LAPORAN PENDAHULUAN TERAPI KERJA ATAU TERAPI OKUPASI

A. Pendahuluan 1. Sejarah okupas !erap Pekerjaan a!au okupas sejak dulu kala !elah d kenal se"a#a sesua!u un!uk $e$per!ahankan h dup a!au sur% %al. Na$un ju#a d ke!ahu se"a#a su$"er kesenan#an. Den#an "ekerja seseoran# akan $en##unakan o!o!&o!o! dan p k rann'a( $ saln'a den#an $elakukan per$a nan )#a$e*( la! han #erak "adan( keraj nan !an#an dan la n&la n( dan hal n akan $e$pen#aruh keseha!ann'a ju#a. Pada !ahun +,-- S. oran#&oran# d /h na "erpendapa! "ah0a pen'ak ! ! $"ul karena ke! dakak! 1an or#an !u"uh. So2ra!es dan pla!o )3-S.* $e$per2a'a adan'a hu"un#an 'an# era! an!ara !u"uh den#an j 0a. H'poo2ra!es selalu $en#anjurkan pas enn'a un!uk $elakukan la! han #erak "adan se"a#a salah sa!u 2ara pen#o"a!an pas enn'a. D .es r dan 4unan )+--- S.* d jelaskan "ah0a rekreas dan per$a nan adalah salah sua!u $ed a !erap 'an# a$puh( $ saln'a $enar ( "er$a n $us k( "er$a n "oneka un!uk anak&anak( "er$a n "ola. Pekerjaan d ke!ahu san#a! "er$an1aa! "a# perke$"an#an j 0a $aupun 1 s k $anus a. So2ra!es "erka!a "ah0a seseoran# harus $e$" asakan d r den#an selalu "ekerja se2ara sadar dan jan#an "er$alas&$alasan. Pekerjaan dapa! ju#a d #unakan se"a#a pen#al han perha! an a!au p k ran seh n##a $enjad se#ar ke$"al un!uk $e$ k rkan hal&hal 'an# la n. 5erdasarkan hal&hal !erse"u! d a!as $aka okupas !erap $ula "erke$"an# dan d !erapkan pada a"ad 16. Ph l p na P nel $e$perkenalkan !erap kerja pada !ahun 178, d sua!u ru$ah sak ! j 0a d Par s. D a $en#a!akan "ah0a den#an okupas 9pekerjaan pas en j 0a akan d ke$"al kan kearah h dup 'an#

nor$al dan dapa! $en n#ka!kan $ na!n'a. Ju#a sekal #us $e$el hara dan $e$prak! kan keahl an 'an# d $ l k n'a se"elu$ sak ! seh n##a d a akan !e!ap se"a#a seseoran# 'an# produl! 1. 5. Pen#er! an Okupas Terap dan Reha" l !as .ed k Okupas !erap adalah sua!u l$u dan sen pen#arahan par! s pas seseoran# un!uk $elaksanakan sua!u !u#as !er!en!u 'an# !elah d !en!ukan den#an $aksud un!uk $e$per"a k ( $e$perkua! dan $en n#ka!kan ke$a$puan( dan $e$per$udah "elajar keahl an a!au 1un#s 'an# d "u!uhkan dala$ proses pen'esua an d r den#an l n#kun#an. Ju#a un!uk $en n#ka!kan produk! % !as( $en#uran# dan a!au $e$per"a k ke! daknor$alan )ke2a2a!an*( dan $e$el hara a!au $en n#ka!kan deraja! keseha!an. Okupas !erap le" h d ! ! k "era!kan pada pen#enalan ke$a$puan 'an# $as h ada pada seseoran# ke$ud an $e$el hara a!au $en n#ka!kann'a seh n##a d a $a$pu $en#a!as $asalah&$asalah 'an# d harapkann'a. Okupas !erap $en##unakan okupas )pekerjaan a!au ke# a!an* se"a#a $ed a. Tu#as pekerjaan a!au ke# a!an 'an# d p l hkan adalah "erdasarkan pe$ l han !erap s d sesua kan den#an !ujuan !erap s !u send r . Jad "ukan han'a sekedar ke# a!an un!uk $e$"ua! seseoran# s "uk. Se"a#a !ujuan u!a$a okupas !erap adalah $e$"en!uk seseoran# a#ar $a$pu "erd r send r !anpa $en##an!un#kan d r pada per!olon#an oran# la n. Reha" l !as adalah sua!u usaha 'an# !erkoord nas 'an# !erd r dar usaha $ed k( sos al( edukas onal dan %okas onal( un!uk $ela! h ke$"al seseoran# un!uk $en2apa ke$a$puan 1un#s onal pada !ara1 se! n## $un#k n. Reha" l !as $ed k adalah usaha&usaha 'an# d lakukan se2ara $ed k khususn'a un!uk $en#uran# n%al d !as a!au $en2e#ah $e$"urukn'a n%al d !as 'an# ada.

/. :un#s dan Tujuan Okupas !erap Okupas !erap adalah !erapan $ed k 'an# !erarah "a# pas en 1 s k $aupun $en!al den#an $en##unakan ak! % !as se"a#a $ed a !erap dala$ ran#ka $e$ul hkan ke$"al 1un#s seseoran# seh n##a d a dapa! $and r se$aks $al $un#k n. Ak! % !as !erse"u! adalah "er"a#a $a2a$ ke# a!an 'an# d ren2anakan dan d sesua kan den#an !ujuan !erap . Pas en 'an# d k r $kan oleh dok!er un!uk $endapa!kan okupas !erap adalah den#an $aksud se"a#a "er ku!; 1. Terap khusus un!uk pas en $en!al9j 0a a* .en2 p!akan sua!u kond s !er!en!u seh n##a pas en dapa! $en#e$"an#kan ke$a$puann'a un!uk dapa! "erhu"un#an den#an oran# la n dan $as'araka! sek !arn'a. "* .e$"an!u dala$ $ela$p askan #erakan&#erakan e$os se2ara 0ajar dan produk! 1. 2* .e$"an!u $ene$ukan ke$a$puan kerja 'an# sesua den#an "aka! dan keadaann'a. d* .e$"an!u dala$ pen#u$pulan da!a #una pene#akan d a#nose dan pene!apan !erap la nn'a. +. Terap khusus un!uk $en#e$"al kan 1un#s 1 s k( $en n#ka!kan ruan# #erak send ( kekua!an o!o! dan koord nas #erakan. <. .en#ajarkan ak! % !as keh dupan sehar &har seper! $akan( "erpaka an( "elajar $en##unakan 1as l !as u$u$ )!elpon( !ele% s ( dan la n&la n*( "a k den#an $aupun !anpa ala! "an!u( $and 'an# "ers h( dan la n&la n. 3. .e$"an!u pas en un!uk $en'esua kan d r den#an pekerjaan ru! n d ru$ahn'a( dan $e$"er saran pen'ederhanaan )s pl 1 kas * ruan#an $aupun le!ak ala!&ala! ke"u!uhan sehar &har . =. .en n#ka!kan !olerans kerja( $e$el hara dan $en n#ka!kan ke$a$puan 'an# $as h ada. ,. .en'ed akan "er"a#a $a2a$ ke# a!an un!uk d jajak oleh pas en se"a#a lan#kah dala$ pre&2o2a! onal !ra n n#. Dar ak! % !as n akan dapa!

d ke!ahu ke$a$puan $en!al dan 1 s k( ke" asaan kerja( sos al sas ( $ na!( po!ens dan la n&la nn'a dar s pas en dala$ $en#arahkann'a kepekerjaan 'an# !epa! dala$ la! han kerja. 7. .e$"an!u pender !a un!uk $ener $a ken'a!an dan $en##unakan 0ak!u sela$a $asa ra0a! den#an "er#una. 8. .en#arahkan $ na! dan ho" a#ar dapa! d #unakan se!elah ke$"al ke keluar#a. Pro#ra$ okupas !erap adalah "a# an dar pela'anan $ed k un!uk !ujuan reha" l !as !o!al seseoran# pas en $elalu kerjasa$a den#an pe!u#as la n d ru$ah sak !. Dala$ pelaksanaan okupas !erap kel aha!ann'a akan "an'ak o%erlapp n# den#an !erap la nn'a( seh n##a d "u!uhkan adan'a kerjasa$a 'an# !erkoord n r dan !erpadu. D. Peranan okupas !erap 9pekerjaan un!uk !erap Ak! % !as d per2a'a se"a#a je$"a!an an!ara "a! n dan dun a luar. .elalu ak! % !as $anus a d hu"un#kan deen#an l n#kun#an( ke$ud an $e$pelajar n'a( $en2o"a ke!era$p lan a!au pen#e!ahuan( $en#ekspres kan perasaan( $e$enuh ke"u!uhan 1 s k $aupun e$os ( $en#e$"an#kan ke$a$puan( dan se"a#a ala! un!uk $en2apa !ujuan h dup. Po!ens !erse"u!lah 'an# d #unakan se"a#a dasar dala$ pelaksanaan okupas !erap ( "a k "a# pender !a 1 s k $aupun $en!al. Ak! % !as dala$ okupas !erap d #unakan se"a#a $ed a "a k un!uk e%aluas ( d a#nos s( !erap ( $aupun reha" l !as . Den#an $en#a$a! dan $en#e%aluas pas en 0ak!u $en#erjakan sua!u ak! % !as dan den#an $en la has l pekerjaan dapa! d !en!ukan arah !erap dan reha" l !as selanju!n'a dar pas en !erse"u!. Pen! n# un!uk d n#a! "ah0a ak! % !as dala$ okupas !erap ! dak un!uk $en'e$"uhkan( !e!ap han'a se"a#a $ed a. D skus 'an# !erarah se!elah pen'elesa an sua!u ak! % !as adalah san#a! pen! n# karena dala$ kese$pa!an !erse"u!lah !erap s dapa! $en#arahkan pas en. .elalu d skus !erse"u!lah pas en "elajar $en#enal dan $en#a!as persoalann'a. .elalu ak! % !as pas en

d harapkan akan "erko$un kas le" h "a k un!uk $en#ekpres kan d r n'a. .elalu ak! % !as ke$a$puan pas en akan dapa! d ke!ahu "a k oleh !erap $aupun oleh pas en !u send r . Den#an $en##unakan ala!&ala! a!au "ahan&"ahan dala$ $elakukan sua!u ak! % !as pas en akan d deka!kan den#an ken'a!aan !eru!a$a dala$ hal ke$a$puan dan kele$ahann'a. .en#erjakan sua!u ak! % !as dala$ kelo$pok akan dapa! $eran#san# !erjad n'a sos al sas ( n!raks dan d an!ara an##o!a 'an# "er#una dala$ $en n#ka!kan $en la ke$a$puan dr $as n#&$as n# dala$ hal

kee1 s ens ann'a "erhu"un#an den#an oran# la n. E. Ak! % !as Ak! % !as 'an# d #unakan dala$ okupas !erap san#a! d pen#aruh oleh kon!eks !erap se2ara keseluruhan( l n#kun#an( su$"er 'an# !ersed a( dan ju#a oleh ke$a$puan s !erap s send r )pen#e!ahuan( ke!era$p lan( $ na! dan krea! % !asn'a*. 1. Jen s Jen s ak! % !as dala$ okupas !erap adalah ; a* La! han #erak "adan. "* Olahra#a. 2* Per$a nan. d* Keraj nan !an#an. e* Keseha!an( ke"ers han( dan kerap han pr "ad . 1* Pekerjaan sehar &har )ak! % !as keh dupan sehar &har *. #* Prak! k pre&%okas onal. h* Sen )!ar ( $us k( luk s( dra$a( dan la n&la n. * Rekreas )!a$as'a( non!on " oskop9dra$a( pes!a ulan# !ahun dan la n& la n*. j* D skus den#an !op k !er!en!u )"er !a sura! ka"ar( $ajalah( !ele% se( rad o a!au keadaan l n#kun#an*.

+.

Karak!er s! k ak! % !as Ak! % !as dala$ okupas !erap adalah se#ala $a2a$ ak! % !as 'an# dapa! $en' "ukan seseoran# se2ara produk! 1 'a !u se"a#a sua!u $ed a un!uk "elajar dan "erke$"an#( sekal #us se"a#a su$"er kepuasaan e$os onal $aupun 1 s k. Oleh karena !u se! ap ak! % !as 'an# d #unakan dala$ okupas !erap harus $e$pun'a karak!er s! k se"a#a "er ku! ; a* Se! ap #erakan harus $e$pun'a alasan dan !ujuan !erap 'an# jelas. Jad "ukan han'a sekedar $en' "ukan pas en. "* .e$pun'a ar! !er!en!u "a# pas en( ar! n'a d kenal oleh a!au ada hu"un#ann'a den#an pas en. 2* Pas en harus $en#er! !ujuan $en#erjakan ke# a!an !erse"u!( dan apa ke#unaann'a !erhadap upa'a pen'e$"uhan pen'ak !n'a. d* Harus dapa! $el "a!kan pas en se2ara ak! 1 0alaupun $ n $al. e* Dapa! $en2e#ah le" h "era!n'a ke2a2a!an a!au kond s pas en( "ahkan harus dapa! $en n#ka!kan a!au se! dak&! dakn'a $e$el hara koond s n'a. 1* Harus dapa! $e$"er doron#an a#ar s pas en $au "erla! h le" h # a! seh n##a dapa! $and r . #* Harus sesua den#an $ na!( a!au se! dakn'a ! dak d "en2 olehn'a. h* Harus dapa! d $od 1 kas un!uk !ujuan pen n#ka!an a!au pen'esua an den#an den#an ke$a$pauan pas en. :ak!or 'an# perlu d perha! kan dala$ $e$ l h ak! % !as;

Apakah "ahan 'an# d #unakan $erupakan 'an# $udah d kon!rol( ule!( kasar( ko!or( halus dan se"a#a n'a. a* Apakah ak! % !as ru$ ! a!au ! dak "* Apakah perlu d pers apkan se"elu$ d laksanakan 2* /ara pe$"er an ns!ruks "a#a $ana d* 5a#a $ana k ra&k ra se!elah has l selesa . e* Apakah perlu pas en $e$"ua! kepu!usan

1* Apakah perlu konsen!ras . #* In!eraks 'an# $un#k n !erjad apakah $en#un!un#kan. h* Apakah d perlukan ke$a$puan "erko$un kas * 5erapa la$a dapa! d selesa kan. j* Apakah dapa! d $od 1 kas sede$ k an rupa seh n##a dapa! d sesua kan den#an ke$a$puan dan ke!era$p lan pas en. :. Ind kas Un!uk Okupas Terap 1. Seseoran# 'an# kuran# "er1un#s dala$ keh dupann'a karena kesul !an& kesul !an 'an# d hadap dala$ pen# n!e#ras an perke$"an#an ps kosos aln'a. +. Kela nan ! n#kah laku 'an# !erl ha! dala$ kesul !ann'a "erko$un kas den#an oran# la n <. T n#kah laku ! dak 0ajar dala$ $en#ekpres kan perasaan a!au ke"u!uhan 'an# pr $ ! %e. 3. Ke! dak$a$puan $en# n!erpres!as kan ran#san#an seh n##a reaks n'a !erhadap ran#san#an !erse"u! ! dak 0ajar pula =. Terhen! n'a seseoran# dala$ 1ase per!u$"uhan !er!en!u a!au seseoran# 'an# $en#ala$ ke$unduran ,. .ereka 'an# le" h $udah $en#ekspres kan perasaann'a $elalu sua!u ak! % !as dar pada den#an per2akapan 7. .ereka 'an# $erasa le" h $udah $e$pelajar $e$prak! kann'a dar pada den#an $e$"a'an#kan 8. Pas en 2a2a! !u"uh 'an# $en#ala$ #an##uan dala$ kepr "ad ann'a >. Proses Okupas Terap 4an# 5enar Dok!er 'an# $en# r $kan pas en un!uk okupasa !erap akan $en'er!akan ju#a da!a $en#ena pas en "erupa d a#nosa( $asalahn'a dan ju#a akan $en'a!akan apa 'an# perlu d per"ua! den#an pas en !erse"u!. Apakah un!uk $endapa!kan da!a 'an# le" h "an'ak un!uk keperluan d a#nosa( a!au un!uk sesua!u den#an 2ara

!erap ( a!au un!uk reha" l !as . Se!elah pas en "erada d un ! okupas !erap $aka !erap s akan "er! ndak se"a#a "er ku!; 1. Koleks da!a Da!a " asa d dapa!kan dar kar!u rujukan a!au s!a!us pas en 'an# d ser!akan 0ak!u per!a$a kal pas en $en#ujun# un ! !erap okupas onal. J ka den#an $en#adakan n!er% e0 den#an pas en a!au keluar#an'a( a!au den#an $en#adakan kunjun#an ru$ah. Da!a n d perlukan un!uk $en'usun ren2ana !erap "a# pas en. Proses n dapa! "erlan#sun# "e"erapa har sesua den#an ke"u!uhan. +. Anal sa da!a dan den! 1 kas $asalah Dar da!a 'an# !erku$pul dapa! d !ar k sua!u kes $pulan se$en!ara !en!an# $asalah dan a!au kesul !an pas en. In dapa! "erupa $asalah d l n#kun#an keluar#a a!au pas en !u send r <. Penen!uan !ujuan Dar $asalah dan la!ar "elakan# pas en $aka dapa! d susun da1!ar !ujuan !erap sesua den#an pr or !as "a k jan#ka pendek $aupun jan#ka panjan#n'a 3. Penen!uan ak! % !as Se!elah !ujuan !erap d !e!apkan $aka d p l hlah ak! % !as 'an# dapa! $en2apa !ujuan !erap !erse"u!. Dala$ proses n pas en dapa! d ku! ser!akan dala$ $enen!ukan jen s ke# a!an 'an# akan d laksanakan seh n##a pas en $erasa ku! "er!an##un# ja0a" a!as kelan2aran pelaksanaann'a. Dala$ hal n harus d n#a! "ah0a ak! % !as !u send r ! dak akan $en'e$"uhkan pen'ak !( !e!ap han'a se"a#a $ed a un!uk dapa! $en#er! $asalahn'a dan $en2o"a $en#a!as n'a den#an " $" n#an !erap s. Pas en !u send r harus d "er !ahu alasan&alasan $en#ena d a harus $en#erjakan ak! % !as !erse"u! seh n##a d a sadar dan d harapkan akan $en#erjakann'a den#an ak! 1.

=. E%aluas E%aluas harus d laksanakan se2ara !era!ur dan !eren2ana sesua den#an !ujuan !erap . Hal n perlu a#ar dapa! $en'esua kan pro#ra$ !erap selanju!n'a sesua den#an perke$"an#an pas en 'an# ada. Dar has l e%aluas dapa! d ren2anakan ke$ud an $en#ena pene'esua n jen s ak! % !as 'an# akan d "er kan. Na$un dala$ hal !er!en!u pen'esua an ak! % !as dapa! d lakukan se!elah "e"erapa 0ak!u se!elah $el ha! "ah0a ! dak ada ke$ajuan a!au kuran# e1ek! 1 !erhadap pas en. Hal&hal 'an# perlu d e%alaus an!ara la n adalah se"a# "er ku!; 1* Ke$a$puan $e$"ua! kepu!usan +* T n#kah laku sela$a "ekerja <* Kesadaran adan'a oran# la n 'an# "ekerja "ersa$a d a dan 'an# $e$pun'a ke"u!uhan send r 3* Kerjasa$a =* /ara $e$perl ha!kan e$os )spon!an( 0ajar( jelas( dan la n la n*. ,* In s a! 1 dan !an##un# ja0a" 7* Ke$a$puan un!uk d ajak a!au $en#ajak "erund n#. 8* .en'a!akan perasaan !anpa a#res . 6* Ko$pe! s !anpa per$usuhan 1-* .ener $a kr ! k dar a!asan a!au !e$an sekerja 11* Ke$a$puan $en'a!akan pendapa! send r dan apakah "er!an##un# ja0a" a!as pendapa!n'a !erse"u! 1+* .en'adar keadaan d r n'a dan $ener $an'a 1<* ?ajar dala$ pena$p lan 13* Or en!as ( !e$pa!( 0ak!u( s !uas ( oran# la n. 1=* Ke$a$puan $enr $a ns!ruks dan $en# n#a!n'. 1,* Ke$a$puan "ekerja !anpa !erus $enerus d a0as 17* Kerap an "ekerja 18* Ke$a$puan $eren2anakan sua!u pekerjaan

16* Tolerans !erhadap 1rus!as. +-* La$"a! a!au 2epa! H. Pelaksanaan I. .e!ode Okupas !erap dapa! d lakukan "a k se2ara nd % sual( $aupun "erkelo$pok( !er#an!un# dar keadaan pas en( !ujuan !erap dan la n&la n. a* .e!ode nd % dual d lakukan un!uk; 1* Pas en "aru 'an# "er!ujuan un!uk $endapa!kan le" h "an'ak n1or$as dan sekal #us un!uk e%aluas pas en. +* Pas en 'an# "elu$ dapa! a!au $a$pu un!uk "er n!eraks den#an 2ukup "a k d dala$ sua!u kelo$pok seh n##a d an##ap akan $en##an##u kelan2aran sua!u kelo$ppok " la d a d $asukan dala$ kelo$pok !erse"u!. <* Pas en 'an# sedan# $enjalan la! han kerja den#an !ujuan a#ar !erap s dapa! $en#e%aluas pas en le" h e1ek! 1 "* .e!ode kelo$pok d lakukan un!uk ; Pas en la$a a!as dasar seleks den#an $asalah a!au ha$p r "ersa$aan( a!au dala$ $elakukan sua!u ak! % !as un!uk !ujuan !er!en!u "a# "e"rapa pas en sekal #us. Se"elu$ $e$ula sua!u ke# a!an "a k se2ara nd % dual $aupun kelo$pok $aka !erap s harus $e$pers apkan !erle" h dahulu se#ala sesua!un'a 'an# $en'an#ku! pelaksanaan ke# a!an !erse"u!. Pas en ju#a perlu d pers apkan den#an 2ara $e$perkenalkan ke# a!an dan $enjelaskan !ujuan pelaksanaan ke# a!an !erse"u! seh n##a d a a!au $ereka le" h $en#er! dan "erusaha un!uk ku! ak! 1. Ju$lah an##o!a dala$ sua!u kelo$pok d sesua kan den#an jen s ak! % !as 'an# akan d lakukan( dan ke$a$puan !erap s $en#a0as .

+. ?ak!u Okupas !erap d lakukan an!ara 1 @ + ja$ se! ap sess on "a k 'an# nd % du $aupun kelo$pok se! ap har ( dua kal a!au ! #a kal se$ n##u !er#an!un# !ujuan !erap ( !ersed an'a !ena#a dan 1as l !as( dan se"a#a n'a. In d "a# $enjad dua "a# an 'a !u A & 1 ja$ un!uk $en'elesa kan ke# a!an&ke# a!an dan 1 @ 1 A ja$ un!uk d skus . Dala$ d skus n d " 2arakan $en#ena pelaksanaan ke# a!an !erse"u!( an!ara la n kesul !an 'an# d hadap ( kesan $en#arahkan d skus !erse"u! kearah 'an# sesua den#an !ujuan !erap . <. Ter$ nas Ke ku!ser!aan seseoran# pas en dala$ ke# a!an okupas !erap dapa! d akh r den#an dasar "ah0a pas en ; a* D an##ap !elah $a$pu $en#a!as persoalann'a "* D an##ap ! dak akan "erke$"an# la# 2* D an##ap perlu $en# ku! pro#ra$ la nn'a se"elu$ okupas !erap .

DA:TAR PUSTAKA

>uBe( 5.( R 2he $er( S.( dan S e#el( D.J. )+--<*. The Hand"ook o1 Ps'2h a!r'. /al 1orn a; 4ear 5ook .ed 2al Pu"l shers Kaplan( H.I.( Sado2k( 5.J.( dan >re""( J.A. )+--,*. S'nops s o1 Ps'2h a!r'. Ne0 4ork; ? ll a$s and ? lk ns S!uar!( >.?. dan Lara a( ..T. )+--1*. Pr n2 ples and Pra2! 2e o1 Ps'2h a!r 2 Nurs n#. )Ed ke&7*. S!. Lou s; .os"'( In2.