z- Ilet Aktarma A glarnda Enerji Verimlili gi Energy Efciency in DF Relay Networks

Merve Saimler, Alkan Soysal

Elektrik ve Elektronik Mhendisli gi Blm Bahesehir niversitesi Istanbul, Trkiye Email: merve.saimler, alkan.soysal@bahcesehir.edu.tr
zete Kresel iklim de gi sikliklerinde ve veri hzndaki art s talebinde enerji verimlili gi byk bir rol oynam str. Da glml bir yapya ve birden fazla antene (MIMO) sahip olan kooperatif haberle sme, hcrenin kapsama alann arttrmay hedeemesinin yansra hcrelerde enerji verimlili gini arttrmaya destek olmu stur. Bu bildirinin konusu, kablosuz ileti sim sistemlerinde enerji verimlili ginin arttrlmasdr. Buna dayanarak, z-ilet aktarmn sa glayan aktarma d gmlerinin konumlandrlma stratejileri belirlenecek ve incelenecektir. Konumlandrma stratejileri belirlenirken, aktarma d gmlerinin yerlerinin saptanmas, saptanan yere ka adet aktarma d gm yerle stirilece gi gz nnde bulundurulmu stur. Bu do grultuda hcrede gerekle sen enerjinin verimli kullanm baz istasyonu kullanc arasnda gerekle sen do grudan haberle sme ile kar sla strlacaktr. Anahtar KelimelerEnerji verimlili gi, evreci haberle sme, aktarma a glar, z-ve-ilet. AbstractEnergy efciency in wireless networks has taken an important role in recent years due to the global climate change and growing demand for higher data rates. Cooperative communications might be efcient in improving coverage of a cell whereas it can also contribute to the energy efciency of wireless systems with the help of its distributed structure. Improving the energy efciency of a wireless system by using cooperative communications is the main objective of this paper. We analyze deployment strategies for decode-and-forward (DF) networks in order to minimize the power consumption of a cell. Deployment strategies include choosing relay locations and nding the optimum number of relays. We conclude by showing the effect of using a relay in a cellular system as opposed to direct transmission in terms of energy efciency. KeywordsEnergy efciency, green communication, relay networks, decode-and-forward.

bahsi geen zelliklere dikkat edilerek yeniden yaplandrlmas mobil ileti sim endstrisinin zerinde durdu gu bir konu olmu stur. Bu nedenle, hcrede g tketimine neden olan baz istasyonlarnn g tketimini azaltmak iin hcreye aktarma d gmleri eklemek amalanm str. Gemi s al smalarda, hcrede bulunan aktarma d gmlerinden, sinyal grlt oranlar (SNR), e sik SNR de gerinden byk olanlar iletim iin seilmektedir [2]. En iyi aktarma d gmnn seilmesine ek olarak, bir di ger bildiride [3] kullanclarn haberle smeye ba slamadan nce belirli aktarma d gmlerine atanmas konu edilmi stir. Bu sistemde esas alnan, sistemin gcn korumak ve enerji verimlili gini iyile stirmektir. Bunu sa glamak iin ilk atlama iletiminde utan uca SNR de gerini sa glayamayan aktarma d gmleri kapatlmaktadr. Aktarma d gmlerinin kapatlmasnn yan sra, aktarma d gmlerinin belirli olaslklarla uyku durumuna gemesi, enerji verimlili gi asndan [4]te de gerlendirilmi stir. Aktarma d gmleri ile yaplan haberle sme ve do grudan haberle sme kar sla strlarak enerji verimlili gi iyile stirme lt yerine getirilmeye al slm str. Bahsi geen hcre ve eleman iyile stirmelerine ek olarak, [5]de enerji verimlili gi temel bir kavram olarak i slenmi stir. Hzl Mod Gei si (Fast Mode Transition:FMT) ve Yava s Mod Gei si (Slow Mode Transition:SMT) gibi iki farkl strateji tantlm str. FMT stratejisi, aktarma d gmnn etkin durumdan uyku durumuna gei sinin belirlenen zaman ierisinde ok hzl geli smesinden bahsederken, SMT stratejisi aktarma d gmlerinin mod de gi sikli ginin belirlenen zaman aral gndan daha uzun srede gerekle smesinden bahsetmektedir [5]. Bu bildiride, yarm iki ynl (half-duplex) veri ak sn sa glayan aktarma d gmlerinin, baz istasyonlarndan gelen sinyalin iletilmesi iin yardmc oldu gu kooperatif haberle sme kavram konu edilmi stir. z-ilet (DF) yntemini kullanan aktarma d gmleri farkl performans parametreleri kullanlarak enerji etkinli gi asndan analiz edilmi stir. II. S ISTEM MODEL I

I.

G IR IS

ICT sektrnde son yllarda ya sanan geli smeler artan veri hz talebine cevap vererek, gndelik hayatta ok nemli bir yere sahip olmu stur. te yandan hzla geli sen sektrn beraberinde do gaya verdi gi karbon miktar kaygya neden olmaktadr. Bunun zerine bulunan zmlerden biri evreci Haberle sme (Green Communications) olmu stur. Do gaya verilen CO2 miktarnn azaltlmas ve enerji korunumunun sa glanmas iin ortaya atlan bu zm, ICT sektrnde [1] byk ilgi uyandrm str. Uluslararas giri simlerle mobil ileti sim altyapsnn
978-1-4673-5563-6/13/$31.00 c 2013 IEEE

Bu al smada, baz istasyonu ve birden fazla kullancdan olusan hcresel bir sistem olu sturulmu stur. Kullanclarn hcre kenarnda dzenli bir s ekilde da gld g ve belirli sayda kablosuz aktarma d gmlerinin hcreye eklendi gi varsaylm str. Toplam m adet aktarma d gm BSnin etrafnda konumlandrlm str. Aktarma d gmleri ok ynl antenlere sahiptir. Hcrenin g tketimini ve buna ba gl olarak aktarma

d gmlerindeki g tahsisini inceledi gimiz iin ana sistemden u birime ba glant iletimi bu ara strma iin ba slang noktas olmu stur. DF aktarma d gmleri yarm iki ynl veri aktarmn sa glamaktadr yani ilk zaman aral gnda sz konusu paketleri BSden almakta ve ikinci zaman aral gnda ise kullancya iletmektedir. Hcre servis alannn performansn de gerlendirmek iin performans lt belirlenmi stir ve bu lt [6]da sunuldu gu gibi alan enerji tketimidir. Alan enerji tketimi, belirli bir servis alannda harcanan ortalama enerjinin servis alanna blnmesiyle elde edilmektedir ve kilometrekare ba sna d sen joule miktar olarak llmektedir. Toplam hcre servis alan Acell ile ifade edilirse, alan enerji tketimi s u s ekilde ifade edilir [6]: = 1 Acell
0

rumda harcanan g qr dr. BSnin kapasitesi ve etkin olmad g durumda harcad g g ile kyasland gnda, aktarma d gm BSye gre daha az geli smi s zelliklere sahip oldu gu iin cr ve qr , cb ve qb den daha kktr. III. ENERJ I VER IML IL IG I ANAL IZ I

Kablosuz ileti sim a glarnda BS ve kullanc arasnda haberle sme birden fazla yol zerinden gerekle smektedir ve haberle sme sreci ya do grudan haberle sme ya da sabit veya mobil aktarma d gm kullanlarak tamamlanmaktadr. Kullanlan iletim yntemi, seilen kullancya amalanan veri hznda aktarm yapmay ve sistemin enerji tketimini etkilemektedir. A. Do grudan iletim Al slagelmi s hcre sistemlerinde BS do grudan, aktif durumda bulunan kullancyla ileti sime gemekte ve her kullanc iin geerli olan servis kalite lt, gerekli olan veri hz ve ba glant kalitesiyle belirlenmektedir. Hedeenen servis kalitesine ula sabilmek iin BS, gc ve radyo kaynaklarn kullanc ba glantsna tahsis etmektedir. Yol kayb formlnden yola klarak, kullanc tarafndan alnan g a sa gdaki gibi verilmi stir Pr = a1 g1 |h1 |2 Pt,B r1 (4)

E ( )p d .

(1)

Bu e sitlikte, kullancda anlk olarak elde edilen SNR ve p ise sistemin olaslk yo gunluk fonksiyonudur, rassal de gi skenin anlk SNR de gerini gstermektedir ve BS kullanc arasnda uzakl ga ba gl bir fonksiyondur. Sonu olarak, (1)de elde edilen ortalama de ger kullanclarn hcre kenarnda bulunabilecekleri btn olas konumlar gstermektedir. E ( ) ise, hedeenen kullancya, amalanan servis kalitesini yerine getirebilmek iin gerekli olan anlk enerji tketimidir ve iletim gcne ba gml veya iletim gcnden ba gmsz tm g harcamalarn iermektedir. Bu nedenle alan enerji tketimi iin g tketim modelinin olu sturulmas gereklidir. BSde veya aktarma d gmnde g, hcre yar apndan, ana ta syc ba glantlarndan, g ykseltelerinden, so gutma sistemlerinden ve bunlar gibi bir ok nedenden harcanmaktadr. G tketimi iin [7]de ve [8]de olu sturulan do grusal modelde, BSye etkin olmad g durumda harcad g gc ifade eden bir kavram tantlmaktadr. Bu model zerinde [9] de gi siklik yaparak, BSnin anlk enerji tketimini gstermek iin s u ifadeyi kullanm str: PB = Pb,on = bb Pt,B + cb Pb,idle = qb (2)

Bu e gitlikte, Pt,B BSden aktarlan g, g1 ortam kaynakl zayamalar belirten rassal de gi sken, h1 Rayleigh etkisini belirten Gauss rassal de gi sken ve r1 BS ile mobil kullanc arasndaki uzaklktr; a1 parametresi ise ta syc frekansa veya iletim-alm anten kazanlarna ve yol kaybna ba gl olan sabit bir kat sayy ifade etmektedir ve ise yol kayplarn belirten stel de gerdir. En iyi kanal bilgisinin bilindi gi ve ba glant adaptasyonunun iyi durumda oldugu gu varsaylarak, kullanc veri hz s u s ekilde ifade edilmektedir: Rt = Ws log(1 + T1 ) (5)

Bu e sitlikte, Pt,B ba glant yaplacak kullancya, hedeenen servis kalitesini sa glayabilmek iin gerekli olan anlk iletim gc, bb katsays g ykseltecinin verimlili gini, hcre so gutulmasn ve g destek kayplarn barndrmakta ve cb ise, sinyal i sleme ve iletim gcnden ba gmsz blmleri iermektedir [6]. Bu durumlara ek olarak, BSnin etkin olmad g durumda ise, g tketimi qb olarak gsterilmektedir ve qb cb dir. Bir di ger yanda, aktarma d gm boyut olarak BSden daha kktr ve i slevsellik asndan BSye gre daha az geli smi s zelliklere sahiptir. Bu yzden aktarma d gmleri daha az g harcamakta ve g tketimi BSye kyasla daha az olmaktadr. Bahsi geen zellikler kullanlarak, aktarma d gmnn g tketiminin ifade edilmesi iin de s u ifade kullanlm str: PR = Pr,on = br Pt,R + cr Pr,idle = qr (3)

Bu e sitlikte, Rt hedeenen veri hzn, Ws sistemin bant r geni sli gini ve T1 = P gerini gsterN kullancda alnan SNR de mektedir. Formlden anla slaca g zere, T1 kullanc tarafndan alnan gcn sistemin grlt gcne N olan oranna e sittir. Ayrca, ba glantnn servis kalitesi, kullanc tarafndan alnan SNR de gerine ba gldr. Amalanan spektral verimlilik iin, BSde gerekli grlen anlk iletim gc s u s ekilde ifade edilmektedir: N Ct Pt,B = 2 1 (6) G1 L 1 N Ct = (7) 2 1 g 1 |h 1 |2
Rt Bu e gitlikte, Ct = W hedeenen spektral verimlili gi, s 2 G1 = (g1 |h1 | )/L1 kanal kazancn, L1 = r1 /a1 ise yola ba gl kayplar belirtmektedir. Do grudan haberle sme kavramn genellemek iin, iletimin Tf zaman aral gnda gerekle sti gi varsaylarak iki nokta aras anlk enerji tketimi s u s ekilde ifade edilebilir:

Bu e sitlikte, br g ykseltecinin verimi olarak gsterilmektedir ve BSnin g ykseltecinin verimi ile kyaslannca daha d sk verime sahip oldu gu ifade edilmektedir. Ayrca, sinyal i sleme kapasitesi cr ve aktarma d gmnn etkin olmad g du-

E ( ) = Tf bb Pt,B Tf cb

(8)

B. Aktarma d gm iletimi Hcresel aktarma d gm a glarnda zaman kayna g BS ve aktarma d gmleri arasnda bilginin kullancya iletilmesi iin payla slmaktadr. Birinci ve ikinci zaman aral g arasndaki zaman tahsisine ba gl kalarak, kullanclar iin bilgiyi birle stirmek ve zmek iin farkl olaslklar meydana gelmektedir. ncelikle, toplam zamann birinci ve ikinci zaman aral gna e sit olarak tahsis edildi gi durum de gerlendirilmeye alnrsa, direkt olarak BSden alnan sinyal ile aktarma d gmnden aktarlan sinyalin birle stirilmesi iin en iyi oran birle stirmesi maximum ratio combining kullanlmaktadr. Anlk olarak elde edilen kullanc veri hz s u s ekilde gsterilebilir: Rt G2 Pt,B G1 Pt,B G P 1 = min 1 + 3Nt,r ) (9) 2 log(1+ N1 ), 2 log(1+ N Ws Bu denklemde, Gi = kanal kazanlarn, Li = yola ba gl kayplar ve ai ise, yol kayb parametresi olmakla birlikte alc/verici anten kazanlarn, ta syc frekansa ba gl sabit bir de geri gstermektedir. Ayrca, N1 aktarma d gmndeki grlt gcn ve N kullancdaki grlt gcn gstermektedir. Bu nedenle, e sit zaman tahsisi durumu iin anlk enerji tketimi s u s ekilde gsterilir: Er ( ) = Tf Tf Tf Pb,on + Pb,idle + (Pr,on Pr,idle ) 2 2 2 + Tf mPr,idle (10)
gi |hi |2 Li
ri ai

10

Dogrudan Haberlesme Cz!ilet Aktarimi Uyarlanabilir Cz!ilet Aktarimi Alan Enerji Tketimi (joules/km ) 10
3

10

10

10

10

!1

500

1000 Hcre Yaricapi (m)

1500

2000

Sekil 1.

Hcre bykl gne ba gl olarak alan g tketimi

Ek olarak, belirlenen veri hz Rt ye ula sabilmek iin, BS ve aktarma d gmleri arasnda g tahsisi yaplmaktadr nk BS gc, do grudan haberle sme ba glantsnn ve BS-aktarma d gm haberle sme ba glantsnn veri hzn etkilemektedir fakat aktarma d gm gc sadece aktarma d gm-kullanc arasndak ba glanty etkilemektedir. Buna gre, g tahsisi s yle yaplmaktadr: Pt,R = Pt,B N G2 N1 G1 2Ct 1) (2 G3 G2 N1 2Ct = (2 1) G2 (11) (12)

Ws = 5 MHz oldu gu varsaylarak ve N0 Ws e sitli gi kullanlarak hesaplanmaktadr. Kullanc iin grlt gc N = 100 dBm iken aktarma d gm iin geerli olan grlt gc N1 = 103 dBm dir. Li de gerleri (i = 1, 2, 3), LTEAdvanced sistemler iin ngrlen NLOS yol kayb modelleri kullanlarak hesaplanmaktadr. L1 = 15.3 + 37.6 log(r1 ) L2 = 11.7 + 37.6 log(r2 ) L3 = 30.6 + 36.7 log(r3 ) dB dB dB (14) (15) (16)

Son olarak, zaman tahsisi, kanal de gi skenli ginin avantaj kullanlarak kanal kalitesi gz nnde bulundurularak yaplmaktadr. De gi sken kanal kalitelerine uyarlanarak yaplan zaman tahsisi, kullanc tarafndaki servis kalitesini etkilemeden g tketimini azaltmay garanti etmektedir. Buna ek olarak, g de gerleri olarak yukardaki de gerler kullanlm str. Bu yzden, iletim zaman olarak atanan Tf iin, Tf BSe tahsis edilirken, (1 )Tf aktarma d gmne tahsis edilmektedir (0 < 1). Bu ili skiler kullanlarak, anlk enerji tketimi s yle gsterilmektedir: E ( ) = Tf Pb,on + (1 )Tf (Pr,on + Pb,idle Pr,idle ) + Tf mPr,idle (13) IV. BENZET IM

Formllerde bahsi geen ri de gerlerinin birimleri metredir. Kanal Rayleigh olarak tasarlanm s olmakla birlikte BSaktarma d gm arasndaki mesafe normalize edilmi s ve ile gsterilmektedir ve = r2 /Rcell dir ve aktarma d gm iletimi simlasyonlarda DF aktarm olarak gsterilmi stir. Kooperatif haberle sme ile elde edilen geli simleri gstermek iin, alan g tketimi farkl sistem ltleri aracl gyla analiz edilmektedir. Bu ltler, hcre yarap, aktarma d gmlerinin konumladrlmas ve aktarma d gmlerinin saysn iermektedir. BS etrafnda, hcrenin yarap zerinde (0.5Rcell ) dzenli olarak da glm s m = 3 adet aktarma d gmn barndran bir hcre yaps incelenmektedir. Sekil 1de grld g zere, tm iletim teknikleri iin hcre ap arttka alan enerji tketimi azalmaktadr ve kooperatif aktarm yntemleri al slagelmi s do grudan haberle sme tekni gine kyasla enerji tketimini azaltmaktadr. Ek olarak, uyarlanabilir kaynak tahsisi do grudan haberle smeye ve DF aktarma d gmleri aracl gyla yaplan haberle smeye kyasla daha geni s kapsama alan sa glamaktadr. Aktarma d gmlerinin belirli bir hcre alan iinde konumlandrlmas hcre alan iindeki g tketimi asndan temel bir rol oynamaktadr. Bu nedenle, BS etrafnda, yarap Rcell olan emberin zerinde dzenli olarak da glm s alt aktarma d gmnn konumlandrma stratejisi incelenmektedir. Hcrenin yarap 800 m olarak sabitlenmi stir. Sekil 2 aktarma d gmlerinin konumlandrlmalarna ba gl olarak enerji

Sistem Modelinde tanmlanan farkl iletim yntemleri, simlasyon ve alan enerji tketimi performans lt kullanlarak kar sla strlacaktr. Maksimum hata olasl g ve amalanan spektral verimlilik 2% ve 1 bits/s/Hz olarak sabitlenmi stir. Grlt gc N , N0 = 174 dBm/Hz and

40

40

35 Alan Enerji Tketimi (joules/km ) Dogrudan Haberlesme Cz!ilet Aktarimi Uyarlanabilir Cz!ilet Aktarimi
Alan Enerji Tketimi (joules/km2)
2

35

30

30

25

25

20

20

15

15

10 0.1

10

Dogrudan Haberlesme z!ilet Aktarimi Uyarlanabilir z!ilet Aktarimi 0 5 10 15 20 25 30 35 Aktarma Dgm Sayisi (m) 40 45 50

0.2

0.3

0.4 0.5 0.6 0.7 Aktarma Dgm Konumu (k)

0.8

0.9

Sekil 2. tketimi

Aktarma d gmlerinin konumlandrlmasna ba gl olarak alan g

Sekil 3.

Aktarma d gm saysna ba gl olarak g tketimi

tketimini gstermektedir. DF aktarma d gm ile yaplan iletimde, aktarma d gmlerinin konumlar enerji tketimini ksmen etkilemektedir ve minimum enerji tketimi tm iletim teknikleri iin aktarma d gmleri yarap 0.7Rcell olan ember zerinde dzenli da gld gna gerekle smektedir. Fakat, uyarlanabilir zaman tahsisinin kullanld g durumlarda enerji tketimi aktarma d gm konumlandrmas tekni giyle dolayl olarak ba glantldr ve bu teknik sz konusu oldu gu zamanlarda aktarma d gmlerinin konumlandrlmas iin planlama yapmaya gerek kalmamaktadr. Aktarma d gmlerinin saysnn arttrlmas kapsama alann geni sletirken, ayn zamanda hcrenin toplam g tketimini de arttrmaktadr. Sistem Modelde belirtildi gi zere, aktarma d gmleri etkin olmadklar duruma gei s yapmaktadrlar ve bu durumda devre gc tketilmektedir. Az sayda bulunan aktarma d gmleri toplam g tketimini ciddiye alnacak s ekilde etkilememektedir fakat aktarma d gmlerinin miktar arttka, devrenin g tketimi toplam g tketimini a smaya ba slamaktadr. Bu nedenle Sekil 3te gsterildi gi zere, aktarma d gmlerinin BS etrafnda 0.7Rcell noktalarnda konumladrldklar ve Rcell = 800 m oldu gu varsaylmaktadr, her iletim tekni gi iin alan g tketiminin minimum oldu gu optimum aktarma d gm says belirlenmi stir. Az sayda aktarma d gm barndran hcrelerde hedeenen kapsama alann ve veri hzn sa glayabilmek iin BS k s gcnn yksek olmas gerekmektedir. Bir di ger yandan ise, hcrede mevcut bulunan aktarma d gm says artt gnda kapsama alan geni slerken, BS k s gc azalmaktadr. Sekil 3te dikkat edilmesi gereken bir di ger ayrnt ise; hcre iinde artan aktarma d gm says DF iletiminin verimlili gi, do grudan haberle smeye gre daha d sktr ve uyarlanabilir zaman tahsisinin yapld g durumlarda ise, birden ok aktarma d gmnn hcrede aktif halde bulunmas enerji verimlili gini arttrmaktadr. V. SONU

imize etme amac gderek, aktarma d gm konumlandrmas, aktarma d gm says ve a g elemanlar arasnda g tahsisi esas alnarak optmum zmler elde edilmeye al slm str. Enerji verimlili ginin arttrlmas a gda nemli bir rol stlendi gi iin, a g elemanlar hem aktif hem de etkin olmadklar durumlarda de gerlendirmeye alnm slardr. Ykl a g tra gi durumlarnda, DF aktarm i slemlerinden elde edilen sonular, aktarma d gmlerinin 0.7Rcell de bulunmas ve bu konumla ili skili aktarma d gm says optimize edilebilirse, ngrlen stratejilerin enerji tketimini en aza indirme amalar sonu verecektir. K AYNAKA
[1] Ender Ayanoglu. Green cellular wireless networks: Where to begin. CoRR, abs/1210.8433, 2012. [2] G. Lim and L. J. Cimini. Energy-efcient best-select relaying in wireless cooperative networks. In CISS, 2012. [3] Viet-Anh Le, R.-A. Pitaval, S. Blostein, T. Riihonen, and R. Wichman. Green cooperative communication using threshold-based relay selection protocols. In Green Circuits and Systems (ICGCS), 2010 International Conference on, pages 521 526, june 2010. [4] Sheng Zhou, A.J. Goldsmith, and Zhisheng Niu. On optimal relay placement and sleep control to improve energy efciency in cellular networks. In Communications (ICC), 2011 IEEE International Conference on, june 2011. [5] Yiqun Wu, Ness B. Shroff, and Zhisheng Niu. Energy minimization in cooperative relay networks with sleep modes. In 10th International Symposium on Modeling and Optirnization in Mobile, Ad Hoc and Wireless Networks (WiOpt), 2012. [6] Fred Richter, Albrecht J. Fehske, Patrick Marsch, and Gerhard P. Fettweis. Trafc demand and energy efciency in heterogeneous cellular mobile radio networks. In Vehicular Technology Conference (VTC 2010Spring), 2010 IEEE 71st, may 2010. [7] O. Arnold, F. Richter, G. Fettweis, and O. Blume. Power consumption modeling of different base station types in heterogeneous cellular networks. In Future Network and MobileSummit, 2010. [8] A.J. Fehske, F. Richter, and G.P. Fettweis. Energy efciency improvements through micro sites in cellular mobile radio networks. In GLOBECOM Workshops, 2009 IEEE, 30 2009-dec. 4 2009. [9] Jie Xu and Ling Qiu. Area power consumption in a single cell assisted by relays. In Green Computing and Communications (GreenCom), 2010 IEEE/ACM Intl Conference on Intl Conference on Cyber, Physical and Social Computing (CPSCom), pages 460 465, dec. 2010.

Bu bildiride DF aktarma d gmlerinin g tketimi esas alnarak inceleme yapmak amalanm str. G tketimini min-