Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Economic Development and Employment Promotion in Montenegro/ Podrka ekonomskom razvoju i zapoljavanju u Crnoj Gori

PRISTUPANJE UNUTRANJEM TRITU

(ACCESION TO INTERNAL MARKET - AIM)

ZATITA KONKURENCIJE
25. Novembar 2010 Restoran Plavnica Eco Resort, Skadarsko jezero

13.03.2014

Page 1 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

DEFINICIJE

SSP Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju

TFEU Sporazum o funkcionisanju Evropske Unije UEZ Ugovor o Evropskim zajednicama ZZK Zakon o zatiti konkurencije

13.03.2014

Page 2 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

FILOZOFIJA POLITIKE I PRAVA KONKURENCIJE

Jean Monet: Rimski ugovor je ugovor o konkurenciji Konkurencija je temelj trine ekonomije Trina ekonomija se temelji na filozofiji jednakih uslova, tzv. level playing field Filozofija jednakih uslova temelji se na politici zabrane radnji i transparentnosti na osnovu lanova 31,81, 82, 86, 87 UEZ, danas lanova 37,101,102, 106, 107 TFEU Trina ekonomija je temelj jedinstvenog unutranjeg trita Jedinstveno unutranje trite je temelj ekonomske i politike stabilnosti Unutranje trite vai pored etiri slobode za neprikosnoven temelj Evropske Unije Za konkurenciju (antitrust i state aid) nema izuzeda i tranzicionih perioda
13.03.2014 Page 3 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

POJAM KONKURENCIJE
Pojam antimonopolnog i antikartelnog prava Antitrust Zabrana ograniavajudih sporazuma i zloupotreba dominantnog poloaja Kontrola koncentracija sa zabranom onih, koji ograniavaju ili eliminiu efikasnu konkurenciju Nisu svi sporazumi zabranjeni, nije trina mod zabranjena, zabranjeno je ograniavanje konkurencije Poseban znaaj ograniavanja konkurencije sa strane vlasti, negativnih uticaja na konkurenciju i (zlo!?)upotrebe instrumenta trgovinske zatite Pravo konkurencije nije namenjeno zatiti konkurenata ili potroaa; za te stvari postoje drugi propisi u generalnom pravnom poretku svake drave

13.03.2014

Page 4 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

KONKURENCIJA
UTAKMICA NA TRITU ZA STRANKE

OGRANIAVANJE KONKURENCIJE SA STRANE PREDUZEDA: 1. sporazumi, kojima se bitno spreava, ograniava i naruava konkurencija 2. zloupotreba dominantnog poloaja 3. koncentracije, kojima se bitno spreava, ograniava i naruava konkurencija (pre svega stvaranjem ili jaanjem dominantnog poloaja na tritu) OGRANIAVANJE KONKURENCIJE SA STRANE VLASTI 1. legalni monopoli 2. ekskluzivna prava (nain podele) 3. akta i radnje (opti i pojedinani), koji stvaraju diskriminaciju 4. netransparenta politika dravnih pomodi

13.03.2014

Page 5 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

OSNOVNI PRINCIPI
Osnovni principi i elementi politike i prava konkurencije - zabrana (sa izuzedima) ograniavajuih sporazumia i zloupotreba dominantnog dominantnog poloaja poloaja - kontrola koncentracija Razliiti (negativni) efekti na (efikasnu) konkurenciju - ograniavanje konkurencije sa strane vlasti (ekskluzivna prava, netransparentna politika dravnih pomodi, ulazne bariere) - nelojalna konkurencija - dumping Pravo i politika konkurencije u Evropskoj Uniji (Acquis) - istorijski razvoj u EU, regionu, CEFTA, CG

13.03.2014

Page 6 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

DEFINICIJA PREDUZEDA
IROKA PRIMJENA:
sva pravna i fizika lica, koja neposredno ili posredno uestvuju u prometu roba i usluga nezavisno od oblika svojine i sedita za preduzetnike nezavisno od dravljanstva i prebivalita

OGRANIENA PRIMJENA:
javna preduzeda poljoprivredni proizvodi

TERITORIJALNA PRIMJENA:
ekskluzivna primjena na teritoriji dogovorno i ugovorno ogranien suverinitet u vienacionalnoj zajednici (EU lanice)

13.03.2014

Page 7 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

ANALIZA ODREDBI ACQUIS-a

Odredbe Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju - l. 43, 72, 73, 74 Odredbe Ugovora o funkcionisanju Evropske Unije (Odredbe Ugovora o Evropskim zajednicama) - l. 37 (31), 101 (81), 102 (82), 106 (86), 107-109 (87- 89) Odredbe Uredbi EC Reg. 1/2003, EC Reg.773/2004, EC Reg. 139/2004 - fiksne obaveze i preporuke Novi elementi ZZK i transpozicija odredbi Acquis-a - procesne odredbe i sankcije, SO, program imuniteta Sankcijski dualizam - novane kazne, prekraji, upravne mere, krivina odgovornost

13.03.2014

Page 8 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

SSP - lan 73 Konkurencija i ostale ekonomske odredbe

1. S pravilnim funkcionisanjem Sporazuma u mjeri u kojoj moe uticati na trgovinu izmeu Zajednice i Crne Gore nespojivo je sljedede: (i) svi sporazumi izmeu privrednih drutava, odluke udruenja privrednih drutava i povezane prakse izmeu istih iji je cilj ili uinak sprjeavanje, ograniavanje ili naruavanje konkurencije; (ii) zloupotreba dominantnog poloaja jednog ili vie privrednih drutava na teritoriji Zajednice ili Crne Gore u cjelini ili u njihovim znaajnim dijelovima; (iii) svaka dravna pomod koja naruava ili prijeti da narui konkurenciju favorizovanjem odreenih privrednih drutava ili odreenih proizvoda.

13.03.2014

Page 9 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

SSP - 73 ext. 2. Svi postupci suprotni ovom lanu de se ocjenjivati na osnovu kriterijuma koji proizlaze iz primjene pravila o konkurenciji koji se primjenjuju u Zajednici, posebno lanova 81, 82, 86 i 87 Ugovora o EU i instrumenata za tumaenje koje su usvojile institucije Zajednice. 3. Ugovorne strane de osigurati da operativno nezavisnom tijelu budu povjerena ovladenja neophodna za punu primjenu stava 1 (i) i (ii) ovog lana, u vezi s privatnim i javnim privrednim drutvima i privrednim drutvima kojima su dodijeljena posebna prava. 4. Crna Gora de pojedinano osnovati operativno nezavisno tijelo kojem de povjeriti ovladenja neophodna za punu primjenu stava 1 (iii) u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog Sporazuma. To de tijelo, izmeu ostalog, biti ovladeno da odobrava programe dravne pomodi i pojedinane pomodi u skladu sa stavom 2 ovog lana, kao i da nareuje povradaj dravne pomodi koja je nezakonito dodijeljena.

13.03.2014

Page 10 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

SSP 73 ext. 5. Zajednica, s jedne strane, i Crna Gora, s druge strane, de osigurati transparentnost u oblasti dravne pomodi, tako to de, izmeu ostalog, drugoj ugovornoj strani dostavljati redovni godinji izvjetaj ili drugi slian dokument, slijededi metodologiju i prezentaciju pregleda Zajednice o dravnoj pomodi. Na zahtjev jedne od ugovornih strana, druga de strana obezbijediti informacije o odreenim pojedinanim sluajevima javne pomodi. 6. Crna Gora de pripremiti sveobuhvatan popis programa pomodi koji su uspostavljeni prije osnivanja tijela iz stava 4 i takve de programe pomodi uskladiti s kriterijumima iz stava 2 u periodu ne duem od 4 godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma 7. (a) Radi primjene odredbi stava 1 (iii), ugovorne strane prihvataju da de se tokom prvih pet godina nakon stupanja na snagu ovog Sporazuma, svaka javna pomod koju dodjeljuje Crna Gora biti ocjenjivana imajudi u vidu injenicu da se Crna Gora smatra podrujem koje je identino podrujima Zajednice koja su navedena u lanu 87(3) (a) Ugovora o EU
13.03.2014 Page 11 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

SSP 73 - ext. (b) Tokom perioda od etiri godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma, Crna Gora de Evropskoj komisiji dostavljati podatke o BDP-u po glavi stanovnika koji su usklaeni na nivou NUTS-a II. Tijelo iz stava 4 i Evropska komisija de, zatim, zajedno ocijeniti podobnost regija Crne Gore i, na osnovu toga, maksimalni iznos pomodi za izradu mape regionalnih pomodi na osnovu odgovarajudih smjernica Zajednice 8. Gdje je neophodno, Protokolom 5 utvruju se pravila o dravnoj pomodi u industriji elika. Ovim Protokolom utvruju se pravila koja se primjenjuju u sluaju da se pomod za prestruktuiranje dodjeljuje industriji elika. Njime bi se naglasio poseban karakter takve pomodi, kao i injenica da bi pomod bila vremenski ograniena i povezana sa smanjenjem kapaciteta u okviru programa izvodljivosti 9. Kada je rije o proizvodima navedenim u Poglavlju II Glave IV: (a) stav 1 (iii) se nede primjenjivati;

13.03.2014

Page 12 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

SSP 73 - ext.

(b) sve prakse suprotne stavu 1 (i) de se ocjenjivati prema kriterijumima koje je utvrdila Zajednica na osnovu lanova 36 i 37 Ugovora o EU i posebnih instrumenata Zajednice koji su usvojeni na ovoj osnovi. 10. Ako jedna od ugovornih strana smatra da je neka odreena praksa nespojiva s uslovima iz stava 1 ovog lana, ona moe preduzeti odgovarajude mjere nakon konsultacija u okviru Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje ili 30 radnih dana nakon to se obratila za konsultacije. Nijedna odredba ovog lana nije u suprotnosti i nede na bilo koji nain uticati na preduzimanje kompenzatornih mjera od strane Zajednice ili Crne Gore, u skladu sa odgovarajudim lanovima GATT-a iz 1994. godine i Sporazuma o subvencijama i kompenzatornim mjerama STO-a, kao i s njihovim odgovarajudim domadim zakonodavstvom

13.03.2014

Page 13 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

ZABRANA RESTRIKTIVNIH SPORAZUMA U EU TFEU, l. 101 (81 UEZ)

1. Nespojivi su zajednikim tritem i zabranjeni svi sporazumi izmeu preduzeda, odluke udruenja preduzeda i dogovorna praksa udruivanja, koja moe da nanosi tetu trgovini izmeu drava lanica i iji su cilj ili posledica spreavanje, ograniavanje ili naruavanje konkurencije unutar zajednikog trita, a naroito koji: a) Neposredno ili posredno utvruju kupovne ili prodajne cene ili druge uslove razmene; b)Ograniavaju ili kontroliu proizvodnju, plasman, tehniki razvoj ili investicije; c) Dele trite ili izvore snabdevanja; d) Primenjuju nejednake uslove na iste poslove sa razliitim poslovnim partnerima, stavljajudi ih na taj nain u nejednak konkurentski poloaj, i e) Uslovaljavaju sklapanje ugovora prihvatanjem dodatnih obaveza, koje po svojoj prirodi i trgovakim obiajima nemaju veze sa predmetom ugovora.
13.03.2014 Page 14 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

TFEU, l. 101 (81 UEZ) ext.

2. Svi sporazumi ili odluke koji su zabranjeni ovim lanom nitavi su. 3. Odredbe take 1 mogu se, meutim, izuzeti od primene na: - Sporazum ili grupu sporazuma izmeu preduzeda; - Odluku ili grupu odluka udruenja preduzeda; - Dogovornu praksu, Koji doprinose unapreenju proizvodnje ili distribucije robe ili podstiu tehniki ili ekonomski razvoj, a koji istovremeno potroaima omogudavaju pravino uede u tako ostvarenim pogodnostima i koji: a) Ne namedu preduzedima ogranienja koja su nespojiva sa ostvarenjem tih ciljeva; b) Ne daju mogudnosti tim preduzedima da iskljue konkurenciju u pogledu bitnog dela proizvodnje koja je u pitanju.

13.03.2014

Page 15 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

ZABRANA ZLOUPOTREBE U EU TFEU, l. 102 (82 UEZ)

Nije u skladu sa zajednikim tritem i zabranjena je svaka zloupotreba u koridenju dominantnog poloaja na zajednikom tritu, ili na njegovom bitnom delu, od strane jednog ili vie preduzeda, ukoliko bi to moglo tetno uticati na trgovinu izmeu drava lanica. Takve zloupotrebe se sastoje naroito u: a) Neposrednom ili posrednom nametanju neodgovarajude kupovne ili prodajne cene ili ostalih uslova razmene; b) Ograniavanju proizvodnje, plasmana ili tehnikog razvoja na tetu potroaa; c) Primenjivanju nejednakih uslova na iste poslove sa razliitim partnerima, stavljajudi ih na taj nain u loiji konkurentski poloaj; d) Uslovljavaju zakljuenje ugovora prihvatanjem dodatnih obaveza koje po svojoj prirodi ili prema trgovakim obiajima nisu u vezi sa predmetom ugovora.

13.03.2014

Page 16 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

EC Regulation 1184/2006

Generalna pravila konkurencije, kao to proizlazi i iz odredbi SSP i TFEU (l. 39 i l. 42), ne upotrebljavaju se: ako se odnose na proizvode iz Priloga 1 ako su sastavni deo nacionalnog ureenja trita ili su potrebni za dostizanje slededih ciljeva: - povedanje produktivnosti, naroito tehnikim napretkom i optimizacijom - obezbeenje standarda ivota (individualne zarade) - stabilizacija trita - redovita stabilna opskrba
- opskrba potroaa po normalnim cenama

13.03.2014

Page 17 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

EC Regulation 1184/2006 ext.

ne odnosi se na sporazume, odluke, dogovore i ponaanja poljoprivrednika, udruenja poloprivrednika, asociacija udruenja poljoprivrednika, ali bez obaveza zaraunavanja jednakih cena, koje se odnose na: - proizvodnju ili prodaju poljoprivrednih proizvoda - upotreba zajednikih objekata za skladitenje, obradu i preradu poljoprivrednih proizvoda, - pod uslovom: da nije iskljuena konkurencija ili da su ugroeni ciljevi iz 39.lana TFEU --------------------------------------------------------------------------------------------- predlog za presudu usklaenosti na zahtev drave lanice ili zainteresovanog preduzeda ili udruenja

13.03.2014

Page 18 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

RELEVANTNE ODREDBE ZZK

1. ZZK vai od 1.1.2006 2. transpozicija l. 101 TFEU u lanovima : - 7 (zabrana ograniavajudih sporazuma - 8 (uslovi za izuzede, shodno lanu 101/3 TFEU - 11 (pojedinana izuzeda) - 14 (izuzeda po grupama) 3. Transpozicija lana 102 u lanovima: - 18 (definicija dominantnog poloaja) - 19 (definicija kolektivnog dominantnog poloaja) - 20 (zabrana zloupotrebe dominantnog poloaja) 4. Odredbe koje se odnose na kontrolu koncentracija: - l. 23 do 29 (pojam koncentracije, ekonomski i pravni pragovi, kriterijumi, podnoenje zahtjeva za odobravanje,test) 5 Sankcije: l. 44 - 46

13.03.2014

Page 19 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

RESTRIKTIVNI SPORAZUMI karteli - 1

OSNOVNO PRAVILO: - generalna klauzula zabrane - moguda izuzeda IZUZEDA: - osnov u 3. stavu lana 101 TFEU - pozitivni i negativni elementi - pojedinana izuzeda - grupna izuzeda (po vrstama) - pojedinana izuzeda samo na osnovu reenja - mogudnost ponitenja

13.03.2014

Page 20 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

RESTRIKTIVNI SPORAZUMI karteli - 2

OGRANIAVANJE isl. KONKURENCIJE:

izmeu uesnika dogovora (direktnih konkurenata) tredih stranaka (potencialnih konkurenata) (konkurencija na tritu, konkurencija za trite)

CILJ:
koncentracija utjecaja na tritu (kolektivna) dominancija preraspodjela finansijskih efekata: - korist potroaa - efikasna privreda

- korist lanova kartela - neefikasna privreda

13.03.2014

Page 21 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

RESTRIKTIVNI SPORAZUMI karteli - 3

NAIN: ugovor, dogovor, predutno, odluka, usklaene radnje cene raspodela trita ograniavanje funkcija (proizvodnje, razvoja isl.) BID RIGGING (COLLUSIVE TENDERING): kontrola trita (postojedeg i potencialnog) konkurencija na tritu i za trite iskljuivanje konkurecije kreacija trinje potranje

13.03.2014

Page 22 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

RESTRIKTIVNI SPORAZUMI karteli - 4

FORMALNE ODLUKE: - odluke upravnog odbora privrednog udruenja ili komore - obavezna vanost za sve lanove - sankcije - preporuke - pridravanje - traenje razloga - nedovoljna svest NEFORMALNE ODLUKE: - ponekad na kraju sastanka - drugi oblik i standard dokazivanja - indici

13.03.2014

Page 23 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

BID-RIGGING
PRICE FIXING - dogovor o cenama ili elementima za cene RASPODELA TRITA - dogovor o kupcima i/ili dobavljaima, dogovor o podeli nabavki BIDDING FEE - dogovor o odteti za predaju nekonkurentne ponude FIKTIVNE PONUDE - unapred dogovorene nekonkurentne ponude DECK OFFERTA - dogovorena previsoka ponuda ---------------------------------------------------------------------------------------Rezultat: pogreno uverenje o tome, ko je u stvari doneo odluku

13.03.2014

Page 24 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

TRINA DOMINACIJA
OPREDELJENJE TRINE DOMINACIJE: - monopoli, oligopoli - dominantni poloaj - kolektivna dominacija VRSTE MONOPOLA: - legalni - realni - naturalni SPECIFINOST: - dominantni poloaj (ak i monopol) nije zabranjen - nema izuzeda za zloupotrebe (nema efficiency defence)

13.03.2014

Page 25 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

ZLOUPOTREBA DOMINACIJE
pojam monopola: - nije lijepo, ali nije zabranjeno zbog ega: - transfer ekonomskih uinaka naini zloupotrebe: - excessive, predatory - price squeeze - diskriminacija senzitivni sektori: - telekomunikacije - infrastruktura - javna preduzea razlika izmeu ex ante i ex post razlika izmeu uvoenja i zatite razlika u pristupu

13.03.2014

Page 26 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

JAVNA PREDUZEDA
MOGUDE ZLOUPOTREBE: netransparentan prenos sredstava iz javnog na trino unutranje subvencije ponuda na trinom djelu, koja nije rezultat dobre poslovne prakse, nego drugih okolina (cross-subsidy isl.) prednost (competitive advantage), koja naruava konkurenciju dugoruno iskljuivanje konkurencije indirektna zloupotreba trine dominacije (transfer monopolske snage na drugo trite) (zlo)upotreba javnih sredstava za druge ciljeve (vie povreda) zloupotreba instituta

13.03.2014

Page 27 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

TRINA MOD I ZLOUPOTREBE

tzv. monopolske cene (excessive pricing) monopolska renta predatorske cene price (margin) squeeze bojkot diskriminacija uslovljavanje (tying) essential facility zakup polica rabati (rabatne skale, ekstrarabati, superrabati) boniteti

13.03.2014

Page 28 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

KONCENTRACIJE - ZNAAJNA DEJSTVA

odludivanje o konkurennim parametrima drugog preduzeda jaanje koncentracije utjecaja na tritu inovacija poslovnog procesa legitiman oblik preduzetnikog povezivanja (potencialno) iskljuivanje konkurencije zabranjene su samo koncentracije, koje bitno spreavaju, ograniavaju ili naruavaju (efikasnu) konkurenciju, pre svega stvaranjem ili jaanjem dominantnog poloaja na tritu neopravdano zabranjene koncentracije znae povredu prava slobodne poduzetnike iniciative, prava osnivanja (freedom of establishment), prava slobodnog transfera kapitala neopravdano dozvoljene koncentracije se mogu razumeti kao oblik dozvole za zloupotrebu dominantnog poloaja

13.03.2014

Page 29 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

NEKI IZAZOVI KONCENTRACIJA

ta je koncentracija? vrste koncentracija (horizontalne, vertikalne, konglomeratne) ta znai preuzimanje kontrole? kakve vrste kontrole znamo? razlika izmeu de iure i de facto pojedinana i zajednika kontrola negativni kontrolni interes pravna i ekonomska granica (threshold) notifikacija (podnoenje zahtjeva za dozvolu) vremenska komponenta (usporedba sa povredama zakona) odreivanje uslova donoenje odluke dan posle (The Day After)
13.03.2014 Page 30 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

OTVORENA PITANJA
definicija relevantnog trita efikasna konkurencija ograniavanje konkurencije ulazne barijere meunarodna konkurentnost stvaranje nacionalnih ampiona ekonomija obima nacionalni interes vs. javni interes ekonomske procjene postojanje ekonomska znanja? Vrsta testa: dominantni, SLC, SIEC

13.03.2014

Page 31 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

POSEBNI IZAZOVI
Kupovna mod : - odnos izmeu trgovinskih lanaca i preraivake industrije Vertikalna integracija Problematika konsolidacije preraivake industrije Konslidacija trgovine (ta jo preostaje malima) Izazovi povezani sa standardima (namirnice) Farmaceutika: - proizvodnja, distribucija Mainska industrija (auto-delovi isl.) Sacro-sanct: - slobodne profesije, poljoprivreda

13.03.2014

Page 32 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

SANKCIJE
Rigorozne kazne (do 10% godinjeg prometa) Treble damages Skimming Krivina odgovornost u nekim pravnim sistemima Problem funkcionisanja ECN Leniency programi (imunitet, snienje) Poravnanje Visoki odtetni zahtevi Mogudnost direktne primene Korporativna odgovornost Lina odgovornost

13.03.2014

Page 33 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

KZ - lan 270 Zloupotreba monopolistikog poloaja

Odgovorno lice u privrednom drutvu ili u drugom subjektu privrednog poslovanja koje ima svojstvo pravnog lica ili preduzetnik, koji zloupotrebom monopolistikog ili dominantnog poloaja na tritu ili zakljuivanjem monopolistikog sporazuma izazove poremedaj na tritu ili taj subjekat dovede u povladen poloaj u odnosu na druge, tako da ostvari imovinsku korist za taj subjekt ili za drugi subjekt ili nanese tetu drugim subjektima privrednog poslovanja, potroaima ili korisnicima usluga, kaznide se zatvorom od tri mjeseca do pet godina.

13.03.2014

Page 34 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

PROGRAM IMUNITETA (Leniency)

Nain otkrivanja kartela Uslov: transparentni uslovi zbog pravne predvidljivosti i pravne sigurnosti Ako nema rigoroznih kazni, nede biti potrebe za upotrebu Leniency-a sa strane uesnika na tritu (lanova kartela) Upotreba leniency-a, priznanje ueda u kartelu zbog (punog ili delimidnog) imuniteta predstavlja odlian osnov za odtetne zahtjeve Isto (priznavanje i osnov za odtetni zahtjev) se odnosi i na dogovor izmeu uesnika i institucije (Direct Settlement) Pitanje upotrebe Leniency-a (imuniteta) kod krivine odgovornosti

13.03.2014

Page 35 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Kaznena politika u EU - primer

1984. su se 5 proizvoaa peroksida dogovorila da podele trite na period od 22 godine (po princip odbrane domadeg trita) i dogovorili se o bududim prodajnim ciljevima-tritima, ukupna kazna: 9 miliona EUR 2001. su proizvoai vitamina postigli sporazum o visini cene za svoje proizvode, na period od 6 meseci do 6 godina u zavisnosti od vitamina (proizvoda). Takoe su odredili i intezitet povedanja cena i izvrili podelu trita po kvota, ukupna kazna: 855 miliona EUR 2003. Nemaki proizvoai cementa kanjeni su od strane nemakog tela za zatitu konkurencije zbog podele trita i i odreivanja prodajnih kvota, ukupna kazna: 660 miliona EUR 2004. Microsoft je kanjen zbog odbijanja da prui neophodne tehnike podatke i dozvoli njihovu upotrebu u svrhu razvoja i distribucije odreenih proizvoda. Takoe je kanjen i za vezivanje svog Windows operativnog sistema za Windows Media Player, ukupna kazna: 497 miliona EUR.

13.03.2014

Page 36 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Dodatne negativne posledice povrede Zakona

Pored novanih kazni koje su samo jedan od krajnjih negativnih posledica nepridravanja pravila konkurencije, negativne implikacije su i: Nitavost ugovora i/ili dela ugovora Angaovanje menadmenta i svih zaposlenih u toku voenja postupka protiv kompanije; Sudski procesi i trokovi spoljnih pravnih i ekonomskih savetnika; Potencijalno privatne tube za naknadu tete; Velika teta za reputaciju kompanije, odnose sa poslovnim partnerima i kupcima.

13.03.2014

Page 37 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Radnje koje zahtevaju pozornost kompanije i javnosti - 1

Monopolska cena = monopolski profit Radnje sa ciljem izbacivanja konkurenata sa trita
predatorska cena; povedanje trokova konkurenta; izbacivanje marom; odbijanje poslovanja bez ekonomski/pravno opravdanog razloga; primena nejednakih uslova na iste poslove, u istim uslovima; odbijanje saradnje; vezivanje proizvoda; vezivanje uslova/rabata; direktno/indirektno (nadzor/sankcije);

Bojkot Diskriminacija Uslovljavanje

Utvrivanje cene u daljoj prodaji

Rabatna politika (rabatne skale, ekstrarabati, super rabati, numeriki rabati i sl.)

13.03.2014

Page 38 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Radnje koje zahtevaju pozornost kompanija i javnosti -2

Zakljuivanje ugovora izmeu konkurenata o: Podeli trita; Podeli kupaca; Prodajnoj/kupovnoj ceni; Kvotama; Razmeni poverljivih informacija; Zakljuivanje ugovora o: Ekskluzivnoj prodaji; Ekskluzivnoj kupovini; Selektivnoj prodaji; Franizi; Zastupanju sa prenesenim trgovinskim rizikom

13.03.2014

Page 39 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Obaveze kompanija
Potpuno potovanje Zakona i usklaivanje poslovanja u skladu sa prelaznim odredbama; Potpuna saradnja sa slubenim licima Komisije; Postupanje po nalozima Agencije za dostavljanje traenih podataka; Omogudavanje vrenja uviaja u slubenim prostorijama; Donoenje unutranjeg akta o obavezi potovanja pravila i obuka na podizanju svesti zaposlenih o utvrenim obavezama pri donoenju bitnih poslovnih odluka;

13.03.2014

Page 40 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Naknada tete po privatnoj tubi

Postojeda mogudnost

Nova mogudnost u predlogu Zakona o zatiti konkurencije;

Prethodna odluka Agencije za zatitu konkurencije je neophodna; Potencijalne tekode: Pravno shvatanje privrednog suda; Karakteristike tubi u predmetnim sporovima, neusklaenost sa klasinim tubenim zahtevima za naknadu tete i/ili izgubljenu dobit: Neophodnost veoma kompleksne pravne i ekonomske analize; Veoma esto nedostupnost tuiocu bitnih dokaza i injenica; i Nepovoljan odnos rizika i potencijalnog benefita za tuioca

13.03.2014

Page 41 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

UMJESTO ZAKLJUKA
Razvoj - od Smitha, preko Marxa, Kardelja (Albrehta) do trine ekonomije i efikasne konkurencije, gdje su bitna 4 (pred)uslova: Pravni okvir - nema idealnog; nije pravi problem u zakonu, pravi problem je u (ne)primjenjivanju; Institucionalni kapaciteti - posebnu panju treba obratiti onima koji stvaraju pravni okvir (vlada, ministarstva), onima koji to primjenjuju, ispostaviti sektorske regulatore i one, koji imaju zadnju rije (sud); Implementacija - struktura obraenih sluajeva iskazuje priu o (ne)uspjehu primjernost pravnog okvira, profesionalnost institucija, odgovarajude kadrovske i finansijske resurse, postojanje politikog konsenza i stepena savjesti (kulture) o potrebi konkurencije Competition Advocacy - podizanje stepena konkurencije na neoperativan nain (irenje kulture konkurencije)

13.03.2014

Page 42 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

PREPORUENA LITERATURA
Competition Law Development (American Bar Association) Richard Whish: Competition Law, Butherworths Lexis Nexis, London Jonathan Faull/Ali Nikpay: The EC law of Competition, Oxford University Press, Oxford 2007 C.Bellamy, G.Child, P.M.Roth: Bellamy&Child European Community Law of Competition, Sweet & Maxwell, London, 2001 L.Ritter, W.D.Brown, F.Rawlinson: E.C. Competition Law: a practicioner s guide, Kluwer Law International, Hague, 2000 S.Bishop, M.Walker: Economics of EC Competition Law: Concepts, Application and Measurement, 2002 M.Motta: Competition Policy, Cambridge University Press, 2004 Hirsch, Montag, Saecker, Competition Law: European Community Practice and Procedure, Sweet & Maxwell, London, 2008 http://ec.europa.eu/comm/competition/index_en.html www. oecd.org Odluke EC i CFI

13.03.2014

Page 43 Seite

Accession to Internal Market (Components I and II) AIM Project Co-funded by the European Union

Hvala na panji!

Kontakt:
Accession to Internal Market (AIM) Projektna kancelarija Omladinskih brigada 1 81000 Podgorica , Crna Gora Tel: Fax: + 382 (0) 78 103 675 + 382 (0) 78 103 625

13.03.2014

Page 44 Seite