hj. 2bd. 27i7 %!,,9& Pengajian Melayu 5 dan 6 (Pemulihan dan Pengayaan, Pengurusan Sumber) (Budaya dan Masyarakat Malaysia). Kuala )umpur Kumpulan +udiman Sdn. +hd. "ohd. 5aib ?sman dan 0an Kadir 'usoff %!,9-) Kajian Budaya dan Masyarakat di Malaysia. Kuala )umpur De/an +ahasa dan Pustaka. "ohd. 5aib ?sman %!,99& Kebudayaan Melayu dalam Beberapa Persoalan. Kuala )umpur De/an +ahasa dan Pustaka. "ohd. 5aib ?sman %!,99& Bunga ampai Kebudayaan Melayu. Kuala )umpur De/an +ahasa dan Pustaka. R$7$kan #n+e'ne+ 4ommunication 5heory http 66///.ic.ari7ona.edu68comm$((6mary6theorists.html Komunikasi Khalayak http 66///.ljlseminars.com6monthtip.htm ?n 5ruth I "eaning 5hrough 0ords http 66///.noisetokno/ledge.com6?nJ5ruthJIJ0ords.htm Public Speaking Se.en Steps to creating an effecti.e speech http 66cbpa.louis.ille.edu6bruce6mgmt/ebs6communJf,96publicspeaking.htm

4.2

KOMUNIKASI BERTULIS

Komunikasi bertulis

4iri-ciri "empunyai format tertentu. Untuk tujuan tertentu. Sasaran tertentu. Penggunaan bahasa mengikut laras.

5akrifan Proses merakam atau menghasilkan sesuatu pendapat, buah fikiran, idea, pengalaman, perasaan atau maklumat dalam bentuk tulisan atau grafik untuk berhubung dengan orang lain atau diri sendiri. ;enis-jenis . Surat kiriman rasmi dan tidak rasmi, Karangan ekspositori. )aporan. %Don +ryne, !,-,&

Pengenalan

Komunikasi bertulis merupakan cara penyampaian maklumat oleh penyampai kepada menerima secara bertulis dengan menggunakan laras dan ragam bahasa yang betul. Dalam keadan yang tertentu, komunikasi bertulis ini akan menjadi bahan rekod untuk dijadikan landasan untuk sesuatu tindakan itu diambil. ;enis komunikasi bertulis yang akan dibincangkan dalam modul ini ialah surat kiriman, karangan ekspositori dan laporan.

S$a'a+ 'a "# SuratAmenyurat merupakan salah satu saluran penting yang digunakan dalam membuat perhubungan. Sesuatu perhubungan dibuat dengan sebab dan tujuan tertentu. +agi mencapai tujuan yang diharapkan, kita perlulah mempunyai persediaan yang lengkap, susunan yang kemas, bahasa yang baik dan menarik, kandungan surat yang ringkas, tepat lagi jitu serta mengarah kepada perkara yang kita kehendaki.

Kon e!

Surat kiriman rasmi ialah surat yang ditulis dalam urusan-urusan rasmi, yakni dalam urusanurusan yang berhubung dengan urusan pejabat, misalnya pejabat-pejabat kerajaan, badan berkanun, syarikat-syarikat perniagaan, dan tempat-tempat pengajian, serta juga dalam urusan pekerjaan, dan urusan persekolahan. Surat rasmi boleh ditulis oleh seseorang atas nama peribadinya atau atas nama pejabat atau syarikatnya. 'ang menjadi sasaran surat rasmi, yakni yang ditujui, boleh merupakan perseorangan dan juga pejabat atau syarikat.

Ben+$k $'a+ 'a "# Surat @asmi mempunyai rupa bentuk tersendiri yang lain daripada rupa bentuk surat biasa. 5erdapat tiga format untuk menulis surat rasmi. Pertama, format surat rasmi berdasarkan Surat Pekeliling ;abatan Perdana "enteri, iaitu Surat Pekeliling 2m +il. 9 tahun !,9( bertarikh ! ?ktober

!,9(. Kedua, format surat rasmi mengikut Surat Pekeliling )embaga Peperiksaan, Kementerian Pendidikan "alaysia, iaitu Pekeliling 2m +il. ! tahun !,9-, bertarikh ## ;anuari !,9- yang diubahsuai berdasarkan format tersebut untuk tujuan peperiksaan. Ketiga, format surat rasmi seperti format kedua dengan tambahan ciri salinan kepada pada bahagian akhir surat.

4iri-ciri surat rasmi seperti yang terdapat dalam peta minda yang berikut

2lamat pengirim >ama pengirim %huruf besar&

:arisan panjang melintang

>ama dan alamat penerima

5arikh 5andatangan

Perkataan menghadapkan surat Penutup

CIRI3CIRI SURAT RASMI

Pengakuan tanggungja/ab Kepala surat6perkara

1si

Pendahuluan

4iri-ciri Surat rasmi ringkas, tegas dan terus kepada maksudnya Penggunaan ayat pasif "empunyai format yang rasmi

Eormat Surat @asmi

5erdapat $ jenis format surat rasmi berdasarkanB Surat Pekeliling 2m +il.9 tahun !,9( bertarikh ! ?ktober !,9( daripada ;abatan Perdana "enteri Surat Pekeliling 2m +il.! tahun !,9- bertarikh ## ;anuari !,9- daripada )embaga Peperiksaan %untuk tujuan peperiksaan& Eormat kedua di atas, tetapi ditambah ciri Sa#nan ke!a)a pada bahagian akhir surat.

Sila layari internet untuk mendapatkan contoh dan format penulisan surat rasmi berdasarkan Surat Pekeliling ;abatan Perdana "enteri berikut Pekililing 2m +il.9 5ahun !,9( bertarikh ! ?ktober !,9(

4ontoh surat rasmi

4ontoh Surat ! LAMBANG KERAJAAN MALA!SIA UNIT PEMODENAN TADBIRAN DAN PERANCANGAN TENAGA MANUSIA, JABATAN PERDANA MENTERI, "0"2# KUALA LUMPUR. Ketua Pengarah, 4a/angan Kerja-kerja ;entera, 1bu Pejabat Kerja @aya, ;alan 5un 1smail, K(9K# Kuala )umpur. %u.p. *ncik 4hoo +ah 4hye& 5uan, Pe'"ohonan Kel$l$ an Me"%el# Me #n K#'a Elek+'on#k Ke7$'$+e'aan Saya diarah merujuk surat tuan +il. P.K.@. %2.+.& $-$6H %9K& bertarikh $! "ac !,9( berkenaan perkara di atas. #. +erdasarkan keterangan-keterangan yang telah diberi dalam surat tuan, iaitu !al!ulator tersebut diperlukan bagi 5arikh #L September !,9( @uj. tuan P.K.@. %2.+.&$-$6H %9K& @uj. kami UP5" !!6K!96! %H& Tel.: Kawa : 982066 PERDANA

menjalankan kerja-kerja kejuruteraan dengan licin, pihak "2"PU tidak mempunyai apa-apa halangan atas pembelian mesin-mesin kira seperti yang berikut %a& # buah Programmable S!ienti"i! #al!ulator %b& # buah $%&digital 'le!troni! #al!ulator %c& # buah $(&digital )inan!ial 'le!troni! #al!ulator Sekian, terima kasih. <+*@KH1D"25 U>5UK >*:2@2= Saya yang menurut perintah,

t.t. 98AU:IAH SABRI;

b.p. Ketua Setiausaha >egara, ;abatan Perdana "enteri.

Con+oh $'a+ 2
LAMBANG KERAJAAN MALA!SIA UNIT PEMODENAN TADBIRAN DAN PERANCANGAN TENAGA MANUSIA, JABATAN PERDANA MENTERI, "0"2# KUALA LUMPUR. Ketua Setiausaha, Kementerian )uar >egeri, 0isma Putera, K(L(# Kuala )umpur. %u.p. *ncik >. @aja 4handran& 5uan, Pe"%el#an Se%$ah Me #n Ta#! Elek+'#k $n+$k Pe7a%a+ T#"%alan Men+e'# L$a' Nege'# Saya diarahkan merujuk surat tuan +il. %(K(& K-K6$6 ;ld. !( bertarikh ! 2pril !,9( berkenaan perkara di atas. #. Unit ini tidak ada apa-apa halangan atas pembelian mesin tersebut berdasarkan maklumat-maklumat yang 5arikh #L September !,9( @uj. tuan %(K(& K-K6$ ;ld. # @uj. kami UP" !!6K!96! %H& Tel.: Kawa : 982066 PERDANA

diberikan, iaitu #.! #.# Pejabat 5imbalan "enteri )uar >egeri ini adalah pejabat yang baru dan memerlukan kelengkapan pejabat seperti mesin taip elektrik. ;enis-jenis surat yang terlibat ialah #.#.! #.#.# #.$.$ $. Surat-menyurat rahsia kepada 'ang 2mat +erhormat Perdana "enteri dan 5imbalan Perdana "enteri. Surat-surat tauliah )aporan-laporan rasmi

Surat menyurat ini juga adalah untuk dihantar ke negara-negara lain dan orang kenamaan.

Sekian, terima kasih. <+*@KH1D"25 U>5UK >*:2@2= Saya yang menurut perintah,

t.t. 9RABIAH SHAMSU**IN; b.p. Ketua Setiausaha >egara, ;abatan Perdana "enteri.

4ontoh surat $ %De/an +ahasa dan Pustaka #(((&

)ambang Kerajaan

+ahagian Pentadbiran, ;abatan Perdana "enteri, 5eleks K(,#L Kuala )umpur.

5elefon Ka/at

#$(H((K P*@D2>2

"alaysia;alan DatoD ?nn,

Eaks @uj. tuan @uj. kami 5arikh PKK%S.+.&#-$6H %9K& UP1" LK6K!96! %99& !( >o.ember !,,9

Ketua Pengarah, 4a/angan Kerja-kerja ;entera, 1bu Pejabat Kerja @aya, ;alan 5un 1smail, K(H9( Kuala )umpur. %u.p. 1r. 4hoo +ay 4hye& 5uan,

PERMOHONAN KELULUSAN MEMBELI MESIN KIRA ELEKTRONIK KE2URUTERAAN Saya diarahkan merujuk surat tuan bil. PPK%S.+.& #-$6H %9K& bertarikh #! ?ktober !,,9 berhubung dengan perkara di atas. #. +erdasarkan keterangan-keterangan yang telah diberikan dalam surat tuan baha/a mesin kira tersebut

diperuntukkan bagi menjalankan kerja-kerja kejuruteraan dengan licin, pihak "2"PU tidak mempunyai apa-apa halangan terhadap pembelian mesin-mesin kira seperti yang berikut %a& %b& %c& # buah mesin kira programmable s!ienti"i!B # buah mesin kira digital ele!troni!B dan # buah mesin kira !( digital "inan!ial ele!troni!.

Sekin, terima kasih. /BERKHI*MAT UNTUK NE.ARA1 /CINTAILAH BAHASA KITA1 Saya yang menurut perintah,

98AI:AH BINTI AHMA*; Pega/ai Kerja 2kaun, b.p. Ketua Setiausaha >egara, ;abatan Perdana "enteri.

4ontoh surat H
Persatuan Kembara, Sekolah "enengah 5un Perak, Padang @engas, Perak Pengetua, Sekolah "enengah 5un Perak, Padang @engas, Perak. 5uan, Ek !e)# # Men)ak# .$n$ng K#na%al$ Dengan hormatnya dimaklumkan baha/a Persatuan Kembara Sekolah "enengah 5un Perak dalam mesyuarat ja/atankuasa bertarikh #K "ei #(($ telah mengambil keputusan untuk menganjurkan la/atan sambil belajar dan ekspedisi mendaki :unung Kinabalu. Sehubungan dengan itu kami memohon untuk menganjurkan la/atan tersebut. #. +utiran tentang ekspedisi dan la/atan tersebut ialah #.!. #.#. #.$. #.H. #.K. #.L. 5arikh Dari !( Disember #(($ hingga !L Disember #(($ 5ujuan la/atan "eluaskan pengalaman dan mempelajari flora fauna di ka/asan tanah tinggi Peserta 5erhad kepada #( orang dan terbuka kepada semua ahli Kelab Kembara Sekolah "enengah 5un Perak +ayaran @"K((.(( setiap peserta % termasuk tambang, penginapan dan makan& :uru Pengiring Seorang guru lelaki dan seorang guru perempuan Keperluan lain Kelab Kembara akan mendapatkan kebenaran bertulis daripada ibu bapa setiap pelajar yang menyertai la/atan ini $. H. +ersama-sama ini saya sertakan kertas kerja projek la/atan tersebut untuk pertimbangan tuan. Kami berharap permohonan kami ini dipertimbangkan dan mendapat kelulusan daripada pihak tuan. L ?:?S #(($

Sekian, terima kasih 'ang benar,

9A:MAN BIN AB*ULLAH; Setiausaha Persatuan Kembara, Sekolah "enengah 5un Perak, Padang @engas.

:aya bahasa Dalam bahasa surat menyurat terdapat lebih banyak penggunaan kata-kata atau ungkapanungkapan tertentu dibandingkan dengan kata-kata atau ungkapan-ungkapan lain, contoh

a& b& c& d& e& f& g& h& i& j& k& l& m& n& o&

Penanda @ujukan Penanda Penyertaan Penanda "akluman Penanda Sebab-"usabab Penanda Perintah Penanda >asihat Penanda Permintaan6Permohonan Penanda "atlamat Penanda Per/akilan Penanda Pendapat Penanda Penegas Penanda Sambungan Penanda Sikap %Sikap Positif6>egatif& Penanda 2ntisipasi Penanda Penamat

TU.ASAN

%a& 2nda dikehendaki menyediakan +#ga pucuk surat rasmi berdasarkan tiga contoh format yang telah diberikan %b& 2nda dikehendaki mengenal pasti kesilapan-kesilapan yang sering berlaku dalam penulisan surat rasmi. +eri huraian anda mengenai kesilapan tersebut.

M#n#+ "e y$a'a+ Komunikasi bertulis kedua yang akan anda pelajari ialah minit mesyuarat. Pengenalan 5ugas utama setiausaha ialah mencatat perbincangan dan keputusan yang diambil dalam sesuatu mesyuarat. 4atatan itu dinamakan minit mesyuarat. ?leh itu, setiausaha perlu menguasai bahasa yang baik supaya minit mesyuarat yang dicatatkan itu jelas, lengkap dan isinya tepat. Semua guru seperti anda mempunyai pengetahuan dan kemahiran asas mencatat minit. "odul ini meneguhkan pengetahuan dan kemahiran anda itu. Kon e! Sebenarnya minit mesyuarat ialah sejenis karangan yang berbentuk laporan yang ditulis oleh setiausaha mesyuarat dalam format yang khusus. Perkara yang dilaporkan berupa ringkasan perbincangan dan ketetapan yang diperoleh dalam sesuatu mesyuarat. Eormat yang digunakan pula ditetapkan oleh institusi atau pertubuhan yang berkenaan. +agi kakitangan kerajaan seperti anda, format yang perlu dipatuhi terdapat dalam Pekeliling Pentadbiran *+am Bilangan % ,ahun $--$ %PKP2 #6!,,!&. C#'#3-#'# "#n#+ "e y$a'a+ %e'k$al#+# %a& 8o'"a+ PKPA 2<1==1 M Eormat minit mesyuarat yang diperakukan oleh Kerajaan "alaysia terdapat dalam )ampiran 2 Pekeliling Pentadbiran *+am Bilangan % ,ahun $--$ %PKP2 #6!,,!&. %b& M#n#+ *# e)#akan Se-e!a+ M$ngk#n M Draf minit untuk kelulusan Pengerusi hendaklah dikemukakan kepada Pengerusi untuk mendapat persetujuan tidak le/at daripada +#ga ha'# selepas tarikh mesyuarat diadakan.

%c& M#n#+ *#e)a'kan M"init mesyuarat yang telah diluluskan oleh Pengerusi mesyuarat hendaklah diedarkan kepada ahli-ahli mesyuarat tidak le/at daripada satu minggu selepas tarikh mesyuarat diadakan. PKP2 #6!,,!, Peraturan K %c& %i&. %d& M#n#+ Pa)a+ M 4atatan minit mesyuarat hendaklah direkodkan secara padat, tepat dan jelas. 4atatan setiap perkara yang dibincangkan hendaklah diikuti dengan nota yang menunjukkan sama ada tindakan lanjut diperlukan atau untuk makluman sahaja. PKP2 #6!,,!, Peraturan K %c& %i.&. %e& T#a)a Kol$" M PKP2 #6!,,! tidak mencatatkan keperluan kolum untuk minit. 1ntan dan agensi kerajaan yang utama mematuhi pekeliling itu. NKami mematuhi PKP2 dan "anual )atihan Pengurusan "esyuarat dan ;a/atankuasa Kerajaan yang dikeluarkan oleh "2"PU, N kata *ncik %Shahril 2nnuar 2hmad, Pega/ai 1>52> Ka/asan Utara. %f& T#n)akan M Perkataan NT#n)akanN dihitamtebalkan dan dikanankan. %g& Peno"%o'an M +aik ikut sistem perpuluhan atau gabungan perpuluhan, huruf kecil dalam kurungan dan angka @oman kecil dalam kurungan. %h& 2angan A)a3a)akan yang Tak Pe'l$ M 5idak perlu nama dan tandatangan setiausaha di akhir minit. Kenyataan disemak oleh Pengerusi, ruangan tandatangan dan namanya juga tidak perlu. @asional nama setiausaha sudah ada dalam senaraiB minit disahkan dalam mesyuarat bukan oleh Pengerusi. 5ak perlu dicatat Ndisemak oleh PengerusiN kerana itu tugas rutinnya. %i& A)a S# +e" Penge anan M Urus setia bertanggungja/ab mengesan pelaksanaan keputusan mesyuarat dengan menggunakan borang khas %)ampiran +&. PKP2 #6!,,!, Peraturan K %c& %.i&.

Con+oh "#n#+ "e y$a'a+ MINIT MESYUARAT PEN.ETUA MAKTAB PER.URUAN BIL. 4<2>>> BAHA.IAN PEN*I*IKAN .URU KEMENTERIAN PEN*I*IKAN MALAYSIA Ta'#kh Ma a Te"!a+ KEHA*IRAN !. #. 5uan Haji 2bu +akar bin +achik, Pengarah Pendidikan :uru %Pengerusi& 5uan Haji 2sma/i bin Hj. 2bdul Kadir, 5imbalan Pengarah Pendidikan :uru& M. $,. 1. *ncik "ihat bin Dollah, Penolong Pengarah %P"P&, Setiausaha UCAPAN PEN.ERUSI !.! Pe!e'#k aan "esyuarat "ene'#"a "akl$"an baha/a semua pengetua telah memaklumkan kepada para pelajar tentang implikasi kegagalan pelajar menyempurnakan kerja kursus, kegagalan dalam kegiatan kokurikulum serta kehadiran terhadap keputusan peperiksaan mereka. Pengetua juga )##nga+kan agar sentiasa mempertahankan ke/iba/aan dan kebolehpercayaan sistem peperiksaan di maktab perguruan. Kesilapan dan kecuaian dalam mengendalikan peperiksaan tidak harus berlaku. T#n)akan& "akluman semua M. 2. PEN.ESAHAN MINIT MESYUARAT BIL. 6<2>>> #( 2pril #((( 9.(( pagi "aktab Perguruan :aya, Kota Kinabalu

"init "esyuarat Pengetua "aktab Perguruan "alaysia $6#((( telah disahkan tanpa pindaan. 6. PERKARA BERBAN.KIT . 6.1. 6.2 4. A.EN*A BARU 4.1 Keke'a!an Pen ya'ah *#7e"!$+ Un+$k Ak+#?#+# L$a' Mak+a% "esyuarat "ene'#"a "akl$" masalah pensyarah maktab perguruan yang kerap sangat dijemput untuk akti.iti di luar maktab sama ada anjuran +P: atau bahagian lain. "esyuarat "ene'#"a a'anan pengerusi agar di/ujudkan satu unit untuk menyelaraskan akti.itiakti.iti di +P: supaya masalah tersebut dapat diatasi. T#n)akan& Unit P"P 4.2 Pe"%en+angan Ke'+a Ke'7a H.#.! Ta7$k& Ca)angan Pelak anaan P'og'a" MT*P 2>>1 9K*P; %a& "esyuarat "ene'#"a "akl$" kertas cadangan tersebut. +eberapa cadangan turut diterima antaranya %i& Kerjasama degan pihak ;P> harus ditingkatkan lagiB %ii& Kemudahan latihan seperti penyediaan bilik yang lengkap perlu diadakanB %iii& +ahan edaran dan kaedah pengajaran dan pembelajaran perlu dimantapkan lagiB %i.& Pengambilan peserta kursus mestilah selaras dengan keperluan ;P>B %.& Penguasaan dan kefasihan bahasa 1nggeris di kalangan pensyarah maktab perlu diambil kira kerana hal itu mempunyai kesan langsung kepada usaha meningkatkan bahasa 1nggeris di kalangan peserta.

T#n)akan& Unit KDP

H.#.# Ta7$k& La!o'an K$' $ Pen)ek Kelolaan Mak+a% 9*PP; %a& "esyuarat "ene'#"a "akl$" pelaksanaan program KPK". Setiap maktab digalakkan untuk menambahkan jumlah KPK" dengan menggiatkan lagi promosi kursus tersebut. Makl$"an& Semua @. A. HAL3HAL LAIN PENAN..UHAN MESYUARAT

.ota: Minit ini telah diubahsuai untuk tujuan pendidikan. Bahagian-bahagian tertentu yang bertanda (.) telah dipotong.

.aya %aha a %a& Penulisan minit mesyuarat hendaklah '#ngka , +e!a+ dan !a)a+ kerana laras bahasanya bersifat formal. %b& Dalam situasi formal, kata ganti diri pertama dan kedua tidak digunakan. %c& Semasa menulis minit mesyuarat, ayat-ayat yang digunakan perlu menggambarkan keputusan yang dibuat berdasarkan persetujuan ahli-ahli mesyuarat. "isalnya <"esyuarat telah bersetuju menerimaM= sepatutnya ditulis <"esyuarat telah dimaklumkan baha/aM.= %d& :aya bahasa minit mesyuarat juga berbentuk ungkapan yakni kata-kata tertentu yang dijadikan ungkapan khusus seperti <mesyuarat maklum=, <mesyuarat menerima pandangan= dan <mesyuarat membuat ketetapan=.

2nda dikehendaki mengumpul )$a contoh minit mesyuarat yang berlainan. %a& %b& +uat satu ulasan tentang format kedua-dua minit itu. Kenal pasti kesilapan bahasa yang terdapat dalam kedua-dua minit mesyuarat itu.

Pen$l# an k'ea+#4 & P'o a Pengenalan Hasil penulisan kreatif prosa termasuk ke dalam kategori komunikasi bertulis berdasarkan fungsinya untuk menyampaikan mesej tertentu. 2pabila berbicara tentang prosa kreatif, perhatian dan tumpuan perbincangan terus terarah kepada memperkatakan tentang karya-karya kesusasteraan, sama ada yang terhasil dalam 7aman moden mahupun 7aman klasik. Sesebuah prosa kreatif akan menonjolkan usaha-usaha penulis mengeksploitasi pengalaman dan idea melalui bahasa untuk menyampaikan mesej. Kon e! Prosa kreatif merupakan karya atau hasil penulisan yang mengandungi unsur-unsur keindahan dari segi bahasa, bentuk dan isi. Prosa kreatif terhasil daripada garapan pengalaman, idea, ilham dan bakat indi.idu. :arapan ini dilunakkan lagi dengan prestasi bahasa yang baik lagi indah. BENTUK PROSA

MO*EN - cerpen - no.el - drama - sketsa - dialog

PROSA PROSA

KLASIK hikayat penglipur lara cerita jenaka

CIRI3CIRI PROSA

PROSA MODEN
- "empunyai jumlah perkataan yang ditetapkan. 4ontoh cerpen K((-#((( patah perkataan, no.el melebihi !(,((( patah perkataan. - "empunyai latar terbatas %cerpen& dan bebas %no.el&. - "empunyai satu tema - "empunyai /atak terbatas %cerpen& dan bebas %no.el& - "empunyai plot

PROSA TRA*ISIONAL
- +ersifat kolektif %milik bersama masyarakat& - +ersifat feudal %tema, /atak dan latar& - Perkembangannya tidak terbatas oleh 7aman, tarikh dan /aktu - +anyak .ersi kerana ada tokok tambah semasa penyampaian cerita %impro.isasi& - "empunyai ciri-ciri budaya tradisional kelompok masyarakat - "engandungi unsur-unsur mitos dan legenda

- "engandungi unsur-unsur kecindan

3

Con+oh !'o a Sketsa

PENCURI BISKUT Di sebuah lapangan terbang, seorang /anita sedang menunggu /aktu penerbangan-nya. Ketika menunggu, dia makan biskut sambil membaca buku cerita. 2nehnya, seorang lelaki di sebelahnya turut mengambil biskut yang terletak di antara mereka berdua. Setiap sekeping biskut yang diambilnya, lelaki itu turut mengambil sekeping biskut pula. <5ak malu betul lelaki ini. Sudahlah tak minta daripada aku, biskut yang dimakannya sama banyak pula dengan aku. PencuriMO= rungutnya dalam hati. Dengan muka yang tenang lelaki itu meneruskan perbuatannya hinggalah tinggal sekeping biskut sahaja lagi. Si /anita menunggu reaksi si lelaki. Sambil tersenyum, si lelaki mengambil biskut yang terakhir, dipatahkannya menjadi dua keping, dan satu daripada kepingan itu diberikannya kepada si /anita. Si /anita menjadi begitu marah. >amun dia tetap menahan dirinya daripada melahirkan kemarahannya itu. Dengan muka yang masam, dia merampas kepingan biskut yang dihulurkan oleh si lelaki. <+erani sungguh lelaki ini. "emang muka tidak tahu malu. Pencuri besarM.= rungutnya dalam hati. 0anita dan lelaki itu terus duduk sehingga panggilan menaiki pesa/at kedengaran. Sambil menarik nafas lega seolah baru terlepas daripada satu kejadian ngeri, /anita itu bergerak untuk menaiki pesa/atnya. 2pabila dia sampai di tempat duduknya, dia membuka beg kecilnya untuk mengambil barang. 2langkah terkejutnya dia apabila melihat sebungkus biskut yang masih elok, belum terbuka, berada di dalam begnya. <;ika biskut ni ada di dalam beg aku, ini bermakna biskut yang aku makan tadi.... 'a, biskut yang kumakan tadi kepunyaan lelaki ituON

2langkah malunya dia atas segala tindakannya terhadap lelaki itu. )elaki itu sanggup berkongsi biskut dengannya sehingga biskut yang terakhir biar pun dirinya telah menunjukkan reaksi marah terhadap si lelaki.

Untuk meminta maaf sudah terlambat. Dia begitu kesal dengan sifat kedekut dan tidak mahu berkongsi dengan orang lain. Kini dia menyedari baha/a dialah pencuri biskut yang sebenar. Sumber http 66///.geocities.com6arhamJs6guJkisahJindeks.htm

.aya %aha a Prosa kreatif biasanya memerlukan irama, rentak dan nada yang merupakan /arna dalam karya. 1ni penting untuk mendapatkan suasana dan latar yang sebenar dalam karya-karya. Semua ini dapat diciptakan melalui bahasa. ?leh itu, dalam sesuatu prosa kreatif, bagi tujuan memberikan kesan yang tinggi terhadap pembaca, penulis mempelbagaikan gaya bahasa mereka dengan menggunakan bahasa asing, peribahasa, glosari, diksi, bahasa dialek, sinis, hiperbola, imejan, simbolik dan bahasa perbandingan seperti simile dan personifikasi. T$ga an

%a& 2nda dikehendaki mengumpul contoh-contoh prosa lama dan moden dalam bentuk folio. ;umlah minimum contoh yang perlu dikumpul bagi kedua-dua kategori puisi ialah sebanyak !( buah. %b& 2nda dikehendaki menghasilkan sebuah cerpen ciptaan sendiri bertemakan pendidikan. Panjang cerpen anda hendaklah dalam lingkungan 9(( patah perkataan.

Pen$l# an k'ea+#4& P$# # Pengenalan

Eungsi puisi sebagai alat komunikasi bertulis adalah untuk menyampaikan maklumat dan informasi kepada pembaca. Hasil daripada mesej yang disampaikan, dijangka dapat memberikan perspektif dan tanggapan ke arah tingkah laku yang diharapkan. Ke%e'ke anan !$# # e%aga# ala+ ko"$n#ka # 2ntara gaya bahasa yang terdapat di dalam puisi adalah seperti berikut anafora, epifora, simili, hiperbola, oksimoron, ironi, paradoks, homoyoteleuton, asonansi dan juga alitrasi. :aya-gaya bahasa yang telah disebutkan di atas, mempunyai fungsi yang tersendiri. Setiap fungsi itu akan menolong menambahkan lagi keberkesanan mesej yang hendak disampaikan. Unsurunsur pengulangan kata di a/al %anafora& dan di akhir baris %epifora& , yang menyamakan sesuatu dengan sesuatu yang lain %simili&, unsur gaya yang melampau-lampau %hiperbola&, unsur gaya bahasa yang mempunyai persamaan bunyi di tengah dan di akhir baris %homoyotelueton& dan juga pertentangan dua perkara yang tidak logik tetapi memba/a pengertian yang lain %oksimoron& boleh memberikan kesan .isual yang mendalam terhadap mesej yang hendak disampaikan oleh sesuatu puisi itu. Selain itu, fungsi gaya bahasa ironi yang digunakan di dalam puisi juga boleh menimbulkan kesan yang boleh menghiris hati kepada pembaca, paradoks pula berfungsi untuk menjadikan pembaca mencari makna dalam pengertian yang bertentangan di samping gaya bahasa asonansi dan aliterasi dapat menjadikan mesej yang hendak disampaikan itu berupaya mengocak dan membentuk maksud tersurat dan tersirat yang hendak disampaikan oleh puisi berkenaan. Sebagai guru, unsur-unsur gaya bahasa di dalam puisi yang mempunyai peranan yang tertentu dan tersendiri boleh digunakan oleh guru-guru ketika berhadapan dengan rakan sekerja, masyarakat dan juga murid-murid untuk melancarkan lagi arus komunikasi di samping dapat memberikan kesan dan yang kuat kepada pendengaran. Penulisan puisi adalah akti.iti mengarang dengan cara yang bersahaja ataupun dengan penuh perasaan oleh penulis. Kon e!

Puisi merupakan karya seni yang bernilai yang diilhamkan oleh penulis. Kepekaan penulis melihat, merasa dan memerhatikan sesuatu di sekitar kehidupannya boleh membantu beliau menyusun setiap yang didengar, dirasa, dilihat dan dialami dalam bentuk serta corak yang tersendiri. Puisi mengandungi unsur-unsur estetik seperti keindahan, kehalusan dan kesenian bahasa. Ben+$k3%en+$k !$# # Puisi boleh dibahagikan kepada dua bahagian iaitu seperti grafik yang di ba/ah

PU1S1 "?D*> - Sajak

C#'#3-#'# jumlah baris6suku kata tidak terbatas mempunyai rima bebas mengemukakan satu gambaran merupakan catatan ji/a

PU1S1 )2"2 - Pantun - Syair - :urindam - Seloka - 5eromba - 5amsil - >yanyian rakyat - dan lain-lain

C#'#3-#'# suatu karangan berangkap setiap baris mempunyai jumlah kata yang tetap mempunyai rima tertentu dan tetap

Con+oh !$# # Con+oh 1& Sa7ak Budi

5erima kasih budimu tak jemu kautaburkan

keajaiban hati budi seperti kerdip bintang menuju ke pangkalan abadi dalam usia sede+asa ini apa yang di!ari kepuasan atau tak+a/

Pena *mas, "PK5+@, !( "ei #((!

Con+oh 2& Pan+$n ,ingkap papan kayu persegi, Kapal sarat ke Pulau *ngsa0 1ndah tampan kerana budi, 1ndah budi kerana bahasa. .aya %aha a Kepekaan penulis melihat dan memerhati sesuatu di sekeliling mereka memberi sensiti.iti penulis untuk menyusun dan mengolah dalam bentuk bahasa yang indah, halus dan berseni untuk memberi kefahaman dan penghayatan isi serta mesej puisi.

2nda dikehendaki mengumpul contoh-contoh puisi lama dan moden dalam bentuk folio. ;umlah minimum contoh yang perlu dikumpul bagi kedua-dua kategori puisi ialah sebanyak #( buah. 2nda dikehendaki menghasilkan dua buah sajak dan lima rangkap pantun ciptaan sendiri bertemakan pendidikan.

Ce'!en +erlainan dengan puisi yang menyampaikan mesej melalui baris-baris ringkas dan ekonomik, cerpen pula berperanan menyampaikan mesej melalui beberapa perkara yang terkandung di dalamnya seperti tema, persoalan dan juga gaya penggunaan bahasa. Te"a 5ema merupakan pokok persoalan atau cerita utama yang terkandung di dalam sesuatu penceritaan.

Pe' oalan Persoalan merupakan hal-hal kecil atau peristi/a-peristi/a yang terkadung di dalam sesuatu cerpen yang berkaitan dengan tema. 5ema dan persoalan mempunyai persamaan ciri. Di dalam sesebuah cerpen, biasanya terdapat lebih daripada tiga persoalan. Persoalan-persoalan yang terdapat di dalam sesebuah cerpen menceritakan dengan lebih lanjut akan tema yang diba/a oleh cerpen berkenaan. Persoalan-persoalan yang terkandung di dalam cerpen memba/a mesej yang hendak disampaikan oleh seseorang penulis. Persoalan-persoalan ini dikembangkan melalui /atak dan plot yang ditenun di dalam sesebuah penceritaan melalui /atak dan konflik di dalam cerita. Seperti juga puisi, gaya bahasa yang digunakan di dalam cerpen dapat menguatkan lagi mesej yang hendak disampaikan. Penggunaan gaya bahasa yang beragam akan dapat memberikan kesan .isual yang kuat kepada pembaca tentang mesej yang hendak disampaikan. La!o'an Pendahuluan 2nda tentu pernah diminta menulis laporan tentang disiplin, laporan guru bertugas atau laporanlaporan lain. Sebelum kita mula membincangkan tajuk ini cuba kita fikirkan soalan-soalan ini !. 2pakah yang dimaksudkan dengan laporan3 #. 2pakah ciri-ciri umum sesebuah laporan3

$. 2pakah aspek-aspek penting yang perlu diambil perhatian semasa menulis laporan3 Konsep )aporan ialah maklumat tentang sesuatu kedudukan atau masalah yang dihadapi yang dilaporkan (Kamus 2e+an $--63466) Suatu kenyataan formal hasil daripada sesuatu penyelidikan, atau sebarang maklumat lengkap tentang sesuatu hal yang disampaikan oleh sekumpulan penyelidik atau sesebuah badan yang diarah untuk menyampaikannya (56"ord 'nglish 2i!tionary) Digunakan oleh golongan profesional seperti penyelidik, pentadbir, perunding, penyiasat dan seumpamanya untuk membuat sesuatu projek, mengesan masalah dan mengambil tindakan untuk mengatasi sesuatu masalah, menentukan strategi pemasaran atau untuk menilai kejayaan sesuatu rancangan. %2b.@ahman 2b @ashid dan 'ap Kim Eatt !,,9& Penulisan )aporan berbe7a, bergantung kepada tujuan atau perkara yang dilaporkan.

4iri-ciri )aporan Struktur dan gaya yang formal )aporan mempunyai format khusus yang meliputi tajuk6judul, ringkasan, senarai kandungan, pengenalan, senarai cadangan, penutup dan lampiran. )aras bahasanya formal

Pembentangan berilustrasi Hujah, penerangan dan maklumat boleh diperjelas dengan menggunakan gambar rajah, graf, carta dan sebagainya

Pernyataan pendapat Penulis laporan biasanya membuat kesimpulan setelah mengkaji, menilai dan mengupas bukti-bukti yang diketengahkan. Kesimpulan ini penting sebagai pelengkap tujuan laporan sehingga penulis perlu mendapatkan maklumat lanjut yang lebih lengkap

Eungsi )aporan

Penulis laporan perlu faham kehendak 6 keperluan pembaca 6 sasaran dan tujuan laporan itu disediakan. 1ni akan melahirkan laporan yang lengkap dan berguna Eormat )aporan ;udul +ahagian ini mengandungi nama penulis, organisasi dan rujukan, tajuk laporan, tarikh keluaran, nama atau rujukan orang 6 organisasi yang menjadi sasaran @ingkasan +agi laporan yang panjang, perlu disediakan ringkasan yang memberi gambaran umum akan keseluruhan kandungan laporan, ringkasan latar belakang kajian, kerja penyelidikan dan kesimpulan utama serta cadangan Senarai Kandungan "aklumat ini diperlukan untuk laporan yang panjang. 1a termasukB tajuk, muka surat dan lampiran Pengenalan Pengenalan mengandungi latar belakang sejarah sehingga penghasilan laporan, rujukan, ringkasan kaedah penyelidikan, dan penghargaan kepada sumber maklumat

Hujahan Hujahan disusun di ba/ah bahagian tajuk dan pengenalan bagi memudahkan rujukan dan pemahaman.

Kesimpulan Kesimpulan boleh dinomborkan. 5ajuk kesimpulan tidak semestinya terletak di bahagian akhir, kerana selepas syor 6 cadangan dikemukakan selepas kesimpulan. +ahagian ini amat penting kerana penulis akan menyatakan ramalannya berdasarkan bukti-bukti yang diperolehi

4adangan

Setiap cadangan perlu dihujahkan atau dihuraikan dengan alasan %justifikasi& yang konkrit @ujukan dan +ibliografi @ujukan ialah bahan sumber yang dinyatakan dalam isi sesuatu laporan. +ibliografi ialah bacaan lanjutan. @ujukan dan bibliografi biasanya disenaraikan pada bahagian akhir sesuatu laporan. 2en# 37en# La!o'an !. Pemerian 6 penyelidikan 5ujuannya adalah untuk memberi gambaran tentang sesuatu hal, objek atau seseorang agar pembaca dapat menafsirkan sesuatu yang digambarkan itu dengan jelas, "emerlukan gambaran yang jelas dan lengkap tentang sesuatu aspek tanpa memasukkan emosi penulis "emerlukan fakta yang tepat dan disokong dengan gambar, gambar rajah, carta dan sebagainya Penyusunan yang rapi dan spesifik agar fakta tidak berulang

#. Penyelesaian "asalah 5ujuannya adalah untuk menyediakan satu rancangan yang boleh digunakan untuk menyelesaikan sesuatu masalah. 4ontohnyaB laporan tentang masalah kemerosotan disiplin pelajar "emerlukan penulis yang mempunyai daya fikir yang kreatif dan kritis dan penaakulan yang mendalam agar punca masalah dapat dikesan dan diberi cadangan penyelesaiannya $. Penilaian +iasanya digunakan untuk menilai sesuatu seperti laporan prestasi seseorang pega/ai +iasanya laporan ini sulit )aporan ini mesti tepat agar keputusan yang akan diambil betul

H. 2nalisis

)aporan ini bertujuan untuk menganalisis sesuatu sebelum sebarang terhadapnya diambil "emerlukan penelitian secara terperinci terhadap sesuatu perkara dan dalam proses menganalisisnya, perkara-perkara itu boleh diagih-agihkan kepada beberapa bahagian atau peringkat tertentu supaya dapat dijelaskan bagaimana sesuatu bahagian itu berfungsi dan apakah kaitannya dengan bahagian-bahagian lain,

Dilaksanakan dengan mendalam dan terperinci 4ontohnya )aporan tentang kuasa beli, cita rasa pembeli, jumlah pasaran dan tambahannya pada masa hadapan terhadap sesuatu barangan yang akan dipasarkan.

?bjektif dan tersusun.

@akamkan pelbagai bentuk pengumuman di lima situasi misalnya di stesen bas, lapangan terbang dan sebagainya. 5eliti ciri-ciri penguman tersebut dari aspek Penggunaan bahasa Pemilihan perkataan :aya penyampaian

R$7$kan 2b.@ahman 2b.@ashid, 'ap Kim Eatt,!,,K. +ahasa "elayu Komunikasi +erkesan dan Pengucapan Umum. Petaling ;ayaB )ongman. 2b.@ahman 2b.@ashid, 'ap Kim Eatt, !,,-. +ahasa "elayu Komunikasi #, Petaling ;ayaB )ongman 2b.@ahman 2b.@ashid, 'ap Kim Eatt, !,,9. +ahasa "elayu Komunikasi $, Petaling ;ayaB )ongman

@aminah Hj.Sabran, !,,$. Kecekapan +erkomunikasi dalam +ahasa "alaysia untuk Pelatih "aktab Perguruan. Kuala )umpurB Eajar +akti

4.6

KOMUNIKASI PASI8

Pengenalan Komunikasi pasif merupakan satu bentuk komunikasi satu hala yang antara satu media dengan khalayak sasarannya. Komunikasi bentuk ini bertujuan untuk menangkap dan menyerkup khalayak dengan semangat, sentimen, atau keseluruhan gagasan yang hendak disampaikan dalam masa kontak yang singkat antara khalayak dengan media berkenaan. ?leh kerana begitu tujuannya, maka bentuk komunikasi seperti ini biasanya menggunakan ungkapan atau ayat yang dapat menangkap perhatian khalayak di samping penataran imej atau objek yang menarik. Selain itu, penggunaan kombinasi /arna yang sesuai juga amat diambil kira. . 4ontoh komunikasi pasif yang akan dibicarakan di dalam modul ini ialah brosur dan poster. Poster 2nda pastinya telah biasa melihat poster. Di sekolah anda misalnya, poster ditampal di merata tempat untuk memberitahu tentang sesuatu pertandingan, memberikan sesuatu hebahan dan

juga peringatan kepada murid, menyebarkan kempen tertentu dan juga sebagai satu media pengiklanan untuk sesuatu produk. Secara amnya, poster merupakan satu bentuk komunikasi pasif bagi tujuan untuk menyampaikan sesuatu mesej secara komprehensif dalam satu aliran komunikasi yang ringkas dan padat. C#'# !o +e' yang %a#k !. "empunyai mesej utama. "esej utama ini ditonjolkan melalui penggunaan perkataan atau ungkapan yang menarik. Sai7 huruf yang digunakan untuk menyampaikan mesej utama ini lebih besar daripada maklumat iringan yang lain. Dalam keadaan tertentu, huruf yang membentuk mesej utama dalam sesebuah poster, diberikan /arna yang cerlang. #. +ilangan perkataan +ilangan perkataan yang digunakan di dalam poster adalah terhad. Hal ini kerana, pembaca hanya akan cuba menangkap mesej utama yang hendak disampaikan di dalam poster yang berkenaan. +ilangan perkataan biasanya tidak melebihi sepuluh patah perkataan. $. Penggunaan /arna 0arna yang digunakan tidak melebihi tiga /arna. Kombinasi /arna yang digunakan hendaklah tidak mengelirukan pembaca. Penggunaan /arna yang berkontras dapat membantu penyampaian mesej. 0arna merahnya misalnya, dapat memberikan mesej bahaya dan memerlukan tindakan segera. H. Penggunaan imej dan simbol 1mej dan simbol yang digunakan hendaklah sesuai dengan mesej yang hendak disampaikan. Selai itu, imej dan simbol yang hendak digunakan seharusnya mudah diterjemahkan oleh khalayak untuk membantu mereka membentuk kesatuan dengan gagasan atau idea yang hendak disampaikan. 1mej burung yang ber/arna putih misalnya melambangkan kebebasan, manakala imej rantai memba/a makna yang sebaliknya. K. Pemilihan perkataan Poster seharusnya menggunakan perkataan yang tepat dan tidak memberikan pelbagai tafsiran. Perkataan yang hendak digunakan hendaklah mengambil kira laras bahasa yang sesuai. L. 2yat :unakn ayat topik. 2yat yang digunakan di dalam poster merupakan ayat yang ringkas dan padat. Di dalam poster, kata hubung seperti <dan=, <dengan=, <serta= dan

penandan /acana seperti sungguhpun, /alaupun, sehubungan dengan itu, justeru, dalam konteks itu dan seumpamanya, selalunya tidak digunakan. Kelonggaran seperti ini adalah untuk memberikan kelancaran kepada khalayak dalam masa yang singkat memahami muatan mesej yang hendak disampaikan. -. Kepekaan Poster dalam bentuknya yang sedemikian mesti mengambil kira latar belakang khalayak. Perkara berikut perlu diberikan perhatian latar belakang sosio ekonomi ideologi politik agama bangsa kepercayaan

;enis Poster Hebahan "akluman 9. Pendekatan Poster yang baik hendaklah menggunakan pendekatan komunikatif. "elalui 1klan )ain-lain pendekatan ini +erdasarkan fungsi poster sebagai alat komunikasi Penekanan diberikan kepada penggunaan bahasa yang berkesan 2utentik Pengemukaan berdasarkan konteks kejadian sebenar

1mej dan simbol 2yat "udah 2yat 5opik difahamiseperti carta di Poster Sebagai kesimpulan, pembinaan poster yang baik dapat dapat dirumuskan Poster Pemilihan ba/ah Perkataan

0arna 5idak mengelirukan

2nda dikehendaki mengumpul )$a contoh poster yang berlainan. %a& %b& +uat satu ulasan tentang ciri poster yang telah anda dapatkan itu. Kenal pasti penggunaan bahasa dan /arna yang terdapat dalam kedua-dua poster yang berkenaan.

+rosur Pengenalan +rosur merupakan merupakan satu media komunikasi pasif yang bertujuan untuk memberikan makluman tentang sesuatu dalam bentuk yang lebih terperinci. +rosur banyak digunakan dalam bidang perniagaan terutamanya untuk memperkenal dan mempromosi produk, pelancongan, penerangan tentang sesuatu proses, dan sebagainya. Konsep dan sifatnya yang sedemikian menjadikan brosur sebagai satu alat komunikasi pasif yang berkesan untuk menyampaikan maklumat. Pembinaan brosur melibatkan pemahaman terhadap sesuatu yang hendak

disampaikan, mengumpul maklumat, menulis, mereka bentuk dan menghubungkaitkan semua komponen untuk menjadi brosur yang baik dan menarik. +rosur biasanya dalam bentuk lipatan kertas sama ada dua lipatan, tiga lipatan atau empat lipatan. "uka hadapan brosur biasanya mengandungi mesej utama yang diungkapkan secara menarik. Ungkapan dan pemilihan perkataan yang digunakan berupaya menimbulkan minat kepada pembaca untuk mengetahui isi kandungan dengan lebih lanjut. 0alaupun begitu, kandungan di dalam brosur tidak bertele-tele. +rosur boleh dibina dengan menggunakan Perisian "icrasoft 0ord "icrosoft Publisher

Prosedur membina brosur adalah seperti berikut Perancangan 5entukan apakah yang akan dimuatkan di dalam brosurB sama ada yang berkaitan dengan mata pelajaran, iklan, pemberitahuan, promosi atau sebagainya. 2mbil kira aspek tajuk utama yang yang akan digunakan, sub-sub tajuk, penjelasan sub-sub tajuk, lakaran, gambar dan sebagainya. Seterusnya, rancangkan susun letak komponen yang telah dirancangkan tadi. Pengumpulan bahan Kumpulkan bahan yang hendak dimuatkan di dalam brosur. 5entukan tajuk utama dan subtajuk. 4ari bahan yang bersesuain bagi mengisi subtajuk. Penggunaan ruang 5entukan penggunaan ruang yang seimbang. +agi muka pertama, hanya tajuk atau mesej utama sahaja yang dituliskan. "uka kedua, dan muka ketiga, dan keempat diisikan dengan penjelasan subtajuk. Susun letak bahan grafik 5entukan susun letak bahan grafik yang seimbang. ;angan masukkan banyak maklumat dd dalam sesuatu muka surat.

Penggunaan /arna :unakan tiga .ariasi /arna yang menarik. 0arna yang digunakan hendaklah dapat membantu meningkatkan pemahaman pembaca brosur terhadap apa yang hendak disampaikan.

+ahasa +ahasa yang digunakan hendaklah sesuai dengan sasaran pembaca. :unakan bahasa yang mudah dan ayat yang ringkas. ;angan gunakan ayat yang kompleks.

@ujukan 1nternet +rochure 4hecklist http 66graphicdesign.about.com6library6/eekly6aa!!$(((a.htm +rochures Designing 5ips http 66///.allgraphicdesign.com6broch.html 4reating a +rochures http 66///.design-first.com6free-creating.shtml Designing +rochures that 0orks http 66///.hbgraphics.com6articles6designJbroch.htm Ho/ to Design +rochures http 66///.belogodesign.com6articleJlogoJdesign6fJ9.html