er t Slimm e gaan m

m o bij je t e n r e t in tips om n e i d stu leven! e t r e slimm

eren in l r e e  M tijd minder s e cijfer r e t e B voor d j i t r e Me gen leuke d in

Slimmerkunde Slimmerkunde
Naam:

ISBN 978 90 345 7239 4

541430

Slimmerkunde
Auteurs Tjeu Seeverens Margreet van den Berg Bas Bergervoet Martijn Bloksma Bianca Grimmius Niels Gouman Egid van Houtem Lex Hupe Stefan Knapen Fanny Koerts Frederike Lems Erno Mijland Joost Plattel Karin Ramaker Anita Smit Theo Wismans Eindredactie Bas Bergervoet Egid van Houtem Fanny Koerts Frederike Lems Erno Mijland Tjeu Seeverens Met dank aan Martijn Aslander Sjef Bergervoet Corinne Nederlof Charlemagne College Ineke van Engelen Hans Mestrum Jos Smeets

er t Slimm e gaan m

m o leren n i t e n r inte n! en leve

www.slimmerkunde-malmberg.nl

Eerste druk Malmberg, Den Bosch

Waar vind je wat?

DEEL 1 SLIMMER INTERNET GEBRUIKEN VOOR JE STUDIE
Woord vooraf Even voorstellen Thema 1 | Slimmer omgaan met inFormatie
1.1 1.2 2.1 2.2 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 4.1 4.2 4.3 5.1 5.2 6.1 6.2 6.3 6.4 7.1 7.2 7.3 7.4 8.1 8.2 8.3 Brainstormen Informatie vinden Je eigen virtuele docenten Vind de juiste sites! Op zoek naar de waarheid Slim zoeken Checklist: hoe betrouwbaar is mijn bron? Les 2.0 00 Bronnen vermelden Plannen & uitvoeren Digitaal plannen Tedoenlijstjes Beter presenteren Presentatievormen Leren van games Leerzame games spelen Leerzame games maken Gezond gamen Soorten blogs Kenmerken van een blog Het schrijven van een blog Het maken van een blog Wachtwoord Privacy op sociale netwerken Ziek van internet 00

DEEL 2 SLIMMER OMGAAN MET JE LEVEN

Slimmer leven ... Thema 9 | Inside the Box
9.1 9.2 10.1 10.2 11.1 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 Overtuigingen Gebruik je talent! Slimmer werken Creatief denken Lezen & lters Echtheid Lef 00 Nieuwsgierigheid Lief 00 Delen = vermenigvuldigen Zoek knooppunten Wie deed het al? Saltos in je hart De eerste stap Fouten maken mag! Val op! 00 Intutie & stopborden 00 00 00 00 00

46 47
00 00

Thema 10 | THinKing oUt oF the Box

51
00 00

4 5 6
00 00

Thema 11 | Learning oUt oF the Box Thema 12 | Meeting oUt oF the Box

53
00

55
00

Thema 2 | Slimmer omgaan met HUiswerK

11
00 00

Thema 3 | Slimmer omgaan met bronnen (en de waarheid)

15
00 00 00

Thema 13 | Doing oUt oF the Box

60
00 00 00

Thema 4 | Slimmer omgaan met Planning

20
00 00 00

Thema 5 | Slimmer omgaan met Presentaties

23
00 00

Eindopdrachten
Eindopdracht deel 1 Eindopdracht deel 2

63

Thema 6 | Slimmer omgaan met gamen

28
00 00 00 00

Wat vind je op de site www.slimmerkunde-malmberg.nl?

Karin geeft nog meer tips over blogs Stephan over motivatie tijdens je studie Lex over hoe je beter kunt leren communiceren  Bas, Niels, Martijn en Egid schrijven over de laatste trends Anita over het Nieuwe (Samen)werken Meer info, tips & uitdagingen bij de themas Een aparte handleiding voor docenten Hoe is Slimmerkunde ontstaan en wat is de visie?  Bijdragen van leerlingen en docenten: tips uit de praktijk Nog veel meer slimme links Slimmerkunde bij lesuitval Slimmerkunde en jouw portfolio Workshops voor docenten Veel clips

Thema 7 | Slimmer omgaan met blogs

33
00 00 00 00

Thema 8 | Slimmer omgaan met veilig internetten

36
00 00 00

Slimme links Begrippen

2 Slimmerkunde

42 43
3

Woord vooraf
Slimmerkunde. Eigenlijk is elk vak op school er een onderdeel van. Je wordt dagelijks slimmer van wat je van docenten en medeleerlingen leert of zelf ontdekt. Toch vinden de samenstellers van Slimmerkunde dat je extra slim bent als je de vele mogelijkheden van internet (nog) beter benut. In je vrije tijd, maar zeker ook tijdens je studie. Je kunt vast goed uit de voeten met de computer, de digitale camera en je mobieltje. Maar weet je ook hoe je ze moet gebruiken om een vakantiebaantje te vinden bij Disney World? En hoe zet je internet in om zulke goede cijfers te halen dat je ouders het goedvinden dat je voor die droomklus een maand naar Amerika gaat? Weet je dat internet niet alleen hartstikke handig kan zijn voor het plannen van je huiswerk, maar ook voor je vrije tijd? Dat je in je digitale agenda door snel te schuiven met afspraken meteen kunt zien hoeveel tijd je over hebt voor andere dingen? Over hoe je moet msnen of gamen hoeven we je waarschijnlijk niets te leren. Maar wist je ook dat het vak natuurkunde een stuk gemakkelijker wordt, als je goed bent in Roller Coaster Tycoon? En weet je hoe je YouTube kunt inzetten voor dat moeilijke proefwerk Frans? Of dat de kans groot is dat vele duizenden mensen meedenken over een oplossing voor jouw probleem als je je tweet eindigt met #durftevragen? Gebruik je internet al om snel lmpjes te vinden en daaruit een stukje te knippen voor je presentatie? Heb je woordenlijst.org al bij Favorieten geplaatst om je spellingproblemen aan te pakken? Staat m.wrts.nl bij de favorieten op je mobieltje, zodat je onderweg naar de repetitie nog snel even je woordjes kunt oefenen? Weet je wat je moet doen als je je Hyves-proel wilt wissen? Over al dat soort zaken gaat deel 1. In deel 2 gaat het over slimmer leren leven. Hoe kun je ook met behulp van de computer je leven zo inrichten dat je veel werk kunt verzetten om je doelen te bereiken en toch genoeg tijd over hebt voor leuke dingen? De slimme antwoorden op deze en nog heel veel andere vragen vind je in Slimmerkunde of op de site www.slimmerkunde-malmberg.nl. Als je echt slim bent, ga je er enthousiast mee aan de slag. Dan levert Slimmerkunde je heel wat op en zeker niet alleen op school! Veel succes bij het slimmer worden, ook namens alle auteurs van dit boek n de site. Tjeu Seeverens, bedenker Gelukskunde en Slimmerkunde

Even voorstellen
Dit zijn je gidsen bij Slimmerkunde. De afgelopen tijd hebben zij al een tijdje met Slimmerkunde gewerkt. Ze geven je handige tips als je de teksten leest of aan de uitdagingen begint.

Yves, 14 jaar

Somaia, 15 jaar

thecoolhunter.net

Thomas, 16 jaar

Tjeu, Woord vooraf graag inkorten.

Margriet, 43 jaar

4 Slimmerkunde

DEEL 1 Slimmer internet gebruiken voor je studie

 Werk je liever met een digitale mindmap? Maak dan een account aan voor
Margriet:

een gratis versie van www.dropmind.com. Er zijn op internet ook andere goede programmas te vinden voor een digitale mindmap. Kijk maar eens bij www.bubbl.us. Je kunt daar, zonder een account aan te maken, zon mindmap maken. Op
www.wikimindmap.org kun je een mindmap laten maken door Wikipedia. Handig,

Thema 1 Slimmer omgaan met

want als je dan een woord niet kent, kun je het aanklikken om te zien wat daarover in Wikipedia staat.  Gebruik een zoekmachine om te onderzoeken welke onderwerpen aansluiten bij de vraag die jij hebt. Je kunt naar de site van de openbare bibliotheek gaan (www.bibliotheek.nl) en daar in het zoekveld een woord intypen. Bibliotheek.nl toont dan links op de pagina die te maken hebben met jouw zoekwoord.  Gebruik de woorden uit de woordenspin of de mindmap als zoektermen op internet. De zoekmachine zoekt naar websites waarin alle woorden voorkomen die jij invoert. Als je meer woorden gebruikt, is het handig om gebruik te maken van de optie uitgebreid zoeken (of advanced search). Daarin kun je aangeven of je wilt zoeken op alle woorden, op het ene of het andere woord of misschien zelfs op een hele zin.  Beheers je andere talen? Vertaal dan de trefwoorden en gebruik die als zoektermen. Maak dan ook eens gebruik van de versie van Google die speciaal zoekt naar informatie uit dat land. Met Google.de vind je extra informatie uit Duitsland, Google.fr zoekt extra goed in Franse sites en Google.co.uk levert je extra
Thomas:

inFormatie
Heb je weleens uren gezocht naar informatie voor een werkstuk dat je moest maken? Was je tevreden over het resultaat? Gokje: waarschijnlijk niet! Misschien had je te veel informatie, waardoor je niet meer wist hoe je moest beginnen. Of je kon helemaal niets vinden. Of op de ene site las je iets wat ergens anders weer werd tegengesproken. Geen last van gehad? Probeer dan maar eens op te zoeken wat het snelste dier ter wereld is. Je zult verbaasd zijn over het aantal verschillende antwoorden! Informatie vinden waar je echt iets aan hebt, is dus niet zo eenvoudig als het lijkt. In dit thema helpen we je verder. Je krijgt slimme tips om precies te vinden wat je zoekt.

treffers op uit Engelse websites.  Het internet is groter dan Google: gebruik ook eens een andere zoekmachine, bijvoorbeeld www.ilse.nl (Nederland) of www.yahoo.com (internationaal). Elke zoekmachine levert een ander resultaat. Op de site www.langreiter.com kun je zien hoeveel treffers hetzelfde zijn als je zoekt met Google en met Yahoo. Vul maar eens het woord zoekmachines in: van de eerste honderd resultaten van beide zoekmachines zijn er maar vier hetzelfde. Het is dus de moeite waard vaker een andere zoekmachine te gebruiken!  Elke zoekmachine presenteert de zoekresultaten op een andere manier. Een bijzondere zoekmachine is Spezify: daarmee zoek je in n keer naar websites,

1.1 Brainstormen
Je zoekt informatie over een onderwerp. De kans dat je ff googelen denkt, is groot. Als je voor jezelf snel iets over een onderwerp wilt weten, is daar niets mis mee. Heb je meer informatie nodig of wil je zeker weten dat de informatie klopt? Bijvoorbeeld voor een werkstuk, een presentatie, een website, een blog of een artikel? De volgende aanpak kan ervoor zorgen dat wat je gaat bedenken en maken ook nog eens van een goede kwaliteit is. Tik nu eens niet het onderwerp meteen bij Google in. Er zijn heel wat andere mogelijkheden om op zoek te gaan naar de informatie die je graag wilt hebben.
Thomas:

afbeeldingen en lms, MSN- en Twitterberichtjes en nog veel meer. Alle zoekresultaten worden in n scherm bij elkaar gezet. Die manier van presenteren helpt je vast en zeker bij je zoektocht naar informatie.

 Begin eerst met een brainstormronde: welke informatie kan voor jou belangrijk zijn? Daarvoor hoef je niet meteen je iPad, smartphone, laptop of pc te gebruiken. Een papiertje om een woordenspin of een mindmap op te schrijven is ook een uitstekend begin.

Uitdaging 1

a Ga naar www.spezify.com. Tik als zoekopdracht middeleeuwen in. Doe dat ook
nog eens met een eigen onderwerp of de naam van jouw favoriete band of club.

b Schrijf drie momenten op waarop jij Spezify heel goed zou kunnen gebruiken.
1 2 3

6 Slimmerkunde Thema 1 Slimmer omgaan met informatie 7

1.2 Informatie vinden

Laat er geen misverstand over bestaan: zoekmachines zijn fantastisch. Maar er zijn veel meer mogelijkheden om aan goede informatie te komen.

Uitdaging 3
Welke van de bovenstaande tips ga je vanaf nu gebruiken? Startpagina wel/niet, omdat 

Uitdaging 2

Begin van een antwoord intikken wel/niet, omdat 

a Kies een onderwerp waarover je bijvoorbeeld een werkstuk zou willen maken.
Ga dan na of er een startpagina bestaat over jouw onderwerp. Tik daarvoor jouw zoekopdracht + startpagina in bij het zoekscherm van je zoekmachine. Dan vind je bijvoorbeeld dieren.startpagina.nl. Probeer het maar eens uit met je eigen onderwerp. Wat is het resultaat? Naar blogs over onderwerp zoeken wel/niet, omdat  Twee sites naast elkaar in zoekscherm wel/niet, omdat 

Een slimme aanpak om aan informatie te komen, is de zoekopdracht beginnen met hoe, wat of waar. Tik maar eens in: hoe moet ik een website maken? Of: wat is een account? Of: hoe vind ik het meewerkend voorwerp? Nog slimmer is het vaak om het begin van een antwoord bij de zoekopdracht in te tikken. Dus niet Waar werd Napoleon naar verbannen?, maar Napoleon werd verbannen naar. Een opdracht hierover vind je op de site
www.slimmerkunde-malmberg.nl.

Google
In de speurtocht naar informatie, gebruiken de meeste mensen Google. Dat blijkt ook wel uit de top 5 van de meest populaire zoekmachines van Nederland (zomer 2010): 1 Google: 95,61% 2 Bing: 2,67% 3 Ask Jeeves: 0,89% 4 Yahoo: 0,43% 5 Altavista: 0,05% Uit onderzoek blijkt dat velen slechts een klein deel van de mogelijkheden van Google benutten. Daarom deze tips.  Kies minimaal drie zoekwoorden uit en gebruik dubbele aanhalingstekens als deze woorden bij elkaar horen. Hoe vindingrijker je met het invullen van zoekwoorden bent, hoe verrassender en beter het resultaat is. Stel, je wilt voor een Frans proefwerk de belangrijkste grammatica nog eens herhalen. Dan levert de zoekopdracht Franse grammatica al heel wat op. Maar plaats je daarvoor ook nog het woordje basisregels (dus: basisregels Franse grammatica), dan kom je bijvoorbeeld bij een site als
www.infonu.nl uit. Die heeft bij het submenu educatie

 Ga eens op zoek naar PowerPoints van anderen als je een spreekbeurt moet houden. Dit kan door in geavanceerd zoeken aan te geven dat je zoekt naar (Nederlandstalige) PowerPoint-bestanden.  Ga naar www.google.nl/alerts en vul er een zoekopdracht of jouw onderwerp in. Google gaat dan op vaste tijden voor jou op zoek naar wat vandaag of gisteren over dat onderwerp op internet is verschenen. Het resultaat stuurt Google, verpakt in n e-mailberichtje, naar je toe. Je kunt zelf aangeven of je bijvoorbeeld dagelijks of wekelijks van deze service gebruik wilt maken. Heel goed te gebruiken in de weken voordat je je werkstuk moet inleveren of je spreekbeurt moet houden. Maar ook om op de hoogte te blijven van alles wat er bijvoorbeeld over je hobby op internet aan nieuws verschijnt. Je kunt die alerts binnen laten komen via de mail, maar ook via je RSS-reader (zie het volgende punt). Kies slim; houd zoveel mogelijk de informatie over n onderwerp op n plaats bij elkaar.  Ontdek de mogelijkheden van RSS. Dat is een fantastische manier om altijd op de hoogte te blijven van de updates van je favoriete sites, zonder die steeds te moeten checken op nieuws. Dit klinkt heel simpel en handig en dat is het ook. Je hoeft eigenlijk maar een paar eenvoudige handelingen te doen. 1  Tik bij Google in: Google Reader handleiding. Lees wat op het scherm verschijnt en je kunt meteen aan de slag als je een Google-account hebt of aanmaakt.

Als je een, twee of meer echt favoriete sites rond jouw zoekopdracht hebt gevonden, tik deze dan samen in de zoekmachine in. De combinatie zorgt ervoor dat je in sites of lijsten terechtkomt van mensen die dezelfde dingen leuk en interessant vinden. Waarschijnlijk staan op hun site ook nog links rond jouw onderwerp die jij nog niet had gevonden.

b Probeer de tip hierboven uit met jouw onderwerp. Kies een van de gevonden
sites uit en ga op zoek naar links. Welke links lijken je interessant?

Er zijn meer mensen op internet te vinden die zich met hetzelfde onderwerp bezighouden. Hoe kun je zo iemand vinden? Voeg blog of weblog toe aan je zoektermen. Dan kom je bij sites uit van mensen die iets persoonlijks over dat onderwerp hebben geschreven. Of zij hebben in hun blog belangrijke informatie
Thomas:

verwerkt.

en school niet alleen dat gevraagde uittreksel van de Franse grammatica staan, maar nog veel meer interessante informatie voor je studie.  Conclusie: besteed extra aandacht aan de kwaliteit van je zoekwoorden!

c Ga op zoek naar een weblog over jouw onderwerp. Dat kan bijvoorbeeld via
www.blogsearch.google.nl (Google blogs). Probeer het uit! Wat vind je van de

gevonden blogs?

8 Slimmerkunde

Thema 1 Slimmer omgaan met informatie 9

2  Als je een abonnement wilt nemen op een site, kun je op de site zoeken naar een RSS-logo.

 Zoek ook de mogelijkheden van Netvibes uit. Dat is een online desktop die je helemaal persoonlijk kunt maken. Je kunt Netvibes gebruiken als startpagina, maar ook om jouw gevonden informatie op overzichtelijke wijze te ordenen. Door een nieuw tabblad aan te maken kun je gelijk beginnen met het onderzoek naar jouw onderwerp. Zoek bijvoorbeeld met Google blogs op blogs over jouw onderwerp en voeg ze toe aan het tabblad in Netvibes. Wat ook handig aan Netvibes is, is de mogelijkheid om een dashboard toe te voegen. Op deze manier kun je een pagina maken, die alles op het net in de gaten houdt over het onderwerp dat jij in de zoekbox typt.

 Veel sites hebben dat logo in hun opmaak verwerkt. Als dat niet zo is, dan vind je het meestal in de adresbalk. Bijna elke grotere site heeft zon logo. Het enige wat je nu moet doen, is op dit logo klikken en kijken of Google Reader erbij staat. Is dat niet het geval? Klik dan bij Google Reader op een abonnement toevoegen. Plaats de URL van de site in de balk bij een abonnement toevoegen. 3  Check je RSS-feeds. Probeer je RSS-feeds dagelijks te checken, net als je e-mail. Als je merkt dat je een bepaalde feed niet vaak gebruikt, wis hem dan. Probeer ook opties als delen en mailen naar een ander te gebruiken. Op deze manier kun je klasgenoten, vrienden en andere mensen ook op de hoogte houden. Een paar voorbeelden van handige RSS-feeds zijn: nu.nl, YouTube, Hyves, Lifehacking.nl, blogs van mensen die je kent, de website van je school en vanaf nu natuurlijk
www.slimmerkunde-malmberg.nl.

Thema 2 Slimmer omgaan met

HUiswerK
Huiswerk leren en maken is waarschijnlijk niet het leukste wat je kunt bedenken. Zeker niet als je alleen maar boven een boek en wat aantekeningen zit. Je hebt dan vaak de grootste moeite om geconcentreerd te blijven. Er zijn uitstekende online hulpmiddelen om het huiswerk aantrekkelijker te maken en ook nog eens betere cijfers te scoren. In dit thema vind je er een aantal. Bijvoorbeeld samenwerken met andere leerlingen, leren van een online docent en bruikbare sites voor je huiswerk.

Somaia: Yves:

2.1 Je eigen virtuele docenten

Bij YouTube denk je misschien alleen maar aan leuke clips of lmpjes. Maar dit videokanaal wordt ook gebruikt door docenten of leerlingen om leerstof vast te leggen. Daarvan kun je handig gebruikmaken. Je hoeft alleen maar het juiste zoekwoord in te vullen. Het is slim om op tijd op zoek te gaan, bijvoorbeeld als je met een nieuw hoofdstuk begint. Wacht niet tot vlak voor het moeilijke proefwerk, want zoeken kost tijd en die heb je dan meestal niet. Vervolgens parkeer je het gevonden materiaal op je

Uitdaging 4
1 2 3

eigen YouTube-kanaal. Gebruik de zoekopdracht mijn eigen youtube kanaal als je niet weet hoe dat moet. Als je redelijk uit de voeten kunt met Engels, moet je zeker eens de Khan Academy (www.khanacademy.org) bezoeken. Sal Khan wilde een paar jaar geleden via het web zijn neefjes helpen bij hun schoolwerk. Hij plaatste lmpjes op YouTube waarin hij met spraak en een digitale pen op een zwarte achtergrond allerlei onderwerpen op een eenvoudige manier probeerde uit te leggen. De lmpjes werden al snel door anderen opgepikt en gewaardeerd. Zo groeide Khan Academy uit tot wat het nu is: een van de grootste en populairste Engelstalige online bronnen voor uitleg van lesstof, vooral voor de btavakken. Met www.dik.nl kun je zoeken naar lmpjes op basis van jouw zoekopdracht, niet alleen op YouTube, maar ook in minstens dertig andere bronnen. Een gevonden lmpje kun je heel eenvoudig naar je eigen kanaal op hetzelfde scherm slepen. Je kunt zelfs per vak een apart kanaal aanmaken met bruikbare lmpjes.

 Zoek op internet drie sites die het RSS-logo hebben. Schrijf voor elke site op waarom je wel of geen abonnement zou nemen.

Uitdaging 5 a Maak een Netvibes dashboard aan met de zoektermen die horen bij jouw
onderwerp uit uitdaging 2. Speel eens met de blokken op je dashboard. Deze kunnen geordend worden zoals jij dat wilt!

b Geef je mening over Netvibes.

Ook in andere hoofdstukken tref je nog heel wat tips aan over de zoektocht naar goede informatie op internet. Het is aan jou om te bepalen welke tips je overneemt om slimmer van dat enorme aanbod aan informatie gebruik te maken.
10 Slimmerkunde Thema 2 Slimmer omgaan met huiswerk 11

 Uitdaging 1

a Ga binnen je klas op zoek naar leerlingen die met hetzelfde vak moeite hebben.
Organiseer met die leerlingen een YouTube- en Dik.nl-bijeenkomst. Richt samen een vakkanaal met bruikbare videos in.

Goede huiswerksites
 Problemen met vervoegen van werkwoorden bij de moderne vreemde talen (MVT)? Bezoek dan: conjugation.com (Engels), www.leconjugueur.com of
www.verbuga.eu (Frans) of www.verbformen.de (Duits).

mogelijkheid om zelf vragen te stellen. De antwoorden kun je goed gebruiken bij scheikunde, natuurkunde of wiskunde A en B. Je vindt er ook de antwoorden op de vragen die andere leerlingen hebben gesteld.  Wil je een tip over een goed boek voor je lijst? Ga dan naar www.watleesjijnu.nl. Andere sites:
www.boekenzoeker.org en www.iedereenleest.nl.

b Noteer de naam van jullie vakkanaal. c Wissel de volgende les met je klasgenoten de namen van de vaklokalen uit.
Noteer ze hieronder.

 Problemen met grammatica, spelling of het formuleren van zinnen? Op www.cambiumned.nl vind je uitleg n een groot aantal oefeningen.  Vind je vakken als wiskunde, natuurkunde en biologie interessant? Meld je dan aan op het BestOfSciencevideokanaal van YouTube.

 Via de site www.newsmap.jp kun je de actualiteit van de hele wereld op n pagina binnenhalen. Selecteer het land (bijvoorbeeld Frankrijk) en je krijgt een overzicht van de actuele krantenkoppen van de Franse kranten. Op dezelfde manier vind je de belangrijkste krantenkoppen uit veel andere landen. Dat is uitstekend materiaal als je extra voor een vak wilt oefenen en de taal al een beetje beheerst. Of als er bijvoorbeeld groot nieuws is. Klik op een kop en je krijgt het artikel dat bij die kop hoort. Ook handig als je bijvoorbeeld in de klas bij Frans, Duits of Engels n Nederlands over een actueel onderwerp moet discussiren.

2.2 Vind de juiste sites!

Als je bijna elke dag met n bepaald schoolvak bezig bent, dan ben je daar natuurlijk behoorlijk fanatiek in. Een docent is zo iemand. Een andere eigenschap van een goede docent is dat hij of zij helemaal kickt op het overbrengen van zijn kennis over dat vak op andere mensen. Combineer dat en het is dus niet zo gek dat er heel wat docenten veel tijd en energie steken in het ontwerpen van uitstekende vaksites. Een uitstekend voorbeeld is de site www.antoinevandinter.nl/weblog, die je vindt door Frans & ICT als zoekopdracht te nemen. Op zulke sites staan vaak extra oefeningen en ook nog eens links naar andere vaksites. Het kan dat je op zon vaksite een uitleg tegenkomt die je beter begrijpt dan die van je vakdocent.
Thomas:

 Ook de moeite waard: tik bij www.eenmanierom.nl als zoekopdracht hersenen of mindmapping in. Je krijgt dan een artikel waarin heel wat bruikbare tips over de beste aanpak bij je studie opgenomen zijn. Bijvoorbeeld over mindmapping en snellezen. Dat zijn zeer handige technieken bij het huiswerk.  De site www.aljevragen.nl wil vooral graag dat je bepaalde examenbundels koopt, maar heeft ook de

Waar vind je vaksites?

 Gebruik een tip uit het eerste hoofdstuk: plaats de naam van een vak vr startpagina.nl, bijvoorbeeld natuurkunde.startpagina.nl. Doe dat ook met algemene schooltermen: schoolvakken.startpagina.nl.  Ga naar bekende sites als www.digischool.nl, www.collegenet.nl of
www.scholieren.com. Plaats wat je handig vindt in een aparte map! Meer

Yves: m.wrts.nl

Uitdaging 2
 Je kunt op internet heel wat overhoorprogrammas vinden, die tijdens het huiswerk uitstekend te gebruiken zijn. De bekendste vind je op: www.wrts.nl, nl.voctrain.com,
www.woordjesleren.nl, www.teach.nl en www.supermemo.nl.

Bezoek deze sites. Welk overhoorprogramma spreekt jou het meeste aan? Waarom?

interessante sites vind je in het aparte kader.  Sommige sites voor docenten zijn ook voor jou handig om te bezoeken. Ga maar eens naar www.wikiwijs.nl.

Op de site www.slimmerkunde-malmberg.nl vind je bij thema 2 een extra uitdaging over huiswerksites.

12 Slimmerkunde

Thema 2 Slimmer omgaan met huiswerk 13

Geboortegolf, negen maanden na een stroomstoring schrijven ze dan.

Thema 3 Slimmer omgaan met

Wetenschapper Hans van Maanen onderzoekt voor zijn werk deze verhalen kritisch. In zijn boek Goochelen met getallen vind je daarvan grappige voorbeelden. Dat van die stroomstoring en die babys ... helemaal niet waar! En voel jij je schuldig, omdat je een broodje kroket eet in plaats van een broodje gezond? Hoeft niet, schrijft prof. dr. Martijn Katan in zijn prettig leesbare boek Wat is nu gezond? Een bruin broodje kroket bevat

bronnen

(en de waarHeid)

minder calorien dan een dubbel belegd broodje gezond. Daar komt nog bij: Het vet in de kroket is meestal van de gezonde soort en de snack levert bovendien een aardige hoeveelheid ijzer. De boodschap van Katan: Eet bewust, maar geloof niet alles wat ze je wijsmaken over gezond eten.

Op internet vind je veel, heel veel informatie. Maar lang niet altijd klopt die informatie. Hoe weet je wat wel of niet de waarheid is? Daarover staan in dit hoofdstuk heel wat tips. Hoe kun je slim bronnen vinden, beoordelen en vermelden?

Daar komt nog bij dat lang niet bij alle onderwerpen even duidelijk is wat nu precies de waarheid is. De laatste vijftig jaar zijn Nederlandse rechters bijvoorbeeld verschillende keren teruggekomen op hun oordeel. Ze hadden lang gestudeerd op dat oordeel en dachten dat ze op grond van de feiten de waarheid hadden achterhaald. Maar door later nog eens met een frisse blik naar bestaande en nieuwe gegevens

3.1 Op zoek naar de waarheid

Mensen hebben eeuwenlang geloofd dat de aarde een platte schijf is. Pas in 1492 bewees Columbus met zijn beroemde reis naar Amerika dat de aarde een bol is. In 1957 vertoonde de BBC een lmpje over de oogsttijd van spaghetti in Zwitserland. Je vindt het op www.slimmerkunde-malmberg.nl. Vele kijkers trapten in deze 1 aprilgrap. Ze belden de omroep met de vraag hoe ze hun eigen spaghettiplantje konden kweken! In de vorige eeuw konden fabrikanten nog dokters opvoeren die vertelden hoe goed een sigaretje voor je was. Er zijn verschillende bronnen waarmee nieuws en/of (achtergrond)informatie verspreid wordt: via krant, radio, tv en internet bijvoorbeeld. Bij krant, radio en televisie werken mensen die beroepsmatig met nieuws en informatie bezig zijn. Het is hun werk om bij elk bericht na te gaan of de informatie klopt. Van een journalist mag je verwachten dat hij feiten controleert. Toch is dat niet altijd zo. Om dat aan te tonen werden er vorig jaar in Belgi persberichten verstuurd met verhalen die nep waren. Toch namen veel kranten die berichten klakkeloos over. Ook Paul de Leeuw had het in zijn tv-show over nepberichten. Tik op YouTube maar eens als zoekopdracht jongen wordt geen stierenvechter in. Maar op internet moet je eigenlijk nog meer op je hoede zijn. Iedereen mag en kan alles op internet zetten. Ook anoniem. Je bent vast weleens in een 1 aprilgrap getrapt. Je hoeft je daar echt niet voor te schamen. Zelfs professionele journalisten trappen immers weleens in een neppersbericht. Misschien komt dat omdat het een leuk verhaal oplevert voor hun krant.

te kijken, moesten ze hun oordeel bijstellen. Ze hadden een nieuw idee over wat de waarheid was. Sommigen vechten tegen wat bijna iedereen als de waarheid beschouwt. Dat kan gevaarlijk zijn. Ze ontkennen bijvoorbeeld het bestaan van de Holocaust, de verschrikkelijke vervolging en het uitmoorden van ongeveer 6 miljoen Joden in de Tweede Wereldoorlog. Ze publiceren documenten waarin bewijzen worden gegeven voor hn waarheid. Geloof dus niet alles wat je via de media leest, ziet of hoort.

Uitdaging 1

a Zoek op internet een voorbeeld van een 1 aprilgrap die zo goed was, dat jij er
ook ingetrapt zou zijn.

b Zoek op internet een voorbeeld van een onderwerp waarbij er hevige discussie is
over wat de waarheid is.

c Vraag iemand eens via Google op zoek te gaan naar informatie over Martin
Luther King. Bekijk samen de volgende twee sites (bij de vijf eerste resultaten):
www.martinlutherking.org en www.thekingcenter.org.

d Zijn deze sites over Martin Luther King betrouwbaar? Scroll in elk geval tot
onderaan de pagina en klik op Hosted by Stormfront. Wat heb je ontdekt?

14 Slimmerkunde

Thema 3 Slimmer omgaan met bronnen (en de waarheid) 15

3.2 Slim zoeken

Wat doe je als je iets wilt weten? Precies: je tikt wat trefwoorden bij Google in, en hopla het antwoord staat op je scherm. De Nederlandse onderzoekster Amber Walraven is kritisch over het zoekgedrag van scholieren: Wil je de goedkoopste aanbieding van het beste mobieltje ... laat leerlingen maar los en vijf minuten later hebben ze het antwoord voor je. Op school werkt het anders. Gaat het bij biologie om een onderwerp als gezonde voeding, dan citeren ze zonder blikken of blozen uit een website van Burger King.
Thomas:

3.3 Checklist: hoe betrouwbaar is mijn bron?

Waarschijnlijk weet je dat spaghetti niet aan een plant groeit. Hopelijk werkt het BBC-lmpje uit de inleiding vooral op je lachspieren. De werkelijke bereidingswijze van spaghetti is gemakkelijk te vinden op het internet. Maar over lang niet alle onderwerpen vind je zo eenvoudig de juiste informatie. Een samenvatting van een boek door een scholier kn goed gemaakt zijn, maar als bron voor je werkstuk is het beter een recensie van een bekende boekensite te kiezen. In deze paragraaf geven we je een checklist die je helpt de betrouwbaarheid van een bron vast te stellen. Houd de lijst eens bij de hand als je aan het zoeken bent voor bijvoorbeeld een belangrijk werkstuk of project.

Je wilt natuurlijk graag bewijzen dat Walraven het bij het verkeerde eind heeft, dat jij wel slim bent als het om zoeken gaat. In deze paragraaf geven we een aantal praktische tips.  Denk voordat je gaat zoeken na over het onderwerp. Je vindt een speld in een hooiberg sneller als je weet hoe hij eruit ziet ... Wat is precies je vraag en wat weet je al van het onderwerp? Welke organisaties zijn betrouwbare bronnen? Welke woorden en synoniemen (gebruik daarvoor ook de site synoniemen.net) horen bij het onderwerp? Deze kun je later gebruiken in een slimme combinatie van zoekwoorden. De vuistregel is: hoe nauwkeuriger je zoekopdracht, hoe beter het resultaat.  Google vindt niet alles. Dat kan ook niet: een zoekmachine gebruikt gemiddeld maar 20 tot 30 procent van alle websites. Daarom schreven we bij thema 1 al dat het slim is om voor werkstukken en grotere studieopdrachten meer dan n zoekmachine te gebruiken. Maar voor zulke opdrachten is er nog iets wat je moeten weten. Veel beschermde gegevens, zoals onderzoeks- en testrapporten of bepaalde wetenschappelijke artikelen uit kranten en tijdschriften, zijn niet toegankelijk via Google of soortgelijke zoekmachines. Deze informatie vind je wel via databanken waarop je meestal een abonnement moet hebben. Bibliotheken hebben dit soort abonnementen vaak afgesloten. Bezoek dus bij een uitgebreidere opdracht zoals een werkstuk ook een bibliotheek om toegang te krijgen tot andere bronnen.  Kijk bij een zoekmachine verder dan zoekresultaat nummer 1. In de meeste gevallen is het verstandig om gesponsorde zoekresultaten over te slaan, omdat ze vaak verwijzen naar paginas met voornamelijk reclame.

Checklist betrouwbaarheid sites

 De website bevat informatie over de doelstelling van de makers: wat willen zij met deze site?  De informatie op de website is goed bijgehouden en is, waar dat kan, actueel.  De inhoud van de site is goed te controleren.  De feiten en meningen zijn duidelijk gescheiden.  Als de maker iets aan de site wil verdienen, staat dat duidelijk vermeld.  Op de site staan goede bronvermeldingen.  De website bevat informatie over wanneer er iets nieuws is geplaatst (publicatiedata).  Bij het vragen om persoonsgegevens wordt aangegeven wat er met de ingevoerde gegevens gebeurt.  De website bevat geen aanstootgevend materiaal of andere schadelijke elementen.  De website verwijst niet rechtstreeks naar andere websites die mogelijk fout zijn.  De afzender/maker van de website is duidelijk vermeld.  De maker van de website kan eenvoudig worden benaderd via de contactgegevens.  De website overtreedt geen wetten op de privacy.  De website respecteert het auteursrecht van anderen.  Als de website een forum of chat bevat of daarnaar linkt, is dit onderdeel voldoende beheerd om (vooral kinderen) een veilige omgeving te bieden.  De website bevat informatie over de schrijvers, de teksten of artikelen. Tip: zoek meer informatie over de schrijver en oordeel dan of de schrijver volgens jou betrouwbaar is.  De kwaliteit van een website wordt ook bepaald door de aantrekkelijkheid en gebruiksvriendelijkheid: - een gemakkelijke URL (zie ook de tip van Margriet hiernaast); - het taalgebruik is goed; - een prettig werkende zoekmachine; - een korte laadtijd; - herkenbare en goed werkende links en knoppen; - je verdwaalt niet en weet altijd waar je je op de site bevindt.

Margriet:

Somaia:

Uitdaging 2
 Bezoek de dichtstbijzijnde bibliotheek. Vraag eens welke bronnen je er kunt inzien die niet beschikbaar zijn op je computer thuis. Schrijf enkele van deze bronnen op.

16 Slimmerkunde

Thema 3 Slimmer omgaan met bronnen (en de waarheid) 17

 Uitdaging 3
 Bekijk een aantal paginas van de volgende websites aan de hand van de checklist. Hoe betrouwbaar vind je deze site en waarom?
www.hetklokhuis.nl 

Thema 4 Slimmer omgaan met

www.hartstichting.nl 

Planning
Je kunt iedere minuut van je leven maar n keer invullen. Waarschijnlijk kun je zoveel leuke dingen bedenken om te doen, dat je vaak het idee hebt dat je tijd te kort komt. Afspreken met je vrienden, leuke videos bekijken op YouTube, een game spelen, sporten, uitgaan ... wat een keuzemogelijkheden! Maar er zijn natuurlijk ook nog de dingen die moeten gebeuren: leren voor een proefwerk, je hond uitlaten, slapen ... Geen stress! In dit hoofdstuk bespreken we het digitale gereedschap dat je helpt om je tijd zo efcint mogelijk te besteden: slim plannen door digitale agendas en tedoenlijstjes te gebruiken en je zo min mogelijk te laten aeiden.

www.wikipedia.nl 

www.bontvoordieren.nl 

home.claranet.nl/users/termaten/netscape/boekvr.htm 

3.4 Les 2.0

Thomas: www.zoekprof.nl/achtergronden

4.1 Plannen & uitvoeren

Plannen maken is niet moeilijk. Als we je nu een minuut zouden geven om
Yves:

Natuurlijk zijn er op internet ook sites te vinden waar zeer betrouwbare en bij je studie heel goed te gebruiken bronnen bij elkaar staan. Een goed voorbeeld is de site
www.les20.nl. Op www.slimmerkunde-malmberg.nl staat bij thema 3 een opdracht over

te bedenken wat je volgende week allemaal wilt gaan doen, heb je zo een lijstje klaar met grote en kleine activiteiten. Het wordt moeilijker als je al je plannen ook moet gaan uitvoeren. Er komen altijd weer onverwachte leuke en minder leuke dingen tussendoor. Je hebt even echt geen zin in dat ene klusje of je hebt toch veel meer tijd nodig dan gedacht voor je hobby. Of voor het maken van je huiswerk en het werken aan een project. De belangrijkste tip is daarom: plan niet te veel activiteiten achter elkaar. Reserveer ook voldoende tijd in je agenda voor onverwachte dingen. Een goede regel hiervoor is om maximaal 60 procent van je tijd vooraf te plannen. De rest van je tijd vult zich toch wel J.

deze site.

3.5 Bronnen vermelden

Als je een werkstuk of presentatie maakt, vermeld je je bronnen. Waarom is dat nodig? Als je letterlijk citeert, is het volgens de Auteurswet verplicht de bron te vermelden. Je laat hiermee zien dat je je onderwerp serieus hebt bestudeerd.
easybib.com

Er zijn verschillende manieren waarop je je bronnen kunt noteren. Misschien zijn er op jouw school ook afspraken over hoe je bronnen moet noteren. Vraag ernaar bij je docent Nederlands: die kan er vast meer over vertellen. Om bronnen te vermelden in je werkstuk kun je ook gebruik maken van die functie in Word 2007. 1 Ga naar het tabblad Verwijzingen. 2 Kies dan voor Bronvermelding invoegen. 3  Typ n keer de gegevens van het boek of de website. Het programma plaatst een verwijzing in de tekst en maakt een mooie lijst aan het einde van je werkstuk. In Word 2003 kies je in het menu Invoegen de opdracht Verwijzing. Op de site
www.slimmerkunde-malmberg.nl tref je een apart hoofdstuk aan over hoe je Word nog

4.2 Digitaal plannen

Digitale agendas zijn een geweldig hulpmiddel bij het plannen van al die activiteiten. Een papieren agenda kun je vergeten. Een digitale agenda kun je op je mobieltje, laptop of pc op elk gewenst moment oproepen.

18 Slimmerkunde

Thema 4 Slimmer omgaan met planning 19

Inwin 3
vaker slimmer kunt inzetten.
Thomas:
Natuurlijk eindigen we dit hoofdstuk met onze eigen bronnen voor dit hoofdstuk: Katan, Martijn: Wat is nu gezond? Fabels en feiten over voeding. Amsterdam: Bert Bakker, 2008. Maanen, Hans van. Goochelen met getallen: cijfers en statistiek in krant en wetenschap. Amsterdam: Boom, 2009. Mijland, Erno. Googelende scholier: vaardig, maar niet kritisch. Computers op school (2009): 6-7.

Digitaal plannen met Google

Heb je een Gmail-account? Maak dan gebruik van Google agenda op calendar.google.com. Google bewaart de gegevens voor je op een veilige plek. Er zijn duidelijke overzichten per dag, per week en per maand.  Voor al je te plannen activiteiten maak je blokjes aan. Je kunt deze verschuiven als je planning verandert, dus geen gekras en geklieder.  Bepaalde activiteiten kun je een eigen naam en kleur geven: schoolwerk wordt bijvoorbeeld rood, vrijetijdsbesteding groen en de andere activiteiten krijgen een gele kleur van jou.  Je kunt anderen uitnodigen voor een afspraak, bijvoorbeeld bij een groepswerkstuk. Slechts n persoon hoeft de gegevens in te vullen.  Terugkerende activiteiten, zoals de vaste trainingsavond van je sportclub, verjaardagen van je vrienden of de drie opeenvolgende bijeenkomsten van je projectgroep, hoef je maar n keer in te voeren.  Je kunt in je agenda zoeken op trefwoord: wanneer was ook alweer dat proefwerk wiskunde?  Je kunt je agenda delen met anderen, zodat zij er altijd in kunnen kijken. Je (project)groep kan zo meteen zien wanneer er een afspraak kan worden gepland.

Digitale tedoenlijstjes
 Google agenda heeft een takenlijst: handig als je de agendafunctie toch al gebruikt.  Speciale programmas voor tedoenlijstjes zijn bijvoorbeeld te vinden op
www.rememberthemilk.com en tadalist.com. Beide werken zowel op de computer Margriet:

als op een modern mobieltje. De gegevens worden centraal bewaard, dus je beschikt altijd over het actuele lijstje.  Wil je je tijdens je huiswerk concentreren op een paar taken, dan kan de site www.nowdothis.com heel handig zijn. Klik op edit list, vul het lijstje van taken in, klik na elke uitgevoerde taak op done en werk zo het lijstje af tot het bevrijdende all done! op je scherm staat. Combineer dit met een digitale tijdklok voor elke taak (zie de tips & tools). Het helpt!  Moet je als groep samen veel taken uitvoeren? Gebruik dan een speciale, gratis tool voor studenten: www.mijnprojectgroep.nl.

Uitdaging 2

a Maak een gratis account aan in een van de bovengenoemde programmas. Vul je
tedoenlijstje met alle klusjes en taken die je binnenkort moet doen.

Thomas:

Uitdaging 1

a Zoek op internet naar andere digitale agendas. Vergelijk de gevonden agendas

met de Google agenda. Onderzoek of je mobieltje de mogelijkheid heeft deze agenda te tonen en te synchroniseren. Wat wordt uiteindelijk jouw favoriete digitale agenda en waarom?

b Welke site heb je gekozen en waarom?

b Houd een week lang een digitale agenda bij. Noteer daarna jouw conclusie over
digitale agendas.

Concentratie
Je wilt je tijd zo efficint mogelijk gebruiken? Dan is het toverwoord: concentratie. Bij moeilijkere opdrachten ben je vaak pas na zon tien minuten werken zo geconcentreerd dat je brein optimaal is ingesteld op het werk. Dat wijst onderzoek uit. Je herkent het beslist: je bent aan het lezen of kijkt naar een spannende lm. Je mobieltje maakt het bekende geluid. Na een minuut hang je weer op, maar Er wordt wel gezegd dat jongeren kunnen multitasken, dat ze tegelijkertijd kunnen smsen, hyven en studeren. Dat is niet zo. Je kunt alleen twee dingen tegelijk doen als je een van die dingen op de automatische piloot kunt doen: je kamer opruimen en een telefoongesprek voeren bijvoorbeeld. Een sms versturen, tien minuten studeren, een lmpje op je Hyves-pagina zetten, weer tien minuten studeren ... het kan. Maar het is geen multitasken: je doet de dingen niet tegelijkertijd, maar steeds kort na elkaar. Efficint is het niet. Als je wordt afgeleid door de telefoon, de deurbel, een bliepende melding van een nieuw smsbericht, je broertje dat gitaar speelt (of dat probeert) in de kamer naast de jouwe ... dan is dat funest voor je concentratie. Hoe je dat kunt voorkomen? Lees de vijf tips en tools in het volgende kader maar eens.

4.3 Tedoenlijstjes
Een ID-kaart regelen op het gemeentehuis voor een schoolreis naar het buitenland. Je oom bellen of je in de vakantie zijn kano mag lenen. Die nieuwe sneakers gaan bekijken als je een keer in de stad bent. Iedereen heeft wel van die kleine dingen die niet veel tijd kosten, maar die wel een keer moeten gebeuren of op je verlanglijstje staan. Als je die niet noteert, vergeet je ze.

voordat je weer lekker in het verhaal zit, ben je zo tien minuten verder.

20 Slimmerkunde

Thema 4 Slimmer omgaan met planning 21

Vijf tips & tools!

Hoe kun je de technologie gebruiken als je je minder wilt laten aeiden? 1  Zet alles wat piept en belt op stil. Denk aan het (tril) alarm van je mobiele telefoon en alerts voor berichten in je mail of MSN. 2  Kies een rustige of liever nog een niet-bewegende schermbeveiliging voor je computerscherm als je even zonder de computer kunt werken. Stel je computer zo in dat je de schermbeveiliging eenvoudig handmatig kunt starten, bijvoorbeeld met een toetscombinatie of muisbeweging. 3  Werk je op de computer, zorg er dan voor dat je alleen het venster ziet dat je gebruikt. Alle andere vensters en icoontjes leiden alleen maar af. Gebruik voor je Windows-computer het programma Drop Cloth (via
lifehacker.com/245774). Voor je Mac werkt Isolator goed

4  Zet een vertrouwd, rustgevend muziekje op. Het vertrouwde geluid drukt hinderlijke geluiden (buitenspelende kinderen, klussende buren) naar de achtergrond. Grappig is www.soundsleeping.com: mix je eigen rustgevende achtergrondgeluid. 5  Gedachten aan wat je zo meteen nog moet doen (ik moet om half 7 naar toneelles) kunnen afleiden. Het werkt rustgevend als je weet dat je een seintje krijgt als je je werk moet gaan afronden. Gebruik daarom een digitale tijdklok. Deze online tijdklok geeft een belsignaal als het tijd wordt voor iets anders:
www.online-stopwatch.com/eggtimer-countdown/full-screen

Thema 5 Slimmer omgaan met

Presentaties
Eerst noemen ze het een spreekbeurt. Daarna wordt het een presentatie en dat blijft zo als je een baan hebt. Hoe dan ook, zon spreekbeurt of presentatie kan heel erg leuk zijn om naar te luisteren. Maar soms vind je die misschien een beetje saai of val je er zelfs bij in slaap. Het is in elk geval slim om te leren hoe je een goede presentatie kunt houden. Bij dit thema ontdek je wat je misschien al wist: een goede presentatie is meer dan snel wat informatie opzoeken en daarvan een PowerPoint met wat effecten maken!

Waarschijnlijk heeft je mobieltje ook een tijdklok.

5.1 Beter presenteren

Een presentatie geven is soms best spannend. Daarom gaan we samen oefenen. Hoe vertel je je klasgenoten over jouw onderwerp? Als het heel leuk was, vertellen je klasgenoten dit weer verder. Zo horen steeds meer mensen over jouw verhaal.

(isolator.en.softonic.com/mac).

www.pzizz.com

Hoe maak je een presentatie?

Denk eerst na over wat je wilt vertellen.  Kies een onderwerp dat je zelf heel interessant vindt, bijvoorbeeld je hobby Op www.slimmerkunde-malmberg.nl vind je richtlijnen voor het gebruik van Fingertips. of iets waar je nieuwsgierig naar bent. Dat maakt het voor jou gemakkelijker om over te vertellen en voor je publiek leuker om naar te luisteren.  Zelf weet je soms al veel over een onderwerp, maar je moet natuurlijk kiezen wat je in je presentatie wilt vertellen. Bedenk daarom wie er naar je presentatie komen luisteren, hoeveel zij al weten over je onderwerp en wat voor hen interessant is.  Bedenk ook wat je met de presentatie wilt bereiken. Wil je dat je klasgenoten meer weten over het onderwerp (kennis)? Wil je dat ze na de presentatie
Yves:

Uitdaging 3
 Kies minimaal twee tips en tools uit de lijst hierboven die je de komende week gaat toepassen. Verklaar je keuze.

anders denken over het onderwerp (mening), wil je ze overtuigen (houding) of wil je dat ze iets gaan doen (gedrag)?

Op de site www.slimmerkunde-malmberg.nl vind je nog een extra uitdaging over hoe je goed kunt plannen.

Een goede presentatie is geen droge opsomming van feiten, maar het vertellen van een verhaal. Een verhaal heeft een begin, een midden en een eind. Met een verrassende, leuke of grappige opening trek je de aandacht van je publiek. Bijvoorbeeld met een quiz, met het voorlezen van een fragment uit een actueel artikel of met een uitdagende stelling of vraag.

22 Slimmerkunde

Thema 5 Slimmer omgaan met presentaties 23

 Uitdaging 2

a Op www.slideshare.net delen veel mensen presentaties. Kijk eens rond in deze
presentaties. Welk onderwerp vind jij interessant?

b Welke presentaties vallen je op?

c Waarom vallen deze presentaties je op? Let op inhoud, plaatjes, vormgeving en

opbouw.

Wanneer je verhaal af is, kun je beginnen met oefenen. Presenteren is spannend. Soms is het ook lastig om alles te onthouden. Oefen je presentatie daarom eerst voor de spiegel, voor je ouders of met vrienden.

Op internet vind je veel lmpjes van mensen die een geweldige presentatie geven, bijvoorbeeld op www.ted.com. Kijk eens naar de TEDTalks. Je begrijpt er misschien niet alles van, maar je kunt ook al heel wat leren van de manier waarop de sprekers hun presentatie geven. Je ziet wat anderen van de lmpjes vinden door de beoordeling.

5.2 Presentatievormen
Hoe houd je een presentatie? Dat kun je helemaal zelf kiezen. De manier waarop je presenteert, bepaalt sterk hoe je verhaal overkomt. Je mag voor de klas gaan staan en je verhaal vertellen. Je kunt ook de computer gebruiken om je verhaal visueel te ondersteunen. De meeste mensen gebruiken hiervoor PowerPoint. Dit programma is speciaal voor presentaties, maar dat wist je waarschijnlijk al. Maar er zijn nog heel wat andere mogelijkheden om jouw spreekbeurt anders te laten zijn dan die van je klasgenoten. Wil je samen op internet een presentatie maken? Dit kan bijvoorbeeld op prezi.com. Je hebt een leeg vel waarin je alleen of samen met anderen fotos, videos en tekst zet en aan elkaar plakt. Met Google Docs (docs.google.com) kun je ook samen online een presentatie maken.
Margriet:

d Schrijf na het kijken vijf dos and donts op voor je eigen presentatie.
Wel doen Niet doen

Een foto zegt veel meer dan tekst in je presentatie. Er zijn veel websites waar fotos op staan. Je kunt niet zomaar alle fotos gebruiken die je op internet vindt. Op sommige fotos zitten rechten. Dit betekent dat de foto van iemand anders is en dat je die niet mag gebruiken zonder het te vragen. Op speciale fotowebsites zoals www.flickr.com kun je fotos zoeken. Als er copyright bij een foto staat, mag je de foto niet zomaar gebruiken. Staat er een van de volgende creative commons-logos bij zon foto, dan mag je ze onder bepaalde voorwaarden wel gebruiken.

Uitdaging 1

Somaia:

a Kies een hoofdstuk uit een van je schoolboeken. Maak hiervan op eigen papier
een korte samenvatting in de vorm van een mindmap. Bij thema 1 vind je meer info over het maken van een mindmap.

b Bekijk de mogelijkheden van Prezi en ontwerp je eigen Prezi. Werk als volgt.
Ga naar de site www.eenmanierom.nl en vul daar als zoekopdracht prezi in.  Klik op Maak overzichtelijke en verbluffende presentaties met Prezi. Lees en bekijk wat je aan info over Prezi vindt. Ga naar prezi.com en maak een account aan. Voer als zoekopdracht copy of gelukskunde in. Bekijk ook andere Prezis. Bestudeer de tools van een Prezi. Ontwerp een eigen Prezi.

Creative commons
Naamsvermelding. Je mag de foto gebruiken, maar alleen als je de naam van de maker erbij zet. Niet-commercieel. Je mag de foto gebruiken, maar er geen geld mee verdienen. GeenAfgeleideWerken. Je mag de foto gebruiken, maar niet veranderen. GelijkDelen. Je mag de foto gebruiken en veranderen, als anderen dat straks ook weer mogen als jouw foto af is.

24 Slimmerkunde

Thema 5 Slimmer omgaan met presentaties 25

 Uitdaging 3
 Zoek vijf geschikte fotos voor je presentatie op internet, bijvoorbeeld op
www.flickr.com. Geef per foto aan wat je ziet en wat erbij staat over het gebruik.

1 2 3 4 5

Thema 6 Slimmer omgaan met

gamen

Super Mario, Pokmon, Guitar Hero, Halo, Gran Turismo ... klinkende namen uit de wereld van het gamen. Volgens de laatste onderzoeken gamen Nederlandse jongens gemiddeld bijna twee uur per dag en meisjes bijna n uur. Games zijn vooral een vorm van amusement, net als televisie, een goede lm of een goed concert. Of je het leuk vindt of niet: je kunt er ook veel van leren. Denk aan het omgaan met de computer, de oog-handcordinatie, het Engels of het creatief oplossen van moeilijke opdrachten.

Presentatietechnieken
 Bezoek de site www.schooltv.nl/beeldbank. Je vindt er meer dan 2200 clips met onderwerpen over alle schoolvakken. Die kun je gebruiken om je presentatie aantrekkelijker te maken. Bekijk op de website de promoclip. Daar zie je alle mogelijkheden.  Komt in je presentatie een stad of land voor? Dan kun je een 3D-kaart gebruiken van maps.google.nl. Op www.mapbuzz.com kun je zelf een kaart (maps) maken. Bijvoorbeeld van je buurt, maar ook van je speurtocht, je vakantieplaats of je schoolplein.  Wil je voor je presentatie een foto aanpassen? Op www.picnik.com kun je snel en eenvoudig een foto bewerken. Ook www.fototool.nl is een aanrader. Wil je een foto gratis en online in je browser pimpen met glitters, teksten en effecten? Ga dan naar
www.glitterfoto.nl. Dit is ook leuk voor de foto op je Margriet:

6.1 Leren van games

Er is een klein probleem met het gamen. Veel ouders en docenten zijn er niet mee opgegroeid en hebben zich er niet in verdiept. Ze kennen de wereld van het gamen vooral van negatieve verhalen in de media. Of ze snappen helemaal niet waar gamende jongeren mee bezig zijn. Volwassenen die jongeren vol overgave zien spelen, reageren vaak met opmerkingen als Wat is daar nou aan? of Kom toch eens achter die computer vandaan. Soms zijn hun zorgen best terecht. Er zijn jongeren die meer gamen dan gezond voor hen is. Maar de meeste jongeren hebben gewoon plezier, spelen online met vrienden en doen al spelende allerlei kennis en vaardigheden op. Niks mis mee. Integendeel!
Yves:

Dit hoofdstuk gaat vooral over begrip. Door beter te begrijpen wat gamen je oplevert, ga je bewuster om met gametijd en de keuze voor bepaalde spellen. Bovendien kun je beter uitleggen aan volwassenen wat je aan het doen bent en waarom je daar zon plezier in hebt.

 Het is heel handig om je presentatie online te zetten. Je hoeft dan geen usb-stick mee te slepen die je kunt kwijtraken. Gebruik liever het internet als een harde schijf. Er zijn veel programmas waarmee dat kan. Het allerbekendst is Google Docs. En show.zoho.com lijkt erg op Google Docs, maar heeft nog wat meer mogelijkheden. Bekijk de demo maar eens op de site. En als je je presentatie al met bijvoorbeeld PowerPoint of Keynote hebt gemaakt, kun je die natuurlijk ook in Dropbox zetten. Of nu je op straat voetbalt, voor de televisie hangt of gaat shoppen ... je leert van alles wat je doet. Het is niet mogelijk niet te leren. Mooi dat je van gamen dus ook wat leert. Misschien speel je The Sims en leer je op die manier het nodige over hoe je een kind opvoedt. Of je speelt Age of Empires, waarbij je strategisch moet bouwen aan je imperium. Misschien speel je een van de vele tycoon-games, waarin je bijvoorbeeld leert bouwen aan een achtbaan of alles te weten komt over hoe je een succesvolle dierentuin organiseert en indeelt. Met Guitar Hero leer je iets over muziek en met de Wii Fit leer je spieren gecontroleerd bewegingen uit te laten voeren. We gaan dus onderzoeken hoe je meer kunt halen uit games die je al speelt n hoe je serious games kunt gebruiken om van en mee te leren.

Hyves-profiel.  Met www.photoshow.com kun je slideshows en videos maken door je eigen fotos van internet te gebruiken. Voeg tekst en geluid toe en je hebt een eigen clip. Photopeach.com lijkt op PhotoShow, maar is gemakkelijker te bedienen. Er zit ook een leuk dingetje bij: je kunt er quizzen mee maken. Met animoto.com maak je ook mooie videoclips van je fotos.

26 Slimmerkunde

Thema 6 Slimmer omgaan met gamen 27

Inwin 5
 Wil je iedereen verrassen? Denk dan eens aan een Pecha Kucha. Dat is Japans voor chit chat of kletspraat, maar in de praktijk is het heel wat anders. Het gaat om korte presentaties waarbij twintig fotos precies twintig seconden in beeld staan. Een Pecha Kucha duurt dus precies zes minuten en veertig seconden. Meer tijd krijg je niet. Het is dus een reactie op al die lange, saaie lezingen, waarbij sprekers oplezen wat er op de PowerPoint-plaatjes te zien is!

Meer tips vind je op www.slimmerkunde-malmberg.nl.

Tot slot geven we je nog een aantal algemene tips over hoe je jouw presentatie boeiend kunt maken.

 Uitdaging 1

 b Zou dat ook gelden voor games waarin je juist een heel aardige persoon of een held speelt?

a Vul voor jezelf de Vragenlijst gamen in.

1   Welke games speel je zelf? Maak een top 5 van de meest door jou gespeelde titels. Schrijf bij elke titel het type/genre (bijvoorbeeld racegame), of je het spel online of offline speelt en op welk apparaat.
Titel 1 2 3 4 5 Genre Online /ofine Apparaat

lijst n e g a r V gamen


8  a In veel games zit reclame. Welke vormen van reclame ken jij rondom games of virtuele werelden?

 b Heb je voorkeuren voor bepaalde merken/producten gekregen door het gamen?

9  Heb je weleens een serious game gespeeld, bijvoorbeeld om te leren typen, iets te leren over een geschiedenisonderwerp of een rekenspel?

  2  Schrijf in trefwoorden op welke kennis en vaardigheden je opdoet met deze games.

3   Wat van die kennis en vaardigheden zou je nu of in de toekomst in het dagelijkse leven kunnen gebruiken?
In de toekomst In het dagelijks leven

10  Als een game echt bedoeld is om iets mee te leren, is het dan nog wel leuk om te spelen?

11  Aan welke eigenschappen moet een game voldoen om zowel leuk om te spelen als leerzaam te zijn?

4 Wat kun je vooral niet leren van games?

b Bespreek je antwoorden met een klas- of leeftijdsgenoot. Wat zijn de verschillen

en wat zijn de overeenkomsten tussen jullie antwoorden?

5  a In de geschiedenis van het onderwijs is er vooral geleerd met boeken. Als het gaat om leren, wat bieden games dan meer dan boeken?

Uitdaging 2

a Lees onderstaande stellingen. Bepaal met de klas en in overleg met je docent

over welke stelling een debat zal plaatsvinden. 1 Jongens zijn beter in games dan meisjes. 2 Een goede gamer hoeft nooit meer naar school. 3  Huiswerk wordt pas leuk als je het in de vorm van een game zou kunnen doen. de andere helft argumenten tegen de stelling.
Argumenten vr Argumenten tegen

b Waarin zijn boeken juist beter?

6 a Wat doe je zelf liever: gamen of lezen?

b Verdeel de klas in groepen. De ene helft schrijft argumenten vr de stelling op,

 b Wat maakt nu precies dat je het ene leuker vindt om te doen dan het andere?

7  a In sommige games kruip je in de huid van gewelddadige personages. Denk je dat je daardoor wordt benvloed?

c Debatteer in de klas over de stelling. Ken je de regels van een debat niet? De
regels vind je op www.debatinstituut.nl/onderwijs. Of lees de korte samenvatting.

Op www.slimmerkunde-malmberg.nl vind je nog een extra uitdaging over games.

28 Slimmerkunde

Thema 6 Slimmer omgaan met gamen 29

Regels debat
Bij een debat zitten de twee groepen tegenover elkaar. Er is ook een jury.  Een debat kent meestal drie beurten. Vooraf is bepaald hoe lang elke beurt duurt.  In de eerste beurt krijgen voorstanders en tegenstanders de kans hun argumenten in te brengen.  Als je spreekt, ga je staan. Er is steeds n persoon aan het woord.  In de tweede beurt mogen de voorstanders als eerste reageren op de argumenten van de tegenstanders. Daarna mogen de tegenstanders weer reageren. Als je niet kunt reageren op een argument van de andere partij, dan ben je het ermee eens.  In de derde beurt komen eerst de tegenstanders aan de beurt. Zij mogen een conclusie trekken en geven duidelijk aan waarom ze het niet eens kunnen zijn met de stelling. Het laatste woord is aan de voorstanders. Ze leggen uit waarom ze niet onder de indruk zijn van de argumenten van de tegenstanders en waarom de stelling dus waar is. Daarna wijst de jury de winnaar aan.

Serious games
Voorbeelden van goede, gratis downloadbare of online te spelen serious games of hun demos zijn:
www.professionals-thegame.nl en dan Operation Ibiza. 

Om sneller en leuker te leren met een game, kun je zelf op zoek naar passende games. Je kunt daarvoor terecht op verzamelpaginas op het internet. Kijk eens op
seriousgames.startpagina.nl.

Een 3D-simulatiespel waarin je de installatie bouwt voor een popconcert in een kasteel op Ibiza. Als je goed speelt, win je een goed concert.
www.tech-ed.nl. Los puzzels op met je technisch 

Je kunt ook kijken wat de makers van serious games te bieden hebben. De bekendste Nederlandse ontwikkelaars zijn:
www.deroodekikker.nl, www.ranj.nl, www.ijsfontein.nl.

inzicht.
13indeoorlog.nps.nl. Leer alles over het leven in 

Nederland in de Tweede Wereldoorlog en neem moeilijke beslissingen.

www.darfurisdying.com. Een spel over hongersnood  Yves:

en burgeroorlog.
www.miniconomy.nl. Speel online in een virtuele 

wereld waarin je kunt handelen, maar ook andere beroepen kunt uitoefenen.

6.2 Leerzame games spelen

Er zijn ook games die vooral bedoeld zijn om van te leren. Dat ze leuk zijn om te spelen is mooi meegenomen, maar het is niet het belangrijkste doel van de makers. We noemen dit serious games. De wereld van serious games ontwikkelt zich razendsnel. Er zijn games over de Tweede Wereldoorlog, over het dagelijkse leven in een ontwikkelingsland en over het runnen van een bedrijf. Er is dus veel meer dan de bekende Brain Trainer-games. In het onderwijs zijn deze games nog niet zo bekend bij veel docenten. Jammer, want je kunt er op een leuke manier snel heel veel van leren. Dat heeft onder andere te maken met de opbouw van games. Neem bijvoorbeeld een stukje wiskunde. Als een docent dat uitlegt voor de klas, zal het voor de ene leerling te snel gaan en voor de andere te langzaam. Bij een wiskundegame zul je eerst even met de stof spelen. Zodra je het eerste stukje beheerst, ga je naar een volgende level. Je speelt weer en zodra je goed genoeg bent, ga je verder naar de volgende level. Enzovoort. Een game past zich dus aan aan wat jij kunt en kent.

Uitdaging 3

a Misschien ken je al goede voorbeelden van serious games. Schrijf die op.

b Vergelijk je antwoorden met die van een klasgenoot. Noteer andere goede
serious games.

c Zoek vervolgens een leerzame game over:

topograe; de Tweede Wereldoorlog; ondernemen; gezond eten.

d Speel een van de gevonden spellen en schrijf op wat je ervan vindt.

Deel de internetadressen van de gevonden games en je mening over de kwaliteit ervan. Dat kan via www.delicious.com met de tags slimmerkunde en seriousgames. Jouw mening telt voor ons!

6.3 Leerzame games maken

Je leert het meest van wat je uitlegt aan anderen. Denk maar aan de spreekbeurten en werkstukken die je al eens hebt gemaakt. Je bent eerst heel intensief bezig met het verzamelen en ordenen van informatie over het onderwerp en je denkt lang na over hoe je die informatie zult overbrengen. Tot slot krijg je nog te horen hoe je dat hebt gedaan.
30 Slimmerkunde Thema 6 Slimmer omgaan met gamen 31

Behalve in spreekbeurten en werkstukken kun je ook iets uitleggen aan anderen via een game. Als je een game wilt maken over ademhaling, zul je je eerst heel goed moeten verdiepen in het onderwerp. Vervolgens moet je bedenken wat je de spelers van de game wilt leren en hoe je ervoor zorgt dat dat lukt door het spelen van de game. Ten slotte moet je ervoor zorgen dat de game ook leuk is om te spelen. Het ontwikkelen, ontwerpen en programmeren van een game is niet gemakkelijk. Toch kan iedereen met een aantal programmas en websites en een beetje handigheid een game maken. Het televisieprogramma Het Klokhuis heeft bijvoorbeeld voor dat doel de website gamestudio.hetklokhuis.nl.

Thema 7 Slimmer omgaan met

blogs
Somaia & Yves:

Uitdaging 4
 Bekijk de genoemde websites en de spellen die je er vindt. Maak alleen of met een groepje een eenvoudige game, als je dat leuk vindt. Je kunt je docent vragen of je een keer een game mag maken in plaats van een werkstuk of presentatie. Schrijf hier het resultaat dan op.

Wil je de wereld laten weten wat je bezighoudt? Lijkt het je leuk om te weten wat anderen daarvan vinden? Natuurlijk ken je al heel wat manieren om dat online te doen. Via krabbels en wwws op je Hyves of berichtjes via Facebook en MSN bijvoorbeeld. Misschien heb al eens een lmpje op YouTube geplaatst en heb je je vrienden gevraagd daarop te reageren. Of heb je je presentatie op www.slideshare.net gezet, zodat iedereen die kan zien. Dit thema gaat over een andere veelgebruikte toepassing om mensen te laten zien waarmee je bezig bent: een blog. Dat is een afkorting van weblog. Als je een eigen blog hebt, ben je een blogger.

6.4 Gezond gamen

De meeste jongeren zijn op een gezonde manier bezig met gamen. Dat wil zeggen dat ze plezier hebben in het gamen. Daarnaast hebben ze aandacht en tijd voor andere belangrijke dingen van het dagelijks leven: school, vrienden, sport, gezond eten en drinken, uitgaan enzovoort. Ben jij tevreden over hoe je omgaat met gamen? Lijdt je huiswerk er weleens onder of mopperen je ouders weleens als je te lang achter de computer zit? Slim met je tijd omgaan betekent af en toe eens stilstaan bij de dingen die je dagelijks doet. Aan het slot van dit hoofdstuk doe je dat voor het gamen ...

7.1 Soorten blogs

www.creativegamechallenge.nl.

Bij thema 1 en 2 hebben we je getipt om bij het zoeken naar informatie ook
blogsearch.google.com in te zetten. Je vindt dan heel wat blogs die over jouw

zoekopdracht gaan. Bij dit thema gaat het niet om info en meningen van anderen, maar om die van jou. Wij dagen je uit om over een eigen blog na te denken. Er zijn allerlei soorten blogs. Aan een goedbezochte blog kun je geld verdienen. Een voorbeeld is Nalden uit Amsterdam. Hij gebruikt zijn blog www.nalden.net om over allerlei nieuwe trends en gadgets te schrijven. Hij wil zoveel mogelijk mensen bereiken en dus doet hij dat in de Engelse taal. Nalden blogt zo goed dat allerlei bedrijven hem (fors) betalen als hij hun merk noemt. De meeste bloggers zien hun blog niet als een manier om geld te verdienen, maar als een persoonlijk dagboek dat zij graag met veel mensen willen delen. Een mooi voorbeeld is de blog van Slimmerkunde-auteur Karin Ramaker: www.met-k.com.
Somaia:

Uitdaging 5

a Wat zijn (voor een gamer) de voordelen van (lang) gamen?

b Wat zijn de nadelen van (lang en vaak) gamen?

Mensen die op reis gaan, doen daarvan vaak verslag via de site www.waarbenjij.nu. Neem er maar eens een kijkje: je vindt daar ook veel blogs van jongeren van jouw leeftijd.
Yves:

Ook kun je je blog gebruiken om de wereld iets over je idealen te vertellen. Mooie voorbeelden van zulke blogs zijn www.goodblog.nl en groenhuis.org. Ook blogs over hobbys zijn populair. Kijk maar eens op justmeandwhite.blogspot.com.

32 Slimmerkunde

Thema 7 Slimmer omgaan met blogs 33

 Uitdaging 1
 Ga via blogsearch.google.com op zoek naar enkele blogs die jou aanspreken. Er zijn bloggers die alleen linkjes in hun blog zetten (linkblogs), bloggers die alleen schrijven over hun werk (vakblog of bedrijfsblog) en mensen die het vooral leuk vinden om mensen te shockeren (shockblog). Er zijn bloggers die alleen schrijven over hun reizen (reisblogs) en nog veel meer. Schrijf in dit schema op welke blogs je hebt gevonden en wat voor een soort blog dat is (misschien heeft een talendocent je al eens verteld dat je dit ook wel het genre kunt noemen).
Naam blog Soort (genre) De moeite waard, omdat ...

Uitdaging 2
 Zoek op internet naar meer informatie over het verwerken van tags in je blok. Schrijf twee korte tips op. 1

7.3 Het schrijven van een blog

Voor de bezoekers van je blog is het belangrijk dat jij hen kunt boeien met wat je schrijft. Jij bent de uitgever van jouw blog en dus ook verantwoordelijk voor de inhoud.

7.2 Kenmerken van een blog

We hebben de kenmerken van een blog eens op een rijtje gezet.

Stelt die niet veel voor, is er geen mooie opmaak, is de blog niet persoonlijk of staan er veel taalfouten in? Dan zullen bezoekers jouw blog niet snel nog een keer bezoeken. Het is ook slim om jezelf vooraf een aantal vragen te stellen.

Kenmerken van een blog

 Een blog is een online dagboek. Als je daar regelmatig berichten (posts) plaatst, dan kun je na een tijdje veel bezoekers krijgen.  Wat je het laatst schrijft, komt vanzelf bovenaan te staan.  Er is meestal een reactiemogelijkheid, zodat de bezoekers van jouw blog hun meningkunnen geven.  Op een blog is een archief te vinden van de berichten die al wat ouder zijn.  Er is meestal een zoekfunctie, zodat je deze oudere posts kunt terugvinden.  Een blog heeft vaak de mogelijkheid om extra informatie weer te geven in de zijbalken, meestal in de vorm van widgets (ook wel gadgets genoemd). Dat zijn kleine blokjes met daarin handige of leuke toepassingen, zoals een spelletje, een overzicht van je favoriete filmpjes op YouTube of elke dag een aflevering van je favoriete stripverhaal. Zoek maar eens in een zoekmachine op google gadgets, dan vind je er een heleboel.  Je kunt in je blogposts ook fotos, videos en/of geluidsfragmenten (podcasts) plaatsen. Wil je je blog alleen gebruiken om te horen wat anderen van jouw filmpjes of fotos vinden, dan kun je dat beter doen op de sites waar je je fotos en filmpjes neerzet, zoals Flickr en YouTube. Bezoekers kunnen dan hun reactie plaatsen. Jij bepaalt of zij alleen mogen kijken of dat ze ook je werk mogen downloaden. Ook zijn er speciale groepen die net als jij het leuk vinden om zo mooi/leuk mogelijke fotos of films te maken. Als je je aansluit bij zon groep, wordt je werk bekeken door echte experts!  Berichten kunnen vaak voorzien worden van labels, tags of categorien: trefwoorden die aangeven waar de blogpost over gaat. Veel mensen gebruiken deze tags om je blog te doorzoeken naar berichten die voor hen interessant zijn. Zorg er daarom voor dat je elke post voldoende tags meegeeft, want dat vergroot de kans dat andere mensen op jouw blog vinden wat ze zoeken.

Blog-vragen
 Over welk onderwerp wil ik het op mijn blog vooral hebben? Hoe kan ik dit onderwerp eerst eens wat uitwerken?  Waar vind ik fotos, tekeningen en filmpjes over dat onderwerp waar geen copyright van anderen op zit en die ik dus vrij mag gebruiken?  Hoe vaak wil ik nieuwe posts op mijn blog plaatsen?  Hoe ga ik ervoor zorgen dat anderen mijn blog vinden en erop gaan reageren?
www.met-k.com

Bij het vinden van de antwoorden kan een mindmap handig zijn.

Margriet:

34 Slimmerkunde

Thema 7 Slimmer omgaan met blogs 35

 Uitdaging 3
 Ga naar de site van deuitgeeffabriek.nl. Geef als zoekopdracht: hoe schrijf ik een goede blog? Dan vind je tal van goede tips over hoe je ervoor kunt zorgen dat veel mensen je blog gaan lezen. Wat vind je de drie belangrijkste tips? 1 2 3

Thema 8 Slimmer omgaan met

veilig internetten
Bij slimmerkunde leer je vooral de voordelen van internet voor je studie. Maar toch willen we een thema besteden aan veilig internetten. Hieronder vind je een aantal tips om te voorkomen dat cybercriminelen je te pakken krijgen. En om ervoor te zorgen dat niet iedereen zomaar bij jouw persoonlijke gegevens kan. Daarnaast geven we je nog een aantal tips om op een gezonde manier met internet om te gaan.

7.4 Het maken van een blog

Er zijn voldoende sites waar je gratis software kunt vinden voor een eigen blog. Slimmerkunde raadt blogger.com aan: Nederlandstalig en eenvoudig te gebruiken. Andere goede blogsoftware vind je bijvoorbeeld bij wordpress.com of weblog.nl. Heb je een Hyves, dan kun je de posts uit je blog in je Hyves publiceren. Je kunt natuurlijk ook een blog bijhouden in Hyves of in Facebook (bij notes). Die blogs zien er wel wat anders uit, maar als al je vrienden op Hyves zitten, dan is het wel handig als ze daar je blog kunnen lezen.

8.1 Wachtwoord
Bekijk eerst op YouTube het korte lmpje Wachtwoordcampagne datingshow. En daarna het lmpje Veilig internetten heb je zelf in de hand.

Uitdaging 1
Wat is jouw commentaar op deze lmpjes?

Uitdaging 4

a Kies de blogsoftware die je het beste bij jou vindt passen. b Maak een account aan. c Geef je blog een opvallende naam. Bedenk dat je blog door de hele wereld kan
worden gelezen. Daarom kiezen veel bloggers voor een originele, opvallende, maar wel anonieme naam. Het is ook spannend voor je bezoeker om uit te zoeken wie achter die naam zit.

d Kies voor een opmaak die bij je past. Jouw blogsoftware heeft meestal
voldoende mogelijkheden. Probeer ook andere instellingen eens uit.

Tips voor een goed wachtwoord

 Het wachtwoord moet gemakkelijk te onthouden zijn voor jou, maar moeilijk te raden voor iemand anders.  Makkelijkste manier: zoek een zinnetje uit dat jij alleen kent, bijvoorbeeld de eerste zin van het refrein van jouw favoriete songtekst. Of de eerste zin uit het mooiste boek dat je ooit hebt gelezen. Een eigen zinnetje bedenken kan natuurlijk ook.  Neem van alle woorden de beginletter en zet die letters achter elkaar. Dat is de basis voor jouw wachtwoord.  Bepaal welke van die letters gemakkelijk te onthouden is en schrijf deze als hoofdletter. Nu heb je een behoorlijk veilig wachtwoord. Wetenschappelijk bewezen: een wachtwoord van maximaal zeven letters en tekens kan het korte geheugen heel goed aan! Op www.u.nu/82db8 kun je checken hoe veilig jouw wachtwoord is.  Kun je een letter uit die zin ook als cijfer schrijven? Doe dat dan zeker. Of verwerk op een logische plek een cijfer. Bijvoorbeeld een 4 op de vierde plaats in het wachtwoord.  Plaats nu nog twee afwijkende tekens als @, ^, $, < of ! voor, achter of tussen het geheel.

e Schrijf een of meer testberichten. Die noem je ook wel postings (in het
Nederlands posts).

f Tik als zoekopdracht tips voor een goede blog in. g Aan de slag! Ben je tevreden over je eigen blog? Stuur dan een link naar
info@slimmerkunde.nl. Wij plaatsen op de Slimmerkunde-site steeds nieuwe links

naar goede blogs.

36 Slimmerkunde

Thema 8 Slimmer omgaan met veilig internetten 37

 Uitdaging 2
Bewaak je wachtwoord zoals je pincode. Wat vind jij van deze uitspraak? Waarom?
Margriet:

Zelfs als je je privacyinstellingen zo ingesteld hebt, moet je je nog steeds bewust zijn van wat je online zet. Sommige mensen hebben heel veel soms wel honderden vrienden op hun Hyves- of Facebook-proel. De kans is groot dat ook daar mensen tussen staan aan wie je liever niet die bikinifoto laat zien. Om dit op te lossen kun je bij Facebook bijvoorbeeld je contacten in groepen indelen (bijvoorbeeld vrienden, familie, sport en werk) en per foto(album) aangeven welke groep mensen de fotos mag bekijken. Bedenk voor je een foto online zet: zou ik deze foto van mezelf op de voorpagina van een krant willen zien? In Engeland was er bijvoorbeeld een site opgezet waar je de ergste fotos met dronken jongelui kon uploaden. Een journalist struinde er rond en prompt stonden er in de krant, een kwart pagina groot, twee fotos van een stomdronken jongen en meisje. Achteraf verwijderen is natuurlijk een optie, maar wat als iemand je foto al gekopieerd heeft? Elke foto kan een eigen leven gaan leiden op internet. Think before you post was een treffende slogan van een actie in Amerika. Je kunt de lmpjes vinden op YouTube. De Slimmerkunde-tip is dus: blijf de baas over je eigen gegevens en materiaal. Denk na over je online imago en probeer rekening te houden met de toekomst. Wat nu grappig is, kan later voor een werkgever een reden zijn om je een baan niet te geven.

Wachtwoorden beheren
Als je het goed wilt doen, gebruik je voor alle verschillende applicaties en websites verschillende wachtwoorden. Anders zou iemand met dat ene wachtwoord al jouw sites en applicaties kunnen gebruiken. Wanneer je veel wachtwoorden hebt, wordt het moeilijk om deze allemaal te onthouden. Daarvoor kun je www.keepass.info gebruiken. Dit is een database die je kunt beschermen met een wachtwoord (niet vergeten) waarin je al je wachtwoorden kunt opslaan. Zeker een aanrader.

Uitdaging 3
 Op de site www.veiliginternetten.nl vind je allerlei tips over hoe je veilig kunt internetten. Bezoek de site en noteer de drie tips die voor jou het belangrijkst zijn. 1 2 3

Uitdaging 4

a Googel jezelf. Wat vind je allemaal over jezelf?

Een extra uitdaging vind je op www.slimmerkunde-malmberg.nl bij thema 8.

b Hoe streng zijn je privacyinstellingen van je Hyves of Facebook op dit moment?

c Waarom heb je voor deze instellingen gekozen?

8.2 Privacy op sociale netwerken

Plaats jij weleens fotos op je Hyves- of Facebook-account? Of schrijf je weleens een krabbel op het proel van een vriend of vriendin? Dat is niet altijd een jn idee. Misschien krijg je wel vervelende opmerkingen of toespelingen waar je niet op zit te wachten. Ook later kan dit problemen opleveren: een bekend voorbeeld van vervelende gevolgen
Somaia:

d Heb je bij Hyves merken aangevinkt? Heb je enig idee wat Hyves met die
informatie doet?

is de Amerikaanse lerares die werd ontslagen, omdat ze dronken en verkleed als piraat op MySpace op een foto stond. Alle leerlingen konden haar zo zien en dat pikte de directie niet. Zorg dus ervoor dat je privacyinstellingen z zijn ingesteld dat alleen je vrienden (of eventueel vrienden van vrienden) deze kunnen bekijken. Daarnaast kun je vaak ook instellen dat je proel niet via Google of andere zoekmachines kan worden gevonden.

38 Slimmerkunde

Thema 8 Slimmer omgaan met veilig internetten 39

8.3 Ziek van internet

De makers van Slimmerkunde zien graag dat je internet vaker gebruikt om slimmer te leren en te leven. Maar steeds zeggen we erbij: doe dat zo slim dat je mr tijd overhoudt en dus minder voor het scherm hoeft te zitten. Lifehacking is daarvoor een veelgebruikte term (ga eens naar lifehacking.nl). Doe je dat niet, dan kun je behoorlijk verslaafd en dus ziek worden van al die informatie die via je pc, laptop of smartphone naar je toe komt. Er is ook al een naam voor die ziekte: infobesitas. Dat is de angst om ook maar iets te missen. Voor alle duidelijkheid: er is niets mis met nieuwsgierigheid, het slim benutten van die vele informatiebronnen en zoveel mogelijk willen leren. Maar overdrijf niet.
Yves:

Om deze gevaren het hoofd te bieden, zijn twee maatregelen noodzakelijk.  Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat meestal ook zo. Dat geldt voor alle aanbiedingen op internet! Vooral als een fantastische oplossing wordt aangeboden door iemand die je helemaal niet kent. Ga dan ook nooit in op spamberichten waarin geld of bijvoorbeeld illegale software wordt aangeboden.  Voer heel regelmatig updates uit van alle software die je gebruikt en vooral van je beveiligingspakket. Bron: www.gdata.nl.

Hoaxes en phishing
Stuur deze mail door naar tien anderen, anders zal je morgen iets verschrikkelijks overkomen. Ken je dit soort berichten? Meestal begint de onderwerpregel met iets als Fwd: Fwd: Fwd:, een teken dat de mail al vele keren is doorgestuurd. Soms staat er in dit soort e-mails een belofte dat je veel geld kunt krijgen: Voor iedereen die deze e-mail doorstuurt, zal Microsoft jullie 245 euro betalen. Of dat een arm kind een operatie kan krijgen, die de ouders niet kunnen betalen. Wis dit soort berichten direct! Zon bericht is een hoax, een nepbericht. Op zich niet gevaarlijk, wel verkwisting van tijd van jezelf en van iedereen die zon bericht ontvangt. Andere hoaxes waarschuwen voor niet-bestaande virussen of ... en nu wordt het link: de makers doen alsof ze van je bank zijn en proberen je inloggegevens te ontfutselen. Dat laatste heet phishing, ofwel vissen naar gegevens. Twijfel je? Kopieer dan een stukje uit de tekst van de mail en plak dat als trefwoorden in de zoekmachine van www.virusalert.nl.

Hoe voorkom je de ziekte infobesitas?

 Besef dat je echt ziek kunt worden en verslaafd kunt raken als je te lang voor je scherm zit of met je mobieltje bezig bent.  Ga niet steeds op zoek naar de snelste nieuwtjes. Zoek een paar sites uit waar meestal iets op staat wat voor jou echt belangrijk is. Gebruik RSS-feeds om te voorkomen dat je die sites steeds moet aanklikken. Echt belangrijk nieuws hoor je sowieso op tijd. Daar zorgt jouw omgeving wel voor.  Kies vaste tijden en houd je daar ook aan. Neem de volgende tip uit Slimmerkunde over: het werkt rustgevend als je weet dat je een seintje krijgt, als je je werk moet gaan afronden. Gebruik daarom een digitale tijdklok (zie thema 4).  Probeer je bewust te zijn van je computerhouding (om spierklachten te voorkomen) en beweeg tussendoor.

Internet-soa
Verliefd zijn. Flirten. En zelfs seks hebben. Het gebeurt allemaal op internet. Dat is leuk en spannend, maar er zitten ook risicos aan. Net als in het echte leven heb je kans op een seksueel overdraagbare aandoening, een internet-soa. Want van internetseks kun je goed ziek zijn ... Wil je daar alles over weten, ga dan naar www.internetsoa.nl.

Hoe verwijder je een Hyves-account?

Het is een flinke klus om je Hyves-account te verwijderen. Als je dit wilt doen, zet dan de volgende stappen. 1  Log in op Hyves en zorg ervoor dat je toegang hebt tot het aan de account gekoppelde e-mailadres. Je krijgt later tijdens het verwijderproces namelijk een bevestigingsmail met link toegestuurd. 2 Klik op Mijn menu rechts bovenin het scherm. 3 Klik op Mijn account. 4 Kies bij instellingen voor profielbeheer. 5 Klik op het tabblad Account opzeggen. 6  Vul eventueel een reden in waarokm je je account wilt verwijderen en klik op ik neem afscheid. (Een reden invullen hoeft niet, als je dat niet wilt!) 7  Hyves vraagt je of je het zeker weet. Zo ja, vul dan je wachtwoord in en klik op verwijderen. 8  Hyves stuurt een bevestigingsmail met een link. (Het kan even duren voordat deze aankomt.)  Open de mail, klik op de meegestuurde link en klik vervolgens op yes.  Als het goed is, krijg je nu deze tekst in beeld: Een triest moment, je Hyves-account wordt verwijderd ... hoe heeft het zo ver kunnen komen? Je Hyves-account wordt binnen 24 uur verwijderd.

Gamen
Online gamen is populair. Maar liefst 70 procent van alle Nederlanders van 9 jaar en
Thomas:

ouder met een internetverbinding speelt gemiddeld vier uur per week online spellen. Online poker maakt hiervan een steeds groter deel uit. Wereldwijd gaan er miljarden in om. Het is dan ook niet verwonderlijk dat online poker een aantrekkelijk doelwit is voor cybercriminelen. De grote, bekende websites hebben over het algemeen goede maatregelen genomen om hun websites te beveiligen tegen indringers. Dat is helaas meestal niet het geval bij de spelers zelf.

Spam
Een van de meest voorkomende methoden die cybercriminelen gebruiken, is het versturen van spamberichten. Daarin wordt ontvangers gratis speeltegoed meestal ter waarde van honderden euros beloofd, als zij hun persoonlijke en nancile gegevens even mailen ... Op de site www.slimmerkunde-malmberg.nl vind je bij thema 8 hoe je een Facebook-account kunt verwijderen. Let op: Hyves en Facebook kunnen deze verwijderingsprocedure aanpassen. Maar je weet nu in elk geval dat het kan.

40 Slimmerkunde

Thema 8 Slimmer omgaan met veilig internetten 41

 Afbeeldingen
aviary.com gimp.org picnik.com accountJe persoonlijke toegang tot een website
of webdienst, waarvoor je moet inloggen. In de account kun je als gebruiker vaak allerlei dingen instellen, zoals je naam en e-mailadres.

Begrippen
In deze begrippenlijst vind je een beknopte omschrijving per begrip. Wil je meer over de begrippen weten, pas dan de bekende Slimmerkunde-zoektips toe. Tik in: [begrip] is een ..., bijvoorbeeld een pdf is een ... Of kijk op de site www.internetwoordenboek.nl.
computerspel (game)Een spel dat op een
(spel)computer, mobieltje of ander mobiel multimedia- apparaat kan worden gespeeld.

getpaint.net

Wiskunde
beterrekenen.nl wolframalpha.com

elektronische leeromgevingIn een

elektronische leeromgeving kunnen leerlingen online informatie over vakken vinden, opdrachten maken of werkstukken uploaden. Vaak zijn er ook

Samenwerken
yousendit.com dropbox.com doodle.com yarp.com hootsuite.com sketchcast.com wetransfer.com

Animaties
doink.com sketchup.google.com

DashboardEen programma waarin je applicatieEen computerprogramma dat

bedoeld is om direct te gebruiken. Populair zijn de applicaties voor de mobieltjes. Maar ook Wikipedia of een mailprogramma zijn voorbeelden van applicaties. Malmberg heeft verschillende mini-applicaties of widgets kunt weergeven en ordenen.

discussiemogelijkheden voor leerlingen, zodat je andere leerlingen of je docent nog vragen kunt stellen als je met je huiswerk bezig bent en iets niet snapt.

databaseEen digitaal opgeslagen archief met

allerlei gegevens die je op verschillende manieren kunt ordenen. Veel websites werken met databases waarin alle aangemelde gebruikers of alle artikelen zijn opgeslagen. Door deze gegevens te combineren kun je bijvoorbeeld met n druk op de knop een overzicht krijgen van de artikelen per gebruiker.

e-mailDigitale post die via het internet wordt

verstuurd. Om e-mail te ontvangen of te versturen heb je een e-mailadres nodig. Daarvoor bestaan verschillende gratis aanbieders. Met een e-mail kun je ook bijlagen, zoals tekstdocumenten of fotos meesturen.

Slimme links
slimmerkunde-malmberg.nl

voor eindexamenkandidaten van het vmbo een applicatie om Engelse woordjes nog eens extra te leren. Voor applicaties moet je vaak iets betalen, maar er zijn ook heel wat gratis applicaties (free apps).

augmented reality (toegevoegde realiteit)Het

toevoegen van zo realistisch mogelijke

embed codeEmbed codes kom je vaak tegen DeliciousEen manier om je favoriete websites
online op te slaan en meteen met anderen te delen. Vaak zit er op websites een knop waarmee je die site meteen op www.delicious.com kunt zetten. Je kunt op Delicious ook kijken wat de favoriete websites van andere gebruikers zijn. op videowebsites als YouTube. Het zijn codes die je kunt kopiren en in je eigen website of weblog kunt plakken, zodat de video op een mooie manier verschijnt. Meestal kun je de embed code zelf aanpassen, om bijvoorbeeld de grootte van de video te veranderen. Naast videos kun je ook allerlei andere dingen inbedden, zoals

Presentaties
compfight.com prezi.com hipero.com jimdo.com slideshare.net tedxyouth.nl dipity.com

Video
dik.nl vimeo.com screentoaster.com

computerbeelden aan de echte wereld. Bijvoorbeeld op een iPhone om informatie over gebouwen of mensen te krijgen. Of bij een verjaardagskaart waaruit, als je die kaart voor je webcam houdt, plotseling allerlei guurtjes springen. Maar je komt het ook tegen in musea, computerspellen, operatiekamers of als instructie

desktop (bureaublad)De achtergrond van

je computerscherm, waarop alle icoontjes van je veelgebruikte programmas, mappen en bestanden staan. Er bestaan ook online desktops,

presentaties, documenten en audiobestanden.

Taal

voor monteurs. En straks ongetwijfeld in je biologie- of geschiedenisboek.

e-readerEen draagbaar apparaat dat bedoeld

is om digitale teksten mee te lezen. Zo hoef je geen tien zware boeken mee te slepen, maar heb je die allemaal op je e-reader staan.

woordenlijst.org beterspellen.nl boekenliefde.nl librarything.nl gutenberg.org

School/Opleiding
coolwidget.nl fontys.nl/fit knowmads.nl. lereniseenmakkie.nl

Overige
goeievraag.nl. gripopjedip.nl helpmij.nl

bestand (le)Een eenheid van gegevens

(bits) die een computer kan lezen, zoals een tekstdocument, een afbeelding of een video.

waarop een overzicht staat van al je interessante websites, webfeeds en accounts.

typelesonline.nl go.to/ezelsbruggetjes internetbootcamp.nl. thefuntheory.com

digitaal portfolioOp een digitaal portfolio bloggerDe schrijver van een weblog. bookmarkletMet een bookmarklet kun je acties
van de ene website direct op een andere website uitvoeren. Zo kun je bijvoorbeeld een tekst selecteren en deze via de bookmarklet meteen op je weblog posten. Ook kun je websites laten verschijnen zoals jij dat wilt, door bijvoorbeeld de achtergrondkleur of lettergrootte aan te passen. kun je al je eigen werk presenteren aan de buitenwereld. Je kunt er werkstukken op zetten, maar ook lmpjes en fotos. Zo kun je bijvoorbeeld je familie en vrienden op een leuke en mooie manier laten zien wat je allemaal hebt gedaan op school of daarbuiten. Later kun je zon portfolio ook gebruiken om werkgevers te laten zien wat je allemaal in je mars hebt.

feedreaderEen programma om webfeeds (RSS

of Atom) mee te lezen en te ordenen.

Google DocsMet Google Docs kun je samen

met anderen tegelijkertijd aan onder andere documenten en presentaties werken. Handig voor groepsopdrachten of als je met een paar vrienden een feestje organiseert!

wallwisher.com samentegenpesten.nl kijkinjebrein.nl

42 Slimmerkunde

Begrippen 43

httpHttp staat vaak aan het begin van een

webadres, zodat de webbrowser weet dat hij een website moet weergeven, in plaats van bijvoorbeeld bestanden.

mindmapMet een mindmap probeer je

informatie over een onderwerp op een mooie manier uit te beelden. Je gebruikt hierbij veel kleuren en vormen. Je hersenen kunnen info die zo gepresenteerd wordt makkelijker onthouden

QR-codeEen soort een vierkante streepjescode,

die je steeds vaker op grote reclameposters of in advertenties in tijdschriften tegenkomt. Als je de QR-code met je mobieltje scant, krijg je toegang tot bepaalde informatie. Zo kun je bijvoorbeeld op je mobieltje de trailer van een lm bekijken of aan een prijsvraag meedoen. Er zijn ook toepassingen

tabblad (in een webbrowser)Een deelvenster

binnen een webbrowser waarop een website verschijnt. Met tabbladen kun je meer websites binnen n webbrowser weergeven, zodat je niet voor elke website een nieuw browservenster hoeft te openen.

uploadenBestanden van je computer op

internet zetten of via het internet naar een andere computer sturen.

webfeed (RSS of Atom)Een versimpelde en

vaak korte weergave van online inhoud. Je kunt je bij veel websites hierop abonneren door op het icoontje [RSS-icoon] te klikken. Elke keer als er

URLHet internetadres van een website.

Bijvoorbeeld www.slimmerkunde-malmberg.nl.

dan iets nieuws op die website verschijnt, krijg je een melding. Zo hoef je niet telkens opnieuw naar die websites te surfen, maar komen alle nieuwe

hyperlink (link)Een klikbare verbinding naar

een andere website.

dan informatie die uit saaie teksten bestaat!

MSN MessengerEen programma waarbij je met HyvesEen bekende Nederlandse socialenetwerksite, waarbij je online contact kunt houden met je vrienden en bekenden. anderen via internet kunt chatten, vaak ook alleen MSN genoemd.

in het onderwijs. Je maakt bijvoorbeeld in het biologielokaal een foto van de QR-codes die de docent op het skelet heeft geplakt. Thuis kun je via die code dan allerlei lmpjes over het

tablet-pcEen plat, draagbaar multimediaapparaat met een touchscreen.

videoconferentieEen vergadering met een of

meer (groepen) mensen, waarbij je elkaar niet alleen kunt horen, maar via webcams ook kunt

berichten op die sites als het ware naar je toe!

widgetBetekent letterlijk dingetje. Een kleine
applicatie om eenvoudige taken op je pc, laptop of mobieltje sneller te kunnen uitvoeren.

tagEen sleutelwoord of steekwoord dat je aan

teksten of andere bestanden kunt toevoegen. Zo kun je die bestanden later gemakkelijk terugvinden en ze per thema ordenen. Weblogs

zien.

multitaskenHet uitvoeren van meer dingen interfaceEen soort vertaler tussen mens
en machine. Zo is een beeldscherm een interface tussen jou en je computer. Zonder het beeldscherm zou je geen idee hebben van wat er op je computer gebeurt. De muis en het toetsenbord zijn interfaces om de computer te besturen. Ook programmas hebben interfaces: de knoppen op je webbrowser zorgen ervoor dat je op het internet kunt surfen. tegelijkertijd, bijvoorbeeld afwassen en op je broertje letten. In de computerwereld betekent het dat er meer programmas tegelijkertijd actief zijn en dat jij die in een korte tijd steeds afwisselend gebruikt.

menselijk lichaam bekijken. Tip: pas het gebruik van QR-code eens toe bij een spreekbeurt!

vlogEen weblog met videofragmenten. Wi-FiDraadloos: hierdoor heb je geen lange webbrowser (internetbrowser)Het programma
waarmee je op het internet surft. Populaire browsers zijn: Internet Explorer, Firefox, Safari, Opera en Chrome. kabel meer nodig om online te kunnen zijn.

SkypeEen programma waarmee je gratis

van computer naar computer kunt telefoneren. Je kunt hierbij ook een webcam gebruiken en videoconferenties houden. Verder kun je, net als

werken veel met tags. Als je op een tag klikt, bijvoorbeeld ets, krijg je meteen alle blogposts te zien waaraan de tag ets is toegevoegd.

wikiEen website waarop je gemakkelijk met

meer mensen kennis kunt verzamelen, bewaren en delen. Wikipedia is het bekendste voorbeeld

NetvibesEen bekende online desktop, waarbij

je een overzicht van al je interessante websites, webfeeds en accounts kunt maken. Te vergelijken met een persoonlijke online startpagina.

bij MSN, chatten en elkaar bestanden toesturen. Als je naar gewone telefoonnummers wilt bellen, kun je een beltegoed kopen.

TEDStaat voor Technology, Entertainment

en Design. Het is een jaarlijkse conferentie in Amerika, waarbij inspirerende sprekers uit de hele wereld komen vertellen over hun

webgebaseerdEen programma of applicatie

die webgebaseerd is, werkt via het internet en hoeft niet op de computer te worden genstalleerd. Je kunt ook de woorden online of webbased gebruiken.

van een wiki. Je kunt ook een eigen wiki starten over een onderwerp dat je interessant vindt.

iPadHet schermpje van je mobieltje is vaak

net iets te klein om te kunnen genieten van videos, fotos en alle mogelijkheden van het web. Een laptop is weer te zwaar om overal mee naartoe te nemen. Dus verzon Apple als eerste een tussenmaat: de iPad. Je noemt het ook wel een tablet, waarvoor weer ontelbare applicaties beschikbaar zijn. Er zijn veel andere merken die ook zon tablet hebben gemaakt, sommige zelfs al voor Apple. Maar Apple is de eerste die een tablet tot een succes heeft gemaakt.

social bookmarkingDe Engelse term voor het neurofeedbackDe informatie die uit het meten
van je hersenactiviteit wordt afgeleid. delen van je favorieten via internet.

grote passie of uitvinding. Alle videos van de presentaties zijn op de website ted.com terug te kijken. Naast de officile TED- conferenties zijn er overal in de wereld eigen versies onder de naam TEDx ontstaan. Voorbeelden in Nederland zijn: TEDx Amsterdam, TEDx Youth of TEDx Eutropolis.

WikipediaEen gratis online encyclopedie in

heel veel verschillende talen, waaraan iedereen kan bijdragen. Dat betekent wel dat je ook heel

social mediaEen verzamelnaam voor alle PDA (Personal Digital Assistent) Een
combinatie van een kleine draagbare computer en een mobiele telefoon. Vergelijkbaar met een smartphone en een tablet-pc. online platformen waarbij de gebruikers (grotendeels) de inhoud verzorgen en met anderen delen. Die inhoud is dus niet geschreven door professionals. Bekende voorbeelden zijn weblogs, Hyves en Facebook.

weblecture (weblezing)Een opname van

bijvoorbeeld een presentatie, een lezing of een workshop die via internet te zien is. Dit wordt veel op universiteiten ingezet, zodat studenten ook

kritisch de inhoud moet lezen en controleren.

YouTubeEen videowebsite waar je zelf gratis

videos kunt uploaden en delen met andere gebruikers. Ook kun je allerlei lmpjes van anderen bekijken en beoordelen. Er bestaan veel andere, vergelijkbare videowebsites. Een hele

TinyURLEen website waarmee je lange URLs of

links kunt afkorten is tinyurl.com. Als je een link invoert, krijg je er een veel kortere voor terug, die je vervolgens gemakkelijker kunt verspreiden. Heel handig voor bijvoorbeeld Twitter. Een voorbeeld van een andere site met hetzelfde doel is www.bit.ly.

op afstand kunnen leren. Soms zelfs omdat de klaslokalen te vol zitten!

pdfEen bestand dat er op elke computer,

ongeacht de gebruikte software, exact hetzelfde uitziet. Meestal zijn pdfs beveiligd, zodat je ze

smartphoneEen mobiele telefoon met internet,

waarop je ook allerlei computerprogrammas kunt installeren en gebruiken. Deze komen vaak in de vorm van aparte applicaties, ook wel apps genoemd. Bekende smartphones zijn de iPhone

weblog (blog)Een website waarop de eigenaar

heel regelmatig informatie of zijn of haar mening over favoriete onderwerpen met de bezoekers deelt. Meestal kunnen bezoekers op de inhoud reageren. Het nieuwste bericht staat steeds

goede is bijvoorbeeld Vimeo.

iPhoneDe iPhone van Apple is een bekende

smartphone.

niet kunt wijzigen, tenzij je daarvoor speciale software gebruikt.

iPodEen draagbare muziek- en mediaspeler van

Apple.

podcastEen soort radio-uitzending die je zelf

maakt en deelt met anderen. Je kunt podcasts ook op een blog publiceren.

van Apple en de Blackberry.

toolHet Engelse woord voor gereedschap.

Bij computers wordt het woord tool gebruikt voor programmas die het computergebruik gemakkelijker maken of die kleine problemen oplossen.

bovenaan.

synchronisatieBij de nieuwe media gaat het

bij synchronisatie om het idee dat verschillende apparaten dezelfde inhoud hebben. Zo kun je bijvoorbeeld de contactgegevens van je vrienden in je mobieltje met die van je computer synchroniseren, zodat beide worden aangevuld en dezelfde inhoud krijgen.

webquest (webkwestie)Een middel om

volgens een aantal vaste stappen een onderwerp te presenteren. Eerst was een webquest vooral bedoeld voor docenten om interactieve lessen

JavaScriptEen programmeertaal die veel

gebruikt wordt om websites interactief te maken en webapplicaties te ontwikkelen.

PowerPointEen computerprogramma waarmee

je presentaties kunt maken. Een PowerPointpresentatie wordt vaak gegeven met behulp van

TwitterEen bekend voorbeeld van een

microblog, waarmee je korte berichtjes kunt publiceren en kunt delen met anderen (maximaal 140 tekens).

te ontwerpen. Daarna kregen ook veel leerlingen de opdracht om op die manier bijvoorbeeld een werkstuk vorm te geven.

microblogEen soort weblog met een beperkte

omvang, met als doel de informatie zo snel mogelijk de wereld in te sturen. Het bekendste voorbeeld is Twitter.

een beamer, een projector die door een computer aangestuurd wordt.

PreziEen presentatie die gemaakt is met het

onlineprogramma Prezi.com.

44 Slimmerkunde

Begrippen 45

DEEL 2 Slimmer omgaan met je leven

Slimmer leven
Dit deel van Slimmerkunde is voor jongeren die echt iets willen. Het maakt niet uit wat je wilt, als je het maar echt graag wilt. Dat kan heel concreet zijn (ik wil gitarist worden in mijn eigen band) of algemener (ik wil ontdekken wat ik wil doen als ik mijn diploma heb). Deze laatste themas gaan namelijk over laten lukken wat jij wilt dat lukt. We bieden je geen toverformule. We helpen je wel op weg om op een andere, slimmere en waarschijnlijk ook meer aantrekkelijke manier je leven in te richten. In dit deel gaan we vijf routes verkennen met jou als middelpunt. Het gaat ten slotte over wat jij wilt laten lukken. Daarom beginnen we Inside the Box. Dat gaat over jou. Wat vind jij belangrijk? Wie ben je eigenlijk? En hoe kom je erachter wat wel en niet bij jou past? Daarna gaan we verder met de Out of the Box-themas. Het zijn er vier: 1 2 3 4 Thinking out of the Box Learning out of the the Box Meeting out of the Box Doing out of the Box

Thema 9

Inside tHe boX

Lekker in je vel zitten. Dat is een belangrijke voorwaarde om iets te bereiken wat je heel graag wilt. Het betekent niet dat je niets meer kunt als je lichamelijk of emotioneel (even) een mindere periode kent. Maar juist dan zul je merken dat het nog belangrijker is om aandacht te blijven besteden aan jezelf. Je hoort misschien je overbezorgde moeder spreken, maar het klopt wel: zorg goed voor jezelf. Dat betekent: gezond eten, voldoende slaap en regelmatig bewegen. Op www.slimmerkunde-malmberg.nl vind je onder de button Inside the Box een testje om na te gaan of jij wel goed voor jezelf zorgt. Wij denken dat je eigenwijs genoeg bent om te bepalen wat goed voor je is. Daarom dagen we je uit om zelf te ontdekken of je verschil merkt tussen wel of niet goed voor jezelf zorgen!

9.1 Overtuigingen
Elk mens heeft wel iets te wensen of te dromen. Toch zijn er niet zo heel veel mensen die ook echt hun best doen om hun dromen en plannen te realiseren. Hoe kan dat? Wat houdt hen tegen?
Somaia:

In veel gevallen zijn het onze gedachten en overtuigingen over hoe de wereld werkt, die ervoor zorgen dat we niet of maar een klein beetje bezig zijn met onze plannen en dromen. Overtuigingen zijn eigenlijk alle dingen samen die jouw kijk op de wereld en het leven bepalen. Een deel van onze overtuigingen komt uit onze cultuur. We hebben met elkaar afgesproken dat gras groen is en dat moordenaars slecht zijn. Dan zijn er nog dingen die jij met je eigen subgroepjes hebt afgesproken. In sommige groepjes is het bijvoorbeeld een ongeschreven regel om elke keer als je elkaar ziet een hug of drie zoenen te geven. In andere groepjes zijn grapjes pas echt om te lachen als je er iemand anders mee voor gek zet.

Uitdaging 1
Schrijf drie ongeschreven regels van jouw groep op. 1 2 3

46 Slimmerkunde

Thema 9 Inside de box 47

Er zijn ook verwachtingen die jij hebt over jezelf en de mensen om je heen. Sommige van die overtuigingen helpen je vooruit. Andere maken je boos, verdrietig, onzeker of heel fanatiek. Niet alle overtuigingen zijn altijd even handig. Belangrijk is dat je de onhandige overtuigingen van jezelf kent. Somaia kwam er bijvoorbeeld achter dat het een onhandige overtuiging was om te denken dat anderen haar tekeningen mooi moesten vinden, omdat zij anders waardeloos was. Hoe ontdek je nu, net als Somaia, wat je onhandige overtuigingen zijn? En hoe zet je de volgende stap: de onhandige overtuigingen inruilen voor handige overtuigingen? Hieronder staan de Slimmerkunde-tips hiervoor.

Uitdaging 2
 Zoek iemand op met wie je het oneens bent over een bepaald onderwerp. (Je mag zelf een onderwerp kiezen of je kunt aan je docent een lijstje met onderwerpen vragen.) Als je het met iemand oneens bent, dan betekent dat namelijk dat jullie beiden iets anders geloven! Deze keer ga je niet de ander proberen te overtuigen van jouw gelijk, maar je gaat met elkaar de volgende dingen onderzoeken.

a Wat vind je precies over dit onderwerp?

Stel vragen
Het antwoord is heel eenvoudig: je moet veel meer vragen stellen! Ook aan jezelf. Alles wat je vindt of voelt, is namelijk een keuze. Niets staat vast. Zeg dus nooit meer: Zo ben ik nou eenmaal. Wie je bent en hoe je tegen de wereld aankijkt, verandert in je leven namelijk heel wat keren. Eigenlijk kun je je bij alles afvragen: O ja? Is dat wel zo? En hoe weet ik dat dan zo zeker? Stel dat het niet waar was? Wat zou er dan ook waar kunnen zijn? Hoe helpt deze overtuiging mij om te bereiken wat ik wil bereiken? En als die me niet helpt, wat moet ik dan doen om het wel een handige overtuiging te laten worden?

b Waarom vind je dit belangrijk?

c Is het een handige of een onhandige overtuiging om zo te denken? Waarom?

Alarm
Je leert onhandige overtuigingen vooral goed kennen als je leert luisteren naar de emoties waar je ongelukkig van wordt. Frustratie, irritatie, woede, verdriet, teleurstelling, angst, argwaan en jaloezie kun je zien als een alarm. Ze waarschuwen je dat je last hebt van een onhandige overtuiging. Zie dat niet als iets negatiefs. Nu je weet dat je iets aan onhandige overtuigingen kunt doen, weet je dat die minder jne gevoelens ervoor zorgen dat je iets kunt leren over jezelf.

d Welke andere overtuigingen zou je kunnen hebben?

e Wat is de handigste overtuiging, welke helpt je het meest?

www.slimmerkunde-malmberg. nl

Signalen voor handige overtuigingen

Je voelt je blij. Je voelt je rustig. Je voelt je zelfverzekerd. Je kunt gemakkelijk luisteren naar andere meningen. Je kunt je goed concentreren op de dingen die je moet of wilt doen.

Kijk naar andere mensen

Als je meer wilt leren over jezelf, is het belangrijk om naar jezelf te kijken en te luisteren. Maar ook andere mensen kunnen je veel leren over jezelf. Juist mensen die anders zijn, anders denken en anders doen dan jij, zijn interessant! Door hun anders-zijn maken ze je bewust van de dingen die jij belangrijk vindt. Daar zullen dingen tussen zitten waar je onwijs blij mee bent. Maar soms hebben andere mensen ook eigenschappen waarvan je denkt: zo wil ik niet zijn! Vraag je dan af: Waarom heb ik zon last van het gedrag van die persoon? Is het echt wel zo erg? Wat zou ik kunnen veranderen om er minder last van te hebben? Hoe kan ik met de ander tot een oplossing komen waar we allebei mee kunnen leven?

Signalen voor onhandige overtuigingen

Je voelt je gerriteerd. Je voelt je boos. Je voelt je verdrietig. Je voelt je bang. Je voelt je onrustig. Je kunt niet meer goed luisteren naar anderen. Je bent alleen nog maar bezig met wat jij van iets vindt en je hebt weinig ruimte in je hoofd voor andere meningen en inzichten.
48 Slimmerkunde

Thema 9 Inside de box 49

9.2 Gebruik je talent!

Een man met een heel moeilijke naam, Mihaly Csikszentmihalyi, schreef een goed boek over ow. Als je in ow bent, dan vergeet je de tijd. Alles gaat vanzelf. De bondscoach van Oranje zou zeggen: Je bent gefocust. In ow-situaties doe je vaak dingen die je goed kunt en die belangrijk voor je zijn. Je talenten zijn de dingen waarmee je met weinig moeite toch snel resultaat boekt. Heb je ergens minder talent voor, dan moet je veel harder werken om hetzelfde resultaat te bereiken. Conclusie: ieder mens heeft andere talenten. Je hoeft niet alles te kunnen. Deze handige overtuigingen kunnen je helpen om je te concentreren op de dingen waar jij echt goed in bent. Hoe meer je gaat doen wat echt bij je past, hoe vaker je zult merken dat je in ow bent. En dan zul je merken dat je het sneller voor elkaar krijgt om andere mensen enthousiast te laten zijn over jouw plannen. Mensen die bezig zijn met hun talent en passie hebben namelijk aantrekkingskracht. Je wordt dan een soort magneet.

Thema 10

THinKing oUt oF tHe BoX

We gaan bij dit thema nadenken over je aanpak. Niet over wat je doet, maar over hoe je iets doet. Hoe moet je iets aanpakken om te laten lukken wat jij wilt dat lukt? Stel ... je ligt in bed. Plotseling denk je aan dat huiswerk dat je nog had moeten afmaken. Of dat je batterijen had moeten kopen voor je Wiiconsole. Dat is niet handig. Als je in bed ligt, wil je slapen. Waarom denk je dan juist op zulke momenten aan andere dingen? Waarom denk je niet aan die stomme batterijen als je in de supermarkt staat? Wij mensen zijn nu eenmaal creatieve wezens. Waarschijnlijk dacht je in je bed aan die leuke game waar je het net nog over had op MSN. Je herinnert je daarom dat je batterijen had moeten kopen voor de afstandsbediening. Een logische verbinding. Als je in de supermarkt staat, is de kans een stuk kleiner dat je hoofd het logisch vindt om ook even aan de afstandsbediening te denken. Hoe kun je dan toch je hoofd slimmer gebruiken?

Uitdaging 3

Margriet:

a Beschrijf voor jezelf in een Word-document drie ow-momenten.

Wat deed je? Met wie was je? In wat voor situatie was je in ow? Wat bereikte je met je ow-moment? zijn om in ow te komen. Dit kun je bijvoorbeeld doen op www.wordle.net. Print de woordenwolk. Voorlopig hebben we wel genoeg Inside the Box gekeken. Tijd om te verkennen wat er Out of the Box gebeurt. Je hoeft die themas niet in de volgorde van dit boek door te
Somaia:

b Maak een woordenwolk van de woorden uit je verhaal die voor jou het belangrijkst

10.1 Slimmer werken

Als we tot rust komen in ons hoofd, gaan we vaak aan al die dingen denken waar we op dat moment niks mee kunnen doen. Ons hoofd is nu eenmaal een onbetrouwbare harde schijf. We kunnen onwijs veel onthouden. Het komt er alleen niet altijd op een handig moment uit. Gebruik je hoofd daarom steeds minder als Google. De tijd van allerlei feitjes uit het hoofd leren is voorbij. Het is nu tijd om te leren hoe we onze hersenen het handigst kunnen inzetten. David Allen heeft daar een slimme manier voor ontwikkeld. Getting Things Done heet deze. Hij leert je dat het heel handig is om een leeghoofd te worden. Hij ontdekte dat je veel meer voor elkaar krijgt, als je een systeem bedenkt waar alles waar je ooit nog iets mee moet doen in terechtkomt. Elke keer dat er iets in je opkomt
lifehacking.nl

werken. Je kunt kiezen wat jou het meest aanspreekt en daarmee verdergaan.

wat je nog moet doen, zet je het in je systeem. In Nederland zijn er heel wat mensen die na het lezen van de ideen van David Allen hun leven op een hele andere en veel slimmere manier hebben ingericht. Daardoor hebben ze veel tijd over om leuke dingen te doen. Of om ervoor te zorgen dat hun dromen en doelen uitkomen. Een aantal van die mensen heeft de belangrijkste tips van David Allen in het Nederlands vertaald. Ze zijn meestal voor volwassenen geschreven. Toch zijn veel van die tips ook hartstikke handig voor je studie.

50 Slimmerkunde

Thema 10 Thinking out of de box 51

 Uitdaging 1
 We gaan een begin maken met een nieuwe, betrouwbare harde schijf. We gaan een mindmap maken van alles wat je ooit nog moet of wilt doen.

a Pak een groot vel papier en gekleurde stiften. Denk eerst na over alle
onderwerpen die belangrijk zijn in je leven (bijvoorbeeld thuis, school, vrienden) en zet die op papier. Daaromheen zet je alle acties die je ooit nog moet uitvoeren. Alles mag erin! Van de hond uitlaten tot rockster worden.

Thema 11

b Maak in een hoekje een legenda van alle soorten acties die je moet uitvoeren.
Plaats achter elke actie het juiste symbool uit de legenda. (Bijvoorbeeld: bij alle mailtjes die je nog moet sturen, teken je een envelop; bij alles wat je moet kopen, zet je een ; bij alles wat je in huis moet doen, teken je een huis.)

Learning oUt oF tHe BoX

Heb je weleens naar een baby gekeken? Babys zijn van nature nieuwsgierig. Ze zien elke situatie als een nieuwe kans om iets te leren. Je haar, je vingers, eten, een rammelaar alles is even interessant als je een baby bent. Zo was jij ook vroeger! Zo waren we allemaal. Daarom is het ook zo raar dat heel veel kinderen, jongeren en volwassenen leren op een gegeven moment niet leuk meer zijn gaan vinden. De oorzaken zijn niet zo belangrijk. Wat telt, is dat we voor onszelf weer ontdekken wanneer we leren het allerleukst vinden en hoe we dat dus zoveel mogelijk kunnen doen :-)

10.2 Creatief denken

Als je de tips van David Allen en zijn volgers goed toepast, heb je veel meer rust in je
Thomas:

hoofd en veel meer tijd over. Misschien is het tijd om tijd te maken (!) voor dingen die je al veel eerder had willen doen. Of misschien zit je zo lekker in je vel dat je graag aan nieuwe uitdagingen wilt beginnen. Creatief denken dat is de vertaling van Thinking out of the Box is daarbij een goed hulpmiddel. Het helpt je om op ongewone manieren te laten lukken wat jij wilt!

Uitdaging 2
 Thomas vond een creatieve oplossing tijdens het spelen van een spel. Vind zelf ook een creatieve manier om aan een creatief spel te komen. Spellen die je creativiteit stimuleren zijn bijvoorbeeld: Set, Party & Co, 30 seconds en het spel van De Lamas. Hoe kun je zonder geld te betalen toch een van deze spellen gaan spelen? Verzin de leukste, beste creatiefste manier om een van deze spellen te spelen en doe dit dan ook!

11.1 Lezen & Filters

Nu is bijna alle informatie van de wereld met de juiste zoekopdracht online op te roepen. En dan hebben we het nog niet eens over andere media, zoals kranten, tv en de bibliotheek. Het is nu aan jou om te beslissen hoe jij kennis tot je gaat nemen. Dat hoeft beslist niet alleen in een klaslokaal. Ook je docent bepaalt dat lang niet altijd. Hoe slim je wordt, daar ben je op de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor! Veel jongeren lezen nog maar weinig boeken. In de zomervakantie misschien eens een leuk of juist verplicht boek voor de lijst of een paar tijdschriften. Als lezen echt niks voor jou is, moet je het vooral niet doen. Er zijn vele andere manieren om aan kennis te komen. Toch kan het de moeite waard zijn om te testen of boeken je helpen (eerder) je doel te bereiken.

Uitdaging 3

a Lees de tip van Margriet en voer die ook uit. b Schrijf op hoe creatief jij bent.

c Schrijf op wat jij moet doen om (nog) creatiever te leren denken.

Het is een misverstand dat je alles even goed moeten lezen. Vaak is het slim om eerst voor jezelf te lteren wat je belangrijk vindt. Daarna ga je pas echt lezen. Waarom zou je oninteressante informatie lezen? Vergelijk lteren met hoe je een site als www.nu.nl leest. Je scant de koppen en bekijkt de fotos. Pas als het artikel je boeit, ga je het echt lezen.

52 Slimmerkunde

Thema 11 Learning out of the box 53

Door de overvloed aan informatie is het ook handig om jezelf technieken aan te leren voor het ordenen en lezen van al die teksten en het bekijken en beluisteren van zoveel beeldmateriaal. Martijn Aslander van Lifehacking.nl is steeds bezig met bedenken hoe hij slimmer met al die informatie kan omgaan. Martijn gebruikt niet alleen het internet om aan nuttige info te komen, maar hij scheurt ook heel vaak artikelen uit kranten en tijdschriften, die hij vervolgens weer deelt met anderen.

Thema 12

Uitdaging 1

a Kies een vak dat je heel leuk of juist heel moeilijk vindt. Maak uit je hoofd een
mindmap over alles wat je al weet over dat vak.

Meeting oUt oF tHe BoX

Om te laten lukken wat jij wilt dat lukt, heb je mensen nodig die anders denken. Mensen die op een andere manier naar de wereld kijken. Daardoor is de kans groot dat je nieuwe wegen ziet om je doelen te bereiken. Je vrienden en je familie zijn heel belangrijk als steun en toeverlaat. Maar vergeet zeker niet de mensen die wat verder van je af staan! Je kennissen, mensen die je vaag kent, vrienden van vrienden. Zij zijn de mensen met andere talenten, kennis en ervaringen die je weleens heel goed zou kunnen gebruiken. Zon groep noem je een netwerk. Zulke mensen ontmoeten om je doelen te bereiken noemen we ook wel netwerken. Wat is belangrijk als je iets wilt bereiken door te netwerken?
Margriet: www.vkbanen.nl

b Pak het hoofdstuk erbij dat je op dit moment moet leren. Vul je mindmap aan
met al deze nieuwe weetjes en info.

c Merk je al dat je anders leest? En dat je je hoofd op een slimme manier leert
leren?

12.1 Echtheid
Je kent vast wel mensen van wie je het gevoel hebt dat ze vrolijker doen dan ze zich voelen. Of die, terwijl ze met jou praten, al stiekem rondkijken of ze niet iemand zien die interessanter voor hen is. Mensen die zeggen dat ze graag iets voor jou willen betekenen, maar er eigenlijk alleen maar zelf beter van willen worden. Ze worden vaak nep genoemd. Je weet nooit wat je aan ze hebt. Een belangrijke tip: steek bij netwerken alleen energie in mensen bij wie je een goed gevoel hebt, met wie het klikt. Ze kunnen heel anders zijn en denken dan jij. Maar bij mensen bij wie jij het gevoel dit zit goed hebt, zul je ook altijd overeenkomsten ontdekken. Samenwerken met leuke en interessante mensen scheelt heel wat gedoe. Dat hebben wij, de samenstellers van Slimmerkunde, die elkaar op het web hebben ontmoet, ook gemerkt!

Uitdaging 1

a Denk na over een situatie waarin je je he-le-maal niet op je gemak voelde. Vaak
zijn dat situaties waarin je niet zo echt overkomt. Schrijf op hoe je je toen voelde, hoe je je gedroeg en hoe je op andere mensen reageerde. Een mindmap mag maken natuurlijk ook.

54 Slimmerkunde

Thema 12 Meeting out of the box 55

b Denk na over een situatie waarin je je helemaal thuisvoelt. Hoe voel je je dan?
Hoe gedraag je je? En hoe reageer je dan op andere mensen? Schrijf dit ook op. (Of maak een mindmap!) Op deze manier heb je een geheugensteuntje voor hoe jij je het beste echt kunt gedragen!

Uitdaging 2
Doen, durf of de waarheid!

a Werk met een klasgenoot. Verzin samen een uitdaging voor jezelf en de ander
waarvoor je echt lef nodig hebt. Het moet iets zijn waar je zenuwachtig van wordt, maar wat je nog net wel durft.

 Let op! Houd je eigen grenzen en die van anderen in de gaten. Zorg dat je niet te ver gaat en dat de opdracht voor alle betrokkenen iets leuks oplevert. Wat wordt de uitdaging?

c Hoe kun je ervoor zorgen dat je je gemakkelijker thuis gaat voelen bij mensen
met wie je niet meteen een klik hebt? Hoe kun je samenwerken met mensen die nooit je beste vriend zullen worden? Probeer eens een paar tips voor jezelf te bedenken.

b Voer uit wat je verzonnen hebt. c Bespreek samen hoe het was om deze lef-opdracht uit te voeren. Wat is jullie
conclusie?

d Ga experimenteren met deze oplossingen!

12.3 Nieuwsgierigheid 12.2 Lef

Lef is een eigenschap die je bij het netwerken goed van pas komt. Denk maar: vragen staat vrij. Daar hoort wel automatisch bij dat de ander ook met nee op jouw verzoek kan reageren, zonder dat jij gaat mokken. Rob de Best schreef een leuk boek over de Wet van Sinterklaas. Hij zegt: Als je niet duidelijk vraagt wat je wilt, krijg je iets anders. Leer dus om je vragen scherp en goed te formuleren. Durf soms zelfs het onmogelijke te verwachten. Anders gebeurt er bij het netwerken maar weinig spannends en onverwachts. En dat betekent vaak dat je niet alle kansen aangrijpt om je doelen te bereiken. Lef heeft niet iedereen van nature. Daarom krijg je een paar zinnetjes die je helpen om lef te tonen, zelfs als je niet durft.
Somaia:

Ook nieuwsgierigheid kun je niet missen als je gaat netwerken. Het zorgt ervoor dat je met interesse kunt luisteren naar de ander. Dan ben je ook niet na vijf minuten uitgepraat. De volgende Slimmerkunde-tips kunnen je op weg helpen. Stel open vragen, die de ander niet met ja of nee kan beantwoorden. Stel niet alleen de vragen die je vooraf bedacht hebt. Luister aandachtig en vraag door op wat je hebt gehoord. Check of je dingen goed hebt begrepen. Luisteren is bij een netwerkgesprek vaak belangrijker dan steeds maar zeggen wat jij ervan vindt. Mensen weten, kennen en kunnen zoveel meer dan je bij een eerste indruk zou verwachten! Je bent niet zo nieuwsgierig aangelegd? Dan kunnen de volgende vragen je op gang helpen:

Lef-zinnetjes
Ik durf het bijna niet te vragen, maar ... Je hoeft het natuurlijk niet te vertellen, maar waar ik zo ontzettend nieuwsgierig naar ben ... Ik heb geleerd dat ik altijd alles mag vragen en dat de ander altijd nee mag zeggen. Dus heb ik een hele brutale vraag: ... Stel dat je op mijn stoel zou zitten, wat zou ik dan absoluut nog aan je moeten vragen? Ik begin nu al bijna te blozen, maar ik zou heel graag ...

Netwerk-vragen
Ik heb begrepen dat je op dit gebied deskundig bent. Welke tips kun je mij geven? Hoe heb jij al deze dingen geleerd? Welke drie andere mensen moet ik zeker ontmoeten, als ik ... voor elkaar wil krijgen? Volgens mij zouden wij nog uren kunnen doorpraten. Heb jij nog een ander onderwerp waar je me graag iets over zou willen vertellen? Wat zijn de belangrijkste lessen of adviezen die je me zou kunnen geven als ik ... wil doen? Kun jij me als deskundige nog voor iets waarschuwen? Welke kansen moet ik zeker niet laten liggen om mijn doel te bereiken?
Thema 12 Meeting out of the box 57

56 Slimmerkunde

 Uitdaging 3

a Ga net zoals Yves dat bij het schoolfeest deed op zoek naar een expert in
jouw omgeving die je meer kan vertellen over laten lukken wat jij wilt dat lukt. Wie wordt die persoon?

12.6 Zoek knooppunten

Spot knooppunten voor je netwerk. We hebben het dan niet over een zeldzame diersoort! Knooppunten zijn van die mensen die steeds veel andere mensen om zich heen verzamelen. Door die knooppunten komen al die mensen weer met elkaar in contact en wisselen ze ideen uit. Het lijkt alsof ze overal iets vanaf weten en iedereen kennen. Geen vraag is voor hen te gek. Knooppunten weten het antwoord of in elk geval de beste route naar het antwoord. Deze mensen kunnen een hefboom zetten op je plannen. Als zij enthousiast over je zijn, zullen ze je helpen met hun contacten en kennis van zaken. Maar misschien wel nog belangrijker: ze kunnen je helpen met het verspreiden van jouw idee. Als een knooppunt regelmatig in zijn netwerk vertelt over jouw plannen, dan gaat het opeens veel sneller.

b Zorg dat je minimaal een half uur met deze persoon kunt kletsen over alles wat
jullie beiden interessant vinden. Zorg dat vooral de ander aan het woord is. Dus bereid een paar slimme vragen voor die beginnen met hoe, wat, waar, wanneer of waarom. Pas de Slimmerkunde-tips toe. Schrijf een kort verslag over deze bijzondere ontmoeting.

12.4 Lief
Ook lief zijn komt heel goed van pas bij netwerken. Dat klinkt heel soft. Misschien zie je meteen het beeld van een meisje met een roze jurk en schattige vlechtjes of een hopeloze nerd voor je. We bedoelen iets anders. Als je lief voor de ander bent, kun je nog steeds kritisch en pittig zijn. Lief zijn gaat vooral over behulpzaam zijn waar dat kan. Vriendelijk en eerlijk zijn tegen mensen, zelfs als ze niet altijd even vriendelijk tegen jou zijn. Dan weten mensen wat ze aan je hebben. Dat wordt erg gewaardeerd.

Uitdaging 5

a Welke mensen uit jouw omgeving zijn al zon knooppunt? Waarom?

Uitdaging 4
 Ga de straat op en kijk goed om je heen. Verzin een geed en voer die uit! Een geed is een nieuw woord voor een good deed oftewel een goede daad. Na aoop kun je je geed mailen aan de jongeren die www.geeds.net hebben bedacht, zodat jullie geed ook op het web kan verschijnen! Wat is jouw geed geworden? Je hebt ook informatieknooppunten. Dat zijn de mensen die een soort verzamelpunt zijn voor informatie over een bepaald onderwerp. Je kent vast wel iemand die alle secret hacks kent van dat ene populaire game of iemand die alles weet over de aandelenkoersen ... Dat zijn typische informatieknooppunten. Ook heel handig om om je heen te verzamelen!

b Welke mensen uit jouw omgeving zijn al zon informatieknooppunt?

12.5 Delen = vermenigvuldigen

Belangrijk bij netwerken: hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt. Oftewel: delen is vermenigvuldigen. Je zult regelmatig mensen tegenkomen die hun ideen en kennis als een kostbare schat bewaken. Natuurlijk is dat hun goed recht, maar het is niet per se slim. Bij ideen en kennis werkt het namelijk anders dan bij bijvoorbeeld geld of spullen. Als ik 100 heb en ik geef jou 20, dan heb jij meer dan je had en ik heb minder. Maar als ik mijn idee met jou deel, dan heb jij dat idee ook, maar ik raak het niet kwijt. De kans is zelfs heel groot dat jij meedenkt over dat idee en hoe je dat kunt realiseren. Zo is Slimmerkunde ook ontstaan. Iemand (Tjeu) had het idee en dat deelde hij met andere mensen (de latere schrijvers van dit boek). Daardoor werd Slimmerkunde steeds uitgebreider en beter. Was dat niet gebeurd, dan was het waarschijnlijk alleen maar een idee gebleven. Een idee op zich is eigenlijk waardeloos. Het gaat erom wie dat idee ook kan omzetten in iets moois, iets wat ook andere mensen aanspreekt. Als je een netwerk van
58 Slimmerkunde

c Ga op het web op zoek naar andere knooppunten. Probeer er minstens drie te
vinden die je graag als knooppunt aan je netwerk zou willen toevoegen.

12.7 Wie deed het al?

John Strelecky schreef een mooi boek over de zin van je leven: The Big Five for Life. Volgens hem heeft ieder mens in ieder geval vijf doelen die hij sowieso wil behalen. Hoe meer je je leven richt op die vijf doelen, hoe zinvoller je leven voelt. Volgens John moet
Thema 12 Meeting out of the box 59

betrouwbare mensen om je heen verzamelt, proteert uiteindelijk elk lid van dat netwerk.

Inwin 12
je altijd onderzoeken wie je kan helpen om die doelen te realiseren. Hoe uniek we ook zijn als mens, in bijna alle gevallen zul je mensen kunnen vinden die met hetzelfde doel of idee hebben rondgelopen. Zij kunnen je leermeesters worden, je helpen en je waarschuwen voor valkuilen. Durf hen aan te spreken of uit te nodigen voor een gesprek, via Skype of live. Ze hebben ook een mailadres of telefoonnummer. Je kunt dus gewoon contact met hen opnemen. Je zult merken dat de meeste mensen het jn vinden om hun ervaringen en kennis te delen.

Uitdaging 6

a Pak een groot vel en teken je netwerk. Zet op je vel de vijftig belangrijkste
mensen in je leven met jou in het midden. Trek ook lijntjes tussen de mensen in je netwerk die elkaar kennen.

b Onder elke persoon voor wie jij iets belangrijks hebt gedaan zet je een rood
streepje. Onder elke persoon die iets belangrijks voor jou heeft gedaan zet je een groen streepje.

c Neem de tekening van je netwerk mee naar school. Vergelijk jouw tekening met
die van je klasgenoten. Wat is je conclusie?

Thema 13

13.3 Fouten maken mag!

Laten we voor eens en voor altijd afrekenen met het idee dat je perfect moet zijn. Als je echt iets voor elkaar wilt boksen, zul je soms gedrag vertonen dat andere mensen stoort. Maar als je je best doet om dingen goed te laten verlopen, dan vinden mensen het meestal niet erg als het niet helemaal soepel verloopt. Wees eerlijk, geef je fouten toe en vraag hoe je het een volgende keer beter kunt aanpakken. Leer je lessen en doe het de volgende keer beter.

Doing oUt oF tHe BoX

Als je al een tijdje bezig bent om je plannen te verwezenlijken, loop je soms vast. Dan is het dus tijd voor Doing out of the Box.

Uitdaging 2
 Denk eens terug aan een moment waarop je wel door de grond kon zakken van schaamte.

a Wat ging er mis?

13.1 Saltos in je hart

Van Nils Roemen, onder andere bedenker van Durftevragen, is de uitspraak: Ik werk het liefst samen met mensen die de dingen doen waar hun hart een salto van maakt. Doe jij al de dingen waar je hart een salto van maakt? En dan hebben we het niet over dromen of praten over fantastische ideen die je hebt. Nee, dan bedoelen we dat je er werk van maakt! Niet zomaar, maar heel gemotiveerd. Je wilt namelijk dat ene doel hoe dan ook bereiken.

b En hoe erg was dat eigenlijk?

c Wat heb je geleerd van je laatste Grote Fout?

Uitdaging 1
Bij welk thema of welke uitdaging maakt jouw hart een salto?

d Hoe zou je ervoor kunnen zorgen dat je fouten maken niet meer zo erg gaat
vinden?

13.2 De eerste stap

Het is niet altijd gemakkelijk dat we leven in een wereld vol keuzes, mogelijkheden en kansen. Zeker als je er inmiddels van overtuigd bent dat eigenlijk alles mogelijk is, kan dat een overweldigend idee zijn. Waar moet je beginnen? De simpelste reactie is ook nu weer de beste: begin gewoon! Elke eerste stap om je doel te bereiken is goed, als je maar begint. Zodra je dingen in beweging zet, is het gemakkelijker om door te gaan. Zeker kleine, eerste stapjes kunnen nauwelijks fout gaan. Ook hier geldt weer: zoveel kan je niet overkomen! Weet je wat je stiekem kunt denken? Soms is achteraf vergiffenis vragen slimmer dan vooraf toestemming krijgen. Dus: maak een lijstje van de eerste stappen die je kunt zetten om je doel te bereiken. Pak een dartpijltje, gooi en voer die eerste actie zo snel mogelijk uit :-) Ben je nog niet overtuigd? Durf je nog niet te beginnen? Dan vind je op de site
www.slimmerkunde-malmberg.nl meer acties om je over die Eerste Stap Drempel heen te

13.4 Val op!

Marketing gaat over mensen verleiden iets te doen waarvan jij wilt dat ze dat doen. Seth Godin weet alles over marketing. In zijn boek Purple cow legt hij uit dat het handig is om op te vallen. Je moet het mensen gemakkelijk maken om over je te praten en om je te helpen met het realiseren van je plannen. Stel ... je etst over het mooie Nederlandse platteland en overal zie je weilanden vol met vredig grazende koeien. Wei na wei na wei ... Hoe lang zou je genteresseerd blijven kijken? Hoeveel van je vrienden zou je hierover een smsje sturen? Maar stel nu dat je in zon weiland opeens een paarse koe ziet. Niet een gefotoshopte van de Milka-reclame, maar een echte paarse koe! Ook als je even met je ogen knippert, staat-ie er nog steeds! Hoe groot is de kans dat je afremt om die koe eens even goed te bekijken? En dat je meteen een foto van die paarse koe via je mobieltje op internet plaatst? Volg daarom de tip van Seth Godin op: val op! Dit kan op heel veel manieren. Kies een manier die bij jou en jouw plannen past en voer die uit!
Thema 13 Doing out of the box 61

helpen. Bijvoorbeeld Eat the Frog, omgaan met uitstelgedrag of personal stalkers
60 Slimmerkunde

Moeilijke woorden, maar fantastische tips!

 Uitdaging 3
 Maak een collage van iemand die je bewondert. Deze persoon heeft blijkbaar iets gedaan wat jou opvalt. Wat doet hij of zij? Hoe pakt hij of zij dat aan? Vind je dat een goed idee?  Plak alle plaatjes en kreten op een mooie en opvallende manier op je collage en hang deze thuis op. Dan krijg je elke keer als je ernaar kijkt een reminder dat jij ook moet opvallen op een manier die bij jou past.

EindoPdracHten
Eindopdracht deel 1
Je hebt drie keuzes. 1  Mijn digitale schatkist. Ontwerp een eigen website waarin je alles op het gebied van wat je belangrijk vindt, op de digitale snelweg bij elkaar groepeert. Denk aan fotos, videos, teksten, les en links naar favoriete sites. Er is een hele mooie en handige tool om dit te doen: museumbox.e2bn.org/creator.  Ook beroemde mensen en organisaties hebben zon schatkist. Kijk maar eens op
www.queenrania.jo en www.coldplay.com/exhibitionroom.php.

13.5 Intutie en stopborden

Na al dit optimistische geschrijf nog een paar maren. Soms ben je nu eenmaal niet op het goede moment op de goede plek met de goede mensen en de goede vaardigheden bezig. Soms moet je even heel kritisch naar je eigen situatie kijken en onderzoeken of er niet een heel groot rood stopbord op je pad is gekomen. Als doelen en ideen voor langere tijd veel meer gedoe en energie kosten dan ze opleveren, moet je voor jezelf afwegen of je (nog wel) met de juiste dingen bezig bent. Misschien wil je te snel? Zijn er eerst nog een paar andere lessen te leren voor je hieraan toe bent? Past dit plan (of jouw rol in dit plan) toch niet helemaal goed bij je? Je zult het zeker tegenkomen bij een of meer van je plannen: je hebt zon gevoel dat er iets niet klopt aan een persoon of een situatie. Luister naar wat je gevoel zegt! Wees je er bewust van dat er misschien dingen gebeuren die niet goed voor jou uitpakken. Zulke onderbuikgevoelens zorgen ervoor dat je soms net op tijd een nieuwe afslag kunt nemen of net op tijd stopt met je plannen. Luister je niet naar je gevoel, dan zul je vaker lichamelijke klachten krijgen. Knallende hoofdpijn, niet kunnen slapen, een dag nergens meer zin in hebben. Dat zijn de momenten om even naar jezelf te luisteren. Stel jezelf dan de volgende vragen.

2  Maak een online werkstuk over jouw top 10 van de sites die in Slimmerkunde zijn genoemd. Gebruik hyperlinks naar die sites en geef bij elke site jouw commentaar in 75 tot 100 woorden. Let op een goede spelling en toets die aan woordenlijst.org. Bewerk de gekozen illustraties en leg uit hoe je dat hebt gedaan. 3  Heb je een heel ander origineel idee om te laten zien dat je veel van Slimmerkunde hebt geleerd? Overleg dan met je docent of je dat mag uitvoeren. Ben je tevreden over je eindopdracht? Deel dan het resultaat met andere leerlingen, ook buiten je school. Stuur je eindopdracht naar eindopdrachtdeel1@slimmerkunde.nl. De beste inzendingen worden op de site van Slimmerkunde geplaatst (www.slimmerkunde-malmberg.nl).

Pas-op-de-plaats-vragen
Ga ik te hard? - Zorg ik niet goed genoeg voor mezelf? - Zijn er andere dingen die me stress opleveren? - Hoe kan ik het beste handelen? - Zijn er andere mensen die mij bewust of onbewust storen? - Waarom doen ze dat? - Hoe kan ik daarmee omgaan?

Eindopdracht deel 2
Bedenk samen met je docent een onderwerp dat je als klas interessant vindt.  Zoek in jouw netwerk een knooppunt: iemand die iets over dat onderwerp zou kunnen vertellen.  Bepaal een datum waarop je als klas over dat onderwerp een bijeenkomst kunt houden. Elke leerling nodigt voor die bijeenkomst een knooppunt uit.  Bereid samen de bijeenkomst heel goed voor. -  Denk goed na over hoe je het onderwerp aan de orde wilt laten komen. Dat moet passen bij netwerken. Een goede manier vind je bijvoorbeeld op
www.theworldcafe.com.

Neem even goed de tijd om te kijken en te luisteren naar jezelf. Leer ervan, maak keuzes en ga dan enthousiast verder. Want dat je kunt laten lukken wat je echt wilt bereiken, weten we zeker. Het is een kwestie van slimme keuzes durven te maken!

Uitdaging 4
 Bekijk twee lmpjes van mensen die zich niet bij hun ongewenste situatie wilden neerleggen. Zij gingen helemaal voor hun doel. Ook dat was een keuze! Je vindt de lmpjes op YouTube: Dulux Walls in HD (jonge drugskoeriers knappen hun wijk op);  A Tiny Apartment Transforms into 24 Rooms (een inwoner van Hongkong doet op zijn manier iets aan de overbevolking).
62 Slimmerkunde

-  Zorg voor de juiste sfeer en denk aan een persoonlijk presentje voor de knooppunten.

Stuur het verslag en fotos/lmpjes naar eindopdrachtdeel2@slimmerkunde.nl. De beste inzendingen worden op de site van Slimmerkunde geplaatst (www.slimmerkunde-malmberg.nl).

Eindopdrachten 63

Colofon
Bronvermelding fotos Omslag nog in te vullen Binnenwerk nog in te vullen Tekeningen nog in te vullen

Artikelnummer 541430 ISBN 978 90 345 7239 4 Eerste druk, eerste oplage.

Malmberg s-Hertogenbosch, 2011 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopien, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopien uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471, en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Het is de uitgever, ondanks vele inspanningen, niet gelukt alle rechthebbenden te achterhalen. Denkt men rechthebbende te zijn, dan kan men zich wenden tot de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van dit boek bestede zorg kunnen noch de redactie, noch de auteurs, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave.

64 Slimmerkunde