‡ ‫א‬

@@ZÑîÛdm
@@š¨a@æa‰ìu@åi@a†jÇ@ƒî’Ûa

 W
 ‫א‬‫א‬

‫ﻫـ‬١٣٨٦/١٤٢٩ ‫ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺸﻨﺎﺴﻨﺎﻤﻪ ﮐﺘﺎﺏ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ :‬ﻋﻘﻴﺪة أﻫﻞ اﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‬
‫‪ :‬إﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ دﺑﻴﺮي اﻟﻌﻮﺿﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﻮران اﻟﺨﻀﻴﺮ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‬
‫‪ :‬ﺍﻟﻤﻜﺘﺏ ﺍﻟﺘﻌﺎﻭﻨﻲ ﻟﻠﺩﻋﻭﺓ ﻭﺍﻹﺭﺸﺎﺩ ﻭﺘﻭﻋﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻟﻴﺎﺕ ﻓﻲ ﺍﻟﺭﺒﻭﺓ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‬
‫‪.55,000 :‬‬ ‫ﺗﻴﺮاژ‬
‫ﺳﺎل ﭼﺎپ ‪. 1386 :‬ش ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ذى ﺣﺠﻪ ‪. 1429‬ق‪.‬‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ ‪ :‬دوم‪.‬‬
‫‪yad631@yahoo.com :‬‬ ‫آدرس اﻳﻤﻴﻞ‬
‫ﺳﺎﻳﺘﻬﺎي ﻣﻔﻴﺪ اﺳﻼﻣﻲ‪:‬‬
‫‪www.aqeedeh.com‬‬
‫‪www.ahlesonnat.net‬‬
‫‪www.isl.org.uk‬‬
‫‪www.islamtape.com‬‬
 ‫‪٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ص‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪6‬‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫‪10‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻧﻮاع آن‬
‫‪11‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﻫﺪف از ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬
‫‪15‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ارزش و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻧﻮاع آن‬
‫‪19‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ‬
‫‪20‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ‬
‫‪28‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫‪38‬‬ ‫اﻟﻒ( ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫‪41‬‬ ‫ب( ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫‪44‬‬ ‫ج( داﺷﺘﻦ ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬
‫‪53‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬
‫‪54‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬
‫‪66‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﺳﺆال و ﺟﻮاب درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬
‫‪91‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﺧﻄﺮ دﭼﺎر ﺷﺮك ﺷﺪن‬
‫‪96‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از وﻗﻮع ﺷﺮك در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‬
‫‪96‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ‬
‫‪102‬‬ ‫‪ .2‬ﻏﻠﻮ ﻛﺮدن درﺑﺎرة اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر‬
‫‪109‬‬ ‫‪.3‬ﻏﻠﻮ درﺑﺎرة ﻗﺒﺮﻫﺎ‬
‫‪113‬‬ ‫‪ .4‬دﻋﺎ و اﻧﻮاع آن‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٤‬‬

‫ص‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪121‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﻮﺳﻞ‬
‫‪126‬‬ ‫‪ .6‬ﺷﻔﺎﻋﺖ‬
‫‪136‬‬ ‫‪ .7‬دﺷﻨﺎم دادن ﺑﻪ روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺎد و‪...‬‬
‫‪139‬‬ ‫‪ .8‬ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪144‬‬ ‫‪ .9‬ﺗﺒﺮك ﺟﺴﺘﻦ‬
‫‪148‬‬ ‫‪ .10‬ﺷﺮك ﺧﻮف‬
‫‪155‬‬ ‫‪ .11‬ﺷﺮك ﻣﺤﺒﺖ‬
‫‪162‬‬ ‫‪ .12‬ﺷﺮك در اﻃﺎﻋﺖ‬
‫‪169‬‬ ‫‪ .13‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن‬
‫‪173‬‬ ‫‪ .14‬ﻧﺬر‬
‫‪178‬‬ ‫‪ .15‬رﻳﺎ‬
‫‪186‬‬ ‫‪ .16‬ﺳﺤﺮ‬
‫‪190‬‬ ‫‪ .17‬ﻓﺎلﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ و ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﻲ‬
‫‪196‬‬ ‫‪ .18‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻧﺦ‪ ،‬ﺣﺮز‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺮ و ‪ ...‬ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺑﻼ‬
‫‪200‬‬ ‫‪ .19‬ﻣﻨﻔﻲﺑﺎﻓﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ )ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ(‬
‫‪205‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‬
‫‪206‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‬
‫‪212‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﺷﻨﺎﺧﺖ و اﺛﺒﺎت ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪214‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻓﻬﻢ ﺻﻔﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
 ‫‪٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ص‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪219‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ درﺑﺎرة دﻻﻳﻞ ﻧﺎﻣﻬﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫‪224‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪224‬‬ ‫اوﻻً‪ :‬ﺻﻔﺖ وﺟﻪ )ﭼﻬﺮه(‬
‫‪241‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻋﻴﻦ )ﭼﺸﻢ(‬
‫‪247‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎ‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻛﻼم‬
‫‪255‬‬ ‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻳﺪ )دﺳﺖ(‬
‫‪259‬‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن(‬
‫‪262‬‬ ‫ﺳﺎدﺳﺎً‪ :‬ﺻﻔﺎت ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻏﻀﺐ‪ ،‬ﺑﻐﺾ و ﻛﺮاﻫﺖ‬
‫‪265‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻌﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻋﻠﻮ و اﺳﺘﻮاء‬
‫‪272‬‬ ‫ﺛﺎﻣﻨﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻧﺰول‬
‫‪276‬‬ ‫ﺗﺎﺳﻌﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻣﻌﻴﺖ )ﻫﻤﺮاﻫﻲ(‬
‫‪281‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن‬
‫‪282‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﺑﺮاى ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ آدرس زﻳﺮ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪:‬‬

‫اﻟﺴﻌﻮدﻳﺔ‪ :‬اﻟﺮﻳﺎض ـ اﻟﺮﻣﺰ اﻟﱪﻳﺪﻱ‪ (١١٧٥٧) :‬ص‪ .‬پ‪(١٥٠١٠٣) :‬‬
‫‪www.aqeedeh.com‬‬
‫‪yad٦٣١@yahoo.com‬‬
‫‪es@al-islam.com‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٦‬‬

‫‪DCB A‬‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭ‬
‫﴿‪∩⊇∪ ÎóÇyèø9$#uρ‬‬ ‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺰﺗﻤﻨﺪ و ﺑﺴﻴﺎر آﻣﺮزﻧﺪه را ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪Èd,ysø9$$Î/ (#öθ|¹#uθs?uρ ÏM≈ysÎ=≈¢Á9$# (#θè=Ïϑtãuρ (#θãΖtΒ#u™ t⎦⎪Ï%©!$# ωÎ) ∩⊄∪ Aô£äz ’Å∀s9 z⎯≈|¡ΣM}$# ¨βÎ‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊂∪ Îö9¢Á9$$Î/ (#öθ|¹#uθs?uρ‬اﻟﻌﺼﺮ‪.(3 -1 :‬‬

‫»ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ )زﻣﺎن و روزﮔﺎر(‪ .‬ﺑﻪ ﻳﻘـﻴﻦ اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ ﻫﻤـﻪ در زﻳﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻣﮕـﺮ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و اﻋﻤـﺎل ﺻـﺎﻟﺢ اﻧﺠـﺎم دادهاﻧـﺪ و ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را ﺑـﻪ ﺣـﻖ‬
‫ﺳﻔﺎرش ﻛﺮده‪ ،‬و ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻼم و درود ﺑﺮ ﺳﺮور و ﻣﻮﻻﻳﻤﺎن ﺳﻴﺪ ﺧﻠﻖ و ﻳﮕﺎﻧﻪ زﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ‬
‫ص ﺑﺎد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪@bèäÇ@ÍíŒí@ ü@bç‰bèä×@bèÜîÛ@õbšîjÛa@éČva@ óÜÇ@áØn׊mD :‬‬
‫‪» .CÙÛbç@üg‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ ﺳﺮ راﻫﻲ روﺷﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪام ﻛﻪ ﺷﺐ آن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫روز ]روﺷﻦ[ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻼك ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن از آن ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﭘﺎﻛﺶ آن ﺳﺮوران ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﻳﺎران ﺑﺰرﮔﻮار و ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاش درود‬
‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬دوﺳﺖ و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﺤﻤﺪ ص را‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر و ﺗﺮوﻳﺞ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن – ﻛﻪ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرﻣﺎن ﻓﺪاﻳﺶ ﺑﺎد – اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪه و‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺑﻼغ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع و اﺷﻜﺎل ﺷﺮك ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ –‬
 ‫‪٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺰرگ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ – او را ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻛﺎﻣﻞ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد‬

‫﴿‪tΠöθu‹ø9$#‬‬ ‫دﻋﻮت ﻧﻤﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺟﻞّ وﻋﻼ – آﻳﻪ زﻳﺮ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾ $YΨƒÏŠ zΝ≈n=ó™M}$# ãΝä3s9 àMŠÅÊu‘uρ ©ÉLyϑ÷èÏΡ öΝä3ø‹n=tæ àMôϑoÿøCr&uρ öΝä3oΨƒÏŠ öΝä3s9 àMù=yϑø.r‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(3 :‬‬

‫»اﻣﺮوز‪ ،‬دﻳﻦ ﺷﻤﺎ را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدم؛ و ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮدم؛ و‬
‫اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻳﻴﻦ )ﺟﺎودان( ﺷﻤﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻳﺎران ﺑﺰرﮔﻮارﺷﺎن ن اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻳﺎران ﺑﺰرﮔﻮار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎك آن ﺳﺮوران ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ در رأس آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻲ ؛‪ ،‬آن ﻋﺎﻟﻢ درﻳﺎﮔﻮﻧﻪ و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر و ﭘﺎك‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﺳﺮور زﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫﺮا ك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮهﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار رﺳﻮل اﷲ ص و دو رﻳﺤﺎﻧﻪ او در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ و ﻣﺤﺒﻮﺑﺎن آن‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ إ و درﻳﺎي ﺧﺮوﺷﺎن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس م ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻎ اﻳﻦ دﻋﻮت ﺧﺠﺴﺘﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ از ﻣﻴﺎن اﻣﺎﻣﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﺠﺎد ؛‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ؛ و ﺑﺮادرش‬
‫زﻳﺪ ؛ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻬﻤﻴﺪه و داراي ذﻫﻦ ﺻﺎف و روﺷﻨﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺲ از‬
‫اﻳﺸﺎن اﻣﺎم و ﭘﻴﺸﻮاي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻣﺜﻨﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬اﻣﺎم اﺑﻲ‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﺎن از او ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻣﺎﻣﺎن‬
‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﭘﺲ از آﻧﺎن آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺮ روش ﺟﺪﺷﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺣﺮﻛﺖ و از‬
‫ﺳﻨّﺖ او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻣﺜﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻠﻲ ﺑﻲﺧﺎر ﻧﻴﺴﺖ«‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫از ﻣﺮدم درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺮه و زﻧﺪﮔﻲ آن ﺑﺰرﮔﻮاران در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺸﺎر‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٨‬‬

‫ﻧﻮر در ﺳﭙﻴﺪهدم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ دروغ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺮ آﻧﺎن و ﻧﺴﺒﺖ دادن‬
‫اﻗـﻮال ﺑﺎﻃﻞ و ﻣﺤﺎل ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻮ را ﺑﺮ ﺗـﻦ اﻧﺴﺎن ﺳﻴﺦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻮش را ﻛﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪ -‬آن ﻫﻢ در ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ارﻛﺎن دﻳﻦ و اﻣﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ذات اﻗﺪس اﻟﻬﻲ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد – ﺑﻪ آن ﺑﺰرﮔﻮاران ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ارزﺷﻤﻨﺪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن ارزﺷﻤﻨﺪ اﻳﺸﺎن را‬
‫درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﺮي ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ از ﻫﺮ ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺼﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻬﺘﺎن‬
‫ﺑﺪانﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻧﻮاع آن‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﻫﺪف از ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ارزش و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻧﻮاع آن‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺛﻤﺮات اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪.‬‬
‫ب( ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ج( داﺷﺘﻦ ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﺳﻮال و ﺟﻮاب درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺧﻄﺮ ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از وﻗﻮع ﺷﺮك در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‪.‬‬
 ‫‪٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ اول‪ :‬ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﻓﻬﻤﻴﺪن و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ و اﺛﺒﺎت آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﻓﻬﻤﻴﺪن و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺻﻔﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ درﺑﺎرة دﻻﻳﻞ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎم ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺼﺎدري را ﻛﻪ در ﻧﮕﺎرش ﻛﺘﺎب از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻧﻤﻮدهام‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ ‪ -‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻋﻤﻠﻲ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫و وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ‬و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎك و ﻣﻄﻬﺮش ﻗﺮار‬
‫دﻫﺪ و آﻧﻬﺎ را در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮاي ﻣﻦ ذﺧﻴﺮهاي ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب از آﻧﻬﺎ دﻓﺎع ﻛﺮدهام آﻧﻬﺎ را در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﻔﻴﻊ ﻣﻦ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬روزي ﻛﻪ ﻧﻪ‬
‫ﻣﺎل و ﻧﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺳﻮدي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻗﻠﺐ ﺳﺎﻟﻢ ]و‬
‫ﭘﺎﻛﻲ[ آورده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪@ @´½bÈÛa@l‰@†à§a@æc@bãaìÇ…@Še@ë‬‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺍﻭﻝ ‪:‬‬

‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺁﻥ‬

‫ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ‡‬
‫• ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺁﻥ‬
 ‫‪١١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺨﺶ او‪‬ل‬
‫ﻫﺪف از ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﻘﻠﻴﻦ )اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﺟﻨﻴ‪‬ﺎن( را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ او را ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪àMø)n=yz $tΒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ اﻳﻦ ﻫﺪف را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∈∉∪ Èβρ߉ç7÷èu‹Ï9 ωÎ) }§ΡM}$#uρ £⎯Ågø:$#‬اﻟﺬارﻳﺎت‪.(56 :‬‬

‫»ﻣﻦ ﭘﺮيﻫﺎ و اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮدم آﻓﺮﻳﺪهام‪«.‬‬

‫﴿‪) .﴾ çν$−ƒÎ) HωÎ) (#ÿρ߉ç7÷ès? ωr& y7•/u‘ 4©|Ós%uρ‬اﻹﺳﺮاء‪.(23 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»]اي اﻧﺴﺎن[ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ او را ﻧﭙﺮﺳﺘﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ و ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺣﻴﺪ رﻫﻨﻤﻮن ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫اﺳﺖ‪) .﴾|Nθäó≈©Ü9$# (#θç7Ï⊥tGô_$#uρ ©!$# (#ρ߉ç6ôã$# Âχr& »ωθß™§‘ 7π¨Βé& Èe≅à2 ’Îû $uΖ÷Wyèt/ ô‰s)s9uρ﴿ :‬اﻟﻨﺤﻞ‪:‬‬
‫‪.(36‬‬
‫»ﻣﺎ در ﻫﺮ اﻣﺘﻰ رﺳﻮﻟﻰ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻴﻢ ﻛﻪ‪» :‬ﺧﺪاى ﻳﻜﺘﺎ را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ؛ و از ﻃﺎﻏﻮت‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ!«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﺔ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﻧﻮح ؛ ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻣﺤﻤﺪ ص دﻋﻮﺗﺸﺎن را ﺑﺎ‬
‫﴿‪ô‰s)s9‬‬ ‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر آﻏﺎز ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪ß∃%s{r& þ’ÎoΤÎ) ÿ…çνçöxî >µ≈s9Î) ô⎯ÏiΒ Νä3s9 $tΒ ©!$# (#ρ߉ç7ôã$# ÉΘöθs)≈tƒ tΑ$s)sù ⎯ϵÏΒöθs% 4’n<Î) %·nθçΡ $uΖù=y™ö‘r‬‬

‫‪) .﴾ ∩∈®∪ 5ΟŠÏàtã BΘöθtƒ z>#x‹tã öΝä3ø‹n=tæ‬اﻷﻋﺮاف‪.(59 :‬‬

‫»ﻣﺎ ﻧﻮح را ﺑﻪ ﺳﻮى ﻗﻮﻣﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ؛ او ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﻣﻦ! )ﺗﻨﻬﺎ(‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺤﻖ ﺟﺰ او ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ! )و اﮔﺮ‬
‫ﻏﻴﺮ او را ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻴﺪ‪ (،‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ از ﻋﺬاب روز ﺑﺰرﮔﻰ ﻣﻰﺗﺮﺳﻢ!«‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٢‬‬

‫﴿‪ÉΘöθs)≈tƒ tΑ$s% 3 #YŠθèδ ôΜèδ%s{r& >Š%tæ ’n<Î)uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∉∈∪ tβθà)−Gs? Ÿξsùr& 4 ÿ…çνçöxî >µ≈s9Î) ô⎯ÏiΒ /ä3s9 $tΒ ©!$# (#ρ߉ç7ôã$#‬اﻷﻋﺮاف‪.(65 :‬‬

‫»و ﺑﻪ ﺳﻮى ﻗﻮم ﻋﺎد‪ ،‬ﺑﺮادرﺷﺎن »ﻫﻮد« را )ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ(؛ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﻣﻦ!‬
‫)ﺗﻨﻬﺎ( ﺧﺪا را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺰ او ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺤﻖ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ! آﻳﺎ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرى ﭘﻴﺸﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ؟!«‪.‬‬
‫﴿‪$tΒ ©!$# (#ρ߉ç7ôã$# ÉΘöθs)≈tƒ tΑ$s% 3 $[sÎ=≈|¹ öΝèδ%s{r& yŠθßϑrO 4’n<Î)uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾…çνçöxî >µ≈s9Î) ô⎯ÏiΒ Νà6s9‬اﻷﻋﺮاف‪.(73 :‬‬

‫»و ﺑﻪ ﺳﻮى )ﻗﻮم( ﺛﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺮادرﺷﺎن ﺻﺎﻟﺢ را )ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ(؛ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﻣﻦ!‬
‫)ﺗﻨﻬﺎ( ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺰ او‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺤﻖ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪$tΒ ©!$# (#ρ߉ç7ôã$# ÉΘöθs)≈tƒ tΑ$s% 3 $Y7øŠyèä© öΝèδ%s{r& š⎥t⎪ô‰tΒ ’n<Î)uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾…çνçöxî >µ≈s9Î) ô⎯ÏiΒ Νà6s9‬اﻷﻋﺮاف‪.(85 :‬‬

‫»و ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮادرﺷﺎن ﺷﻌﻴﺐ را )ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ(؛ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﻣﻦ! ﺧﺪا‬
‫را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺰ او ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺤﻖ ﻧﺪارﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ص ﺧﺎﺗﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‪ 13‬ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻗﻮﻣﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫﴿‪$tΒ ã≅ø?r& (#öθs9$yès? ö≅è%‬‬ ‫و ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺷﺮك دﻋﻮت ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ $\↔ø‹x© ⎯ϵÎ/ (#θä.Îô³è@ ωr& ( öΝà6øŠn=tæ öΝà6š/u‘ tΠ§ym‬اﻷﻧﻌﺎم‪.(151 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ آﻧﭽﻪ را ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪:‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰى را ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪا ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺎج ﻣﻴﺮﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺣﺎﺋﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – در اﺑﺘﺪا از ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﻣﺮدم را ﺑﺪان دﻋﻮت ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را از ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﻧﻬﻲ‬
 ‫‪١٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﺮك در رأس ﻫﻤﺔ ﻣﺤﺮّﻣﺎت ﻗﺮار دارد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﺮك ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.1‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡ ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺮاي او ﻗﺮار ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ .‬اﺋﻤﺔ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ و ﻳﺎران‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ن از اﻳﻦ راه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺮوي و ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ‬
‫اﺻﺤﺎب ن ﭘﻴﺮ و ﺟﻮان‪ ،‬زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺪه و آزاده ﻋﻘﻴﺪه دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﺒﺎرك وﺗﻌﺎﻟﻲ – را ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲدارد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻳﺎراﻧﺶ را ﺑﺮ آن اﺳﺎس ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﺒﺎرك وﺗﻌﺎﻟﻲ – و ﺧﻮف از او را در دلﻫﺎي آﻧﺎن‬
‫ﺟﺎي داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞ‪ ‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ص ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺐ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اي ﻣﻌﺎذ آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟« – و ﺳﻪ ﺑﺎر آن را ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻮد – ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي را ﺷﺮﻳﻚ او ﻗﺮار‬
‫ﻧﺪﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ اﮔﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﺣﻘﻲ ﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫دارﻧﺪ؟« ﻣﻌﺎذ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را ﻋﺬاب ﻧﺪﻫﺪ« ﻳﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را وارد آﺗﺶ ]دوزخ[ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ«‪.2‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞ – ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﻓﻘﻂ ﺑﺪان ﻋﻠﺖ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ او را ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي او ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨﺪ و آﻧﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر دﺳﺘﻮر داده‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪.(٢٨٤/٤‬‬

‫‪ −٢‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪ ,(٢٨‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٠/٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٤‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺔ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ و ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم را‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎ دﻋﻮت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از اواﻣﺮ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش او ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻬﻲ‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﺪ ﺳﺰاﻳﺶ آﺗﺶ ]ﺟﻬﻨﻢ[ اﺳﺖ‪ .‬از ﻋﺬاب آﺗﺶ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
 ‫‪١٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺁﻥ‬
‫در ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮيﻫﺎ و اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي او آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻋﻈﻤﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻋﺒﺎدت‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – از اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ او ﺑﻪ دﻳﻦ ﺣﻨﻴﻒ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ و ﺟﺰو ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿)‪à7tƒ óΟs9uρ $ZŠÏΖym °! $\FÏΡ$s% Zπ¨Βé& šχ%x. zΟŠÏδ≡tö/Î) ¨βÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊄⊃∪ t⎦⎫Ï.Îô³ßϑø9$# z⎯ÏΒ‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(120 :‬‬

‫»اﺑﺮاﻫﻴﻢ )ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ( اﻣﺘﻰ ﺑﻮد ﻣﻄﻴﻊ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا؛ ﺧﺎﻟﻰ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺤﺮاف؛ و‬
‫از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﺒﻮد«‪.‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻛﺎﻥ أﻣﺔ« ﻳﻌﻨﻲ وي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ داﺷﺘﻦ ﻛﻤﺎل در‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣ‪‬ﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وي ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻓﺮد‬
‫ﻣﺆﻣﻦ و در ﺗﻤﺎم ﺣﻴﺎﺗﺶ ﻣﻮ‪‬ﺣﺪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺘﺎده‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وي اﻣﺎﻣﻲ ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ و اﺳﻮهاي ﺑﻮد ﻛﻪ از او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ او‬
‫»ﻗﺎﻧﺖ« ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻄﻴﻊ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻫﻤﻮاره در ﺣﺎل ﻋﺒﺎدت و »ﺣﻨﻴﻒ« ﻳﻌﻨﻲ در راه‬
‫ﭘﻴﺮوي ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﻮي اﺳﻼم ﮔﺮاﻳﺶ و ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺖ و از آن‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻋﺒﺎرت »وﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﻣﻦ اﻟﻤﺸﺮﻛﻴﻦ« ﻛﻔﺎر ﻗﺮﻳﺶ را ﺗﻜﺬﻳﺐ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﭘﻴﺮوان اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ از اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ‬
‫دﺧﻮل آﻧﻬﺎ در ﺑﻬﺸﺖ را ﺷﺮك ﻧﻮرزﻳﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊاﳉﻮاﻣﻊ )‪.(٣١٢/٢‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٦‬‬

‫﴿‪) .﴾ ∩∈®∪ šχθä.Îô³ç„ Ÿω öΝÍκÍh5tÎ/ Οèδ t⎦⎪Ï%©!$#uρ‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.(59 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫»و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺷﺮك ﻧﻤﻰورزﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﺷﺮك‬
‫ﺟﻠﻲ و ﻳﺎ ﺧﻔﻲ ﻧﻤﻲورزﻧﺪ‪.1‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ﺟﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬و ﺷﺮك‬
‫ﺧﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺎ و اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺑﺎ اﻫﺪاف دﻧﻴﻮي و ‪ ...‬ﻧﻤﻲورزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫روﺷﻨﻲ ﺿﺮورت ﻋﺒﺎدت ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – و ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎن را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎره رواﻳﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي از اﺋﻤﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬از اﺑﻲ ﺣﻤﺰه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ]اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ[؛‬
‫‪Ca@ ü‬‬
‫رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﺛﻮابﺗﺮ از ﺷﻬﺎدت ‪ g@ éÛg@ üD‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ارزش ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺰرﮔﻲ و ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺲ ﺑﺎ او در اﻣﺮ ]ادارة ﺟﻬﺎن[ ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪.2‬‬
‫‪ -‬از اﻣﺎم رﺿﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺟﺪادش ‡ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» ZCéČä¦a@Žåàfl qfl@†îyìnÛaD :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ«‪.3‬‬
‫‪ -‬از اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@Žåàfl qfl@†îyìnÛaD :‬‬
‫‪» ZCéČä¦a‬ﭘﺎداش ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﻪ او ارزاﻧﻲ داده ﺟﺰ ﺑﻬﺴﺖ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺻﺎﻓﯽ )‪ ,(٤٠٢/٣‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻌﲔ )‪ (٩٠٨/٢‬ﻭ ﺗﻔﺴﲑ ﻛﻨﺰاﻟﺪﻗﺎﺋﻖ )‪.(١٩٥/٩‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣/٣‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪ (١٩‬ﻭ ﺛﻮاب اﻷﻋﲈﻝ )‪.(٣‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣/٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻷﻣﺎﻟﯽ‪ ,‬اﻟﻄﻮﺳﯽ )‪ (٥٦٩‬ﻭ ﳎﻤﻮﻋﺔ ﻭراﻡ )‪.(٧٠/٢‬‬
 ‫‪١٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﻴﺴﺖ«‪.1‬‬
‫‪ -‬از اﻣﺎم رﺿﺎ از اﺟﺪادش ‡ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪@åßë@Lïãë†jÇbÏ@bãc@üg@éÛg@ü@a@bãc@ ïãČg@ZÝuë@ČŒÇ@a@ÞbÓD:‬‬
‫‪@¿@ Ý…@ åßë@ –y@ ¿@ Ý…@ ˜ýhi@ a@ ü‬‬
‫‪ g@ éÛg@ ü@ æž c@ ñ…bè’i@ áØäß@ õbu‬‬
‫‪NCïiaˆÇ@žåßč @flåßč c@–y‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ و ﺟﻞّ – ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻦ اﷲ ﻫﺴﺘﻢ و ﺟﺰ ﻣﻦ ﺧﺪاﻳﻲ‬
‫ﺑﺤﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮا ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺷﻬﺎدت ﻻ إﻟﻪ إﻻّ اﷲ را‬
‫ﺑﺎ اﺧﻼص ]ﺑﺎ ﺧﻮد[ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬در ﺣﺮﻳﻢ اﻣﻦ ﻣﻦ داﺧﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫وارد ﺣﺮﻳﻢ اﻣﻦ ﻣﻦ ﺷﻮد از ﻋﺬاب ﻣﻦ در اﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.2‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻮ‪‬ﺣﺪي را وﺻﻒ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ و ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻼﻗﻪ و ارﺗﺒﺎط ﺷﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪم ﻓﺮوﺗﻨﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻴﺮ او و ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻼﻫﺎ و ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎ ﺑﺪون ﺣﺴﺎب وارد ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@áèi‰@ óÜÇë@æëìnØí@üë@æìÓí@ ü@åíˆÛa@áçD :‬‬
‫‪» ZCæìÜ× ìní‬آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ دم و دﻋﺎﺧﻮاﻧﻰ ﻧﺰد ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻴﺮوﻧﺪ و‬
‫ﺟﺴﻢﻫﺎيﺷﺎن را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺪاوى داغ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪﺷﺎن ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.3‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥/٣‬ﻧﮕﺎ‪ :‬اﻻﺧﺘﺼﺎص‪ (٢٢٥) ,‬ﻭ اﻷﻣﺎﱃ‪ ,‬اﻟﺼﺪﻭﻕ )‪ (٣٨٦‬ﻭ اﻷﻣﺎﻟﯽ‪ ,‬اﻟﻄﻮﺳﯽ )‪,٤٢٩‬‬
‫‪ (٥٦٩‬ﻭ اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ‪.(٢٢) :‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥/٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻻﺧﺘﺼﺎص )‪ ,(٢٢٥‬اﻷﻣﺎﻟﯽ ﺻﺪﻭﻕ )‪ ,(٣٨٦‬اﻷﻣﺎﻟﯽ ﻃﻮﺳﯽ )‪ ٤٢٩‬ﻭ ‪,(٥٦٩‬‬
‫اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(٢٢‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥/٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪ ,(٢٤‬ﻋﻴﻮﻥاﻷﺧﺒﺎر )‪ ,(١٣٤/٢‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﻪ )‪.(١٣٥/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٨‬‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﻲ! ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪ و ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﻴﺪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺮﺳﺘﺶ او و ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺷﺮك اﻣﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ؟ ﻳﺎ از آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺗﻌﻠّﻖ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻬﺎ اﻣﻴﺪوار ﺷﺪهاﻳﺪ؟‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺰو اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻀﻮع و‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻏﻴﺮ او اﻋﻢ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﻏﻴﺮه ﺗﻮﻛﻞ و اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﻛﺪام از اﻳﻦ دو دﺳﺘﻪ ﺣﺴﺎب و ﺟﺰاي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ و ﻧﺼﻮص وارده از ﺳﻮي اﺋﻤﻪ ؛ آﻣﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ آن را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻛﺮد‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ و ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺻﻔﺤﺎت آﻳﻨﺪه ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻧﻮاع ﺗﻮﺣﻴﺪ را در ﺟﺎي‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ او‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎروان ]ﭘﻴﺮوان[ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ؛ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺮوان راﺳﺘﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫اﺋﻤﻪ ؛ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﭘﺲ از اﻳﺸﺎن ﺳﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ از راه و روش آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻗﺎﺿﻲ و ﻣﺴﺆول اﻋﻤﺎل ﺧﻮدش اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﻡ‪:‬‬

‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺭﺑﻮﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ ‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺭﺑﻮﺑﻴﺖ‬
‫• ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ‪ :‬ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ ﻭ ﻗﺪﺭ‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ ﻭ ﻗﺪﺭ‬
‫ﺏ( ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ ﻭ ﻗﺪﺭ ﻣﻨﺤﺮﻑ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺝ( ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺻﺒﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﻀﺎ ﻭ ﻗﺪﺭ ﺍﻟﻬﯽ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٠‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺍﻭ‪‬ﻝ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺭﺑﻮﺑﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻓﻌﺎل از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬آﻓﺮﻳﺪن‪،‬‬
‫روزي دادن‪ ،‬زﻧﺪه ﻛﺮدن‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ روح‪ ،‬ﺑﺎراﻧﺪن ﺑﺎران و روﻳﺎﻧﺪن ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻤﺎن ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّ وﺟﻞّ و‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺰ او ﻫﻴﭻ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﺗﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮﻛﻨﻨﺪهاي‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد و او ﻫﻴﭻ ﺷﺮﻳﻚ و ﻧﻈﻴﺮي ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﻫﻤﺎن ﻓﻄﺮت اﻟﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺮاﺳﺎس آن ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ اﻓﺮاد ﺟﺎﻫﻞ ﻳﺎ ﺧﻮدﺧﻮاه‬
‫آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﻳﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ‪،‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن و ﺗﺪﺑﻴﺮ و اداره ﺟﻬﺎن ﻓﻘﻂ از آن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎره دﻻﻳﻞ و آﻳﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬در اﻳﻦ آﻳﺎت‬
‫وﺣﺪاﻧﻴﺖ او در آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ آﻳﺎت‪ ،‬آﻳﻪ زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫﴿‪ωÎ) tµ≈s9Î) Iω 4ÇÚö‘F{$#uρ Ï™!$yϑ¡¡9$# z⎯ÏiΒ Νä3è%ã—ötƒ «!$# çöxî @,Î=≈yz ô⎯ÏΒ ö≅yδ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾(uθèδ‬ﻓﺎﻃﺮ‪.(3 :‬‬

‫»آﻳﺎ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪهاى ﺟﺰ ﺧﺪا ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ روزى دﻫﺪ؟‬

‫ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺤﻖ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ آﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ او در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬آﻳﻪ زﻳﺮ‬
‫﴿?‪) .﴾ ∩⊇∪ íƒÏ‰s% &™ó©x« Èe≅ä. 4’n?tã uθèδuρ à7ù=ßϑø9$# Íνωu‹Î/ “Ï%©!$# x8t≈t6s‬اﻟﻤﻠﻚ‪.(1 :‬‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﺮ ﺑﺮﻛﺖ و زوال ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬و او ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫آﻳﻪ زﻳﺮ ﻳﻜﻲ از آﻳﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺣﺪاﻧﻴﺖ او در اداره و ﺗﺪﺑﻴﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن را‬
 ‫‪٢١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫﴿ &‪) .﴾ t⎦⎫ÏΗs>≈yèø9$# >u‘ ª!$# x8u‘$t6s? 3 âö∆F{$#uρ ß,ù=sƒø:$# ã&s! Ÿωr‬اﻷﻋﺮاف‪.(54 :‬‬ ‫روﺷﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ و ﺗﺪﺑﻴﺮ )ﺟﻬﺎن(‪ ،‬از آن او )و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن او(ﺳﺖ! ﭘﺮ‬
‫ﺑﺮﻛﺖ )و زوالﻧﺎﭘﺬﻳﺮ( اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪى ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻛﻔﺎر ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّ و ﺟﻞ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪة ﻳﻜﺘﺎﺳﺖ و ﻫﻴﭻ‬
‫ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارد و روزي ﻓﻘﻂ از ﺳﻮي اوﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اوﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺗﺪﺑﻴﺮﻛﻨﻨﺪهاي ﺟﺰ او وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﻪ آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦﻫﺎي‬
‫ﻫﻔﺖﮔﺎﻧﻪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﮕﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮف و ﻗﻬﺮ و اراده او‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪uÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# t,n=y{ ô⎯¨Β ΝßγtFø9r'y™ ⎦È⌡s9uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ ‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾(ª!$# £⎯ä9θà)u‹s9 tyϑs)ø9$#uρ }§ôϑ¤±9$# t¤‚y™uρ‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت‪.(61 :‬‬

‫»و ﻫﺮ ﮔﺎه از آﻧﺎن ﺑﭙﺮﺳﻰ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را آﻓﺮﻳﺪه‪ ،‬و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و‬
‫ﻣﺎه را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ؟« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬اﷲ«‪.‬‬
‫﴿‪à7Î=ôϑtƒ ⎯¨Βr& ÇÚö‘F{$#uρ Ï™!$yϑ¡¡9$# z⎯ÏiΒ Νä3è%ã—ötƒ ⎯tΒ ö≅è%‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ãÎn/y‰ãƒ ⎯tΒuρ Çc‘y⇔ø9$# š∅ÏΒ |MÍh‹yϑø9$# ßlÌøƒä†uρ ÏMÍh‹yϑø9$# z⎯ÏΒ ¢‘y⇔ø9$# ßlÌøƒä† ⎯tΒuρ t≈|Áö/F{$#uρ yìôϑ¡¡9$#‬‬

‫‪y‰÷èt/ #sŒ$yϑsù ( ‘,ptø:$# ÞΟä3š/u‘ ª!$# â/ä3Ï9≡x‹sù ∩⊂⊇∪ tβθà)−Gs? Ÿξsùr& ö≅à)sù 4 ª!$# tβθä9θà)uŠ|¡sù 4 zö∆F{$#‬‬

‫‪) .﴾∩⊂⊄∪ šχθèùuóÇè? 4’¯Τr'sù ( ã≅≈n=Ò9$# ωÎ) Èd,ysø9$#‬ﻳﻮﻧﺲ‪.(32-31 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺷﻤﺎ را از آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ روزى ﻣﻰدﻫﺪ؟ ﻳﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﺎﻟﻚ )و‬
‫ﺧﺎﻟﻖ( ﮔﻮش و ﭼﺸﻤﻬﺎﺳﺖ؟ و ﭼﻪ ﻛﺴﻰ زﻧﺪه را از ﻣﺮده‪ ،‬و ﻣﺮده را از زﻧﺪه ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﻰآورد؟ و ﭼﻪ ﻛﺴﻰ اﻣﻮر )ﺟﻬﺎن( را ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟« ﺑﺰودى )در ﭘﺎﺳﺦ( ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٢‬‬

‫»ﺧﺪا«‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪» :‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ )و از ﺧﺪا ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﻴﺪ(؟! آن اﺳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﺣﻖ ﺷﻤﺎ )داراى ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت(! ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺣﻖ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﭼﻴﺰى ﺟﺰ ﮔﻤﺮاﻫﻰ وﺟﻮد دارد؟! ﭘﺲ ﭼﺮا )از ﭘﺮﺳﺘﺶ او( روى ﮔﺮدان‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ؟!«‪.‬‬
‫﴿‪βÎ) !$yγŠÏù ⎯tΒuρ ÞÚö‘F{$# Ç⎯yϑÏj9 ≅è%‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ – ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪>§‘ ⎯tΒ ö≅è% ∩∇∈∪ šχρã©.x‹s? Ÿξsùr& ö≅è% 4 ¬! tβθä9θà)u‹y™ ∩∇⊆∪ šχθßϑn=÷ès? óΟçFΖà2‬‬

‫‪∩∇∠∪ šχθà)−Gs? Ÿξsùr& ö≅è% 4 ¬! šχθä9θà)u‹y™ ∩∇∉∪ ËΛ⎧Ïàèy ø9$# ĸöyèø9$# >u‘uρ Æìö7¡¡9$# ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$#‬‬

‫‪∩∇∇∪ tβθçΗs>÷ès? óΟçFΖä. χÎ) ϵø‹n=tã â‘$pgä† Ÿωuρ çÅgä† uθèδuρ &™ó©x« Èe≅à2 ßNθä3w=tΒ ⎯Íνωu‹Î/ .⎯tΒ ö≅è%‬‬

‫™‪) .﴾ šχρãysó¡è@ 4’¯Τr'sù ö≅è% 4 ¬! šχθä9θà)u‹y‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.(89-84 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬زﻣﻴﻦ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در آن ﻫﺴﺘﻨﺪ از آن ﻛﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰداﻧﻴـﺪ؟«‪.‬‬
‫ﺑﺰودى )در ﭘﺎﺳـﺦ ﺗـﻮ( ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪» :‬ﻫﻤـﻪ از آن ﺧﺪاﺳـﺖ« ﺑﮕـﻮ‪» :‬آﻳـﺎ ﻣﺘـﺬﻛﺮ‬
‫ﻧﻤﻰﺷﻮﻳﺪ؟«‪ .‬ﺑﮕﻮ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﻬﺎى ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬و ﭘﺮوردﮔـﺎر ﻋـﺮش‬
‫ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ؟«‪ .‬ﺑﺰودى ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ از آن ﺧﺪاﺳﺖ« ﺑﮕﻮ‪» :‬آﻳـﺎ ﺗﻘـﻮا‬
‫ﭘﻴﺸﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ )و از ﺧﺪا ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﻴﺪ و دﺳﺖ از ﺷﺮك ﺑﺮﻧﻤﻰدارﻳﺪ(؟«‪ .‬ﺑﮕﻮ‪» :‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮدات را در دﺳﺖ دارد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺑـﻰ ﭘﻨﺎﻫـﺎن‬
‫ﭘﻨﺎه ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﻨـﺎهدادن ﻧـﺪارد؟!«‪ .‬ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﮔﻔـﺖ‪)» :‬ﻫﻤـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ( از آن‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ« ﺑﮕﻮ‪» :‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﺳﺤﺮ ﺷﺪهاﻳﺪ )و اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺤﺮ‬
‫و اﻓﺴﻮن اﺳﺖ(؟«‪.‬‬
‫اﻣﺎ در دوران ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّ وﺟﻞّ در‬
‫زﻣﻴﻨﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ اوﻟﻴﺎ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﺑﻪ وﻳﮋه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻲ ؛ ﺣﻖ دﺧﻞ و ﺗﺼﺮف و ﺗﺪﺑﻴﺮ در آﻓﺮﻳﻨﺶ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ و دروغ ﻋﻠﻲ ؛ را ﭘﺮوردﮔﺎر زﻣﻴﻦ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ 1‬و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ .‬او‬
‫در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ دﺧﻞ و ﺗﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 2.‬وي داراي‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻟﻬﻲ آﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬روزي و زﻧﺪه ﻛﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.3‬‬
‫و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را زﻧﺪه ﻛﺮد‪ 4‬و او اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺠﺎم ﻫﺮ اﻣﺮي از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﻮاﻧﺪن اﺑﺮﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺎراﻧﺪن ﺑﺎران و ﺻﺪاي رﻋﺪ را دارد‪.5‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﻓﻮق اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻫﻢ اﻓﺰودﻧﺪ ﻛﻪ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮار اﺑﺮ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺮ روي آن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮود‪ 6‬آﻧﺎن ﺑﻪ اﻣﻜﺎن وﻗﻮع اﻳﻦ اﻣﻮر‬
‫ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ و ﺳﻤﺎﺟﺖ ﺷﺪﻳﺪ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر و اﻋﻤﺎل ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻠﻴﻪ او اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎﻫﺎ دﻟﻴﻠﻲ از ﻗﺮآن ﻳﺎ ﺳﻨﺖ‬
‫ﻧﺒﻮي ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮي روي آوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫﴿&‪à7ù=ãΒ …ã&s! ©!$# χr& öΝn=÷ès? öΝs9r‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺟﻞّ ﺷﺄﻧﻪ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊃∠∪ AÅÁtΡ Ÿωuρ <c’Í<uρ ⎯ÏΒ «!$# Âχρߊ ⎯ÏiΒ Νà6s9 $tΒuρ 3 ÇÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$#‬اﻟﺒﻘﺮه‪:‬‬
‫‪.(107‬‬
‫»آﻳﺎ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻰ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ‪ ،‬از آن ﺧﺪاﺳﺖ؟! )و ﺣﻖ دارد‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٢٦/٧‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﺗﺄﻭﻳﻞاﻵﻳﺎت )‪.(٧٣٦‬‬

‫‪ −٢‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(٤٠٨/١‬‬
‫‪ −٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥٠−١٧/٤٢‬ﺑﺎب ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻌﺠﺰاﺗﻪ‪ ,(٥٦−٥٠/٤٢) ,‬ﺑﺎب ﻏﺮاﺋﺐ ﻣﻌﺠﺰاﺗﻪ ﻭ ﻧﮕﺎ ‪:‬‬
‫ﻣﺪﻳﻨﺔ اﳌﻌﺎﺟﺰ ﺳﻴﺪ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪.‬‬
‫‪ −٤‬ارﺷﺎداﻟﻘﻠﻮب )‪.(٢٦٥‬‬
‫‪ −٥‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (٣٢/٢٧‬ﻭ اﻻﺧﺘﺼﺎص )‪.(٣٢٧‬‬
‫‪ −٦‬اﻻﺧﺘﺼﺎص )‪.(١٩٩‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٤‬‬

‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺒﺪﻳﻠﻰ در اﺣﻜﺎم ﺧﻮد ﻃﺒﻖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺪﻫﺪ؟!( و ﺟﺰ ﺧﺪا‪ ،‬وﻟﻰ و‬
‫ﻳﺎورى ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬و اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻤﺎ را ﻣﻰداﻧﺪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﺪ(«‪.‬‬
‫﴿‪#Y‰s9uρ õ‹Ï‚−Gtƒ óΟs9uρ ÇÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# à7ù=ãΒ …çµs9 “Ï%©!$#‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ Å7ù=ßϑø9$# ’Îû Ô7ƒÎŸ° …ã&©! ⎯ä3tƒ öΝs9uρ‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪.(2 :‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪى ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ از آن اوﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﺮزﻧﺪى ﺑﺮاى ﺧﻮد‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻜﺮد‪ ،‬و ﻫﻤﺘﺎﻳﻰ در ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫﴿‪.﴾4ÇÚö‘F{$#uρ Ï™!$yϑ¡¡9$# z⎯ÏiΒ Νä3è%ã—ötƒ «!$# çöxî @,Î=≈yz ô⎯ÏΒ ö≅yδ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)ﻓﺎﻃﺮ‪.(3 :‬‬
‫»آﻳﺎ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪهاى ﺟﺰ ﺧﺪا ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ روزى دﻫﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪’Îû …çµäÜÝ¡ö6u‹sù $\/$ysy™ çÏWçGsù yx≈tƒÌh9$# ã≅Å™öム“Ï%©!$# ª!$#‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ â™!$t±o„ y#ø‹x. Ï™!$yϑ¡¡9$#‬اﻟﺮوم‪.(48 :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎدﻫﺎ را ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ ﺗﺎ اﺑﺮﻫﺎﻳﻰ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در‬

‫آورﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را در ﭘﻬﻨﻪ آﺳﻤﺎن آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻰﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ و ﻣﺘﺮاﻛﻢ‬
‫ﻣﻰﺳﺎزد«‪.‬‬
‫﴿‪à⋅Å´Ψãƒuρ $YèyϑsÛuρ $]ùöθyz šX÷y9ø9$# ãΝà6ƒÌム“Ï%©!$# θèδ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊄∪ tΑ$s)ÏoW9$# šU$ys¡¡9$#‬اﻟﺮﻋﺪ‪.(12 :‬‬

‫»او ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮق را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮس اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻢ ﻣﺎﻳﻪ اﻣﻴﺪ؛ و اﺑﺮﻫﺎى ﺳﻨﮕﻴﻦﺑﺎر اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﺸﻲ در ﻛﺘﺎب رﺟﺎﻟﺶ ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ از ﻣﺮدم ﺳﺨﻨﺎن زﺷﺖ و‬
 ‫‪٢٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﺎرواﻳﻲ را ذﻛﺮ و ﺑﻪ دروغ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ؛ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ ‡‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ؛ ﺑﺮ روي اﺑﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎد ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و او ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و او در ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺴﻞ دادن ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و او ﺧﺪاوﻧﺪ آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ و او را ﺑﻪ روي ﻧﺎداﻧﻲ و ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرﺗﺮ و ﻣﺘﻘﻲﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻣﺮدم اﻳﻦ اﻗﻮال را ﺷﻨﻴﺪه و آن را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲدﻳﺪﻳﺪ درﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﻛﻪ او ﻫﻢ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮدم‬
‫اﺳﺖ‪.1‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ و ﻋﺎﻗﻞ از ﺧﻮد ﺳﺆال ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻴﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن و اداره‬
‫ﻛﺮدن اﻣﻮر و اﻳﻨﻜﻪ او ﺷﺮﻳﻚ و ﻫﻤﺘﺎ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﻌﺠﺰات و‬
‫ﻛﺮاﻣﺖﻫﺎي ﻓﺮاوان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اوﻟﻴﺎء از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬زﻧﺪه ﻛﺮدن ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﺷﻔﺎ دادن‬
‫ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮدن ﻋﺼﺎ ﺑﻪ ﻣﺎر و ‪ ...‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﺳﺎزﮔﺎري اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺷﺮﻳﻚ ﺷﺪن در آﻓﺮﻳﺪن و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻓﻮق ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﻌﺠﺰاﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡ و ﻛﺮاﻣﺎت اوﻟﻴﺎء و‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺎن روي ﻣﻲ دﻫﺪ اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﺤﻤﺪ ص و اﺟﻤﺎع اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ ذﻛﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿&‪öΝèδ Ÿωuρ óΟÎγøŠn=tæ ê’öθyz Ÿω «!$# u™!$uŠÏ9÷ρr& χÎ) ωr‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ −١‬رﺟﺎﻝ اﻟﻜﺸﯽ )‪ ,(٣٢٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٠٢/٢٥‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٦‬‬

‫†‪) .﴾ ∩∉⊂∪ šχθà)−Gtƒ (#θçΡ%Ÿ2uρ (#θãΖtΒ#u™ š⎥⎪Ï%©!$# ∩∉⊄∪ šχθçΡt“øts‬ﻳﻮﻧﺲ‪.(63-62 :‬‬

‫»آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ )دوﺳﺘﺎن و( اوﻟﻴﺎى ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺮﺳﻰ دارﻧﺪ و ﻧﻪ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ!‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ‪ ،‬و )از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا( ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻨﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻴﺰان اﻳﻤﺎن و ﺗﻘﻮاﻳﺶ دوﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ –‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ او اﻣﻮري ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده را ﻛﻪ ﻛﺮاﻣﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﺻﺤﺖ رواﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻛﺮاﻣﺎت اوﻟﻴﺎء و‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران رواﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﻣﻮر ﻧﺴﺒﺖ داده ﻧﺸﻮد‬
‫ﻛﻪ آن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺎﻣﻞ دروغ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮ‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ دروغ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺮاﻣﺎت‪ ،‬اﻗﻮال و اﻋﻤﺎﻟﻲ را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ دادﻧﺪ ﻛﻪ آن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ آن را ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻛﺮاﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از اوﻟﻴﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﺑﺮاي‬
‫اوﻟﻴﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ روي ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻳﺎ وﻗﻮع ﻛﺮاﻣﺖ از ﺳﻮي ﻓﺮدي دﻟﻴﻞ‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ وي از دﻳﮕﺮ اوﻟﻴﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺪم وﻗﻮع ﻛﺮاﻣﺖ از ﺳﻮي اوﻟﻴﺎ‬
‫دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﻧﻘﺺ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا وﻗﻮع ﻛﺮاﻣﺖ از ﺳﻮي ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺄﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫و اﻋﺎﻧﻪ ﻓﺮد در دﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﺮاﻣﺖﻫﺎ در زﻣﺎن ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ ﺑﻴﺶ از دوران‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ ن ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ن در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ و اﻣﺪاد اﻟﻬﻲ‬
‫ﻣﻮﻫﺒﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﻛﺮاﻣﺎت ﺑﻲﻧﻴﺎز ﻣﻲﻛﺮد و آن وﺟﻮد ﻣﺒﺎرك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫در ﻣﻴﺎن اﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﻮع ﻛﺮاﻣﺎت ﺑﻌﺪ از ﻋﻬﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ ﺑﻴﺶ از دورانﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﺑﻮد و اﻳﻦ اﻣﺮي‬
 ‫‪٢٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺿﻮح آن را درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ وﻟﻲ‬

‫ﻛﺮاﻣﺖ و ﻣﻌﺠﺰه روي دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اوﻟﻴﺎ داراي اﻋﻤﺎل ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده‬
‫ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺮاﻣﺎت ﺑﻪ دروغ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ درﺑﺎرة ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻳﻤﺎن آن ﻓﺮد و اﻟﺘﺰام او ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺑﻮده و در اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدات ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﻲورزﻳﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻨﺖﻫﺎي ﻣﺆﻛّﺪه را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲداده اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ اداي ﻧﻤﺎزﻫﺎي‬
‫واﺟﺐ ﻫﻢ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ او ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪه و ﻣﺮدﮔﺎن را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎم وﻟﻲ‪‬‬
‫ﻣﺘّﻘﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را دوﺳﺖ دارد ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﮔﺬاﺷﺖ؟‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ و آن را ﺑﺮاي ﻳﺎران و ﺧﺎﻧﺪاﻧﺶ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺮاﻣﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ او ﺑﻪ ﺳﻮي ﺣﻖ و ﺛﺒﺎت او ﺑﺮ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن اﻣﻮري ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻤﻲ درﺑﺎرة ﻳﻜﻲ از ﺟﻮاﻧﺐ ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫رﺑﻮﺑﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺄﻣﻞ ﻛﻨﻴﻢ و آن ﻋﻘﻴﺪة وﺣﺪاﻧﻴﺖ و ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺗﺪﺑﻴﺮ‬
‫و ادارة اﻣﻮر اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻖ ﺧﻠﻖ ]آﻓﺮﻳﻨﺶ[ و اﻣﺮ ]ﻓﺮﻣﺎن دادن و اداره ﻛﺮدن[‬
‫ﻳﺎ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر از آن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٨‬‬

‫ﺑﺨﺶ دوم‬
‫اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ و ﺣﻜﻤﺖ و ﻣﺸﻴﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﻋﺘﻘﺎد دارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن ﻳﺎ اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺟﺰ ﭘﺲ از ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﺮي اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – در ﻗﻀﺎ و ﻗﺪرش ﻋﺎدل و در‬
‫ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﺗﺼﺮف ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ و ﺣﻜﻤﺖ او ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺸﻴﺖ و ارادة اوﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ و اراده ﻛﻨﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ اراده ﻧﻜﻨﺪ روي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ او ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺮو و ﺗﻮاﻧﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@êČŠ‘ë@ê@‰†ÔÛbi@åßûí@ óny@á׆Ž yc@åßûí@üD :‬‬
‫‪» :CêČŠßë@êìÜyë‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﺷﻤﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫اﻟﻬﻲ اﻋﻢ از ﺧﻴﺮ و ﺷﺮّ و ﺗﻠﺦ و ﺷﻴﺮﻳﻦ آن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.1‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ اﻣﺘﻲ ﻣﺠﻮﺳﻴﺎﻧﻲ دارد‪ .‬ﻣﺠﻮس اﻳﻦ اﻣﺖ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪري وﺟﻮد ﻧﺪارد«‪.2‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻲ ﻛﺎﻇﻢ ؛ ﺑﺮاي ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻴﭻ اﻣﺮي اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را اراده‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬آن ﻓﺮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ از اﻣﺎم ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﻣﻌﻨﻲ »ﺷﺎء« ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺮوع‬
‫ﻛﺮدن ﻓﻌﻞ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻌﻨﻲ ﻗﺪر ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدن ﻃﻮل و ﻋﺮض‬
‫ﺷﻲء ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻗﻀﺎ« ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﻜﻤﻲ را اراده ﻛﻨﺪ آن را‬

‫‪ −١‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(٣٧٩‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٢٠/٥‬‬
 ‫‪٢٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻧﺪارد‪.1‬‬

‫ﺑﺪان ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 4‬اﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ از دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻮر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻛﻠﻴﺎت ﻫﻤﻪ اﻣﻮر از ازل ﺗﺎ اﺑﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻋﺎﻟﻢ‬
‫و آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺷﺎﻣﻞ اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻓﻌﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ $Vϑù=Ïã >™ó©x« ¨≅à2 yìÅ™uρ‬ﻃﻪ‪.(98 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﻋﻠﻢ او ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺧﻠﻖ و آﻓﺮﻳﻨﺶ را در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ در ﻧﺰد‬
‫ﺧﻮدش ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺳﻌﺎدت و ﭘﻴﺮوي‬
‫درﺳﺖ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﮔﺮاﻧﻘﺪرش ‡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ را ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و‬
‫روي ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ او ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻠﻚ او ﻫﻤﻪ اﻣﻮر ﺑﺎ‬
‫ﻋﻠﻢ او اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ از ﺑﻨﺪهاي ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ ﺑﺮ او ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ آن ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬از آن آﮔﺎه اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪاي ﺑﺮ اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﻋﻠﻢ او ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ازﻟﻲ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ در ﻧﺰد او در آﺳﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿&‪’Îû $tΒ ãΝn=÷ètƒ ©!$# χr& öΝn=÷ès? óΟs9r‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﻲ ‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∠⊃∪ ×Å¡o„ «!$# ’n?tã y7Ï9≡sŒ ¨βÎ) 4 A=≈tFÏ. ’Îû šÏ9≡sŒ ¨βÎ) 3 ÇÚö‘F{$#uρ Ï™!$yϑ¡¡9$#‬اﻟﺤﺞ‪.(70 :‬‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(١٥٠/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (١٢٢/٥‬ﻭ اﳌﺤﺎﺳﻦ )‪.(٢٤٤/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٣٠‬‬

‫»آﻳﺎ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﭽﻪ را در آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻣﻰداﻧﺪ؟! ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬
‫در ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺛﺒﺖ اﺳﺖ )ﻫﻤﺎن ﻛﺘﺎب ﻋﻠﻢ ﺑﻰﭘﺎﻳﺎن )اﻟﻠﻮح اﻟﻤﺤﻔﻮظ( ﭘﺮوردﮔﺎر(؛ و‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ آﺳﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮﻋﻠﻲ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﺮ دﻟﺠﻮﻳﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﺑﺮاﺑﺮ آزار‬
‫و اذﻳﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺸﺮﻛﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ از دﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ او ﺑﺎ دﻟﻴﻞ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ –‬
‫ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﻫﻤﻪ اﻣﻮري را ﻛﻪ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ و اﻳﻦ اﻣﻮر‬
‫را ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﺷﺪن در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺛﺒﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺣﻔﻆ‪ ،‬اﺛﺒﺎت و‬
‫اﺣﺎﻃﻪ ﺑﺮ آن ﺑﺮاي او آﺳﺎن اﺳﺖ‪.1‬‬
‫﴿‪þ’Îû Ÿωuρ ÇÚö‘F{$# ’Îû 7πt6ŠÅÁ•Β ⎯ÏΒ z>$|¹r& !$tΒ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾ ∩⊄⊄∪ ×Å¡o„ «!$# ’n?tã šÏ9≡sŒ ¨βÎ) 4 !$yδr&uö9¯Ρ βr& È≅ö6s% ⎯ÏiΒ 5=≈tGÅ2 ’Îû ωÎ) öΝä3Å¡àΡr‬اﻟﺤﺪﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(22‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ در زﻣﻴﻦ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻗﺤﻂ ﺑﺎران‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺺ ﻣﻴﻮهﻫﺎ(‪ ،‬و‬
‫ﻧﻪ در وﺟﻮد ﺷﻤﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬آﻓﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ‪ ،‬رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﺮ( روى ﻧﻤﻰدﻫﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ آن)زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم( را ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻴﻢ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﺛﺒﺖ‬
‫اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاى ﺧﺪا آﺳﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮﻋﻠﻲ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ أﺻﺎب‪ ‬ﻣﻦ ﻣﺼﻴﺒﻪ« ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺒﺎرﻳﺪن ﺑﺎران و ﻛﻤﺒﻮد ﺑﺎران و ﻛﻢ ﺷﺪن ﻣﻴﻮهﻫﺎ و »ﻻ ﻓﻲ أﻧﻔﺴﻜﻢ« و‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ و از دﺳﺖ دادن ﻓﺮزﻧﺪان در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪» ،‬إﻻّ ﻓﻲ ﻛﺘﺎبٍ«‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊ اﳉﻮاﻣﻊ )‪.(٥٩/٣‬‬

 ‫‪٣١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﺛﺒﺖ و ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ »ﻣﻦ ﻗﺒﻞ أن ﻧﺒﺮأﻫﺎ«‪ :‬ﻗﺒﻞ از‬
‫آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻔﺲﻫﺎ ]اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ[ ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻗﺒﻞ‬
‫از آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻔﺲﻫﺎ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﺛﺒﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﻪ ذات ﺑﻮدن و ﺣﻘﺎﺋﻖ اﺷﻴﺎء ﺑﻪ آن اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻨﻨﺪ‪.1‬‬
‫﴿‪) .﴾ #Y‘ô‰s% &™ó©x« Èe≅ä3Ï9 ª!$# Ÿ≅yèy_ ô‰s%‬اﻟﻄﻼق‪.(3 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي زﻣﺎن و اﻧﺪازهاي را ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻣﻴﺰان و زﻣﺎﻧﻲ را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ و اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﻪ واﺟﺐ ﺑﻮدن ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺷﺎره دارد‪ .‬زﻳﺮا از‬
‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻴﺰان و زﻣﺎن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺗﺴﻠﻴﻢ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آن و ﺗﻔﻮﻳﺾ اﻣﻮر ﺑﻪ او ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.2‬‬
‫﴿‪) .﴾ «!$# ÈβøŒÎ*Î/ ωÎ) >πt6ŠÅÁ•Β ⎯ÏΒ z>$|¹r& ô!$tΒ‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ‪.(11 :‬‬ ‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ درﺑﺎرة آﻳﻪ‪:‬‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ اﻣﺮي ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻣﺸﻴﺖ او اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.3‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ اﻣﺮي ﺑﺎ ﻗﻀﺎ و ﻋﻠﻢ او اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.4‬‬
‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﻣﻮر را ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ او ﻧﺒﻮد ﻫﻴﭻ اﻣﺮي در ﺟﻬﺎن‬
‫روي ﻧﻤﻲداد‪.5‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ روي ﻣﻲدﻫﺪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ اذن‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪ ,(٢٤٠/٥‬ﺗﻔﺴﲑ ﺷﱪ )‪.(٥٤٠/١‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊاﳉﻮاﻣﻊ )‪ ,(٧٠٦/٤‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻟﺘﺒﻴﺎﻥ )‪ ,(٣٣/١٠‬اﳉﺪﻳﺪ )‪.(١٧٨/٧‬‬
‫‪ −٣‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺼﺎﻓﯽ )‪ ,(١٨٤/٥‬ﺗﻔﺴﲑاﳌﻌﲔ )‪.(١٥٢١/٣‬‬
‫‪ −٤‬ﺗﻔﺴﲑ ﺷﱪ )‪ ,(٥٥٧/١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﻮﻫﺮ اﻟﺜﻤﲔ )‪.(٢٢٧/٦‬‬
‫‪ −٥‬ﺗﻔﺴﲑ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١٢٩/٢٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٣٢‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻴﭻ اﻣﺮي ﺧﺎرج از اراده او ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻓﻌﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ در اﺑﺘﺪا از ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آورده اﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻮاره از اراده ﺧﺪاوﻧﺪ آن را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﻜﺮ او را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ارادة ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻗﺼﺪ ﻣﺎ اراده ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻧﻪ اراده ﺗﺸﺮﻳﻌﻲ‪.1‬‬
‫از ﺣﻤﺪان ﺑﻦ ﺳﻠﻤﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻢ و در آن درﺑﺎرة اﻓﻌﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺳﺆال ﻧﻤﻮدم ﻛﻪ آﻳﺎ اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﻠﻮق‬
‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟ اﻣﺎم در ﺟﻮاب ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬اﻓﻌﺎل و اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن دو ﻫﺰار ﺳﺎل‬
‫ﻗﺒﻞ از آﻓﺮﻳﻨﺶ در ﻋﻠﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﻘﺪ‪‬ر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.2‬‬
‫از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ص‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ZCâ bÇ@ïÐÛdi@â…e@Õܱ@æc@ÝjÓ@ia†nÛa@ŠČi…ë@Ší…bÔ½a@‰Ş†Ó@ČÝuë@ČŒÇ@a@ŞægD :‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ دو ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ آدم را ﺧﻠﻖ ﻛﻨﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ]اﻣﻮر و‬
‫اﺷﻴﺎء[ را ﺗﻌﻴﻴﻦ و اﻣﻮر را ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ«‪.3‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫آﻓﺮﻳﺪ ﻗﻠﻢ ﺑﻮد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻨﻮﻳﺲ‪ .‬ﺳﭙﺲ ]ﻗﻠﻢ[ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻮد و‬
‫ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ‪.4‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻢ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻷﻣﺜﻞ )‪.(٣٥٥/١٨‬‬
‫‪ −٢‬ﻋﻴﻮﻥاﻷﺧﺒﺎر )‪ ,(١٣٦/١‬ﻛﻨﺰاﻟﺪﻗﺎﺋﻖ )‪ ,(١٣٥/١٨‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٩/٥‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(٤١٦‬‬
‫‪ −٣‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪ ,(٣٧٦‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٩٣/٥‬ﻋﻴﻮﻥاﻷﺧﺒﺎر )‪.(٣١/٢) ,(١٤٠/١‬‬
‫‪ −٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٦٦/٥٤‬ﺗﻔﺴﲑ ﻗﻤﯽ )‪.(١٩٨/٢‬‬
 ‫‪٣٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻮد ﺳﭙﺲ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‬
‫﴿‪;’Í?yès9 $uΖ÷ƒt$s! É=≈tGÅ3ø9$# ÏdΘé& þ’Îû …絯ΡÎ)uρ‬‬ ‫و ]ﻧﻮﺷﺘﻪ[ و ﻛﺘﺎب در ﻧﺰد او ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊆∪ íΟŠÅ3ym‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(4 :‬‬

‫»و آن در »اماﻟﻜﺘﺎب« )ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ( ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺘﻮار اﺳﺖ«‪.1‬‬

‫ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺣﺎﺋﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص )ﭼﻬﻞ ﻳﺎ ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺞ ﺷﺐ ﭘﺲ از‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻄﻔﻪ در داﺧﻞ رﺣﻢ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮ آن وارد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮد ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺪﺑﺨﺖ؟ ﭘﺲ آن دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻄﻔﻪ ﻣﺮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻳﺎ زن؟ آن دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ و اﻋﻤﺎل‪،‬‬
‫روزي و اﺟﻞ او را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اوراق را ﺟﻤﻊ ﻛﺮده و‬
‫ﭼﻴﺰي از آن ﻛﻢ ﻳﺎ ﺑﺮ آن اﻓﺰوده ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﺧﺪاﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ را ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻢ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬او را ﺑﺮ ﮔﺮدﻧﺶ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮﮔﺶ‬
‫آوﻳﺰان ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻦ‪ 2‬ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻨﺪه در زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻼح و ﻓﺴﺎد ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ ﻧﺪارد‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﺒﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪن ﻋﻠﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ آن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮدن ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم آن اﻓﻌﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺪف ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺿﻤﻴﺮ و ﻧﻴﺖ دروﻧﻲ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ او ﻓﺮدا دﺳﺘﻮر ﻣﺮگ زﻳﺪ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎرق اﺳﺖ ﺻﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﭘﺴﺮﺗﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدا زﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﭼﻨﻴﻦ رخ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﻓﺮداي آن روز ﭘﺎدﺷﺎه دﺳﺘﻮر ﻛﺸﺘﻦ زﻳﺪ را ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻳﺪ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٧١/٥٤‬‬
‫‪ −٢‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺗﻔﺴﲑ‪ ,‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﲑ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺣﺎﺋﺮی‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٣٤‬‬

‫ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن او را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن دادهاﻳﺪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ زﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﻃﻼع دادن اﻣﺮ ﺑﻪ او از ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻗﺘﻞ زﻳﺪ اﺳﺖ؟‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ و ﻣﺜﺎل ﻧﻴﺰ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ –‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻖ او اﻣﻮر را ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي او ﺳﻌﺎدت ﻳﺎ ﺷﻘﺎوت اﺟﺒﺎري را ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در اﻣﻮر ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮد ﻳﺎ زن ﺑﻮدن‪ ،‬ﻃﻮل ﻗﺎﻣﺖ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺣﻜﻤﺖ اﻟﻬﻲ ﺟﺒﺮ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ اﻋﻤﺎل ﺻﺎدره از اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﺳﺎس اراده او اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ و اﻧﮕﻴﺰه ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن آﻧﻬﺎ ﻣﻴﻞ و اراده اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.1‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺧﻮاه در اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻓﻌﺎل ﭘﺮوردﮔﺎر ﻳﺎ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن و ﻣﺸﻴﺖ اﻟﻬﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪.﴾ ∩⊄®∪ š⎥⎫Ïϑn=≈yèø9$# >u‘ ª!$# u™!$t±o„ βr& HωÎ) tβρâ™!$t±n@ $tΒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﺘﻜﻮﻳﺮ‪.(29 :‬‬
‫»و ﺷﻤﺎ اراده ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ـ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ـ اراده ﻛﻨﺪ و‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞاﷲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﻬﺎدﺗﺎن در ﺧﻼل ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫اﺧﺘﻴﺎر داراي ﺣﺮﻛﺖ ارادة ذاﺗﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ارادة ﺷﻤﺎ در ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﻈﺎم ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫اﺷﻴﺎء ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ ﺗﺎﺑﻊ اراده اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻨﺪه داراي اﺳﺘﻘﻼل‬
‫ﻣﻄﻠﻖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب آزادياش ﺑﻪ ﺷﻴﻮه دﻳﮕﺮي ﺗﺎﺑﻊ‬
‫اراده اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪ ,(١٦٢/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٨٣/٥٧‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١١١/٢٤‬‬
 ‫‪٣٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫﴿‪) .﴾ â™!$t±tƒ $tΒ ª!$# ã≅yèøtƒuρ‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ‪.(27 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫»و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻲ را از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ و رﻫﺎ ﻛﺮدن ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﻔﺮش اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞاﷲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن و اﻣﻮر ﻣﺮدم‬
‫ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻲ را ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺖ آن را اﻳﺠﺎب و اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اراده او را رد‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه او ﭼﻴﺰي را اراده‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.2‬‬
‫﴿‪) .﴾ ö/ä3ø‹n=tæ öΝßγsܯ=|¡s9 ª!$# u™!$x© öθs9uρ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(90 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻰﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﻗﺪرت‬
‫اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم اﻣﺮي را اراده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ آن را اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داد و آﻧﻬﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮد ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ ‪ ...‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ اراده ﻧﻔﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ در دل آﻧﻬﺎ ﺗﺮس و ﺑﻴﻢ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.3‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اراده ﺗﻜﻮﻳﻨﻲاش در‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺪام از اﻣﻮر ﻣﺮدم و ﻣﺴﻠﻤﺎن دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫﴿‪.﴾ ö/ä3ø‹n=tæ öΝßγsܯ=|¡s9 ª!$# u™!$x© öθs9uρ‬‬ ‫ﺑﻲﻃﺮﻓﻲﺷﺎن از اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎزداﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﺒﺎرت‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اراده ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺟﺮأت ﻣﻲداد و‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺷﱪ )‪ ,(٢٥٩/١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﳉﻮﻫﺮاﻟﺜﻤﲔ )‪.(٣٥٩/٣‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١٢٩/١٣‬‬
‫‪ −٣‬ﺗﻔﺴﲑاﳉﺪﻳﺪ )‪ ,(٣٢٢/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪.(١٥٢/٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٣٦‬‬

‫ﺗﺮس از ﺷﻤﺎ را در دل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻲآورد ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻓﺮار و ﺗﺮك ﺷﻤﺎ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰو اراده ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ را ﺻﺤﻴﺢ‬
‫داﻧﺴﺖ ﻣﺸﻴﺖ و اراده ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ و ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻠﻢ و ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﭘﺪرم اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻋﻤﺎل ﺳﻪ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻓﺮاﻳﺾ )واﺟﺒﺎت و ﻓﺮﻳﻀﻪﻫﺎ(‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس دﺳﺘﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر و ﻋﻠﻢ او اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎﺋﻞ‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس دﺳﺘﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺎﻣﻞ رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫و ﻋﻠﻢ او ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻌﺎﺻﻲ‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺰو‬
‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر و ﻋﻠﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.2‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎل و ﺷﺒﻬﻪ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ از ذﻫﻦ او رﻓﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻪ رواﻳﺖ از اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻘﻴﺪه ﻗﺪريﻫﺎ و ﺟﺒﺮﮔﺮاﻳﺎن اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪ .‬زﻳﺮا ﻗﺪريﻫﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪة اﻫﻞ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ آﺗﺶ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه اﺑﻠﻴﺲ‪ .‬ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﻦ ]راه[ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﺧﺪا ﻣﺎ را راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲﺷﺪﻳﻢ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ آﺗﺶ و‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﺷﻒ )‪.(٤٠٢/٢‬‬
‫‪ −٢‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ)‪ ,(٣٦٩‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٩/٥‬ﻋﻴﻮﻥ اﻷﺧﺒﺎر )‪ ,(١٤٢/١‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﻪ )‪.(٢٨٨/٢‬‬
 ‫‪٣٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫دوزﺧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا دوزﺧﻴﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و‬

‫ﺷﻘﺎوت ﺑﺮ ﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪ .‬اﺑﻠﻴﺲ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا ﺗﻮ ﻣﺮا ﮔﻤﺮاه‬
‫ﻛﺮدي‪ «.‬ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺮورم ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه آﻧﺎن اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم اﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﻓﻘﻂ آن‬
‫ﭼﻴﺰي روي ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اراده ﻧﻤﻮد و در ﻗﻀﺎ و ﻗﺪرش ﻣﻘﺪ‪‬ر ﻧﻤﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻳﻮﻧﺲ! اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻧﺪ اراده‪ ،‬و‬
‫در ﻗﻀﺎ و ﻗﺪرش ﻣﻘﺪر و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺸﻴﺖ او ﺑﺎﺷﺪ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اي ﻳﻮﻧﺲ آﻳﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﻲ ﻣﺸﻴﺖ اﻟﻬﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ذﻛﺮ اول ﻳﻌﻨﻲ »ﻻ إﻟﻪ‬
‫إﻻّ اﷲ« اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ اراده ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻗﺼﺪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪ و ﺣﺪود اﺟﻞ‪ ،‬رزق‪ ،‬ﺑﻘﺎ و ﻓﻨﺎﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﻗﻀﺎ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﻫﻤﺎن اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اراده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻓﻘﻂ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ذﻛﺮ اول آن را‬
‫اراده ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.1‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺔ ذات‪ ،‬ﺻﻔﺎت و ﺣﺮﻛﺎت ]اﻋﻤﺎل[ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬
‫﴿‪Èe≅ä. 4’n?tã uθèδuρ ( &™ó©x« Èe≅à2 ß,Î=≈yz !$#‬‬ ‫را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫«‪) .﴾ ∩∉⊄∪ ×≅‹Ï.uρ &™ó©x‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(62 :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ اﺷﻴﺎ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ از زﺑﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩®∉∪ tβθè=yϑ÷ès? $tΒuρ ö/ä3s)n=s{ ª!$#uρ‬اﻟﺼﺎﻓﺎت‪.(96 :‬‬

‫»ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ را آﻓﺮﻳﺪه و ﻫﻢ ﺑﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺳﺎزﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١١٦/٥‬ﺗﻔﺴﲑ ﻗﻤﯽ )‪.(٢٤/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٣٨‬‬

‫﴿‪) .﴾ #\ƒÏ‰ø)s? …çνu‘£‰s)sù &™ó©x« ¨≅à2 t,n=yzuρ‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪.(2 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ و آن را دﻗﻴﻘﺎً اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮآورد ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮن ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻼم ﺧﺎﻟﺺ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ]اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ[ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻧﻔﺴﻲ ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه و ﺗﻮان آن‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ و اﻓﻌﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اراده‬
‫ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ ﺧﻠﻖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺒﺮ و ﺗﻔﻮﻳﺾ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارﻳﻢ«‪.1‬‬

‫اﻟﻒ( ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬

‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر در ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻘﻴﺪه و اﻳﻤﺎن ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ دارد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺛﻤﺮات آن‪ :‬آراﻣﺶ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ در‬
‫اﻳﻦ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ اﻋﺘﻘﺎد دارد‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻞ و ﻣﺸﺘﻘﺎﺗﻲ‬
‫در زﻧﺪﮔﻲ دﭼﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻤﺎن دارد آﻧﭽﻪ ﺑﺪان ﻣﺒﺘﻼ و‬
‫دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﻘﺪ‪‬ر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫﴿‪’Îû ωÎ) öΝä3Å¡àΡr& þ’Îû Ÿωuρ ÇÚö‘F{$# ’Îû 7πt6ŠÅÁ•Β ⎯ÏΒ z>$|¹r& !$tΒ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄⊄∪ ×Å¡o„ «!$# ’n?tã šÏ9≡sŒ ¨βÎ) 4 !$yδr&uö9¯Ρ βr& È≅ö6s% ⎯ÏiΒ 5=≈tGÅ2‬اﻟﺤﺪﻳﺪ‪.(22 :‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٠/٥‬‬
 ‫‪٣٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫»ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ در زﻣﻴﻦ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻗﺤﻂ ﺑﺎران‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺺ ﻣﻴﻮهﻫﺎ(‪ ،‬و‬
‫ﻧﻪ در وﺟﻮد ﺷﻤﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬آﻓﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ‪ ،‬رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﺮ( روى ﻧﻤﻰدﻫﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ آن)زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم( را ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻴﻢ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﺛﺒﺖ‬
‫اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاى ﺧﺪا آﺳﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻳﻤﺎن دارد‪ ،‬اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﺷﻜﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻲآورد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮ را دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺗﻮ را‬
‫دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮ را ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﺑﻴﺎورد‪ «.‬ﺑﺮﺧﻼف ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا او دﭼﺎر ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮ او ﺗﻨﮓ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮه ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺧﻮدﻛﺸﻲ از آن‬
‫رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫از ﺛﻤﺮات دﻳﮕﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮانﻫﺎ و‬
‫ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﺛﺎﺑﺖ و ﻳﻘﻴﻦ‬
‫راﺳﺘﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﻪ ﻟﺮزه درآورد ﻓﺮد آﻧﻬﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا او ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻞ اﻣﺘﺤﺎن و آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ –‬
‫﴿‪4 WξuΚtã ß⎯|¡ômr& ö/ä3•ƒr& öΝä.uθè=ö7u‹Ï9 nο4θu‹ptø:$#uρ |Nöθyϑø9$# t,n=y{ “Ï%©!$#‬‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄∪ â‘θàtóø9$# Ⓝ͕yèø9$# uθèδuρ‬اﻟﻤﻠﻚ‪.(2 :‬‬

‫»آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮگ و ﺣﻴﺎت را آﻓﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺷﻤﺎ‬

‫ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و او ﺷﻜﺴﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﺑﺨﺸﻨﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪óΟä3ΖÏΒ t⎦⎪ωÎγ≈yfßϑø9$# zΟn=÷ètΡ 4©®Lym öΝä3¯Ρuθè=ö7uΖs9uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊂⊇∪ ö/ä.u‘$t6÷zr& (#uθè=ö7tΡuρ t⎦⎪ÎÉ9≈¢Á9$#uρ‬ﻣﺤﻤﺪ‪.(31 :‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٤٠‬‬

‫»ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ را ﻗﻄﻌﺎ )ﺑﺎ ﻓﺮض ﻛﺮدن ﺟﻬﺎد ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ( ﻣﻰآزﻣﺎﺋﻴﻢ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻣﺠﺎﻫﺪان واﻗﻌﻰ و ﺻﺎﺑﺮان از ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻛﻴﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﺧﺒﺎر ﺷﻤﺎ را‬
‫ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﭼﺎر ﻣﺤﻨﺖﻫﺎ و ﻣﺼﺎﺋﺐ ﻓﺮاوان ﺷﺪهاﻧﺪ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن راﺳﺘﻴﻦ و ﻋﺰم اﺳﺘﻮار ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫اﻟﻬﻲ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺪان ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺗﻜﺮار‬
‫﴿‪«!$# ’n?tãuρ 4 $uΖ9s9öθtΒ uθèδ $uΖs9 ª!$# |=tFŸ2 $tΒ ωÎ) !$uΖu;‹ÅÁム⎯©9 ≅è%‬‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾∩∈⊇∪ šχθãΖÏΒ÷σßϑø9$# È≅2uθtGuŠù=sù‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(51 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﺣﺎدﺛﻪاى ﺑﺮاى ﻣﺎ رخ ﻧﻤﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ او ﻣﻮﻻ )و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ( ﻣﺎﺳﺖ؛ و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ«‪.1‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﺛﻤﺮات اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎ و‬
‫رﻧﺞﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎداش و ﻧﺎﮔﻮاريﻫﺎ ﺑﻪ اﺟﺮ و ﺟﺰاي ﻧﻴﻚ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ‬
‫﴿‪ª!$#uρ 4 …çµt6ù=s% ωöκu‰ «!$$Î/ .⎯ÏΒ÷σム⎯tΒuρ 3 «!$# ÈβøŒÎ*Î/ ωÎ) >πt6ŠÅÁ•Β ⎯ÏΒ z>$|¹r& $tΒ‬‬ ‫‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊇∪ ÒΟŠÎ=tæ >™ó©x« Èe≅ä3Î/‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ‪.(11 :‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ رخ ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اذن ﺧﺪا‪ ،‬و ﻫﺮﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن آورد‪،‬‬
‫ﺧﺪا ﻗﻠﺒﺶ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺎﺻﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪان دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﺑﻪ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار‪ ,(١٥٤/٢) :‬أﻋﻼﻡ اﻟﺪﻳﻦ‪ ,(٣٤٦) :‬اﳋﺼﺎﻝ‪.(٥٤٣/٢) :‬‬

 ‫‪٤١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫وﺳﻴﻠﺔ ﻋﻠﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ آن را‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﺪان دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ آن اﻣﺮ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫اﻓﻌﺎل ﺑﺎريﺗﻌﺎﻟﻲ ﻳﺎ آﻧﭽﻪ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻤﺎن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر او راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻠﺒﺶ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ و ﺟﺰع و ﻓﺰع ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺛﻮاب دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬آﻳﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻠﺐ او را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ دﭼﺎر‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﻌﻤﺘﻲ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﻧﻌﻤﺖ را‬
‫ﺑﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻇﻠﻢ ﺷﻮد‪ ،‬از ﮔﻨﺎه ﻇﺎﻟﻢ در ﻣﻲﮔﺬرد‪.1‬‬
‫از ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﻛﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮ ﭘﺮودﮔﺎر در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم‬
‫اﺳﺒﺎب را ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺒﺐ اﻋﺘﻤﺎد و ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮد در ﺻﻮرت‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﻣﻐﺮور و ﻣﺘﻜﺒﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻌﻤﺘﻲ از ﺳﻮي‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺪ‪‬ر ﻛﺮدن اﺳﺒﺎب ﺧﻴﺮ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آن را‬
‫ﺑﺮاي او ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻜﺒﺮ و ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮد ﺑﺠﺎ‬
‫آوردن ﺷﻜﺮ ﻧﻌﻤﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ب( ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرة اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر دﭼﺎر ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺪرﻳﻪ و ﺟﺒﺮﻳﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﺒﺮﻳﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ :‬ﻓﺮد در اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎﻟﺶ از ﺳﻮي ﺧﺪا‬
‫ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ اراده و ﻗﺪرﺗﻲ در اﻧﺠﺎم آن ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻄﻼن ﻋﻘﻴﺪه آﻧﺎن در ﻧﻈﺮ‬
‫اﻫﻞ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻼً روﺷﻦ و ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ زﻳﺮا آﻧﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي‬

‫‪ −١‬ﳐﺘﴫ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٤٣١/٣‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٤٢‬‬

‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺸﻴﺖ و اراده ﻗﺮار داده و ﻋﻤﻞ را ﺑﺪان اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾nοtÅzFψ$# ߉ƒÌム⎯¨Β Νà6ΨÏΒuρ $u‹÷Ρ‘‰9$# ߉ƒÌム⎯¨Β Νà6ΨÏΒ‬آل ﻋﻤﺮان‪.(152 :‬‬

‫»از ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ و ]ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي آن[ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ و‬

‫دﺳﺘﻪاي ﺧﻮاﺳﺘﺎر ]ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي[ آﺧﺮت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫﴿‪⎯ÏΒ÷σã‹ù=sù u™!$x© ⎯yϑsù ( óΟä3În/§‘ ⎯ÏΒ ‘,ysø9$# ≅è%uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ öàõ3u‹ù=sù u™!$x© ∅tΒuρ‬اﻟﻜﻬﻒ‪.(29 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬اﻳﻦ ﺣﻖ اﺳﺖ از ﺳﻮى ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن! ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد‬

‫)و اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﭘﺬﻳﺮا ﺷﻮد(‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺎﻓﺮ ﮔﺮدد!«‪.‬‬
‫﴿‪u™!$y™r& ô⎯tΒuρ ( ⎯ϵšøuΖÎ=sù $[sÎ=≈|¹ Ÿ≅ÏΗxå ô⎯¨Β‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊆∉∪ ω‹Î7yèù=Ïj9 5Ο≈¯=sàÎ/ y7•/u‘ $tΒuρ 3 $yγøŠn=yèsù‬ﻓﺼﻠﺖ‪.(46 :‬‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻧﻴﻚ ﺑﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺪ ﺑﻜﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫زﻳﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺘﻤﻲ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻗﺪرﻳﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اراده و ﻗﺪرت ﻓﺮد در اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻴﺖ و ﻗﺪرت ﺧﺪاوﻧﺪ در آن اﺛﺮي ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻓﻌﻞ‬
‫ﻋﺒﺪ از آن آﮔﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﺑﻄﻼن اﻋﺘﻘﺎد آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آراي ﺟﺒﺮﻳﻪ ﻛﺎﻣﻼً واﺿﺢ و ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ و آن‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪة ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺎ اراده او آﻓﺮﻳﺪه‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﺷﺎره ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﻌﺎل و اﻋﻤﺎل‬
‫﴿‪$tΒ ª!$# u™!$x© öθs9uρ‬‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﻴﺖ و اراده او اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ô⎯¨Β Νåκ÷]Ïϑsù (#θàn=tG÷z$# Ç⎯Å3≈s9uρ àM≈oΨÉit6ø9$# ÞΟßγø?u™!%y` $tΒ Ï‰÷èt/ .⎯ÏiΒ ΝÏδω÷èt/ .⎯ÏΒ t⎦⎪Ï%©!$# Ÿ≅tGtGø%$#‬‬
 ‫‪٤٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫™‪) .﴾߉ƒÌム$tΒ ã≅yèøtƒ ©!$# £⎯Å3≈s9uρ (#θè=tGtGø%$# $tΒ ª!$# u™!$x© öθs9uρ 4 txx. ⎯¨Β Νåκ÷]ÏΒuρ z⎯tΒ#u‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(253 :‬‬

‫»و اﮔﺮ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻫﻤﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى روﺷﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ آﻣﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ و ﺳﺘﻴﺰ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ )اﻣﺎ ﺧﺪا ﻣﺮدم را‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ؛ و آﻧﻬﺎ را در ﭘﻴﻤﻮدن راه ﺳﻌﺎدت‪ ،‬آزاد ﮔﺬارده اﺳﺖ؛( وﻟﻰ اﻳﻦ‬
‫اﻣﺘﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ اﺧﺘﻼف ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺎﻓﺮ ﺷﺪﻧﺪ؛‬
‫)و ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰى ﺑﺮوز ﻛﺮد‪ .‬و ﺑﺎز( اﮔﺮ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﻴﻜﺎر‬
‫ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪) ،‬از روى ﺣﻜﻤﺖ( اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ‬
‫)و ﻫﻴﭻﻛﺲ را ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﭼﻴﺰى ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ(«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﻘﻴﺪة ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻪ در وﺳﻂ اﻳﻦ دو ﻋﻘﻴﺪه ﺗﻨﺪرواﻧﻪ ﻗﺮار دارد و ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻬﻤﺸﺎن از ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮ آن اﺟﻤﺎع دارﻧﺪ‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﻧﺎﮔﻮاري ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﺪان دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ آن ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ از ازل و ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ را‬
‫ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن را ﻧﻮﺷﺘﻪ و در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ اراده ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ او را در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ آﻓﺮﻳﺪه و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﺮاي او ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫﴿‪$tΒuρ ö/ä3s)n=s{ ª!$#uρ‬‬ ‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫?‪) .﴾ ∩®∉∪ tβθè=yϑ÷ès‬اﻟﺼﺎﻓﺎت‪.(96 :‬‬

‫»ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ را آﻓﺮﻳﺪه و ﻫﻢ ﺑﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺳﺎزﻳﺪ«‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﺑﺎور ﻣﺒﺎرك‬
‫راﺳﺘﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن آن را در ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در دﻧﻴﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و او در ﺟﻬﺎن‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٤٤‬‬

‫ﺗﺼﺮف ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اوﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن را ﭘﺲ از آﻓﺮﻳﻨﺶ‬

‫اداره و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﺧﻮد ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﻧﻴﺎزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻮي و ﻋﺰﻳﺰ از ﻛﺴﻲ اﺳﺘﻤﺪاد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻫﻤﻮاره‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻛﻤﻚ و ﻳﺎري ﭘﺮوردﮔﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ج( داﺷﺘﻦ ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮر ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﻴﺪه ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺻﺒﺮ و‬
‫رﺿﺎﻳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﻣﻘﺪر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از آن ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺮ‪ :‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻨﺪاري ﻧﻔﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺰع‪ ،‬ﺣﻔﻆ زﺑﺎن از ﺧﺸﻢ و ﺷﻜﺎﻳﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدن‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻨﺪاري و ﺣﻔﻆ اﻋﻀﺎ از زدن ﺑﺮ ﺳﺮ و ﺻﻮرت‪ ،‬ﮔﺮﻳﺒﺎن درﻳﺪن و‬
‫ﻏﻴﺮه در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ و داﺷﺘﻦ رﺿﺎﻳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺪر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮع اول‪ :‬ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از آن ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﺳﻮم‪ :‬ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎﻳﺐ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪان ﻛﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺻﺒﺮ و ﺑﻲﺗﺎﺑﻲ ﻛﺮدن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬
‫اﻟﻬﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺸﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮد و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در آن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن و رﺿﺎﻳﺖ‬
‫و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﺗﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪٤٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﭘﺲ ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺪان دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﺪاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ – آن را ﺑﺮاي او ﻣﻘﺪ‪‬ر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ آن‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪،‬‬
‫در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺑﻪ او اﻣﺮ دﻳﮕﺮي را ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫﴿‪<Èø)tΡuρ Æíθàfø9$#uρ Å∃öθsƒø:$# z⎯ÏiΒ &™ó©y´Î/ Νä3¯Ρuθè=ö7oΨs9uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪×πt7ŠÅÁ•Β Νßγ÷Fu;≈|¹r& !#sŒÎ) t⎦⎪Ï%©!$# ∩⊇∈∈∪ š⎥⎪ÎÉ9≈¢Á9$# ÌÏe±o0uρ 3 ÏN≡tyϑ¨W9$#uρ ħàΡF{$#uρ ÉΑ≡uθøΒF{$# z⎯ÏiΒ‬‬

‫‪( ×πyϑômu‘uρ öΝÎγÎn/§‘ ⎯ÏiΒ ÔN≡uθn=|¹ öΝÍκön=tæ y7Íׯ≈s9'ρé& ∩⊇∈∉∪ tβθãèÅ_≡u‘ ϵø‹s9Î) !$¯ΡÎ)uρ ¬! $¯ΡÎ) (#þθä9$s%‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊇∈∠∪ tβρ߉tGôγßϑø9$# ãΝèδ šÍׯ≈s9'ρé&uρ‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(157-155 :‬‬

‫»ﻗﻄﻌﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﭼﻴﺰى از ﺗﺮس‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ‪ ،‬و ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﺎﻟﻬﺎ و ﺟﺎﻧﻬﺎ و‬
‫ﻣﻴﻮهﻫﺎ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ و ﺑﺸﺎرت ده ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ از آن ﺧﺪاﺋﻴﻢ؛ و ﺑﻪ ﺳﻮى او‬
‫ﺑﺎزﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ!« اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻟﻄﺎف و رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﺸﺎن ﺷﺪه؛‬
‫و آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﺪاﻳﺖﻳﺎﻓﺘﮕﺎن«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص زﻧﻲ را دﻳﺪ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻗﺒﺮ ﻓﺮزﻧﺪش ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮد او را از اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻧﻬﻲ ﻛﺮد و ﺑﻪ او دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ ﺻﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﺟﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ او‪‬ﻟﻲ و ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر راﺿﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻣﻲﺷﻮد و اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﻀﺎ‬
‫و ﻗﺪر ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬دﭼﺎر آن ﻣﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ او را‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٣٥١/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٩٣/٧٩‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼﻡ )‪.(٢٢٢/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٤٦‬‬

‫از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﻳﺸﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬در ﺻﺪر ﻋﺒﺎدات ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﺒﺮ و‬
‫رﺿﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﻳﺸﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎي ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.1‬‬
‫در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺳﺎﻟﺮوز‬
‫وﻓﺎت و ﺷﻬﺎدت ﺑﻌﻀﻲ از اوﻟﻴﺎء و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﺎدﺑﻮد اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬
‫اﻋﻤﺎل ﺧﻼف ﺷﺮع ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﺋﻤﻪ ‡ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ زدن ﺑﺮ ﺳﺮ و ﺻﻮرت ﺧﻮد‪ ،‬درﻳﺪن ﮔﺮﻳﺒﺎن‪ ،‬زدن ﺑﻪ ﺳﺮ و ﺻﻮرت ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺧﻨﺠﺮ‪ ،‬ﻃﺒﻞ زدن‪ ،‬ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬آوردن ﺷﻌﺮاي زن و ﻣﺮد و ‪...‬‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻳﺎد آﻧﻬﺎ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ ‡ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﺸﺎن‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان روش ﺻﺤﻴﺢ و راه ﺣﻘﻴﻘﺖ درﺑﺎرة ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ را در ﻣﻮارد‬
‫زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺟﺸﻦ ﻣﻴﻼد ﻳﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﻳﺎدﺑﻮد وﻓﺎت ﺑﺰرﮔﺎن ﺟﺰو ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ روش ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺷﻬﻴﺪ و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي دﻋﻮت و‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺮدم از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ‪:‬‬
‫ﺣﻀﺮت زﻛﺮﻳﺎ ؛ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪ و در ﭘﺎﻳﺎن در اﺛﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٤١١/٢‬‬
 ‫‪٤٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺳﺮش ﻗﻄﻊ و آﺗﺶ زده ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﮔﻮار ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از ﺻﺤﺎﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻤﺰه ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﺣﻨﻈﻠﻪ ن و‬
‫دﻳﮕﺮان اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﺻﺤﺎﺑﺸﺎن دﺳﺘﻮر ﻧﺪادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺰاداري و ﺳﻮﮔﻮاري‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ اﻳﺎم را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﺎدﺑﻮد وﻓﺎﺗﺸﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﻳﺎ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم اﻳﻦ دوران اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ در ﺑﺴﻴﺎري از آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺻﺒﺮ ﻓﺮا‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﺳﺨﻨﺎن اﺋﻤﻪ ‡ ﻧﻴﺰ در دﺳﺘﺮس ﻣﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﺑﻪ ﺻﺎﺑﺮﻳﻦ ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم اﻳﻦ دوران اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺳﻴﺎه‪،‬‬
‫زدن ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮزﻧﻲ و ‪ ...‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫اﻗﻮال اﺋﻤﻪ ‡ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪@lbyþa@ ¿@Š‚ÐÛa@ZòßbîÔÛa@âìí@ µg@ Čßc@ ¿@ÞaŒm@ü@òÈi‰cD :‬‬
‫‪» ZCNNN@òybîäÛaë@ lbãþa@ ¿@åÈİÛaë‬ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﻣﻴﺎن اﻣﺖ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ :‬اﻓﺘﺨﺎر ﻛﺮدن ﺑﻪ اﺻﻞ و ﻧﺴﺐ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﻃﻌﻦ در ﻧﺴﺐﻫﺎ و ﻧﺎﻟﻪ و‬
‫زارى در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﻴﺒﺖ و زاري ‪.1« ...‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻋﻤﻞ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺪان ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺻﻔﻴﻦ وارد ﻛﻮﻓﻪ ﺷﺪ و ﺑﺮ ﺷﺎﻣﻴﺎن ﮔﺬر ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺻﻔﻴﻦ را ﺷﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺷﺮﺣﺒﻴﻞ ﺷﺎﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ زﻧﺎﻧﺘﺎن در‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٤٥١/٢٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﻳﻞ )‪ ,(٩٣/١٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(١٢٨/١٧‬اﳋﺼﺎﻝ‬

‫)‪.(٢٢٦/١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٤٨‬‬

‫اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﺳﺮ و ﺻﺪا ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ؟ آﻳﺎ آﻧﻬﺎ را از اﻳﻦ ﺻﺪاﻫﺎ ﻧﻬﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ؟‪.1‬‬
‫اﻳﻦ روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻋﻤﻞ و ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﺪراﻧﺶ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ص از ﺷﻴﻮن و ﻧﺎﻟﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﻴﺒﺖ و رﺟﺰ و ﻧﻮﺣﻪﺧﻮاﻧﻲ و‬
‫ﮔﻮش دادن ﺑﻪ آن و آﻣﺪن زﻧﺎن در ﭘﻲ ﺟﻨﺎزه ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪.2‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردي ﻛﻪ در آﺧﺮ ﺣﻴﺎت ﻣﺒﺎرﻛﺶ زﻧﺎن را از آن ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺪﻳﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻜﻪ را ﻓﺘﺢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺮدان ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫زﻧﺎن آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ام ﺣﻜﻴﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا آن اﻣﺮ ﻣﻌﺮوف و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪهاي ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﻮر داده اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎرة آن از ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻤﺎ ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﺪام‬
‫اﺳﺖ؟ ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺳﺮ و روي ﺧﻮد ﻧﺰﻧﻴﺪ و ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﻣﺨﺮاﺷﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻫﺎي ﺧﻮد را ﻧﻜﺸﻴﺪ و ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺧﻮد را ﭘﺎره ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﻟﺒﺎس ﺳﻴﺎه ﻧﭙﻮﺷﻴﺪ«‪.3‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﻌﻨﻲ اﻇﻬﺎر ﺣﺰن و ﻋﺰاداري ‪ -‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﺪون ﺳﺮ و ﺻﺪا و ﻓﻘﻂ در‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد ‪ -‬ﻧﺎرواﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﻠﻲ ؛ ﺑﻪ ﻳﺎراﻧﺶ اﻣﺮ‬

‫‪ −١‬ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﺔ )‪ ,(٥٣٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ )‪ ,(٢٧٥/٣‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٤٥٥/٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٦١٩/٣٢‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار‪ ,(٢٥٧/٧٨) :‬ﻣﻦ ﻻﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ,(٣/٤) :‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ,(٢٧٢/٣) :‬ﻭاﻧﻈﺮ‪ :‬أﻣﺎﱄ اﻟﺼﺪﻭﻕ‪:‬‬
‫)‪.(٤٢٢‬‬
‫‪ −٣‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار‪ ,(١٣٤/٢١) :‬اﻟﻜﺎﰲ‪ ,(٥٢٧/٥) :‬ﻣﺴﺘﺪرﻙ اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪ ,(٤٤٩/٢) :‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪:‬‬
‫)‪ ,(٢١١/٢٠‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻘﻤﻲ‪.(٣٦٤/٢) :‬‬
 ‫‪٤٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﻟﺒﺎس ﺳﻴﺎه ﻧﭙﻮﺷﻴﺪ زﻳﺮا ﻟﺒﺎس ﻓﺮﻋﻮن اﺳﺖ‪.1‬‬

‫از ﻣﺤﺴﻦ ﺑﻦ اﺣﻤﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛‬
‫ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬ﻣﻦ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ ﻛﻼﻫﻲ ﺳﻴﺎه ﻣﻲﭘﻮﺷﻢ‪ .‬اﻣﺎم‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎ آن ﻛﻼه ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮان‪ .‬زﻳﺮا ﻟﺒﺎس اﻫﻞ آﺗﺶ اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ و‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﭘﺎﻛﺶ آﻣﺪ و ﺧﻮن آﻧﺎن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺪردي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﺎد آﻧﭽﻪ را‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ آﻧﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫زﻧﺠﻴﺮزﻧﻲ و ﺳﻴﻨﻪزﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺧﻮد ﻣﻲزﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﻳﺎدﺑﻮد ﺷﻬﺎدت‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ را ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‬
‫زﻧﺪه ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎن اﺣﺴﺎس ﻫﻤﺪردي و ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﺜﺒﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﺎﺋﺐ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ و‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺮ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا و او را وادار ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻣﻮري ﺧﻼف‬
‫ﺷﺮع در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ و‬
‫دﻟﻴﻠﻲ را ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ را ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس دو اﻣﺮ زﻳﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺣﻖ رﻫﻨﻤﻮد ﻛﺮد‪:‬‬
‫وﻓﺎت رﺳﻮل اﻛﺮم ص و ﻓﻘﺪان او ﺑﺮاي اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢﺗﺮ و‬
‫ﻧﺎﮔﻮارﺗﺮ از ﺷﻬﺎدت و وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﮕﺮ‪ ،‬اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻫﻴﭽﻜﺪام‬
‫از آﻧﺎن در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ او ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻫﻼل رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛‬

‫‪ −١‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ,(٢٥١/١) :‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ,(٣٨٣/٤) :‬ﻭﻧﮕﺎ‪ :‬اﳋﺼﺎﻝ‪ ,(٦١٤/٢) :‬ﻋﻠﻞ اﻟﴩاﺋﻊ‪:‬‬
‫)‪.(٣٤٦/٢‬‬
‫‪ −٢‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٤٠٣/٣‬ﲥﺬﻳﺐاﻷﺣﻜﺎﻡ )‪ ,(٢١٣/٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٣٨٤/٤‬ﻋﻠﻞاﻟﴩاﺋﻊ )‪.(٣٤٦/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٥٠‬‬

‫ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬ﻣﺮا ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻮ را ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺗﻘﻮا ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﻨﻢ ‪ ...‬و‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪي ﭘﺲ ﻣﺼﻴﺒﺖ وﻓﺎت رﺳﻮل ﺧﺪا ص را ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﺑﻴﺎور‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺮدم ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ دﭼﺎر ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.1‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻓﻘﺪان رﺳﻮل ﺧﺪا ص از ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎي ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﻧﺎﮔﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرﮔﻮارﺷﺎن و ﺳﺮور زﻧﺎن ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‬
‫زﻫﺮا ‘ را ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ روش ﺻﺤﻴﺢ در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫وﻓﺎﺗﺶ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﻤﺮ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻣﻘﺪاد رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ؛‬
‫‪ CÒ‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻋﺮض‬
‫‪đ ëŠÈß@ ¿@ Ù‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي آﻳﻪ ‪ äî–Èí@ üëD‬‬
‫‪@ï‬‬
‫ﻛﺮدم‪ :‬ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ‘ ﻓﺮﻣﻮد‪Ş ÜÇ@ ï’à¥@ýÏ@şoß@a‡gD :‬‬
‫‪ZCòzöbã@ ï‬‬
‫‪Ş ÜÇ@ ïàîÔm@üë@‰ìjrÛaë@ÝíìÛbi@ ð…bäm@üë@aŠÈfl‘@ ï‬‬
‫‪Ş ÜÇ@ ïŠm@üë@bèuë‬‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻣﻦ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻢ ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﻧﺨﺮاش‪ ،‬و ﻣﻮﻫﺎﻳﺖ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻧﻜﻦ و ]ﻣﺮا[ ﺑﺎ ﺷﻴﻮن و زاري ﻣﺨﻮان ]ﺷﻴﻮن و زاري ﺳﺮ ﻣﺪه[ و ﺑﺮ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻮﺣﻪ و ﺳﻮﮔﻮاري ﻣﻜﻦ‪ «.‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﺮوﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ -‬ﻋﺰّ وﺟﻞّ ‪-‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.2‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﻪ او اﻣﻮري را ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و در‬
‫روز ﺷﻬﺎدت او ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از ﺳﻨﺖ ﺟﺪش ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﻳﻦ اﻋﻤﺎل را‬
‫ﺣﺮام داﻧﺴﺘﻪ و از آن ﺗﺒﺮّي ﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٤٤٣/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ ,(١٦٨/٨) :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥٤٥/٢٢‬اﻣﺎﻟﯽ ﺻﺪﻭﻕ )‪ ,(٦٨١‬اﻣﺎﻟﯽ ﻣﻔﻴﺪ )‪.(١٩٤‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٤٥١/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٥٢٧/٥‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٢٧٢/٣‬ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار )‪.(٤٦٠/٢٢‬‬
 ‫‪٥١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫؛ ﺧﻮاﺳﺖ وارد ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺳﻮي او آﻣﺪﻧﺪ و‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺷﻴﻮن و زاري ﺳﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن راه رﻓﺖ و‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ]ﺷﻴﻮن و زاري[ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺑﻮدن آن ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.1‬‬
‫از اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺮش زﻳﻨﺐ ك ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺧﻮاﻫﺮم! ﺗﻮ را ﻗﺴﻢ ﻣﻲدﻫﻢ ﭘﺲ ﻗﺴﻢ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﺎ‬
‫ﺑﻴﺎور‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪم‪ ،‬ﺑﺮاي ]ﻣﺮگ[ ﻣﻦ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺧﻮد را ﭘﺎره ﻧﻜﻦ‪ ،‬ﺻﻮرت‬
‫ﺧﻮد را ﻧﺨﺮاش و ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺷﻴﻮن و زاري ﺳﺮ ﻣﺪه و ﻣﺮا ﻣﺨﻮان‪.2‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم از ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ]دﺧﺘﺮش را[ از ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻌﻘﻮب ؛‬
‫در ﻓﻘﺪان ﭘﺴﺮش آن ﻗﺪر ﮔﺮﻳﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را از دﺳﺖ داد؟ آﻳﺎ اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻧﺪارد؟‬
‫ﻣﺎ در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺮدم را از ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن ﻧﻬﻲ ﻧﻔﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﻳﺸﺎن از اﻣﻮر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺮاه ﮔﺮﻳﻪ و ﺣﺰن‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﻮد زﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪزﻧﻲ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮزﻧﻲ‪ ،‬زدن ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺧﻨﺠﺮ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ‪ ،‬ﻓﻐﺎن‪ ،‬ﺷﻴﻮن‪ ،‬زاري‪ ،‬داد و ﻓﺮﻳﺎد‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺳﻴﺎه‪ ،‬آوردن زﻧﺎن و ﻣﺮدان‬
‫ﺷﺎﻋﺮ و اﻋﻤﺎل ﻋﺠﻴﺐ و ﻧﺎﻣﺸﺮوع دﻳﮕﺮ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص روزي ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪش اﺑﺮاﻫﻴﻢ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪@æŒy@åß@æb×@bßD :‬‬
‫¿ @‪@åß@ ìèÏ@ †č îÛbië@ æbÜÛa@ æŒy@ åß@ æb×@ bßë@ ò»‰@ ìç@ bàČãhÏ@ ´ÈÛaë@ kÜÔÛa‬‬
‫‪» NCæbİî’Ûa‬اﻧﺪوﻫﻲ ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ و ﭼﺸﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺣﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺪوﻫﻲ ﻛﻪ در‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٤٥٣/٢‬‬
‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٤٥١/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢/٤٥‬اﻻرﺷﺎد )‪ ,(٩٣/٢‬اﻋﻼﻡ اﻟﻮری )‪.(٢٣٩‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٥٢‬‬

‫زﺑﺎن و دﺳﺖ ]ﺟﻮارح[ ]ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد[ از ﺳﻮي ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ«‪.1‬‬

‫اﻣﺎ درﺑﺎرة ﻳﻌﻘﻮب ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻳﻮﺳﻒ‬
‫؛ را از دﺳﺖ داد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻬﻲ ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ از‬
‫﴿‪) .﴾ tβθàÅÁs? $tΒ 4’n?tã ãβ$yètGó¡ßϑø9$# ª!$#uρ ( ×≅ŠÏΗsd ×ö9|Ásù‬ﻳﻮﺳﻒ‪.(18 :‬‬ ‫زﺑﺎن او ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»]ﻛﺎر ﻣﻦ[ ﺻﺒﺮ ﺟﻤﻴﻞ اﺳﺖ‪] .‬ﺻﺒﺮي ﻛﻪ ﺟﺰع و ﻓﺰع‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲ آن را ﻧﻴﺎﻻﻳﺪ و‬
‫ﻧﺎﺷﻜﺮي و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ اﺟﺮ آن را ﻧﺰداﻳﺪ و ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ[ و ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از او در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎوة رﺳﻮاﮔﺮاﻧﻪاي ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻳﺎري ﺧﻮاﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي درﺑﺎره ﺷﺪت ﮔﺮﻳﻪ ﻳﻌﻘﻮب ؛ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻗﻠﺐﻫﺎي‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻞ ﻋﻮاﻃﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﮔﺮﻳﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻮاره ﺳﺮازﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻬﻢ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ]روﺣﻲ[ ﺧﻮد را از دﺳﺖ‬
‫ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﺨﻨﻲ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آورد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺆال‬
‫را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ص ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي وﻓﺎت ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا آﻳﺎ ﻣﺎ را از ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﻲ و ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ص در ﺟﻮاب آﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪@挰ë@ ´ÈÛa@ É߆mD :‬‬
‫‪»@ ZCl‬ﭼﺸﻢ اﺷﻚ ﻣﻲرﻳﺰد‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪Ş ŠÛa@Á‚íŽ@bß@ÞìÔã@üë@kÜÔÛa‬‬
‫اﻣﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ «.‬و در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» ZCò»‰@éČãg@LĆõbØi@aˆç@îÛD :‬اﻳﻦ ﮔﺮﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫رﺣﻤﺖ اﺳﺖ«‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ در ﺳﻴﻨﻪ اﻧﺴﺎن ﻗﻠﺐ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﻨﮓ‪ ،‬و ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻣﺘﺄﺛّﺮ ﺷﻮد و‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٤٦٣/٢‬‬
 ‫‪٥٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ راه ﻣﺘﺄﺛّﺮ ﺷﺪن‪ ،‬ﺟﺎري ﺷﺪن اﺷﻚ اﺳﺖ‪.1‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻳﺎران او را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس روش آﻧﺎن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و از ﺷﻴﻮه آن ﺑﺰرﮔﻮاران ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ‬
‫از ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺗﺒﻌﻴﺖ و ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ‬
‫در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺻﺒﺮ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪:‬‬

‫ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎﺣﺚ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﺑﺨﺶ اول ‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬
‫• ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﺳﺆال و ﺟﻮاب درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻷﻣﺜﻞ‪ ,‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﻜﺎﺷﻒ‪ ,‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )ﺳﻮرة ﻳﻮﺳﻒ ‪ :‬آﻳﻪ ‪.(١٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٥٤‬‬

‫• ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺧﻄﺮ ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‬

‫• ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﺋﻲ از وﻗﻮع ﺷﺮك در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‬

‫ﺑﺨﺶ او‪‬ل‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن و ﻣﺪد ﺟﺴﺘﻦ و ‪ . ...‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻨﻴ‪‬ﺎن و اﻧﺴﺎنﻫﺎ‬
‫را ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﺑﺪون ﻗﺮار دادن ﺷﺮﻳﻚ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫آن ]ﻋﺒﺎدت[ را در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻓﺎﻧﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن واﺟﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ آﻧﺎن را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ آن را دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎدات ﺑﻪ او ﺗﻌﻠّﻖ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫﴿‪.﴾ ∩∈∉∪ Èβρ߉ç7÷èu‹Ï9 ωÎ) }§ΡM}$#uρ £⎯Ågø:$# àMø)n=yz $tΒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﺬارﻳﺎت‪.(56 :‬‬
‫»ﻣﻦ ﭘﺮيﻫﺎ و اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺟﺰ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮدم ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪهام«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ çν$−ƒÎ) HωÎ) (#ÿρ߉ç7÷ès? ωr& y7•/u‘ 4©|Ós%uρ‬اﻹﺳﺮاء‪.(23 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»]اي اﻧﺴﺎن[ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ او را ﻧﭙﺮﺳﺘﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻪ ﭘﺎداش‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ او را وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﺮﻳﻚ ﻳﺎ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺎ آﺗﺶ ﺟﺎوﻳﺪان‬
 ‫‪٥٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺟﻬﻨﻢ ﻣﺠﺎزات ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡را ﺑﺮاي ]ﺗﺒﻠﻴﻎ[ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺑﺰرگ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻋﺒﺎدات‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻊ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ و اﻣﻮر ﺑﺸﺮي دﻳﮕﺮ را ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻋﺪل و ﻗﻀﺎي ﻣﻄﻠﻘﺶ از آن‬
‫ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻲ ]ﻣﻄﻠﻖ[ ﻓﻘﻂ از آن ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻫﻤﻴﺖ و ﻋﻈﻤﺖ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﻧﻮح ﺗﺎ ﺧﺎﺗﻢاﻻﻧﺒﻴﺎء‬
‫؛ دﻋﻮﺗﺸﺎن را ﺑﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ – آﻏﺎز ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫﴿‪Âχr& »ωθß™§‘ 7π¨Βé& Èe≅à2 ’Îû $uΖ÷Wyèt/ ô‰s)s9uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ |Nθäó≈©Ü9$# (#θç7Ï⊥tGô_$#uρ ©!$# (#ρ߉ç6ôã$#‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(36 :‬‬

‫»و ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻣﺎ در ﻣﻴﺎن ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي را ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻳﻢ ]و ﻣﺤﺘﻮاي دﻋﻮت‬

‫ﻫﻤﺔ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ[ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ و از ﻃﺎﻏﻮت ]ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺑﺘﺎن‪،‬‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮان و ‪ [...‬دوري ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪…絯Ρr& ϵø‹s9Î) û©ÇrθçΡ ωÎ) @Αθß™§‘ ⎯ÏΒ šÎ=ö6s% ⎯ÏΒ $uΖù=y™ö‘r& !$tΒuρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄∈∪ Èβρ߉ç7ôã$$sù O$tΡr& HωÎ) tµ≈s9Î) Iω‬اﻷﻧﺒﻴﺎء‪.(25 :‬‬

‫»ﻣﺎ ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮي را ﻧﻔﺮﺳﺘﺎدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ او وﺣﻲ ﻛﺮدهاﻳﻢ‬

‫ﻛﻪ‪ :‬ﻣﻌﺒﻮدي ﺑﺤﻖ ﺟﺰ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻘﻂ ﻣﺮا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﻮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ زﻳﺮا در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻌﺒﻮد ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻓﻘﻂ‬
‫اوﺳﺖ‪» .‬ﻓﺎﻋﺒﺪونِ« ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﺘﺎن را ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺟﻪ او ﻛﻨﻴﺪ‪.1‬‬
‫ﺣﺎج ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻨﺎﺑﺬي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡ را ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ ﺗﺎ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٢٤٠/٧‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٥٦‬‬

‫ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺑﺎ ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﺮك و ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻗﺮار دادن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ و ‪...‬‬
‫ﺑﺮاي او ﻣﺒﺎرزه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺗﻮﺣﻴﺪ و‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮده اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ :‬ﻋﺒﺎدت ﭼﻴﺴﺖ؟ و ﺷﻬﺎدت »ﻻ إﻟﻪ إﻻّ اﷲ« ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ دارد؟‬
‫ﻋﺒﺎدت‪ :‬اﺳﻢ ﺟﺎﻣﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ اﻗﻮال‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﻲ اﻃﻼق‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد و ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ اوﺳﺖ و داراي ارﻛﺎن و‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.3‬‬
‫ﺷﻬﺎدت »ﻻ إﻟﻪ إﻻّ اﷲ« ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮ ﺣﻘﻲ‪ 4‬ﺟﺰ اﷲ وﺟﻮد ﻧﺪارد« اﻳﻦ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻧﻴﺰ داراي ارﻛﺎن و ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﺳﺖ‪.5‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت داراي اﻧﻮاع ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﺒﻴﺎﻥ اﻟﺴﻌﺎدة )‪.(٤٧/٣‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﻜﺎﺷﻒ )‪.(٢٧٠/٥‬‬
‫‪ −٣‬ارﻛﺎﻥ ﻋﺒﺎدت ﺳﻪ رﻛﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﳘﮕﯽ ﺑﺪﻭﻥ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺎ ﻫﻢ در ﻋﺒﺎدت ﻭﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ آﻥ ‪ :‬ﺧﻮﻑ‬
‫رﺟﺎ ﻭ ﳏﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﴍﻭط آﻥ ‪ :‬اﺧﻼص ﻭ ﭘﻴﮕﲑی ﻭ ﺗﺪاﻭﻡ در اﻧﺠﺎﻡ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ −٤‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻬﺎدت‪ ,‬ﻛﻠﻤﻪ »ﺣﻖ« را آﻭردﻳﻢ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﺮدﻡ ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ,‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎﻥ ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪χr&uρ ‘,ysø9$# uθèδ ©!$#  χr'Î/ šÏ9≡sŒ﴿ :‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻫﻴﭽﻜﺪاﻡ از آﳖﺎ ﺣﻖ اﻟﻮﻫﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاﻭﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫﴾‪) .‬اﳊﺞ‪ .(٦٢ :‬اﻳﻦ ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻥ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫‪∩∉⊄∪ çÎ6x6ø9$# ’Í?yèø9$# uθèδ ©!$# χr&uρ ã≅ÏÜ≈t6ø9$# uθèδ ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏΒ šχθããô‰tƒ $tΒ‬‬

‫ﺧﺪاﻭﻧﺪ ﺣﻖ اﺳﺖ؛ ﻭ آﻧﭽﻪ را ﻏﲑ از اﻭ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؛ ﻭ ﺧﺪاﻭﻧﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﲑ‬
‫ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﻃﻬﺮاﻧﯽ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻳﺮا ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدﻡ اﻭ ﻭ ﻏﲑ اﻭ را ﲠﻢ ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﳘﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﴩﻛﲔ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎﻥ ﻣﺘﻌﺪدی داﺷﺘﻨﺪ اﻟﻪ آﺳﲈﻥ‪ ,‬اﻟﻪ زﻣﲔ‪ ,‬اﻟﻪ ‪) ...‬ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر ‪.(٩٩/٣ :‬‬
‫‪ −٥‬ﺷﻬﺎدت )ﻻ إﻟﻪ إﻻﹼ اﷲ( دارای دﻭ اﺻﻞ اﺳﺖ; اﻭﻝ ‪ :‬ﻧﻔﯽ ﻛﻪ »ﻻ إﻟﻪ« اﺳﺖ‪ .‬دﻭﻡ‪ :‬اﺛﺒﺎت ﻛﻪ »إﻻﹼ اﷲ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﴍﻭط آﻥ ‪ ٧‬ﴍط اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻠﻢ‪ ,‬ﻳﻘﲔ‪ ,‬اﺧﻼص‪ ,‬ﺻﺪﻕ‪ ,‬ﳏﺒﺖ‪ ,‬اﻃﺎﻋﺖ ﻭ ﻗﺒﻮﻝ‪.‬‬
 ‫‪٥٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺪون ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار دادن ﻛﺴﻲ اﺧﺘﺼﺎص داد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎدات‪ :‬دﻋﺎ‬
‫]ﺧﻮاﻧﺪن[ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع آن از ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻦ و ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ذﺑﺢ‪ ،‬ﻧﺬر‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻛﺎت‪ ،‬روزه‪ ،‬ﺣﺞ و ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن را در ﺑﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻋﺒﺎدات را ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ او ﺷﺮك ورزﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿)‪šχρߊ $tΒ ãÏøótƒuρ ⎯ϵÎ/ x8uô³ç„ βr& ãÏøótƒ Ÿω ©!$# ¨βÎ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ â™!$t±o„ ⎯yϑÏ9 šÏ9≡sŒ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(116 :‬‬

‫»ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﺑﻪ ﺧﻮد را ]از ﻛﺴﻲ[ ﻧﻤﻲآﻣﺮزد و ﺑﻠﻜﻪ‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از آن را از ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ]و ﺻﻼح ﺑﺪاﻧﺪ[ ﻣﻲآﻣﺮزد«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ $\↔ø‹x© ⎯ϵÎ/ (#θä.Îô³è@ Ÿωuρ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(36 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي را ﺷﺮﻳﻚ او ]ﺧﺪاوﻧﺪ[ ﻣﻜﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ در ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮد را اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ او را ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻋﺒﺎدت ﻣﻨﺤﺼﺮ و ﻣﺨﺘﺺ‬
‫ذات اﻗﺪس اوﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﻛﺎﺋﻨﺎت در آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫زﻳﺮا در ﺟﻬﺎن ﻫﻴﭻ ﻣﻮﺟﻮدي وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ و ﻟﻴﺎﻗﺖ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در‬
‫اﻟﻮﻫﻴﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺨﻠﻮق و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اوﺳﺖ‪.1‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﺑﺰرگ و ﻋﻈﻴﻢ و ﺑﺎﻋﻈﻤﺖ ﺑﺪاﻧﻴﺪ و در ﻋﺒﺎدت ﻛﺴﻲ را ﺷﺮﻳﻚ او ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻋﺒﺎدت ﺟﺰ ﺑﺮاي او ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺒﺎدت ﺟﺰ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم دادن و‬
‫اﻋﻄﺎي ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ واﺟﺐ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ذات اﺣﺪﻳﺖ – ﺟﻞ ﺷﺄﻧﻪ‬

‫‪ −١‬اﳉﺪﻳﺪ )‪.(٢٨٨/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٥٨‬‬

‫‪ -‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ«‪.1‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﻳﻌﻨﻲ در ﻋﻘﻴﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻞ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﺪا ﻗﺮار دادن و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ و ﻣﻌﺒﻮد‬
‫دﻳﮕﺮي را ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﺮك داراي ﺳﻪ آﺛﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎﻧﺒﺎري در وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺷﺮك ﺑﻪ ﺿﻌﻒ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺧﻮاري ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺎس‬
‫ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ و ﻋﺰت اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺷﺮك ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮاري و ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ و ﻋﻘﻴﺪه اﻧﺤﺮاﻓﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﻋﻘﻞ وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻔﺮ آﺷﻜﺎر ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺷﺮك ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آن اﺷﻴﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫رﻫﺎ ﺳﺎزد و از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫از ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻘﺪ‪‬ري را از او دور ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪.2‬‬
‫ﻓﺮق ﺑﻴﻦ اﻟﻮﻫﻴﺖ و رﺑﻮﺑﻴﺖ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻄﺮﺗﺸﺎن و ﻧﻈﺮ‬
‫اﻓﻜﻨﺪن ﺑﻪ ﺟﻬﺎن درﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪ ،‬روزيدﻫﻨﺪه‪ ،‬زﻧﺪهﻛﻨﻨﺪه و‬
‫ﻣﻴﺮاﻧﻨﺪة آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٤٥/٢‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑاﻷﻣﺜﻞ )‪.(٣٩٤/٨‬‬
 ‫‪٥٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫﴿‪ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# t,n=y{ ô⎯¨Β ΟßγtFø9r'y™ ⎦È⌡s9uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – درﺑﺎرة آﻧﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩®∪ ÞΟŠÎ=yèø9$# Ⓝ͓yèø9$# £⎯ßγs)n=yz £⎯ä9θà)u‹s9 uÚö‘F{$#uρ‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(9 :‬‬

‫»اﮔﺮ از آﻧﺎن ]ﻣﺸﺮﻛﺎن[ ﺑﭙﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻗﻄﻌﺎً ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﺰت و ﺑﺴﻴﺎر آﮔﺎه ‪] ...‬زﻳﺮا ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺑﺖﻫﺎي آﻧﺎن‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ و آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﺒﻮدان ﺧﻮد ﺣﻖ ﺧﺎﻟﻘﻴﺖ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ[«‪.‬‬
‫﴿‪uÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# t,n=y{ ô⎯¨Β ΟßγtFø9r'y™ ⎦Í.s!uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ª!$#  ∅ä9θà)u‹s9‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(38 :‬‬

‫»اﮔﺮ از آﻧﺎن ]ﻣﺸﺮﻛﺎن[ ﺑﭙﺮﺳﻲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ﺣﺘﻤﺎً ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪا ‪.« ...‬‬
‫در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ آﻳﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاواﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ]ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار دادن ﺑﺮاي او[ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻓﻘﻂ اﻗﺮار ﺑﻪ رﺑﻮﺑﻴﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و اﻗﺮار ﺑﻪ رﺑﻮﺑﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺠﺮد ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺪون ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ و اﻗﺮار ﺑﻪ آن را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮاي او ﺑﺪون ﻗﺮار دادن‬
‫ﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ دﻋﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ و ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺑﺪون ﻗﺮار دادن ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺮاي او ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ و واﺳﻄﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮح ؛ ﻗﻮﻣﺶ را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﺗﺮك ﺑﺖﻫﺎﻳﻲ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را واﺳﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫وي ‪ 950‬ﺳﺎل در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺣﻴﺪ دﻋﻮت ﻛﺮد‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٦٠‬‬

‫﴿‪¨βâ‘x‹s? Ÿω #θä9$s%uρ‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ آﻧﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫™‪) .﴾ ∩⊄⊂∪ #Zô£nΣuρ s−θãètƒuρ šWθäótƒ Ÿωuρ %Yæ#uθß™ Ÿωuρ #tŠuρ ¨βâ‘x‹s? Ÿωuρ ö/ä3tGyγÏ9#u‬ﻧﻮح‪.(23 :‬‬

‫»و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﺳﺖ از ﺧﺪاﻳﺎن و ﺑﺘﻬﺎي ﺧﻮد ﺑﺮﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻬﺎي ود‪ ‬و ﺳ‪‬ﻮاع و‬
‫ﻳ‪‬ﻐُﻮث و ﻳﻌﻮق و ﻧﺴﺮ را ﻫﺮﮔﺰ رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ و دﺳﺖ از داﻣﻨﺸﺎن ﻧﻜﺸﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ ﻣﻌﺎﻧﻲ اﺳﻤﺎء ذﻛﺮ ﺷﺪه در آﻳﻪ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﻤﺎء‪ ،‬ﻧﺎمﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ از ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ آدم و ﻧﻮح إ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺒﺮّك از آﻧﺎن ﻣﺠﺴﻤ‪‬ﻪاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ اﻓﻜﺎر و‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن اﻋﺮاب ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﻮح زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮگ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺷﻴﻄﺎن آﻣﺪ و ﻋﻜﺲ )ﻣﺠﺴﻤﺔ( آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آن اﻧﺲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻣﺴﺘﺎن ﻓﺮا رﺳﻴﺪ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را وارد ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻗﺮن‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻗﺮن ﺑﻌﺪ ﺷﻴﻄﺎن دوﺑﺎره آﻣﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ اﻓﺮاد در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺪراﻧﺘﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آن ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ آن‬
‫ﺑﺖﻫﺎ را ﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آﻧﻬﺎ ﻣﺮدم ﺑﺴﻴﺎري ﮔﻤﺮاه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮح ؛ آﻧﺎن را‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻫﻼك ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ود‪ ‬ﻧﺎم ﺑﺖ‬
‫ﻛﻠﻴﺐ‪ ،‬ﺳﻮاع ﺑ‪‬ﺖ ﻫ‪‬ﺬَﻳﻞ‪ ،‬ﻳﻐﻮث ﺑﺖ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﺮاد و ﻳﻌﻮق از آن ﻫﻤﺪان و ﻧﺴﺮ ﺑﺖ‬
 ‫‪٦١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻗﻮم ﺣﺼﻴﻦ ﺑﻮد‪.1‬‬

‫ﭘﺲ از ﻧﻮح ؛‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ آﻣﺪ‪ .‬از ﻗﻮﻣﺶ و ﭘﺪرش ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺒﺎدت و‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺖﻫﺎ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن و واﺳﻄﻪ ﻗﺮار دادن آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﺷﺎن و ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺗﺒﺮي و دوري ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در راه دﻋﻮت آﻧﺎن آزار و اذﻳﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫را ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ ؛ را و ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺑﻪ‬
‫﴿‪Ö™!#tt/ ©Í_¯ΡÎ) ÿ⎯ϵÏΒöθs%uρ ϵ‹Î/L{ ãΛ⎧Ïδ≡tö/Î) tΑ$s% øŒÎ)uρ‬‬ ‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄∠∪ È⎦⎪ωöκuy™ …絯ΡÎ*sù ’ÎΤtsÜsù “Ï%©!$# ωÎ) ∩⊄∉∪ tβρ߉ç7÷ès? $£ϑÏiΒ‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(27-26 :‬‬

‫»و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎور )اى ﻣﺤﻤـﺪ( ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ را ﻛـﻪ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺑـﻪ ﭘـﺪرش )آزر( و‬
‫ﻗﻮﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﺑﻴﺰارم‪ .‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣـﺮا آﻓﺮﻳـﺪه‪،‬‬
‫ﻛﻪ او ﻫﺪاﻳﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻣﺪرﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫رﺳﺎﻟﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺪاوم اﻣﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫ﺑﻮد و آن ﻋﺒﺎدت ﭘﺪران و ﺗﻘﺪﻳﺲ آﻳﻴﻦ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات و ﺗﺎرﻳﺦ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﭘﺪرش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ او ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲﺟﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ را از ﻣﻴﺎن‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺋﺖ ﺟﺴﺘﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ از آﻧﭽﻪ ﭘﺪراﻧﺶ آن را‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط او ﺑﺎ آﻧﺎن ﺷﺪ‪ .‬وي ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادهاش و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﻲآﻻﻳﺶ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﻮد‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﻮﻫﺮاﻟﺜﻤﲔ )‪ ,(٢٩٠/٦‬ﻧﮕﺎ‪ :‬اﻟﺼﺎﻓﯽ )‪ ,(٢٣٢/٥‬اﻟﱪﻫﺎﻥ )‪ ,(٣٨٨/٥‬ﻧﻮراﻟﺜﻘﻠﲔ )‪,(٤٢٥/٥‬‬

‫ﻛﻨﺰاﻟﺪﻗﺎﺋﻖ )‪ ,(٤٥٨/١٣‬ﺑﻴﺎﻥ اﻟﺴﻌﺎدة )‪.(٢٠٦/٤‬‬
‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪ ,(٤٦١/١٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑاﳌﻴﺰاﻥ )‪ ,(٩٩/١٨‬اﳉﺪﻳﺪ )‪.(٣٤٨/٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٦٢‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺧﻼل داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻲ ؛ درﺑﺎرة ﺷﺮك ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﻣﻴﺎن‬

‫﴿‪#’n?tã tβθàä3÷ètƒ 7Θöθs% 4’n?tã (#öθs?r'sù tóst7ø9$# Ÿ≅ƒÏ™ℜuó Î) û©Í_t7Î/ $tΡø—uθ≈y_uρ‬‬ ‫ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪tβθè=yγøgrB ×Πöθs% öΝä3¯ΡÎ) tΑ$s% 4 ×πyγÏ9#u™ óΟßγs9 $yϑx. $Yγ≈s9Î) !$uΖ©9 ≅yèô_$# ©y›θßϑ≈tƒ (#θä9$s% 4 öΝçλ°; 5Θ$oΨô¹r‬‬

‫∪∇⊂⊇∩﴾‪) .‬اﻷﻋﺮاف‪.(138 :‬‬

‫»و ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را )ﺳﺎﻟﻢ( از درﻳﺎ ﻋﺒﻮر دادﻳﻢ؛ )ﻧﺎﮔﺎه( در راه ﺧﻮد ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻰ‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻃﺮاف ﺑﺘﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮاﺿﻊ و ﺧﻀﻮع‪ ،‬ﮔﺮد آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪) .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ( ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻌﺒﻮدى ﻗﺮار ده‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺒﻮدان )و ﺧﺪاﻳﺎﻧﻰ( دارﻧﺪ!« ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﻰ ﺟﺎﻫﻞ و ﻧﺎدان ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻃﻮﺳﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺟﺎﻳﺰ‬
‫اﺳﺖ ‪ ...‬ﻣﻮﺳﻲ ؛ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺳﺰاوار و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﺮب و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪.1‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﻃﻬﺮاﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﺎن از ﻣﻮﺳﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﺎن‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪاي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺒﺎدت آن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮآن‬
‫﴿‪ωÎ) öΝèδ߉ç6÷ètΡ $tΒ‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را از زﺑﺎن ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ #’s∀ø9ã— «!$# ’n<Î) !$tΡθç/Ìhs)ã‹Ï9‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(3 :‬‬

‫»ﻣﺎ آﻧﺎن را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﮕﺮ ﺑﺪان ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ‬

‫ﮔﺮداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ؛ در زﻧﺪان دو ﻫﻢﺑﻨﺪياش را ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﺘﺒﻴﺎﻥ )‪.(٥٢٧/٤‬‬
 ‫‪٦٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫آﻧﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاﺑﺸﺎن را از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬او ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺆال آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪،‬‬
‫﴿‪$tΒ ∩⊂®∪ â‘$£γs)ø9$# ߉Ïn≡uθø9$# ª!$# ÏΘr& îöyz šχθè%ÌhxtG•Β Ò>$t/ö‘r&u™ Ç⎯ôfÅb¡9$# Ä©t<Ås9|Á≈tƒ‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫?‪⎯ÏΒ $pκÍ5 ª!$# tΑt“Ρr& !$¨Β Νà2äτ!$t/#u™uρ óΟçFΡr& !$yδθßϑçGøŠ£ϑy™ [™!$yϑó™r& HωÎ) ÿ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏΒ tβρ߉ç7÷ès‬‬

‫™‪usYò2r& £⎯Å3≈s9uρ ãΝÍh‹s)ø9$# ß⎦⎪Ïe$!$# y7Ï9≡sŒ 4 çν$−ƒÎ) HωÎ) (#ÿρ߉ç7÷ès? ωr& ttΒr& 4 ¬! ωÎ) ãΝõ3ß⇔ø9$# ÈβÎ) 4 ?⎯≈sÜù=ß‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊆⊃∪ šχθßϑn=ôètƒ Ÿω Ĩ$¨Ζ9$#‬ﻳﻮﺳﻒ‪.(40-39 :‬‬

‫»اى دوﺳﺘﺎن زﻧﺪاﻧﻰ ﻣﻦ! آﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎى ﭘﻴﺮوز؟!‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺟﺰ اﺳﻤﻬﺎﺋﻰ )ﺑﻰﻣﺴﻤﺎ( ﻛﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ و ﭘﺪراﻧﺘﺎن آﻧﻬﺎ را ﺧﺪا ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮ آن ﻧﺎزل‬
‫ﻧﻜﺮده؛ ﺣﻜﻢ ﺗﻨﻬﺎ از آن ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از او را ﻧﭙﺮﺳﺘﻴﺪ! اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫آﻳﻴﻦ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ؛ وﻟﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺎﺗﻢاﻻﻧﺒﻴﺎء‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ص ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﻌﺜﺖ در ﻣﻴﺎن اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺻﺎدق اﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻬﺮت داﺷﺖ ‪ 13‬ﺳﺎل در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﻌﺎر »ﻻ إﻻ إﻻّ اﷲ« آﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺗﺮك آﻧﭽﻪ ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ دﻋﻮت ﻛﺮد‪ .‬آﻧﺎن‬
‫ﻣﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت را ﻛﻪ وي ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻋﺬر و ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﻲﺗﺮاﺷﻴﺪﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺖﻫﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﻲﭘﺮﺳﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎﻳﻲ از اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺮب درﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.1‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺷﺪﻳﺪﺷﺎن‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ و اﻣﺎﻧﺖ او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ و او‬
‫را ﺑﻪ ﺳﺤﺮ و دروﻏﮕﻮﻳﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺗﻮ ﺧﺪاﻳﻲ ﻳﮕﺎﻧﻪ‬

‫‪ −١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪ ,(٢١٧/٩‬ﳘﭽﻨﲔ ﺗﻔﺴﲑاﳉﺪﻳﺪ )‪.(١٧١/٦‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٦٤‬‬

‫را ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺧﺪاﻳﺎن ﭘﺪراﻧﻤﺎن را ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪاي‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﺔ‬
‫ﻋﺠﻴﺒﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪ÖÅs≈y™ #x‹≈yδ tβρãÏ≈s3ø9$# tΑ$s%uρ ( öΝåκ÷]ÏiΒ Ö‘É‹Ζ•Β Μèδu™!%y` βr& (#þθç6Ågx”uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∈∪ Ò>$yfãã í™ó©y´s9 #x‹≈yδ ¨βÎ) ( #´‰Ïn≡uρ $Yγ≈s9Î) sπoλÎ;Fψ$# Ÿ≅yèy_r& ∩⊆∪ ë>#¤‹x.‬ص‪.(5-4 :‬‬

‫»در ﺷﮕﻔﺘﻨﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻢدﻫﻨﺪهاي از ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺸﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ و‬

‫ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﺎدوﮔﺮ ﺑﺴﻴﺎر دروﻏﮕﻮﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ او ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪاي ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ؟ واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ]ﺣﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﻲزﻧﺪ[ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫﴿)‪tβρçÉ9õ3tGó¡o„ ª!$# ωÎ) tµ≈s9Î) Iω öΝçλm; Ÿ≅‹Ï% #sŒÎ) (#þθçΡ%x. öΝåκ¨ΞÎ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫∪∈⊂∩ ‪) .﴾ ∩⊂∉∪ ¥βθãΖøg¤Χ 9Ïã$t±Ï9 $oΨÏGyγÏ9#u™ (#þθä.Í‘$tGs9 $¨ΖÍ←r& tβθä9θà)tƒuρ‬اﻟﺼﺎﻓﺎت‪.(36-35 :‬‬

‫»ﭼﺮا ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪» :‬ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺤﻖ ﺟﺰ ﺧﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد«‪،‬‬
‫ﺗﻜﺒﺮ و ﺳﺮﻛﺸﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺎ ﻣﻌﺒﻮدان ﺧﻮد را ﺑﺨﺎﻃﺮ‬
‫ﺷﺎﻋﺮى دﻳﻮاﻧﻪ رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ؟«‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻋﻠﺖ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻓﺘﺎدن ﻛﻔﺎر ﻣﻜﻪ را ذﻛﺮ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم‬
‫ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻪ اوﻫﺎم اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ در آﻧﭽﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺑﻪ ﺧﺮاﻓﺎت و اﺳﺎﻃﻴﺮي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس‬
‫و ﺻﺤﺘﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻃﻮﻃﻲوار از ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪ ...‬و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺑﻪ ﺷﺮك روي ﻣﻲآورﻧﺪ‪.1‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ دﻋﻮت ﻣﺒﺎرك و ﺧﺠﺴﺘﻪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻷﻣﺜﻞ )‪.(٤٧٣/١٠‬‬
 ‫‪٦٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﺄﻳﻮس ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آن را اﺑﺘﺪا از ﻧﺰدﻳﻜﺎﻧﺶ ﺷﺮوع ﻛﺮد‪ .‬وي ﻋﻤﻮﻳﺶ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ را‬
‫ﻛﻪ از او در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم اﺣﺘﻀﺎر ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت‬
‫ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اي ﻋﻤﻮ ﺳﺨﻨﻲ ﺑﮕﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮ ﺷﻬﺎدت و ﮔﻮاﻫﻲ دﻫﻢ«‪ .‬وي ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻋﺮاب ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻨﺪ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﺮگ ﺷﻴﻮن و زاري ﺳﺮ داد و ]ﻛﻢ آورد[ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﺗﻜﺮار‬
‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮ دﻳﻦ ﺷﻴﻮخ و ﺑﺰرﮔﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮ دﻳﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻴﻦ رواﻳﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ دﻋﻮﺗﺶ اداﻣﻪ داد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺳﻼم – دﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ – اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮﻳﺶ از ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻖ و واﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﺳﺎﺧﺘﮕﻲﺷﺎن را ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻳﻮس ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ و ﻛﺴﺐ روزي و درآﻣﺪ از ﺣﺠﺎﺟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻜﻪ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‬
‫در آﻧﻬﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺎﻃﻞ و دروﻏﻴﻦ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ در‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه دادﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ دﺳﺖ از دﻋﻮﺗﺶ ﺑﺮدارد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫او ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ وي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﺎراﻧﺶ در راه دﻋﻮت ﺗﻮﺣﻴﺪ آزار و‬
‫اذﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮﻳﺶ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ‪ 13‬ﺳﺎل دﻋﻮت اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺮوز ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در روزﮔﺎر ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس راه و روش‬
‫ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺳﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ »ﻻ إﻟﻪ إﻻّ اﷲ« را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ اﻧﻮاع ﻋﺒﺎدات از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺧﻮف‪ ،‬ﻧﺬر و ﺗﺒﺮك اوﻟﻴﺎ و‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٥٥/٣٥‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٦٦‬‬

‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﻔﻴﻊ و واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻔﺼﻠﻲ ﻛﻪ ﻋﺮض ﺷﺪ ﮔﺎﻫﻲ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺷﺒﻬﺎت و‬
‫وﺳﻮﺳﻪﻫﺎﻳﻲ در ﻗﻠﻮب ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫اﺻﻞ ﺑﺰرگ و رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻲ از ارﻛﺎن اﻳﻤﺎن را ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎزد‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ درﺑﺎرة اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ دوم‬
‫ﺳﺆال و ﺟﻮاب درﺑﺎره ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺆاﻻﺗﻲ را ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﺔ ﺑﻴﺎن و رد‪ ،‬ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ آﺷﻜﺎر ﺷﻮد و ﻫﻴﭻ‬
‫ﺷﺒﻬﻪاي در آن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه آﻧﻜﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻤﺎل ﻋﺒﻮدت ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ و ﺟﻞّ ‪ -‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺆال )‪ :(1‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد اﻓﺮاد‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﻣﻲروﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺰد ﺣﻜﺎم و رﻫﺒﺮان ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﺷﺎن‪ ،‬واﺳﻄﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻫﻢ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻲ دارﻳﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اوﻟﻴﺎ و ﺑﻪ وﻳﮋه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را دوﺳﺖ دارﻳﻢ و از راه و روش آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ‬
‫ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻪ راه ﻧﺠﺎت ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد وا ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‬
 ‫‪٦٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﻮاب‪ :‬اوﻻً‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ و در آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎﻳﺶ ﻃﻌﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬در آن ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ )ﺧﺎﻟﻖ( ﺑﻪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮق دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻜﺎم و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﺎن از ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﺬرد و ﻧﻴﺎز آﻧﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ‬
‫و ﻳﺎري اﻃﻼع ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺣﻘﻮق ﻫﻤﺔ اﻓﺮاد ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻖ را ادا ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ اﺣﻮال ﻣﺮدم و آﻧﭽﻪ ﺑﺪان ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﮔﺮ از‬
‫ﻣﺮدهاي ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪ واﺳﻄﻪ ﺷﻮد آﻳﺎ او ﻓﻘﻂ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﺷﻨﻮد ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﻗﺒﺮ اوﺳﺖ ﻳﺎ دﻋﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ دور از او ﻫﻢ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ ﻣﻲﺷﻨﻮد؟ آﻳﺎ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﺳﺨﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ او را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺸﻨﻮد؟‬
‫او ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ و در ﺣﺎل ﺣﻴﺎﺗﺶ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ از ﻋﻬﺪه اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ روي داده و روي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬آﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻳﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و وﺟﻮد ﻣﻲداﺷﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ و‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻇﻠﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﻫﻤﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از ﻣﻜﺎنﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ زﺑﺎﻧﻲ و در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ او را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻲﺷﻨﻮد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﺒﺎرك وﺗﻌﺎﻟﻲ – در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ راه و روش اﻧﺒﻴﺎء‬
‫‡ در ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ او را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮح ؛ ﺧﺪاﻳﺶ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﺑﻼي ﺑﺰرگ رﻫﺎﻳﻲ داد‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ‬
‫؛ در ﻣﻴﺎن ﻗﻮﻣﺶ ﻋﻘﻴﺪه و ﺗﻌﻠﻖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را آﺷﻜﺎرا ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٦٨‬‬

‫﴿‪tβρ߉ç7÷ès? $£ϑÏiΒ Ö™!#tt/ ©Í_¯ΡÎ) ÿ⎯ϵÏΒöθs%uρ ϵ‹Î/L{ ãΛ⎧Ïδ≡tö/Î) tΑ$s% ŒÎ)uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫∪∉⊄∩ )‪öΝßγ¯=yès9 ⎯ϵÎ7É)tã ’Îû Zπu‹Ï%$t/ OπyϑÎ=x. $yγn=yèy_uρ ∩⊄∠∪ È⎦⎪ωöκuy™ …絯ΡÎ*sù ’ÎΤtsÜsù “Ï%©!$# ωÎ‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊄∇∪ tβθãèÅ_ötƒ‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(28-26 :‬‬

‫»و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎور )اى ﻣﺤﻤـﺪ( ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ را ﻛـﻪ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺑـﻪ ﭘـﺪرش )آزر( و‬
‫ﻗﻮﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﺑﻴﺰارم‪ .‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣـﺮا آﻓﺮﻳـﺪه‪،‬‬
‫ﻛﻪ او ﻫﺪاﻳﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!«‪ .‬او ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﻛﻠﻤﻪ ﭘﺎﻳﻨﺪهاى در ﻧﺴﻠﻬﺎى ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﺳﻲ ؛ در ﺑﺮاﺑﺮ آل ﻓﺮﻋﻮن ﺗﺤﺪي ﻛﺮد و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه‬
‫﴿‪( Hξx. tΑ$s%‬‬ ‫ﻃﻠﺒﻴﺪ‪ .‬وي ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﭙﺎه ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻪ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫)‪) .﴾ ∩∉⊄∪ È⎦⎪ωöκuy™ ’În1u‘ z©ÉëtΒ ¨βÎ‬اﻟﺸﻌﺮاء‪.(62 :‬‬

‫»)ﻣﻮﺳﻰ( ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ! ﻳﻘﻴﻨﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﺎ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺰودى ﻣﺮا‬

‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻛﺮﻳﺎ ؛ دﭼﺎر ﺿﻌﻒ و ﻋﺠﺰ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﻲ و ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻮب ؛ ﻧﻴﺰ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر زﻳﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺶ را ﺑﻪ‬
‫﴿‪sŒ$yètΒ‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ ؛ ﻧﻴﺰ در ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺘﻨﻪ ﺧﺪاﻳﺶ را ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾y“#uθ÷WtΒ z⎯|¡ômr& þ’În1u‘ …絯ΡÎ) ( «!$#‬ﻳﻮﺳﻒ‪.(23 :‬‬

‫»ﭘﻨﺎه ﻣﻰﺑﺮم ﺑﻪ ﺧﺪا! او ) ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺼﺮ( ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻘﺎم ﻣﺮا‬
‫ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺘﻪ؛ )آﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ او ﻇﻠﻢ و ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﻨﻢ؟!(«‪.‬‬
‫ﻳﻮﻧﺲ ؛ ﻧﻴﺰ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ]ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ[ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪ ص زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دوﺳﺘﺶ در ﻏﺎر ﺑﻮد از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪:‬‬
 ‫‪٦٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫در ﻣﻮرد دو ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻧﻔﺮﺷﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿)‪) .﴾ $oΨyètΒ ©!$# χÎ) ÷βt“øtrB Ÿω ⎯ϵÎ7Ås≈|ÁÏ9 ãΑθà)tƒ øŒÎ‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(40 :‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﻓﻴﻘﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻮدش و ﺧﺪاوﻧﺪ واﺳﻄﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻧﺪه زﻳﺎن‪ ،‬ﺳﻮد رﺳﺎﻧﻨﺪه و روزيدﻫﻨﺪه اﺳﺖ و‬
‫روش ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ او اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ )ﺧﺎﻟﻖ( را ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﻃﻠﺐ و ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﭼﻴﺰي از ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺳﻮي ﺑﻨﺪه ﺑﺮﺧﻼف ﮔﻤﺎن ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از ﻣﺮدم ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻧﺪارد‪ .‬دﻋﺎ و ﻋﺒﺎدتﻫﺎي ﺧﺎص دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اوﺳﺖ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اوﻟﻴﺎ در آن ﻧﻘﺶ و دﺧﺎﻟﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ اﻣﺮ و وﻇﻴﻔﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺒﻠﻴﻎ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﺒﺎرك وﺗﻌﺎﻟﻲ – آﻣﻮزش‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﭘﺲ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ در ﻛﺘﺎﺑﺶ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫﴿„‪) .﴾ Ædkysø9$#uρ Ĩ$¨Ψ=Ï9 àM‹Ï%≡uθtΒ }‘Ïδ ö≅è% ( Ï'©#ÏδF{$# Ç⎯tã štΡθè=t↔ó¡o‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(189 :‬‬

‫»در ﺑﺎره »ﻫﻼﻟﻬﺎى ﻣﺎه« از ﺗﻮ ﺳﺆال ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﮕﻮ‪» :‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺎن اوﻗﺎت )و ﺗﻘﻮﻳﻢ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻰ( ﺑﺮاى )ﻧﻈﺎم زﻧﺪﮔﻰ( ﻣﺮدم و )ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻗﺖ( ﺣﺞ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿„‪ÖΝøOÎ) !$yϑÎγŠÏù ö≅è% ( ÎÅ£÷yϑø9$#uρ Ìôϑy‚ø9$# Ç∅tã y7tΡθè=t↔ó¡o‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ $yϑÎγÏèø¯Ρ ⎯ÏΒ çt9ò2r& !$yϑßγßϑøOÎ)uρ Ĩ$¨Ζ=Ï9 ßìÏ≈oΨtΒuρ ×Î7Ÿ2‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(219 :‬‬

‫»در ﺑﺎره ﺷﺮاب و ﻗﻤﺎر از ﺗﻮ ﺳﺆال ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪» :‬در آﻧﻬﺎ ﮔﻨﺎه و زﻳﺎن ﺑﺰرﮔﻰ‬
‫اﺳﺖ؛ و ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ )از ﻧﻈﺮ ﻣﺎدى( ﺑﺮاى ﻣﺮدم در ﺑﺮدارد؛ )وﻟﻰ( ﮔﻨﺎه آﻧﻬﺎ از ﻧﻔﻌﺸﺎن‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٧٠‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪βÎ)uρ ( ×öyz öΝçλ°; ÓyŸξô¹Î) ö≅è% ( 4’yϑ≈tGuŠø9$# Ç⎯tã y7tΡθè=t↔ó¡o„uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ öΝä3çΡ≡uθ÷zÎ*sù öΝèδθäÜÏ9$sƒéB‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(220 :‬‬

‫»و از ﺗﻮ در ﺑﺎره ﻳﺘﻴﻤﺎن ﺳﺆال ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪» :‬اﺻﻼح ﻛﺎر آﻧﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫اﮔﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد را ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻰ آﻧﺎن ﺑﻴﺎﻣﻴﺰﻳﺪ‪) ،‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد؛( آﻧﻬﺎ ﺑﺮادر )دﻳﻨﻰ(‬
‫ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) «.‬و ﻫﻤﭽﻮن ﻳﻚ ﺑﺮادر ﺑﺎ آﻧﻬﺎ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴﺪ!«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾“]Œr& uθèδ ö≅è% ( ÇÙŠÅsyϑø9$# Ç⎯tã štΡθè=t↔ó¡o„uρ‬اﻟﺒﻘﺮه‪:‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(222‬‬
‫»از ﺗﻮ درﺑﺎره ]آﻣﻴﺰش ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم[ ﺣﻴﺾ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﻮ زﻳﺎن و ﺿﺮر‬
‫اﺳﺖ ]و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد[«‪.‬‬
‫﴿‪ΟçFÏ?ρé& !$tΒuρ ’În1u‘ ÌøΒr& ô⎯ÏΒ ßyρ”9$# È≅è% ( Çyρ”9$# Ç⎯tã štΡθè=t↔ó¡o„uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∇∈∪ WξŠÎ=s% ωÎ) ÉΟù=Ïèø9$# z⎯ÏiΒ‬اﻹﺳﺮاء‪.(85 :‬‬

‫»]اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ[ از ﺗﻮ درﺑﺎرة روح ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ ]ﻛﻪ ﭼﻴﺴﺖ[‪ .‬ﺑﮕﻮ‪ :‬روح ﭼﻴﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرم از آن آﮔﺎه اﺳﺖ ]و ﺧﻠﻘﺘﻲ اﺳﺮارآﻣﻴﺰ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺎده دارد و اﻋﺠﻮﺑﻪ ﺟﻬﺎن آﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺎي‬
‫ﺷﮕﻔﺖ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ روح ﭘﻲ ﻧﺒﺮﻳﺪ[ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺟﺰ داﻧﺶ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ آﻳﺎت ﺑﻪ ﺟﺰ ﻳﻚ آﻳﻪ ﻟﻔﻆ »ﻳﺴﺄﻟﻮﻧﻚ‪ «‬و ﺟﻮاب ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ »ﻗﻞ«‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ آﻳﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه و اﺳﻠﻮب دﻳﮕﺮي آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻳﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ‬
‫﴿‪( ë=ƒÌs% ’ÎoΤÎ*sù ©Íh_tã “ÏŠ$t6Ïã y7s9r'y™ #sŒÎ)uρ‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
 ‫‪٧١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫&‪∩⊇∇∉∪ šχρ߉ä©ötƒ öΝßγ¯=yès9 ’Î1 (#θãΖÏΒ÷σã‹ø9uρ ’Í< (#θç6‹ÉftGó¡uŠù=sù ( Èβ$tãyŠ #sŒÎ) Æí#¤$!$# nοuθôãyŠ Ü=‹Å_é‬‬
‫﴾‪) .‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(186 :‬‬
‫»و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‪ ،‬از ﺗﻮ در ﺑﺎره ﻣﻦ ﺳﺆال ﻛﻨﻨﺪ‪) ،‬ﺑﮕﻮ‪ (:‬ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﻢ!‬
‫دﻋﺎى دﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪه را‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺮا ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ! ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫دﻋﻮت ﻣﺮا ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ راه ﻳﺎﺑﻨﺪ )و ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ(«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻋﺒﺎرت ‪ CNNN@ ÝÓD‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﮕﻮ‪ ... :‬را ذﻛﺮ ﻧﻜﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ Z﴾ ë=ƒÌs% ’ÎoΤÎ*sù﴿ :‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدن ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﺑﻪ واﺳﻄﻪاي ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ آن ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﻗﺮار دادن ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ و اوﻟﻴﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎمآور ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ رﺳﺎﻟﺖ و ﺷﺮﻳﻌﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪ دﻋﺎ و ﻋﺒﺎدت ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻨﺪه ﻫﻴﭻ‬
‫ﺣﺠﺎب و ﭘﺮدهاي وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺗﺎ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ واﺳﻄﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﻣﺼﺪاق آﻳﻪ ﴿&‪) .﴾ Èβ$tãyŠ #sŒÎ) Æí#¤$!$# nοuθôãyŠ Ü=‹Å_é‬اﻟﺒﻘﺮه‪ (186 :‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼت و ﺳﺨﺘﻲﻫﺎ را از اﻧﺒﻴﺎء و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دور ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اوﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻮﺳﻲ ؛‬
‫را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻃﻔﻠﻲ ﺷﻴﺮﺧﻮار ﺑﻮد را در ﺻﻨﺪوﻗﻲ در ﻧﻴﻞ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻮﻧﺲ‬
‫؛ را در داﺧﻞ ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺒﻴﺎء ‡ را از ﮔﺰﻧﺪ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن و ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆال اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫آﻳﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ دﭼﺎر ﺷﻮﻳﺪ آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻞ و رﻓﻊ آن‬
‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٧٢‬‬

‫‪ -‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ از اﺣﻮال ﺷﻤﺎ اﻃﻼﻋﻲ دارد و ﺻﺪاﻳﺘﺎن را ﻣﻲﺷﻨﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ آﻳﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ]ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از[ ﺑﻨﺪهاش ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ آن ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد درﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﻼ و ﮔﺮﻓﺘﺎري‬
‫را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬
‫‪ -‬آﻳﺎ اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺣﻔﻆ ﺷﻤﺎ و دﻟﺴﻮزﺗﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻟﻄﻒ دارﻧﺪ؟ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ را‬
‫دوﺳﺖ دارﻧﺪ؟‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ در ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺮ و ﻓﺮﻣﺎن و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻤﻪ از‬
‫آن ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﺮا ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاﭘﻨﺎه ﻧﻤﻲﺑﺮﻳﺪ؟‬
‫ﻣﺎ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﭼﺮا در ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﺗﺎن و ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ آن اوﻟﻴﺎء ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ از اﺣﻮال ﺷﻤﺎ آﮔﺎﻫﻲ دارﻧﺪ و در‬
‫ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺘﺎن ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮﻧﺪ؟‬
‫اﮔﺮ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ )ﺑﻠﻪ( ‪ ...‬اﻳﻦ ﻛﻼم ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ‬
‫– اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻲ )ﻧﻪ( از ﺷﻤﺎ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ ﺟﺎي ﻃﻠﺐ ﻛﺮدن و‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدن از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﻴﺮ او دﺳﺖ ﻧﻴﺎز دراز ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫﴿‪©!$# (#θà)®?$# (#θãΖtΒ#u™ š⎥⎪Ï%©!$# $y㕃r'¯≈tƒ‬‬ ‫ﺳﺆال )‪ :(2‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ s's#‹Å™uθø9$# ϵø‹s9Î) (#þθäótGö/$#uρ‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(35 :‬‬
‫»اي ﻣﺆﻣﻨﺎن از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ )و از اواﻣﺮ او اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ و از ﻧﻮاﻫﻲ او اﺟﺘﻨﺎب‬
‫ورزﻳﺪ( و ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ )ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت از اﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت‪،‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ(«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و اوﻟﻴﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
 ‫‪٧٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫در ﭘﻴﺸﮕﺎه او ﺟﺎه و ﻣﻨﺰﻟﺖ رﻓﻴﻌﻲ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑﺪان اﻣﻴﺪوارﻳﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از او ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪،‬‬
‫دﻓﻊ زﻳﺎن و ﻛﺴﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﺪ و دﻋﺎي ﻣﺎ را ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫دﻟﻴﻞ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻋﺒﺎدت‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ – و ﺗﻘﺮّب ﺑﻪ او ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آﻧﭽﻪ او ﻣﻘﺮّر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻘﺮّب ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻋﺒﺎدﺗﺶ ﻛﺴﻲ را ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻚ‬
‫ﻗﺮار دﻫﺪ و اﻳﻦ در اﻣﻮري اﻋﻢ از دﻋﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺧﻮف و رﺟﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫﴿&‪s's#‹Å™uθø9$# ÞΟÎγÎn/u‘ 4’n<Î) šχθäótGö6tƒ šχθããô‰tƒ t⎦⎪Ï%©!$# y7Íׯ≈s9'ρé‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫&‪#Y‘ρä‹øtxΧ tβ%x. y7În/u‘ z>#x‹tã ¨βÎ) 4 ÿ…çµt/#x‹tã šχθèù$sƒs†uρ …çµtGyϑômu‘ tβθã_ötƒuρ Ü>tø%r& öΝåκš‰r‬‬

‫∪∠∈∩﴾‪) .‬اﻹﺳﺮاء‪.(57 :‬‬

‫»ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ آﻧﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن وﺳﻴﻠﻪاى )ﺑﺮاى ﺗﻘﺮب( ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻰﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪاى ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ؛ و ﺑﻪ رﺣﻤﺖ او اﻣﻴﺪوارﻧﺪ؛‬
‫و از ﻋﺬاب او ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻋﺬاب ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬ﻫﻤﻮاره در ﺧﻮر ﭘﺮﻫﻴﺰ و‬
‫وﺣﺸﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺣﺎﺋﺮي ﻃﻬﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»أوﻟﺌﻚ اﻟﺬﻳﻦ ﻳﺪﻋﻮنَ« ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺒﺎدت‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻃﻠﺐ ﻗﺮﺑﺖ و وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮﺗﺮ و ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ را ﺑﺪان ﻋﻠﺖ ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از آﻧﺎن ﺑﺨﻮاﻧﺪ و از در‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ روش زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺢ ﺑﺮﺣﺬر دارد‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٧٤‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﻣﻴﺪوار‪ ،‬از ﻋﺬاب او ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺎﻳﺪ از ﻋﺬاب ﭘﺮوردﮔﺎر ﭘﺮﻫﻴﺰ‬
‫ﻛﺮد‪.1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺎﺻﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدات ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻗﺮب‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ ‪ ...‬زﻳﺮا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﺎﻟﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺎه‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪﺷﺎن ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‬
‫را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪.2‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻳﺎ ﺧﻄﺎﻳﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎز‬
‫ﮔﺮدد و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ واﺳﻄﻪاي ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿&‪.﴾ u™þθ¡9$# ß#ϱõ3tƒuρ çν%tæyŠ #sŒÎ) §sÜôÒßϑø9$# Ü=‹Ågä† ⎯¨Βr‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﻨﻤﻞ‪.(62 :‬‬
‫»]آﻳﺎ ﺑﺖﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ[ ﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دﻋﺎى ﻣﻀﻄﺮ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﮔﺮﻓﺘﺎرى را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻰﺳﺎزد«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻋﺒﺎدﺗﺶ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ واﺳﻄﻪاي ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﻳﻚ و در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي او ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻋﺒﺎدت او ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺼﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﻲ ؛ و ﻣﺎدرش‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢ‬
‫‘ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻔﻴﻊ در ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎدت‬
‫اﻋﺮاب ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺎن اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ و ﻻت‬
‫و ﻋﺰّي را ﺷﻔﻴﻊ و واﺳﻄﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫﴿‪×Αθß™u‘ ωÎ) zΟtƒötΒ Ú∅ö/$# ßxŠÅ¡yϑø9$# $¨Β‬‬ ‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫اﻟﺪرر )‪.(٢٤٦/٦‬‬
‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت ﹼ‬
‫‪ −٢‬ﳐﺘﴫ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٢٢٥/٢‬‬
 ‫‪٧٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪y#ø‹Ÿ2 öÝàΡ$# 3 tΠ$yè©Ü9$# ÈβŸξà2ù'tƒ $tΡ%Ÿ2 ( ×πs)ƒÏd‰Ï¹ …絕Βé&uρ ã≅ß™”9$# Ï&Î#ö7s% ⎯ÏΒ ôMn=yz ô‰s%‬‬

‫‪«!$# Âχρߊ ⎯ÏΒ šχρ߉ç7÷ès?r& ö≅è% ∩∠∈∪ šχθä3sù÷σム4†¯Τr& öÝàΡ$# ¢ΟèO ÏM≈tƒFψ$# ÞΟßγs9 Ú⎥Îi⎫t6çΡ‬‬

‫‪) .﴾ ∩∠∉∪ ãΛ⎧Î=yèø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδ ª!$#uρ 4 $YèøtΡ Ÿωuρ #uŸÑ öΝà6s9 à7Î=ôϑtƒ Ÿω $tΒ‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(76-75 :‬‬

‫»ﻣﺴﻴﺢ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻓﺮﺳﺘﺎده )ﺧﺪا( ﺑﻮد؛ ﭘﻴﺶ از وى ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن‬
‫دﻳﮕﺮى ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎدرش‪ ،‬زن ﺑﺴﻴﺎر راﺳﺘﮕﻮﻳﻰ ﺑﻮد؛ ﻫﺮ دو‪ ،‬ﻏﺬا ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ؛ )ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻋﻮى اﻟﻮﻫﻴﺖ ﻣﺴﻴﺢ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﺮﻳﻢ را دارﻳﺪ؟!( ﺑﻨﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ را ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ! ﺳﭙﺲ ﺑﻨﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﺣﻖ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ! ﺑﮕﻮ‪» :‬آﻳﺎ ﺟﺰ ﺧﺪا ﭼﻴﺰى را ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟! و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﻮا و داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎرت ﴿‪» :﴾tΠ$yè©Ü9$# ÈβŸξà2ù'tƒ $tΡ%Ÿ2‬ﻏﺬا ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ« ﺣﻜﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢ و‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ إ و ﻣﺎدرش ﻏﺬا‬
‫ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬ﻗﺼﺪ و ﻣﺮاد ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﻴﺎن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي و اﺣﺘﻴﺎج آﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و اﺛﺒﺎت اﻳﻦ دو ﺻﻔﺖ ﺑﺮاي آﻧﺎن اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ دو ﺻﻔﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي و‬
‫اﺣﺘﻴﺎج در ذات ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ وﺟﻮد ﻧﺪارد و آن دو ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻳﺎ دﻓﻊ ﺿﺮر از ﺧﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در‬
‫اداﻣﻪ آن آﻳﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻊ و زﻳﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻣﺎدري ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او را در رﺣﻤﺶ ﺣﻤﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫در ﺑﺴﻴﺎري از اﻣﻮر ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎدرش ﺻﺪﻳﻘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪان ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٧٦‬‬

‫رﺳﺎﻟﺖ ﻣﺴﻴﺢ ؛ اﻳﻤﺎن داﺷﺖ و ﺑﺎ او ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﻮد و از او دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ وي ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺮّب ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن رواج ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﺴﻤﻪ او ﺗﺎ ﺣﺪ ﻋﺒﺎدت ﺧﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺷﻮد‪.1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮاد از )ﻣﺎ( }…‪{CaŠČ ™@áØÛ@ Ùܹ@ü@bßD@p…bjÇ@‰‬‬
‫ﻫﻤﻪ آن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺒﻮد ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در آن ﻋﻴﺴﻲ و‬
‫ﻣﺮﻳﻢ إ و ‪ ...‬و ﺑﺖﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﺟﻪ اﺳﺘﺪﻻل اﻳﻦ آﻳﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺼﺎري‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺒﻮد ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن در دﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻧﺠﻴﻞﻫﺎ ذﻛﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﻲ ؛ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ادﻋﺎي ﺧﺪاﻳﻲ او را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫اﻫﺎﻧﺖ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﻛﺸﻴﺪه و در ﭘﺎﻳﺎن ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎج ﺧﺎردار را ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮش ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ دﻓﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ و ﺳﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮد و‬
‫دﻓﻊ ﺿﺮر و زﻳﺎن از ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻔﻌﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺿﺮري ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮد ﻋﺎﻗﻞ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫﴿)‪ßìyϑó¡tƒ Ÿω $tΒ ß‰ç7÷ès? zΝÏ9 ÏMt/r'¯≈tƒ ϵ‹Î/L{ tΑ$s% øzŒÎ‬‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﺑﻪ ﭘﺪرش ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊆⊄∪ $\↔ø‹x© y7Ψtã ©Í_øóムŸωuρ çÅÇö7ムŸωuρ‬ﻣﺮﻳﻢ‪.(42 :‬‬

‫»اي ﭘﺪر! ﭼﺮا ﭼﻴﺰي را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻨﻮد و ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ و اﺻﻼً ﺷﺮ و‬

‫ﺑﻼﻳﻲ را از ﺗﻮ دور ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻚ اﻋﺮاﺑﻲ ﺑﺘﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ آن را ﭘﺮﺳﺘﺶ و ﺗﻘﺪﻳﺲ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬روزي ﺑﻪ ﺳﻮي‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻷﻣﺜﻞ )‪.(١٠٥/٤‬‬
 ‫‪٧٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺘﺶ آﻣﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎدت ﻫﻤﻴﺸﮕﻲاش ﺑﺮاي آن ﺳﺠﺪه ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺖ‪،‬‬
‫روﺑﺎﻫﻲ را دﻳﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ روﺑﺎه آﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﺗﺒﺮك ﺟﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﺖ ﺳﺠﺪه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﺮ ﺑﺖ ﻧﺠﺎﺳﺖ روﺑﺎه‬
‫ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺿﻤﻴﺮش ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﻮﺑﻴﺪن و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺑﺖ ﻛﺮد و‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ روﺑﺎه ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺑﺮﻳﺰد ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدي ﺧﻮار و ﭘﺴﺖ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎدي دارﻳﻢ‪ .‬ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي او‬
‫ﺳﻨﮓﭘﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و او را ﻛﺎﻫﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺣﺮ و دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺒﺎرﻛﺶ‬
‫ﺷﻜﻤﺒﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻲرﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ .‬دﻧﺪاﻧﺶ ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻗﺶ ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ و ﺧﺎﻧﺪاﻧﺶ راﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را‬
‫ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ]ﭘﺲ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ[‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻳﺸﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻮح‪ ،‬زﻛﺮﻳﺎ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ ‡‬
‫و ‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻮدﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ و دﻓﻊ زﻳﺎن از ﻣﺮدم ﻧﺒﻮده و ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺮر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻣﻮر دﻳﮕﺮي از‬
‫ﻋﺒﺎدات و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺑﻼغ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫از آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮﺣﺬر دارﻧﺪ و ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻣﮋده دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺮض آن ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﭘﻬﻨﺎي آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آﻣﺪ ﺑﺮ ﺿﻌﻒ آﻧﺎن و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲﺷﺎن‬
‫در دﻓﻊ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺪر ﻛﺮده ﺑﻮد از ﺧﻮدﺷﺎن دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ در زﻣﺎن‬
‫ﺣﻴﺎﺗﺸﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺧﻮدﺷﺎن از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻜﺎﺷﻒ )‪ ,(١٠٦/٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑاﳌﻴﺰاﻥ )‪ ,(٧٧/٦‬ﳐﺘﴫ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٤١٩/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٧٨‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي اﻣﺎم ﻋﻠﻲ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ إ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ در زﻣﺎن وﻓﺎت و ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫﴿‪Ÿω ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏΒ tβθããô‰s? z⎯ƒÏ%©!$#uρ‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫„‪) .﴾ ∩⊇®∠∪ šχρçÝÇΨtƒ öΝåκ|¦àΡr& Iωuρ öΝà2uóÇtΡ šχθãè‹ÏÜtGó¡o‬اﻷﻋﺮاف‪.(197 :‬‬

‫»و آﻧﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺟﺰ او ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﺎرﻳﺘﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ )ﺣﺘﻰ(‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻳﺎرى دﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪ωÎ) #…ŸÑ Ÿωuρ $YèøtΡ ©Å¤øuΖÏ9 à7Î=øΒr& Hω ≅è%‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪O$tΡr& ÷βÎ) 4 â™þθ¡9$# z©Í_¡¡tΒ $tΒuρ Îöy‚ø9$# z⎯ÏΒ ßN÷sYò6tGó™]ω |=ø‹tóø9$# ãΝn=ôãr& àMΖä. öθs9uρ 4 ª!$# u™!$x© $tΒ‬‬

‫)‪) .﴾ ∩⊇∇∇∪ tβθãΖÏΒ÷σム5Θöθs)Ïj9 ×ϱo0uρ ÖƒÉ‹tΡ ωÎ‬اﻷﻋﺮاف‪.(188 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ؛ )و‬
‫از ﻏﻴﺐ و اﺳﺮار ﻧﻬﺎن ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارم‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اراده ﻛﻨﺪ؛( و اﮔﺮ از‬
‫ﻏﻴﺐ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺳﻮد ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﺮدم‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﺑﺪى )و‬
‫زﻳﺎﻧﻰ( ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪ؛ ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﻢدﻫﻨﺪه و ﺑﺸﺎرتدﻫﻨﺪهام ﺑﺮاى ﮔﺮوﻫﻰ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻣﻰآورﻧﺪ! )و آﻣﺎده ﭘﺬﻳﺮش ﺣﻘﻨﺪ(«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن درﺑﺎرة ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ص اﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﺧﻴﺮ ﻳﺎ دﻓﻊ ﺿﺮر از ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ آن را ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬داﺷﺘﻦ اﻳﻦ‬
‫ﻋﻘﻴﺪه درﺑﺎرة ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻄﻌﻲ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ ‪ ...‬اﻣﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص در ﺳﻪ اﻣﺮ زﻳﺮ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬
 ‫‪٧٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻎ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻴﻢ دادن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﺬاب‪ ،‬و ﻣﮋده دادن ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺎداش‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ و رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻔﻊ و ﺿﺮر ﻓﻘﻂ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺪون اذن او‬
‫ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻔﻊ ﻳﺎ ﺿﺮر ﻳﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺮدم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺮّي ﻣﻲﺟﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊄⊇∪ #Y‰x©u‘ Ÿωuρ #uŸÑ ö/ä3s9 à7Î=øΒr& Iω ’ÎoΤÎ) ö≅è%‬اﻟﺠﻦ‪:‬‬ ‫از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(21‬‬
‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺎﻟﻚ زﻳﺎن و ﻫﺪاﻳﺘﻲ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻃﻮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ... :‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻗﺪر را از ﺷﻤﺎ دور‪ ،‬و ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻴﺮ دﻋﻮت و ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آن را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺛﻮاب دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آن را رد‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ دﭼﺎر ﻋﺬاب و‬
‫ﻣﺠﺎزات ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪.2‬‬
‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻠﻮص و ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻋﻠﺖ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﺴﺎﺟﺪ از ﺳﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫آﻳﻪ ﺑﻪ روي آوردن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪ .‬زﻳﺮا ﻓﻘﻂ اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر‬
‫ﺑﻪ رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻔﻊ و زﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﻮاﻫﺐ و‬
‫ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮﻳﺖ و ﺗﻼش ﻧﻔﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش ﺻﺤﻴﺢ و‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﻜﺎﺷﻒ )‪ ,(٤٣١/٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٥١٢/٣‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﺘﺒﻴﺎﻥ )‪ ,(١٥٧/١٠‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪ ,(٣٧٣/٥‬ﺟﺎﻣﻊاﳉﻮاﻣﻊ )‪.(٧٥٩/٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي راه ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪.1‬‬

‫ﺳﺆال )‪ :(3‬آﻳﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ درﺑﺎرة ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺖﻫﺎ را‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺖﻫﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ؟‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اوﻻً‪ :‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻬﻪ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻳﺎت زﻳﺮ را‬
‫﴿‪|MΡr& !$tΒuρ (â™!$t±o„ ⎯tΒ ßìÏϑó¡ç„ ©!$# ¨βÎ) 4ÝV≡uθøΒF{$# Ÿωuρ â™!$u‹ômF{$# “ÈθtGó¡o„ $tΒuρ‬‬ ‫ﺑﺎﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄⊄∪ Í‘θç7à)ø9$# ’Îû ⎯¨Β 8ìÏϑó¡ßϑÎ/‬ﻓﺎﻃﺮ‪.(22 :‬‬

‫»و ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺮدﮔﺎن و زﻧﺪﮔﺎن ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ! ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻰ ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮش آﻧﺎن ﻛﻪ در ﮔﻮر‬
‫ﺧﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻰ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪öΝèδuρ $\↔ø‹x© tβθà)è=øƒs† Ÿω «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ tβθããô‰tƒ š⎥⎪Ï%©!$#uρ﴿ :‬‬

‫†‪) .﴾ ∩⊄⊇∪ šχθèWyèö7ムtβ$−ƒr& šχρããèô±o„ $tΒuρ ( &™!$uŠômr& çöxî ìN≡uθøΒr& ∩⊄⊃∪ šχθà)n=øƒä‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(21-20 :‬‬
‫»ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰى را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻗﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺮدﮔﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ اﺳﺘﻌﺪاد ﺣﻴﺎت ﻧﺪارﻧﺪ؛ و‬
‫ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ )ﻋﺒﺎدتﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺸﺎن( در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻰ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ از ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﺮدﮔﺎن را زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب ﺑﺪﻳﻬﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺖﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻮﺻﻮل )اﻟﺬﻳﻦ( ذﻛﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻮﺻﻮل ﺧﺎص ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ رﺑﻄﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻤﺎدات ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻦ آﻳﺎت درﺑﺎرة ﻋﺒﺎدت ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ و ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٤٦٦/١٦‬‬

 ‫‪٨١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﺸﺎن اﺷﻴﺎء و ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﺎﻟﺤﺎن‬

‫و اوﻟﻴﺎء را واﺳﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل اﻳﻦ واﺳﻄﻪ ﻗﺮار دادن‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ‪ ،‬اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻳﺎ ﻋﺒﺎدتﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺑﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺢﻫﺎ و ﻳﺎ آﺛﺎر آﻧﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻪ ﻋﻴﺴﻲ و ﻣﺎدرش ﻣﺮﻳﻢ إ ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺷﻔﻴﻊ‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺮﻛﺎن دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﻻت‪ ،‬ﻋﺰي‪ ،‬ﻣﻨﺎت و ﺧﺪاﻳﺎن‬
‫دﻳﮕﺮي از اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺷﻔﻴﻊ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﻃﻬﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﻲآوردﻧﺪ و‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺖﻫﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﻲﭘﺮﺳﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺪان ﻋﻠﺖ آﻧﻬﺎ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎﻳﻲ از‬
‫اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺮّب ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﻢ‪.1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس روش‬
‫اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻣﺎﻣﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ و اوﻟﻴﺎ‬
‫و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆال )‪ :(4‬اوﻟﻴﺎء و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران در ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎدات ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ زﻧﺪهاﻧﺪ و ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ را ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ و از آﻧﭽﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﺬرد اﻃﻼع‬
‫﴿‪«!$# È≅‹Î6y™ ’Îû (#θè=ÏFè% t⎦⎪Ï%©!$# ¨⎦t⎤|¡øtrB ωuρ‬‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾ ∩⊇∉®∪ tβθè%y—öムóΟÎγÎn/u‘ y‰ΨÏã í™!$uŠômr& ö≅t/ 4 $O?≡uθøΒr‬آل ﻋﻤﺮان‪.(169 :‬‬

‫»)اى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ!( ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻤﺎن ﻣﺒﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﮔﺎﻧﻨﺪ!‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪ (٢١٧/٩‬ﻭ ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑاﳉﺪﻳﺪ )‪.(١٧١/٦‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٨٢‬‬

‫ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺎن زﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن روزى داده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﺮﺷﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺟﻮاب ﺳﻼم ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺳﻼم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺢ و ﻗﺒﻮر اوﻟﻴﺎء و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ روي ﻣﻲآورﻳﻢ و از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻳﺎري ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ واﺳﻄﻪ ﺑﺸﻮﻧﺪ و ﻣﺎ را در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ –‬
‫ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻤﺎن در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻔﻊ‪ ،‬ﺿﺮر‪ ،‬روزي و ﺷﻔﺎ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺆال ﺳﺨﻦ ﺣﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻃﻞ از آن اراده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ از آن ﺑﺮداﺷﺖ ﻏﻠﻄﻲ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن دوري آن از اﺛﺒﺎت ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻣﻮر زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اوﻻً‪ :‬اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدﮔﺎن ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و اﺻﻼً ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻬﺪا و ﺻﺎﻟﺤﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮزﺧﻲ ﻏﻴﺒﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن را‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬آﻧﺎن در ﻣﻴﺎن ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي درﺑﺎرة زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺪا ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از زﻧﺪﮔﻲ در اﻳﻦ‬
‫آﻳﻪ ﻫﻤﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮزﺧﻲ در ﺟﻬﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺳﺖ ﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮزﺧﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺷﻬﺪا اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪارد و ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‬
‫ﻧﻴﺰ داراي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮزﺧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮزﺧﻲ ﺷﻬﺪا از ﻧﻮع ﺑﺴﻴﺎر رﻓﻴﻊ آن‬
‫اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﺣﺎج ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻨﺎﺑﺬي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺪا از زﻧﺪﮔﻲ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻛﺎﻣﻞﺗﺮ‪،‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﻷﻣﺜﻞ )‪.(٦٠٥/٢‬‬
 ‫‪٨٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺮﺗﺮ و ﻋﺎﻟﻲﺗﺮ اﺳﺖ و آﻧﺎن در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻘﺎﻣﺸﺎن‬

‫روزي داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.1‬‬
‫از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫درﺑﺎرة ﺷﻬﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪@¿@Šm@Šš@ @åß@Ý•aìy@ ¿@éyë‰@a@ÝȯëD :‬‬
‫‪@đòÔÜÈß@ k‬‬
‫‪đ ç‡@ åß@ Ýí…bäÔÛa@ µg@ ôëdmë@ bç‰b@ åß@ Ý×díë@ õb’í@ sîy@ òä¦a‬‬
‫‪» ZC”ŠÈÛbi‬ﺧﺪاوﻧﺪ روح او را در ﺳﻴﻨﻪ ﭘﺮﻧﺪه ﺳﺒﺰ رﻧﮕﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪه از ﻣﻴﻮهﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺧﻮرد و در‬
‫ﻗﻨﺪﻳﻞﻫﺎي ﻃﻼﻳﻲ آوﻳﺰان ﺷﺪه از ﻋﺮش ﻣﺴﻜﻦ ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ«‪.2‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از دﻧﻴﺎ ﺑﺮود و ﺑﻤﻴﺮد اﻋﻤﺎل او ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او‬
‫در ﻗﺒﺮ ﻳﺎ ﻧﻌﻤﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻋﺬاب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ او در ﻫﺮ دو ﺣﺎل‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻋﻤﺎل اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻌﻤﺖ ﻳﺎ ﻋﺬاب ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻳﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺛﻮاب اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺪو ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪@Zt‬‬
‫‪đ ýq@ åß@ ü‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ g@ éÜàÇ@ éäÇ@ ÉİÔãa@ æbã⁄a@ pbß@ a‡gD :‬‬
‫•†‪ZCéÛ@ìdží@b•@†Ûë@ëc@Léi@aìÈÐnãbÏ@bäÜÛ@éàÜÇ@æb×@ćáÜ Çč @ëc@Lòí‰bu@òÓ‬‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن از دﻧﻴﺎ ﻣﻲرود ﻋﻤﻞ او از وي ﺟﺪا و ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺟﺰ از ﺳﻪ‬
‫راه‪ :‬ﺻﺪﻗﺔ ﺟﺎرﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﺮدم آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺮاي او دﻋﺎ ﻛﻨﺪ«‪.3‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺎ را ﻣﻲﺷﻨﻮد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰو اﻣﻮر ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ص اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﺟﺰ اﻳﺸﺎن اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ را ﻧﺪارد‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺑﻴﺎﻥ اﻟﺴﻌﺎدة )‪.(٣١٣/١‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻧﻮراﻟﺜﻘﻠﲔ )‪ .(٤٠٩/١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ ‪ ,(١٠/١١) :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٢/٩٧‬‬
‫‪ −٣‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﺔ )‪ ,(٢٥٨/٢٠‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٣/٢‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪.(٩٧/١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٨٤‬‬

‫وﺳﻴﻠﺔ ﻧﺼﻮص ﺷﺮﻋﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪@üD :‬‬
‫‪@áØmý•@ŞæhÏ@ánä×@bàrîy@ ï‬‬
‫‪Ş ÜÇ@aìÜ•ë@a‰ìjÓ@žáØ mflìi@üë@a†vß@ ðÓ@a눂nm‬‬
‫‪»@ZCÌÜjí@áØßýë‬ﻗﺒﺮ ﻣﺮا ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ ﻗﺒﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﻦ درود و ﺳﻼم ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺳﻼم و‬
‫درود ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ«‪.1‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺑﻪ ﻣﺮﻗﺪ اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﺎن‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ و از آﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن واﺳﻄﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ ‡ ﺳﺨﻦ آﻧﺎن را ﻧﻤﻲﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﺮگ از ﺧﻮن ﻳﻮﺳﻒ ؛‪ ،‬ﻣﺒﺮا ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻦ اﻓﺮاد و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻼن ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻧﺺ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺒﻞ از آﻧﻬﺎ –رﺳﻮل اﻛﺮم ص – ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻟﮕﻮ و اﺳﻮه ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪«!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ (#θããô‰tƒ ⎯£ϑÏΒ ‘≅|Êr& ô⎯tΒuρ‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∈∪ tβθè=Ï≈xî óΟÎγÍ←!%tæߊ ⎯tã öΝèδuρ Ïπyϑ≈uŠÉ)ø9$# ÏΘöθtƒ 4’n<Î) ÿ…ã&s! Ü=‹ÉftGó¡o„ ω ⎯tΒ‬اﻷﺣﻘﺎف‪.(5 :‬‬

‫»ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﮔﻤﺮاﻫﺘﺮ اﺳﺖ از آن ﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮدى ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ‬

‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ او ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ )زﻳﺮا او ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺘﻬﺎ‪ ،‬درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺧﻮﻳﺶ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٢٤/٨٠‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٣٤٣/٣‬ﻛﻨﺰاﻟﻔﻮاﺋﺪ )‪.(١٥٢/٢‬‬

 ‫‪٨٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺳﻮدي را ﺟﻠﺐ‪ ،‬ﻳﺎ ﺿﺮري را از وي دﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ( ﻧﻪ ﻓﻘﻂ آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ‬

‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ از دﻋﺎﻳﺸﺎن )ﻛﺎﻣﻼ( ﺑﻲﺧﺒﺮﻧﺪ )و ﺻﺪاى آﻧﻬﺎ را ﻫﻴﭻ‬
‫ﻧﻤﻰﺷﻨﻮد!(«‪.‬‬
‫ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻧﻜﺎر آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮدي از ﻣﺸﺮﻛﺎن‬
‫ﮔﻤﺮاهﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﺎن ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻨﻮا‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦدﻫﻨﺪة ﺗﻮاﻧﺎ و ﺑﺴﻴﺎر آﮔﺎه را رﻫﺎ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻧﻬﺎنﻫﺎي آﻧﺎن اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ آﻧﺎن را ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ دﻋﺎي آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﺎن از دﻋﺎي آﻧﺎن اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ‬
‫ﻳﺎ ﺟﻤﺎدات ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﻣﺪرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ او‬
‫را ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ از ﺷﻨﻴﺪن دﻋﺎي او ﻏﺎﻓﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺧﻮاه‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻜﺎن ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن آﻧﻬﺎ را ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺖﻫﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻣﻮري ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﺮداﺧﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻋﺎوي دﻋﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻨﮓﻫﺎ اﺻﻼً‬
‫ﺟﺎن و ﺑﻴﺪاري و ﻫﻮﺷﻴﺎري ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﺮدﮔﺎن ﻫﻢ ﺑﺮاﺳﺎس اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن در ﭘﻴﺸﮕﺎه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺟﺰا و ﭘﺎداش داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺼﺎﻓﯽ )‪ ,(١١/٥‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻛﻨﺰاﻟﺪﻗﺎﺋﻖ )‪ ,(١٧١/١٢‬اﳉﻮﻫﺮ اﻟﺜﻤﲔ )‪.(٧/٦‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١٣١/١٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٨٦‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ادﻋﺎﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ از ﺳﺨﻨﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد و آن زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ آﺗﺶ و ﺣﺴﺎب را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿)‪z>#x‹yèø9$# (#ãρr&u‘uρ (#θãèt7¨?$# š⎥⎪Ï%©!$# z⎯ÏΒ (#θãèÎ7›?$# t⎦⎪Ï%©!$# r&§t7s? øŒÎ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪$yϑx. öΝåκ÷]ÏΒ &r §t6oKoΨsù Zο§x. $oΨs9 χr& öθs9 (#θãèt7¨?$# t⎦⎪Ï%©!$# tΑ$s%uρ ∩⊇∉∉∪ Ü>$t7ó™F{$# ãΝÎγÎ/ ôMyè©Üs)s?uρ‬‬

‫?‪Í‘$¨Ψ9$# z⎯ÏΒ t⎦⎫Å_Ì≈y‚Î/ Νèδ $tΒuρ ( öΝÍκön=tæ BN≡uy£ym öΝßγn=≈yϑôãr& ª!$# ÞΟÎγƒÌムy7Ï9≡x‹x. 3 $¨ΖÏΒ (#ρ♧t7s‬‬

‫∪∠∉⊇∩ ﴾‪) .‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(167-166 :‬‬

‫»در آن ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬رﻫﺒﺮان )ﮔﻤﺮاه و ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه( از ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺰارى‬

‫ﻣﻰﺟﻮﻳﻨﺪ؛ و ﻛﻴﻔﺮ ﺧﺪا را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ و دﺳﺘﺸﺎن از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫و )در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم( ﭘﻴﺮوان ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﻛﺎش ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺮﻣﻰﮔﺸﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ از‬
‫آﻧﻬﺎ ) ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﮔﻤﺮاه( ﺑﻴﺰارى ﺟﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ آﻧﺎن )اﻣﺮوز( از ﻣﺎ ﺑﻴﺰارى‬
‫ﺟﺴﺘﻨﺪ! )آرى‪ (،‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺴﺮتزاﻳﻰ ﺑﻪ آﻧﺎن‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ؛ و ﻫﺮﮔﺰ از آﺗﺶ )دوزخ( ﺧﺎرج ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪(#θä.uõ°r& š⎥⎪Ï%©!$# #u™u‘ #sŒÎ)uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪(#öθs)ø9r'sù ( šÏΡρߊ ⎯ÏΒ (#θããô‰tΡ $¨Ζä. t⎦⎪Ï%©!$# $tΡäτ!%Ÿ2uà° Ï™Iωàσ¯≈yδ $oΨ−/u‘ (#θä9$s% öΝèδu™!$Ÿ2uà°‬‬

‫)‪) .﴾ ∩∇∉∪ šχθç/É‹≈x6s9 öΝä3¯ΡÎ) tΑöθs)ø9$# ÞΟÎγøŠs9Î‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(86 :‬‬

‫»و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻫﻤﺘﺎى ﺧﺪا ﻗﺮار دادﻧﺪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺘﺎﻳﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺗﻮ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ! »در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ دروﻏﮕﻮ ﻫﺴﺘﻴﺪ!‬
‫)ﺷﻤﺎ ﻫﻮاى ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻰﻛﺮدﻳﺪ!(«‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫﴿‪$tΒ 4t⎦⎫ÏϑÏà≈x. ÌÅ_$uΖptø:$# “t$s! Ü>θè=à)ø9$# ÏŒÎ) ÏπsùΗFψ$# tΠöθtƒ öΝèδö‘É‹Ρr&uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
 ‫‪٨٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪) .﴾ ∩⊇∇∪ äí$sÜム8ì‹Ïx© Ÿωuρ 5ΟŠÏΗxq ô⎯ÏΒ t⎦⎫ÏϑÎ=≈©à=Ï9‬ﻏﺎﻓﺮ‪.(18 :‬‬

‫»]اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ[! و آﻧﻬﺎ را از روز ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺘﺮﺳﺎن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ از ﺷﺪت وﺣﺸﺖ‬

‫دﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻣﻰرﺳﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻰ وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻠﻮ از اﻧﺪوه ﻣﻰﮔﺮدد؛ ﺑﺮاى‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران دوﺳﺘﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻧﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪهاى ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد«‪.‬‬
‫﴿‪zΝtƒótΒ t⎦ø⌠$# ©|¤ŠÏè≈tƒ ª!$# tΑ$s% øŒÎ)uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ درﺑﺎرة ﻋﻴﺴﻲ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫™‪÷βr& þ’Í< ãβθä3tƒ $tΒ y7oΨ≈ysö6ß™ tΑ$s% ( «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ È⎦÷⎫yγ≈s9Î) u’ÍhΓé&uρ ’ÎΤρä‹ÏƒªB$# Ĩ$¨Ζ=Ï9 |Mù=è% |MΡr&u‬‬

‫&‪$tΒ ÞΟn=ôãr& Iωuρ ©Å¤øtΡ ’Îû $tΒ ãΝn=÷ès? 4 …çµtGôϑÎ=tæ ô‰s)sù …çµçFù=è% àMΖä. βÎ) 4 @d,ysÎ/ ’Í< }§øŠs9 $tΒ tΑθè%r‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊇⊇∉∪ É>θã‹äóø9$# ãΝ≈¯=tã |MΡr& y7¨ΡÎ) 4 y7Å¡øtΡ ’Îû‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(116 :‬‬

‫»و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫و ﻣﺎدرم را ﺑﻌﻨﻮان دو ﻣﻌﺒﻮد ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ؟!«‪ ،‬او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻨﺰﻫﻰ ﺗﻮ!‬
‫ﻣﻦ ﺣﻖ ﻧﺪارم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻢ! اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻰ را ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﻰداﻧﻰ! ﺗﻮ از آﻧﭽﻪ در روح و ﺟﺎن ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ؛ و ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ‬
‫در ذات )ﭘﺎك( ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺘﻢ! ﺑﻴﻘﻴﻦ ﺗﻮ از ﺗﻤﺎم اﺳﺮار و ﭘﻨﻬﺎﻧﻴﻬﺎ ﺑﺎﺧﺒﺮى«‪.‬‬
‫﴿‪!$tΒ ωÎ) öΝçλm; àMù=è% $tΒ‬‬ ‫ﻋﻴﺴﻲ ؛ ﺑﺎ اﻋﻼن ﺑﺮاﺋﺖ ﺧﻮد از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫&‪$£ϑn=sù ( öΝÍκÏù àMøΒߊ $¨Β #Y‰‹Íκy− öΝÍκön=tã àMΖä.uρ 4 öΝä3−/u‘uρ ’În1u‘ ©!$# (#ρ߉ç6ôã$# Èβr& ÿ⎯ϵÎ/ ©Í_s?ós∆r‬‬

‫?‪) .﴾ ∩⊇⊇∠∪ Íκy− &™ó©x« Èe≅ä. 4’n?tã |MΡr&uρ 4 öΝÍκön=tã |=‹Ï%§9$# |MΡr& |MΨä. ©Í_tGøŠ©ùuθs‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(117 :‬‬

‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ آن ﻓﺮﻣﺎن دادى‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﻔﺘﻢ؛ )ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪(:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪى را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ! و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺐ و ﮔﻮاﻫﺸﺎن ﺑﻮدم؛ وﻟﻰ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺮا از ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻮ ﺧﻮد ﻣﺮاﻗﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﻮدى؛ و ﺗﻮ ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻰ«‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٨٨‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻦ ﺟﺰ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﻣﺪت زﻧﺪﮔﻲام ﺑﺎ آﻧﺎن دﻳﺪهام ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺪارم و‬

‫درﺑﺎره آﻧﭽﻪ در ﻏﻴﺒﺖ ﻣﻦ روي ﻣﻲدﻫﺪ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲداﻧﻢ؛‬
‫﴿)‪(#θç/$yftGó™$# $tΒ (#θãèÏÿxœ öθs9uρ ö/ä.u™!$tãߊ (#θãèyϑó¡o„ Ÿω óΟèδθããô‰s? βÎ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊆∪ 9Î7yz ã≅÷WÏΒ y7ã∞Îm;uΖムŸωuρ 4öΝä3Å2÷ųÎ0 tβρãàõ3tƒ Ïπyϑ≈uŠÉ)ø9$# tΠöθtƒuρ (ö/ä3s9‬ﻓﺎﻃﺮ‪.(14 :‬‬

‫»اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺻﺪاى ﺷﻤﺎ را ﻧﻤﻰﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؛ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺷﺮك )و ﭘﺮﺳﺘﺶ( ﺷﻤﺎ را ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ )ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔﺎه و( ﺧﺒﻴﺮ ﺗﻮ را )از ﺣﻘﺎﻳﻖ( ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﻤﻰﺳﺎزد«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﻣﺪرﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺠﻮا ﻳﺎ ﺳﺨﻨﺎن‬
‫ﺳﺮي و ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺷﻤﺎ را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن دﻋﺎي ﺷﻤﺎ در ﺗﺎرﻳﻜﻲﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺤﺎل اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻓﻊ ﺿﺮر از ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫﴾‪» :‬در روز‬ ‫﴿‪4öΝä3Å2÷ųÎ0 tβρãàõ3tƒ Ïπyϑ≈uŠÉ)ø9$# tΠöθtƒuρ‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺮكورزي ﺷﻤﺎ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ‬
‫ﭼﻮن ﻋﻴﺴﻲ ؛ و اوﻟﻴﺎي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﺻﺎﻟﺢ ﺷﺮكورزي آﻧﺎن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪» :﴾ 9Î7yz ã≅÷WÏΒ y7ã∞Îm;uΖムŸωuρ‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ]ﺧﺪاوﻧﺪ[ آﮔﺎه ]از اﺣﻮال آﺧﺮت ﺗﻮ‬
‫را از ﭼﻨﻴﻦ اﻣﻮري ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻳﻘﻴﻨﻲ و ﻗﻄﻌﻲ[ ﺗﻮ را آﮔﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪ .‬ﺧﺒﻴﺮ آن ﻛﺴﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺮ اﺣﺎﻃﻪ و اﻃﻼع ﻛﺎﻣﻞ دارد و اﺑﻌﺎد ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻣﻲداﻧﺪ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔﺎهﺗﺮ اﺳﺖ؟ او ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺶ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد و در ﺑﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد؟‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٣٩/١١‬‬

 ‫‪٨٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :﴾ ö/ä.u™!$tãߊ (#θãèyϑó¡o„ Ÿω óΟèδθããô‰s? βÎ)﴿ :‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ‬

‫آﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ و درﺧﺖ و ﺳﺘﺎره ﺑﻲاﺣﺴﺎس و ﻏﻴﺮﻋﺎﻗﻞ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن دﻋﺎي ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ :﴾ (#θãèÏÿxœ öθs9uρ﴿ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫﴿‪$tΒ‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻏﻴﺮ از او ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺟﻦ ﻳﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫‪ :﴾ (ö/ä3s9 (#θç/$yftGó™$#‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻧﻔﻊ ﻳﺎ‬
‫دﻓﻊ ﺿﺮر از ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را درﺑﺎرة دﻳﮕﺮان‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ؟ ﴿‪ :.﴾ 4öΝä3Å2÷ųÎ0 tβρãàõ3tƒ Ïπyϑ≈uŠÉ)ø9$# tΠöθtƒuρ‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺮك ﺷﻤﺎ را‬
‫اﻧﻜﺎر و ﺗﻘﺒﻴﺢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺮك و‬
‫﴾‪ :‬و ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬ ‫﴿‪9Î7yz ã≅÷WÏΒ y7ã∞Îm;uΖムŸωuρ‬‬ ‫ﮔﻤﺮاﻫﻲﺗﺎن ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔﺎهِ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻮ را از اﻣﻮر ﺟﻬﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ اﻓﺮادي ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﺗﻮ را دروغ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺮدﻧﻜﺸﺎن و اﻓﺮاد ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﮔﺎه‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.1‬‬
‫﴿‪(#θä.uõ°r& t⎦⎪Ï%©#Ï9 ãΑθà)tΡ §ΝèO $YèŠÏΗsd öΝèδçà³øtwΥ Πöθtƒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.﴾ ∩⊄∇∪ tβρ߉ç7÷ès? $tΡ$−ƒÎ) ÷Λä⎢Ψä. $¨Β Νèδäτ!%x.uà° tΑ$s%uρ ( öΝæηuΖ÷t/ $uΖù=−ƒt“sù 4 ö/ä.äτ!%x.uà°uρ óΟçFΡr& öΝä3tΡ%s3tΒ‬‬
‫)ﻳﻮﻧﺲ‪.(28 :‬‬
‫»)ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورﻳﺪ( روزى را ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺟﻤﻊ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪» :‬ﺷﻤﺎ و ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﺘﺎن در ﺟﺎى ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ )ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﺘﺎن رﺳﻴﺪﮔﻰ‬
‫ﺷﻮد!(« ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ )و از ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺳﺆال‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ(‪ .‬و ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﺸﺎن )ﺑﻪ آﻧﻬﺎ( ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ )ﻫﺮﮔﺰ( ﻣﺎ را ﻋﺒﺎدت‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻜﺎﺷﻒ )‪ ,(٢٨٤/٦‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١٠٤/١٩‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٩٠‬‬

‫ﻧﻤﻰﻛﺮدﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞاﷲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪ :﴾$YèŠÏΗsd‬روزي ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﮔﺮد ﻫﻢ‬ ‫﴿‪öΝèδçà³øtwΥ Πöθtƒuρ‬‬

‫﴿‪t⎦⎪Ï%©#Ï9 ãΑθà)tΡ §ΝèO‬‬ ‫ﻣﻲآورﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻴﭽﻜﺪام از آﻧﻬﺎ از ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺨﻠﻒ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫&‪ :﴾ö/ä.äτ!%x.uà°uρ óΟçFΡr& öΝä3tΡ%s3tΒ (#θä.uõ°r‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮك ورزﻳﺪهاﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‬
‫ﺷﻤﺎ و ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﺘﺎن ﺳﺮ ﺟﺎﻳﺘﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ ‪ ...‬ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﺳﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪا ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﺸﻨﺪه و ﺗﻠﺨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫اﻣﻴﺪﻫﺎ را ﺑﺮ ﺑﺎد ﻣﻲدﻫﺪ و ﻟﺮزه ﺑﺮ اﻧﺪامﻫﺎ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬روﺑﺮو ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻋﺒﺎدت ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ و اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻜﺎن را‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻏﻴﺮ از او ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آن ﺷﺮﻳﻜﺎن ﻧﻪ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺳﻮد و ﺷﻔﺎﻋﺘﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ ﴿‪ :﴾ öΝæηuΖ÷t/ $uΖù=−ƒt“sù‬ﻳﻌﻨﻲ راﺑﻂﻫﺎي‬
‫ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻳﻢ ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﻜﺎر و رد ﻋﺒﺎدتﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ روﺑﺮو‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﻋﺒﺎدﺗﺸﺎن ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﺷﺮك آن ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﺮ دوش آﻧﺎن ﻧﻴﻔﺘﺪ و اﺗﻬﺎم ﺗﺸﻮﻳﻖ و‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﻛﺮدن و ﻧﻴﺮﻧﮓ ﻣﺘﻮﺟﻪ آﻧﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ آن ﻣﺸﺮﻛﺎن ﭼﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﴿‪» :﴾ tβρ߉ç7÷ès? $tΡ$−ƒÎ) ÷Λä⎢Ψä. $¨Β Νèδäτ!%x.uà° tΑ$s%uρ‬ﺷﺮﻳﻜﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﺎ‬
‫را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻳﺪ« زﻳﺮا ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﺪان ﺳﻔﺎرش ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻋﻤﻞ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻀﻮع و ﭘﻴﺮوي از ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ‬
 ‫‪٩١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺑﺪان ﻋﻠﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ]ﺷﺮﻳﻜﺎن[ اﺳﺘﺤﻘﺎق ﻋﺒﺎدت‬
‫را ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎر روﺑﺮو ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.1‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬م‬
‫ﺧﻄﺮ دﭼﺎر ﺷﺮك ﺷﺪن‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﭘﺮوردﮔﺎر آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻗﺮار داده ﻧﺸﻮد‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﺷﺮك ﻇﻠﻢ و ﮔﻨﺎه ﺑﺲ ﺑﺰرگ و اﻣﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) .﴾ ÒΟŠÏàtã íΟù=Ýàs9 x8÷Åe³9$# χÎ)﴿ :‬ﻟﻘﻤﺎن‪» .(13 :‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺷﺮك ﺳﺘﻢ ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿)‪šχρߊ $tΒ ãÏøótƒuρ ⎯ϵÎ/ x8uô³ç„ βr& ãÏøótƒ Ÿω ©!$# ¨βÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ â™!$t±o„ ⎯yϑÏ9 šÏ9≡sŒ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(116 :‬‬

‫»ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﺑﻪ ﺧﻮد را ]از ﻛﺴﻲ[ ﻧﻤﻲآﻣﺮزد و ﺑﻠﻜﻪ‬

‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از آن را از ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ]و ﺻﻼح ﺑﺪاﻧﺪ[ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪«.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٢٩٢/١١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٩٢‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ آﻣﺮزﻧﺪة ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً و ﺗﺤﺖ ﻫﻴﭻ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﮔﻨﺎه ﺷﺮك را ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ و ﺣﻜﻢ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺮك ﺑﻮرزد در آﺗﺶ ﺟﺎودان ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا اﺛﺮ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻨﺎه ﻫﺮﮔﺰ از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲرود و ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻔﻮ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻓﺮد ﻣﺸﺮك ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﺎز ﮔﺮدد و ﺑﻪ رﺑﻮﺑﻴﺖ و اﻟﻮﻫﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ اﻳﻤﺎن‬
‫ﺑﻴﺎورد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﺑﻪاش ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﮔﻨﺎه ﺷﺮﻛﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻣﻲورزﻳﺪه‬
‫﴾‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ‬ ‫﴿‪â™!$t±o„ ⎯yϑÏ9 šÏ9≡sŒ šχρߊ $tΒ ãÏøótƒuρ‬‬ ‫اﺳﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺷﺮك را ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و او ﺑﺪون ﺗﻮﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫﴾‪ :‬آن ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻔﻮ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫﴿‪â™!$t±o„ ⎯yϑÏ9‬‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻓﻀﻞ و ﻛﺮم ﺧﻮد از آﻧﻬﺎ در ﮔﺬرد و آﻧﻬﺎ را ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻘﺘﻀﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﺪن در وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮف و رﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﺮدن ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﺪان ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ دوﺧﺖ‪.1‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎرة اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺑﻨﺪﮔﺎن وﺟﻮد دارد و ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪان ﮔﻨﺎه ]ﺷﺮك[ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ از ﻋﺬاب در اﻣﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻪ زﻳﺮ ﺑﺪان اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ‬
‫﴿‪÷⎦È⌡s9 šÎ=ö6s% ⎯ÏΒ t⎦⎪Ï%©!$# ’n<Î)uρ y7ø‹s9Î) z©Çrρé& ô‰s)s9uρ‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﺤﻤﺪ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾ ∩∉∈∪ z⎯ƒÎÅ£≈sƒø:$# z⎯ÏΒ £⎯tΡθä3tGs9uρ y7è=uΗxå £⎯sÜt6ósu‹s9 |Mø.uõ°r‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(65 :‬‬

‫»ﺑﻪ ﺗﻮ و ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ وﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺮك ورزي‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﺪﻳﺪ )‪ ,(٢٩٧/٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊاﳉﻮاﻣﻊ )‪ ,(٢٦١/١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻮﺟﻴﺰ )‪.(٣١٨/١‬‬

 ‫‪٩٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻛﺮدارت ]ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻲﭘﺎداش ﻣﻲﮔﺮدد و[ ﻫﻴﭻ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد و در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬

‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ از زﻳﺎﻧﻜﺎران ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺮك ﺑﻮرزد‪ ،‬اﻋﻤﺎل او ﺑﻲارزش و ﭘﻮچ ﻣﻲﺷﻮد ﺣﺘﻲ اﮔﺮ آن ﻓﺮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪...‬‬
‫اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ آﻣﺪهاﻧﺪ وﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ﺑﻮرزي و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ او ﻛﺲ دﻳﮕﺮي را ﺑﺨﻮاﻧﻲ و ﻣﻮرد ﻧﺪا ﻗﺮار‬
‫دﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ ﺗﻮ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ .‬اﺣﺒﺎط ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن و‬
‫ﺑﻲﺛﻮاب ﺑﻮدن آن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺷﺮك ﺑﻮرزي در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻜﺖ ﻫﻴﭻ‬
‫ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮي‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ ﺷﺮك ﺑﻮرزي از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫زﻳﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻳﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهﺷﺎن و دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را از دﺳﺖ‬
‫دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ رﺳﻮل اﻛﺮم ص و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺪان ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم آﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﺘﻲ در ﻣﻮرد ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺮد از ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺸﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪.1‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲداد‪ .‬وي ﻧﮕﺮان ﺑﻮد ﻣﺒﺎدا ﺧﻮدش و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش دﭼﺎر ﺷﺮك ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪tΠ$oΨô¹F{$# y‰ç7÷è¯Ρ βr& ¢©Í_t/uρ ©Í_ö7ãΨô_$#uρ﴿ :‬‬
‫﴾‪) .‬إﺑﺮاﻫﻴﻢ‪» .(35 :‬و ﻣﻦ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺘﻬﺎ دور ﻧﮕﺎه دار«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪ ص ﻧﮕﺮان اﻣﺘﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﺷﺮك ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪@bß@flÒìfl ‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ž c@ŞægD :‬‬
‫‪@ZÞbÓ@ _a@ Þì‰@ bí@ ŠÌ•þa@ Ú‬‬ ‫‪ Š’Ûa@ bßë@ ZÝîÓ@ AŽŠÌfl •þa@ Ú‬‬
‫‪ Š’Ûa@ áØîÜÇ@ Ò‬‬
‫‪Ž bc‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٣٠/٢٤‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٩٤‬‬

‫‪» ZCõŽ bíŠÛa‬ﺗﺮﺳﻨﺎكﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮك‬
‫اﺻﻐﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺷﺮك اﺻﻐﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﻳﺎ«‪.1‬‬
‫از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ‪ ‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@Zæbnjuì½aD :‬‬
‫‪@flpbß@ åßë@ Lòä¦a@ Ý‬‬ ‫‪fl‬‬
‫‪fl …fl @ éÛ@ Ù튑@ ü@ ê†yë@ ‬‬
‫‪ a@ ü‬‬
‫‪ g@ éÛg@ ü@ æc@ †è’í@ pbß@ åß‬‬
‫‪»@ ZC‰fl bäÛa@Ý‬دو اﻣﺮ ﺣﺘﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ ﺑﺮود در‬ ‫‪Ž †ž ífl@b÷î‘@bi@ ÚŠ’í‬‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺤﻖ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ و او ﺗﻨﻬﺎ و‬
‫ﺑﻲﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﺮدي در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك‬
‫ﻣﻲورزد از دﻧﻴﺎ ﺑﺮود وارد آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻲﺷﻮد«‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲاﻟﺮﺿﺎ ؛ ﺑﻪ رواﻳﺖ از اﺟﺪاد ﺑﺰرﮔﻮارش ‡‬
‫‪@òàÜ×@ a@ ü‬‬ ‫رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ g@ éfl Ûg@ ü@ æŞ gD :‬‬
‫‪@bič‡b×@bbÓ@åßë@òČä¦a@kuìna@b–čÜ«@bbÓ@åß@ČÝuë@ ŒČ Ç@@a@ óÜÇ@ò¹Š×@òàîÄÇ‬‬
‫‪» ZCN‰bäÛa@ µg@ê–ß@æb×ë@Žéßfl…ë@éÛbß@žoàfl –Ç‬ﻋﺒﺎرت ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ در ﭘﻴﺸﮕﺎه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻼم ﻋﻈﻴﻢ و ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ آن را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮاي او واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دروغ آن را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎل‬
‫و ﺟﺎﻧﺶ را )ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ( ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﺑﻪ ﺳﻮي آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد«‪.3‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﺷﺮح ﻋﺒﺎرت ‪ Cb i‡b×@bbÓ@åßëD‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ در ﺧﺒﺮ دادن از‬
‫اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ آن و ﺗﺼﺪﻳﻖ آن دروغ ﺑﮕﻮﻳﺪ ‪.4« ...‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٦٦/٧٢‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٥/٣‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٥/٣‬‬
‫‪ −٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٥/٣‬‬
 ‫‪٩٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﺷﺮك را ﺑﺪون ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮدن آن را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮدي در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫از دﻧﻴﺎ ﻣﻲرود ﻣﺸﺮك ﺑﺎﺷﺪ‪ - ،‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا – دﭼﺎر زﻳﺎن ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﺋﻤﻪ ‡ ﻣﺮدم را از آن ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲداﺷﺘﻪاﻧﺪ و اﻓﺘﺎدن در‬
‫دام آن را ﻣﻮﺟﺐ وارد ﺷﺪن در آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر دﺳﺘﻮر دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن راه‬
‫ﻛﺴﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر و دﺧﻮل در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺮدم را از وﻗﻮع در ﺷﺮك ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر –‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ در ﻧﻈﺮ ﻋﻮام ﻣﺮدم ﻛﻮﭼﻚ و ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖ ﺟﻠﻮه ﻛﻨﺪ – ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ از آن ﺑﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ از اﻳﺸﺎن‬
‫رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وﺿﻮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ از ﻛﺴﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ‬
‫او آب ﺑﺮﻳﺰد‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﻳﺎ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﻲ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫آب ﺑﺮﻳﺰد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دوﺳﺖ ﻧﺪارم در ﻧﻤﺎزم ﻛﺴﻲ را ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار دﻫﻢ‪.1‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺧﻄﺮ وﻗﻮع ﺷﺮك را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫اﻋﺘﻘﺎدات و ﻋﺒﺎداﺗﻲ را ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم در اﻧﺠﺎم آن دﭼﺎر اﻧﺤﺮاف ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫ذﻛﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺪاﻳﺖ و دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﺷﺎﻫﺪي ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪.(٤٣/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٩٦‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از وﻗﻮع ﺷﺮك در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‬
‫‪ .1‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻣﺠﺴ‪‬ﻤﻪﻫﺎ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ راهﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮك ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻣﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از آن ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪ)و ﻋﻜﺴﺒﺮدارى و ﻧﻘﺎﺷﻲ( اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎز )و ﻋﻜﺴﺒﺮدار و ﻧﻘﺎش(ﺷﺒﻴﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮري ﻃﺒﺮﺳﻲ از ﻛﺘﺎب )ﻟﺐ اﻷﻟﺒﺎب( رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬از ﻣﻴﺎن آﺗﺶ‪ ،‬ﮔﺮدﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻛﺠﺎﺳﺖ آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دروغ ﺑﺴﺘﻪ‬
 ‫‪٩٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﺳﺖ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺧﻮار و ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ آﻧﻜﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دﺷﻤﻨﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﺳﺆال ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺣﺮي ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دروغ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ دﺷﻤﻨﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ رﻳﺎ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺧﻮار و ﻛﻮﭼﻚ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺠﺴﻤﻪ و ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺮدم را از اﻧﺠﺎم آن ﻧﻬﻲ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺟﺎﻧﺪاران ﺑﻪ وﻳﮋه اﻓﺮاد ﺑﺰرگ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪،‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان و ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻟﺒﺎس ﻧﻘﺶ ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ .‬ﺧﻮاه اﻳﻦ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻳﺎ ورﻗﻪ ﻳﺎ دﻳﻮاري ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮام‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي ﺧﺘﻢﺷﻮﻧﺪه ﺑﻪ ﺷﺮك و ﻓﺴﺎد ﻋﻘﻴﺪه در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻧﺼﺐ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪ و ﻋﻜﺲ روي داد‪.‬‬
‫در رواﻳﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ؛ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ آدم ؛ را ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم را ﺑﺪان ﻓﺮﻳﺐ دﻫﺪ و آﻧﻬﺎ را از‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎزد‪ ،‬اﺑﻠﻴﺲ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺠﺴﻤﻪ )ود‪) ،(‬ﺳﻮاع(‪) ،‬ﻳﻐﻮث( و‬
‫)ﻳﻌﻮق( را ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ادرﻳﺲ ؛ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮد‪ .‬اﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﺮدم را از ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺖ و آﻧﻬﺎ را از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻊ ﻛﺮد‪.2‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزان و ﻋﻜﺴﺒﺮداران را ﻟﻌﻦ ﻧﻤﻮده و‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﻋﺬاب ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫دﺳﺘﻮر دادهاﻧﺪ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ را ﭘﺎك و ﻣﺤﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١١٠/١٣) ,(٤٥٤/٣‬‬

‫‪ −٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻗﺼﺺ اﻷﻧﺒﻴﺎء )‪.(٦٧‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٩٨‬‬

‫اﻳﺸﺎن ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وارد ﻣﻨﺰﻟﻲ ﻛﻪ در آن ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻓﺴﺎد و ﺧﻄﺮ ﺷﺪﻳﺪ آن ﺑﺮاي اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺮدم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ و‬
‫دﻳﮕﺮان را در ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ ذﻛﺮ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻣﺎﻛﻦ دﻳﮕﺮ آوﻳﺰان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ‬
‫ﻋﻜﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻮح ؛ و ﺳﻠﻴﻤﺎن ؛ و ‪ ...‬را‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ از روش ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺸﺮﻛﺎن و‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮري ﻃﺒﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻛﺘﺎب )ﻋﻮاﻟﻲ اﻟﻶﻟﻲ( ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫‪ZCáŽnÔ Ü ‬‬
‫‪fl @ bflß@ aìîŽy‬‬
‫‪ž c@ ZÞbÔíŽ@ òč ßbîÔÛa@ âfl ìí@ æfl ìiŞˆÈŽ íŽ@ ‰Şì–Ûa@ êˆç@ Ý‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪fl çc@ æŞ gD :‬‬
‫»ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻋﺬاب داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪهاﻳﺪ زﻧﺪه ﻛﻨﻴﺪ«‪.1‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺑﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس م ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ و ﻋﻜﺴﻬﺎ را ﻣﻲﺳﺎزم‪ .‬ﭘﺲ درﺑﺎره اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر‬
‫ﻛﻦ و ﻓﺘﻮا ﺑﺪه‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس م ﮔﻔﺖ‪ :‬از رﺳﻮل اﷲ ص ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪@şÝ×D :‬‬
‫‪»@ ZCáČäèu@ ¿@éiğˆÈnÏ@bÐã@bç‰Čì•@đñ‰ì•@ÝØÛ@éÛ@Ýȯ@L‰bäÛa@ ¿@‰ğì–ß‬ﺟﺎي ﻫﺮ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎز و ﻋﻜﺴﺒﺮدار در آﺗﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﻣﺠﺴﻤﻪاي و‬
‫ﻋﻜﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﺮاي او ﻧﻔﺲ ]و روﺣﻲ[ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و آن را در ﺟﻬﻨﻢ‬
‫ﻋﺬاب ﻣﻲدﻫﺪ«‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢١٠/١٣‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٤٥/٨٠‬‬
 ‫‪٩٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ در ﻛﺘﺎب »ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ« ﺑﺎﺑﻲ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ‪@Š×‡D‬‬
‫‪@‬ص‪ C‬آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ZCŠíëb–nÛa@åÇ@óèãëD :‬‬
‫‪ğ äÛa@ïçbäß@žåßč @ݺ‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزي و رﺳﻢ و ﻛﺸﻴﺪن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه در ذﻳﻞ‬
‫‪@Ćê‰ì•@ ‰Şì•@ å‬‬
‫آن ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ž ßfl D :‬‬
‫‪»@ ZCƒÏbäi@ îÛë@ bèîÏ@ ƒ‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﺴﻪاي را‬
‫‪fl Ðäí@ æž c@ òßbîÔÛa@ âìí@ ‬‬
‫×‪ a@ éŽ ÐÜ‬‬
‫ﺑﺴﺎزد و ﺗﺼﻮﻳﺮى ﺑﻜﺸﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ او را وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن‬
‫روح ﺑﺪﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ او ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.1‬‬
‫از اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص را اذﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزان و ﺻﻮرﺗﮕﺮاﻧﻨﺪ ﻛﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ روح ﺑﺪﻣﻨﺪ‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﺪراﻧﺶ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﺪاً ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﻣﺴﺆول ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد و از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺠﺎم آن ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.3‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺮوان رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻪ‬
‫ﻧﻔﺮ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻋﺬاب داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺣﻴﻮاﻧﻲ را ﺑﺴﺎزد‪،‬‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ روح در آن ﺑﺪﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ او ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.4‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ وﻳﮋه اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ؛ را ﺑﺪان‬

‫‪ −١‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪ ,(٥/٤‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٢٩٧/١٧‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٤٤/٨٠‬ﳎﻤﻮﻋﺔ ﻭراﻡ‬

‫)‪.(٢٥٦/٢‬‬
‫‪ −٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٣٠٧/٥‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٨٧/٧٦‬اﳌﺤﺎﺳﻦ )‪.(٦١٦/٢‬‬
‫‪ −٣‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢١٠/١٣‬‬
‫‪ −٤‬اﳋﺼﺎﻝ )‪ ,(١٠٨/١‬ﺛﻮاباﻷﻋﲈﻝ )‪ ,(٢٢٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٢٩٧/١٧‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٥٠/٧٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٠٠‬‬

‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﻣﺠﺴﻤﻪاي را ﻛﻪ‬
‫در آن دﻳﺪي آن را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺒﺮ ]ﻣﺮﺗﻔﻌﻲ[ را دﻳﺪي آن را ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻛﻦ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدي‪ ،‬آن را ﺑﻜﺶ«‪.1‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻬﻲ ﺻﺮﻳﺢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص درﺑﺎرة ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻋﻜﺲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺳﺨﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮاردي از ﻧﻬﻲ اﻣﺎﻣﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫از آن ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫از ﺟﺮاح ﻣﺪاﺋﻨﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﻧﺴﺎزﻳﺪ و روي ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻜﺸﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪.2‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ را روي ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪ ﮔﺬاﺷﺖ ﻳﺎ از آن‬
‫آوﻳﺰان ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻛﺸﻴﺪن ﺗﺼﻮﻳﺮ روي آن ﻧﻬﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﺧﺒﺎر ﺻﺤﻴﺢ از ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮ روي ﭘﺮدهﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻧﻬﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه رﺳﻮل اﷲ ص ﭘﺮدهاي را ﻣﻲدﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫داراي ﺗﺼﺎوﻳﺮي ﺑﻮد دﺳﺘﻮر ﻣﻲداد ﺳﺮ آن ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.3‬‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٥٦٢/٣‬‬
‫‪ −٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٥٦٢/٣‬‬
‫‪ −٣‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﺔ )‪.(٢٣٤/٩‬‬
 ‫‪١٠١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ زﻳﺎنﻫﺎي ﻓﺮاوان و ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ دارد و آن ﺑﻲﺑﺮﻛﺖ ﺷﺪن ﺧﺎﻧﻪ در اﺛﺮ‬
‫دوري ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن از ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻧﻮري ﻃﺒﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از »درر اﻟﻶﻟﻲ« رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫‪» ZCkŽäu‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وارد‬
‫‪Ž @üë@ćkÜ×@üë@ñ‰ì•@éîÏ@bnîi@òØöý½a@ŽÝ‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪Ž †m@üD :‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪاي ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﮓ و ﻳﺎ ﻓﺮد ﺟﻨﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.1‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دوﺳﺘﺪار اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ دﻣﻴﺮي درﺑﺎرة‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮق اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ وي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﻠﻤﺎ درﺑﺎرة وارد ﻧﺸﺪن‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ در آن ﺳﮓ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ دوري آﻧﻬﺎ از‬
‫ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ در آن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ]ﻛﺸﻴﺪن ﺗﺼﺎوﻳﺮ[ ﮔﻨﺎه‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ و در آن ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.2‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺄﻛﻴﺪ اﺋﻤﻪ ‡ ﺑﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن از ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺠﺴﻤﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻬﻲ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮدر ﻓﺘﺎواي اﻳﺸﺎن ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ از ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺶ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺑﺮادرش‬
‫اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻲ ﻛﺎﻇﻢ ؛ ﭘﺮﺳﻴﺪم آﻳﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ در آن ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻣﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﭘﺮﻧﺪهاي و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪان ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻧﻪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮ آن ]ﺗﺼﻮﻳﺮ[ ﻗﻄﻊ ﻧﺸﻮد ﻳﺎ از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻧﺮود‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از اﻳﺸﺎن درﺑﺎرة ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در اﺗﺎق ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ در آن ﻣﺠﺴﻤﻪاي‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٤٥٣/٣‬‬
‫‪ −٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٥٤/٦٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٠٢‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺆال ﻛﺮدم‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آن ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ در ﺟﻠﻮي ﻧﻤﺎزﮔﺰار‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ در آن اﺗﺎق ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﭼﺎرهاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﺒﺎﻳﺪ در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.1‬‬
‫از ﺣﺴﻦ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﺟﺪش ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﺮادرش اﻣﺎم‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ؛ درﺑﺎرة اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﻣﺴﺠﺪي ﻛﻪ در آن‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮ ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺳﺮ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﭘﺎك ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در آن اﺷﻜﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪.2‬‬
‫از اﺑﻲ ﺑﺼﻴﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ را ﭘﻬﻦ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ روي آن ﺗﺼﺎوﻳﺮي وﺟﻮد دارد و ﻣﺎ از آن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺣﻜﻢ آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻬﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻟﮕﺪﻣﺎل‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﻳﺎ ﺗﺨﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎل‬
‫دارد‪.3‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﭘﺎداش ﻓﺮاوان ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺟﻮاب زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺆال دادهاﻧﺪ! ﺟﻮاﺑﻲ ﻛﻪ از ﻣﻨﺒﻊ ﻧﺒﻮت ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻫﺎﻧﺖ و ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺎه ﻗﺼﺪ ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ آن ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺼﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ‬
‫دﻳﻮار‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺣﺮام و ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺪرش رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم رﺿﺎ ؛‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٨٨/٨٠‬‬
‫‪ −٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(١٧٢/٥‬‬
‫‪ −٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٢٢٠/١٢‬‬
 ‫‪١٠٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫درﺑﺎرة ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺮ روي ﻓﺮﺷﻲ ﻛﻪ روي آن ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار دارد ﭘﺮﺳﻴﺪم‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﺮ روي آن ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻦ آن را زﺷﺖ‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪارم‪ .‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺑﺮ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي وارد ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻛﻨﺎر او ﻓﺮﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ روي آن ﻣﺠﺴﻤﻪاي ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬آن ﻣﺮد ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ در‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد؟ آن ﻓﺮد در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﺨﻮان‪.1‬‬
‫ﻫﻤﻪ اﺣﺎدﻳﺚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺷﺮك در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﻏﻠﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻣﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻏﻠﻮ ﻛﺮدن درﺑﺎرة اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ از ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﺳﺴﺘﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪،‬‬
‫اﻓﺮاط و ﻏﻠﻮ درﺑﺎرة اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﻜﻲ از زﺷﺖﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎكﺗﺮﻳﻦ اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺎي ﺗﻮﺣﻴﺪ را در ﻫﻢ ﻣﻲﻛﻮﺑﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺷﺮك و ﺷﺮي ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻠﻮ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي از ﺣﺪ ﮔﺬﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ ﻳﻜﻲ از اﻣﻮر و‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺘﺺ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ و ﻫﻴﭻﻛﺲ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ و آن ﺻﻔﺎت را ﻧﺪارد‪ ،‬ﻛﻤﺎل‬
‫ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻏﻨﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﺗﺼﺮف ﻣﻄﻠﻖ در ﻫﻤﺔ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺰ او ﻫﻴﭻ ﻛﺲ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﺒﺎدت و ﺧﺪاﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻳﻜﻲ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻠﻮ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻣﻮر ﻓﻮق ﺳﻬﻤﻲ ﺑﺮاي او ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن اﻣﺮ‪ ،‬آن ﻣﺨﻠﻮق را‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٤٦٢/٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺴﺎن داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮك اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر را ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﺪ و ﻣﻘﺎم او را ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از‬
‫آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آن دﻟﻴﻞ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮده ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ درﺑﺎرة آن ﻓﺮد ﻏﻠﻮ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺷﺮك و اﻧﻬﺪام ﺑﻨﻴﺎن دﻳﻦ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@flÝjÓ@a†jÇ@ ï㈂Čma@ µbÈm@a@ŞæhÏ@LïÔ y@flÖìÏ@ ïãìÈÏŠm@üD :‬‬
‫‪»@ ZCb îČjã@ ï㈂Ční@žæc‬ﻣﻘﺎم ﻣﺮا ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﺣﻖ ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺮﻳﺪ زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﻣﺮا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻗﺮار داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻨﺪة ﺧﻮد آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ«‪.1‬‬
‫ﻣﺮدم در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﺳﻪ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻫﻞ ﺟﻔﺎ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق آﻧﻬﺎ را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ دوﺳﺖ ﻧﻤﻲدارﻧﺪ و ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺣﺘﺮام ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ و‬
‫ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻫﻞ ﻏﻠﻮ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را داراي ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‬
‫ﻗﺮار داده ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻫﻞ ﺣﻖ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺣﻖ‬
‫واﻗﻌﻲ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرة آﻧﻬﺎ ﻏﻠﻮ و ادﻋﺎي ﻋﺼﻤﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻘﻲ از ﺣﻘﻮق ﺧﺎص ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – از زﺑﺎن ﻋﻴﺴﻲ ؛‬
‫﴿™‪) .﴾ @d,ysÎ/ ’Í< }§øŠs9 $tΒ tΑθè%r& ÷βr& þ’Í< ãβθä3tƒ $tΒ 7oΨ≈ysö6ß‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(116 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»]ﻋﻴﺴﻲ[ ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را از آن ﭘﺎك و ﻣﻨﺰّه ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ داراي ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺎﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﻧﻮا در اﻟﺮاﻭﻧﺪی )‪.(١٦‬‬

 ‫‪١٠٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﮕﻮﻳﻢ ]و ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ و[ ﺣﻖّ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﮔﺮاﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ‬ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي در اﻳﻦ ﺑﺎره‪:‬‬
‫ﻣﺮدم درﺑﺎرة اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬ﮔﺮوﻫﻲ از‬
‫آﻧﻬﺎ درﺑﺎرة او ﻏﻠﻮ ﻛﺮده و ﻣﻨﺰﻟﺖ او را ﺑﺎ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻳﻜﻲ‬
‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻏﻠﻮ آﻧﺎن درﺑﺎرة آن ﺣﻀﺮت ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻣﻮر زﻳﺮ اﺷﺎره‬
‫ﻛﺮد‪ :‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ وﻻﻳﺖ اﻳﺸﺎن را ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫آن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ از ﻗﺒﻮل آن ﺳﺮ ﺑﺎز زدﻧﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ را‬
‫اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺼﺎﺋﺐ و ﺑﻼﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ آدم ؛ دﭼﺎر‬
‫ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮح ؛ دﭼﺎر ﻃﻮﻓﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ ﺑﻪ آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ؛ ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﺎه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻮب ؛ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﺷﺪ‪ .‬داود ؛‬
‫ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻓﺘﺎد و ﻳﻮﻧﺲ ؛ ﻧﻴﺰ در ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ اﻓﺘﺎد‪.1‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻨﺪهﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻨﻜﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ‬
‫اﺟﺎزه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺠﺎت داد‪.2‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ رواﻳﺎت را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ در‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي زﻳﺒﺎ ﺟﻠﻮه دادن آن ﻋﺒﺎرت ﻗﺒﻴﺢ و ﺷﻨﻴﻊ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ آﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺣﻖ ﺗﺼﺮف ﻣﻄﻠﻖ ﻛﻪ از‬

‫‪ −١‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﲔ )‪ ,(٤٣٥/٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥٢/٦١‬ﻗﺼﺺاﻷﻧﺒﻴﺎء ﻟﻠﺠﺰاﺋﺮی )‪ ,(٤٣٨‬اﳌﻨﺎﻗﺐ‬

‫)‪.(١٣٨/٤‬‬
‫‪ −٢‬اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﲈﻧﻴﺔ )‪ ,(٣١/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٥/٢٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٠٦‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ذاﺗﻲ او ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺰ در ﺑﻐﺾ و ﺗﻨﻔﺮ از اﻳﺸﺎن ﻏﻠﻮ ﻛﺮدهاﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮارج‪،‬‬
‫ﻧﻮاﺻﺐ و ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻳﺸﺎن را درﺑﺎرة ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ‬
‫و ﻣﻮاﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻻﻳﻖ او ﺑﺎﺷﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ و درﺑﺎرة اﻳﺸﺎن ﻏﻠﻮ‪ ‬ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻞ‬
‫ﺣﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﺧﻮدﺷﺎن درﺑﺎرة ﺧﻄﺮ ﻏﻠﻮ ﻛﺮدن ﺑﻪ وﻳﮋه درﺑﺎرة اﻳﺸﺎن‬
‫ﻫﺸﺪار دادهاﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ :‬دو ﮔﺮوه درﺑﺎرة ﻣﻦ دﭼﺎر ﻫﻼك ]و ﮔﻤﺮاﻫﻲ[‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬دوﺳﺘﺪاري ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻣﻦ ﻏﻠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻪ در ﻋﺪاوت ﻣﻦ‬
‫اﻓﺮاط ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻘﻴﺪه درﺑﺎرة ﻣﻦ دو ﮔﺮوه‬
‫ﻫﻼك ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬دوﺳﺘﺪار و ﻃﺮﻓﺪار اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﻪ ﺣﺐ و ﻋﺸﻖ ﻣﻦ او را ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻏﻴﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ و ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ ﻣﻦ او را از ﺣﻖ دور‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم درﺑﺎره اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﻦ آﻧﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ راه ﻣﻴﺎﻧﻪ را در ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺪان ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺟﻮﻳﻴﺪ«‪.2‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺮا ﺧﻮاﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪@ýrß@ ÙîÏ@ČægD :‬‬
‫‪@êìÛŒãc@ óny@ ô‰b–äÛa@ énČjycë@ Léßc@ aìnèi@ óny@ î@ …ìèí@ énšÌic@ LóîÇ@ åß‬‬
‫¿‪@L‬‬
‫‪Č @ îÛ@ b¶@ ŠÐíŽ@ ŠÐß@ k‬‬‫¿ @‪Č ª@ Zæbäqa‬‬
‫‪Č @ ÙÜèí@ éČãhÏ@ üc@ LéÛ@ îÛ@ Ûa@ òÛŒä½a‬‬
‫‪@ïäČØÛë@Lï‬‬‫‪Ş Ûg@óy‬‬
‫‪fl ìíŽ@üë@‬‬
‫‪ äi@ŽoÛ@ïãČg@üc@LnèžjíŽ@æc@óÜÇ@ïšÌi@éÜà°@œÌjßë‬‬
‫‪@áØîÜÇ@ČÕzÏ@a@òÇb@åß@áØmŠßc@bàÏ@LoÈİna@bß@éîČjã@òäë@a@lbnØi@ÝàÇc‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٨٥/٢٥‬‬
‫‪ −٢‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﺔ )‪ ,(١١٢/٨‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٧٢/٢٣‬‬
 ‫‪١٠٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪»@ ZCáŽnçž Š× @ ëc@ áŽnjž jfly‬ﺗﻮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﻴﺴﻲ ؛ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﻳﻬﻮد ﺧﻴﺒﺮ از‬
‫‪ž c@ bàîÏ@ Çb‬‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺑﻪ دل داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﺑﻬﺘﺎن و اﺗﻬﺎم زدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن او را‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ و ﻣﻨﺎﺳﺐ او ﻧﺒﻮد‪] .‬اﻣﺎم‬
‫ﻋﻠﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪ [:‬ﺑﺪان ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻣﻦ دو ﮔﺮوه ﮔﻤﺮاه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬دوﺳﺘﺪار و ﻃﺮﻓﺪار‬
‫اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ در ﻣﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد اﻓﺮاط ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻛﻴﻨﻪﺗﻮز‬
‫اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪ ﻣﻦ او را ﺑﺪان ﺟﻬﺖ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺗﻬﺎم و ﺗﻬﻤﺖ‬
‫وارد ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ و ﺑﺮ ﻣﻦ وﺣﻲ ﻧﺎزل ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازهاي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ‬
‫را ﻛﻪ از اﻃﺎﻋﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺘﻮر دادم‪] ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﺪان[ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ واﺟﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاه آن را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ«‪.1‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪ او ؛ درﺑﺎرة ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻏﻠﻮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﺣﻖ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ از ﻏﺎﻟﻴﺎن ﻣﺒﺮا ﻫﺴﺘﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﻴﺴﻲﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ‬
‫إ ﻧﻴﺰ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲﺟﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎ آﻧﻬﺎ را ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺪه و ﺧﻮار‬
‫ﮔﺮدان و ﻫﻴﭽﻜﺪام از آﻧﺎن را ﻳﺎري ﻣﻔﺮﻣﺎ‪.2‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺎن دﻳﮕﺮ از اﺋﻤﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪان ﻫﻮﺷﻴﺎري‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ و درﺑﺎرة آن ﺗﺬﻛﺮ دادهاﻧﺪ و ﺳﺨﻨﺎن اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﺎﻟﻴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻛﻮﭼﻚ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ادﻋﺎي ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ را‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣١٧/٣٥‬اﻟﻌﻤﺪﻩ )‪.(٢١١‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٨٤/٢٥‬اﻣﺎﻟﯽ ﻃﻮﺳﯽ )‪ ,(٦٥٠‬ﻣﻨﺎﻗﺐ )‪.(٢٦٣/١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٠٨‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻏﺎﻟﻴﺎن از ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻮﺳﻴﺎن و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﺪﺗﺮﻧﺪ‪.1‬‬

‫اﻳﻦ ﻫﺸﺪار ﺟﺪي از ﺳﻮي اﺋﻤﻪ ‡ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺟﺴﺘﺠﻮ درﺑﺎرة اﺳﺎس‬
‫ﻏﻠﻮ و ﻣﻨﺸﺄ آن وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﺎن ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ را ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا او ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺪهاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار و ﻣﻄﻴﻊ ﺑﻮد‪ .‬واي ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺎ دروغ ﺑﺒﻨﺪد‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم درﺑﺎرة ﻣﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ درﺑﺎرة‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺋﺖ‬
‫ﻣﻲﺟﻮﻳﻴﻢ و ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.2‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﻴﺮوان اﺋﻤﻪ ‡ ﺑﺪﻳﺸﺎن و اﻓﺮاط ﻧﺎﺷﻲ از آن‪،‬‬
‫از ﻧﻈﺮ و ﻋﻨﺎﻳﺖ آن ﺑﺰرﮔﻮاران ﺑﻪ دور ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ أﺑﻲ ﻧﺠﺮان ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر راﺳﺘﮕﻮ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ دروﻏﮕﻮﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺎ دروغ‬
‫ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ و ﺻﺪاﻗﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﺴﺒﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ دروغﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲرود«‪.3‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اﻣﻴﺪوارﻧﺪ و از ﻋﺬاب او ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﻤﻮاره ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ‬
‫ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را آﻓﺮﻳﺪه و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬

‫‪ −١‬ﻣﻨﺒﻊ ﭘﻴﺸﲔ‪.‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٨٦/٢٥‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٨٧/٢٥‬‬
 ‫‪١٠٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻛﻪ ﻧﻔﻊ ﻳﺎ زﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﺷﻮد از ﻛﺮم و رﺣﻤﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﺣﺠﺖ‬
‫و ﺑﺮﻫﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻳﻢ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ و در ﭘﻴﺸﮕﺎه او ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ و ﺑﺮاﺋﺘﻲ‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻲﻣﻴﺮﻳﻢ و در ﻗﺒﺮ دﻓﻦ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ و در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ زﻧﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ و در ﻣﺤﺸﺮ ﻣﻲاﻳﺴﺘﻴﻢ و از ﻣﺎ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬واي ﺑﺮ آﻧﺎن! آﻧﻬﺎ را‬
‫ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎد‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﻗﺒﺮش‪ ،‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم‬
‫ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺳﺠﺎد و اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ – ﺻﻠﻮات اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ – را اذﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در‬
‫ﻣﺤﻀﺮ ﺷﻤﺎ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺮدي ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ از ﻧﺴﻞ رﺳﻮل اﷲ ص ﺑﻪ‬
‫دﻧﻴﺎ آﻣﺪهام‪ .‬ﻣﻦ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﺑﺮاﺋﺘﻲ ﻧﺪارم‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ رﺣﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ از ﻓﺮﻣﺎن او ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻋﺬاب ﺷﺪﻳﺪي ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.1‬‬

‫‪ .3‬ﻏﻠﻮ درﺑﺎرة ﻗﺒﺮﻫﺎ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردي ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻏﻠﻮ درﺑﺎرة اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر در ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺿﺮﻳﺢ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ‪ ،‬ﮔﭻﻛﺎري و ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ زﻳﺎرتﮔﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﺬر‪ ،‬ذﺑﺢ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ‪ ،‬ﻃﻮاف دور‬
‫آن‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻳﺎري و ﻛﻤﻚ و ﻣﺴﺎﻋﺪت از ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺒﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮدن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎج‬
‫ﮔﻞ‪ ،‬ﻋﻄﺮﻫﺎ و ﺻﺮف اﻣﻮال ﺑﺪﻋﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اﺳﺖ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬رﺣﺎﻝ اﻟﻜﺸﯽ )‪ ٢٢٥‬ﻭ ‪.(٢٢٦‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١١٠‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@fl…ìèîÛa@flåÈfl Û@a@ČæhÏ@[a†vß@üë@ĆéÜjÓ@ ðÓ@a눂Čnm@üD :‬‬

‫´@‪» ZC†ubß@áèöbîjãc@‰ìjÓ@a눂Şma‬ﻗﺒﺮ ﻣﺮا ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻳﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫‪fl y‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻗﺒﺮﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن‬
‫را ﻟﻌﻦ ﻛﺮد«‪.1‬‬
‫از زراره رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬آﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﻣﻴﺎن ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان‪ .2‬و‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺪام از آﻧﻬﺎ را ﻗﺒﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﺪه‪ .‬زﻳﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ص از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻬﻲ ﻛﺮده و‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪@åíˆÛa@åÈÛ@–@ČÝuë@ČŒÇ@–@a@ŞæhÏ@La†vß@üë@òÜjÓ@ðÓ@aëˆč‚nŞmfl@üD :‬‬
‫‪»@ ZC†fl ubß@ áèöbîjãc@ ‰ìjÓ@ a눥a‬ﻗﺒﺮ ﻣﺮا ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ و ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻗﺒﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.3‬‬
‫از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» ZCa‰ìjÓ@ áØ mìîŽiŽ@ üë@ á׆ubß@ á׉ìjÓ@ aëˆč‚nŞmfl@ üD :‬ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ ﻗﺒﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ«‪ .4‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺘﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﺮﻫﺎ‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ در آن ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻣﺴﺘﺤﺒﻲ و ﻧﻮاﻓﻞ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﻬﻲ و ﻫﺸﺪار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ و ﺗﺰﺋﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﻣﻦ ﻻﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪ ,(١٧٨/١‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(١٦١/٥) ,(٢٣٥/٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٠/٧٩‬‬

‫‪ −٢‬ﻧﲈز ﺧﻮاﻧﺪﻥ در ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻄﻮر ﻛﲆ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻛﻪ از زﺑﺎﻥ ﺧﻮد اﻣﺎﻡ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻌﺪ￯ از ﻧﲈز ﺧﻮاﻧﺪﻥ ﻣﻘﺎﺑﺮ ﳖﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﱰﺟﻢ‪.‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣١٣/٨٠‬ﻋﻠﻞاﻟﴩاﺋﻊ )‪.(٣٥٨/٢‬‬
‫‪ −٤‬ﻣﺴﺘﺪرﻙ اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪.(٣٧٩/٢) :‬‬
 ‫‪١١١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻲ ﻛﺎﻇﻢ ؛ درﺑﺎرة ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ و ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﺳﺆال ﻛﺮدم ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﺧﻴﺮ؟ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮔﭻﻛﺎري و ﮔﻞاﻧﺪود‬
‫ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.1‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﻧﺴﺎزﻳﺪ و‬
‫روي ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻜﺸﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا رﺳﻮل اﷲ ص از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻨﻔﺮ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﺪراﻧﺸﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص از ﮔﭻﻛﺎري ﻗﺒﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در آﻧﻬﺎ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﺸﺎن از‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬راهﻫﺎ‪ ،‬درهﻫﺎ‪ ،‬آﺳﻴﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺑﺴﺘﻦ ﺷﺘﺮان و روي‬
‫ﭘﺸﺖﺑﺎم ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪.3‬‬
‫از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺪران ﺑﺰرﮔﻮارﺷﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص از ﺧﻮردن ﻃﻌﺎم ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮردن ﻓﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪ داده‬
‫اﺳﺖ و ﮔﭻﻛﺎري ﻗﺒﺮﻫﺎ و ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در آﻧﻬﺎ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪.4‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص ﻣﺮا ﺑﺮاي ﺻﺎف ﻛﺮدن و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻗﺒﺮﻫﺎ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﻣﺠﺴﻤﻪﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.5‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻔﺖ ﭼﻴﺰ زﻳﺮ ﺟﺰو‬

‫‪ −١‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر )‪.(٢١٧/١‬‬
‫‪ −٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٢١٠/٣‬ﲥﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎﻡ )‪ ,(٤٦١/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٥٩/٧٣‬اﳌﺤﺎﺳﻦ )‪.(٦١٢/٢‬‬
‫‪ −٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٢١١/٣) ,(١٥٨/٥‬‬
‫‪ −٤‬ﻣﻦ ﻻﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪ ,(٣/٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٢٨/٧٣‬اﻷﻣﺎﻟﯽ ﻟﻠﺼﺪﻭﻕ )‪ ,(٤٢٢‬ﳎﻤﻮﻋﺔ ﻭراﻡ )‪.(٢٥٦/٢‬‬
‫‪ −٥‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٥٢٨/٦‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٢١١/٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٨٦/٧٦‬اﳌﺤﺎﺳﻦ )‪.(٦١٤/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١١٢‬‬

‫درآﻣﺪﻫﺎي ﺣﺮام ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ :‬رﺷﻮه ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﭘﺎداش ﻛﺎﻫﻦ‪،‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺳﮓ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮ و ‪.1 ...‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از رواﻳﺎت ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻨﻊﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮري ﻃﺒﺮﺳﻲ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﺣﻠﻲ در ﻛﺘﺎب )اﻟﻨﻬﺎﻳﻪ( ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن از اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺒﺮﻫﺎ ﮔﭻﻛﺎري ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻧﺸﺴﺘﻦ و ﻧﻮﺷﺘﻦ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ ﻧﻬﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﻮر ﺟﺰو زﻳﻨﺖﻫﺎي دﻧﻴﺎﺳﺖ و ﻣﺮده ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارد‪.2‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺎك روي ﻗﺒﺮ ﻣﺮده ﻗﺮار داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ روي ﻣﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.3‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬اﻣﺎﻣﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ؛ در ﺧﻼل ﻓﺘﺎواﻳﺸﺎن ﺑﺮ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﺮ دروغﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاي ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻗﺮآن و‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ آن ﺑﺰرﮔﻮاران اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻨﺎ روي ﻗﺒﺮﻫﺎ و ﮔﭻﻛﺎري آن ﻧﻬﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺑﻲواﺳﻄﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ اﺋﻤﻪ ‡ ﻧﻴﺰ ﻣﺮدم را از اﻳﻦ اﻣﻮر ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪان‬
‫ﻫﺸﺪار ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻃﻮاف ﻗﺒﺮﻫﺎ و ﺳﻔﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ زﻳﺎرت آﻧﻬﺎ ﺑﻪ رواﻳﺎت دروﻏﻴﻦ و داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻋﺠﻴﺒﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٣٤٧/٢‬‬
‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٣٤٧/٢‬‬
‫‪ −٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٢٠٢/٣‬‬
 ‫‪١١٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ وﻫﻢ وﺳﻮﺳﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ و دﻳﮕﺮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻴﺪروس و ﺑﺪوي و ‪ ...‬را ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﻲدارد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎي دروﻏﻴﻦ ﻳﺎ اوﻫﺎم و ﺧﻴﺎلﻫﺎي ﻋﻮام درﺑﺎرة ﺑﺮﻛﺖ‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊇∇∪ #Y‰tnr& «!$# yìtΒ (#θããô‰s? Ÿξsù ¬! y‰Éf≈|¡yϑø9$# βr&uρ‬اﻟﺠﻦ‪.(18 :‬‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﺴﺎﺟﺪ از آنِ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را ﺑﺎ ﺧﺪا ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫﴿&‪öΝà6è=yèôftƒuρ u™þθ¡9$# ß#ϱõ3tƒuρ çν%tæyŠ #sŒÎ) §sÜôÒßϑø9$# Ü=‹Ågä† ⎯¨Βr‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ «!$# yì¨Β ×µ≈s9Ï™r& 3 ÇÚö‘F{$# u™!$xn=äz‬اﻟﻨﻤﻞ‪.(62 :‬‬

‫»]آﻳﺎ ﺑﺖﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ[ ﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دﻋﺎى ﻣﻀﻄﺮ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﮔﺮﻓﺘﺎرى را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬و ﺷﻤﺎ را ﺧﻠﻔﺎى زﻣﻴﻦ ﻗﺮارﻣﻰدﻫﺪ؛ آﻳﺎ ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ؟!«‪.‬‬
‫﴿‪$¬Ηs>sù ( çν$−ƒÎ) HωÎ) tβθããô‰s? ⎯tΒ ¨≅|Ê Ìóst7ø9$# ’Îû •‘Ø9$# ãΝä3¡¡tΒ #sŒÎ)uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∉∠∪ #·‘θàx. ß⎯≈|¡ΡM}$# tβ%x.uρ 4 ÷Λä⎢ôÊz÷är& Îhy9ø9$# ’n<Î) ö/ä39¯gwΥ‬اﻹﺳﺮاء‪.(67 :‬‬

‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در درﻳﺎﻫﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲﻫﺎ ]و ﻣﺼﺎﻳﺐ[ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺪ ]و ﮔﺮﻓﺘﺎر‬

‫ﻃﻮﻓﺎنﻫﺎ و اﻣﻮاج ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ[‪ ،‬ﺟﺰ او‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ )ﺑﺮاى ﺣﻞ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد( ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻰ‬
‫ﻧﺠﺎت دﻫﺪ ]از ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ[ روي ﻣﻲﮔﺮداﻧﻴﺪ ]و اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻧﺎﺗﻮان و ﺑﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﻲﺟﺎن را ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﺪ[ و اﺻﻮﻻً اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺳﭙﺎس اﺳﺖ«‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻪ آن داﺳﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻗﺮآن ﻫﺴﺘﻨﺪ دل ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و راه روﺷﻨﻲ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺮور و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪة ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﺤﻤﺪ ص ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ را ﺑﺪان ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪...‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﻖ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ؟!‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١١٤‬‬

‫‪ .4‬دﻋﺎ و اﻧﻮاع آن‬

‫دﻋﺎ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺶ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻋﻢ از ﻃﻠﺐ ﻳﺎري و ﻛﻤﻚ ﻳﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫– ﻋﺰّ وﺟﻞّ – ﺑﺎﻋﺚ ﻗﺮب اﻟﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﻃﻠﺐ‪ ،‬و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺛﻮاب‪ ،‬ﺑﻴﻢ‬
‫از ﻋﺬاب و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي‪ ،‬و ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر را در ﺧﻮد ﻧﻬﻔﺘﻪ دارد‪ .‬دﻋﺎ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن و راﻫﻲ ﺑﺮاي اﻇﻬﺎر ﻋﺠﺰ و ﺿﻌﻒ ﺷﻜﺴﺖﺧﻮردﮔﺎن و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻌﺎدت‬
‫در دو دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪاري از دﻋﺎ را ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻏﻴﺮ‬
‫او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺮك ورزﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻋﺎ داراي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬از اﻧﻮاع آن دﻋﺎي ﺣﺮام و ﻣﺸﺮوع اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫در زﻳﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن آن ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬
‫دﻋﺎي ﻣﺸﺮوع دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮع اول‪ :‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻃﻠﺐ از او در اﻣﻮري ﻛﻪ ﻓﻘﻂ او ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ‡ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و اﻇﻬﺎر ﻋﺠﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ او را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺑﻌﺜﺖ‪ ،‬اﻋﺮاب‬
‫ﺧﺪاﻳﺸﺎن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم دﻋﺎ ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﺷﺎن و ﺧﺪاوﻧﺪ واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺻﺎﻟﺤﺎن و ‪ ...‬ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻠﻤﻲ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪ و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﺑﺪون ﻗﺮار دادن واﺳﻄﻪ و ﺷﻔﻴﻊ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل اﻳﻦ دﻋﺎ ﺑﺎ‬
‫﴿‪βr&uρ‬‬ ‫ﻫﺪف اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ ﻳﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن و ‪ ...‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
 ‫‪١١٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪) .﴾ ∩⊇∇∪ #Y‰tnr& «!$# yìtΒ (#θããô‰s? Ÿξsù ¬! y‰Éf≈|¡yϑø9$#‬اﻟﺠﻦ‪.(18 :‬‬

‫»ﻣﺴﺎﺟﺪ از آنِ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را ﺑﺎ ﺧﺪا ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫﴿‪⎯ϵÎ/ …çµs9 z⎯≈yδöç/ Ÿω tyz#u™ $·γ≈s9Î) «!$# yìtΒ äíô‰tƒ ⎯tΒuρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊇∠∪ tβρãÏ≈s3ø9$# ßxÎ=øムŸω …絯ΡÎ) 4 ÿ⎯ϵÎn/u‘ y‰ΖÏã …çµç/$|¡Ïm $yϑ¯ΡÎ*sù‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.(117 :‬‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ آن ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎب او ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻛﺎﻓﺮان رﺳﺘﮕﺎر‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ]ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن رﺳﺘﮕﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ[«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊄⊃∪ #Y‰tnr& ÿ⎯ϵÎ/ à8Îõ°é& Iωuρ ’În1u‘ (#θãã÷Šr& !$yϑ¯ΡÎ) ö≅è%‬اﻟﺠﻦ‪.(20 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرم را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ )و ﻓﻘﻂ او را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻢ( و ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺲ را ﺷﺮﻳﻚ او ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻢ«‪.‬‬
‫﴿&‪) .﴾ u™þθ¡9$# ß#ϱõ3tƒuρ çν%tæyŠ #sŒÎ) §sÜôÒßϑø9$# Ü=‹Ågä† ⎯¨Βr‬اﻟﻨﻤﻞ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪.(62‬‬
‫»]آﻳﺎ ﺑﺖﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ[ ﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دﻋﺎى ﻣﻀﻄﺮ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﮔﺮﻓﺘﺎرى را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻰﺳﺎزد؟!«‪.‬‬
‫﴿)‪.﴾ ∩∈∪ Ú⎥⎫ÏètGó¡nΣ y‚$−ƒÎ)uρ ߉ç7÷ètΡ x‚$−ƒÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﻔﺎﺗﺤﻪ‪.(5 :‬‬
‫»ﻓﻘﻂ ﺗﻮ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﻢ و ﺗﻨﻬﺎ از ﺗﻮ ﻳﺎري ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﻢ«‪.‬‬
‫﴿)‪øŒÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ و ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ و ﻳﺎري ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫@‪) .﴾ öΝà6s9 z>$yftFó™$$sù öΝä3−/u‘ tβθèW‹ÉótGó¡n‬اﻷﻧﻔﺎل‪.(9 :‬‬

‫»]اي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد آورﻳﺪ[ زﻣﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ]در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﺪر از ﺷﺪت‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١١٦‬‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ[ از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ و ﻳﺎري ﻣﻲﻧﻤﻮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫﴿‪) .﴾ ∩⊇∪ È,n=xø9$# Éb>tÎ/ èŒθããr& ö≅è%‬اﻟﻔﻠﻖ‪.(1 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﮕﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﭙﻴﺪهدم«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس م در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺮدﺳﺎل ﺑﻮد – اﺻﻮل ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫را ﻳﺎد داد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﭘﺴﺮ آﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺎﻣﻮزم ﻛﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺗﻮ را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻦ و ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﻴﺎور ﺗﺎ ﻫﻤﻮاره او را در ﻛﻨﺎر‬
‫ﺧﻮد ﺑﻴﺎﺑﻲ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﺷﻲ و ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﺗﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺎﺋﺐ از ﺗﻮ ﻳﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﭼﻴﺰي ﺧﻮاﺳﺘﻲ ]ﻓﻘﻂ[ از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻦ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺎه درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮدي ]ﻓﻘﻂ[ از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎري و ﻣﺴﺎﻋﺪت ﺑﺠﻮي‪.1‬‬
‫ﻧﻮع دوم‪ :‬درﺧﻮاﺳﺖ دﻋﺎ ﻛﺮدن از ﻓﺮدي ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﻴﺎت اﺳﺖ درﺑﺎرة‬
‫اﻣﻮري ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد از ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ ﻛﻪ در‬
‫ﺣﺎل ﺣﻴﺎت اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ درﺑﺎره اﻣﻮر دﻳﻨﻲ ﻳﺎ دﻧﻴﻮي ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر‬
‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً از او ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ﻧﻤﺎزش ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﺞ ﺑﺮاي او‬
‫دﻋﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ او را از ﺷﺮ ﺟﺎﻧﻮر درﻧﺪهاي‪ ،‬ﻳﺎ ﻏﺮق ﺷﺪن ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪ .‬ﻳﺎ از او ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺶ ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﺷﺮ آزار دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد‬
‫ﺗﺎ از او دﻓﺎع ﻛﻨﺪ و ‪. ...‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (١٣٨/٧٩‬ﻭ ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٤٢٦/٢‬‬

 ‫‪١١٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺷﺮع ﻣﻘﺪس اﻳﻦ اﻣﻮر را ﺟﺎﻳﺰ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺮط ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺮد دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه در ﺣﺎل ﺣﻴﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻓﺮد دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه در آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬وي ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ و آن ﻛﺎر ﻧﻴﺰ در ﺣﺪ ﺗﻮان ﺑﺸﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫﴿‪(#θçΡuρ$yès? Ÿωuρ ( 3“uθø)−G9$#uρ ÎhÉ9ø9$# ’n?tã (#θçΡuρ$yès?uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ Èβ≡uρô‰ãèø9$#uρ ÉΟøOM}$# ’n?tã‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(2 :‬‬

‫»در راه ﻧﻴﻜﻲ و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻳﺎري و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را‬
‫در راه ﺗﺠﺎوز و ﺳﺘﻤﮕﺮي ﻳﺎري و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻜﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪’n?tã ⎯ϵÏGyè‹Ï© ⎯ÏΒ “Ï%©!$# çµsW≈tótGó™$$sù‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺼﻪ ﻣﻮﺳﻲ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ⎯ÍνÍiρ߉tã ô⎯ÏΒ “Ï%©!$#‬اﻟﻘﺼﺺ‪.(15 :‬‬

‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ او ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺑﻮد‪ ،‬از او ]ﻣﻮﺳﻲ‬

‫؛[ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ«‪.‬‬
‫دﻋﺎي ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ آن ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺨﻠﻮق در اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮدي ﻛﻪ اوﻟﻴﺎء و ﺻﺎﻟﺤﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻓﺮاد زﻧﺪه ﻏﺎﻳﺐ را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ و ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮد از ﻗﺒﻴﻞ ﺷﻔﺎي‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬رﻫﺎﻳﻲ از ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎ و دﻓﻊ ﺿﺮر را از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺷﺮك اﻛﺒﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﻮر ﺗﺮك ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺎل‪ ،‬وﻫﻤﻲ ﻳﺎ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ زﻳﺎرت ﻗﺒﻮر اوﻟﻴﺎء و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١١٨‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ آن اﻣﻮات آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻏﻢﻫﺎ و اﺣﺰان از اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر از اﻋﺮاب ﺟﺎﻫﻠﻲ‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ آﻧﻬﺎ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺴﺘﻤﺴﻚ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻗﺮآن ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻣﻲﻧﻬﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ در آﻳﺎت زﻳﺮ ﺗﺄﻣﻞ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫﴿)‪( öΝà6ä9$sWøΒr& îŠ$t6Ïã «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ šχθããô‰s? t⎦⎪Ï%©!$# ¨βÎ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇®⊆∪ t⎦⎫Ï%ω≈|¹ óΟçFΖä. βÎ) óΟà6s9 (#θç6‹ÉftGó¡uŠù=sù öΝèδθãã÷Š$$sù‬اﻷﻋﺮاف‪.(194 :‬‬

‫»آﻧﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ )و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻰ ﻫﻤﭽﻮن‬

‫ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫دﻫﻨﺪ )و ﺗﻘﺎﺿﺎﻳﺘﺎن را ﺑﺮآورﻧﺪ(«‪.‬‬
‫﴿‪$\↔ø‹x© tβθà)è=øƒs† Ÿω «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ tβθããô‰tƒ š⎥⎪Ï%©!$#uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄⊃∪ šχθà)n=øƒä† öΝèδuρ‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(20 :‬‬

‫»ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰى را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻗﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪tβθããô‰tƒ ©ÉL©9$# ãΝåκçJyγÏ9#u™ öΝåκ÷]tã ôMuΖøîr& !$yϑsù‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ‬ﻫﻮد‪.(101 :‬‬

‫»ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬

‫ﺳﻮدي ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻛﻤﻜﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﻮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ آن ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎ را آﻟﻬﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن را از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻮﺣﺪ‪‬ان ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
 ‫‪١١٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬و ﻣﻌﻨﺎي »ﻣﻦ دون اﷲ« ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺷﺄن و ﻣﻨﺰﻟﺖ آن‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا از ﻟﻔﻆ »اﻷدون« ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ از ﺟﻬﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.1‬‬
‫﴿‪«!$# z⎯ÏΒ ’ÎΤuÅgä† ⎯s9 ’ÎoΤÎ) ≅è%‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾ ∩⊄⊄∪ #´‰ystGù=ãΒ ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏΒ y‰É`r& ô⎯s9uρ Ó‰tnr‬اﻟﺠﻦ‪.(22 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪) :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻢ( ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻣﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ او‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ ﺟﺰ او ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ ﻳﻜﻲ از دﻫﻬﺎ آﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ و وﺿﻮح ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺳﻼم واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺪا را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻧﺴﺎن را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و‬
‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺪو ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺠﺎم دادن اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ و ﺑﺪون‬
‫ﺷﻔﻴﻊ و واﺳﻄﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.2‬‬
‫را‬ ‫﴿‪) .﴾ ∩⊄⊇⊆∪ š⎥⎫Î/tø%F{$# y7s?uϱtã ö‘É‹Ρr&uρ‬اﻟﺸﻌﺮاء‪.(214 :‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻳﻪ‬
‫ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮ روي ﻛﻮه ﺻﻔﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﺧﺎﻧﻮاده و ﺧﻮﻳﺸﺎن را‬
‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اي ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠّﺐ‪ ،‬اي ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ‪ ،‬اي ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف‪ ،‬اي‬
‫ﺑﻨﻲ ﻗﺼﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن را از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻢ‪ .‬اي ﻋﺒﺎس ﻋﻤﻮي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اي ﺻﻔﻴﻪ ﻋﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اي‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﻣﺮد و زﻧﻲ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﺪا زد«‪.3‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺘﺒﻴﺎﻥ )‪ ,(٦٢/٦‬ﺗﻔﺴﲑاﳌﻴﺰاﻥ )‪.(٣/١١‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻜﺎﺷﻒ )‪.(٤٤١/٧‬‬
‫‪ −٣‬ارﺷﺎداﻟﻘﻠﻮب )‪.(٣٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٢٠‬‬

‫اﻳﻦ ﻫﺸﺪار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان و اﻣﺘﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت‪،‬‬

‫اﻳﺸﺎن را ﻣﻌﺒﻮدى ﺑﺪاﻧﻨﺪ و او را ﺷﻔﻴﻊ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﻔﺎر ﻗﺮﻳﺶ اﻓﺮاد‬
‫ﺻﺎﻟﺢ را واﺳﻄﻪ و ﺷﻔﻴﻊ ﻗﺮار ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻋﻴﺴﻲ ؛ را واﺳﻄﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن و ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺋﻤﻪ ‡ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮ ﻧﺼﻴﺤﺖ‬
‫و آﻣﻮزش ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم‪ :‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮي دﻋﺎي ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺑﺮ دﻋﺎي ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺗﺮي‬
‫ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و دﻋﺎ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا دﻋﺎ ﻫﻤﺎن ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿)‪.﴾ ∩∉⊃∪ š⎥⎪ÌÅz#yŠ tΛ©⎝yγy_ tβθè=äzô‰u‹y™ ’ÎAyŠ$t6Ïã ô⎯tã tβρçÉ9õ3tGó¡o„ š⎥⎪Ï%©!$# t¨βÎ‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)ﻏﺎﻓﺮ‪.(60 :‬‬
‫»ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از ﻋﺒﺎدت ﻣﻦ ﺗﻜﺒﺮ ﻣﻰورزﻧﺪ ﺑﻪ زودى ﺑﺎ ذﻟﺖ وارد دوزخ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ 4ö/ä3s9 ó=ÉftGó™r& þ’ÎΤθãã÷Š$#‬ﻏﺎﻓﺮ‪.(60 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ )دﻋﺎى( ﺷﻤﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮم«‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا او را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻦ‪ ،‬ﭘﺎك و‬
‫ﺑﺰرگ و ﻣﻨﺰّه ﺑﺪان‪ ،‬ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ و ‪ ...‬ﺑﮕﻮ‪ .‬ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺻﻠﻮات ﺑﻔﺮﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻧﭽﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاه ﺑﻪ ﺗﻮ داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ اﺋﻤﻪ دوﺳﺘﺪاراﻧﺸﺎن را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﻋﺎ در ﻧﻈﺮ ﭘﺮودﮔﺎر ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻋﻈﻴﻢ و ﺑﺎاﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(٣٤١/٣‬‬
 ‫‪١٢١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪@åßûß@åß@bßë@ñ…bjÈÛa@Čƒß@õbdžÛaD :‬‬

‫‪@bČßgë@LñŠŁa@¿@éÛ@flÝu‬‬
‫‪Ş ûfl íŽ@ëc@bîã†Ûa@¿@éÛ@Ýȯ@žæc@bČßg@LéÛ@fllbvna@üg@a@ìdží‬‬
‫‪@ZCáqf¶@ŽÊ†í@@bß@bÇ…@bß@‰†Ôi@éiìã‡@åß@éäÇ@flŠÐ Ø íŽ@æc‬‬
‫»دﻋﺎ ﻛﺮدن ﻣﻐﺰ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬دﻋﺎي او‬
‫ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ در دﻧﻴﺎ ﺑﺪو ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ در آﺧﺮت‪ ،‬و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازهاي ﻛﻪ دﻋﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﻣﻲآﻣﺮزد و ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻣﻮر ﮔﻨﺎه ]و ﺣﺮام[ دﻋﺎ ﻧﻨﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ«‪.1‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@áØmbČàÜß@ ¿@éîÛg@aëû¦aë@áØvöaìy@¿@a@µg@aìÇŒÏaD :‬‬
‫‪» ZCñ…bjÈÛa@Čƒß@õbÇȆÛa@ŞæhÏ@LêìÇ…aë@éîÛg@aìÇŠšmë‬ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺘﺎن در ﭘﻴﺸﮕﺎه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و در ﺳﺨﺘﻲﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﺪو ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻋﺠﺰ‬
‫و ﻻﺑﻪ ﻛﻨﻴﺪ و او را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا دﻋﺎ ﻣﻐﺰ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ«‪.2‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» ZC†ć yc@õbdžÛa@Éß@ ÙÜèí@üë@ñ…bjÈÛa@ƒß@õbdžÛaD :‬دﻋﺎ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﻐﺰ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﺎ دﻋﺎ ﻛﺮدن ﻫﻼك و ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﻲﺷﻮد)ﻳﻌﻨﻰ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ او را در ﺟﺎﻫﺎى ﺧﻄﺮ و ﻓﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪه ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ(«‪.3‬‬
‫ﭘﺲ دﻋﺎ ﺑﺮاي ﻗﻀﺎي ﻧﻴﺎزﻫﺎ و رﻓﻊ ﻣﺼﺎﺋﺐ و ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪه و ﻣﻮﻻ و‬
‫ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎرش ﭼﻪ ﻋﻤﻞ آﺳﺎن‪ ،‬راه ﻧﺰدﻳﻚ و ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬راﻫﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮف اﻣﻮال‪ ،‬ﻃﻲ ﻛﺮدن ﻣﺴﺎﻓﺖ و اﻧﺘﺨﺎب واﺳﻄﻪ ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ .5‬ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٢٧/٧‬‬
‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١٧٤/٥‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٠٠/٩٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٢٢‬‬

‫ﺗﻮﺳﻞ‪ :‬ﻣﺼﺪر ﺗَﻮ‪‬ﺳ‪‬ﻞَ ﻳ‪‬ﺘَﻮ‪‬ﺳ‪‬ﻞُ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻧﺘﺨﺎب وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺻﻞ آن ﻗﺼﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺳﻞ دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺸﺮوع و ﻣﻤﻨﻮع‪.‬‬
‫ﻧﻮع اول‪ :‬ﺗﻮﺳﻞ ﻣﺸﺮوع‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞّ – آن را ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ دوﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدارد‪ ،‬اﻣﻮر زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ او‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ او‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّ وﺟﻞ –‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻛﺎت‪ ،‬روزه‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت‪ ،‬ﺗﺮك ﻣﺤﺮّﻣﺎت‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از‬
‫اﻣﻮر ﻧﻬﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ او ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺒﺎرﻛﺶ‪ ،‬ﺻﻔﺎت واﻻﻳﺶ و ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﺎي ﻣﻦ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﻨﺪ ﻣﻦ در ﻛﻤﻴﻦ او ﻧﺸﺴﺘﻪام ﺗﺎ ﺑﺎ او ﺑﻪ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﭙﺮدازم‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻛﺮدهام ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ او ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮاﻓﻞ و ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ او را‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺪارم‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه او را دوﺳﺖ ﺑﺪارم ﮔﻮش او ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آن‬
‫ﻣﻲﺷﻨﻮد‪ ،‬ﭼﺸﻢ او ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و دﺳﺖ او ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭘﺎي او‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن راه ﻣﻲرود‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬دﻋﺎي او را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ‬
‫از ﻣﻦ ]ﭼﻴﺰي[ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪] ،‬آن را[ ﺑﺪو ﺧﻮاﻫﻢ داد ‪.1 ...‬‬
‫اﻳﻦ دﻋﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻣﻲﺷﻮد و درﺧﻮاﺳﺖ وﻟﻲ دوﺳﺘﺪار ﺧﺪاوﻧﺪ و‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٥٨/٣‬اﳌﺆﻣﻦ )‪ ,(٣٢‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(١٠٣/٤‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار )‪ ,(٣١/٨٤‬اﻟﻜﺎﻓﯽ‬

‫)‪.(٣٥٢/٢‬‬
 ‫‪١٢٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻋﻤﻞﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن او اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﻮﺳﻞ ﻣﺸﺮوع اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺮﻏﻴﺐ‬
‫﴿‪ϵø‹s9Î) (#þθäótGö/$#uρ ©!$# (#θà)®?$# (#θãΖtΒ#u™ š⎥⎪Ï%©!$# $y㕃r'¯≈tƒ‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲداﻧﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾s's#‹Å™uθø9$#‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(35 :‬‬

‫»اي ﻣﺆﻣﻨﺎن از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ]و از اواﻣﺮ او اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ و از ﻧﻮاﻫﻲ او اﺟﺘﻨﺎب‬

‫ورزﻳﺪ[ و ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ ]ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت از اﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت‪،‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ[«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﻮﺳﻞ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺧﻴﺮات و اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ‪.1‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬آن ﻃﺎﻋﺎت و ﻋﺒﺎداﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺛﻮاب‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.2‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﻮاع ﺗﻮﺳﻞ ﻣﺸﺮوع ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻲﺟﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن‪:‬‬
‫آن ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‘§‪$oΨ−/u‘ 4 $¨ΨtΒ$t↔sù öΝä3În/tÎ/ (#θãΨÏΒ#u™ ÷βr& Ç⎯≈yϑƒM∼Ï9 “ÏŠ$oΨム$ZƒÏŠ$oΨãΒ $oΨ÷èÏϑy™ $oΨ¯ΡÎ) !$oΨ−/‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇®⊂∪ Í‘#tö/F{$# yìtΒ $oΨ©ùuθs?uρ $oΨÏ?$t↔Íh‹y™ $¨Ψtã öÏeŸ2uρ $oΨt/θçΡèŒ $uΖs9 öÏøî$$sù‬آل ﻋﻤﺮان‪.(193 :‬‬

‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﺎ ﺻﺪاى ﻣﻨﺎدى )ﺗﻮ( را ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن دﻋﻮت ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ‪:‬‬

‫»ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻳﺪ!« و ﻣﺎ اﻳﻤﺎن آوردﻳﻢ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎ را‬

‫‪ −١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٨٣/٦‬‬

‫‪ −٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ ﺷﱪ )‪ ,(١١٢/١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻮﺟﻴﺰ )‪.(٣٧٨/١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٢٤‬‬

‫ﺑﺒﺨﺶ! و ﺑﺪﻳﻬﺎى ﻣﺎ را ﺑﭙﻮﺷﺎن! و ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﻴﻜﺎن )و در ﻣﺴﻴﺮ آﻧﻬﺎ( ﺑﻤﻴﺮان«‪.‬‬

‫ب( ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻳﻜﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان در دﻋﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﺳﻞ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮاوان داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ ؛ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪z⎯ÏΒ àMΖà2 ’ÎoΤÎ) šoΨ≈ysö6ß™ |MΡr& HωÎ) tµ≈s9Î) Hω βr& ÏM≈yϑè=—à9$# ’Îû “yŠ$oΨsù‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.﴾ ∩∇∇∪ t⎦⎫ÏΖÏΒ÷σßϑø9$# ©Å√GçΡ šÏ9≡x‹x.uρ 4 ÉdΟtóø9$# z⎯ÏΒ çµ≈oΨø‹¯gwΥuρ …çµs9 $uΖö6yftGó™$$sù ∩∇∠∪ š⎥⎫ÏϑÎ=≈©à9$#‬‬
‫)اﻷﻧﺒﻴﺎء‪.(88-87 :‬‬
‫»ﺻﺪا زد‪)» :‬ﺧﺪاوﻧﺪا!( ﺟﺰ ﺗﻮ ﻣﻌﺒﻮدى ﻧﻴﺴﺖ! ﻣﻨﺰﻫﻰ ﺗﻮ! ﻣﻦ از ﺳﺘﻤﻜﺎران‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﺎ دﻋﺎى او را ﺑﻪ اﺟﺎﺑﺖ رﺳﺎﻧﺪﻳﻢ؛ و از آن اﻧﺪوه ﻧﺠﺎﺗﺶ ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ؛ و اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﻧﺠﺎت ﻣﻰدﻫﻴﻢ«‪.‬‬
‫ج( ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ﻣﺒﺎرك و ﺻﻔﺎت واﻻي ﭘﺮوردﮔﺎر‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ $pκÍ5 çνθãã÷Š$$sù 4©o_ó¡çtø:$# â™!$oÿôœF{$# ¬!uρ‬اﻷﻋﺮاف‪:‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(180‬‬
‫»و ﺑﺮاى ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻧﻴﻚ اﺳﺖ؛ ]ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻧﻲ و ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﺻﻔﺎت‬
‫دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺎﺟﺎت ﺧﻮﻳﺶ[‬
‫ﺧﺪا را ﺑﻪ آن )ﻧﺎﻣﻬﺎ( ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫‪» ZCs‬اي زﻧﺪه‬
‫‪Ž îž Ìč nfl‬‬
‫‪ž c@ Ù‬‬
‫‪ nčàfl y‬‬
‫‪ž Šfl ič@ŽâìîČÓ@bí@ ï‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در دﻋﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ş y@bíD :‬‬
‫و ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﺟﻬﺎن ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم«‪.1‬‬
‫‪» ZCóäfl‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‬
‫‪žz‬‬
‫‪Ž Û a@ Ù‬‬
‫‪ öčbflà‬‬
‫‪ž dič@ Ù‬‬
‫‪ Ûd ‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ž c@ ïğãg@ŞáèŽ ÜÛaD :‬‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(٥٦٢ ,٥٢٤/٢‬‬

 ‫‪١٢٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﺎمﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﺖ از ﺗﻮ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪ .1‬ﺳﭙﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻪات را ذﻛﺮ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫د( ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ‪:‬‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ‬
‫اﻣﺎﻧﺖ و ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن‪ ،‬و ‪ ...‬در ﻣﺤﻀﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻓﺮد ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ ﻓﻼن ﻛﺎر ﻣﺜﻼً‪ :‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻛﻤﻚ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ‪ ...‬را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮ اﻧﺠﺎم دادهام‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﻮد را ذﻛﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫ( ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻃﻠﺐ دﻋﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎراﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﻴﺎت‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫از اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮد ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ص آﻣﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻳﺎ دوﺳﺖ داري ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻴﻨﺎﻳﻲات را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ وﺿﻮ ﺑﮕﻴﺮ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ رو‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮت ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رﺣﻤﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ روي ﻣﻲآورم‪،‬‬
‫اي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاي ﺗﻮ رو ﻣﻲﻛﻨﻢ و از او ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﻣﺮا ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﻨﻮز آن ﺣﻀﺮت ص از ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﺮ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﻣﺮد ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ آﻣﺪ و در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﻨﺎﻳﺶ را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪه ﺑﻮد‪.2‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه ﺑﻮد ﺑﺮاي آن ﻓﺮد‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٧٨/٥‬‬
‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٣٩٠/٦‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٧٣/٨٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٢٦‬‬

‫ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ دﻋﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎي او را ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﻤﻮد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ آن ﻣﺮد‬

‫دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮدش دﻋﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ دﻋﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﺧﺪا روي‬
‫آورد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎي او را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻋﺎ ﻣﺨﺼﻮص زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎت ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﭘﺲ از‬
‫وﻓﺎت اﻳﺸﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع دﻋﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ و ﺻﺤﺎﺑﻪ ن اﻳﻦ ﻛﺎر را‬
‫ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ و اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﭘﺲ از آن ﺟﺮﻳﺎن از اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻨﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎره ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮد ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ اﻳﻦ ﻛﻼم را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و از ﻃﺮف ﺧﻮد‬
‫ﻧﮕﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻜﻪ آن را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد و آن دﻋﺎ را ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻤﻨﻮع‪:‬‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻤﻨﻮع آن ﻧﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻳﻦ ﻫﻴﭻ اﺻﻠﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫اﻓﺮاد ﻧﺎدان ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎي آن ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم‬
‫رﺳﻮل اﷲ ص ﺗﻮﺳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﻤﺪ و آل ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺮا‬
‫ﻋﻔﻮ ﻛﻦ« اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،1‬زﻳﺮا اﺻﺤﺎب و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﻳﻦ ﻛﺎر را‬
‫ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮاي ﺑﺎرش ﺑﺎران ﺑﻪ دﻋﺎي ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ س – ﻋﻤﻮي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص – در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه ﺑﻮد ﺗﻮﺳﻞ ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪.2‬‬

‫‪ −١‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﺳﻞ ﺑﺪﻋﺖآﻣﻴﺰ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﴍک ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ ﻭ آﻥ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﮔﲈﻥ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﻭاﺳﻄﻪ ﻧﻴﺎز‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ −٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪.(٤٤٩/١‬‬
 ‫‪١٢٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺳﻞ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺎه و ﻣﻨﺰﻟﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد اﻣﺮي ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺄن رﺳﻮل اﻛﺮم ص ﺑﺮ آﻧﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫آن را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺳﻞ ﻧﻤﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﺨﻠﻮق و آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪهاي ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺎﻟﻖ –‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن – ﺗﻮﺳﻞ ﺟﺴﺖ؟ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻓﻘﻂ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از راه راﺳﺖ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و از ﺟﻮاب ﺻﺤﻴﺢ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫اﻳﻦ اﻋﻤﺎل را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن را ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد از راه اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﻪ از ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺪاﻳﺖ دور اﺳﺖ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻨﺪهاي ﻛﻪ اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد و از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از آﻧﭽﻪ در آﺛﺎر و‬
‫رواﻳﺎت ﺻﺤﻴﺢ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﺷﻔﺎﻋﺖ‬
‫از اﻧﻮاع دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در رواﻳﺎت ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت‬
‫از واﺳﻄﻪﮔﺮي ﺑﺮاي ﻓﺮد دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻳﺎ دﻓﻊ ﺿﺮر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد‪ .‬ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻘﻴﺪه دارد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻋﻤﺎل ﺧﻴﺮ و ﺷﺮﺷﺎن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ دﺧﻮل در آﺗﺸﻨﺪ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬و ﺷﻬﺪا درﺑﺎرة ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﺸﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬روزه‪ ،‬ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن و‬
‫‪ ...‬ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺸﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ دو ﺷﺮط دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ دو ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫آن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫ﺷﺮط اول‪ :‬اذن ﭘﺮوردﮔﺎر‪:‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٢٨‬‬

‫﴿‪…çµs9 z©ÅÌu‘uρ ß⎯≈oΗ÷q§9$# ã&s! tβÏŒr& ô⎯tΒ ωÎ) èπyè≈x¤±9$# ßìxΖs? ω 7‹Í×tΒöθtƒ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊃®∪ Zωöθs%‬ﻃﻪ‪.(109 :‬‬

‫»در آن روز ﺷﻔﺎﻋﺖ ]ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ[ ﺳﻮدي ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ]ﺷﻔﺎﻋﺖ[ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻪ او اﺟﺎزه دﻫﺪ و ﮔﻔﺘﺎرش را ﺑﭙﺴﻨﺪد«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﻧﺎﺻﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم از ﺻﺪاي‬
‫ﻣﻨﺎدي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻪ در ﺻﻮر ﻣﻲدﻣﺪ و ﻫﻤﺎن اﺳﺮاﻓﻴﻞ اﺳﺖ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫دﻋﺎي دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه ﻫﻴﭻ اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻛﺴﻲ از آن ﻋﺪول ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺻﺪاﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﺳﻜﻮن و ﺳﻜﻮت ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺰ ﻧﺠﻮاﻳﻲ‬
‫از آﻧﺎن ﭼﻴﺰي ﺑﺮﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬و در آن روز ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻓﺎﻳﺪه و ﻧﻔﻌﻲ ﻧﺪارد‬
‫ﻣﮕﺮ آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او اﺟﺎزه ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﺪﻫﺪ و از ﮔﻔﺘﺎر او راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺻﺪ‪‬ﻳﻘﺎن و ﺷﻬﺪا‪.1‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﺟﺰ ﺑﻌﺪ از اذن‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺣﻖ ﺷﻔﺎﻋﺘﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ ⎯ϵÏΡøŒÎ*Î/ ωÎ) ÿ…çνy‰ΨÏã ßìxô±o„ “Ï%©!$# #sŒ ⎯tΒ‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(255 :‬‬

‫»ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻧﺰد او‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن او ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ؟«‪.‬‬

‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻃﻮﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ ﺷﻔﺎﻋﺖ دارﻧﺪ در‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺟﺰ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در آن اﻣﺮ ﺑﺪاﻧﻬﺎ اﺟﺎزه و دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪون اﺟﺎزه اﻗﺪام ﺑﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ – ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ‬

‫‪ −١‬ﳐﺘﴫ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٣٢٠/٢‬‬

 ‫‪١٢٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫در دﻧﻴﺎ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ – در ﻗﻴﺎﻣﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.1‬‬

‫واﺣﺴﺮﺗﺎ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون اذن ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺑﺮاي او ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻳﺎ او را ﻳﺎري ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪.﴾ tβθà)−Gtƒ öΝßγ¯=yè©9 Óì‹Ïx© Ÿωuρ @’Í<uρ ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏiΒ Οßγs9 }§øŠs9‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻷﻧﻌﺎم‪.(51 :‬‬
‫»)روزى ﻛﻪ در آن‪ (،‬ﻳﺎور و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و ﺷﻔﺎﻋﺖﻛﻨﻨﺪهاى ﺟﺰ او ) ﺧﺪا(‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرى ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ وﻻﻳﺖ را ﻓﻘﻂ از آن ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه در ﻗﺮآن ﻛﻪ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ را ﺑﺎ ﺻﻴﻐﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ آورده ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﺪان اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺧﺘﺼﺎص ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﻮارش ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﺲ از اذن ﭘﺮوردﮔﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.2‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اﻳﻦ آﻳﻪ آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﻔﺎﻋﺖ او‬
‫ﺑﻲﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﺼﻮد آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺲ ﺟﺰ ﺑﺎ اﺟﺎزة او ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.3‬‬
‫ﺷﺮط دوم‪ :‬رﺿﺎﻳﺖ از ﺷﻔﺎﻋﺖﻛﻨﻨﺪه و ﻓﺮدي ﻛﻪ درﺑﺎرة او ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫﴿‪.⎯ÏΒ ωÎ) $º↔ø‹x© öΝåκçJyè≈xx© ©Í_øóè? Ÿω ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# ’Îû 77n=¨Β ⎯ÏiΒ /x.uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺘﺒﻴﺎﻥ ﻓﯽ ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٣٠٨/٢‬‬

‫‪ −٢‬اﳉﺪﻳﺪ ﻓﯽ ﺗﻔﺴﲑاﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٣٤/٣‬‬
‫‪ −٣‬ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٩٢/٧‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊄∉∪ #©yÌötƒuρ â™!$t±o„ ⎯yϑÏ9 ª!$# tβsŒù'tƒ βr& ω÷èt/‬اﻟﻨﺠﻢ‪.(26 :‬‬

‫»و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ )ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺘﺸﺎن( ﺷﻔﺎﻋﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﻮدى‬
‫ﻧﺒﺨﺸﺪ ﻣﮕﺮ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ و راﺿﻰ ﺑﺎﺷﺪ اﺟﺎزه‬
‫)ﺷﻔﺎﻋﺖ( دﻫﺪ!«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن اذن و رﺿﺎﻳﺖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اذن ﻋﺒﺎرت از ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﺳﻮي اﺟﺎزه دﻫﻨﺪه اﺳﺖ و رﺿﺎﻳﺖ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻔﺲ ﻓﺮد ﺑﺎ آن اﻣﺮ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ درﺑﺎره اﻣﺮي اذن ﺑﺪون رﺿﺎﻳﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﺟﺰ ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻘﻮه إذن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺳﻴﺎق آﻳﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻴﺪه‬
‫ﻣﺸﺮﻛﺎن و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎن اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن از ﺳﻮي ﺧﻮدﺷﺎن و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – داراي ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﺷﻔﺎﻋﺖ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و از اﻳﻦ اﻣﺮ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ CõŽ b’ífl@ å‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ‪ž àfl Ûč D‬‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪارد ﺟﺰ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬و از آن اﻣﺮ رﺿﺎﻳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.1‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻔﺎﻋﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﮔﺮوه ﻣﻌﻴﻨﻲ داراي‬
‫اﻳﻦ ﺣﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬اﳌﻴﺰاﻥ ﻓﯽ ﺗﻔﺴﲑاﻟﻘﺮآﻥ )‪ ,(٤١/١٩‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊاﳉﻮاﻣﻊ )‪ ,(٦٢٠/٤‬ﻛﻨﺰاﻟﺪﻗﺎﺋﻖ )‪ ,(٤٩٧/٢١‬ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت‬

‫اﻟﺪرر )‪ ,(٢٧٢/١٠‬اﳉﺪﻳﺪ )‪.(٤٩/٧‬‬
 ‫‪١٣١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫﴿‪) .﴾ ∩⊆∇∪ t⎦⎫ÏèÏ≈¤±9$# èπyè≈xx© óΟßγãèxΖs? $yϑsù‬اﻟﻤﺪﺛﺮ‪.(48 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»از اﻳﻦ رو ﺷﻔﺎﻋﺖِ ﺷﻔﺎﻋﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺣﺎل آﻧﻬﺎ ﺳﻮدي ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺣﺎﺋﺮي ﻃﻬﺮاﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺪﻳﺸﺎن ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﻪ اذن ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﻪ ﺟﺎ‬
‫ﺑﻮدن آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﺳﻮي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺪو اﺟﺎزه داده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ آن را دارد اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺒﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻔﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺟﺎزه ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ را ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﻲ ﻫﻢ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‬
‫ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﻧﺎﺻﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺷﻔﺎﻋﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﻛﻔﺎر ﺳﻮدي‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣ‪‬ﻮﺣ‪‬ﺪ اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﻫﺮ ﺷﻔﺎﻋﺘﻲ ﻓﻘﻂ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‬
‫﴿‪°! ≅è%‬‬ ‫ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﺟﺎزه دﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ $YèŠÏΗsd èπyè≈x¤±9$#‬اﻟﺰﻣﺮ‪» .(44 :‬ﺑﮕﻮ‪» :‬ﺗﻤﺎم ﺷﻔﺎﻋﺖ از آن ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺟﺰ ﺑﺎ اﺟﺎزه و اذن او ﺷﻔﺎﻋﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺣﻖ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ از آن اوﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎره اﻣﻮرش ﺟﺰ ﺑﺎ اذن و رﺿﺎﻳﺖ او ﺳﺨﻦ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪.(٢٩٩/١١‬‬

‫‪ −٢‬ﳐﺘﴫ ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٤٩٦/٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٣٢‬‬

‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا زﻣﺎم ﻫﻤﻪ اﻣﻮر در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ‪.1‬‬

‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﻣﺪرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﺑﺮ آن ﺷﻔﻴﻌﺎن از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﮔﻤﺮاﻫﻲ و اﻧﺤﺮاﻓﻲ را ﻛﻪ ﺑﺪان دﭼﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮدي‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﻧﺤﺮاف و ﮔﻤﺮاﻫﻲاش را ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻳﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫﴿&‪öθs9uρr‬‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ رد‪ ‬ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ šχθè=É)÷ètƒ Ÿωuρ $\↔ø‹x© tβθä3Î=ôϑtƒ Ÿω (#θçΡ$Ÿ2‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(43 :‬‬

‫»آﻳﺎ )از آﻧﻬﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻰﻃﻠﺒﻴﺪ( ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻟﻚ ﭼﻴﺰى ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ و درك و‬
‫ﺷﻌﻮرى ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟!«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻔﻊ ﻳﺎ ﺿﺮر ﻧﺒﻮده و اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ ﻳﺎ اﻣﻮر‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ از آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ از آن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺟﻞّ وﻋﻼ – اﺳﺖ؛ ﴿‪» :﴾ šχθè=É)÷ètƒ Ÿωuρ‬و ﻓﻬﻢ و ﺷﻌﻮري ﻧﺪارﻧﺪ«‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻋﻘﻠﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮﺧﻼف رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ اﻣﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﻮان و ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺷﻔﻴﻊ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖﻛﻨﻨﺪه ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اراده و اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزه او ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ از ﻋﺬاب اﻟﻬﻲ‬
‫ﺑﮕﺮﻳﺰد ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد‪ .‬زﻳﺮا ﺟﺰ او ﻫﻴﭻ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه دﻳﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑاﳉﺪﻳﺪ )‪ ,(١٧١/٦‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺘﺒﻴﺎﻥ )‪.(٣٣/٩‬‬

 ‫‪١٣٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزﻧﺪهاي ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎن‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻋﺎدت دارد ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ آن‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪﺗﺮاﺷﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او را از‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺶ ﻧﺠﺎت ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮ‬
‫ﻣﻲروي؟ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﺑﻴﺎ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻴﺎ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻘﻂ ﻣﻦ آن ﻛﺴﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را از ﮔﻨﺎﻫﺖ ﻧﺠﺎت ﻣﻲدﻫﻢ‪ ،‬ﻧﻪ آن ﺷﻔﺎﻋﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و آن ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت‬
‫و دﻟﻴﻞﺗﺮاﺷﻲﻫﺎ‪ .‬ﭘﺲ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﻴﻊ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا او ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اوﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن را اداره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي اوﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺣﺴﺎب دﻗﻴﻖ و ﭘﺎداش ﻛﺎﻣﻞ در ﻧﺰد اوﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻗﺪ و ﺑﺎرﮔﺎه اوﻟﻴﺎ‬
‫و اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن را ﻣﻲﻃﻠﺒﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ و ﻣﺤﺒﺖ آن اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و)ﺑﻪ‬
‫ﮔﻤﺎن ﺧﻮدﺷﺎن( ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮآورده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻫﻴﭻ واﺳﻄﻪاي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و‬
‫ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺸﻜﻼت را از ﭘﻴﺶ رو ﺑﺮ دارد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﺨﻦ اﻓﺮاد درﻣﺎﻧﺪه‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺎزﺷﺎن را ﺑﺮآوره ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺣﻜﻤﺘﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ذات‬
‫اﻗﺪس اﻟﻬﻲ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ آن دﻋﺎ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﺟﺎﺑﺖ آن را ﺑﻪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫واﮔﺬارد‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻼ و ﺷﺮي را ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي دﻓﻊ آن دﻋﺎ ﻣﻲﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫او دﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻋﺎ ﻛﺮدن و ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻓﻮق‪ ،‬ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٤٩٨/١١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٣٤‬‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪’ÎAyŠ$t6Ïã ô⎯tã tβρçÉ9õ3tGó¡o„ š⎥⎪Ï%©!$# ¨βÎ) 4ö/ä3s9 ó=ÉftGó™r& þ’ÎΤθãã÷Š$# ãΝà6š/u‘ þtΑ$s%uρ﴿ :‬‬

‫™‪) .﴾ ∩∉⊃∪ š⎥⎪ÌÅz#yŠ tΛ©⎝yγy_ tβθè=äzô‰u‹y‬ﻏﺎﻓﺮ‪.(60 :‬‬

‫»ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ )دﻋﺎى( ﺷﻤﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮم! ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬
‫از ﻋﺒﺎدت ﻣﻦ ﺗﻜﺒﺮ ﻣﻰورزﻧﺪ ﺑﻪ زودى ﺑﺎ ذﻟﺖ وارد دوزخ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ!«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ آﻳﻪ دﻋﺎ را ﻋﺒﺎدت ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ وﺿﻌﻴﺖ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻣﺰار و ﻗﺒﻮر ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺻﺎﻟﺤﺎن و ‪ ...‬ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻴﺴﻲ ؛ را ﺷﻔﻴﻊ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و او را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ و اﻋﺮاب ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﺔ ﺿﺮﻳﺢ و ﻣﺠﺴﻤﺔ اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻘﺮب ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺷﻔﻴﻊ‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫﴿‪⎯ÏΒ χρ߉ç7÷ètƒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺮدم را ﭼﻨﻴﻦ وﺻﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪.﴾ «!$# y‰ΨÏã $tΡàσ¯≈yèxä© Ï™Iωàσ¯≈yδ šχθä9θà)tƒuρ óΟßγãèxΖtƒ Ÿωuρ öΝèδ•ÛØo„ Ÿω $tΒ «!$# Âχρߊ‬‬
‫)ﻳﻮﻧﺲ‪.(18 :‬‬
‫» آﻧﻬﺎ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ را ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن زﻳﺎن ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ‬
‫ﺳﻮدى ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ؛ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﺷﻔﻴﻌﺎن ﻣﺎ ﻧﺰد ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ!«‪.‬‬
‫﴿‪©!$# šχθä↔Îm6uΖè?r& ö≅è%‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه آﻧﺎن را اﺷﺘﺒﺎه داﻧﺴﺘﻪ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪.﴾ ∩⊇∇∪ šχθä.Îô³ç„ $£ϑtã 4’n?≈yès?uρ …çµoΨ≈ysö7ß™ 4 ÇÚö‘F{$# ’Îû Ÿωuρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# ’Îû ãΝn=÷ètƒ Ÿω $yϑÎ/‬‬
‫)ﻳﻮﻧﺲ‪.(18 :‬‬
‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬آﻳﺎ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﭼﻴﺰى ﺧﺒﺮ ﻣﻰدﻫﻴﺪ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺳﺮاغ‬
‫ﻧﺪارد؟!« ﻣﻨﺰه اﺳﺖ او‪ ،‬و ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ از آن ﻫﻤﺘﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ و ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺮدم را ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي او ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻫﻴﭻ اﻣﺮي از اﻣﻮر ﺑﻨﺪﮔﺎن از ﻋﻠﻢ او ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ‬
 ‫‪١٣٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ واﺳﻄﻪ ﻗﺮاردادن اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ و ‪ ...‬را از ﺳﻮي ﺑﻨﺪﮔﺎن اﺷﺘﺒﺎه و ﺣﺮام‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻧﻔﻊ‪ ،‬ﻳﺎ دﻓﻊ ﺿﺮر از ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺎن از ﺧﻮف و ﺑﻴﻢ ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻜﺸﺎن ﺑﺪو‬
‫﴿‪Ÿξsù ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏiΒ ΟçFôϑtãy— t⎦⎪Ï%©!$# (#θãã÷Š$# È≅è%‬‬ ‫ﺗﻘﺮب ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪šχθäótGö6tƒ šχθããô‰tƒ t⎦⎪Ï%©!$# y7Íׯ≈s9'ρé& ∩∈∉∪ ¸ξƒÈθøtrB Ÿωuρ öΝä3Ψtã Îh‘Ø9$# y#ô±x. šχθä3Î=ôϑtƒ‬‬

‫)‪y7În/u‘ z>#x‹tã ¨βÎ) 4 ÿ…çµt/#x‹tã šχθèù$sƒs†uρ …çµtGyϑômu‘ tβθã_ötƒuρ Ü>tø%r& öΝåκš‰r& s's#‹Å™uθø9$# ÞΟÎγÎn/u‘ 4’n<Î‬‬

‫‪) .﴾ ∩∈∠∪ #Y‘ρä‹øtxΧ tβ%x.‬اﻹﺳﺮاء‪.(57-56 :‬‬

‫»]اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن[ ﺑﮕﻮ‪» :‬ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا )ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮد(‬

‫ﻣﻰﭘﻨﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ! آﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﻜﻠﻰ را از ﺷﻤﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮى در آن اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ آﻧﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن وﺳﻴﻠﻪاى‬
‫)ﺑﺮاى ﺗﻘﺮب( ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻰﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪاى ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ؛ و ﺑﻪ‬
‫رﺣﻤﺖ او اﻣﻴﺪوارﻧﺪ؛ و از ﻋﺬاب او ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻋﺬاب ﭘﺮوردﮔﺎرت‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره در ﺧﻮر ﭘﺮﻫﻴﺰ و وﺣﺸﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﺎج ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻨﺎﺑﺬي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺖﻫﺎ و ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻧﺎن از اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و آرا و ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪي ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ رﻫﺒﺮي دﻧﻴﻮي‬
‫و اﺧﺮوي آﻧﺎن ﻣﻨﺼﻮب ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮدن ﻋﺒﺎدت‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﻔﻲ ﻧﻔﻊ و ﺿﺮر ﻧﻔﻲ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻔﻊ و ﺿﺮرش‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ از آﻧﭽﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻣﻮر دﻧﻴﺎﻳﻲﺷﺎن ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭘﺮﺳﺘﺶ آن ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺪاﻧﻬﺎ زﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٣٦‬‬

‫»اﻳﻨﺎن ﺷﻔﻴﻌﺎن ﻣﺎ ﻧﺰد‬ ‫﴿‪) .﴾ «!$# y‰ΨÏã $tΡàσ¯≈yèxä© Ï™Iωàσ¯≈yδ‬ﻳﻮﻧﺲ‪.(18 :‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺘﻬﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺎﺋﺒﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺷﻔﻴﻌﺎن ﻣﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎه‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ از ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬زرﺗﺸﺘﻴﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آﺗﺶ ﺑﺮاي ﻣﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﻔﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از رﻫﺒﺮان ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ دﻳﻨﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آﻧﻬﺎ واﺳﻄﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﭘﺮوردﮔﺎر و وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻘﺮب و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪ و واﺳﻄﻪ ﺷﻴﻄﺎن و ﺳﺒﺐ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ و آﺗﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫آﻧﻬﺎ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺒﺎدت ﻛﺮدن آن ﺑﺖﻫﺎ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و آن ﺑﺖﻫﺎ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺟﺎزه ﻋﺒﺎدت آﻧﻬﺎ را داده اﺳﺖ‪ ،‬و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﻔﺎﻋﺖ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ آن ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎﻃﻞ و زﺷﺘﺸﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻜﺮﻳﻢ و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﺷﺘﻲ‬
‫ﻋﻘﻴﺪه و ﻋﻤﻞ در آﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.2‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ آن ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺎرة ﻋﻘﻴﺪه ﺻﺤﻴﺢ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ آن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ را‬
‫از آﺗﺶ دوزخ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪ .‬اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دوﺳﺘﺪار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻮارش‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺑﻴﺎﻥ اﻟﺴﻌﺎدة )‪.(٢٩٦/٢‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑاﳉﺪﻳﺪ )‪.(٤١١/٣‬‬
 ‫‪١٣٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﺴﺘﻲ آﻳﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ را از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ از‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ را ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺪارﻧﺪ؟‬
‫‪ .7‬دﺷﻨﺎم دادن ﺑﻪ روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺎد و ‪...‬‬
‫از اﻣﻮري ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﺎدت ﺑﺪان دﭼﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ و آن اﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻘﺺ ﺗﻮﺣﻴﺪ و زﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺎد‬
‫و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﻴﺎء و اﻣﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺬﻣﺖ ﻛﺮدن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‪،‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﺼﺮﻓﻲ در اداره ﺟﻬﺎن ﻧﺪارﻧﺪ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻣﺬﻣﺖ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا ﻓﻘﻂ او آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﺟﻬﺎن و‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دﻫﻨﺪه و اداره ﻛﻨﻨﺪه آن اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻲ در ﭘﻲ آﻣﺪن‬
‫ﺷﺐ و روزﻫﺎ ﻫﻼك ﺷﺪن را ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪$tΒuρ $u‹øtwΥuρ ßNθßϑtΡ $u‹÷Ρ‘‰9$# $uΖè?$uŠym ωÎ) }‘Ïδ $tΒ #θä9$s%uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ #sŒÎ)uρ ∩⊄⊆∪ tβθ‘ΖÝàtƒ ωÎ) öΛèε ÷βÎ) ( AΟù=Ïæ ô⎯ÏΒ y7Ï9≡x‹Î/ Μçλm; $tΒuρ 4 ã÷δ¤$!$# ωÎ) !$uΖä3Î=öκç‰‬اﻟﺠﺎﺛﻴﻪ‪.(24 :‬‬

‫»]ﻣﻨﻜﺮان رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ[ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺟﺰ ﻫﻤﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ‬

‫ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺎ ﻣﻲﻣﻴﺮﻧﺪ و ﮔﺮوﻫﻲ ﺟﺎي آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﻃﺒﻴﻌﺖ و روزﮔﺎر ﻣﺎ را ﻫﻼك ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻧﺎن از روي آﮔﺎﻫﻲ و‬
‫ﻳﻘﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ را ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﻣﻴﺮﻳﻢ و ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫از ﻣﺎ ﻣﻲﻣﻴﺮﻳﻢ و ﮔﺮوﻫﻲ زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ از دو اﻣﺮ ﺗﻠﺦ ﻣﺎ را ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن زﻧﺪﮔﻲ در دﻧﻴﺎ و ﭘﺲ از آن ﻣﺮگ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻫﻴﭻ ﺣﻴﺎﺗﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﺮگ ﭘﺎﻳﺎن راه اﺳﺖ‪» .‬ﻭ ﻣﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٣٨‬‬

‫ﳞﻠﻜﻨﺎ إﻻﹼ ﱠ ﹸ‬
‫اﻟﺪﻫﺮ«‪» :‬ﻓﻘﻂ روزﮔﺎر ﻣﺎ را ﻫﻼك ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ «.‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻘﻂ‬
‫روزﮔﺎر‪ ،‬ﺷﺐ و روز ﻣﺎ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ .‬آﻧﺎن ﻫﺮ اﻣﺮي را ﻛﻪ رخ ﻣﻲداد ﺑﻪ‬
‫‪1‬‬
‫روزﮔﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ و آن را در از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺟﺎنﻫﺎ ﻣﺆﺛّﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن روزﮔﺎر و زﻣﺎﻧﻪ را دﺷﻨﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻳﺎ ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺿﻌﻒ دﻳﻦ و ﺟﻬﻞ ﺷﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا در روزﮔﺎر ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻮان ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪه و در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫آﻣﺪه در آن ﺑﻪ اراده و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎ و ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ دﺷﻨﺎم دادن و‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮدن آن در واﻗﻊ ﻣﺘﻮﺟﻪ ادارهﻛﻨﻨﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮدﻫﻨﺪه آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﷲ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@[æbİÜÛa@aìşjm@üë@La@flìçŽ @flŠçކÛa@ŞæhÏ@flŠç†Ûa@aìşjflm@üD :‬‬
‫‪@paìßþa@ aìČjm@ üë@ õfl bîyþa@ aë‡ûnÏ@ paìßþa@ aìşjm@ üë@ L陉c@ ¿@ a@ õŽ ïÏ @ éŽ ãČhÏ‬‬
‫‪» ZCaìßȆÓ@bß@ µg@aìšÏc@†Ó@áèãhÏ‬روزﮔﺎر و زﻣﺎﻧﻪ را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ روزﮔﺎر ﻫﻤﺎن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎه و ﺣﺎﻛﻢ را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ زﻳﺮا ﺳﺎﻳﻪ ﺧﺪا در زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن را ﻧﺎﺳﺰا ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ زﻳﺮا ]ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر[ زﻧﺪهﻫﺎ را اذﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮدﮔﺎن دﺷﻨﺎم‬
‫ﻧﺪﻫﻴﺪ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ]ﺛﻮاب و ﺟﺰاي[ آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬رﺳﻴﺪهاﻧﺪ«‪.2‬‬
‫اﻣﻴﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻋﺮاب ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺣﻮادث ﻧﺎﮔﻮار و ﺑﻼﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ را‬
‫ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬روزﮔﺎر اﻳﻦ ﺑﻼ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺎ آورد‪ ،‬و روزﮔﺎر را‬
‫ﻫﻢ دﺷﻨﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ اﻧﺠﺎمدﻫﻨﺪه اﻳﻦ اﻣﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﺎﻋﻞ آن اﻋﻤﺎل را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫‪ −١‬ﺟﺎﻣﻊ اﳉﻮاﻣﻊ )‪.(٥٣٧/٤‬‬

‫‪ −٢‬ﺟﺎﻣﻊاﻷﺧﺒﺎر )‪ ,(١٦٠‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﺔ )‪ ,(١٩٨/٧‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(٥٦/١‬ﻛﻨﺰاﻟﻔﻮاﺋﺪ )‪ .(٤٩/١‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﱰﺟﻢ‪.‬‬
 ‫‪١٣٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ادارهﻛﻨﻨﺪه و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي روزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻈﺮ اول ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺳﺨﻨﺎن‬
‫آﻧﺎن ﭘﺮ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﺒﺎرات اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﻌﺎل ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻫﺮﮔﺎه وزﻳﺪن ﺑﺎدﻫﺎ را ﺑﻪ زﻳﺎن ﺧﻮد ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺐ ﺑﻪ دﺷﻨﺎم آن‬
‫ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از دﺷﻨﺎم دادن ﺑﻪ ﺑﺎد و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﻬﻲ‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪@üë@Þbj¦a@aìČjm@üë@ñ‰ìßdß@bèČãhÏ@LflbíŠÛa@aìČjm@üD :‬‬
‫‪» ZCáØîÛg@ÉuŠmë@aìbnÏ@ ïÛbîÜÛa@üë@âbíþa@üë@čpbÇbÛa‬ﺑﺎدﻫﺎ را ﻓﺤﺶ ﻧﺪﻫﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻛﻮهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ‪ ،‬روزﻫﺎ و ﺷﺐﻫﺎ را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ و ]آن دﺷﻨﺎم[ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد«‪.2‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ذﻳﻞ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ درﺑﺎرة ﻧﻬﻲ از ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎدﻫﺎ‪ ،‬اﻣﺎﻛﻦ‪،‬‬
‫ﻛﻮهﻫﺎ‪ ،‬روزﻫﺎ و ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻗﺪرت و اراده اﻟﻬﻲ و در‬
‫ﺗﺴﺨﻴﺮ اوﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از آﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ دوري‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ را از ﺧﺪاوﻧﺪ دور ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﺷﻨﺎم دادن ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ آن را ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮدن‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺰاوار ﻟﻌﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎﻋﺚ رﺟﻮع و ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﻟﻌﻦ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻧﻔﺮﻳﻦﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻲرود ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از آﻧﭽﻪ آن ﻟﻌﻦ ﺑﺪان ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‬
‫آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻔﺮ و ﺷﺮك آﻧﺎن ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در رواﻳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪@aìČjm@üD :‬‬
‫‪» ZCa@ ìç@ Šç†Ûa@ æČ hÏ@ Šç†Ûa‬روزﮔﺎر و زﻣﺎﻧﻪ را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ «.‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺎﻋﻞ آن اﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و‬

‫‪ −١‬ﳎﻤﻊاﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٧٨/٥‬‬
‫‪ −٢‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪ ,(٥٤٤/١‬ﻭﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﺔ )‪ ,(٥٠٨/٧‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٩/٥٧) ,(٢/٥٦‬ﻋﻠﻞاﻟﴩاﺋﻊ‬
‫)‪.(٥٧٧/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٤٠‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آن اﻓﻌﺎل زﻣﺎﻧﻪ را ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.1‬‬

‫رﺳﻮل اﻛﺮم ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@ŠàÔÛa@üë@à’Ûa@üë@‰bèäÛaë@ÝîÜÛa@aìČjm@üD :‬‬
‫‪» ZCåíŠe@ óÜÇ@ ò »‰ë@ â ìÓ@ óÜÇ@ b iaˆÇ@ s‬ﺷﺐ‪ ،‬روز‪،‬‬
‫‪Ž ÈjŽm@ bèČãhÏ@ [|íŠÛa@ üë‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎه و ﺑﺎد را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ زﻳﺮا اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺬاب و ﺳﺨﺘﻲ ﮔﺮوﻫﻲ و‬
‫رﺣﻤﺖ ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ«‪.2‬‬
‫‪@bèČãgë@‰ŽˆãŽ@bèČãgë@ŠŽ’iŽ@bèŞãhÏ@fl|íŠÛa@aìşj‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪Ž mfl@üD :‬‬
‫‪» ZCbçČŠ‘@åß@éi@aë‡ìÈmë@bç@åß@a@aìÛdbÏ@|ÓaìÛ‬ﺑﺎدﻫﺎ را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ زﻳﺮا‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﮋده دﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺑﺎرش ﺑﺎران ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﻢدﻫﻨﺪه و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ ﻟﻘﺎحﻛﻨﻨﺪه‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ و از ﺷﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ«‪.3‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻫﻤﻪ اﻣﻮر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻀﺎ و‬
‫ﻗﺪر و ﺣﻜﻤﺖ اﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ اﻣﺮي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫آورده و آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺮده ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و‬
‫ﺑﻪ اﻣﺮ او راﺿﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻃﻤﻴﻨﺎن او ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮردن ﻛﻼﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢ و ﻣﻬﻢ و ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة اﻳﻤﺎن و ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻗﺴﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ اﻣﺮي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ذﻛﺮ ﺷﻲ ﻳﺎ اﻣﺮ ﺑﺎارزﺷﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺻﻴﻐﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﺮف ﺑﺎء ﻳﺎ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٩/٥٧‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪(١٩/٥٧‬‬
‫‪ −٣‬ﺗﻔﺴﲑاﻟﻌﻴﺎﺷﯽ )‪ ,(٢٣٩/٢‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١٧٦/٦‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٩−١٢/٥٧‬‬
 ‫‪١٤١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺗﺎء ﻳﺎ واو و ‪ ...‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﷲ‪ ،‬ﺗﺎﷲ ﻳﺎ واﷲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاي ﻛﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰ ﻳﺎ‬
‫آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه ﺗﻮ و ‪ ...‬ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺻﻔﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻮﺻﻮف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﻛﺴﻲ را ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﺗﻌﻈﻴﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﺴﻲ را ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار داده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺮك اﻛﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺄن آﻧﭽﻪ ﺑﺪان ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرد از ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺮك اﺻﻐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻗﺴﻢ ﺑﻪ دروغ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻳﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮردن‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ او ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺷﺮف‪ ،‬واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻳﺎ روح ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص ﻳﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻳﺸﺎن ؛ ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ زﻧﺪهاﻧﺪ ﻳﺎ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻳﺎ ﺧﻮف از ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ آﻧﺎن ﺑﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از آن ﻓﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻛﻨﺪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ دروغ ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از او ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻳﺎ اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ او ﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﻼن وﻟﻲ ﻳﺎ ﻓﺮد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮرد ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﻛﻼم درﻧﮓ و‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﻘﻂ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﻪ راﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮري ﻃﺒﺮﺳﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@a@ Ìi@ÑÜy@åßD :‬‬
‫‪» ZCÚŠ‘cë@ŠÐ×@†ÔÏ‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻔﺮ و ﺷﺮك‬
‫ورزﻳﺪه اﺳﺖ«‪.1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ‪» NCÚŠ‘c@†ÔÏ@a@ Ìi@ÑÜy@åßD‬ﻛﺴﻲ ﺑﻪ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرکاﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٦٥/١٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٤٢‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻛﻨﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺮك ورزﻳﺪه اﺳﺖ«‪.1‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪@bi@üg@aìÐܤ@üë@…a†ãþbi@üë@áØöbifi@aìÐܤ@üD :‬‬
‫‪»@ZCæìÓ…b•@ánãcë@üg‬ﺑﻪ ﭘﺪراﻧﺘﺎن و ﺷﺮﻳﻜﺎن و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪان ]ﻣﺰﻋﻮم ﭘﺮوردﮔﺎر[ ﻗﺴﻢ‬
‫ﻧﺨﻮرﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮرﻳﺪ ﻛﻪ راﺳﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﻴﺪ«‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﺪراﻧﺶ ﺑﻪ رواﻳﺖ از رﺳﻮل اﻛﺮم ص در ﺣﺪﻳﺚ‬
‫ﻣﻨﺎﻫﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻧﻬﻲ‬
‫‪» ZCõđ ï‘@¿@a@åß@îÜÏ@a@Ìi@flÑÜ y‬ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪fl @åßD :‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻧﺪارد‪ «.‬و از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪) :‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺖ و ‪ (...‬ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪.3‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻫﻴﭻ ﻗﺴﻤﻲ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻧﺎمﻫﺎي‬
‫زﻳﺒﺎي اﻳﺸﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ ﻳﺎد‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻨﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬و ﻗﺴﻤﺶ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﻛﻔﺎره ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻗﺴﻢ ﺧﻮرد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ ﺑﺨﻮرد ﻛﻪ از او ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﻛﻔﺎرة ﻗﺴﻢ او اﻧﺠﺎم ﻧﺪادن آن ﻋﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﺮاي اﻣﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺗﻮﺑﻪ و اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.4‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞ اﷲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٥٠/١٦‬‬

‫‪ −٢‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪.(٤٤٣/٣‬‬
‫‪ −٣‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪ ,(١٠/٤‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ )‪ ,(٢٥٩/٢٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٧٥/٨٩‬اﻣﺎﻟﯽ اﻟﺼﺪﻭﻕ )‪.(٣٤٧‬‬
‫‪ −٤‬اﳌﻘﻨﻌﻪ )‪ (٥٤‬ﺑﺎب اﻹﻳﲈﻥ ﻭ اﻷﻗﺴﺎﻡ‪.‬‬
 ‫‪١٤٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ از اﻳﻦ اﻓﺮاد در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪،‬‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد ﻛﻪ درﺑﺎرة اﻣﺮي ﺗﺤﺮﻳﻚ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ آﻧﺎن درﺑﺎرة‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪاي دﻳﻨﻲ ﻳﺎ دﻧﻴﻮي‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺸﺎن دﭼﺎر اﺧﺘﻼف ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاه اﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻢ ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻃﻞ‪ ،‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ از اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ آﻧﺎن ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫از روش ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ زﻳﺎن ﻣﻘﺪﺳﺎﺗﺸﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺪان ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻗﺮار دادن آن ﺷﻲء ﻛﻪ ﺑﺪان ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ در‬
‫ﻳﻚ داﺳﺘﺎن دروﻏﻴﻦ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ آن اﻫﺎﻧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻣﻴﺪان واﻗﻌﻴﺖ‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ اﻣﻮر اﺧﻼﻗﻲ دﭼﺎر ﺗﻨﮕﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺣﻘﺎرت روﺣﻲ و ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﻘﻮط و اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻲﺷﻮد‪.1‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺧﺮده ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎري اوﻗﺎت ﻣﺎ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ‬
‫ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرﻳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﺮاي ﻧﭙﻮﺷﻴﺪن ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﻟﺒﺎس ﻳﺎ ﺧﻮردن ﻳﻚ ﻧﻮع ﻏﺬا و ‪ ...‬ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرﻳﻢ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬آري ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا و ‪ ...‬آﻳﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻢ دروغ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﻣﺎ در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺴﻢ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫﴿‪) .﴾ öΝä3ÏΖ≈yϑ÷ƒr& þ’Îû Èθøó¯=9$$Î/ ª!$# ãΝä.ä‹Ï{#xσムŸω‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(89 :‬‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎى ﺑﻴﻬﻮده )و ﺧﺎﻟﻰ از اراده‪ (،‬ﻣﺆاﺧﺬه‬
‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ درﺑﺎرة اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ −١‬ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٥٠/٢٣‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٤٤‬‬

‫ﻟﻐﻮ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻼم ﺑﻲﻫﺪف و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻗﺼﺪ ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺪون‬
‫ﻧﻴﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد ﻗﺴﻢﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده آن ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﮔﻤﺎن وﻗﻮع ﻓﻌﻠﻲ در ﻛﻼﻣﺸﺎن آن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ‪:‬‬
‫آري ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ‪ ...‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﻀﻞ و رﺣﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺴﻢﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮدهاي‪ ،‬ﻛﻪ در ﮔﻔﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫﴿‪.﴾ z⎯≈yϑ÷ƒF{$# ãΝ›?‰¤)tã $yϑÎ/ Νà2ä‹Ï{#xσム⎯Å3≈s9uρ‬‬ ‫ﻣﺆاﺧﺬه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(89 :‬‬
‫»وﻟﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ)از روى اراده( ﻣﺤﻜﻢ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺆاﺧﺬه‬
‫ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎي ﻫﺪﻓﺪاري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﺻﺎدر‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﺎز ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.1‬‬
‫﴿‪ª!$# ãΝä.ä‹Ï{#xσムŸω‬‬ ‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ درﺑﺎرة آﻳﻪ زﻳﺮ ﺳﺆال ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪) .﴾ öΝä3ÏΖ≈yϑ÷ƒr& þ’Îû Èθøó¯=9$$Î/‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(89 :‬‬

‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر آﻳﻪ »ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا« و »آري ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ« و ‪ ...‬اﺳﺖ‪.2‬‬
‫از ﻣﺴﻌﺪه ﺑﻦ ﺻ‪‬ﺪ‪‬ﻗَﻪ‪ ‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫﴿‪) .﴾ öΝä3ÏΖ≈yϑ÷ƒr& þ’Îû Èθøó¯=9$$Î/ ª!$# ãΝä.ä‹Ï{#xσムŸω‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(89 :‬‬ ‫آﻳﻪ‬
‫ﻛﻼﻣﺸﺎن ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آري ﺑﻪ ﺧﺪا‪» «.‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ «.‬و ‪.3....‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﺪ ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن ﻗﺴﻢ ﻧﺨﻮرد‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺠﺒﻮر‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﺪﻳﺪ )‪.(٥١٢/٢‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪.(٣٦١/٣‬‬
‫‪ −٣‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(٤٤٣/٧‬‬
 ‫‪١٤٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻛﺮدن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﺗﺒﺮّك ﺟﺴﺘﻦ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻏﻠﻮ و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اوﻟﻴﺎ و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺒﺮك ﺟﺴﺘﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎ درﺑﺎرة آن ﺷﺮح و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻓﺮاواﻧﻲ دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺮك ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻃﻠﺐ ﺑﺮﻛﺖ و ﻧﻌﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻠﺐ ﺧﻴﺮ ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ در ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ آﻣﺪه از درﮔﺎه ﭘﺮوردﮔﺎر آن را‬
‫ﻃﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ارزاﻧﻲ ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﺗﺒﺮك داراي اﻧﻮاع ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺒﺮك ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر و ﺳﺨﻨﻬﺎ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬دﻋﺎﻫﺎ و اذﻛﺎر ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ رﺳﻴﺪه و اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‪.‬‬
‫ﺗﺒﺮك ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎ‪:‬‬
‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻟﻄﻒ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﺗﺮي داد‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ را اﻓﺰون ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻜﻪ و ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام‪ ،‬ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره و‬
‫ﻣﺴﺠﺪ اﻟﻨﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ اﻷﻗﺼﻲ ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺒﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺟﺪ‪...‬‬
‫ﺗﺒﺮك ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ اوﻗﺎت ﻣﻌﻴﻦ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ -‬ﺗﻌﺎﻟﻲ ‪ -‬در آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻛﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﺷﺐ ﻗﺪر‪ ،‬روز ﺟﻤﻌﻪ ﺛﻠﺚ آﺧﺮ ﺷﺐ و ‪..‬‬
‫اﻣﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﻛﺖ و ﺧﻴﺮ و اﺟﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي از ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﺗﺮك آﻧﭽﻪ اﻳﺸﺎن از آن ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻴﻔﺰودن ﺑﺮ آﻧﭽﻪ وي‬
‫آن را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﻘﺮر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ‬
‫را ﺟﺰو ﺳﻨﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﺳﺖ و در آﻏﺎز ﻫﺮ ﺳﺨﻨﻲ و ﺧﻄﺒﻪاي را ﺑﺮ روي‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٤٦‬‬

‫ﻣﻨﺒﺮ اﻋﻼم ﻓﺮﻣﻮده و آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﺘﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ آن را ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮد ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬آن ﻫﺸﺪار اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫‪@â†flç@ Ê †fl jflÛbië@ Lò Û ý™@ òđ Çfl †či@ Ý‬‬
‫‪ş ×ë@ Lò dži@ òđ q†ª@ Ý‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ş ×D :‬‬
‫‪» ZCåäfl‬ﻫﺮ اﻣﺮي ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﺑﺪﻋﺘﻲ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬
‫‪ş Ûa‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﺎﻣﻞ وﻳﺮاﻧﻲ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻨﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.1‬‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬از رﺳﻮل ﺧﺪا ص ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪@áØîÜÇD :‬‬
‫‪»@ ZCòdži@ ¿@ r×@ÝàÇ@åß@ @ Lòä@ ¿@ÝîÜÓ@ÝàÈÏ@LČäi‬از ﺳﻨﺖ ﻣﻦ ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻛﻤﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ«‪.2‬‬
‫از ﻣﻨﺼﻮر ﺑﻦ اﺑﻲ ﻳﺤﻴﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ آﻧﮕﺎه رﻧﮓ ﭼﻬﺮهاش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد و‬
‫‪@òÇbÛaë@ bãc@ o‬‬
‫ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪Ž rÈi@ bàČãg@ L´àÜ½a@ Š’Èß@ bíD :‬‬
‫×‪» ZC´mbè‬اي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻦ و ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ دو اﻧﮕﺸﺖ ]ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻢ[‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪهاﻳﻢ«‪ .‬اﻣﺎم ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه دو اﻧﮕﺸﺖ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﭼﺴﺒﺎﻧﻴﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫‪@ČŠ‘ë@ La@lbn×@čs톧a@ ë@ L†đ àª@ ð‬‬
‫‪Ž †flç@ ð†č a@ÝšÏc@Şæg@ ´àÜ½a@Š’Èß@bíD‬‬
‫™‪@ZC‰bäÛa@ïÐč Ï @đòÛý™@şÝ×ë@üc@LòÛý‬‬
‫‪fl @đòdži@şÝ×ë@üc@LbèŽmbq†ª@‰ìßþa‬‬
‫»اي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ص‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﻣﻮر اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬و آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺪﻋﺘﻲ ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻧﻮع ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺟﺎﻳﺶ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٣٢٥/١٢‬‬

‫‪ −٢‬ارﺷﺎد اﻟﻘﻠﻮب )‪ ,(١٦٥/١‬اﻣﺎﻟﯽ اﻟﻄﻮﺳﯽ )‪.(٥٢٢‬‬
 ‫‪١٤٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫در آﺗﺶ اﺳﺖ«‪.1‬‬

‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ ﻗﺒﻞ از ﺷﻬﺎدﺗﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اي ﻣﺮدم ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از اﻣﺮي ﻓﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﮔﺮﻳﺰش ﺑﺎ آن روﺑﻪرو ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺟﻞ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮار از آن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ از دﺳﺖ دادن آن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﻧﻬﺎن اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﭙﺮي ﻛﺮدم‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اراده ﻧﻤﻮد ﻛﻪ آن را‬
‫ﭘﻨﻬﺎن دارد‪ .‬ﻫﻴﻬﺎت ﻋﻠﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪهاي اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ وﺻﻴﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ﻧﻮرزﻳﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ را ﺷﺮﻳﻚ و ﻫﻤﺘﺎي او ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﮕﺮداﻧﻴﺪ‪ ،‬و از آن ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺳﺘﻮن و ﻋﻤﻮد‬
‫را ﺑﺮ ﭘﺎ دارﻳﺪ‪.2‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و از ﻫﺪاﻳﺖ او ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪه و‬
‫ﺳﻨﺖ او را ﺗﺮك‪ ،‬و روﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮي را اﺑﺪاع ﻧﻤﻮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﻃﻠﺐ ﺑﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺎﻃﻠﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺮدم ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ در ﺟﺸﻦﻫﺎ و ﻣﺮاﺳﻢ ادﻋﺎﻳﻲ اﺳﻼﻣﻲﺷﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ روز ﻣﻴﻼد و وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص و اوﻟﻴﺎ و ﺻﺎﻟﺤﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺐ ﻗﺪر‪ ،‬ﻣﻌﺮاج‪ ،‬ﻫﺠﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ و‬
‫‪ ...‬را ﺑﺰرگ ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد دارد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﻳﻦ روز را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺟﺸﻦ ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟ ﻳﺎ از ﺳﻮي اﻳﺸﺎن دﻟﻴﻠﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ و‬

‫‪ −١‬اﻣﺎﻟﯽ ﻣﻔﻴﺪ )‪ ,(١٨٧‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٦٣/٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٣٢٤/١٢‬‬

‫‪ −٢‬ﳖﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )‪ ,(٢٠٧‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٢٩٩/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٠٧/٤٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٤٨‬‬

‫ﻟﺰوم ﻳﺎدآوري آن ﺑﺮاي ﻣﺎ وﺟﻮد دارد؟‬

‫آﻳﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﺸﺎن آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ؛ در دوران ﺧﻼﻓﺘﺶ روزي را ﺑﺮاي ﻳﺎد ﺑﻮد وﻓﺎت ﻳﺎ ﻣﻴﻼد ﻳﺎ ﻣﻌﺮاج‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫اﮔﺮ آن ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻞ ﻣﻘﺒﻮﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا اﻣﺮي را ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺸﻖ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲآورد اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آﻧﺎن داﻧﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ذات ﭘﺮوردﮔﺎر و‬
‫ﺧﺪاﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺎ ﻋﻠﻤﻲ دارﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؟‬
‫ﻳﺎ آﻳﺎ ﻣﺎ از آﻧﺎن ﺧﺪاﺷﻨﺎسﺗﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﺎن دوﺳﺘﺪار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻫﺴﺘﻴﻢ؟ آﻳﺎ‬
‫ﻣﺎ در ﻋﻠﻢ از آﻧﺎن ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ؟‬
‫ﺧﻄﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺣﺪي ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻣﺎﻛﻦ ﺗﻘﺪس و ﺗﺒﺮك ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً دﻳﻮارﻫﺎي ﻛﻌﺒﻪ را ﻣﻲﺑﻮﺳﻨﺪ و‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻘﺎم اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ دﺳﺖ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي دﻋﺎ و ﻃﻠﺐ‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺒﺮك و ﻣﺴﺢ ﻗﺒﻮر و آوردن ﭘﺎرﭼﻪ و ﺧﺎك آﻧﻬﺎ و ‪ ...‬ﺻﺎﻟﺤﺎن اﻗﺪام‬
‫ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ زﻳﺎرﺗﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺮاﻗﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .1‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﻏﺰوه ﺣﻨﻴﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از اﻳﺸﺎن ﭼﻴﺰي ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪان ﺗﺒﺮك ﺟﻮﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎزه اﻳﻤﺎن آورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻨﻮز ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻓﻜﺎر دوران ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫زﻳﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻧﺒﺎﻃﻲ در ﻛﺘﺎب )اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ( ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪ −١‬اﻣﺎ اﻋﲈﻟﯽ ﻛﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﱪ ص اﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽدادﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﱪک ﺑﻪ ﻭﺿﻮی ﭘﻴﺎﻣﱪ‪ ,‬ﺟﺴﻢ‪ ,‬ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ‪ ,‬آب دﻫﺎﻥ ﻭ‬
‫ﻋﺮﻕ اﻳﺸﺎﻥ‪ ,‬اﻳﻨﻬﺎ اﻣﻮری اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎص ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﱪ ص اﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ دﻳﮕﺮی ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫‪١٤٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﺸﺮﻛﺎن درﺧﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ آن را ذات اﻧﻮاط ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﻠﺤﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را‬

‫ﺑﺮ آن آوﻳﺰان ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ‪@pa‡D‬‬
‫‪ .1CÂaìãa‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻦ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﻮم ﻣﻮﺳﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪) .﴾ ×πyγÏ9#u™ óΟßγs9 $yϑx. $Yγ≈s9Î) !$uΖ©9 ≅yèô_$#﴿ :‬اﻷﻋﺮاف‪.(138 :‬‬
‫»ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺧﺪاﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ دارﻧﺪ«‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺷﻤﺎ از‬
‫آداب و ﺳﻨﺖﻫﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﭘﻴﺮوي ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد«‪.2‬‬
‫ﺷﺎرح ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪@flæb×@åflß@flåäfl‬‬
‫در اﺳﻨﺎدﻫﺎي ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪Ž @ŞåjŽ× ŠflnÛD :‬‬
‫‪@LêìànÜ†Û@k™@Švy@aìÜ…@ ìÛ@ óny@LñˆÔÛbi@čñˆŞ ÔÛaë@ÝÈäÛbi@ÝÈäÛa@ëˆy@áØÜjÓ‬‬
‫‪ZC_ÙÛ‡@åàÏ@ZÞbÓ@_ô‰b–äÛaë@…ìèîÛa@a@Þì‰@bí@ZÝîÔÏ‬‬
‫»ﺷﻤﺎ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ از ﺳﻨﺖﻫﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎي و ﻣﻮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮ ﭘﻴﺮوي ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ وارد ﺳﻮراخ ﺳﻮﺳﻤﺎري ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ داﺧﻞ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ]آﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن[ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و‬
‫ﻧﺼﺎرى اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ«‪.13‬‬

‫‪ −١‬درﺧﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻴﭙﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺮ آﻥ اﺳﻠﺤﻪ ﻫﺎ￯ ﺧﻮد ﺑﺮا￯ ﺗﱪﻙ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ آﻥ درﺧﺖ آﻭﻳﺰاﻥ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‬
‫ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار )‪.(٦٧/٩‬‬
‫‪ −٢‬اﻟﴫاط اﳌﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻓﺼﻞ ‪.(١٠٦‬‬
‫‪ −٣‬ﺧﻄﺎب ﭘﻴﺎﻣﱪ ص ﺑﻪ اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﻫﺸﺪار ﺑﻪ اﻣﺖﻫﺎی آﻳﻨﺪﻩ از ارﺗﻜﺎب ﴍک ﻭ ﺑﺪﻋﺖ اﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎب ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻭ ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﺧﺪاﻭﻧﺪ از ﻛﻼﻡ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﱪش ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮدﻩ‬
‫﴿‪y7ø‹s9Î) z©Çrρé& ô‰s)s9uρ‬‬ ‫ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاﻭﻧﺪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﱪ ص ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫)اﻟﺰﻣﺮ‪» (٦٥ :‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻭ ﳘﻪ ﭘﻴﺎﻣﱪاﻥ‬ ‫‪﴾ ∩∉∈∪ z⎯ƒÎÅ£≈sƒø:$# z⎯ÏΒ £⎯tΡθä3tGs9uρ y7è=uΗxå £⎯sÜt6ósu‹s9 |Mø.uõ°r& ÷⎦È⌡s9 šÎ=ö6s% ⎯ÏΒ t⎦⎪Ï%©!$# ’n<Î)uρ‬‬

‫﴿‪$pκš‰r'¯≈tƒ‬‬ ‫ﭘﻴﺸﲔ ﻭﺣﻰ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﴩﻙ ﺷﻮ￯‪ ,‬ﲤﺎﻡ اﻋﲈﻟﺖ ﺗﺒﺎﻩ ﻣﻰﺷﻮد ﻭ از زﻳﺎﻧﻜﺎراﻥ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻮد«‪ .‬ﻭ آﻳﻪ‪:‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٥٠‬‬

‫ﭘﺲ اي ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪاﻳﺖ و راه راﺳﺖ ﭘﻴﺮوي ﻛﻦ و ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﻋﻮام ﺗﻮ را ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .10‬ﺷﺮك ﺧﻮف‪:‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ زﻳﺮا ﻗﺼﺪ او ﺑﻪ وﺟﻮد آوردن‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﻴﺪ و ﺧﻮف‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ و ﺗﺮﺳﻴﺪن در ﻫﻤﻪ اﻣﻮرش ﺣﺘﻲ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻓﻜﺮش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮف‪ :‬ﺗﺎﺛﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرت داﺷﺘﻦ اﻧﺘﻈﺎر وﻗﻮع اﻣﺮي ﻛﻪ در آن‬
‫ﻫﻼك ﻳﺎ زﻳﺎن و اذﻳﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم از ﻏﻴﺮ او ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺪﻳﺸﺎن‬
‫دﺳﺘﻮر داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ از او ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﺧﻼﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮﻣﻨﺶ را ﺑﺪان ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن در داﺷﺘﻦ ﺧﻮف و اﻧﺠﺎم‬
‫ﻋﺒﺎدات ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻲدﻫﺪ و‬
‫آﻧﻬﺎ را از ﺗﺮسﻫﺎي دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﻳﻤﻦ ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺘﺮﺳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از او ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮﺳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ«‪.2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫‪ ) ﴾ t⎦⎪ÍÏ≈s3ø9$# ÆìÏÜè? Ÿωuρ ©!$# È,¨?$# ©É<¨Ζ9$#‬اﻷﺣﺰاب‪» (١ :‬ا￯ ﭘﻴﺎﻣﱪ! ﺗﻘﻮا￯ اﳍﻰ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻦ ﻭ از ﻛﺎﻓﺮاﻥ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻜﻦ«‪.‬‬
‫ﻭ آﻳﻪ ﴿‪ .﴾ Νåκ÷]ÏiΒ 7‰tnr& #’n?tã Èe≅|Áè? Ÿωuρ‬اﻟﺘﻮﺑﻪ )‪» (٨٤‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﻣﺮدﻩ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از آﻧﺎﻥ‪) ,‬ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻥ( ﻧﲈز ﻧﺨﻮاﻥ«‪.‬‬
‫‪ −١‬ﴍح ﳖﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )‪ (٣٨١/٦٧‬ﻭ ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ (٦٨/٢‬ﻭ ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٢١٩/١٥‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٨١/٦٧‬ﻧﮕﺎ‪ :‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٦٨/٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٢١٩/١٥‬‬
 ‫‪١٥١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺧﻮف ﺧﺪاوﻧﺪ را در دل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮف از ﺧﺪاوﻧﺪ داﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮف او را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻃﺎﻋﺖ از ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ادب ﺧﺪاوﻧﺪي ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻓﺮاد ﻣﻄﻴﻊ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري را ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ادب‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻤﻞ و از دﺳﺘﻮرات او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻣﮋده ﺑﺪه ﻛﻪ ﺣﻖ آﻧﺎن ﺑﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﮔﻤﺮاﻫﻲﻫﺎي ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪.1‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﺧﻮف از ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم داراي درﺟﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻴﺶ‬
‫از ﺣﺪ از اﻳﺸﺎن ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺰ آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﻮف او را در‬
‫دل ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﺧﻮف از ﺧﺪاوﻧﺪ راه ﻣﻴﺎﻧﻪ را در ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ راه ﺻﻮاب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻦ ﺧﻮف و رﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮف ﺳﻴﺮ ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت از رﺣﻤﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ او ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ از ﻣﻜﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻣﺎن‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻧﺎاﻣﻴﺪي از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ از ﻣﻜﺮ ذات اﻟﻬﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارﻧﺪ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾$·èyϑsÛuρ $]ùöθyz çνθãã÷Š$#uρ‬اﻷﻋﺮاف‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(56‬‬
‫»و ﺧﺪا را ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﺎﻧﻪ و اﻣﻴﺪواراﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﺧﻮف و ﺗﺮس در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮع اول‪ :‬ﺗﺮس ﻃﺒﻴﻌﻲ‪:‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮس از درﻧﺪﮔﺎن و آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺮس ﺳﺮزﻧﺶ و‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢٢٨/١١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٥٢‬‬

‫ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻣﺮي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻠﻘﺘﺶ ﺑﺮاﺳﺎس آن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه‬
‫﴿‪Ü=©%utItƒ $ZÍ←!%s{ ÏπuΖƒÏ‰yϑø9$# ’Îû yxt7ô¹r'sù‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة ﻣﻮﺳﻲ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴾‪) .‬اﻟﻘﺼﺺ‪.(18 :‬‬
‫»ﻣﻮﺳﻰ در ﺷﻬﺮ ﺗﺮﺳﺎن ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺣﺎدﺛﻪاى )و در ﺟﺴﺘﺠﻮى‬
‫اﺧﺒﺎرى( ﺷﺐ را ﺑﻪ روز رﺳﺎﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﺧﻮف ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت‪:‬‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻬﺎد و‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ‪ ...‬را ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺮس از ﻣﺮدم ﺗﺮك ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺣﺮام و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻛﺎﻣﻞ و ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﺷﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪Ĩ$¨Ψ9$# sπuΖ÷FÏù Ÿ≅yèy_ «!$# ’Îû y“ÏŒρé& !#sŒÎ*sù «!$$Î/ $¨ΨtΒ#u™ ãΑθà)tƒ ⎯tΒ Ä¨$¨Ζ9$# z⎯ÏΒuρ‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ «!$# É>#x‹yèx.‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت‪.(10 :‬‬

‫»و از ﻣﺮدم ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﻢ!« اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ‬
‫ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﺷﻜﻨﺠﻪ و آزار ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬آزار ﻣﺮدم را ﻫﻤﭽﻮن ﻋﺬاب اﻟﻬﻰ‬
‫ﻣﻰﺷﻤﺎرﻧﺪ )و از آن ﺳﺨﺖ وﺣﺸﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ(«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺮﻣﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم اﻣﺮ ﻋﻘﻴﺪه را آﺳﺎن ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺗﻔﺎق ﺑﺎ آن‬
‫روﺑﻪرو ﺷﻮﻧﺪ و آن را ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺰاج ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ آن را وﻇﻴﻔﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﮔﺎه در اﻳﻦ ﺑﺎرة دﭼﺎر ﺳﺨﺘﻲ ﺷﻮﻧﺪ از آن روي ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻋﺬاب ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﺣﻖ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫داﺷﺘﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺟﺮاح ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﻢ از ﻋﺬاب آﺧﺮت ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﺑﻪ‬
 ‫‪١٥٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻢ از ﻣﺮدم ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آن دو ﻋﺬاب ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻜﻲ‬

‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺬاب ﻣﺮدم ﻣﻮﻗﺖ و ﻣﻨﻘﻄﻊ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ داﺋﻤﻲ و ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ او را‬
‫ﻣﺬﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪة او ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺮدم را ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد ﺧﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﻨﺪه او را در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺬﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.2‬‬
‫ﻧﻮع ﺳﻮم‪ :‬ﺗﺮس ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ‪:‬‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﺗﺮﺳﻴﺪن و ﺧﻮف ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﺮدم از ﺿﺮﻳﺢ و ﻣﺮاﻗﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و‬
‫اوﻟﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺮس از زﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪن ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫و اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن و ﺧﺸﻢ او ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﻮاع ﻋﺒﺎدات از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﺬر‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و‬
‫ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﺶ‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة ﻗﻄﻊ روزي و ﻓﻘﺮ ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺮك اﻛﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿)‪nο4θn=¢Á9$# tΠ$s%r&uρ ÌÅzFψ$# ÏΘöθu‹ø9$#uρ «!$$Î/ š∅tΒ#u™ ô⎯tΒ «!$# y‰Éf≈|¡tΒ ãßϑ÷ètƒ $yϑ¯ΡÎ‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ©!$# ωÎ) |·øƒs† óΟs9uρ nο4θŸ2¨“9$# ’tA#u™uρ‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(18 :‬‬

‫»ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺧﺪا را ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻰ آﺑﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ آورده‪،‬‬
‫و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮﭘﺎ دارد‪ ،‬و زﻛﺎت را ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬و ﺟﺰ از ﺧﺪا ﻧﺘﺮﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺧﺸﻴﺖ ﺗﺮس و‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻨﲑ )‪ ,(٢٢٠/٦‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻴﺰاﻥ )‪.(١٠٨/١٦‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢١٠/١٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٥٤‬‬

‫ﺧﻮفِ دﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺮس ﻏﺮﻳﺰي ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ اوﻟﻴﺎي‬
‫﴿‪⎥⎪Ï%©!$#‬‬ ‫ﻣﻘﺮب اﻟﻬﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از آن در اﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ 3©!$# ωÎ) #´‰tnr& tβöθt±øƒs† Ÿωuρ …çµtΡöθt±øƒs†uρ «!$# ÏM≈n=≈y™Í‘ tβθäóÏk=t7ãƒ‬اﻷﺣﺰاب‪.(39 :‬‬

‫»)ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان( ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ رﺳﺎﻟﺘﻬﺎى اﻟﻬﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و )ﺗﻨﻬﺎ( از‬
‫او ﻣﻰ ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬و از ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺟﺰ ﺧﺪا ﺑﻴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺒﺎدت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺸﻴﺖ آورده اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮف از ﺧﺸﻢ او‪ ،‬ﻳﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫رﺣﻤﺖ اوﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪ رﺣﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻪ ﺧﻮف از اﻧﻘﻄﺎع آن ﻛﻪ ﺧﺸﻢ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از ﺑﺖﻫﺎ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﺪ او را ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻋﻠﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻮف از داﺧﻞ ﺷﺪن در ﺧﺸﻢ او‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﻄﻊ ﺷﺪن‬
‫رﺣﻤﺖ و ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﻮف در ﻋﺒﺎدت ﻇﻬﻮر ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺸﻴﺖ‬
‫ﻣﺼﺪاق آن اﺳﺖ و ﻣﻴﺎن آن دو‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻼزم وﺟﻮد دارد‪.1‬‬
‫﴿)‪öΝèδθèù$y‚s? Ÿξsù …çνu™!$uŠÏ9÷ρr& ß∃Èhθsƒä† ß⎯≈sÜø‹¤±9$# ãΝä3Ï9≡sŒ $yϑ¯ΡÎ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇∠∈∪ t⎦⎫ÏΖÏΒ÷σ•Β Λä⎢Ζä. βÎ) Èβθèù%s{uρ‬آل ﻋﻤﺮان‪.(175 :‬‬

‫»اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد را )ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن و ﺷﺎﻳﻌﺎت ﺑﻰاﺳﺎس‪(،‬‬
‫ﻣﻰﺗﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬از آﻧﻬﺎ ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ! و ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ اﮔﺮ اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اي ﻣﻮﻣﻨﺎن از آﻧﺎن‬ ‫﴿‪.﴾öΝèδθèù$y‚s? Ÿξsù‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ زﻳﺮا ﻣﻦ ﻳﺎر و ﻳﺎور ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ .﴾ βθèù%s{uρ﴿ .‬ﻳﻌﻨﻲ از ﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻴﺰاﻥ )‪.(٢٠٩/٩‬‬

 ‫‪١٥٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺳﻌﺎدت اﺑﺪي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از ﻣﻮﻻ و ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻛﻪ اﻣﻮر او در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ‬ ‫﴿)‪.﴾ t⎦⎫ÏΖÏΒ÷σ•Β Λä⎢Ζä. βÎ‬‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻤﺎﻧﺘﺎن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﻓﺘﺎن ﻓﻘﻂ از ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻣﻮر‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻫﻤﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﺪهاي ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ و از او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ از‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺘﺮﺳﺪ؟ آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را از آﻧﭽﻪ ﺑﺪانﻫﺎ ﺿﺮر‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟‬
‫﴿&‪4 ⎯ϵÏΡρߊ ⎯ÏΒ š⎥⎪Ï%©!$$Î/ štΡθèùÈhθsƒä†uρ ( …çνy‰ö6tã >∃$s3Î/ ª!$# }§øŠs9r‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊂∉∪ 7Š$yδ ô⎯ÏΒ …çµs9 $yϑsù ª!$# È≅Î=ôÒム⎯tΒuρ‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(36 :‬‬

‫»آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى )ﻧﺠﺎت و دﻓﺎع از( ﺑﻨﺪهاش ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؟! اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻮ را از ﻏﻴﺮ‬
‫او ﻣﻰﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﻛﺲ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻫﺪاﻳﺖﻛﻨﻨﺪهاى ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺮﻣﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪهاش ﻛﻪ ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﻲﺑﺮد ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺑﻠﻪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ از ﺷﺮﻳﻜﺎن ﻗﺮار‬
‫داده ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻫﻼن ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﺗﻮان و ﻧﻴﺮوﻳﻲ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻓﺮد ﮔﻤﺮاه ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ او از ﺧﺪاوﻧﺪ روي ﮔﺮداﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﺮد راه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر رو‬
‫آورده اﺳﺖ‪ .‬اي ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از اﻳﻦ ﻣﺸﺮﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﭙﺮﺳﻲ‬
‫ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه آﺳﻤﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ و زﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎور ﻛﻴﺴﺖ؟ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﺪﻳﺪ )‪.(١٩٢/٢‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٥٦‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻮ‪ :‬آﻳﺎ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺰرگ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻓﻊ آن از ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻳﺎ آﻳﺎ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻟﻄﻒ و رﺣﻤﺘﻲ ﻛﻨﺪ آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ رﺳﻴﺪن آن رﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ؟ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺘﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﺬاب ﺧﺪا ﻳﺎ‬
‫رﺳﻴﺪن رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﮕﻮ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ اوﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻳﺎ ﭼﻴﺰي‬
‫اﻋﺘﻤﺎد و ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ او ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.1‬‬
‫اي ﺑﻨﺪة ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺖ ﺟﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪» :‬ﺣﺴﺒﻲ اﷲ وﻧﻌﻢ‬
‫اﻟﻮﻛﻴﻞ«‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﻛﻴﻞ اﺳﺖ«‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻣﻘﺪر ﻛﺮده اﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .11‬ﺷﺮك ﻣﺤﺒﺖ‪:‬‬
‫اﺻﻞ و روح ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﻛﺮدن ﻣﺤﺒﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و‬
‫آن اﺻﻞ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪن و ﻋﺒﺎدت اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻓﻘﻂ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر در دل ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻳﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺎن ﺳﺒﻘﺖ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺎن دﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺤﺒﻮب ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺳﻌﺎدت ﺑﻨﺪه در آن اﺳﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن در زﻧﺪﮔﻲاش ﺑﻪ اﺷﻴﺎ و اﻣﻮر ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ روي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از آﻧﻬﺎ رو ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‬
‫داراي اﻧﻮاع ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻨﲑ )‪.(١١/٧‬‬

 ‫‪١٥٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﻮع اول‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻋﺰوﺟﻞ(‪:‬‬

‫آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻓﺮوﺗﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻀﻮع و ﻛﻤﺎل اﻃﺎﻋﺖ و ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫دادن ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺮ ﻏﻴﺮ او ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ ﻓﻘﻂ از آن ﺧﺪاﺳﺖ و ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺴﻲ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﻧﻮع دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ اﺷﺎره‬
‫ﻛﺮد آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ وي اﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ذﺑﺢ ﻓﺮزﻧﺪش اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ را ﻛﻪ در‬
‫ﺧﻮاب دﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ رؤﻳﺎ و ﺧﻮاب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫﴿‪þ’ÎoΤr& ÏΘ$uΖyϑø9$# ’Îû 3“u‘r& þ’ÎoΤÎ) ¢©o_ç6≈tƒ tΑ$s% z©÷ë¡¡9$# çµyètΒ xn=t/ $¬Ηs>sù‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫‪z⎯ÏΒ ª!$# u™!$x© βÎ) þ’ÎΤ‰‬‬
‫&‪ß ÉftFy™ ( ãtΒ÷σè? $tΒ ö≅yèøù$# ÏMt/r'¯≈tƒ tΑ$s% 4 2”ts? #sŒ$tΒ öÝàΡ$$sù y7çtr2øŒr‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊇⊃⊄∪ t⎦⎪ÎÉ9≈¢Á9$#‬اﻟﺼﺎﻓﺎت‪.(102 :‬‬

‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺳﻌﻰ و ﻛﻮﺷﺶ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮم! ﻣﻦ در ﺧﻮاب‬

‫دﻳﺪم ﻛﻪ ﺗﻮ را ذﺑﺢ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟« ﮔﻔﺖ»ﭘﺪرم! ﻫﺮ ﭼﻪ دﺳﺘﻮر دارى‬
‫اﺟﺮا ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﻣﺮا از ﺻﺎﺑﺮان ﺧﻮاﻫﻰ ﻳﺎﻓﺖ!«‪.‬‬
‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻋﺰوﺟﻞ(‪:‬‬
‫آن ﻫﻢ ﻣﺤﺒﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﺗﺒﺎع آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬و آن اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن آﻧﭽﻪ ﺧﺪا از ﻛﺮدار‬
‫و اﺷﺨﺎص را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬او ﻫﻢ دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﺧﺪا از ﻛﺮدار و‬
‫اﺷﺨﺎص ﺑﻐﺾ دارد‪ ،‬او ﻫﻢ ﺑﻐﺾ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا دوﺳﻨﻰ‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا دﺷﻤﻨﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮف ﭘﺎك و ﺑﺎ ﺷﺮم و ﺣﻴﺎ و ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺸﻮع ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.1‬‬
‫‪@fláÈ@ †fl u‬‬
‫‪fl ëfl @ éîÏ@ å‬‬
‫از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪Č ×@ åflß@ týqD :‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١١٧/١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٥٨‬‬

‫‪@üg@éj°ü@õŠ½a@k°@æb×@åßë@bàçaì@b¾@éîÛg@kyc@éÛì‰ë@a@æb×@åß@æb¹⁄a‬‬
‫‪» ZC‬اﻳﻦ ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ در ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻃﻌﻢ اﻳﻤﺎن را ﺧﻮاﻫﺪ ﭼﺸﻴﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش در ﻧﻈﺮ او از ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﻛﺴﻲ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.1‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ون در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﺒﺖ ﺻﺤﻴﺢ و‬
‫ﻣﺒﺎرك ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬وي ﺑﺎ‬
‫ﺣﺴﺮت و ﺣﺰن از اﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺘﺶ در ﻛﻮﻓﻪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﻛﻪ ﺣﻖ‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ ن و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاي ﺧﺪا را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﻳﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎ رﺳﻮل اﷲ ص ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺪران‪ ،‬ﺑﺮادران‪،‬‬
‫ﭘﺴﺮان و ﻋﻤﻮﻫﺎﻳﻤﺎن را ﻣﻲﻛﺸﺘﻴﻢ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﻳﻤﺎن و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ راه اداﻣﻪ دادﻳﻢ و ﺑﺮ ﭼﺸﻴﺪن ﻋﺬاب و ﺗﻼش در راه ﺟﻨﮓ ﺑﺎ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫آﻳﺎ در وﺟﻮدت ﺧﻴﺮي ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻗﻠﺒﺖ ﻧﻈﺮي ﺑﻴﻔﻜﻦ‪ .‬اﮔﺮ اﻫﻞ ﻃﺎﻋﺖ و‬
‫ﭘﻴﺮوي از ﺧﺪاوﻧﺪ را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬و ﻛﻴﻨﻪ اﻫﻞ ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﮔﻨﺎه را در ﺧﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در ﺗﻮ ﺧﻴﺮي ﻫﺴﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬و اﮔﺮ از اﻫﻞ‬
‫ﻃﺎﻋﺖ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻄﻴﻊ ﺧﺪا ﺗﻨﻔﺮ‪ ،‬و ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در ﺗﻮ‬
‫ﺧﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ Ckyc@ åß@ Éß@ õŠ½aD .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢٣٤/١٢‬‬

‫‪ −٢‬ﴍح ﳖﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )‪ (٣٣/٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٢٨/٣٠‬ارﺷﺎد اﻟﻘﻠﻮب )‪.(٢٦٧/١‬‬
 ‫‪١٥٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪.1‬‬

‫ﻧﻮع ﺳﻮم‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺒﺖ ﻓﻄﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻄﺮت ﺑﺮ اﺳﺎس آن آﻓﺮﻳﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺒﺖ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻏﺬا‪ ،‬ﻟﺒﺎس و ‪ ...‬ﻛﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و اﻃﺎﻋﺖ از او ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎدا ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻃﺎﻋﺖ از او ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬
‫و ﻓﺰوﻧﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫﴿‪ö/ä3ã_≡uρø—r&uρ öΝä3çΡ≡uθ÷zÎ)uρ öΝà2äτ!$oΨö/r&uρ öΝä.äτ!$t/#u™ tβ%x. βÎ) ö≅è%‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪¡=ymr& !$yγtΡöθÊ‬‬
‫‪| ös? ß⎯Å3≈|¡tΒuρ $yδyŠ$|¡x. tβöθt±øƒrB ×οt≈pgÏBuρ $yδθßϑçGøùutIø%$# îΑ≡uθøΒr&uρ óΟä3è?uϱtãuρ‬‬

‫)‪3 ⎯ÍνÍö∆r'Î/ ª!$# š†ÎAù'tƒ 4©®Lym (#θÝÁ−/utIsù ⎯Ï&Î#‹Î7y™ ’Îû 7Š$yγÅ_uρ ⎯Ï&Î!θß™u‘uρ «!$# š∅ÏiΒ Νà6ø‹s9Î‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊄⊆∪ š⎥⎫É)Å¡≈xø9$# tΠöθs)ø9$# “ωöκu‰ Ÿω ª!$#uρ‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(24 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬اﮔﺮ ﭘﺪران و ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﺮادران و ﻫﻤﺴﺮان و ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬و اﻣﻮاﻟﻰ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻳﺪ‪ ،‬و ﺗﺠﺎرﺗﻰ ﻛﻪ از ﻛﺴﺎد ﺷﺪﻧﺶ ﻣﻰﺗﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫آن ﻋﻼﻗﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮﺗﺎن از ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﺟﻬﺎد در راﻫﺶ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺬاﺑﺶ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺎزل ﻛﻨﺪ؛ و ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار را ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻄﺮﺗﺶ ﺧﻮدش‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و اﻣﻮاﻟﺶ را دوﺳﺖ دارد‪ .‬دﻳﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ ﻧﺪارد و ﻛﺴﻲ را از اﻳﻦ ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از آﻧﭽﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪،‬‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(١٢٦/٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ (١٨٣/١٦‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٤٧/٦٦‬ﻋﻠﻞ اﻟﴩاﺋﻊ )‪.(١١٧/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٦٠‬‬

‫ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮد و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ در اﻳﻦ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي‬
‫و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺘﺮﺳﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻼشﻫﺎي ﺧﻮدش و ﻧﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪.1‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ و رﺳﻮﻟﺶ را ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺷﺮوط اﻳﻤﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ :‬اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪@a@flæìØí@óny@á׆yc@åßûí@üD :‬‬
‫‪» ZCbàçaì@ b¾@ éîÛg@ k‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﺷﻤﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻣﮕﺮ‬
‫‪Ş yc@ éÛì‰ë‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ از ﻏﻴﺮ آﻧﻬﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ«‪.2‬‬
‫ﻧﻮع ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬
‫آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﻳﺎ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از او‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و ﻏﻴﺮ او ﻣﻌﺎرض ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺤﺒﺖ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻣﻘﺪم دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲرود ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ‬
‫را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺪم دارد‬
‫ﻳﺎ آن دو را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺎوي ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه آن را ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم را‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻮق و ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺪﻳﺪ و ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﺑﺮ ﻣﺰارﻫﺎ و ﻣﺮاﻗﺪ اوﻟﻴﺎ و‬
‫ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ آﻧﺎن در ﺧﻠﻮت و ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪا اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و زﻳﺎرت ﻣﺰار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻳﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲﺗﺮ و ﺑﺎ ارزشﺗﺮ و ﻣﻬﻢﺗﺮ از زﻳﺎرت ﻛﻌﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ دروغ اﻣﻮري را ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف اﺻﻮل ﺷﺮﻋﻲ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻛﺎﺷﻒ )‪.(٢٣/٤‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﻜﻦ اﻟﻔﺆاد )‪.(١٧‬‬
 ‫‪١٦١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ص اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ؛ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در روز ﻋﺎﺷﻮرا اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ و در آﻧﺠﺎ‬
‫ﮔﺮﻳﺎن ﺑﺎﺷﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺛﻮاب دو‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺣﺞ و دو ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻋﻤﺮه و دو ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻏﺰوه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬و‬
‫ﺛﻮاب ﻫﺮ ﺣﺞ ﻋﻤﺮه و ﻏﺰوه او ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺛﻮاب ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و‬
‫اﺋﻤﻪ ﺣﺞ و ﻋﻤﺮه را ﺑﻪ ﺟﺎ آورده و ﺑﻪ ﺟﻬﺎد رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.1‬‬
‫اﻳﻦ ادﻋﺎ‪ ،‬دروغ آﺷﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ؛ ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺛﻮاب زﻳﺎرت اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ؛ در روز ﻋﺎﺷﻮرا و ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن در‬
‫ﻛﻨﺎر ﻗﺒﺮ او از ﺣﺞ و ﻋﻤﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﻮد ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻧﻬﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از اﻣﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ و ﻏﻴﺮ‬
‫آن ﺑﺮ اﺋﻤﻪ دروغ ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن از آن ﻣﺒﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﺎﻳﺘﻲ را از زﺑﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫﴿?‪.﴾ ∩®∇∪ t⎦⎫Ïϑn=≈yèø9$# Éb>tÎ/ Νä3ƒÈhθ|¡èΣ øŒÎ) ∩®∠∪ A⎦⎫Î7•Β 9≅≈n=|Ê ’Å∀s9 $¨Ζä. βÎ) «!$$s‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﺸﻌﺮاء‪.(98-97 :‬‬
‫»ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﮔﻤﺮاﻫﻰ آﺷﻜﺎرى ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻴﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻰﺷﻤﺮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻤﺎ را در ﻋﺒﺎدت و ﺧﻀﻮع و ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺴﺎوي ﻗﺮار‬
‫دادﻳﻢ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺗﻌﻠﻖ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺑﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ از ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٩٠/٩٨‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ )‪ ,(٤٧٧/١٤‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢٩٣/١٠‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٦٢‬‬

‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ‪.1‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎواﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺰواري ﺑﺎ ﺷﺮح آﻳﻪ ﻣﺒﺎرﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺎوات ﻗﻠﺒﻲ و ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در اﺑﺘﺪا ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎوات ﻇﺎﻫﺮي در اﻋﻀﺎ‬
‫و ﺟﻮارح ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و اﺣﺘﺮاﻣﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻳﺎ ﭼﻴﺰ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻼش و ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را ﺻﺮف اﻣﻮر دﻧﻴﺎ و‬
‫زﻳﻨﺖﻫﺎي آن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻗﻠﺐﻫﺎي آﻧﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻲ‪ ،‬آن را آﻛﻨﺪه از‬
‫ﻋﺸﻖ ﻛﺎﻻﻫﺎ و اﻣﻮر دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻗﺼﻪﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑﺎرة اﻳﻦ اﻓﺮاد و آﻧﭽﻪ در ﻫﻨﮕﺎم اﺣﺘﻀﺎر و ﻣﺮگ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﺷﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ‪ .‬اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﮕﻮ )ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ(‬
‫آﻧﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت اﻣﻼك و ‪ ...‬ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﻌﻠﻖ‬
‫ﻗﻠﺒﺶ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺬﻳﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن در‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ آواز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺰ از اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬
‫ﺷﺮاب ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@á牆Ûa@Ž†jÇ@flÈč mfl@‰bäí†Ûa@Ž†jÇ@ÈmD :‬‬
‫‪» ZCáä•@†ibÇ@ìèÏ@aŠvy@†jÇ@åß@b@ć†jÇ@bèŞjz‬ﺑﻨﺪه‬
‫‪č ߎ @Şæc@ ´i@“Ènãa@ üë@Èm‬‬
‫درﻫﻢ و دﻳﻨﺎر ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﺑﻴﭽﺎره اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺎداب ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ]دﻧﻴﺎ[ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻲ را‬

‫‪ −١‬اﳉﺪﻳﺪ )‪.(١٩٣/٥‬‬
 ‫‪١٦٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ اﺳﺖ«‪.1‬‬

‫﴿‪⎯tΒ Ä¨$¨Ζ9$# š∅ÏΒuρ‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرةﺷﺎن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾°! ${6ãm ‘‰x©r& (#þθãΖtΒ#u™ t⎦⎪É‹©9$#uρ ( «!$# Éb=ßsx. öΝåκtΞθ™6Ïtä† #YŠ#y‰Ρr& «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ ä‹Ï‚−Gtƒ‬اﻟﺒﻘﺮه‪:‬‬
‫‪.(165‬‬
‫»ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ و‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻣﻰدارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺸﻘﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪،‬‬
‫)از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﺷﺎن‪ (،‬ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻣﺪرﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻈﺮ و ﻓﻜﺮ ﺧﺸﻚ و ﺟﺎﻣﺪﺷﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﺜﻼً ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻖ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن آن ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا؟ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺪون آﻧﻜﻪ از آن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻲ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻧﺎن ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ﻋﻠﻢ ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ را ﻋﻄﺎ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫﴿‪${6ãm ‘‰x©r& (#þθãΖtΒ#u™ št⎦⎪É‹©9$#uρ‬‬ ‫اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ واﺳﻄﻪﻫﺎ آن را ﺑﻨﺪه ﺧﻮد ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫!‪» .﴾°‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺴﻴﺎر و ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ«‪ .‬و‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ وﺟﻮد ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎل آﻧﻬﺎ و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ﻋﻠﻢ‪ ،‬آﻧﺎن اﺟﺎزه‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه آﻧﺎن ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺎ اﺑﺪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺤﻜﻤﻲ‬

‫‪ −١‬ﳎﻤﻮﻋﻪ ﻭراﻡ )‪ (١٥٩/١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣١٩/٧‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٦٤‬‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.1‬‬
‫ﭘﺲ از ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻣﺘﻦﻫﺎ و رواﻳﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ و ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون‬
‫وﺟﻮد دﻟﻴﻞ از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر و رواﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ اﻣﻮر ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ و ﺻﺎﺣﺒﺶ را از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دور ﻣﻲﻛﻨﺪ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اوﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬اﻣﺎﻛﻦ و زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﺮاﺳﺎس اواﻣﺮ اﻳﺸﺎن و در ﭼﻬﺎرﭼﻮب آن ﭼﻴﺰي‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬او دوﺳﺖ ﻣﻲدارد ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ .12‬ﺷﺮك در اﻃﺎﻋﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ وﺟﻮب دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‪ ،‬اﺣﺘﺮام‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و رﻋﺎﻳﺖ ادب ﺑﺎ‬
‫ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻋﺘﻘﺎد دارد‪ ،‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮع ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔﺎه و در دﻳﻦ داراي ﻋﻠﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺪاﻳﺖ و ﺑﻴﻨﺶ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺸﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﻤﺎ ﺟﺰو‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة‬
‫﴿)‪) .﴾3(#àσ¯≈yϑn=ãèø9$# ÍνÏŠ$t6Ïã ô⎯ÏΒ ©!$# ©y´øƒs† $yϑ¯ΡÎ‬ﻓﺎﻃﺮ‪.(28 :‬‬ ‫آﻧﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»از ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻤﺎء از او ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿)‪ö/ãφ y7Íׯ≈s9'ρé& ÏM≈ysÎ=≈¢Á9$# (#θè=ÏΗxåuρ (#θãΖtΒ#u™ t⎦⎪Ï%©!$# χÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫{‪!$pκÏù t⎦⎪Ï$Î#≈yz ã≈pκ÷ΞF{#$ $uηÏGøtrB ⎯ÏΒ “ÌøgrB 5βô‰tã àM≈¨Ζy_ öΝÍκÍh5u‘ y‰ΖÏã ôΜèδäτ!#t“y_ ∩∠∪ Ïπ−ƒÎy9ø9$# çöy‬‬

‫&‪) .﴾ ∩∇∪ …çµ−/u‘ z©Å´yz ô⎯yϑÏ9 y7Ï9≡sŒ 4 çµ÷Ζtã (#θàÊu‘uρ öΝåκ÷]tã ª!$# z©Å̧‘ ( #Y‰t/r‬اﻟﺒﻴﻨﻪ‪.(8-7 :‬‬

‫»ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ و اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت ﺧـﺪا‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎداش آﻧﻬﺎ ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎوﻳﺪان اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﺮﻫﺎ از‬
‫زﻳﺮ درﺧﺘﺎﻧﺶ ﺟﺎري اﺳﺖ )در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ( ﻫﻤﻴﺸﻪ در آن ﻣﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﻢ ﺧـﺪا از‬

‫‪ −١‬ﻣﻦ ﻫﺪی اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٣٠٠/١‬‬

 ‫‪١٦٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫آﻧﻬﺎ ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ‪ ،‬و )ﻫﻢ( آﻧﻬﺎ از ﺧﺪا ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ )ﻣﻘـﺎم واﻻ و ﭘﺎداﺷـﻬﺎي‬
‫ﻣﻬﻢ و ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ( ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺘﺮﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺮط زﻳﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و آن‬
‫ﺷﺮط اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﺗﺎﺑﻌﻲ از اﻃﺎﻋﺖ از ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻓﺮﺳﺘﺎدهاش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت از آﻧﺎن اﻃﺎﻋﺖ و ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫﴿‪) .﴾ óΟä3ΖÏΒ Íö∆F{$# ’Í<'ρé&uρ tΑθß™§9$# (#θãè‹ÏÛr&uρ ©!$# (#θãè‹ÏÛr& (#þθãΨtΒ#u™ t⎦⎪Ï%©!$# $pκš‰r'¯≈tƒ‬اﻟﻨﺴﺎء‪:‬‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪.(59‬‬
‫»اى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ! اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﺧﺪا را! و اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا و اوﻟﻮ اﻻﻣﺮ )ﺣﻜﻤﺎ و ﻋﻠﻤﺎ( را«‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﺮﻳﻤﻪ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ از‬
‫ﺧﻮد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﻃﺎﻋﺖ از‬
‫اوﻟﻲ اﻷﻣﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ ذﻛﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻃﺎﻋﺖ از اوﻟﻲ‬
‫اﻷﻣﺮ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻓﻌﻞ اﻣﺮ »وأﻃﻴﻌﻮا« ذﻛﺮ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ‬
‫از ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺎﻟﻖ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻃﺎﻋﺖ از آن ﻣﺨﻠﻮق ﺟﺎﻳﺰ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اوﻟﻮاﻷﻣﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻣﺮ اﻋﻢ از ﻋﻠﻤﺎ و ﺣﻜﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻣﺮ ﺷﺮع و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻠﻤﺎ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ ،‬و اﺟﺮاي ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن آن ﺑﺮ ﻋﻬﺪة ﺣﻜﺎم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻋﻠﻤﺎ و ﺣﻜﺎم ﺑﺮ راه راﺳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻮر ﻣﺮدم‬
‫ﻧﻴﺰ در ﻣﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺤﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻓﺴﺎد آﻧﻬﺎ اﻣﻮر ]ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺮدم[‬
‫رو ﺑﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻬﺎد‪ .‬زﻳﺮا ﻋﻠﻤﺎ وﻇﻴﻔﻪ ارﺷﺎد و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬و ﺣﻜﺎم ﻧﻴﺰ ﻛﺎر‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٦٦‬‬

‫اﻟﺰام و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ و رﻫﺒﺮي را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺴﻲ ﻃﻠﺐ ﻓﺘﻮا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ او ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮﻳﻌﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﺤﻤﺪ ص ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺣﺎدﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ و ﻓﻬﻢ‬
‫درﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ آن را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻜﻢ و ﻓﺘﻮا ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻫﻤﺔ آﻧﭽﻪ آن ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ از او ﭘﻴﺮوي و‬
‫از ﻣﺬﻫﺐ او ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪروي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﻴﺰ اﻧﺴﺎنﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﺻﺤﻴﺢ و اﺷﺘﺒﺎه وﺟﻮد دارد‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ‬
‫در ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ ﻳﺎ اﺣﺎﻃﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮ ﻋﻤﺪي و‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﺳﻬﻮي دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راي و ﻧﻈﺮ ﻫﻴﭻ ﻋﺎﻟﻤﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻠﻤﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺼﺐ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آﻳﻪ زﻳﺮ را ﺳﺮ ﻟﻮﺣﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ šχθßϑn=÷ès? Ÿω óΟçFΖä. βÎ) Ìò2Ïe%!$# Ÿ≅÷δr& (#þθè=t↔ó¡sù‬اﻷﻧﺒﻴﺎء‪.(7 :‬‬

‫»ﭘﺲ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ از اﻫﻞ ﻋﻠﻢ را ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻣﺮوزه در اﻣﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻗﺖ ﻛﻨﻴﻢ در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ در‬
‫اﻃﺎﻋﺖ از ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻋﺒﺎدت او دﭼﺎر ﺷﺮك ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺷﺮﻳﻌﺖ اﻟﻬﻲ و ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﻣﻌﺎرف ﺣﻘﻴﻘﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ را ﺗﺮك ﻛﺮده و ﻛﻨﺎر ﻧﻬﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎي آن از روش اوﻟﻴﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي ﺣﻜﺎم و ﻋﻠﻤﺎي ﮔﻤﺮاه ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ آزادي‪ ،‬اﻋﻤﺎل و اﻓﻜﺎرﺷﺎن را در ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪﻫﺎي ﻣﺤﻜﻤﻲ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ ﻛﻪ از‬
‫آن ﺟﺪا ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻛﺎر آﻧﺎن در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﮔﻤﺮاﻫﻲ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﻮال و ﺟﺪال درﺑﺎرة ﻋﻠﺖ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ ﻳﺎ ﺗﺮك آن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
 ‫‪١٦٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻫﺪاﻳﺖ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و آﻧﭽﻪ ﺧﻮدﺷﺎن در دﻳﻦ ﺑﻮﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آن ﺷﺮكﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ و ﺧﺮاﻓﺎت از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﺮدﮔﺎن و ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺸﻦﻫﺎي ﻣﻴﻼد و وﻓﺎت و ﺑﺪﻋﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ اﺣﺒﺎر ﻳﻬﻮدي‪ 1‬و راﻫﺒﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ 2‬دارد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮدي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﻠﺪان‬
‫دﻳﮕﺮ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﻮال ﻛﺮدن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻟﻜﻪ ﻧﻨﮓ و ﻋﺎري‬
‫ﺑﺮاي او ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﻤﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺮوج از ﻃﺎﻋﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري و ﻣﺤﺒﺖ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ را در ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺧﺮاﻓﻪﭘﺮداز ﺑﻪ او اﺗﻬﺎم‬
‫ﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻚ در ﻋﻘﺎﻳﺪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ ،‬و از او ﻛﻴﻨﻪ ﺑﻪ دل ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﻄﺮﻧﺎك اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﺳﻨﺘﺶ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻬﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻲدرﻧﮓ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ :‬اﻣﺎ ﻓﻼن ﻋﺎﻟﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن‬
‫ﻧﻈﺮي دارد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ و اﻋﺘﻘﺎد ﺷﺮكآﻟﻮد ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻃﺎﻋﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد در ﺣﺮام ﻛﺮدن آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺣﻼل ﻛﺮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﺎ در ﺣﻼل داﻧﺴﺘﻦ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺣﺮام اﻋﻼم ﻧﻤﻮده از ﻋﻠﻤﺎ ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺣﻜﻢ و ﺳﺨﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻧﻬﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫﴿‪öΝßγuΖ≈t6÷δâ‘uρ öΝèδu‘$t6ômr& (#ÿρä‹sƒªB$#‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة آن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾ «!$# Âχρߊ ⎯ÏiΒ $\/$t/ö‘r‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(31 :‬‬

‫‪ −١‬اﺣﺒﺎر ‪ :‬ﲨﻊ ﹺﺣﱪ ﻭ ﹶﺣﱪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻋﺎﱂ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −٢‬راﻫﺐ ‪ :‬زاﻫﺪ ﻭ ﻋﺎﺑﺪ‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٦٨‬‬

‫»]ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن[ داﻧﺸﻤﻨﺪان و راﻫﺒﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻌﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫ﺧﺪا ﻗﺮار دادﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ از ﻣﺴﻴﺢ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن او را ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ادﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ او ﺧﺪاﺳﺖ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻋﻠﻤﺎ و ﭘﺎرﺳﻴﺎﻧﺸﺎن ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن آﻧﺎن را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎد ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ آﻧﺎن را ﺑﺪان ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ اﻳﻤﺎن‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﺎن را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﺮوي از ﻋﻠﻤﺎﻳﺸﺎن و ﺗﺮك ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا و‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ و ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﺳﺨﻦ ﺧﺪا ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در‬
‫ﻛﺘﺎب ﻣﺎ )ﻗﺮآن( ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺎ از آن ﭘﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.1‬‬
‫اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ]اﺣﺒﺎر و رﻫﺒﺎن[ آﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎدت و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮدﺷﺎن دﻋﻮت ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺮام را ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺣﻼل‪ ،‬و‬
‫ﺣﻼل را ﺣﺮام ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻋﻠﻤﺎ را ﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﻓﺮد را ﭘﺮﺳﺘﺶ و ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ آن ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻋﻠﻤﺎﻳﺸﺎن ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ و‬
‫روزه ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺣﻼل را ﺣﺮام‪ ،‬و ﺣﺮام را ﺣﻼل اﻋﻼم‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ از آﻧﺎن ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ‪.3‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪا ﻗﺮار ﻧﺪادﻧﺪ ]و آﻧﻬﺎ را‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻴﺰاﻥ )‪ ,(٢٦٥/٩‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﻘﻤﯽ )‪.(٢٨٨/١‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﲔ )‪.(٢٠٩/٢‬‬
‫‪ −٣‬ﳘﺎﻥ ﻣﻨﺒﻊ‪.‬‬
 ‫‪١٦٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﭙﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ[‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ]ﻋﻠﻤﺎ[ ﺣﻼل را ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺣﺮام‪ ،‬و ﺣﺮام را ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺣﻼل‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﻠﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﭘﺮورﮔﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.1‬‬
‫ﭘﻴﺮوي از اﺣﺒﺎر و رﻫﺒﺎن و ﻋﻠﻤﺎ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ دﻟﻴﻞ و ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ tβθä.Îô³çRmQ öΝä3¯ΡÎ) öΝèδθßϑçG÷èsÛr& ÷βÎ)uρ‬اﻷﻧﻌﺎم‪.(121 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ از آﻧﺎن اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺷﻤﺎ ]ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺸﺎن[ ﻣﺸﺮك ﺧﻮاﻫﻴﺪ‬
‫ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞ اﷲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار دادن در ﻋﺒﺎدت ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻃﺎﻋﺖ و ﻓﺮوﺗﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﺟﺎﻳﻲ‬
‫وﺣﻲ ﺷﻴﻄﺎن و وﺣﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﺮدي وﺣﻲ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﻀﻮع و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري‬
‫ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ او و ﺷﺮك ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪي ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدﻻت ذﻫﻨﻲ رﻳﺎﺿﻲ وﺟﻮد‪ ،‬در ذﻫﻦ و ﻋﻘﻞ ﺟﺎي‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻌﻞِ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﻜﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬اﻋﻤﺎل‪،‬‬
‫اﻗﻮال و دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻧﺪهاي از آن ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ در ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻓﻌﺎل ﺷﻮد ﻛﻪ در راﺳﺘﺎي اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و‬
‫راه او ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﳘﺎﻥ ﻣﻨﺒﻊ‪.‬‬
‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٢٢٧/٩‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٧٠‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﺣﻼل داﻧﺴﺘﻦ ﺣﺮام ﺑﻪ ﺳﺨﻦ آﻧﺎن ﮔﻮش‬
‫‪ :﴾tβθä.Îô³çRmQ‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺗﺮك دﻳﻦ‬ ‫﴿)‪öΝä3¯ΡÎ‬‬ ‫ﻓﺮا ﻣﻲدﻫﻴﺪ و آن را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﻴﺮوي از آﻧﺎن ﻣﺸﺮك ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺮك ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ و وارد ﻛﺮدن ﻏﻴﺮ اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫اﻣﻴﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻣﻮر دﻳﻨﻲ از ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻛﻨﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك ورزﻳﺪه اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه در ﺣﻜﻤﻲ‬
‫ﺷﺮﻋﻲ دﭼﺎر اﺧﺘﻼف ﺷﺪﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ و از ﭼﻪ ﺣﻜﻤﻲ ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ «!$# ’n<Î) ÿ…çµßϑõ3ßssù &™ó©x« ⎯ÏΒ ÏµŠÏù ÷Λä⎢øn=tG÷z$# $tΒuρ‬اﻟﺸﻮرى‪:‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪.(10‬‬
‫»در ﻫﺮ ﭼﻴﺰ )از اﻣﻮ دﻳﻨﻰ( اﺧﺘﻼف ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬داورﻳﺶ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ )در ﻗﺮآن و‬
‫ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﷲ ص(«‪.‬‬
‫ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬درﺑﺎرة ﻣﺬﻫﺐ و دﻳﻨﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرة آن اﺧﺘﻼف دارﻳﺪ و‬
‫آن را ﺑﺮاي ﺧﻮدﺗﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﻫﻤﻪ آن اﻣﻮر در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و در ﺗﻔﺴﻴﺮ آن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬در ﺗﺄوﻳﻞ آﻳﺎت ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ ﻗﺮآن‬
‫ﻫﺮ ﮔﺎه دﭼﺎر اﺧﺘﻼف ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ آﻳﺎت ﻣﺤﻜﻢ آن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ در ﻫﻤﻪ اﻣﻮر ﻓﻘﻂ ﺑﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدم‪.3‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﺪﻳﺪ )‪.(٨٥/٣‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊ اﳉﻮاﻣﻊ )‪.(٤٠٦/١‬‬
‫‪ −٣‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺼﺎﻓﯽ )‪.(٣٦٧/٤‬‬
 ‫‪١٧١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع و ﻋﻘﻴﺪه ﺟﺰو ﺧﻄﺮﻧﺎكﺗﺮﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎداﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد را ﺑﻪ ﺳﻮي‬

‫ﺷﺮك ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ از ﺳﻮي ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺸﺎﻳﺦ‬
‫ﺑﺮاي او ﻧﻘﻞ ﻳﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻨﺪ و درﺑﺎرة ﺻﺤﺖ آن اﻗﻮال ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﺪ‬
‫و در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺘﺎوي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻓﺘﺎوا ﻓﺎﻗﺪ ﺳﻨﺪ و اﻋﺘﺒﺎر‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را از ﻟﻐﺰش در دﻳﻦ ﻣﺼﻮن دارد‪.‬‬
‫‪ .13‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن‪:‬‬
‫ذﺑﺢ‪ :‬ﻛﺸﺘﻦ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻣﺄﻛﻮل از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﺎري ﻛﺮدن‬
‫ﺧﻮن ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺪف از آن ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ آن‬
‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮاي آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻇﻬﺎر ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﺗﻘﺮب ﺑﻪ او‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذﺑﺢ ﻛﺮدن ﺟﺰو ﻋﺒﺎدات و ﻃﺎﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻀﻮع و ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﻣﻘﺪاري از ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺘﺶ‬
‫ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ او ﺷﺮك ورزﻳﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﺷﺮك او از ﻧﻮع اﻛﺒﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ او را از دﻳﻦ اﺳﻼم ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪t⎦⎫ÏΗs>≈yèø9$# Éb>u‘ ¬! †ÎA$yϑtΒuρ y“$u‹øtxΧuρ ’Å5Ý¡èΣuρ ’ÎAŸξ|¹ ¨βÎ) ö≅è%‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫∪⊄∉⊇∩ ‪) .﴾ ∩⊇∉⊂∪ t⎦⎫ÏΗÍ>ó¡çRùQ$# ãΑ¨ρr& O$tΡr&uρ ßNöÏΒé& y7Ï9≡x‹Î/uρ ( …çµs9 y7ƒÎŸ° Ÿω‬اﻷﻧﻌﺎم‪.(163-162 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬ﻧﻤﺎز و ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدات]ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ[ ﻣﻦ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﻰ و ﻣﺮگ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺮاى‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺘﺎﻳﻰ ﺑﺮاى او ﻧﻴﺴﺖ؛ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻣﻮر‬
‫ﺷﺪهام؛ و ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺎﺻﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻧُﺴ‪‬ﻚ ﻫﻤﻪ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٧٢‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻘﺮب ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪.1‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﺎز و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و دﻻﻟﺖ آن دو ﺑﺮ ﺗﻌﻈﻴﻢ اﻣﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در ﻛﻨﺎر‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊄∪ öptùΥ$#uρ y7În/tÏ9 Èe≅|Ásù‬اﻟﻜﻮﺛﺮ‪.(2 :‬‬ ‫ﻫﻢ ذﻛﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻋﻄﺎ ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺨﺸﻨﺪة ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﻲ – اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﮔﺮ ﻋﺒﺎدات ﺑﻪ ﻏﻴﺮ او اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎدات ﺧﻮاه ﻧﻤﺎز ﻳﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻪ وﻟﻲ ﻧﻌﻤﺖ‬
‫اﺳﺖ اﺧﺘﺼﺎص ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻋﻤﻠﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن در ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﺑﺖﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آﻧﺎن ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﺸﺎن را از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎرت »ﻟﺮﺑﻚ«‬
‫دﻟﻴﻞ واﺿﺤﻲ ﺑﺮ وﺟﻮب داﺷﺘﻦ ﻗﺼﺪ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر در اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدات‬
‫اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ذﺑﺢ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮع اول‪ :‬ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎدي ﻳﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ذﺑﺤﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻋﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻳﺎ‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻞ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺒﺎح اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ص ﺑﻪ زﻫﺮا ‘ ﻳﺎد دادﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪@æb×@åß@ òàbÏ@bíD :‬‬

‫‪ −١‬ﳐﺘﴫ ﳎﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎﻥ )‪.(٥٠٩/١‬‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ اﻷﻣﺜﻞ )‪.(٤٥٢/٢٠‬‬
 ‫‪١٧٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪» ZCéÐî™@ âŠØîÜÏ@ ŠŁa@ âìîÛaë@ bi@ åßûí‬اي ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز‬
‫آﺧﺮت اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺎﻧﺶ را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارد«‪.1‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﻮاع ذﺑﺢ ﺟﺎﻳﺰ آن ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﻴﺮوي از ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻮزاد ﻛﻪ ﻋﻘﻴﻘﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻋﻘﻴﻘﻪ )ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﺪ( ﻧﻮزاد دﺧﺘﺮ‬
‫و ﭘﺴﺮ ﻳﻚ ﻗﻮچ اﺳﺖ‪.2‬‬
‫ﻧﻮع دوم‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و ذﺑﺢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا و ﺗﻘﺮب ﺑﻪ او‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻧﺎم ﺧﺪا ﻗﺒﻞ از ذﺑﺢ ذﻛﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺮك‬
‫اﻛﺒﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻧﺠﺎم آن ﻓﺮد از دﻳﻦ اﺳﻼم ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اوﻟﻴﺎ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ذﺑﺢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪﻗﻪ و ﺛﻮاب آن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲﻫﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي آن اوﻟﻴﺎ ذﺑﺢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻣﻮال و اوﻻدﺷﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﻠﺐ ﺧﻴﺮ و دﻓﻊ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ آﻣﺪن ﺣﺎﻛﻢ ﻳﺎ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺷﺎن ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﻋﺎدات دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺮوﺳﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ورود ﻋﺮوس ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ داﻣﺎد و ‪...‬‬
‫اﻗﺪام ﺑﻪ ذﺑﺢ ﺣﻴﻮان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﺷﺮك اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣﻬﻤﺎن و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ذﺑﺢ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺧﻮن آن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﻣﺮغ و ﻳﺎ ‪ ...‬را ﺑﺮ روي‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﻣﺎﻟﻨﺪ ﺗﺎ از ﺷﺮ ﺑﻼ در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و دﭼﺎر ﺗﺼﺎدف ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ (٢٨٥/٦‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻜﺎرﻡ اﻷﺧﻼﻕ )‪ ,(١٣٥‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٣١٨/٢٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٦١/٤٣‬‬

‫‪ −٢‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٢٦/٦‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٤١٧/٢١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٧٤‬‬

‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻋﻘﻴﺪه راﺳﺘﻴﻦ و ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ – ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻔﻊ و ﺿﺮر ﻫﻤﮕﻲ در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻲﺷﺮك اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻲاﻃﻼع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬ﻋﻮام ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮك از راه‬
‫رﻓﺘﻦ ﻣﻮرﭼﻪ در ﺷﺐ ﺗﺎرﻳﻚ ﺑﺮ روي ﺻﺨﺮه ﺳﻴﺎه ﭘﻨﻬﺎنﺗﺮ اﺳﺖ‪ .١‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪه ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺮك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ او‬
‫ذﺑﺢ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻏﻴﺮ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و از او اﺳﺘﻤﺪاد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻠﻤﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدي‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﮕﺴﻲ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻣﮕﺲ وارد آﺗﺶ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﺸﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن دو ﺗﻦ روزي از ﻛﻨﺎر‬
‫ﻗﻮﻣﻲ ﻋﺒﻮر ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آن روز ﻋﻴﺪ آن ﻗﻮم ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺮاد ﻗﻮم ﺑﺘﻬﺎﻳﺸﺎن را آﻧﺠﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﺴﻲ از آﻧﺠﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﺘﻬﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه اﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ آن دو ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮوﻳﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﻘﺮب ﺟﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻨﺠﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬آرﻱ! ﴍﻙ اﺻﻐﺮ ﻳﺎ ﴍﻙ ﺧﻔﻲ ﺑﺎرﻳﻜﱰ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻧﱰ از ﻣﻮرﭼﻪ ای اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﺐ ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﺮ رﻭی ﺻـﺨﺮة ﺳـﻴﺎﻩ‬
‫راﻩ ﻣﲑﻭد‪ ,‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪﻗﻪ دادﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻭ ﻣﺪح ﮔﻔﺘﻦ ﻣﺮدﻡ‪ ,‬ﻭﺟﻬﺎد ﻛﺮدﻥ ﺗﺎ ﻣﺮدﻡ اﻭ را ﺷﺠﺎع ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ ﻭ ﻳـﺎ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺪﺳﺖ آﻭردﻥ ﻣﺎﻝ ﻭ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻗﺮآﻥ را ﺑﺎ آﻭاز ﺧﻮش ﺗﻼﻭت ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﻧﻴـﺖ اﻭ اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدﻡ اﻭ را ﻣﺪح ﻭ ﲤﺠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺨﺼﯽ در ﻧﲈزش ﺑﺨﺎﻃﺮ رﻳﺎ ﻭ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮاﻥ آﻥ را ﺣﺴﻦ‬
‫ﻭ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ‪ ,‬ﻭ ﻳﺎ ﻗﺴﻢ ﻳﺎدﻛﺮدﻥ ﺑﻪ ﻏﲑ اﷲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﭘﺪراﻥ ﻭ ﴍﻑ ﻭ ﺑﻪ ﴎ ﻓﻼﻥ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﻣﻦ ﻭ ﻳﺎ ﻗﺴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻭ ﻋﺒﺎس ﻭ ﺣﺴﲔ ﻭ‪ ,....‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﴍک ﻛﻤﱰ ﻛﺴﯽ از آﻥ ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ −٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٣٤١/٢٨‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٩٦/٦٩‬اﳊﻀﺎﻝ )‪.(١٣٦/١‬‬
 ‫‪١٧٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻳﻜﻲ از آن دو ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﺪارم‪ .‬دﻳﮕﺮي ﻣﮕﺴﻲ را ﺷﻜﺎر ﻛﺮد و آن را‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺘﻬﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺟﺰ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻴﺰي را‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ آن ﻗﻮم او را ﻛﺸﺘﻨﺪ و وي وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮي ]ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي آن ﺑﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد[‪ .‬وارد ﺟﻬﻨﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪.1‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ذﺑﺢ ﻳﻚ ﻣﮕﺲ ﺑﺮاي ﺑﺘﻬﺎ و ﻏﻴﺮ ﺧﺪا داﺧﻞ در آﺗﺶ‬
‫دوزخ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت و اﺷﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ارزش ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪ .14‬ﻧﺬر‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﺒﺎدت ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ درﺑﺎرة ﻋﺒﺎدت دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺪان ﻧﺰدﻳﻚ و ﺑﺎ آن در‬
‫ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن درﺑﺎرة ﻣﻔﻬﻮم و راه و روش‬
‫آن دﭼﺎر ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي ﺧﺘﻢ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺷﺮك و ﺑﺪي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎدت ﻧﺬر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺬر‪ :‬ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد ﻣﻜﻠﻒ در ﺻﻮرت رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در اﻧﺘﻈﺎرش ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‬
‫و آن را از ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮ ﺧﻮد اﻣﺮ ﻏﻴﺮ واﺟﺒﻲ را واﺟﺐ و ﻻزم ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻣﻦ ﻓﻼن ﻛﺎر را‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻢ داد‪.‬‬
‫ﻧﺬر ﻛﺮدن از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺒﺎداﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ وﻓﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ آن را ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻧﺬري را ﺑﺮﺧﻮد ﻣﻘﺮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم آن ﺳﻔﺎرش ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٢١٣/٢٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٥٢/٣‬ﺛﻮاب اﻷﻋﲈﻝ )‪.(٢٢٤‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٧٦‬‬

‫﴿‪.﴾ ∩∠∪ #ZÏÜtGó¡ãΒ …çν•Ÿ° tβ%x. $YΒöθtƒ tβθèù$sƒs†uρ Í‘õ‹¨Ζ9$$Î/ tβθèùθãƒ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻹﻧﺴﺎن‪» .(7 :‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺬر ﺧﻮد وﻓﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و از روزي ﻛﻪ ﺷﺮ و ﻋﺬاﺑﺶ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫اﺳﺖ ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ آﻧﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻧﺬرﻫﺎي ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﻲ و ﺑﻪ آن وﻓﺎ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺬر آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻋﻤﻞ ﺧﻴﺮي‬
‫را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – واﺟﺐ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ روزه ﺑﮕﻴﺮد ﻳﺎ‬
‫ﺻﺪﻗﻪاي ﺑﺪﻫﺪ و ‪.1....‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﻧﺬر ﻛﺮدن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ و ‪ ....‬ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎص آن‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .2‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮك و ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ در ﻧﺬر ﻛﺮدن اﺻﻞ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺮوه اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻟﺰام ﻧﻔﺲ ﺑﺮ‬
‫اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮ اﻧﺴﺎن واﺟﺐ ﻧﻜﺮده‪ ،‬و ﻣﺎ را در اﻧﺠﺎم آن ﻣﺨﺘﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺬري ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺬر ﻛﺮدن ﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ و ﺳﺨﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن در ﺟﺴﺘﺠﻮي راه ﺧﻼص و رﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻴﺰي را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻧﺬر‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١٦٧/٢٩‬‬

‫‪ −٢‬زﻳﺮا ﺧﺪاﻭﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﯽ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺬرﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﻭﻓﺎ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﻣﺪح ﻛﺮدﻩ اﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻭﻓﺎی ﺑﻪ ﻧﺬرﻫﺎ اﻣﺮ ﻛﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫اﻣﺮی ﻛﻪ ﺧﺪاﻭﻧﺪ آﻥ را ﻣﺪح ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻭ اﻧﺠﺎﻡ دﻫﻨﺪﻩ آﻥ را ﻣﯽﺳﺘﺎﻳﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ ﺑﻪ ﳘﲔ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺒﺎدت ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﯽ ﻛﻪ ﺑﺮ ﳘﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاﻭﻧﺪ آﻥ را دﻭﺳﺖ دارد ﻭ از آﻥ راﺿﯽ اﺳﺖ اﻋﻢ‬
‫از اﻋﲈﻝ ﻇﺎﻫﺮ ﻭ ﺑﺎﻃﻦ اﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪١٧٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﻧﻴﺎزي ﻛﻪ آن را ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺬر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ زﺑﺎن ﺣﺎل و ﺑﺎﻃﻨﺶ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر و اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻟﻄﻒ ﺧﻮد آن ﻧﻌﻤﺖ‬
‫و ﺧﻴﺮ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﻳﺎ آن ﺷﺮ و ﺑﻼ را از ﺗﻮ دور ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و اﻳﻦ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺳﻮءﻇﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﭼﻴﺰي را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻧﺬر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺬر ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻳﺎ ﻓﺮد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺬر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﺬر ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻗﺒﺮ ﻳﺎ آن ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺮ ﻣﻦ واﺟﺐ ﮔﺮدد و ‪. ...‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺬر ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺻﻼً ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻲﮔﺮدد و‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن آن ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺮ آن ﻛﻔﺎرهاي واﺟﺐ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﺮك اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺴﻢ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻛﻔﺎرهاي ﻫﻢ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺬر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻓﻼن ﭼﻴﺰ را ﻣﻲدزدم ﻳﺎ ﺷﺮاب ﻣﻲﻧﻮﺷﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺬر ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺬر ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻔﺎرة ﻗﺴﻢ را ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻋﻤﻞ ﺣﺮاﻣﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻢ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻔﺎره‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ اﺣﻜﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺬر و ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪن آن ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺖ‬
‫ﺷﺮوع ﻳﺎ ﻣﺸﺮوع ﺑﻮدن آن دﻻﻟﺖ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫﴿‪ χÎ*sù 9‘õ‹¯Ρ ⎯ÏiΒ Νè?ö‘x‹tΡ ÷ρr& >πs)x¯Ρ ⎯ÏiΒ ΟçFø)xΡr& !$tΒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ ‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٧٨‬‬

‫‪) .﴾ …çµßϑn=÷ètƒ ©!$#‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(270 :‬‬

‫»و ﻫﺮ ﭼﻴﺰ را ﻛﻪ اﻧﻔﺎق ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ )اﻣﻮاﻟﻰ را ﻛﻪ( ﻧﺬر ﻛﺮدهاﻳﺪ )در راه ﺧﺪا‬
‫اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻰداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺣﺎﺋﺮي ﻃﻬﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻧﺬرﻫﺎﻳﺘﺎن در زﻣﻴﻨﻪ اﻃﺎﻋﺖ‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ ﮔﻨﺎه و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﻧﺬر ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻌﻠﻖ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ و ﺿﻤﻴﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﭼﻴﺰي و اﻟﺘﺰام ﺑﺪان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻟﺘﺰام‬
‫﴿‪…çµßϑn=÷ètƒ ©!$#  χÎ*sù‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ و ﺧﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻣﻞ اﻣﻮر ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺮوع ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫﴾‪» :‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ از آن اﻃﻼع دارد«‪.‬‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﻫﺎء در )ﻳﻌﻠﻤﻪ( ﺑﻪ )ﻣﺎ( ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‬
‫ﭘﺎداش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻋﻤﺎﻟﺘﺎن ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﭘﺎداش‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻋﻤﺎﻟﺘﺎن ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺰاي آن ﺧﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻧﺎﭘﺴﻨﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺰاي آن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﮔﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﮋده‬
‫و ﻫﺸﺪار و وﻋﺪ و وﻋﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.1‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮاﺳﺎس آﻳﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه آن را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده و‬
‫–‪:2Cé–Èí@ ýÏ@a@ ï‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪fl Èífl@æc@fl‰ˆfl ãfl@žåßfl ë@ŽéÈž İč îŽÜ Ï @a@flÉîİč íŽ@žæc@fl‰ˆfl ãfl@žåßfl D :‬‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺬر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺮوي و اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از او اﻃﺎﻋﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺬر ﻛﺮده اﺳﺖ از ﺧﺪا ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از او‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻧﻜﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر )‪.(١٣٤/٢‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٩٢/١٦‬‬
 ‫‪١٧٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫از اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ اﺷﻌﺮي رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ درﺑﺎرة‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺴﻢ ﺧﻮرده ﺗﺎ ﺻﻠﻪ رﺣﻢ را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ .‬وي ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» CNNN@ áy‰@ òÈîİÓ@ ¿@ ´¹@ üë@ òî–Èß@ ¿@ ‰ˆã@ üD :‬ﺑﻪ ﻧﺬري ﻛﻪ‬
‫درﺑﺎره ﮔﻨﺎه و ﻗﺴﻤﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻗﻄﻊ رﺣﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﺷﻮد«‪.1‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ اﺑﻮاﺳﺮاﺋﻴﻞ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ روزه ﺑﮕﻴﺮد و اﻓﻄﺎر ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ و در زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد و ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ وي ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن‬
‫ﻧﺒﻮد از ﻋﻬﺪه او ﺑﺮداﺷﺖ و وي را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آﻧﭽﻪ در آن ﻃﺎﻋﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻮد‪،‬‬
‫• ‪»@ZCŽéßfl ìž‬ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺮوﻳﺪ ]و‬
‫دﺳﺘﻮر داد و ﻓﺮﻣﻮد‪fl @ŞánčîflÛ ëfl @ž†ÈŽ Ô îflÛ ëfl @žáÜ Ø nflîflÜ Ï @Žê뺊ߎ D :‬‬
‫ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ[ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و روزهاش را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ«‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دو ﻧﻮع ﻧﺬر وﺟﻮد دارد‪ .‬آﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪان وﻓﺎ ﻛﺮد و آن را اﻧﺠﺎم داد و ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬دوم‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﻔﺎرهاش‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﻔﺎره ﻗﺴﻢ اﺳﺖ‪.3‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺬري ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع آن ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﻳﺎ ﺧﺎرج از ﺗﻮان اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.4‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪه از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫وﻓﺎي ﺑﻪ آن ﺑﻨﺪه را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻳﺪ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ وﻓﺎ ﺑﻪ آن ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ادﻋﺎ ﺷﻮد ﻣﺎ‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ (٢١٩/٢٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(٤٤٠/٧‬‬

‫‪ −٢‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(٤٤٨/٣‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٩٢/١٦‬‬
‫‪ −٣‬ﳖﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎﻡ )‪ ,(٣١٠/٨‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر )‪ (٥٥/٤‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٣٩٣/٢٢‬‬
‫‪ −٤‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪.(٤٤٨/٣‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٨٠‬‬

‫ﻧﺺ را ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻧﻬﺎدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺧﻮد ﻧﺬر و ﺑﺮ ذﻣﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ آن از اول‬
‫ﺣﺮام ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻜﺮوه و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻴﺎن ﻧﺬر ﻛﺮدن و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﺪ ﻧﺬر و ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ آن اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ و ﻋﻤﻞ در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬
‫اﺟﺮاي آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻻزم داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪهاي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارد در ﻧﻬﺎن و آﺷﻜﺎرا ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﻠﻖ دارد‬
‫و زﺑﺎن و اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن از آﻧﭽﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ او ﻳﺎ‬
‫ﺑﻨﺪهاي ﺷﻜﺮﮔﺬار اﺳﺖ ﻳﺎ ﺻﺒﻮر و ﺷﻜﻴﺒﺎ ‪ ...‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدات و‬
‫اﻋﻤﺎل ﺑﺎ ﺧﺪاي ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .15‬رﻳﺎ‪:‬‬
‫ح ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻋﺒﺎدت‪ ،‬اﺧﻼص ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺎس دﻳﻦ ﺧﺪا و رو ِ‬
‫اﺧﻼص آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف ﺑﻨﺪه از اﻋﻤﺎﻟﺶ ﻓﻘﻂ رﺿﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺛﻮاب و ﻓﻀﻞ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي ﺑﻪ اﺻﻮل اﻳﻤﺎن و ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼم و ﺣﻘﺎﻳﻖ اﻳﻤﺎن ﻛﻪ اﺣﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ و ﺣﻘﻮق ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر و آﺧﺮت اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺪف او از اﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ رﻳﺎ‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﺷﻬﺮت و رﻳﺎﺳﺖ و اﻣﻮر دﻧﻴﻮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻤﺎن‬
‫آن ﻓﺮد ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻔﺴﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬رﻳﺎ ﺷﻬﻮت ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﻬﻮت آوازه و ﺷﻬﺮت و‬
‫ﻣﻘﺎم در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺮدم درﺑﺎرة ﻓﺮد ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ او ﻣﺘﺪﻳ‪‬ﻦ اﺳﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻨﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﻜﺎر ﺷﻬﻮت ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻬﻮتﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺣﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﻏﺬاﺧﻮردن‪ ،‬ازدواج و ‪ ...‬ﻧﻴﺴﺖ‪.1‬‬

‫‪ −١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ )‪.(١٦٧/١٩‬‬

 ‫‪١٨١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻏﺬاي اﻧﺴﺎن رﻳﺎﻛﺎر ﺳﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﻣﺮدم را دﻳﺪ ﻓﻌﺎل و ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دوﺳﺖ دارد در ﻫﻤﻪ اﻣﻮر او را ﺑﺴﺘﺎﻧﻴﺪ‪.1‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار اوﺻﺎف رﻳﺎﻛﺎران را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ‪:‬‬
‫رﻳﺎ ﻛﺮدن در ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺎي دﻳﻨﺪاران ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ‪ ،‬ﻳﺎدآوري‪،‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺣﻔﻆ اﺧﺒﺎر و آﺛﺎر ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﮔﻔﺘﺎر ﺟﻬﺖ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻋﻠﻢ و دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻫﺘﻤﺎم ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻗﻮال ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ دادن‬
‫ﻟﺐ در ﻫﻨﮕﺎم ذﻛﺮ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻣﻸﻋﺎم و ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻣﻨﻜﺮات‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﺗﺎﺳﻒ ﺑﺮاي ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه از‬
‫ﺳﻮي ﻣﺮدم و ﻧﺮم و آرام ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ و ﺑﺎرﻳﻚ ﻛﺮدن ﺻﺪا‪.‬‬
‫رﻳﺎ در ﻋﻤﻞ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺎي ﻓﺮد ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﻧﻤﺎزش اﻋﻢ از ﻗﻴﺎم‪ ،‬رﻛﻮع و‬
‫ﺳﺠﻮد را ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮش را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲاﻧﺪازد و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ آراﻣﺶ و ﺳﻜﻮن ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖﻫﺎ و ﭘﺎﻫﺎ را راﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﻳﺎ در روزه‪ ،‬ﺣﺞ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬اﻃﻌﺎم ﻓﻘﺮا و اﻇﻬﺎر ﻓﺮوﺗﻨﻲ در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮو ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺳﺮ را ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‪ ،‬وﻗﺎر ﺑﻴﺶ‬
‫از ﺣﺪ در ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻓﺮد رﻳﺎﻛﺎر ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرش ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻲدود‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﻓﺮد دﻳﻨﺪاري او را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺎ وﻗﺎر و ﺳﺮ ﺑﻪ زﻳﺮ راه ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﺒﺎدا ﻛﻪ‬
‫او را ﻋﺠﻮل و ﻛﻢ وﻗﺎر ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه آن ﻓﺮد از ﻧﻈﺮ او دور ﺷﻮد‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺎ‬
‫ﻋﺠﻠﻪ ﺑﻪ راه ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه او را ﺑﺒﻴﻨﺪ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺧﺸﻮع ﺧﻮد ﺑﺎز‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ اﻓﺮاد از اﻳﻨﻜﻪ راه رﻓﺘﻦ او در ﺧﻠﻮت ﺑﺎ راه رﻓﺘﻦ او در‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٢٩٥/٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٧٣/١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١٦٤/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٨٨/٦٩‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٨٢‬‬

‫ﻣﻸﻋﺎم ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﺷﻮد در ﺧﻠﻮت‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي راه ﺑﺮود ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﺮدم او را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ از ﺷﻬﺮت رﻳﺎ‬
‫رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ رﻳﺎي او ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و وي در ﺧﻠﻮﺗﺶ‬
‫ﻧﻴﺰ رﻳﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻳﺎ ﻛﺮدن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬دﻳﺪارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و اﻃﺮاﻓﻴﺎن‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲاﻧﺪازد ﺗﺎ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬ﻓﻼﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫زﻳﺎرت و ﻣﻼﻗﺎت ﻓﻼن ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻓﻼن ﻓﺮد ﻣﺘﻘﻲ و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﺎم و‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ او ﺗﺒﺮك ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺪار ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺸﺎﻳﺦ ﻣﻲرود ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ او ﻣﻼﻗﺎت ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲرود از‬
‫ﻣﺤﻀﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺸﺎﻳﺦ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ آوازه و ﺷﻬﺮﺗﺸﺎن در ﻛﺸﻮر اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ در ﻧﻈﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻣﺸﻬﻮر ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﻔﺎﻋﺘﺸﺎن ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري ﻣﺎل ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺣﺘﻲ‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻃﺮﻳﻖ اﻣﻮال اوﻗﺎف‪ ،‬اﻳﺘﺎم ‪ ...‬ﻳﺎ ﻏﻴﺮ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.1‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻫﻤﻴﺖ رﻳﺎ و ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ درﺑﺎره آن ﻫﺸﺪار داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪( Ó‰Ïn≡uρ ×µ≈s9Î) öΝä3ßγ≈s9Î) !$yϑ¯Ρr& ¥’n<Î) #©yrθムö/ä3è=÷WÏiΒ ×|³o0 O$tΡr& !$yϑ¯ΡÎ) ≅è%‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪#J‰tnr& ÿ⎯ϵÎn/u‘ ÍοyŠ$t7ÏèÎ/ õ8Îô³ç„ Ÿωuρ $[sÎ=≈|¹ WξuΚtã ö≅yϑ÷èu‹ù=sù ⎯ϵÎn/u‘ u™!$s)Ï9 (#θã_ötƒ tβ%x. ⎯yϑsù‬‬

‫∪⊃⊇⊇∩﴾‪) .‬اﻟﻜﻬﻒ‪.(110 :‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٦٦/٦٩‬‬
 ‫‪١٨٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫»]اي ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ[ ﺑﮕﻮ‪» :‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺸﺮى ﻫﺴﺘﻢ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ؛ )اﻣﺘﻴﺎزم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ( ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ وﺣﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﺒﻮدﺗﺎن ﻣﻌﺒﻮد ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻘﺎى‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش اﻣﻴﺪ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را در ﻋﺒﺎدت‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻜﻨﺪ«‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص درﺑﺎرة ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫•‪@ñaõaŠß@ óÜ‬‬
‫‘‪ :﴾⎯ϵÎn/u‬ﺳﻮال ﺷﺪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪fl @ åßD :‬‬ ‫﴿‪u™!$s)Ï9 (#θã_ötƒ tβ%x. ⎯yϑsù‬‬ ‫آﻳﻪ‪:‬‬
‫‪@bäÛa@ñaõaŠß@Şwy‬‬
‫‪fl @žåßfl ë@ LÚŠ’ß@ìèÏ@bäÛa@ñaõaŠß@ ó× ‹@åßë@ LÚŠ’ß@ìèÏ@bäÛa‬‬
‫‪@ÝjÔí@ü@ë@LÚŠ’ß@ìèÏ@bäÛa@ñaflõaflŠŽß@čéič@a@flŠßfl c@bŞàßč @ýàÇ@flÝàč Çfl @žåßfl ë@LÚŠ’ß@ìèÏ‬‬
‫‪» ZCõaŠß@ýàÇ@a‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻳﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ او ﻣﺸﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻳﺎ‬
‫زﻛﺎت ﺑﭙﺮدازد ﻣﺸﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻳﺎ ﺣﺞ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻴﺎورد‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺸﺮك‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﺪف رﻳﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮك اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻋﻤﺎل ﻓﺮد رﻳﺎﻛﺎر را ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪.1‬‬
‫‪@ZaìÛbÓ@AŠÌ•þa@ Ú‬‬
‫‪ Š’Ûa@áØîÜÇ@ Ò‬‬
‫رﺳﻮل اﷲ ص ﻓﺮﻣﻮد‪Ž bc@bß@flÒìc@ČægD :‬‬
‫‪@…bjÈÛa@ ô‹bu@a‡g@ µbÈm@a@ÞìÔí@LõbíŠÛa@ZÞbÓ@_a@Þì‰@bí@ŠÌ•þa@ ÚŠ’Ûa@bßë‬‬
‫‪ZCáèäß@ á×õaŒu@ aìjÜbÏ@ bîã†Ûa@ ¿@ áèãëõaŠm@ ánä×@ åíˆÛa@ µg@ aìjç‡g@ ábàÇdi‬‬
‫»ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﺘﺮﻳﻦ اﻣﺮي ﻛﻪ از وﺟﻮد آن در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﺷﺮك اﺻﻐﺮ‬
‫اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺷﺮك اﺻﻐﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن اﻣﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎك‬
‫رﻳﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﺳﺎس اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن ﭘﺎداش داد‪ .‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮوﻳﺪ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﻬﺎ رﻳﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ و اﺟﺮ و ﭘﺎداش‬
‫ﻋﻤﻠﺘﺎن را از آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ«‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٩٧,٢٨١/٩٩‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٦٨/١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻗﻤﯽ )‪.(٤٧/٢‬‬

‫‪ −٢‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ )‪.(١٧٩/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٨٤‬‬

‫‪@‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﻳﺸﺎن رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪Ž @bãc@Zéãbzj@a@ÞìÔíD :‬‬
‫‪@bß@üg@ÝjÓc@ü@ïãČþ@[ïãë…@ïØ튒Û@ìèÏ@éÜàÇ@¿@bØ튑@ïÈß@Ú‬‬
‫‘ ‪ Šfl‬‬
‫‪ž c@žåßfl @LÙ‬‬
‫‘‪đ íŠ‬‬
‫‪» ZCïÛč@fl—Ü ‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮﻳﻚ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻛﺴﻲ‬
‫‪ž c‬‬
‫ﻛﻪ در ﻋﻤﻠﺶ ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﺮا ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻦ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﻋﻤﻞ ﺑﺮاى‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻦ اﺳﺖ ﻧﻪ از آن ﻣﻦ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻦ ﻓﻘﻂ آن ﭼﻴﺰي را ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ«‪.1‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ رﻳﺎ و اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺴﺐ ﺷﻬﺮت ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻤﻞ و ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را‬
‫ﺑﻪ ﻛﺴﻲ واﻣﻲﮔﺬارد ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﺗﻼش ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.2‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬در اﻋﻤﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻣﻴﺮد و زﻧﺪه‬
‫ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﻴﭻ ﺳﻮدي ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬رﻳﺎ ﻣﻜﻦ‪ .‬رﻳﺎ درﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﻮه‬
‫آن ﺷﺮك ﺧﻔﻲ و اﺻﻞ آن ﻧﻔﺎق اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻨﺠﺶ اﻋﻤﺎل ﺑﻪ رﻳﺎﻛﺎر ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺛﻮاب اﻋﻤﺎﻟﺖ را از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار ﻣﻲدادي ﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻦ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪي‪ ،‬و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮدي‪ ،‬و از ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪي‪ .‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻲ ﭼﻴﺰي را در درون ﺧﻮدت ﻣﺨﻔﻲ ﻛﻨﻲ و‬
‫﴿†‪šχθããy‰øƒs† $tΒuρ (#θãΖtΒ#u™ t⎦⎪Ï%©!$#uρ ©!$# šχθããω≈sƒä‬‬ ‫ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﻮي‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)‪) .﴾ ∩®∪ tβρáãèô±o„ $tΒuρ öΝßγ|¡àΡr& HωÎ‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(9 :‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٠٤/٦٩‬‬
‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١٠٥/١‬ﴍح ﳖﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ )‪.(٣١٢/١‬‬
 ‫‪١٨٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫»ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﺪا و ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﻓﺮﻳﺐ دﻫﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺧﻮدﺷﺎن را‬

‫ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ؛ )اﻣﺎ( ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ رﻳﺎ در ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮردن‪ ،‬راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﺧﻨﺪﻳﺪن‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺣﺞ ﺑﻪ ﺟﺎ آوردن‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻛﺮدن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﻗﺮآن و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﺒﺎدات ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺎﻟﺺ و ﻗﻠﺒﺶ را ﺑﺮاي او ﻓﺮوﺗﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻼشﻫﺎي‬
‫ﻣﻤﻜﻦ داراي ﻧﻘﺺ و ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺮ آن را ﺑﻪ ﺟﺎ ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﻪ اﻳﻦ راه اداﻣﻪ دﻫﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫اﻣﻴﺪ رﻫﺎﻳﻲ آﻧﺎن از ﺷﺮ رﻳﺎ و ﻧﻔﺎق ﻣﻲرود‪.1‬‬
‫از اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ و اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﻋﻤﻠﻲ را ﺑﺮاي ﺧﺪا و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺛﻮاب آﺧﺮت اﻧﺠﺎم دﻫﺪ اﻣﺎ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮدم را در آن وارد ﮔﺮداﻧﺪ در واﻗﻊ ﻣﺸﺮك اﺳﺖ‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻴﺎن ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ‬
‫ﻛﻢ ﻋﻘﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اي ﻓﺮزﻧﺪ رﺳﻮل اﷲ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻨﺪه آن ﻋﻤﻠﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﺔ آن ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ را ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ وي ﻧﻴﺘﺶ را‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآورد‪.3‬‬
‫در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺮده از اﻋﻤﺎل و ﻧﻴﺎت ﻓﺮد رﻳﺎﻛﺎر ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٠٠/٦٩‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١٠٧/١‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٠١/٦٩‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٦٧/١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١٠٥/١‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (٢٩٩/٦٩‬ﻧﮕﺎ‪ :‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ (٨/١‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٦١/١‬اﳌﺤﺎﺳﻦ )‪.(٢٥٤/١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٨٦‬‬

‫وي زﻳﺎﻧﺒﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺔ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت رﺳﻮا و ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» ZCAŠÌ•þa@ ÚŠ’Ûa@ áØîÜÇ@ ÒbcD :‬ﻣﻦ درﺑﺎرة وﻗﻮع‬
‫ﺷﺮك اﺻﻐﺮ در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻢ«‪ .‬ﻋﺮض ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺷﺮك اﺻﻐﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬رﻳﺎ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎداش اﻋﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن را‬
‫داد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮوﻳﺪ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن رﻳﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ آﻳﺎ ﭘﺎداﺷﺘﺎن را ﻧﺰد آﻧﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ؟« ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬از وادي‬
‫زﻳﺎﻧﻜﺎران ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ! ﻋﺮض ﺷﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا آن وادي ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺎم درهاي در ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻓﺮاد رﻳﺎﻛﺎر آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻓﺮد رﻳﺎﻛﺎر ﻣﻮرد ﻧﺪا ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اي ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر‪ ،‬اي ﻣﻜﺎر‪ ،‬اي رﻳﺎﻛﺎر‪ ،‬اﻋﻤﺎﻟﺖ ﺗﺒﺎه و اﺟﺮت‬
‫زاﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮو ﺛﻮاب ﻋﻤﻠﺖ را از ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮدي‪.1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ را ﻣﻮرد ﻧﺪا ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻗﺎري ﻗﺮآن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮم ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﻮد ﻳﺎد ﻧﺪادم؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار از آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدي؟ آن ﻓﺮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ در ﻃﻮل‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﻫﻤﻮاره ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬دروغ ﮔﻔﺘﻲ‪ .‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ (١٠٧ ,١٠٦/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٠٣/٦٩‬ﳎﻤﻮﻋﻪ ﻭراﻡ )‪.(١٨٧/١‬‬

 ‫‪١٨٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻓﻼﻧﻲ ﻗﺎري ﻗﺮآن اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﺷﺪ ]ﭘﺲ ﺗﻮ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺛﻮاب‬
‫ﻋﻤﻠﺖ رﺳﻴﺪي و دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺛﻮاﺑﻲ ﻧﺪاري[‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻓﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ را ﻣﻲآورﻧﺪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﺎل ﻓﺮاوان ﻧﺪادم و ﺗﻮ را از ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻲﻧﻴﺎز‬
‫ﻧﻜﺮدم؟ آن ﻓﺮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪم ﭼﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻛﺮدي؟ و در ﭼﻪ راﻫﻲ ﺧﺮج ﻧﻤﻮدي؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آن ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ‬
‫ﻛﺮدم و ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻲدادم‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻼن ﺷﺨﺺ ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻮ ﭼﻪ ﻛﺎر ﭘﺴﻨﺪﻳﺪهاي ﻛﺮدهاي؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﻬﺎد در راه ﺧﻮدت‬
‫دﺳﺘﻮر دادي ﻣﻦ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺟﻨﮕﻴﺪم ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪم‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ‪ .‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ‪-‬‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻓﻼﻧﻲ ﺷﺠﺎع و ﺟﺴﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره‬
‫ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع اﻓﺮاد اوﻟﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﺷﻌﻠﻪور ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.1‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع آن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻳﻢ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰو‬
‫اﻣﻮر ﺑﺰرگ و ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه اﻋﻤﺎل ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺗﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ و از‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻓﺮد ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ]رﻳﺎ[ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ اﻣﺎ‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺘﻀﺎي ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﻋﺒﺎدت ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اوﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (٣٠٥/٦٩‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١١١/١‬ﻋﺪﻩ اﻟﺪاﻋﯽ )‪ ,(٢٢٨‬ﳎﻤﻮﻋﺔ ﻭراﻡ )‪.(١٨٦/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٨٨‬‬

‫‪ .16‬ﺳﺤﺮ‪:‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻏﻴﺐ و آﮔﺎﻫﻲ از آن ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن ﻛﺎري ﻛﻪ اﻣﻮر‬
‫ﻣﺎدي ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻮهاي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن آن ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ ﮔﺮاﻳﺶ و اﺷﺘﻴﺎق‬
‫دارد‪ .‬ﻣﺒﺎدا ﻛﻪ اﻳﻦ راه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﻮري اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ و وﺑﺎل ﺑﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺳﺤﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺤﺮ اﻣﺮي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺳﺎﺣﺮ و ﺷﻴﻄﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ درك آن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﺮ از ﺧﻼل ﺣﺮز و ﻃﻠﺴﻢ ﻏﻴﺮ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮدن دود‪ ،‬دارو‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻮن ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن و ‪ ...‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮد ﺳﺎﺣﺮ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮ ارواح ﭘﻠﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻳﺠﺎد ﻋﻼﻗﻪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺧﺘﻼف ﻣﻴﺎن زوﺟﻴﻦ‪ ،‬و ﻳﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردن ﻛﻴﻨﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم و ‪ ...‬ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫آن اراده ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ و ﺗﻘﺪﻳﺮي داده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺣﺮان ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ادﻋﺎي دﻳﻨﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺴﺒﻴﺢ در دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺴﺐ و‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺮﻳﻔﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و ﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺮآن ﻳﺎ ﻋﻠﻮم ﺷﺮﻋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آﮔﺎﻫﻲ از ﻓﻘﻪ دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺎم ﻣﺎدر ﻣﺮﻳﺾ را ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ورد و دﻋﺎ ﺑﺮ ﻣﺮﻳﺾ ﻓﻘﻂ در اول ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن آن را ﺑﺎ‬
‫ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٨٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪ .5‬از اﻣﻮر ﻏﻴﺒﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﺳﺤﺮ ﻳﺎ درﺑﺎرة ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮد‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر اﻃﻼع ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﮔﺎﻫﻲ از ﻣﻘﺪاري از ﻣﻮ ﻳﺎ ﻟﺒﺎس ﺑﻴﻤﺎر را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ او ﺗﻮﺻﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮن ﺣﻴﻮاﻧﻲ را ﺑﺮﻳﺰد‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﻴﻤﺎر ﺣﺮز‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻬﺮه‪ ،‬ﻧﺦﻫﺎ ‪ ...‬ﻣﻲدﻫﻨﺪ و او را از ﺑﺎز ﻛﺮدن‬
‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻫﻤﻴﺖ و زﻳﺎن ﻓﺮاوان اﻳﻦ ﻋﻤﻞ و‬
‫ﻋﻘﻴﺪه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ از ﺳﺤﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﻣﻨﺸﺄ‪ ،‬اﺳﺎس و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﺮدم آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪$tΒuρ ( z⎯≈yϑø‹n=ß™ Å7ù=ãΒ 4’n?tã ß⎦⎫ÏÜ≈u‹¤±9$# (#θè=÷Gs? $tΒ (#θãèt7¨?$#uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ tósÅb¡9$# }¨$¨Ψ9$# tβθßϑÏk=yèム(#ρãxx. š⎥⎫ÏÜ≈u‹¤±9$# £⎯Å3≈s9uρ ß⎯≈yϑø‹n=ß™ txŸ2‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(102 :‬‬

‫»و )ﻳﻬﻮد( از آﻧﭽﻪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ در ﻋﺼﺮ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﭘﻴﺮوى‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻫﺮﮔﺰ )دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺤﺮ ﻧﻴﺎﻟﻮد؛ و( ﻛﺎﻓﺮ ﻧﺸﺪ؛ وﻟﻰ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻛﻔﺮ‬
‫ورزﻳﺪﻧﺪ؛ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﺤﺮ آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪ :﴾ß⎦⎫ÏÜ≈u‹¤±9$#‬آﻧﺎن از آن‬ ‫﴿‪(#θè=÷Gs? $tΒ #θãèt7¨?$#uρ‬‬ ‫ﻣﻮﻟﻲ ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدوﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار آﻧﻬﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ :﴾z⎯≈yϑø‹n=ß™ Å7ù=ãΒ 4’n?tã﴿ .‬در دوران او و ﺑﺎ ﮔﻤﺎن اﻳﻨﻜﻪ او اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ و‬
‫™‪ :﴾ß⎯≈yϑø‹n=ß‬اﻣﺎ‬ ‫﴿‪txŸ2 4$tΒuρ‬‬ ‫ﻗﺪرت را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺤﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪£⎯Å3≈s9uρ‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر آﻧﺎن ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺳﺤﺮ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﺒﺮده و ﻛﻔﺮ ﻧﻮرزﻳﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪ .﴾ tósÅb¡9$# }¨$¨Ψ9$# tβθßϑÏk=yèム(#ρãxx. š⎥⎫ÏÜ≈u‹¤±9$#‬اﻣﺎ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻛﻪ ﺳﺤﺮ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻳﺎد‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٩٠‬‬

‫ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪﻧﺪ‪.1‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺒﻮدن ﺧﻴﺮ در ﺳﺤﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮي آن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در آﺧﺮت‬
‫ﺑﻬﺮهاي از ﺧﻴﺮ و ﭘﺎداش ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫﴿‪4 9,≈n=yz ï∅ÏΒ ÍοtÅzFψ$# ’Îû …çµs9 $tΒ çµ1utIô©$# Ç⎯yϑs9 (#θßϑÎ=tã ô‰s)s9uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊃⊄∪ šχθßϑn=ôètƒ (#θçΡ$Ÿ2 öθs9 4 öΝßγ|¡àΡr& ÿ⎯ϵÎ/ (#÷ρtx© $tΒ š[ø♥Î6s9uρ‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(102 :‬‬

‫»ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻲﺧﺮد در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻬﺮه و ﻧﺼﻴﺒﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬و ﭼﻪ زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﺧﻮد را ﺑﺪان ﻓﺮوﺧﺘﻪ ]و آن را ﭘﻴﺸﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ[ اﮔﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ]و ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﻲ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ[«‪.‬‬
‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺳﺤﺮ را ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ آن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﻨﺸﺎن‬
‫ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺤﺮ‪ ،‬دﻳﻦ از وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد و در آﺧﺮت‬
‫از ﺛﻮاب ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻬﺮهاي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در »اﻟﻌﻴﻮن« از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﺧﺮﺗﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﺧﺮت ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﭘﺲ از دﻧﻴﺎ و در آﺧﺮت ﺑﻬﺮه و ﻧﺼﻴﺒﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﺲ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬آﺧﺮﺗﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﻛﻔﺮ ﺑﻪ‬
‫آن از ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ و ﺛﻮاب آن ﺑﻲﺑﻬﺮه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.2‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از اﻧﺠﺎم ﺳﺤﺮ و آﻣﻮزش آن ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده و آن را‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻣﻮري داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻼك ﺷﺪن اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در‬
‫‪» ZCAp‬از ﻫﻔﺖ ﭼﻴﺰ ﻛﻪ ﻫﻼك ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪č bÔiì½a@ ÉjŞÛa@ aìjänuaD :‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻌﲔ )‪.(٦١/١‬‬

‫‪ −٢‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺗﻔﺴﲑ اﻟﺼﺎﻓﯽ )‪ ,(١٥٤/١‬ﻧﻮراﻟﺜﻘﻠﲔ )‪.(١٠٨/١‬‬
 ‫‪١٩١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬ﻋﺮض ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺴﺘﻨﺪ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@ÚaŠ‘ügD :‬‬
‫‪» ZCNNNN@ë@ŠzÛaë‬ﺷﺮك ورزﻳﺪن و ﺳﺤﺮ و ‪.1«...‬‬
‫اﺋﻤﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻫﺸﺪار اﻳﺸﺎن ﻋﻤﻞ‬
‫و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﺪرﺷﺎن ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ؛‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺤﺮ ﺑﻴﺎﻣﻮزد ‪ -‬ﺧﻮاه آن ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﻳﺎ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ – در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ آﺧﺮﻳﻦ وﻋﺪه وﭘﻴﻤﺎن او ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪ او ﻧﻴﺰ آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬از اﻳﺸﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ‬
‫ﻣﻌﻮ‪‬ذﺗﻴﻦ ﺟﺰو ﻗﺮآن اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ ‪ ....‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻌﻮ‪‬ذﺗﻴﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ و درﺑﺎرة ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫ﻟﺒﻴﺪ ﺑﻦ اﻋﺼﻢ ﻳﻬﻮدي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را ﺟﺎدو ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﭘﺮﺳﻴﺪ‪:‬‬
‫آن ﺳﺤﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ و آﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺳﺤﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص زﻳﺎﻧﻲ و آﺳﻴﺒﻲ رﺳﻴﺪ؟‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ]ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ[ ﻫﻤﺒﺴﺘﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف در ﺑﺮود اﻣﺎ آن را ﻧﻤﻲدﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ آن را ﻟﻤﺲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد‪ .‬ﺳﺤﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻣﮕﺎه و ﭼﺸﻤﺎن‬
‫اﻧﺴﺎن اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪.3‬‬
‫ﺳﺤﺮ داراي ﺧﻄﺮ آﺷﻜﺎر و ﺷﺮ ﻣﻠﻤﻮﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮدن آن در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻋﻮام و ﻣﺒﻠﻐﺎن اﻓﻜﺎر ﻣﻨﺤﺮف و ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮدن دارﻧﺪ‪،‬‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ )‪ (٣٣٠/١٥‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١١٣/٧٦‬اﳋﺼﺎﻝ )‪.(٣٦٤/٢‬‬

‫‪ −٢‬ﻗﺮب اﻹﺳﻨﺎد )‪ ,(٧١‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(١٤٨/١٧‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢١٠/٧٦‬‬
‫‪ −٣‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١٠٩/١٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٢٦/٩٢) (٣٦٥/٨٩) ,(٢٤/٦٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٩٢‬‬

‫روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎس ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻛﻔﺮ‪ ،‬ﺷﺮ ﻓﺴﺎد و دوري از دﻳﻦ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻓﺘﻨﻪ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺮدم و دروغ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ از ﭘﺪراﻧﺶ از ﻋﻠﻲ ؛ در ﺣﺪﻳﺜﻰ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻣﺎ‬
‫اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻮادهاى ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺘﻪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺘﻨﻪﮔﺮ‪ ،‬دروﻏﮕﻮ‪،‬‬
‫زﻧﺎﻛﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﭼﻴﺰي از اﻳﻦ ﺧﺼﻠﻪﻫﺎ در او ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ از او ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و او‬
‫از ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.1‬‬
‫‪ .17‬ﻓﺎل ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ و ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﻲ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﺟﺰو ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺤﺮ و اﻣﻮر ﺧﻄﺮﻧﺎك آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺎلﺑﻴﻨﻲ و ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻃﺎﻟﻊﺑﻴﻨﻲ و ادﻋﺎي اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻢ و اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﻲ‪ :‬اﻃﻼع از اﻣﻮر ﻏﻴﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﺪﻋﻲ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ اﺻﻼح و داراي‬
‫ﻇﺎﻫﺮي دﻳﻨﺪار اﺳﺖ روﺣﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎﻟﺞ و ﻣﺮﺷﺪ ﻣﺮدم ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫اﺳﺘﺨﺎره ﻳﺎ ﻛﺸﻒ ﻋﻤﻞ ﻳﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪاي ﻳﺎ ﺗﺮك آن‪ ،‬اﻃﻼع دادن از ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺮد‪،‬‬
‫اﺷﻴﺎي ﮔﻤﺸﺪه و ﻳﺎ آﻧﭽﻪ در آﻳﻨﺪه روي ﻣﻲدﻫﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺒﺮ ﺳﺤﺮ ﺳﺎﺣﺮ از ﻧﻈﻴﺮ و ﻫﻤﺮاه ﺟﻨّﻲاش ذﻛﺮ‬
‫﴿‪4’n?tã ãΑ¨”t∴s? ∩⊄⊄⊇∪ ß⎦⎫ÏÜ≈u‹¤±9$# ãΑ¨”t∴s? ⎯tΒ 4’n?tã öΝä3ã⁄Îm;tΡé& ö≅yδ‬‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄⊄⊂∪ šχθç/É‹≈x. öΝèδçsYò2r&uρ yìôϑ¡¡9$# tβθà)ù=ム∩⊄⊄⊄∪ 5ΟŠÏOr& >8$©ùr& Èe≅ä.‬اﻟﺸﻌﺮاء‪.(223-221 :‬‬

‫»آﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺑﺮ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﺎزل ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟! آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻫﺮ‬
‫دروﻏﮕﻮى ﮔﻨﻬﻜﺎر ﻧﺎزل ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ؛ آﻧﭽﻪ را ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ )ﺑﻪ دﻳﮕﺮان( اﻟﻘﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛‬

‫‪ −١‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(١٤٨/١٧‬‬

 ‫‪١٩٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫و ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن دروﻏﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺒﻲ ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﺘﺎرهاي ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺴﻴﺎر درﺧﺸﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ آن ﺟﻤﻊ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را ﻣﻲدﻳﺪﻳﺪ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﺰرﮔﻲ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ و اﻧﺴﺎن ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺰ از ﻣﺎدر زاده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺮگ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﺳﺘﺎرهاي ﭘﺮﺗﺎب‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﺮي را ﻣﻘﺪر ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻤﻞ ﻋﺮش‬
‫ﻋﻈﻴﻢ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪر‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﻗﺮار دارد اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ و‬
‫آن را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻛﻼم ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ ﻣﻲرﺳﺪ و ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﮔﻮش ﻓﺮاﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي ]از ﻏﻴﺐ[ را ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪزدﻧﺪ و آن را ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎﻫﻨﺎن و ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﺎن اﻃﻼع ﻣﻲدﻫﻨﺪ آﻧﺎن ﻧﻴﺰ آن را ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﻨﺎن و ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﺎن ﮔﺎﻫﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﻴﺢ و ﮔﺎﻫﻲ ﺟﻮاب ﻏﻠﻂ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻳﻦ ﺳﺘﺎرﮔﺎن از آﺳﻤﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ و ﻛﻬﺎﻧﺖ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ« آﻧﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫﴿)‪) .﴾ ∩⊇∇∪ ×⎦⎫Î7•Β Ò>$pκÅ− …çµyèt7ø?r'sù yìôϑ¡¡9$# s−utIó™$# Ç⎯tΒ ωÎ‬اﻟﺤﺠﺮ‪.(18 :‬‬

‫»ﻣﮕﺮ آن ﻛﺲ ﻛﻪ اﺳﺘﺮاق ﺳﻤﻊ ﻛﻨﺪ )و دزداﻧﻪ ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﺪ( ﻛﻪ »ﺷﻬﺎب‬

‫ﻣﺒﻴﻦ« او را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻰﻛﻨﺪ )و ﻣﻰراﻧﺪ(«‪.‬‬
‫﴿‪ÆìÏϑtGó¡o„ ⎯yϑsù ( Æìôϑ¡¡=Ï9 y‰Ïè≈s)tΒ $pκ÷]ÏΒ ß‰ãèø)tΡ $¨Ζä. $¯Ρr&uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩®∪ #Y‰|¹§‘ $\/$pκÅ− …çµs9 ô‰Ågs† tβFψ$#‬اﻟﺠﻦ‪.(9 :‬‬

‫»ﻣﺎ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻪ اﺳﺘﺮاق ﺳﻤﻊ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻴﻢ )و اﺧﺒﺎري از آن‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٩٤‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻴﻢ و ﺑﻪ اﻃﻼع دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻳﻢ( اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻫﺮ ﻛﺲ‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﺳﺘﺮاق ﺳﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺎﺑﻲ را در ﻛﻤﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ«‪.1‬‬
‫ﻛﺎﻫﻨﺎن در اﻧﺠﺎم ﻛﺎر و دروﻏﻬﺎﻳﺸﺎن داراي ﺷﻴﻮهﻫﺎ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﻳﺐ دادن اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺳﺎده دل و داراي ﻋﻘﻞ و ﻋﻘﻴﺪه ﺿﻌﻴﻒ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺎل ﻗﻬﻮه‬
‫‪ .2‬ﻛﻒﺑﻴﻨﻲ‬
‫‪ .3‬ﺳﺘﺨﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎز ﻛﺮدن ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ و ﺧﻮاﻧﺪن آﻳﺎت و ﺗﻔﺴﻴﺮ آن ﺑﺪون داﺷﺘﻦ‬
‫ﻋﻠﻢ و دﻟﻴﻞ ]و ارﺗﺒﺎط دادن آن ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﻓﺮد[‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﻓﺮد و اﻃﻼع دادن از آﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﺑﺮاي او اﺗﻔﺎق‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدن ﺧﻮاب ﺑﺮاي ﻓﺮد ﻣﺸﺘﺮي درﺑﺎرة اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎﻫﻦ او را در ﺧﻮاب‬
‫دﻳﺪه و اﻳﻦ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺑﺮاي او ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ اﻓﺮاد و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ زﻳﺮ ﻣﺸﺮك ﻣﻲداﻧﺪ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻧﺰدﻳﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻄﺎن و اﺳﺘﻌﺎﻧﻪ و ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ از ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ادﻋﺎي داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ و ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮدن در ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺺ ذات‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﺣﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻫﻦ و ‪ ...‬ﺑﺎ ادﻋﺎي داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻣﺮدم را دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه و‬
‫﴿‪ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# ’Îû ⎯tΒ ÞΟn=÷ètƒ ω ≅è%‬‬ ‫ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١١٠/١٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (٢٨٠/٤٠‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼﻡ )‪.(١٤٢/٢‬‬

 ‫‪١٩٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪) .﴾ ª!$# ωÎ) |=ø‹tóø9$# ÇÚö‘F{$#uρ‬اﻟﻨﻤﻞ‪.(65 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻏﻴﺐ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻣﻄﻠﻖ را ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ uθèδ ωÎ) !$yγßϑn=÷ètƒ Ÿω É=ø‹tóø9$# ßxÏ?$xtΒ …çνy‰ΨÏãuρ‬اﻷﻧﻌﺎم‪.(59 :‬‬

‫»ﻛﻠﻴﺪﻫﺎى ﻏﻴﺐ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺰد اوﺳﺖ؛ و ﺟﺰ او‪ ،‬ﻛﺴﻰ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻰداﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺎﻫﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ از اﻣﻮر‬
‫﴿‪É=ø‹tóø9$# ΝÎ=≈tã‬‬ ‫ﻏﻴﺒﻲ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻫﻤﻪ آن را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ϵ÷ƒy‰tƒ È⎦÷⎫t/ .⎯ÏΒ à7è=ó¡o„ …絯ΡÎ*sù 5Αθß™§‘ ⎯ÏΒ 4©|Ós?ö‘$# Ç⎯tΒ ωÎ) ∩⊄∉∪ #´‰tnr& ÿ⎯ϵÎ7øŠxî 4’n?tã ãÎγôàムŸξsù‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊄∠∪ #Y‰|¹u‘ ⎯ϵÏù=yz ô⎯ÏΒuρ‬اﻟﺠﻦ‪.(27-26 :‬‬

‫»داﻧﺎي ﻏﻴﺐ اوﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را ﺑﺮ اﺳـﺮار ﻏﻴـﺒﺶ آﮔـﺎه ﻧﻤـﻲﺳـﺎزد‪ .‬ﻣﮕـﺮ‬

‫رﺳﻮﻻﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺮاﻗﺒﻴﻨﻲ از ﭘﻴﺶ رو و ﭘﺸﺖِ ﺳﺮ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻫﻤﻴﺖ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺳﻮال ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺟﺎدوﮔﺮان ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ وﺣﻲ ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺖ ﺑﮕﻮ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﺎﻋﺖ از ﻣﺮا ﺳﺒﻚ‬
‫ﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ....‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺖ ﺑﮕﻮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻏﻴﺐﮔﻮﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﻲ ﺑﺮود و ﺑﻪ ﻛﺎر آﻧﺎن اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٩٦‬‬

‫ﺟﺎدو ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺟﺎدوﮔﺮان ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.1‬‬

‫از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻏﻴﺐﮔﻮﻳﻲ ﺑﺮود و از او ﺳﻮال و ﺳﺨﻦ او را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﺮز و ﻃﻠﺴﻢﻫﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.2‬‬
‫‪@LÖ‬‬
‫از اﺑﻲﺳﻌﻴﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ć bÇ@ òäȦa@Ý†í@üD :‬‬
‫‪@ùŠi@†ÔÏ@ÞìÔí@b¶@éÓȆ–Ï@åçb×@µg@ó’ß@åßë@Låçb×@üë@LtìíČ…@üë@LæbČäß@üë‬‬
‫¾‪@†àª@óÜÇ@a@ÞŒãc@b‬ص‪» ZC‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻛﻨﺪ و‬
‫ﺻﻠﻪ رﺣﻢ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻴﺎورد‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﮕﺎن ﻣﻨّﺖ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫آدم ﺑﻲﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬و ﻛﺎﻫﻦ و ﻏﻴﺐﮔﻮ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻛﺎﻫﻦ و ﭘﻴﺸﮕﻮ ﺑﺮود و ﺳﺨﻦ او را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﺳﺖ«‪.3‬‬
‫از ﻫﻴﺜﻢ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ؛ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ :‬در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻓﺮدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ او ﻣﻲرود و از او درﺑﺎرة‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﮔﻢ ﻳﺎ ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮال ﻣﻲﻛﻨﺪ او ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﻳﺎ‬
‫ﻣﺎ از او ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ؟‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪@laČˆ×@ ëc@ åçb×@ ëc@ Šyb@ µg@ ó’ß@ åßD :‬‬
‫‪@ †àª@ óÜÇ@ÞŒãc@b¶@ŠÐ×@†ÔÏ@ÞìÔí@b¶@éÓȆ–Ï‬ص @‪» ZClbnØÛa@åß‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١٩٣/١٨‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١١٠/١٣‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼﻡ )‪.(٤٨٣/٢‬‬
‫‪ −٣‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢٣٥/١٤) (١١١/١٣‬‬
 ‫‪١٩٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﭘﻴﺶ ﺟﺎدوﮔﺮ ﻳﺎ ﻏﻴﺐﮔﻮ دروﻏﮕﻮﻳﻲ ﺑﺮود و او را در آﻧﭽﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫در واﻗﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﺎزل ﺷﺪه ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﺳﺖ«‪.1‬‬
‫ﭘﺲ اي ﻣﺴﻠﻤﺎن! دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﺎﻣﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ در‬
‫دﻋﺎﻳﺸﺎن از ﺷﺮ ﻛﺎﻫﻨﺎن و ﺟﺎدوﮔﺮان ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﺴﻌﺪه ﺑﻦ ﺻﺪﻗﻪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫دﻋﺎﻳﻲ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺸﻜﻼت آن را ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن اوراﻗﻲ را از ﻳﻚ‬
‫ﺻﺤﻴﻔﻪاي ﻗﺪﻳﻤﻲ در آورد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻳﺎ آﻧﭽﻪ را در آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮدت ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ دﻋﺎي ﺟﺪ‪‬م‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ زﻳﻦاﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‬
‫؛ در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲﻫﺎﺳﺖ‪ .‬و آن را ﻧﻮﺷﺖ‪ .... :‬ﺧﺪاﻳﺎ از ﺷﺮ ﻫﺮ ﺟﺎدوﮔﺮ و‬
‫ﻛﺎﻫﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم‪.2‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ؛ در دﻋﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪@õbþa@éÛ@ìç@üg@ éÛg@ü@aD :‬‬
‫‪@‡ìÇc@áîÄÈÛa@æbÓŠÐÛaë@‰ìiŒÛaë@Ýî¬⁄aë@ ña‰ìnÛa@ÞŒğ äflߎ @LŠßþaë@Õܨa@éÛ@Lóä§a‬‬
‫‪» ZCåçb×ë@ Šybë@ æbİÜë@ æbİî‘ë@ sÏbãë@ Îbië@ Îb@ Ý×@ Š‘@ åß@ bi‬اﷲ‬
‫ﺧﺪاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ او ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺤﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬او داراي ﻧﺎمﻫﺎي زﻳﺒﺎ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪهاي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻓﺮﻳﻨﺶ و ادارة ﺣﻜﻮﻣﺖ را دارد‪ .‬او ﻧﺎزل ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮرات‪ ،‬اﻧﺠﻴﻞ‪،‬‬
‫زﺑﻮر و ﻗﺮآن ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ او از ﺷﺮ ﻫﺮ ﻃﻐﻴﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺶ‪ ،‬ﺳﺎﺣِﺮ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن‪،‬‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﻇﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺟﺎدوﮔﺮ و ﻛﺎﻫﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم‪.3‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻣﺒﺎرﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻜﺮيﺷﺎن‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬و آن را ﺑﻪ ﭘﻴﺮوان دوﺳﺖ داراﻧﺸﺎن ﻳﺎد ﻣﻲدادﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﮕﻲ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﻄﺮﻓﺎت اﻟﴪاﺋﺮ )‪ ,(٥٩٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٠٨/٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ )‪.(١٥٠/١٧‬‬

‫‪ −٢‬اﻷﻣﺎﻟﯽ ﻣﻔﻴﺪ )‪ ,(٢٣٩‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٨٠/٩٢‬اﻷﻣﺎﻟﯽ ﻃﻮﺳﯽ )‪.(١٥‬‬
‫اﳌﺘﻬﺠﺪ )‪ (٤٣٨‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٥٥/٨٧‬‬
‫ﹼ‬ ‫‪ −٣‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﻟﺒﻠﺪاﻷﻣﲔ ‪ ,(١٠٣) :‬ﻣﺼﺒﺎح ﻛﻔﻌﻤﯽ )‪ ,(١٠٣‬ﻣﺼﺒﺎح‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪١٩٨‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس روش ﺳﺮور ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ص ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .18‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻧﺦ‪ ،‬ﺣﺮز‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺮ و ‪ ...‬ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺑﻼ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻋﺘﻘﺎداﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﺷﺮك ورزﻳﺪن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬ﻧﺦ‪ ،‬ﺣﺮز‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺮ و ‪...‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم آﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﻴﺎ ﺑﻼ را از اﻧﺴﺎن دور و ﺑﺮاي او ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫و ﺧﻴﺮي را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺮدم اﻗﺪام ﺑﻪ آوﻳﺰان ﻛﺮدن ﺣﻠﻘﻪ‪،‬‬
‫ﻃﻠﺴﻢ‪ ،‬ﺣﺮز و ‪ ...‬ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻳﺎ دﺳﺖ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺟﺎي دﻳﮕﺮي از ﺑﺪﻧﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﺮﻛﺖ و ﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آورﻧﺪ و ﺿﺮر و ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ را از آﻧﺎن‬
‫دور ﻛﻨﺪ ﺣﻜﻢ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﻤﺎل ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻘﻴﺪه ﻓﺮد در ﻣﻴﺎن ﺷﺮك اﺻﻐﺮ و اﻛﺒﺮ‬
‫ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮد ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﻴﺎء ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﻛﺘﺸﺎن ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻔﻊ ﻳﺎ ﺿﺮر‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺪون ﺧﺪا داراي ﻗﻮة ﺗﺎﺛﻴﺮ در ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺮك‬
‫اﻛﺒﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﻴﺎ ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺮك اﺻﻐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا وي ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻏﻴﺮ ﺷﺮﻋﻲ و ﻣﻘﺪ‪‬ري ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺘﻮر ﻧﺪاده و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﻴﺰ ﻣﺎ را ﺑﺪان‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﻬﻞ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺒﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺷﺮع‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آن را ﺻﺤﻴﺢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﺳﺒﺎب ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اوﻻً ﺳﺒﺐ ﺷﺮﻋﻲ‪ :‬آن ﺳﺒﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
 ‫‪١٩٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن ﺑﺮ ﻣﺮﻳﺾ و ﺧﻮاﻧﺪن دﻋﺎﻫﺎي رﺳﻴﺪه از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫و ‪. ...‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺳﺒﺐ ﺗﻘﺪﻳﺮي‪ :‬آﻧﭽﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮم و ﺷﺎﻳﻊ وﺟﻮد دارد‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻼن ﻛﺎر ﺑﺮاي درﻣﺎن درد ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫داروﻫﺎ و آﻣﭙﻮلﻫﺎ اﺛﺮ آن ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ﺳﺒﺐ وﻫﻤﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺒﺐ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮاي‬
‫او ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ و دردﻫﺎ و ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎﻳﺶ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﺣﺴﺎس روﺣﻲ ﺗﺨﻔﻴﻒ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻴﭻ راه ﺷﺮﻋﻲ ﻳﺎ ﻣﻘﺪ‪‬ر ﺑﺮاي آن وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺣﻠﻘﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺦ‪ ،‬ﺣﺮز‪ ،‬ﻃﻠﺴﻢ در دﺳﺖ و ﮔﺮدن و ‪ ...‬ﺧﻮاه اﻳﻦ اﺷﻴﺎ از ﺳﻮي ﻓﺮدي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﺳﻮي ﺟﺎدوﮔﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻗﺮآن‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را ﺷﻔﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫﴿‪ö≅yδ AhÛØÎ/ ª!$# u’ÎΤyŠ#u‘r& ÷βÎ) «!$# Èβρߊ ⎯ÏΒ tβθããô‰s? $¨Β ΟçF÷ƒu™tsùr& ö≅è%‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ÿ⎯ÍνÎhàÑ àM≈xϱ≈x. £⎯èδ‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(38 :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪» :‬آﻳﺎ ﻫﻴﭻ درﺑﺎره ﻣﻌﺒﻮداﻧﻰ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺧﺪا زﻳﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﺰﻧﺪ او را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزﻧﺪ؟! و ﻳﺎ اﮔﺮ‬
‫رﺣﻤﺘﻰ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻠﻮ رﺣﻤﺖ او را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞ اﷲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ اراده ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة آﻧﭽﻪ او ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻘﺪر‬
‫ﻓﺮﻣﻮده‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺗﺮس و از دﺳﺖ دادن ﺟﺎن و ﻣﺎل و ‪ ...‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫آﻳﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻓﻊ آن ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ از آﻧﻬﺎ دﻓﻊ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺎراﻧﻲ را ﻓﺮو ﺑﺒﺎراﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٠٠‬‬

‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آن ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ؟ ﻳﺎ آن را‬

‫از ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟ و ‪ ...‬ﺳﻮاﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺘﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم دادن ﻛﻢ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.1‬‬
‫﴿‪χÎ)uρ ( uθèδ ωÎ) ÿ…ã&s! y#Ï©%Ÿ2 Ÿξsù 9hÛØÎ/ ª!$# y7ó¡|¡ôϑtƒ βÎ)uρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ÞΟŠÏm§9$# â‘θàót ø9$# uθèδuρ 4 ⎯ÍνÏŠ$t6Ïã ô⎯ÏΒ â™!$t±o„ ⎯tΒ ⎯ϵÎ/ Ü=ŠÅÁム4 ⎯Ï&Î#ôÒxÏ9 ¨Š!#u‘ Ÿξsù 9ösƒ¿2 x8÷ŠÌãƒ‬‬

‫∪∠⊃⊇∩ ﴾‪) .‬ﻳﻮﻧﺲ‪.(107 :‬‬

‫»و اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪) ،‬ﺑﺮاى اﻣﺘﺤﺎن ﻳﺎ ﻛﻴﻔﺮ ﮔﻨﺎه(‪ ،‬زﻳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ‬
‫ﺟﺰ او آن را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻰﺳﺎزد؛ و اﮔﺮ اراده ﺧﻴﺮى ﺑﺮاى ﺗﻮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﻓﻀﻞ او ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ! آﻧﺮا ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ؛ و او ﻏﻔﻮر‬
‫و رﺣﻴﻢ اﺳﺖ!«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ درﺑﺎرة اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :﴾ 9hÛØÎ/ ª!$# y7ó¡|¡ôϑtƒ βÎ)uρ﴿ :‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫﴿‪y#Ï©%Ÿ2 Ÿξsù‬‬ ‫اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺑﻼ ﻳﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫!‪ :﴾ uθèδ ωÎ) ÿ…ã&s‬ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را دﻓﻊ ﻛﻨﺪ ﴿‪ :﴾9ösƒ¿2 x8÷ŠÌムχÎ)uρ‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫﴿‪¨Š!#u‘ Ÿξsù‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﻌﻤﺖ ﻳﺎ ﺻﺤﺖ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻮدي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫﴾‪ :‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آن ﻋﻤﻞ و ﻓﻀﻠﻲ ﻛﻪ اراده ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻊ و‬ ‫‪⎯Ï&Î#ôÒxÏ9‬‬

‫ﻣﺰاﺣﻤﻲ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ :﴾⎯ÍνÏŠ$t6Ïã ô⎯ÏΒ â™!$t±o„ ⎯tΒ ⎯ϵÎ/ Ü=ŠÅÁãƒ﴿ .‬وي ﺧﻴﺮ را‬
‫﴾‪ :‬او‬ ‫﴿‪ÞΟŠÏm§9$# â‘θàtóø9$# uθèδuρ‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٣٨٠/١٩‬‬

 ‫‪٢٠١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺴﻴﺎر آﻣﺮزﻧﺪه ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ از او رﺣﻤﺖ و ﻟﻄﻒ او را درﻳﺎﻓﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻣﻌﺼﻴﺖ از ﻋﻔﻮ و‬
‫ﺑﺨﺸﺶ او ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.1‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﺻﺤﺎب ن ﺗﺎزه اﺳﻼم آورده ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻫﻨﻮز ﺗﺎ ﺣﺪي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻓﻜﺎر دوره ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ آﻧﺎن را از اﻳﻦ ﺧﺮاﻓﺎت ﻧﻬﻲ‬
‫و از اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﺷﻴﺎ و اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار از ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﺣﺼﻴﻦ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص وارد ﺷﺪ و در دﺳﺘﺶ ﺣﻠﻘﻪاي ﻣﺴﻲ ﺑﻮد در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ اﻧﮕﺸﺘﺮي ﻣﺴﻲ در دﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ آن ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫آن را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺧﻮدم از ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﻲ در دﺳﺖ ﻛﺮدهام‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺪان‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﻲ ﺗﻮ ﻣﻲﺷﻮد‪.2‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص از ﺑﺴﺘﻦ ﺣﺮز و ﻃﻠﺴﻢ و ﻣﻬﺮه ﻧﻬﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺟﺎدوﮔﺮي و اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺮزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻧﺎن ﺑﺎ ﻫﺪف اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﺤﺒﺖ در دل ﻫﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد آوﻳﺰان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪.3‬‬
‫از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫ﺣﺮزﻫﺎ و ﻃﻠﺴﻢﻫﺎ و ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻬﺮهﻫﺎ و ‪ ...‬ﻧﻮﻋﻲ ﺷﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.4‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ در ﻗﺮآن‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﻫﺪاﻳﺖ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫‡ آﻣﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوي و ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺒﺎرك‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﳉﻮﻫﺮ اﻟﺜﻤﲔ )‪.(١٩٣/٣‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٢١/٩٥‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٨/٦٠‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١٠٦/١٣) ,(٣١٧/٤‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼﻡ )‪.(١٤٢/٢‬‬
‫‪ −٤‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١١٠/١٣) ,(٣١٨/٤‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼﻡ )‪.(٤٨٣/٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٠٢‬‬

‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻳﺎ از راه آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ؟‬

‫‪ .19‬ﻣﻨﻔﻲﺑﺎﻓﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ )ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ(‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﺟﺰو ادﻋﺎي داﻧﺴﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ اﻣﻮر‬
‫ﻏﺎﻳﺐ از اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺧﻮشﻋﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﺑﺪ ﻋﻴﻨﻲ ﻋﺒﻮر ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ و ﻳﺎ ﺧﻮش ﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺑﻲﺟﻬﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤﺎن ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫دﻳﺪن ﻳﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﻳﺎ اﻃﻼع از وﻗﻮع ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ از اﻋﻤﺎل دﻳﻦ ﻳﺎ دﻧﻴﺎ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد و در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮياش از وﻗﻮع آن ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ داراي اﻧﻮاﻋﻲ اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ دﻳﺪن ﭼﻴﺰي‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮدي ﭼﻴﺰي را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺑﺪﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و آن را ﺷﻮم و ﻣﻈﻬﺮ وﻗﻮع وﻗﺎﻳﻊ ﻧﺎﮔﻮار و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺟﻐﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎر‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ ﺳﻴﺎه و‪...‬‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﻳﻲ‪ :‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮدي ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن‬
‫ﻛﻼﻣﻲ از زﺑﺎن ﻣﺮدم ﻣﻨﻔﻲﺑﺎﻓﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬واﻣﺼﻴﺒﺘﺎه‪ ،‬ﭼﻪ زﻳﺎن ﺑﺰرﮔﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻴﭽﺎره! ‪...‬‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻃﻼع از ﭼﻴﺰي‪ :‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روزﻫﺎ و‬
‫ﻣﺎهﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ و ‪ ...‬ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ روز ﺷﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺎه‬
‫ﺷﻮال ﻛﻪ در آن ازدواج ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺷﻴﺎء و اﻣﻮر آﺛﺎر ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ ﻋﻘﻴﺪه ﻓﺮد دارد‪ .‬زﻳﺮا آن ﻓﺮد‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﺮس از آن اﻣﺮ ﻛﺎر ﻳﺎ ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ او زﻳﺎن ﻳﺎ‬
 ‫‪٢٠٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ وارد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺷﺎرع ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻮم و ﺑﺪ ﻳﻤﻦ‬
‫ﺑﻮدن اﻣﻮر و اﺷﻴﺎء ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮك ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا وي ﺑﻪ زﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪن‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﺣﺘﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻳﺎ دﻓﻊ ﺿﺮر از‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ او از وﺳﻮﺳﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻮف و ﺗﺮس از‬
‫ﻏﻴﺮ ﺧﺪا وارد ﻗﻠﺐ او ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﻲ – در ﺗﻨﺎﻗﺾ و ﺗﻀﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬در ﻣﻴﺎن ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم و اﻗﻮام و ﻣﻠﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺧﻮش ﻳ‪‬ﻤﻨﻲ )ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ( ﻳﺎ ﺑﺪ ﻳﻤﻨﻲ)ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ( اﻣﻮر و اﺷﻴﺎ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻣﻮري ﺧﻮشﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﺧﻮش ﻳﻤﻦ و ﻣﻈﻬﺮ‬
‫ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻣﻮر و اﺷﻴﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻣﻈﻬﺮ ﭘﻠﻴﺪي و ﺑﺪﻳﻤﻨﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه درﺑﺎرة ﺷﻮم ﺑﻮدن اﺷﻴﺎء‬
‫ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎط ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ﻣﻴﺎن ﺷﻜﺴﺖ و ﭘﻴﺮوزي اﻳﻦ اﺷﻴﺎ و اﻣﻮر وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره داراي ﺟﻨﺒﺔ ﺧﺮاﻓﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻘﻮﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ‬
‫دو اﻣﺮ داراي ﻫﻴﭻ اﺛﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ داراي ﺗﺎﺛﻴﺮ روﺣﻲ و رواﻧﻲ‬
‫ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎري ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و آن اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮشﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻣﻴﺪواري و ﻧﺸﺎط ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﺳﺴﺘﻲ و ﺿﻌﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.1‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷﺎرع ﻣﻘﺪس در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ و ﺳﻨﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﺷﺪت از‬
‫ﻣﻨﻔﻲﺑﺎﻓﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﻧﻬﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ و ﺧﻮشﺑﻴﻨﻲ آﻓﺘﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة اﻗﻮام ﻛﺎﻓﺮ آن را ذﻛﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺣﺘﻲ درﺑﺎرة‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ اﻷﻣﺜﺎﻝ )‪.(١٥٩/٥‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٠٤‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻇﻬﺎر ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ و ﺧﻮشﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﭽﻪ در داﺳﺘﺎن ﻓﺮﻋﻮن و ﻗﻮﻣﺶ و دﺷﻤﻨﻲ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻲ ؛‬
‫﴿‪βÎ)uρ ( ⎯ÍνÉ‹≈yδ $uΖs9 (#θä9$s% èπuΖ|¡ptø:$# ÞΟßγø?u™!%y` #sŒÎ*sù‬‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫?‪öΝèδusYò2r& £⎯Å3≈s9uρ «!$# y‰ΨÏã öΝèδçÈ∝¯≈sÛ $yϑ¯ΡÎ) Iωr& 3 ÿ…çµyè¨Β ⎯tΒuρ 4©y›θßϑÎ/ (#ρç¨©Ütƒ ×πy∞ÍhŠy™ öΝåκö:ÅÁè‬‬

‫‪) .﴾∩⊇⊂⊇∪ tβθßϑn=ôètƒ Ÿω‬اﻷﻋﺮاف‪.(131 :‬‬

‫»)اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻨﺪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻰ )و ﻧﻌﻤﺖ( ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ‪ «.‬وﻟﻰ ﻣﻮﻗﻌﻰ ﻛﻪ ﺑﺪى )و ﺑﻼ( ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﺷﻮﻣﻰ ﻣﻮﺳﻰ و ﻛﺴﺎن اوﺳﺖ«! آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي درﺑﺎرة اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫﴿‪» :﴾èπuΖ|¡ptø:$# ÞΟßγø?u™!%y` #sŒÎ*sù‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻴﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﺻﻞﺧﻴﺰي ﺳﻼﻣﺘﻲ و‬
‫روزي ﻓﺮاوان … ﺑﺪﻳﺸﺎن ﻣﻲرﺳﻴﺪ«‪ :﴾⎯ÍνÉ‹≈yδ $uΖs9 (#θä9$s%﴿ .‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﻮر ﺣﻖ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﻲ و ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺎ اﺳﺘﺤﻘﺎق آن را داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ آﻧﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺷﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫﴾‪ :‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﭼﺎر اﻣﺮ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻗﺤﻄﻲ‪،‬‬ ‫﴿‪×πy∞ÍhŠy™ öΝåκö:ÅÁè? βÎ)uρ‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎري و … ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ :﴾ ÿ…çµyè¨Β ⎯tΒuρ 4©y›θßϑÎ/ (#ρç¨©Ütƒ﴿ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ ﺑﺪﻳﻤﻨﻲ و‬

‫ﺷﻮم ﺑﻮدن ﻣﻮﺳﻲ ؛ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ از‬
‫ﺑﺪﻳﻤﻨﻲ و ﻃﺎﻟﻊ ﺑﺪ ﻣﻮﺳﻲ ؛ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻋﻮﻧﻴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد ﻣﻮﺳﻲ ؛ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن اﺳﺖ و اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﺑﻪ‬
 ‫‪٢٠٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪:﴾öΝèδçÈ∝¯≈sÛ‬‬ ‫﴿)‪$yϑ¯ΡÎ‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﻋﻤﺎل ﺳﻮء آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ :﴾Iωr&﴿ .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻤﻨﻲ و اﻣﻮر ﺷﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺪان ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﺳﻲ ؛ ﻳﺎ از‬
‫ﻃﺮف اوﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ﴿‪ :﴾ «!$# y‰ΨÏã‬از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا وي ﺑﻪ ﺗﻼﻓﻲ اﻋﻤﺎل‬
‫﴿‪öΝèδusYò2r& £⎯Å3≈s9uρ‬‬ ‫زﺷﺖ آﻧﺎن و ﺑﺎ ﻫﺪف ﻋﺬاب دادن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻬﺎ زﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫﴾‪ :‬اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫‪tβθßϑn=ôètƒ Ÿω‬‬

‫ﺑﺪﻳﻤﻨﻲ و ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﻲ از ﺳﻮي ﻣﻮﺳﻲ ؛ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد اوﺳﺖ‪.1‬‬

‫﴿‪$tΡ÷¨©Û$# (#θä9$s%‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﻴﺎن ﻗﻮم ﺻﺎﻟﺢ ؛ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺖ آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊆∠∪ tβθãΖtFøè? ×Πöθs% óΟçFΡr& ö≅t/ ( «!$# y‰ΖÏã öΝä.çÈ∝¯≈sÛ tΑ$s% 4 y7tè¨Β ⎯yϑÎ/uρ y7Î/‬اﻟﻨﻤﻞ‪.(47 :‬‬

‫»آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺗﻮ را و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ!« )ﺻﺎﻟﺢ(‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺎل )ﻧﻴﻚ و( ﺑﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ )و ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺪرات ﺑﻪ ﻗﺪرت او ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻰﮔﺮدد(؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﺮوﻫﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻓﺮﻳﺐﺧﻮرده«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫﴾‪ :‬ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﻦ ﺗﻮ‬ ‫﴿‪y7tè¨Β ⎯yϑÎ/uρ y7Î/ $tΡ÷¨©Û$# #θä9$s%‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﺑﺪ ﻳ‪‬ﻤﻦ و ﺑﺪ ﺷﮕﻮن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎزل ﺷﺪن‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ؛ ﺑﺪﻳﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫﴿‪.﴾Α$s%‬‬ ‫ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻗﺤﻄﻲ و ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ :﴾«!$#‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫﴿‪y‰ΖÏã öΝä.çÈ∝¯≈sÛ‬‬

‫ﺑﺪﻳﻤﻨﻲ و ﻧﺎﺧﺠﺴﺘﮕﻲ را ﻓﺮود آورد‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪن داراي ﻧﻜﺒﺖ و ﻣﺸﺎﻛﻠﻲ‬
‫﴿‪“Ìò2ÏŒ ⎯tã uÚtôãr& ô⎯tΒuρ‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪ ,(٣٢/٩‬ﺗﻔﺴﲑ ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(١٤٨/١٠‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٠٦‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊇⊄⊆∪ 4‘yϑôãr& Ïπyϑ≈uŠÉ)ø9$# uΘöθtƒ …çνãà±øtwΥuρ %Z3Ψ|Ê Zπt±ŠÏètΒ …ã&s! ¨βÎ*sù‬ﻃﻪ‪.(124 :‬‬

‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ روى ﮔﺮدان ﺷﻮد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ )ﺳﺨﺖ و( ﺗﻨﮕﻰ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫داﺷﺖ؛ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬او را ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﻠﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺪ ﻳ‪‬ﻤﻦ و ﺷﻮم ﺑﻮدن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻐﺪ و ﻛﻼغ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮدي در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ و ﺣﺎﺟﺘﻲ‬
‫دارد ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﻓﻼن ﻧﻮع ﭘﺮﻧﺪه ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﭘﺮﻧﺪه‪ ،‬ﺣﺎﺟﺖ و ﻧﻴﺎز او‬
‫ﺑﺮآورده ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ و ﺷﻮم ﺑﻮدن را ‪ CŠöbD‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ‬
‫اﮔﺮ آن ﭼﻴﺰ ﺷﻮم ﺣﻴﻮان دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬آن را »ﻃﺎﺋﺮ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫آن ﻛﻠﻤﻪ ﻓﻌﻞ ‪ CŠîŞİ mflD‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪) .﴾tβθãΖtFøè? ×Πöθs% óΟçFΡr& ö≅t/﴿ .‬اﻟﻨﻤﻞ‪» Z(47 :‬آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﺎ ﺗﻮ را و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ!« )ﺻﺎﻟﺢ( ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻓﺮﻳﺐﺧﻮرده«‪ .‬زﻳﺮا ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻣﺘﺤﺎن و آزﻣﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿)‪) .﴾ ×πuΖ÷GÏù ö/ä.߉≈s9÷ρr&uρ öΝä3ä9≡uθøΒr& !$yϑ¯ΡÎ‬اﻟﺘﻐﺎﺑﻦ‪.(15 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن ﻓﻘﻂ وﺳﻴﻠﻪء آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪان دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ آن آزﻣﺎﻳﺶ و اﻣﺘﺤﺎن ﺷﻤﺎ ]از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر[ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.1‬‬
‫ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﺪ و او را ﺑﺰرگ ﺑﺪاﻧﺪ و ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ‪ .‬دﻧﺒﺎل ﻛﺎر ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ ،‬و آن را اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داد‪ ،‬و در ﻧﻴﺖﻫﺎﻳﺶ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و اوﻫﺎم و ﺧﻴﺎﻻت ﺑﺎﻃﻞ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺴﺘﻲ ﻓﺮد در راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬او را از اداﻣﻪ راه ﺑﺎز‬

‫‪ −١‬ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآﻥ )‪ ,(١٤٧/١٩‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﻘﺘﻨﻴﺎت اﻟﺪرر ‪ ,(١٠٠/٨) :‬ﻣﻦ ﻭﺣﯽ اﻟﻘﺮآﻥ )‪.(٢٤٢/١٧‬‬
 ‫‪٢٠٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪:‬‬

‫ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‬

‫و ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﺑﺨﺶ اول ‪ :‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‬
‫• ﺑﺨﺶ دوم‪ :‬ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﺷﻨﺎﺧﺖ و اﺛﺒﺎت ﻧﺎمﻫﺎي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫• ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻓﻬﻢ ﺻـﻔﺎت ﻋـﺎﻟﻲ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫• ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺻـﻮل ﻣـﺸﺘﺮﻛﻲ درﺑـﺎرة دﻻﻳـﻞ ﻧـﺎمﻫـﺎ و‬
‫ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫• ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٠٨‬‬

‫ﺑﺨﺶ اول‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺮ در زﻧﺪﮔﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﻣﻮﻻ و ﺳﺮورش را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﻧﻴﺎ در ﻧﻈﺮ او ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و وﺟﻮدش را‬
‫ﺑﺎ ذﻛﺮ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ذﻛﺮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻋﻄﺮ آﮔﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺎمﻫﺎي ﭘﺮوردﮔﺎر ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ ÞΟŠÎ=yèø9$# ÞΟŠÅ3ptø:$# uθèδuρ‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(84 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و او ﺣﻜﻴﻢ و ﻋﻠﻴﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﺴﻴﺎري از آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫﴿)‪) .﴾ t⎦⎫É)−Gßϑø9$# =Ïtä† ©!$# ¨βÎ‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(4 :‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻳﻪ زﻳﺮ‪:‬‬
‫»ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺟﻼل و‬
‫ﻋﻈﻤﺖ اوﺳﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و در اﻳﻦ راه ﺑﺮاﺳﺎس ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص ﺑﺪون ﺗﺤﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻞ و ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﻫﻞ ﺑﺪﻋﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻌﺪادي از اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از ﺳﻮي‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻘﻞﻫﺎي ﻧﺎﻗﺺ ﺧﻮدﺷﺎن و آﻧﭽﻪ‬
 ‫‪٢٠٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﺸﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم در اﻋﺘﻘﺎد و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎمﻫﺎ و‬

‫ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﻪ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻣﻤﺜﻠﻪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺻﻔﺎت او را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ آﻧﺎن را ﻣﻤﺜﻠﻪ ﻳﺎ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪﻧﺪ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ اﻟﺤﻜﻢ و ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﺳﺎﻟﻢ‬
‫اﻟﺠﻮاﻟﻴﻘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻓﺮج اﻟﺮﺧﺠﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ؛ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻢ و از او درﺑﺎرة ﻋﻘﻴﺪه ﻫﺸﺎم ﺑﻦ اﻟﺤﻜﻢ درﺑﺎرة ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ و رأي‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﺳﺎﻟﻢ درﺑﺎرة ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﻮال ﻛﺮدم‪ ،‬اﻣﺎم در ﺟﻮاب ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺣﻴﺮت و ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ اﻳﻦ اﻓﺮاد را از ﺧﻮد دور ﻛﻦ و از ﺷﺮ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه‬
‫ﺑﺒﺮ‪ .‬ﻛﻪ ﺧﺪا آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آن دو ﻫﺸﺎم ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.1‬‬
‫از ﺻﻘﺮ ﺑﻦ دﻟﻒ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺳﺆال‬
‫ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﻫﺸﺎم ﺑﻦ اﻟﺤﻜﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎرة اﻋﺘﻘﺎد دارم‪ .‬اﻣﺎم‬
‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل و ﻧﻈﺮ ﻫﺸﺎم ﭼﻪ ﻛﺎر دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّوﺟﻞّ – ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬او از ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ در دﻧﻴﺎ و‬
‫آﺧﺮت از او ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲﺟﻮﻳﻴﻢ‪.2‬‬
‫‪ .2‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻄﱢﻠَﻪ )اﻫﻞ ﺗﻌﻄﻴﻞ(‪:‬‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ (١٠٥/١‬اﻣﺎﻟﯽ ﺻﺪﻕ )‪ (٢٧٧‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(٩٧‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٩٧/٤٨) ,(٢٩١/٣‬اﻣﺎﻟﯽ ﺻﺪﻭﻕ )‪ ,(٢٧٧‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(١٠٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢١٠‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻪ آن ﺻﻔﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدش را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده ﻳﺎ‬
‫آن ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎﻟﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص درﺑﺎرة ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﺸﺒﻴﻪ و ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﻛﺎﻣﻼً در ﺗﻀﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪي ﺷﻴﻮه‬
‫دﻳﮕﺮي دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﻌﺘﺪﻟﻪ )ﻣﻴﺎﻧﻪ روﻫﺎ(‪:‬‬
‫آﻧﻬﺎ اﻫﻞ ﺣﻖ و اﻧﺼﺎف و ﻓﺮﻗﻪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ و رﻫﻴﺎﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺎﻫﺮ آﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻋﺘﻘﺎد اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎء ﺧﺪاوﻧﺪ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﻤﺎء و‬
‫ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺎت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر اﻋﺘﻘﺎد‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺒﻴﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻘﻞ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﻨﺎي آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و در اﻳﻦ راه از آﻳﻪ زﻳﺮ ﭘﻴﺮوي‬
‫﴿‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ ( Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ]ﻧﻪ او در ذات و ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ در ذات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺷﺒﻴﻪ اوﺳﺖ‪ [.‬و او ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ]و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﻧﻈﺎرت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ[«‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ آﻳﻪ ﴿‪ .﴾ Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. §øŠs9‬ﻫﻤﺔ آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﻤﺎء‬
‫و ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ و ﻣﻤﺎﺛﻠﺖ اﻓﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢١١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﴿‪ .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰ‬

‫وﺟﻞ – اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ دارد ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ذات اﻗﺪس اوﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﻫﻤﻮاره‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻔﻲ و اﺛﺒﺎت ﻣﺬﻛﻮر آﻳﺎت زﻳﺮ را ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ $Vϑù=Ïã ⎯ϵÎ/ šχθäÜ‹Ïtä† Ÿωuρ‬ﻃﻪ‪.(110 :‬‬

‫»وﻟﻲ آﻧﺎن از ]ﻛﺎر و ﺑﺎر و ﺣﻜﻤﺖ[ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫﴿‪) .﴾ $wŠÏϑy™ …çµs9 ÞΟn=÷ès? ö≅yδ‬ﻣﺮﻳﻢ‪.(65 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﮕﺮ ﺷﺒﻴﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺮاي ﺧﺪا ]ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻖ‪ ،‬رازق‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻗﺎدر‪ ،‬ﺣﻲ‪ ‬و ﻗﻴﻮم‬
‫اﺳﺖ[ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪] .‬ﺗﺎ دﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮي او دراز ﻛﻨﻲ؟[«‪.‬‬
‫﴿‪u|Çt7ø9$#uρ yìôϑ¡¡9$# ¨βÎ) 4 íΟù=Ïæ ⎯ϵÎ/ y7s9 }§øŠs9 $tΒ ß#ø)s? Ÿωuρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊂∉∪ Zωθä↔ó¡tΒ çµ÷Ψtã tβ%x. y7Íׯ≈s9'ρé& ‘≅ä. yŠ#xσàø9$#uρ‬اﻹﺳﺮاء‪.(36 :‬‬

‫»از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن آﮔﺎﻫﻰ ﻧﺪارى‪ ،‬ﭘﻴﺮوى ﻣﻜﻦ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﮔﻮش و ﭼﺸﻢ و دل‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ šχθßϑn=÷ès? öΝçFΡr&uρ #YŠ#y‰Ρr& ¬! (#θè=yèøgrB Ÿξsù‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(22 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻛﺎ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﻫﺎﻳﻲ را ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ tΑ$sVøΒF{$# ¬! (#θç/ÎôØs? Ÿξsù‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(74 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺪا اﻣﺜﺎل )و ﺷﺒﻴﻪﻫﺎ( ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊆∪ 7‰ymr& #·θàà2 …ã&©! ⎯ä3tƒ öΝs9uρ‬اﻹﺧﻼص‪.(4 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﺑﺮاي او ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺷﺒﻴﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻧﺒﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﻋﺘﻘﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺋﻤﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻳﺎد ﻣﻲدادهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﻋﺘﻘﺎد‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢١٢‬‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﻪ ﻋﻘﻞﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮد اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ ﺷﺮﻓﻴﺎب‬
‫ﺷﺪم‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺑﮕﻮ ﻛﻪ از ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ و ‪ ...‬دﺳﺖ ﺑﺪارد‬
‫و ﺑﺎ ﻣﺮدم درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬و از ﮔﻔﺘﻦ آﻧﭽﻪ از آن اﻃﻼﻋﻲ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه از ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺳﻮال ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در‬
‫﴿‪∩⊇∪ î‰ymr& ª!$# uθèδ ö≅è%‬‬ ‫ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﺪانﻫﺎ ﺟﻮاب دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊆∪ 7‰ymr& #·θàà2 …ã&©! ⎯ä3tƒ öΝs9uρ ∩⊂∪ ô‰s9θムöΝs9uρ ô$Î#tƒ öΝs9 ∩⊄∪ ߉yϑ¢Á9$# ª!$#‬اﻹﺧﻼص‪-1 :‬‬
‫‪.(4‬‬
‫»ﺑﮕﻮ ﺧﺪا ﻳﻜﺘﺎ و ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪء ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪان ﻗـﺼﺪ او‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪) .‬ﻫﺮﮔﺰ( ﻧﺰاد و زاده ﻧـﺸﺪ‪ .‬و ﺑـﺮاي او ﻫﻴﭽﮕـﺎه ﺷـﺒﻴﻪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪي ﻧﺒـﻮده‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫از ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺆال ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﻮاب آﻧﻬﺎ اﻳﻦ آﻳﻪ را‬
‫﴿‪) .﴾ Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. §øŠs9‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ او ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫و ﻫﺮ ﮔﺎه از ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة ﺳﻤﻴﻊ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬

‫»و او ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﺮدم آﻧﮕﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ آن را ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.1‬‬
‫از ﻣﻔﻀﻞ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬از اﻣﺎم اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ؛ درﺑﺎرة ﺻﻔﺎت ﺳﻮال‬

‫‪ −١‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪ ,(٩٥‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢٩٧/٤) ,(٦٩/٢‬‬

 ‫‪٢١٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻛﺮدم اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬

‫از آﻧﭽﻪ در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﺠﺎوز ﻣﻜﻦ‪.1‬‬
‫از ﻳﻘﻄﻴﻨﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﻘﻴﺪه ﻣﺮدم در زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻧﻔﻲ‪ ،‬ﺗﺸﺒﻴﻪ و اﺛﺒﺎت ﺑﺪون ﺗﺸﺒﻴﻪ‪.‬‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻔﻲ و ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬راه راﺳﺖ ﻫﻤﺎن راه ﺳﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺪون‬
‫ﺗﺸﺒﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.2‬‬
‫از ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ اﻟﻘﺼﻴﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻢ و آن را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ اﻋﻴﻦ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدم در آن ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮدم از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺗﺼﻮﻳﺮ و رﺳﻢ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؟ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻓﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪه درﺳﺖ و ﺻﺤﻴﺢ درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻨﻮﻳﺲ!‬
‫اﻣﺎم ﺟﻮاب را از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ اﻋﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺎﻣﻪ اﻳﺸﺎن آﻣﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ :‬ﺗﻮ درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ و آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮال ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدي‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ او ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ‪ ،‬ﺷﻨﻮا و‬
‫ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺸﺒ‪‬ﻬﻪ او را ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺻﻔﺎﺗﻲ را ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ از آن او ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺒﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪان ﻣﺬﻫﺐ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫درﺑﺎرة ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻫﻤﺎن ﺻﻔﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻞ و ﺑﻄﻼن و ﺗﺸﺒﻴﻪ را از ﺧﺪاوﻧﺪ دور ﺑﺪان ﻛﻪ ﻧﻪ ﻋﻘﻴﺪة ﻧﻔﻲ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﻧﻪ ﺗﺸﺒﻴﻪ‪ .‬وﺟﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و از آﻧﭽﻪ وﺻﻒ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺪان‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(١٠٢/١‬‬
‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٢٦٢/٣‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(١٠٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢١٤‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻗﺮآن ﭘﻴﺸﻲ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن‬
‫ﻗﺮآن ﮔﻤﺮاه ﺷﻮﻳﺪ‪.1‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎمﻫﺎي زﻳﺒﺎ و ﺻﻔﺎت واﻻﻳﺶ ﻣﺎ را در‬
‫اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎر ﺧﻴﺮي ﻣﻮﻓﻖ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﻮارش ‡ در رﺣﻤﺖ ﺑﺮﻳﻨﺶ داﺧﻞ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دوم‬
‫ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﺷﻨﺎﺧﺖ و اﺛﺒﺎت ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ﭘﺮوردﮔﺎر داراي‬
‫ﻗﻮاﻋﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪن و ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ و اﺻﻮل‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻫﻤﺔ ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ زﻳﺒﺎ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا ﻣﻌﻨﺎي ﺻﻔﺖ ﻛﻤﺎل را‬
‫در ﺧﻮد دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان داراي ﻧﻘﺺ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ $pκÍ5 çνθãã÷Š$$sù 4©o_ó¡çtø:$# â™!$oÿôœF{$# ¬!uρ‬اﻷﻋﺮاف‪.(180 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﺑﺮاى ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻧﻴﻚ اﺳﺖ؛ ﺧﺪا را ﺑﻪ آن )ﻧﺎﻣﻬﺎ( ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻧﺎمﻫﺎ »اﻟﺮﺣﻤﻦ« ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻧﺎمﻫﺎي ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺻﻔﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ رﺣﻤﺖ ﻓﺮاوان اﺳﺖ دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ‪ZCŠçކÛa@ ìç@ a@ æhÏ@ LŠç†Ûa@ aìČjm@ üD‬‬
‫»روزﮔﺎر را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ روزﮔﺎر و دﻫﺮ ﻫﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪ .2‬دﻫﺮ ﻳﻜﻲ از‬

‫‪ −١‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪ ,(١٠٢‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪.(١٠٠/١‬‬

‫‪ −٢‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(٥٦/١‬ﻛﻨﺰ اﻟﻔﻮاﺋﺪ )‪.(٤٩/١‬‬
 ‫‪٢١٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﺎمﻫﺎي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﺳﻢ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮﺑﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ را در ﺧﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ از دﺷﻨﺎم دادن روزﮔﺎر و دﻫﺮ ﻧﻬﻲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ذم و ﺳﺐ‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و ﺟﻤﺎدات ﻧﺴﺒﺖ داده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در واﻗﻊ‬
‫اﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎم ﻣﺘﻮﺟﻪ اداره ﻛﻨﻨﺪة اﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺗﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ در ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻲﺷﻤﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪@LÙ‬‬
‫‪ Û@fl ìŽç@ á a@ Ý‬‬
‫زﻳﺮا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺸﻬﻮري ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ğ Ø i@ ÙÛdcD :‬‬
‫‪@čéič@flpŠž qfld nfl‬‬
‫‪ž a@ëc@ Ù‬‬
‫‪ Ôč Ü ‬‬
‫‪fl @žåßč @a†flyc@Žénflàž ÜÇfl @žëc@LÙ‬‬
‫‪ ičbn×@ ¿@ŽénflÛ Œfl ãž c@žëc@ Ù‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪fl Ð ãfl@čéič@floîž àŞ ‬‬
‫‪fl‬‬
‫‪ †fl äž Çč @čkîž Ìfl Û a@áÜ Çč @ ïÏč‬‬
‫‪» NCÚ‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺎمﻫﺎﻳﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ و در ﻛﺘﺎﺑﺖ ﻧﺎزل ﻛﺮدهاي‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎﻳﺖ آﻣﻮﺧﺘﻪاي‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫در ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺒﺖ آن را ﻧﺰد ﺧﻮدت ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪاي«‪.1‬‬
‫آن ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﻛﺴﻲ از آﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺴﻲ از ﺗﻌﺪاد و ﻛﻴﻔﻴﺖ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫´@‬
‫‪fl Èč ‬‬
‫‪ž mčë@ ò Èfl ‬‬
‫‪ž mč@ ‬‬
‫اﻣﺎ رﺳﻮل اﷲ ص در ﺣـﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮي ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪č @ æŞ gD :‬‬
‫¦‪»@ ZCò äŞ‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ 99‬ﻧﺎم‬
‫‪ a@flÝ‬‬
‫‪fl …fl @bçb–yc@žåßfl @ Ma†yaflë@üg@òöbčß@ M@õbàža‬‬
‫دارد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻤﺎرد وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ 2«.‬ﺟﻤﻊ ﻣﻴﺎن دو ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮق‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ 99‬ﻧﺎم دارد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻛﻨﺪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻘﻂ ‪ 99‬اﺳﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٢٣−٣١١/٨٣‬ارﺷﺎد اﻟﻘﻠﻮب )‪ (٨١/١‬اﻋﻼﻡ اﻟﺪﻳﻦ )‪.(٣٦١‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٢٦٤/٥‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (١٨٦/٤‬اﻋﻼﻡ اﻟﺪﻳﻦ )‪ ,(٣٤٩‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(١٩٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢١٦‬‬

‫ﻣﻦ ‪ 100‬درﻫﻢ دارم ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ﺻﺪﻗﻪ دادن آﻣﺎده ﻛﺮدهام اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﭘﻮل دﻳﮕﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ﻏﻴﺮ ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ‬
‫ﻧﺪارد ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬را از ﻧﺎﻣﻴﺪن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ او ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ او ﺧﻮد آن ﻧﺎم را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﻛﺲ او را ﺑﻴﺶ از ﺧﻮدش ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬از‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻌﻈﻴﻢ و اﺣﺘﺮام ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ او آن اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻫﻤﻮاره ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬
‫ﻗﻮاﻋﺪي درﺑﺎرة ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻓﻬﻢ ﺻﻔﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﻲ – داراي ﺻﻔﺎت ﺑﻲﺷﻤﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ذات‬
‫ﻣﻘﺪس او دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻗﻮاﻋﺪ و اﺻﻮﻟﻲ را‬
‫ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺛﺒﻮﺗﻲ و ﺳﻠﺒﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺎت ﺛﺒﻮﺗﻲ‪ :‬ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻗﺪرت‪ ،‬و ‪ ...‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داد‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده و او‬
‫داﻧﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﻮدش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺎت ﺳﻠﺒﻲ‪ :‬ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺟﻮد آﻧﻬﺎ را در ﺧﻮد ﻧﻔﻲ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻇﻠﻢ و ‪ ..‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﻲ آﻧﻬﺎ از وﺟﻮد ﭘﺮوردﮔﺎر اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را از ﺧﻮد ﻧﻔﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻔﻲ آن ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﺛﺒﻮت ﺿﺪ‬
‫آن ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻣﻌﻘﺘﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﻧﻔﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
 ‫‪٢١٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻌﻨﺎي ﺛﺒﻮت را در ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آﻳﻪ زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ #Y‰tnr& y7•/u‘ ÞΟÎ=ôàtƒ Ÿωuρ‬اﻟﻜﻬﻒ‪.(49 :‬‬

‫»و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻇﻠﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﻲ ﻇﻠﻢ از ﭘﺮوردﮔﺎر و وﺟﻮد ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي او ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺻﻔﺎت ﺛﺒﻮﺗﻲ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ذاﺗﻲ و ﻓﻌﻠﻲ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺎت ﺛﺒﻮﺗﻲ ذاﺗﻲ‪ :‬ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ازل و ﺗﺎ اﺑﺪ آن ﺻﻔﺎت را‬
‫در ﺧﻮد داﺷﺘﻪ و ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻤﻊ و ﺑﺼﺮ و ‪. ...‬‬
‫ﺻﻔﺎت ﺛﺒﻮﺗﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻴﺖ و اراده ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ و اراده ﻛﻨﺪ آن را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻮاء ﺑﺮ ﻋﺮش و ﻣﺠﻲء‪ 1‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن ﺻﻔﺖ ﺑﻪ دو اﻋﺘﺒﺎر ﻓﻌﻠﻲ ذاﺗﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼم‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر اﺻﻞ ﺻﻔﺖ ذاﺗﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻮاره در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه در ﺣﺎل ﻛﻼم و ﺗﻜﻠﻢ ﺑﻮده و ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻫﺮ ﻛﺪام از‬
‫ﻛﻼمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﻔﺘﻲ ﻓﻌﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻼم ﺑﻪ اراده و ﻣﺸﻴﺖ او ﺗﻌﻠﻖ دارد و‬
‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺨﻮاﻫﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ اراده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎﻟﻲ و ارزﺷﻤﻨﺪ و واﻻ ﻗﺪر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺻﻔﺎت‬
‫داراي ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﻤﺎل و ﻣﺪح ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺺ و ﺧﻠﻠﻲ در آن وﺟﻮد‬
‫﴿‪) .﴾ 4’n?ôãF{$# ã≅sVyϑø9$# ¬!uρ‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(60 :‬‬ ‫ﻧﺪارد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﺻﻔﺎت ﻋﺎﻟﻴﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ −١‬آﻣﺪﻥ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢١٨‬‬

‫ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل دو دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ – 1‬ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻖ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺒﺎر‪ ،‬ﻗﺎدر و ‪. ...‬‬
‫‪ - 2‬ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل ﻣﻘﻴﺪ‪ :‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ داراي ﻗﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﻜﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻋﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻬﺰاء و ‪. ...‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺻﻔﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آن ﺻﻔﺎت ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺖ‬
‫ﻛﻤﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺎ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻘﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻜﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻜﺮﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻬﺰاء و ﺗﻤﺴﺨﺮ‬
‫﴿‪öΝÎγÏΨŠÏÜ≈u‹x© 4’n<Î) (#öθn=yz #sŒÎ)uρ‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻬﺰاءﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ‪ «. ...‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ öΝÍκÍ5 ä—Ì“öκtJó¡o„ ª!$# ∩⊇⊆∪ tβρâ™Ì“öκtJó¡ãΒ ß⎯øtwΥ $yϑ¯ΡÎ) öΝä3yètΒ $¯ΡÎ) (#þθä9$s%‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(15-14 :‬‬

‫»و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رؤﺳﺎي ﺷﻴﻄﺎن ﺻﻔﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻠﻮت ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﻳﻴﻢ و ]ﻣﺆﻣﻨﺎن را[ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﺳﺘﻬﺰاء ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫وي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎران‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﻜﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫﴿†‪) .﴾ öΝßγããω≈yz uθèδuρ ©!$# tβθããω≈sƒä‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(142 :‬‬

‫»ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﺪا را ﻓﺮﻳﺐ دﻫﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ او آﻧﻬﺎ را ﻓﺮﻳﺐ‬

‫ﻣﻰدﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺣﻴﻠﻪﮔﺮان‪ ،‬ﻣﻜﺮ و ﺣﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫﴿)‪È≅Îdγyϑsù ∩⊇∉∪ #Y‰ø‹x. ߉‹Ï.r&uρ ∩⊇∈∪ #Y‰ø‹x. tβρ߉ŠÅ3tƒ öΝåκ¨ΞÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇∠∪ #J‰÷ƒuρâ‘ öΝßγù=ÎγøΒr& t⎦⎪ÍÏ≈s3ø9$#‬اﻟﻄﺎرق‪.(17-15 :‬‬

‫»آﻧﻬﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺣﻴﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﻣﻲرﻳﺰﻧﺪ‪ .‬و ﻣﻦ ﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﭼـﺎره‬
 ‫‪٢١٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺣﺎل ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮان را )ﻓﻘﻂ( اﻧﺪﻛﻲ ﻣﻬﻠﺖ ده )ﺗـﺎ ﻋﺎﻓﻴـﺖ ﻛـﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ(«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺻﻔﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻄﻠﻖ و ﺑﺪون ﻗﻴﺪ آن ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻜﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻬﺰاء و ﻓﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺎمﻫﺎي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺘﻬﺰاء ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺎﻛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﻣﺠﺎل ﺻﻔﺎت ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از زﻣﻴﻨﻪ اﺳﻤﺎء اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ اﺳﻢ ﺷﺎﻣﻞ و درﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺻﻔﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﺻﻔﺎت ﺑﻪ اﻓﻌﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻓﻌﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ اﻗﻮال ذات ﺣﻖ ﺑﻲﻣﻨﺘﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪$¨Β 9çtø2r& èπyèö7y™ ⎯Íνω÷èt/ .⎯ÏΒ …ç푉ßϑtƒ ãóst7ø9$#uρ ÒΟ≈n=ø%r& >οtyfx© ⎯ÏΒ ÇÚö‘F{$# ’Îû $yϑ¯Ρr& öθs9uρ‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊄∠∪ ÒΟŠÅ3ym ̓tã ©!$# ¨βÎ) 3«!$# àM≈yϑÎ=x. ôNy‰ÏtΡ‬ﻟﻘﻤﺎن‪.(27 :‬‬

‫»و اﮔﺮ ﻫﻤﻪ درﺧﺘﺎن روى زﻣﻴﻦ ﻗﻠﻢ ﺷﻮد‪ ،‬و درﻳﺎ ﺑﺮاى آن ﻣﺮﻛﺐ ﮔﺮدد‪ ،‬و‬
‫ﻫﻔﺖ درﻳﺎﭼﻪ ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻰﺷﻮد وﻟﻰ ﻛﻠﻤﺎت ﺧﺪا ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰ و ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺎت »آﻣﺪن‪ ،‬آوردن‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻫﺠﻮم و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮ« ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ y7•/u‘ u™!%y`uρ‬اﻟﻔﺠﺮ‪.(22 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻴﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪.﴾ ÏΘ$yϑtóø9$# z⎯ÏiΒ 9≅n=àß ’Îû ª!$# ãΝßγuŠÏ?ù'tƒ βr& HωÎ) tβρãÝàΨtƒ ≅yδ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﺒﻘﺮه‪.(210 :‬‬
‫»آﻳﺎ ]آﻧﺎن ﻛﻪ راه ﺻﻠﺢ و آﺷﺘﻲ ﻧﻤﻲﭘﻮﻳﻨﺪ و دﻳﻦ اﺳﻼم را ﻧﻤﻲﺟﻮﻳﻨﺪ[ اﻧﺘﻈﺎر‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٢٠‬‬

‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ]آﺷﻜﺎرا در ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﺪﮔﺎﻧﺸﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد و[ در زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪﺑﺎنﻫﺎ اﺑﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ÇÚö‘F{$# ’n?tã yìs)s? βr& u™!$yϑ¡¡9$# à7Å¡ôϑãƒuρ‬اﻟﺤﺞ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(65‬‬
‫»و آﺳﻤﺎن )ﻛﺮات و ﺳﻨﮕﻬﺎى آﺳﻤﺎﻧﻰ( را ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺰ ﺑﻔﺮﻣﺎن او‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﻧﻴﻔﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿)‪) .﴾ ∩⊇⊄∪ ωt±s9 y7În/u‘ |·ôÜt/ ¨βÎ‬اﻟﺒﺮوج‪.(12 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻬﺮآﻣﻴﺰ و ﻣﺠﺎزات ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪ãΝà6Î/ ߉ƒÌムŸωuρ tó¡ãŠø9$# ãΝà6Î/ ª!$# ߉ƒÌãƒ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾uô£ãèø9$#‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(185 :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ آﺳﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ و ﺧﻮاﻫﺎن زﺣﻤﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎم ﺑﺮ او اﻃﻼق ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻴﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎمﻫﺎي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ »ﺟﺎﺋﻲ‪ :‬آﻳﻨﺪه‪ ،‬آﺧﺬ‪ :‬ﻣﻤﺴﻚ‪ :‬ﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻃﺶ‪ :‬ﻫﺠﻮم ﺑﺮﻧﺪه ﻣﺮﻳﺪ‪ :‬اراده‬
‫ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻛﺮ‪ :‬ﻣﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪه و ‪ «...‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ درﺑﺎرة اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او‬
‫اﻃﻼع ﻣﻲدﻫﻴﻢ و او را ﺑﺪان وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻟﺘﺰام ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ آن ﺻﻔﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي او وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮد از وﺻﻒ ﻛﺮدن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪان ﻋﻠﻢ و اﻃﻼﻋﻲ‬
‫ﻧﺪارد در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﻔﺘﻲ را ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ و‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﺣﻖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٢١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‬
‫اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ درﺑﺎرة دﻻﻳﻞ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫درﺑﺎرة ﺑﻴﺎن ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻨﺪهاي‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را دوﺳﺖ دارد ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺒﺎرك ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻘﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺎت و ﻧﺎمﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻗﺮآن – و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ص‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﺰو اﻣﻮر ﻏﻴﺒﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻘﻞ ﻗﺎدر ﺑﻪ درك آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺟﺰ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﺪان وﺻﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺻﻔﺖ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻲ را ﻧﺴﺒﺖ دﻫﻴﻢ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺻﻔﺎت او را ﺗﺄوﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻤﻨﻮع و ﻧﺎروا اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم را درﺑﺎرة ﻣﻠﻚ اﻟﻤﻮت )ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﺮگ(‬
‫ﭘﻨﺪ ﻣﻲداد ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ اﮔﺮ وارد ﻣﻨﺰﻟﻲ ﺷﻮد ﻛﺴﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ورود او ﻣﻲﺷﻮد؟ ﻳﺎ اﮔﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ از دﻧﻴﺎ ﺑﺮود‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ او را ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ؟ ﺑﻠﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ روح ﺟﻨﻴﻦ را در ﺷﻜﻢ‬
‫ﻣﺎدرش ﻣﻲﮔﻴﺮد؟ آﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﻀﺎي ﺑﺪن ﻣﺎدر ﺑﺪان دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؟ ﻳﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٢٢‬‬

‫روح ﺑﻪ اﺟﺎزه ﭘﺮوردﮔﺎر از او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ او ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ؟ ﻳﺎ او ﻫﻤﺮاه آن‬

‫ﺟﻨﻴﻦ در اﻋﻀﺎ و ﺟﻮارح ﻣﺎدر اﺳﺖ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ آوردن ﺻﻔﺖ ﻣﺨﻠﻮق ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﻮدش اﺳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.1‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎلﻫﺎي دال ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ‪ :‬ﻣﺎ اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ را از ﺣﻴﺚ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬
‫و ﻛﻴﻔﻴﺖ درك ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺨﻠﻮق ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻴﻮه‪،‬‬
‫درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺎر‪ ،‬ﺗﺨﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻟﻴﻮانﻫﺎ و ﺟﻮيﻫﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ‬
‫اﺷﻴﺎء را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ درك ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﺸﺘﻲ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻦ! وي ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫﴿‪⎯ÏiΒ Μçλm; u’Å∀÷zé& !$¨Β Ó§øtΡ ãΝn=÷ès? Ÿξsù‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇∠∪ tβθè=yϑ÷ètƒ (#θçΡ%x. $yϑÎ/ L™!#t“y_ &⎦ã⎫ôãr& Íο§è%‬اﻟﺴﺠﺪه‪.(17 :‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﭼﻪ ﭘﺎداﺷﻬﺎى ﻣﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ روﺷﻨﻰ ﭼﺸﻤﻬﺎﺳﺖ ﺑﺮاى‬

‫آﻧﻬﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺎداش ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﻴﺰ درﺑﺎرة ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪@Lžpc‰fl @´Ç@ü@bß@bèîÏëD :‬‬
‫’ ‪»@ZCŠ‬در ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد‬
‫‪fl ifl@čkÜ Ó @óÜ Çfl @flŠİ ‬‬
‫‪fl @üëfl @LžoÈfl àč ‬‬
‫‪fl @ć懎 c@üë‬‬
‫ﻛﻪ ﻧﻪ ﭼﺸﻤﻲ آﻧﻬﺎ را دﻳﺪه‪ ،‬و ﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﺷﻲ وﺻﻒ آن را ﺷﻨﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻄﻮر ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.2‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه و اﺻﻞ ﻣﻔﻴﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ‬

‫‪ −١‬ﳖﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )‪.(٢٢١/١‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪ ,(٢٩٥/١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٢٥/٨١‬‬
 ‫‪٢٢٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫درﺑﺎرة ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻈﺮي ﺑﻴﻔﻜﻨﺪ و آن را ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻲ و راﺣﺘﻲ را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آورد و از ﻃﻠﺐ آﻧﭽﻪ راﻫﻲ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪،‬‬
‫﴿‪$yϑÏ9 y‰àfó¡n@ βr& y7yèuΖtΒ $tΒ‬‬ ‫دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾£“y‰u‹Î/ àMø)n=yz‬ص‪.(75 :‬‬

‫»ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻮ را ﺑﺎزداﺷﺖ از ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ دو دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ‬

‫آﻓﺮﻳﺪم؟«‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻇﺎﻫﺮ آﻳﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ دﻻﻟﺖ دارد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دو دﺳﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ دارد‪ ،‬و‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دو دﺳﺖ دارد و اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ آن اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ]و اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ[‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻓﺮدي ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺼﺪ از آن دو دﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﻮاب‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮدن ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻇﺎﻫﺮش اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﺎﻳﺰ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺪون وﺟﻮد ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ – ﻣﺎ را از ﻧﺴﺒﺖ دادن‬
‫﴿‪⎯ϵÎ/ öΑÍi”t∴ムóΟs9 $tΒ «!$$Î/ (#θä.Îô³è@ βr&uρ‬‬ ‫اﻗﻮال ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻧﻬﻲ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫™‪) .﴾∩⊂⊂∪ tβθçΗs>÷ès? Ÿω $tΒ «!$# ’n?tã (#θä9θà)s? βr&uρ $YΖ≈sÜù=ß‬اﻷﻋﺮاف‪.(33 :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮاى آن ﻧﺎزل ﻧﻜﺮده‪،‬‬
‫ﺷﺮﻳﻚ او ﻗﺮار دﻫﻴﺪ؛ و ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻧﺴﺒﺖ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻦ را ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺎﻫﺮ آن ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻮدهاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ و آﻳﺎت ﺻﻔﺎت را‬
‫ﻣﻲﺷﻨﻴﺪﻧﺪ و آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ آن را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻳﺎد ﻣﻲدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻧﺎمﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّوﺟﻞّ ذات او و ﺻﻔﺘﻲ را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٢٤‬‬

‫آن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﺟﺰ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻋﻈﻴﻢ« اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻳﻜﻲ‬
‫از اﺳﻤﺎء ﺧﺪاوﻧﺪ و دال ﺑﺮ ذات اﻗﺪس اﻟﻬﻲ اوﺳﺖ و ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت او را ﻛﻪ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ اﺳﺖ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم »رﺣﻤﺎن« اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻳﻜﻲ از اﺳﻤﺎء ﺧﺪاوﻧﺪ و دال ﺑﺮ ذات اﻗﺪس اوﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت او ﻛﻪ رﺣﻤﺖ اﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً اﺛﺒﺎت اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﻣﻮر زﻳﺮ ﻓﺮد را واﺟﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﺗﻤﺜﻴﻞ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﺒﻴﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺪاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻜﻴﻴﻒ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮد درﺑﺎرة ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﺆال ﻛﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻳﺪ« ﻳﺎ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‪» 1‬وﺟﻪ«‪ :‬ﭼﻬﺮه ﭘﺮوردﮔﺎر ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‪.2‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ راه زﻳﺮ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬دﻳﺪن ﺷﻲء‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺒﻴﻪ آن ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻳﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺧﺒﺮ‬
‫راﺳﺘﻲ از آن‪ .‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر درﺑﺎرة ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در دﻧﻴﺎ ﺧﺪا را‬
‫ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ‪ .‬او ﺷﺒﻴﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد و او ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺻﻔﺎﺗﺶ را ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻬﻤﻴﺪن ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺤﺮﻳﻒ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻌﻨﻮي ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﺮﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪ‬

‫‪ −١‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ آﻳﻪ ‪ ٧٥‬ﺳﻮرة )ص( دارد‪] .‬ﻣﱰﺟﻢ[‪.‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﻪ آﻳﻪ ‪ ٢٧‬ﺳﻮرة اﻟﺮﲪﻦ اﺷﺎرﻩ دارد‪] .‬ﻣﱰﺟﻢ[‪.‬‬
 ‫‪٢٢٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻳﻨﻜﻪ ﺻﻔﺖ )ﻳﺪ( ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎر را اﻧﻜﺎر و آن را ﺑﻪ ﻗﻮت ﻳﺎ ﻧﻌﻤﺖ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﻔﺖ )وﺟﻪ( را از ﭘﺮوردﮔﺎر اﻧﻜﺎر و آن را ﺑﻪ ﺛﻮاب‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﻔﺖ ﻣﺠﻲء )آﻣﺪن( را از ذات اﻟﻬﻲ اﻧﻜﺎر و آن را ﺑﻪ‬
‫آﻣﺪن اﻣﺮ ﺗﺄوﻳﻞ و ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻌﻄﻴﻞ‪ :‬اﻧﻜﺎر آن ﺻﻔﺎت و ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ ﺧﻮاه ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﻜﺎر ﻳﺎ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ آن ﺻﻔﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻧﺎمﻫﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﻪ ﺳﻮال ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺳﻮال اول‪ :‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ؟ ﭼﺮا؟‬
‫ﺳﻮال دوم‪ :‬آﻳﺎ ﺳﻮال ﻛﺮدن درﺑﺎرة ﻛﻴﻔﻴﺖ آن ﺻﻔﺎت ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ﭼﺮا؟‬
‫ﺳﻮال ﺳﻮم‪ :‬آﻳﺎ آن ﺻﻔﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﺮا؟‬
‫ﺟﻮاب ﺳﻮال اول‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا در ﻛﻼم اﺻﻞ ﺑﺮ‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺟﺰ ﺑﺎ دﻟﻴﻞ ﺻﺤﻴﺤﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ اﻓﺎدة ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﻣﻲﺷﻮد از ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان روي ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب ﺳﻮال دوم‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻮال ﻛﺮدن درﺑﺎرة ﻛﻴﻔﻴﺖ آن ﺻﻔﺎت ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪاﻧﺪ؟‬
‫﴿‪⎯ϵÎ/ šχθäÜ‹Ïtä† Ÿωuρ öΝßγxù=yz $tΒuρ öΝÍκ‰É‰÷ƒr& t⎦÷⎫t/ $tΒ ÞΟn=÷ètƒ‬‬ ‫زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊇⊃∪ $Vϑù=Ïã‬ﻃﻪ‪.(110 :‬‬

‫»آﻧﭽﻪ را ﭘﻴﺶ رو دارﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را )در دﻧﻴﺎ( ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻰداﻧﺪ؛‬
‫وﻟﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ )ﻋﻠﻢ( او اﺣﺎﻃﻪ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٢٦‬‬

‫زﻳﺮا ﻋﻘﻞ از درك ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻮاب ﺳﻮال ﺳﻮم‪ :‬ﺻﻔﺎت او ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. §øŠs9‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ او ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﺳﺨﻦ ﺣﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎرة آن دﻻﻳﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬و‬
‫درﺑﺎرة آن ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮاواﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮ آن اﺟﻤﺎع وﺟﻮد دارد‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن‬
‫دﻟﻬﺎ آراﻣﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﺳﺎس و اﻋﺘﻤﺎد آن ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن ﺑﺨﺸﻲ از ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر در اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺻﻔﺎت را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪﺳﺶ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص در ﺳﻨﺖ ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮده و ﻋﻠﻤﺎ آن را درك ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺻﻔﺖ وﺟﻪ )ﭼﻬﺮه(‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه و وﺟﻮد دارد و ﺻﻔﺘﻲ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺟﻼل اوﺳﺖ و ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ آن را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫﴿‪ÏΘ#tø.M}$#uρ È≅≈n=pgø:$# ρèŒ y7În/u‘ çµô_uρ 4’s+ö7tƒuρ ∩⊄∉∪ 5β$sù $pκön=tæ ô⎯tΒ ‘≅ä.‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫∪∠⊄∩ ﴾‪) .‬اﻟﺮﺣﻤﻦ‪.(27-26 :‬‬

‫»ﻫﻤﻪ ﺧﻼﻳﻘﻰ ﻛﻪ روى آن ) زﻣـﻴﻦ( ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻓـﺎﻧﻰ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺗﻨﻬـﺎ وﺟـﻪ‬
 ‫‪٢٢٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ذواﻟﺠﻼل و ﮔﺮاﻣﻰ ﺑـﺎﻗﻰ ﻣـﻰﻣﺎﻧـﺪ! )در اﻳـﻦ آﻳـﻪ ﺻـﻔﺖ وﺟـﻪ‪) :‬روى‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر( ﺑﺪون ﺗﺸﺒﻴﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ وﺟﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ او ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﻻﻳﻖ اﺳﺖ(«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾…çµyγô_uρ ωÎ) î7Ï9$yδ >™ó©x« ‘≅ä.‬اﻟﻘﺼﺺ‪.(88 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺟﺰ ﭼﻬﺮه او )ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ او ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﻻﻳﻖ اﺳﺖ( از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲرود«‪.‬‬
‫از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﮔﺮاﻣﻲاش ‡ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻟﺬت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺑﺎﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻮارش را ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻋﻄﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻧﻤﺎز واﺟﺒﻲ اﻳﻦ دﻋﺎ را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهاش‪ ،‬اﻣﻮاﻟﺶ و ﺧﺎﻧﻪاش را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آن دﻋﺎ اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ اوﻟﻴﻦ و آﺧﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﻣﻌﺼﻴﺖﻫﺎى ﭘﻨﻬﺎن و آﺷﻜﺎر و زﻳﺎدهروي‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧﻮدم را ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ و ﻣﻐﻔﺮت ﻗﺮار ﺑﺪه ‪ ...‬آﻧﮕﺎه ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫راﺿﻲ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ راﺣﺖ ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﻟﺬت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﭼﻬﺮه ﺑﺰرﮔﻮار ﺧﻮدت و اﺷﺘﻴﺎق دﻳﺪار ﺧﻮدت را ﺑﺪون زﻳﺎن اﻣﺮ ﻣﻀﺮ و ﻓﺘﻨﻪ‬
‫ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪهاي ﻋﻄﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎ«‪.1‬‬
‫ﺳﺮور‪ ،‬زﻧﺎن ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫﺮا ك ﭘﺲ از ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪﺷﺎن اﻳﻦ دﻋﺎ را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪» :‬ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺎت ﻗﻠﺐﻫﺎ را ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬و‬
‫ﺗﻌﺪاد ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا ﻣﻦ از ﺗﻮ راﺿﻲ ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪرت‪ ،‬و ﻟﺬت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮهات را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ«‪.2‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٢/٨٣‬‬
‫‪ −٢‬ﻓﻼح اﻟﺴﺎﺋﻞ )‪.(٢٠٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٢٨‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻫﺮا ك ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪاﻳﻲ را ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻤﺮدن‬

‫ﻣﺪح او ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﺶ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪ ...‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮهات را ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻔﺮﻣﺎ«‪.21‬‬
‫ﺷﺒﻬﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر از وﺟﻪ‪ ،‬ﺛﻮاب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺻﻔﺖ وﺟﻪ را ﺑﻪ ﺛﻮاب ﺗﺎوﻳﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاد از‬
‫وﺟﻪ در آﻳﺎت ﺛﻮاب اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺛﻮاب ﭘﺮوردﮔﺎرت از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲرود!‬
‫در ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺗﺎوﻳﻞ از ﭼﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪان ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬اﻳﻦ ﺗﺄوﻳﻞ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﻟﻔﻆ و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻟﻔﻆ اﻳﻦ را‬
‫اﻓﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ وﺟﻪ ﺧﺎص اوﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در دﻋﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ك ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر از آن‪ ،‬ﺛﻮاب ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر از وﺟﻪ ﺛﻮاب اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺻﻔﺎت ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ذواﻟﺠﻼل واﻹﻛﺮام«‪ :‬داراي ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻮاري‪،‬‬
‫وﺻﻒ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺛﻮاب و‬
‫ﭘﺎداش اﻓﺮاد ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر داراي ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ! اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺤﻴﺢ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ ﺻﻔﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و اوﺳﺖ ﻛﻪ »ذواﻟﺠﻼل واﻹﻛﺮام« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺎوﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫´ @‪@ìÛ@đòàfl Ü Ãëfl @‰ìŽã@žåßč @bibvy@flÑÛc‬‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪fl Èj@ @ægD :‬‬

‫‪ −١‬ﻓﻼح اﻟﺴﺎﺋﻞ )‪ ,(٢٤٠‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٠٤/٨٣‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺮای دﻳﺪﻥ دﻋﺎﻫﺎی اﺋﻤﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﳘﭽﻨﲔ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١٤٤‬از ﳘﺎﻥ ﻛﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٢٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪» ZCéÔÜ@åß@ꊖi@Ú‰…c@bß@đéèuë@Žpbzj@oÓyü@čéèu‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ‬
‫’‪ž ëfl @žåÇfl @bèÐ‬‬
‫‪fl ×‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﺣﺠﺎب از ﻧﻮر و ﺗﺎرﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آن را از ﭼﻬﺮه‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮدارد‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﭼﻬﺮهاش ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ را ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض آن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪.1‬‬
‫آﻳﺎ ﭘﺎداش و ﺛﻮاب داراي ﻧﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ؟! ﻫﺮﮔﺰ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ آﺛﺎر ﺳﻮء اﻳﻦ ﺗﺄوﻳﻞ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ وﺟﻪ را ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اراده ﻓﺮﻣﻮده و ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ وﺟﻪ ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ و ﺻﻔﺖﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻻﻳﻖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬آﻳﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ )وﺟﻪ( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎف ﺑﻪ )اﷲ(‬
‫ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد وﺟﻪ‪ ‬اﷲ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺻﻔﺖ ذات اﻟﻬﻲ اﺳﺖ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ اﺻﻞ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ آﻣﺪه‬
‫﴿‪) .﴾…çµyγô_uρ tβρ߉ƒÌムÄc©Å´yèø9$#uρ Íο4ρy‰tóø9$$Î/ Οßγ−/u‘ tβθããô‰tƒ t⎦⎪Ï%©!$# ÏŠãôÜs? Ÿωuρ‬اﻷﻧﻌﺎم‪:‬‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪.(52‬‬
‫»و ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﺧﺪا را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺰ وﺟﻪ و رﺿﺎى ﺧﺪا‬
‫ﻧﻈﺮى ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪ωÎ) ∩⊇®∪ #“t“øgéB 7πyϑ÷èÏoΡ ⎯ÏΒ …çνy‰ΨÏã >‰tnL{ $tΒuρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄⊇∪ 4©yÌötƒ t∃öθ|¡s9uρ ∩⊄⊃∪ 4’n?ôãF{$# ϵÎn/u‘ ϵô`uρ u™!$tóÏGö/$#‬اﻟﻠﻴﻞ‪.(21-19 :‬‬

‫»و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را ﻧﺰد او ﺣﻖ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻫﺪ )ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ( او را ﺟﺰا‬

‫‪ −١‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(١٠٦/٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٤٥/٥٥‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٣٠‬‬

‫دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪﻓﺶ ﺟﻠﺐ زﺟﻪ و رﺿﺎي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرگ اوﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ زودي‬
‫راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫و آﻳﺎت دﻳﮕﺮ ﭘﺲ اﺻﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻛﻪ وﺟﻪ ﺑﻪ )اﷲ( اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻪ ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪ωÎ) î7Ï9$yδ >™ó©x« ‘≅ä.‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﻨﻈﻮر از وﺟﻪ در آﻳﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪) .﴾…çµyγô_uρ‬اﻟﻘﺼﺺ‪.(88 :‬‬

‫»ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺟﺰ ﭼﻬﺮه او )ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ او ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﻻﻳﻖ اﺳﺖ( از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲرود«‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻲ ﻣﺮاد از وﺟﻪ‪ ،‬ذات اﺳﺖ ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔﻲ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر از وﺟﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮد دﭼﺎر اﻣﺮ‬
‫ﻣﻤﻨﻮع و ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ارزش و ﻗﺪر واﻻي ﻣﻘﺎم ﺧﺪاوﻧﺪي را ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪان‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭼﻬﺮه ﺧﻮدش ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻧﺎﺑﻮد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻘﺼﻮد از ﺳﻮال ﻓﻮق اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و )وﺟﻪ( ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت اوﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ و در اﻳﻨﺠﺎ از ذات ﻛﻪ داراي وﺟﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ )وﺟﻪ( ﺗﻌﺒﻴﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻤﺎ )ذات( ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ )وﺟﻪ( ﻋﺒﺎرت از ذات اﺳﺖ‬
‫و ﺑﻪ اﺛﺒﺎت )وﺟﻪ( ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺤﺮﻳﻒ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪٢٣١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ در آﻳﻪ ‪ 88‬ﺳﻮرة ﻗﺼﺺ ﻣﻨﻈﻮر از »اﻻ وﺟﻬﻪ« ﺑﺪﻳﻦ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺰ ذات او ﻛﻪ داراي ﺻﻔﺖ )وﺟﻪ( اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻨﺎﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻪ ﺗﺎوﻳﻠﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ‪ .‬زﻳﺮا ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻛﻼم و رأي اﻫﻞ ﺗﺤﺮﻳﻒ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮاد از وﺟﻪ‬
‫)ذات( اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﻔﺖ )وﺟﻪ( ﻧﺪارد‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮاد از وﺟﻪ ذات اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ )وﺟﻪ( ﻧﻴﺰ‬
‫دارد و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن از ذات ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻌﺒﻴﺮ در ﻛﻼم ﻋﺮب ﺑﺴﻴﺎر‬
‫‪ ZCéč èu‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﭼﻬﺮهاش‬
‫ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ž ìfl ič@âìž Ô Û a@ óÜ Çfl @flÝjflÓ cD :‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻗﻮم رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﻟﻐﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻮم آن را ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و در اﻋﻤﺎق‬
‫آن دﻗﺖ و ﺗﻌﻤﻖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ در رأس ﻫﻤﺔ ﻋﺮب زﺑﺎﻧﺎن‪ ،‬اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ ‡ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن اﻟﻔﺎظ را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﺳﺎس راه و روش آﻧﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬روزي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺑﻮذر و ﮔﺮوﻫﻲ از ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ؛ وارد ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻮذر ﺑﻪ دﻗﺖ در او ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ‪@flÝjflÓ c@fláqŽD‬‬
‫‪ ZCéč èu‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮدم آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة ﻣﺮدي ﻛﻪ‬
‫‪ž ìfl ič@âìž Ô Û a@óÜ Çfl‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ او ﮔﻨﺎﻫﺎن دوﺳﺘﺪاراﻧﺶ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ رﻳﺰش ﺑﺮگﻫﺎي درﺧﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻃﻮﻓﺎن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﭼﻴﺴﺖ؟‪.1‬‬
‫آﻳﺎ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ و ﻓﻬﻤﻴﺪه از اﻳﻦ رواﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺮه‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١١٢/٢٧‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٣٢‬‬

‫اﻳﺸﺎن ؛ ﺑﻪ ﺳﻮي اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آﻣﺪ و ﺑﺪانﻫﺎ رو ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻴﺎﻳﺪ؟ ﺑﺪان ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻳﻦ وﺟﻪ ﺑﺰرگ ﻣﻮﺻﻮف ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮاري و ﻋﻈﻤﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ وﺻﻒ ﻛﺮد ﻳﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻳﺎ در آن ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ –‬
‫﴿‪Ÿωuρ‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ وﺻﻒ و ﻋﻈﻴﻢﺗﺮ از آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫†‪) .﴾ $Vϑù=Ïã ⎯ϵÎ/ šχθäÜ‹Ïtä‬ﻃﻪ‪.(110 :‬‬

‫»وﻟﻲ آﻧﺎن از ]ﻛﺎر و ﺑﺎر و ﺣﻜﻤﺖ[ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻠﺒﺶ اﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ زﺑﺎن از آن ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ او ﺑﺪﻋﺖﮔﺬار ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻲﺟﻬﺖ و ﺑﺪون ﻋﻠﻢ ﺳﺨﻨﻲ و وﺻﻔﻲ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻣﻨﺎن در ﺑﻬﺸﺖ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺆﻣﻨﺶ‪ ،‬ﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻟﺬت ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺑﺰرﮔﻮارش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‬
‫ﺑﻪ او را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‬
‫اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ در آﺧﺮت ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ درك ﻛﺎﻣﻞ او ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ ã≈|Áö/F{$# çµà2Í‘ô‰è? ω‬اﻷﻧﻌﺎم‪.(103 :‬‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺧـﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﭼﺸﻤﻬﺎ او را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ]ﻗﺎدر ﺑﻪ درك ﻛﺎﻣﻞ او ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ[«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ $Vϑù=Ïã ⎯ϵÎ/ šχθäÜ‹Ïtä† Ÿωuρ‬ﻃﻪ‪.(110 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»وﻟﻲ آﻧﺎن از ]ﻛﺎر و ﺑﺎر و ﺣﻜﻤﺖ[ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﻤﺎن ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﺣﻘﻴﻘﺖ آن‬
‫را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬وﻟﻲ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﺪاﻳﻤﺎن را ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ وﻟﻲ ]در آن روز ﻧﻴﺰ[‬
 ‫‪٢٣٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﭼﺸﻤﺎﻧﻤﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ درك ﻛﺎﻣﻞ او و اﺣﺎﻃﻪ ﺑﺮ او ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻣﻜﺎن رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﺧﺮت دﻻﻟﺖ دارد‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) .﴾ ∩⊄⊂∪ ×οtÏß$tΡ $pκÍh5u‘ 4’n<Î) ∩⊄⊄∪ îοuÅÑ$¯Ρ 7‹Í×tΒöθtƒ ×νθã_ãρ﴿ :‬اﻟﻘﻴﺎﻣﻪ‪.(23-22 :‬‬

‫»در آن روز ﺻﻮرﺗﻬﺎي)اﻫﻞ ﺳﻌﺎدت( ﺷﺎداب و ﻣﺴﺮور اﺳﺖ‪ .‬و )و ﺑﺎ ﺷﺎداﺑﻲ(‬

‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲﻧﮕﺮد«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊄⊂∪ tβρãÝàΖtƒ Å7Í←!#u‘F{$# ’n?tã‬اﻟﻤﻄﻔﻔﻴﻦ‪.(23 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﻣﺠﻠﻞ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮده و)ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ و‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ( ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ×οyŠ$tƒÎ—uρ 4©o_ó¡çtø:$# (#θãΖ|¡ômr& t⎦⎪Ï%©#Ïj9‬ﻳﻮﻧﺲ‪.(26 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻜﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻧﻴﻜﻮ ]ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻬﺸﺖ[ از آن اﻳﺸﺎن‬
‫اﺳﺖ و اﻓﺰون ]ﺑﺮ آن ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻐﻔﺮت و رؤﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ[ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫زﻳﺎده ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻋﺰوﺟﻞ اﷲ ﻗﻮل ﺟﻤﻬﻮر ﻋﻠﻤﺎ از‬
‫ﺳﻠﻒ و ﺧﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ( اﺳﺖ‪ .1‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ و ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي آن‬
‫و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫﴿;‪) .﴾∩⊂∈∪ Ó‰ƒÌ“tΒ $oΨ÷ƒt$s!uρ $pκÏù tβρâ™!$t±o„ $¨Β Μçλm‬ق‪.(35 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ در آﻧﺠﺎ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬و ﻧﺰد ﻣﺎ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى ﺑﻴـﺸﺘﺮى اﺳـﺖ‬
‫)ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻰرﺳﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻓﺰوﻧﺘﺮ‪ :‬دﻳﺪن ﺑﻼﻛﻴﻒ ﺧـﺪاي ﻋـﺰ‬
‫وﺟﻞ اﺳﺖ(«‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺆﻣﻨﺶ ﻛﺮاﻣﺖ و ﻟﻄﻒ ﺧﺎﺻﻲ دارد‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه روز ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ‬

‫‪ −١‬ﺗﻔﺴﲑ ﻗﻤﯽ )‪.(٣١١/١‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٣٤‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي او ﻓﺮﺷﺘﻪاي را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺟﺎﻣﻪاي ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و او را ﺗﺎ در ﺑﻬﺸﺖ‬

‫ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪ ...‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﺆﻣﻨﺎن ﮔﺮد ﻫﻢ آﻳﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺮاي‬
‫آﻧﺎن ﻣﺘﺠﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه او را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و در او ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه‬
‫ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ! ﺳﺮﻫﺎﻳﺘﺎن را از ﺳﺠﺪه ﺑﺮ دارﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬
‫روز ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن و ﻋﺒﺎدت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎر ]ﻋﺒﺎدت[ از دوش ﺷﻤﺎ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﻬﺸﺖ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺎ دادهاي؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ‬
‫دارﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺮاﺑﺮ ﺛﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ آﻳﻪ »وﻟﺪﻧﻴﺎ ﻣﺰﻳﺪ« اﺳﺖ‪.1‬‬
‫در دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﺋﻤﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻃﻠﺐ رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻟﻘﺎي او در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ و‬
‫آن را ﺑﻪ ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻳﺎد ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫در دﻋﺎي روز ﺟﻤﻌﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪@vy@ bîã†Ûa@ ÖaŠÏ@ †äÇ@ bèi@ åÔÜmëD :‬‬
‫‪CéßaŠ×ë@ć‰ìã@Ùäß@ó‬‬
‫‪Č ÜÇë@áíŠØÛa@Ùèuë@µg@bèi@ŠÄãcë‬‬
‫از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺣﺠﺘﻢ ]ﻛﻪ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ[ اﺳﺖ را در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮك دﻧﻴﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻦ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻛﻨﻲ و ﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺑﺰرﮔﻮارت ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻢ و ﻧﻮر و‬
‫ﻛﺮاﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺎرد«‪.2‬‬
‫‪@bÈîω@ b Ü©ë@ b ìjÌß@ ü‬‬
‫در ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ﺷﺐ ﺷﻨﺒﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ Œäß@ bäÛ@ ÝÈuaD :‬‬
‫‪» NC´ßŠa@åÇ@éjv¤@âìí@Ùèuë@µg@aŠÄãë@bîº@bàîu@bÈÐmŠßë@ýÃë‬ﺧﺪاوﻧﺪا‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٢٦/٨) ,(٢٦٦/٨٦‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٣٣/٨٧‬‬
 ‫‪٢٣٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﻠﻨﺪ و رﺷﻚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬و ﺳﺎﻳﻪاي و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ و زﻳﺒﺎ ﻗﺮار‬
‫ﺑﺪه‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺰرﮔﻮارت را ﻋﻄﺎ ﻛﻦ‪ ،‬در روزي ﻛﻪ آن را از‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲداري«‪.1‬‬
‫اﻣﺎم ﻛﺎﻇﻢ ؛ در دﻋﺎﻳﺸﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ و او در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎداش‪ ،‬و در روز ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬ﻋﻔﻮ و ﻣﻐﻔﺮت‬
‫ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻔﺮﻣﺎ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﺳﺎﻳﺶ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ‪ ،‬ﺷﺎدي ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﭼﻬﺮه ﻣﺒﺎرﻛﺖ و اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ دﻳﺪارت را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻄﺎ ﻛﻦ«‪.2‬‬
‫ﻳﻜﻲ از دﻋﺎﻫﺎي اﻓﺮادي ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﻢ و ﺧﻮف در دل دارﻧﺪ‪ ،‬دﻋﺎي زﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاﻳﺎ دربﻫﺎي رﺣﻤﺘﺖ را ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻳﻜﺘﺎ ﭘﺮﺳﺘﺖ ﻣﺒﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺸﺘﺎﻗﺖ‬
‫را از ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه زﻳﺒﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻊ ﻣﻔﺮﻣﺎ«‪.3‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ دﻋﺎﻫﺎي ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ دﻋﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ دﻳﺪار ﺧﻮدت را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﻗﺮار ﺑﺪه‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﺎ ]ﻟﺬت[ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮهات را ﻋﻄﺎ ﻛﻦ‪ ،‬و‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﺎ را ﺷﺎداب و ﺷﺎد ﻛﻦ‪.4‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ دﻻﻳﻞ واﺿﺢ و اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎي روﺷﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت دﻳﺪن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﻣﻨﺎن در ﺑﻬﺸﺖ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻣﻜﺎن رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ را ﻧﻔﻲ و اﻧﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﺑﺎﻃﻞ ﻳﺎ ﻧﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٤٤/٨٧‬اﻟﺒﻠﺪ اﻷﻣﲔ )‪ ,(٩٤‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﻜﻔﻌﻤﯽ )‪ (٩٩‬ﻣﺼﺒﺎح اﳌﺠﺘﻬﺪ )‪.(٤٢٩‬‬

‫‪ −٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ (٢٠٥/٨٧‬اﻟﺒﻠﺪ اﻷﻣﲔ )‪ (١٣٥‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﻜﻔﻌﻤﯽ )‪ (١٢٦‬ﻣﺼﺒﺎح اﳌﺠﺘﻬﺪ )‪.(٤٨٠‬‬
‫‪ −٣‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٤٣/٩١‬‬
‫‪ −٤‬ﻣﺼﺒﺎح اﳌﺘﻬﺠﺪ‪ ,(٤٤٢) :‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﻜﻔﻌﻤﻲ‪ ,(١٠٧) :‬اﻟﺒﻠﺪ اﻷﻣﲔ‪ ,(١٠٤) :‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار‪.(١٥٩/٨٧) :‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٣٦‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﭽﻪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد )ﻧﻮر( اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ اﻣﻜﺎن رؤﻳﺖ ذات ﺑﺎري ﺗﻌﺎﻟﻲ را ﻧﻔﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪4©y›θãΒ u™!%y` $£ϑs9uρ‬‬ ‫دﻟﻴﻞ آن ﻫﻢ اﻳﻦ آﻳﻪ از ﻗﺮآن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪’n<Î) öÝàΡ$# Ç⎯Å3≈s9uρ ©Í_1ts? ⎯s9 tΑ$s% 4 šø‹s9Î) öÝàΡr& þ’ÎΤÍ‘r& Éb>u‘ tΑ$s% …絚/u‘ …çµyϑ¯=x.uρ $uΖÏF≈s)ŠÏϑÏ9‬‬

‫)‪$y2yŠ …ã&s#yèy_ È≅t7yfù=Ï9 …絚/u‘ 4’©?pgrB $£ϑn=sù 4 ©Í_1ts? t∃öθ|¡sù …çµtΡ$x6tΒ §‬‬
‫‪s tGó™$# ÈβÎ*sù È≅t6yfø9$#‬‬

‫‪) .﴾$Z)Ïè|¹ 4©y›θãΒ §yzuρ‬اﻷﻋﺮاف‪.(143 :‬‬

‫»و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻪ ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه ﻣﺎ آﻣﺪ‪ ،‬و ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪،‬‬

‫ﻋﺮض ﻛﺮد‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺧﻮدت را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ده‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻢ!« ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﻣﺮا در دﻧﻴﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻰ دﻳﺪ! وﻟﻰ ﺑﻪ ﻛﻮه ﺑﻨﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺟﺎى ﺧﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮا‬
‫ﺧﻮاﻫﻰ دﻳﺪ!« اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺮ ﻛﻮه ﺟﻠﻮه ﻛﺮد‪ ،‬آن را ﻫﻤﺴﺎن ﺧﺎك‬
‫ﻗﺮار داد؛ و ﻣﻮﺳﻰ ﻣﺪﻫﻮش ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻫﻮش آﻣﺪ‪ ،‬ﻋﺮض »ﺧﺪاوﻧﺪا!‬
‫ﻣﻨﺰﻫﻰ ﺗﻮ )از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ را در دﻧﻴﺎ ﺑﺒﻴﻨﻢ(! ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺗﻮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ! و ﻣﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻢ!«‪.‬‬
‫وﺟﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ادات ﻧﻔﻲ )ﻟﻦ( ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻔﻲ اﺑﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬رؤﻳﺖ ﺧﻮد را ﻧﻔﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺰاﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺒﺮ او ﺻﺎدق اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻧﺴﺦ و ﺗﻐﻴﻴﺮي در آن ﺟﺎي ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ رؤﻳﺖ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻔﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬و در ﻗﺮآن‬
‫﴿‪.﴾çÎ6sƒø:$# ß#‹Ïܯ=9$# uθèδuρ ( t≈|Áö/F{$# à8Í‘ô‰ãƒ uθèδuρ ã≈|Áö/F{$# çµà2Í‘ô‰è? ω‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻷﻧﻌﺎم‪.(103 :‬‬
 ‫‪٢٣٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫»ﭼﺸﻢﻫﺎ او را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ او ﻫﻤﻪ ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ و او ﺑﺨﺸﻨﺪه )اﻧﻮاع‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﺒﺮ از دﻗﺎﻳﻖ ﻣﻮﺟﻮدات‪ (،‬و آﮔﺎه )از ﻫﻤﻪ( ﭼﻴﺰ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﻋﻘﻞ اﻣﻜﺎن رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﺤﺎل و ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دﻳﺪه ﺷﻮد اﻳﻦ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬و دادن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻻزﻣﺔ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻴﺰ ﺗﺸﺒﻴﻪ و ﺗﻤﺜﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻔﻲ رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در رد اﻳﻦ ﺷﺒﻬﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫در ﺟﻮاب ﺷﺒﻬﻪ اول ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ آﻧﭽﻪ‬
‫دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪) ،‬ﻧﻮر( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا در اﺛﺒﺎت‬
‫رؤﻳﺖ ﻧﺼﻮص ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ ‪ -‬ﭼﻬﺮهاش را ﭼﻨﻴﻦ‬
‫وﺻﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﻧﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@éèuë@åÇ@bèÐ’×@ìÛ@ òàÜÃë@‰ìã@åß@bibvy@flÑÛc@ ´Èj@@ČægD :‬‬
‫‪» ZCéÔÜ@åß@ꊖi@Ú‰…c@bß@éèuë@pbzj@oÓŠyþ‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﺣﺠﺎب‬
‫ﻧﻮر و ﺗﺎرﻳﻜﻲ دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ را از ﭼﻬﺮه ﺧﻮد ﺑﺮدارد‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﭼﻬﺮهاش‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺪان اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ«‪.1‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا وﺿﻌﻴﺖ و‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺤﻤﻞ دﻳﺪن ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺻﻔﺘﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ آن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﻧﻮر اﻃﻼق‬
‫﴿‪.﴾ ∩⊄∠∪ ÏΘ#tø.M}$#uρ È≅≈n=pgø:$# ρèŒ y7În/u‘ çµô_uρ 4’s+ö7tƒuρ‬‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ آن آﻳﻪ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﺮﺣﻤﻦ‪.(27 :‬‬

‫‪ −١‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(١٠٦/٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٤٥/٥٥‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٣٨‬‬

‫»و ﺗﻨﻬﺎ وﺟﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ذواﻟﺠﻼل و ﮔﺮاﻣﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ! )در اﻳﻦ آﻳﻪ ﺻﻔﺖ‬
‫وﺟﻪ‪) :‬روى ﭘﺮوردﮔﺎر( ﺑﺪون ﺗﺸﺒﻴﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ وﺟﻞ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ او ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﻻﻳﻖ اﺳﺖ(«‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺻﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ وﺟﻪ اﻃﻼق ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﭼﻬﺮه‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻮاري ﺧﺎﺻﻲ دارد و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﺻﻔﺖ ﺑﺮ ﻧﻮر‬
‫اﻃﻼق ﺷﻮد‪.‬‬
‫درﺑﺎرة ﺷﺒﻬﻪ دوم ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻟﻦ‬
‫ﺗﺮاﻧﻲ« و )ﻟﻦ( در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻧﻔﻲ اﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ادﻋﺎ از ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اوﻻً‪) :‬ﻟﻦ( ﺑﺮاي ﻧﻔﻲ اﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة ﻣﺸﺮﻛﺎن‬
‫﴿‪) .﴾ #J‰t/r& çνöθ¨ΨyϑtGtƒ ⎯s9uρ‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(95 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»وﻟﻰ آﻧﻬﺎ ﻫﺮﮔﺰ آرزوى ﻣﺮگ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫﴿‪(#÷ρyŠ$tΡuρ‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻛﻔﺎر ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ در آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺪا ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ y7•/u‘ $uΖøŠn=tã ÇÙø)u‹Ï9 à7Î=≈yϑ≈tƒ‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(84 :‬‬

‫»آﻧﻬﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ‪» :‬اى ﻣﺎﻟﻚ )ﺧﺎزن و ﻧﮕﻬﺒﺎن( دوزخ! )اى ﻛﺎش(‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻣﺎ را ﺑﻤﻴﺮاﻧﺪ )ﺗﺎ آﺳﻮده ﺷﻮﻳﻢ(«‪.‬‬
‫ﻛﻔﺎر آرزوي آن را ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﮔﺸﺎن را از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ )ﻟﻦ( ﺑﺮاي ﻧﻔﻲ اﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻧﺤﻮي را رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪@a†šÇbÏ@ êaìë@ ……‰a@ éÛìÔÏ‬‬ ‫‪@a†iûß@ åÜi@ óÐäÛa@ ôc‰@ åßë‬‬
 ‫‪٢٣٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺨﻦ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ )ﻟﻦ( را ﺑﺮاي ﻧﻔﻲ اﺑﺪ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬رد ﻛﻦ و ﺑﻪ رأي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎش‪.‬‬
‫﴿‪tΑ$s%‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﻣﻮﺳﻲ ؛ در دﻧﻴﺎ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‘‪) .﴾ šø‹s9Î) öÝàΡr& þ’ÎΤÍ‘r& Éb>u‬اﻷﻋﺮاف‪.(143 :‬‬

‫»ﺧﺪاﻳﺎ ]ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ[ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﻤﺎي ﺗﺎ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻢ«‪.‬‬

‫﴿‪⎯s9 tΑ$s%‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺎﻻ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺟﻮاب او ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫?‪) .﴾©Í_1ts‬اﻷﻋﺮاف‪.(143 :‬‬

‫»ﻣﺮا در دﻧﻴﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻲ دﻳﺪ«‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﻮاب ﺟﺎﻳﺰ ﺑﻮدن درﺧﻮاﺳﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم‬
‫اﻣﻜﺎن اﻳﻦ اﻣﺮ در دﻧﻴﺎ را ﺑﺮاي او روﺷﻦ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻣﺮي ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﻔﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮم‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ از اﻣﺎم رﺿﺎ ؛‬
‫رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻮﺳﻲ ؛ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و ﺑﺮاي او درﻳﺎ را ﺷﻜﺎﻓﺖ و ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﻧﺠﺎت داد و ﺑﻪ او ﺗﻮرات و‬
‫اﻟﻮاح را داد‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ ؛ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد در ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر را دﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا اﮔﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺤﻤﺪ ص ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻳﺎ ﻳﺎران‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﮕﺮ از ﻳﺎران ﻣﻦ ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﻮﺳﻲ آﻳﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻳﺎران ﻣﺤﻤﺪ ص ﺑﺮ ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺗﺮي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ص ﺑﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬و ﺑﺮﺗﺮي ﻣﺤﻤﺪ ص ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ اي ﻛﺎش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – ﺑﻪ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٤٠‬‬

‫او وﺣﻲ ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻮ آﻧﻬﺎ را ﻧﺨﻮاﻫﻲ دﻳﺪ‪ .1‬زﻳﺮا ﻫﻨﻮز زﻣﺎن‬
‫ﻇﻬﻮر آﻧﺎن ﻓﺮا ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮ آﻧﻬﺎ را در ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺎت ﻋﺪن و ﻓﺮدوس ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﺤﻤﺪ ص ﺧﻮاﻫﻲ دﻳﺪ‪ .‬آﻧﺎن در ﻣﻴﺎن ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫و در ﻣﻴﺎن آن ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.2‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬دﻳﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺣﺎﻟﺖ و وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪@´Èj@@ægD :‬‬
‫‪@bflß@čéèu‬‬
‫‪ž ëfl @ŽpbflzjŽ‬‬
‫‪fl @žoÓ Šfl y‬‬
‫‪ž þ‬‬
‫‪ @éèuë@åÇ@bèÐ’×@ìÛ@ òàÜÃë@‰ìã@åß@bibvy@ÑÛc‬‬
‫‪»@ ZCéč Ôč Ü ‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﺣﺠﺎب ﻧﻮر و ﺗﺎرﻳﻜﻲ دارد‪،‬‬
‫‪fl @å‬‬
‫–‪ž ßč @ ŽêŽŠ‬‬
‫‪fl ifl@ Ú‬‬
‫‪ ‰fl …ž c‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ را از ﭼﻬﺮه ﺧﻮد ﺑﺮدارد‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﭼﻬﺮهاش‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪان اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ«‪ 3‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را‬
‫ﻛﻪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮي روﺷﻦ و ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن در دﻧﻴﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ دﻳﺪن‬
‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎي اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺻﻔﺖ آن در دﻳﺪن ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺿﻌﻴﻔﻲ اﺳﺖ ﭘﺲ دﻳﺪن‬
‫ﭼﻬﺮه ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺟﺒﺎر ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﺄن‪ ،‬وﺟﻮد و ﻧﻮر ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻋﻈﻴﻢﺗﺮ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﻣﻮﺳﻲ ؛ از اﻳﻦ اﻓﺮادي ﻛﻪ رؤﻳﺖ ﺧﺪا را ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﺷﻨﺎسﺗﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ او آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻃﻠﺐ آن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ −١‬در ﻋﺒﺎرت ﻋﺮﺑﯽ آﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬ﻟﻦ ﺗﺮاﻫﻢ«‬

‫‪ −٢‬ﺗﻔﺴﲑ اﻹﻣﺎﻡ اﻟﻌﺴﻜﺮی )‪ (٣١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٤٠/١٣‬ﺗﺎﻭﻳﻞ اﻵﻳﺎت )‪.(٤١١‬‬
‫‪ −٣‬ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻶﻟﯽ )‪ ,(١٠٦/٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٤٥/٥٥‬‬
 ‫‪٢٤١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او اﻃﻼع داد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز زﻣﺎن دﻳﺪن ﻓﺮا‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و آن ﻣﺜﺎل ﻣﺸﺮوط ﺑﻮدن دﻳﺪه ﺷﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ رؤﻳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻮه و ﺑﻘﺎي آن در ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ و ﺟﻮاز آﻧﭽﻪ ﻣﻮﺳﻲ ؛ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺖ‪،‬‬
‫دﻻﻟﺖ دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ او را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻧﺎﺟﺎﻳﺰ ﻧﻮح ؛‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﭘﺴﺮش ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮد زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺢ ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫﴿‪Ÿξsù ( 8xÎ=≈|¹ çöxî î≅uΗxå …çµ¯ΡÎ) ( šÎ=÷δr& ô⎯ÏΒ }§øŠs9 …絯ΡÎ) ßyθãΖ≈tƒ tΑ$s%‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫@‪) .﴾ ∩⊆∉∪ t⎦⎫Î=Îγ≈yfø9$# z⎯ÏΒ tβθä3s? βr& y7ÝàÏãr& þ’ÎoΤÎ) ( íΝù=Ïæ ⎯ϵÎ/ y7s9 }§øŠs9 $tΒ Ç⎯ù=t↔ó¡n‬ﻫﻮد‪.(46 :‬‬

‫»ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اى ﻧﻮح! او از اﻫﻞ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ! او ﻋﻤﻞ ﻏﻴﺮ ﺻﺎﻟﺤﻰ اﺳﺖ )ﻓﺮد‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻪاى اﺳﺖ(! ﭘﺲ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را از آن آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺘﻰ‪ ،‬از ﻣﻦ ﻣﺨﻮاه! ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫اﻧﺪرز ﻣﻰدﻫﻢ ﺗﺎ از ﺟﺎﻫﻼن ﻧﺒﺎﺷﻰ!!«‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻧﻪ در ﺗﺄﻳﻴﺪﺷﺎن‪.‬‬
‫﴿‪ß#‹Ïܯ=9$# uθèδuρ ( t≈|Áö/F{$# à8Í‘ô‰ãƒ uθèδuρ ã≈|Áö/F{$# çµà2Í‘ô‰è? ω‬‬ ‫ﺷﺒﻬﻪ ﺳﻮم درﺑﺎرة آﻳﻪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊃⊂∪ çÎ6sƒø:$#‬اﻷﻧﻌﺎم‪.(103 :‬‬

‫»ﭼﺸﻢﻫﺎ او را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ او ﻫﻤﻪ ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ و او ﺑﺨﺸﻨﺪه )اﻧﻮاع‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﺒﺮ از دﻗﺎﻳﻖ ﻣﻮﺟﻮدات‪ (،‬و آﮔﺎه )از ﻫﻤﻪ( ﭼﻴﺰ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻔﻲ ادراك اﺳﺖ ﻧﻪ ﻧﻔﻲ دﻳﺪن‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ادراك اﻋﻢ از رؤﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و رؤﻳﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ادراك ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آﺳﻤﺎن را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫اﺣﺎﻃﻪ ﺑﻪ ادراك آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬درﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٤٢‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ دﻳﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ او ادراك ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻌﻨﻲ ادارك ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺧﺎصﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻧﻔﻲ ادراك دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ‬
‫وﺟﻮد اﺻﻞ رؤﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻧﻔﻲ اﻣﺮ ﺧﺎصﺗﺮ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد اﻣﺮ اﻋ‪‬ﻢ و ﻋﺎﻣﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ وﻗﻮع آن اﻣﺮ ﻋﺎمﺗﺮ ﻣﻨﺘﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻔﻲ آن واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬دﻳﺪﮔﺎن و ﭼﺸﻢﻫﺎ او را ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻧﻔﻲ آن‪ ،‬ﻧﻔﻲ اﻣﺮ‬
‫اﺧﺺ را اﻗﺘﻀﺎ و اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ .‬زﻳﺮا در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻋﻢ ﻣﻨﺘﻔﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻔﻲ اﺧﺺ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻳﻬﺎم و ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﺎﻧﺪن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﻼم‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟﻞّ از ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻣﺒﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻳﻪ ﻣﺬﻛﻮر دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رؤﻳﺖ ﺧﺪا را ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﭼﻬﺎرم‪ :‬در ﮔﻔﺘﺎر آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ دﻳﺪه ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺮﻛﻴﺐ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺸﺒﻴﻪ و ﺗﻤﺜﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻋﺘﻘﺎد رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻓﺮض ﻣﺤﺎل ﺑﺪان اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ‬
‫]زﻳﺮا رؤﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ‪ [.‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ او‬
‫﴿‪( Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺴﻢ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ]ﻧﻪ او در ذات و ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ در ذات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺷﺒﻴﻪ اوﺳﺖ‪ [.‬و او ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ]و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﻧﻈﺎرت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ[«‪.‬‬
 ‫‪٢٤٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﻣﺎ ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎور ﻧﺪارﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺴﻢ اﺳﺖ ﺗﺎ دﻳﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻮر را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧﻮر ﺟﺴﻢ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ....‬و ‪ ...‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻟﻔﻆ ﺟﺴﻢ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼ‪‬ﻞ ﺷﺮح داده ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد از ﺟﺴﻢ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﮔﻮﺷﺖ و اﺳﺘﺨﻮان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ ادﻋﺎ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻨﻈﻮر از آن ذات ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎﻟﺬات و داراي ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت‬
‫ﻛﻤﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ درﺑﺎرة ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﺘﺎب و ﺳﻨﺖ اﻳﻦ ﻟﻔﻆ ذﻛﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آن ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺛﺒﺎت‪ ،‬و‬
‫ﻧﻪ ﻧﻔﻲ آن را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻃﻼق ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در آن دو ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ]اﺻﻠﻲ[ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺛﺎﻧﻴﺎ‪ :‬ﺻﻔﺖ ﭼﺸﻢ ]ﻋﻴﻦ[‬

‫ﻞ ‪ -‬اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد آن ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ -‬ﻋﺰّوﺟ ّ‬
‫ﺻﻔﺖ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ذات ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ و از ﻛﻴﻔﻴﺖ آن اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ $oΨÏ⊥ãŠôãr'Î/ y7¯ΡÎ*sù y7În/u‘ È/õ3ß⇔Ï9 ÷É9ô¹$#uρ‬اﻟﻄﻮر‪.(48 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»در راه اﺑﻼغ ﺣﻜﻢ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺻﺒﺮ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﻦ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻮ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ‬
‫و در ﺣﻔﺎﻇﺖ و رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺎ ﻗﺮار دارى‪) .‬در اﻳﻦ آﻳﻪ ﺻﻔﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﺮاى‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻣﺶ‪ ،‬و ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ آن ﺑﻪ ﺟﻼل و‬
‫ﻋﻈﻤﺖ او ﻻﻳﻖ اﺳﺖ(«‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٤٤‬‬

‫﴿ ‪[™!#t“y_ $uΖÏ⊥ã‹ôãr'Î/ “ÌøgrB ∩⊇⊂∪ 9ߠߊuρ 8y≡uθø9r& ÏN#sŒ 4’n?tã çµ≈oΨù=yϑymuρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊆∪ tÏä. tβ%x. ⎯yϑÏj9‬اﻟﻘﻤﺮ‪.(14-13 :‬‬

‫»و او ]ﻧﻮح ؛[ را ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺒﻰ از اﻟﻮاح و ﻣﻴﺨﻬﺎﻳﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺳﻮار ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫آن ﻛﺸﺘﻲ در ﻣﻨﻈﺮ و دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺎ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻪداﺷﺖ ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد! اﻳﻦ‬
‫ﻛﻴﻔﺮى ﺑﻮد ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ )ﺑﻪ ﻧﻮح( ﻛﺎﻓﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ! )و ﻣﺎ آﻧﺎن را ﻏﺮق‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ(‪) .‬در اﻳﻦ آﻳﻪ اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺖ دو ﭼﺸﻢ ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻼل و‬
‫ﻋﻈﻤﺖ او ﻻﻳﻖ دارد(«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊂®∪ û©Í_ø‹tã 4’n?tã yìoΨóÁçGÏ9uρ ©Íh_ÏiΒ Zπ¬6ptxΧ y7ø‹n=tã àMø‹s)ø9r&uρ‬ﻃﻪ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(39‬‬
‫»و ﻣﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺗﻮ اﻓﻜﻨﺪم ]ﺑﺪاﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻲاﺧﺘﻴﺎر دوﺳﺘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ[ ﺗﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﭘﺮورده ﺷﻮي«‪.‬‬
‫ﻗﻄﺐاﻟﺪﻳﻦ راوﻧﺪي در ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاﺋﺞ و اﻟﺠﺮاﺋﺢ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از اﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ در اﺻﻔﻬﺎن و ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﺪان و ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﻪ‬
‫رواﻳﺖ از ﻣﺸﺎﻳﺦ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدﺷﺎن ﺑﺎ اﺳﻨﺎدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻲ ﺣﺪﻳﺜﻲ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﺎ رﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻳﺎراﻧﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪@bîjã@a@sÈi@bßD :‬‬
‫‪@áØîÜÇ@éib’m@bàèàÏ@Laˆç@áØßìí@ µg@ŽêŠfl ‬‬
‫‪Ş c@a@Şægë@LÞbuȆÛa@éßìÓ@‰ˆãc@†Óë@ ü‬‬
‫‪g‬‬
‫‪» ZC‰flìÇž d ič@îÛ@žáØ iމfl @ŞæhÏ@čêŠßž c@žåßč‬ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻗﻮﻣﺶ را از دﺟﺎل ﺗﺮﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﻣﻮﻛﻮل ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﺎه در ﻛﺎر او دﭼﺎر ﺷﻚ و ﺷﺒﻬﻪ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ]دﺟﺎل ﻳﻚ‬
 ‫‪٢٤٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﭼﺸﻢ اﺳﺖ[ اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﻧﻴﺴﺖ«‪.1‬‬

‫از ﻧﺰال ﺑﻦ ﺳﺒﺮه رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ؛‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮد و او را ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﻣﻦ درﺑﺎرة ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮا از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ؟‬
‫ﺻﻌﺼﻌﻪ ﺑﻦ ﺻﻮﺣﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ دﺟﺎل ﻇﻬﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻨﺸﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺆاﻟﺖ را ﺷﻨﻴﺪ و‬
‫داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺼﺪت ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرة از او ﺳﻮال‬
‫ﻣﻲﺷﻮد از ﺳﻮال ﻛﻨﻨﺪه داﻧﺎﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫دﻧﺒﺎﻟﻪروي ﮔﺎمﻫﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﭘﻲ در ﭘﻲ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮﻳﻢ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ اي اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ! اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از‬
‫روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﺷﻬﺮت دارد در ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم اﺻﻔﻬﺎن ﻇﻬﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﭼﺸﻢ راﺳﺘﺶ ﻛﻮر اﺳﺖ و ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮش ﻧﻴﺰ در ﭘﻴﺸﺎﻧﻲاش ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﺘﺎره ﺻﺒﺢ ﻣﻲدرﺧﺸﺪ در آن ﻟﻜﻪ ﺧﻮﻧﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﺧﻮن ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﺎﻓﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎ ﺳﻮاد و ﺑﻲﺳﻮادي آن را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲزﻧﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﻏﺮب و ﺷﺮق در ﻣﻴﺎن‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻴﺎن و ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﻮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدات را آﻓﺮﻳﺪم ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮازن‬
‫دادم‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻘﺪر و ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮدم‪ .‬ﻣﻦ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫دﺷﻤﻦ ﺧﺪا دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ او ﻛﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺬا ﻣﻲﺧﻮرد و در ﺑﺎزارﻫﺎ راه‬

‫‪ −١‬اﳋﺮاﺋﺞ ﻭ اﳉﺮاﺋﺢ )‪.(١١٣٨/٣‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٤٦‬‬

‫ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.1‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺻﻔﺖ ﭼﺸﻢ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده و آن را ﺑﻪ دﻳﺪن ﺑﺪون ]وﺟﻮد[‬
‫ﭼﺸﻢ ﺗﺄوﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺑﺄﻋﻴﻨﻨﺎ« ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪون ﭼﺸﻢ و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫وﺟﻮد ﭼﺸﻢ را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – ﻧﺴﺒﺖ داد‪ .‬زﻳﺮا ﭼﺸﻢ ﺟﺰو ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﭼﺸﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﺮدن و‬
‫ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن او ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدهاﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﺎل و ﻧﺎرواﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ذﻛﺮ ﻟﻔﻆ )ﻋﻴﻦ(‪:‬‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﺮاي ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﺪن اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﮔﻮﻳﻲ ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و ﭼﺸﻢ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﭼﻨﺪ ﻧﻈﺮ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﻟﻔﻆ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – در ﻗﺮآن‬
‫ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ ‡ ﺑﺮ اﺳﺎس زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﻋﻴﻦ ﻓﻘﻂ دﻳﺪن و رؤﻳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻣﻨﻈﻮر از )ﻋﻴﻦ(‪ :‬ﭼﺸﻢ‪ ،‬دﻳﺪن اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ )ﻋﻴﻦ(‬
‫ﭼﺸﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫آن ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در آﻳﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮدن ﭼﺸﻢ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻣﺴﺎً‪ :‬اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺖ )ﻋﻴﻦ(‪ :‬ﭼﺸﻢ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﺮدن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺪاران اﻋﻢ از اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﺣﺸﺮات و ‪ ...‬داراي ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ در ﻧﺎم ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺣﺠﻢ و ﺷﻜﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ −١‬ﻛﲈﻝاﻟﺪﻳﻦ )‪ ,(٥٢٥/٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(١٩٤/٥٢‬اﳋﺮاﺋﺞ ﻭ اﳉﺮاﺋﺢ )‪.(١١٣٣/٣‬‬

 ‫‪٢٤٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﺑﺰرگ و ﺗﻌﺪادي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ دﻗﻴﻖ و ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻢﻫﺎي آﻧﺎن از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟! ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ آن ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ آن را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢ و ﺻﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺪون‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺗﻜﻴﻴﻒ و ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدن اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ‪ .‬و ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت‬
‫اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻨﻜﺮان ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻇﺎﻫﺮ آﻳﺎت و اﺣﺎدﻳﺚ و ﺑﺪون ﺗﺄوﻳﻞ‪،‬‬
‫ﺗﻜﻴﻴﻒ )ﺟﺴﺘﺠﻮ درﺑﺎرة ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ( و ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺻﻔﺎت را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺎل‬
‫﴿‪) .﴾ $oΨÏ⊥ãŠôãr'Î/ y7¯ΡÎ*sù‬اﻟﻄﻮر‪.(48 :‬‬ ‫آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻮ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ و در ﺣﻔﺎﻇﺖ و رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺎ ﻗﺮار دارى«‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺎﻫﺮ آﻳﻪ و ﺷﻴﻮه ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را در ﭼﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺑﺎء ﻇﺮﻓﻴﻪ آن را در وﺳﻂ ﭼﺸﻢ ﺧﺪا ﻗﺮار دادهاﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪهاﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﻤﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﺤﻞ و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻗﻪ ﺣﻠﻮﻟﻴﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ در واﻗﻊ دﭼﺎر ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺷﺪهاﻳﺪ!‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺮآن ﺑﺮاﺳﺎس زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﺑﺎن‬
‫ﺑﺎء داراي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮاي اﻓﺎدة ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ و‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬أﻧﺖ ﺑﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺗﻮﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﻧﮕﺮد و از ﺗﻮ ﺟﺪا ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎي آﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ص ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻜﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﺒﺮ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٤٨‬‬

‫ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ و رؤﻳﺖ ﻗﺮار داري ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭼﺸﻤﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﮔﺰﻧﺪي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎل اﺳﺖ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎء را ﻇﺮﻓﻴﻪ داﻧﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﭼﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار دارد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ص در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﺑﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب‬
‫ﻗﺮار ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ او در ﭼﺸﻢ ﺧﺪا ﻗﺮار داﺷﺖ‪ - ،‬ﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ –‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت دﻻﻟﺖ ﻗﺮآن دروغ از آب در ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻜﺮان ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – ﺻﻔﺖ ﻋﻴﻦ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ در ﻗﺮآن ذﻛﺮ ﻛﺮده و‬
‫﴿‪) .﴾ $uΖÏ⊥ã‹ôãr'Î/ “ÌøgrB‬اﻟﻘﻤﺮ‪.(14 :‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»در ﻣﻨﻈﺮ و دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺎ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻪداﺷﺖ ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ )ﻋﻴﻦ( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﺮد ﻧﻴﺰ در ﻗﺮآن ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ û©Í_ø‹tã 4’n?tã yìoΨóÁçGÏ9uρ‬ﻃﻪ‪.(39 :‬‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺗﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ]آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ[‪،‬‬
‫ﭘﺮورشﻳﺎﺑﻲ«‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﭼﺸﻢ دارد؟‬
‫از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮال ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻣﻴﺎن اﻳﻦ آﻳﺎت ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺎرض و ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬زﻳﺮا اﺳﻢ ﻣﻔﺮد‬
‫ﻣﻀﺎف ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد و ﻫﻤﺔ آن ﭼﺸﻢﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻴﺎن ﻣﻔﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻨﻲ و ﺟﻤﻊ ﻫﻴﭻ ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﻤﻊ ‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ و ﺗﻌﺎرﺿﻲ ﺑﻪ‬
 ‫‪٢٤٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫وﺟﻮد ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ‪ 2‬دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﻤﻊ ‪ 3‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ‪ 3‬اﻓﺎده‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺼﺪ از آن ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻴﺎن ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻤﻊ و ﻣﻀﺎف اﻟﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬آﻳﺎت ‪ 14‬ﺳﻮرة ﻗﻤﺮ‪ 48 ،‬ﺳﻮره ﻃﻮر و ‪ 39‬ﻃﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺸﺎن ﻳﻜﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎي اﻋﺘﻨﺎ‪ ،‬ﺣﻔﻆ و اﻫﺘﻤﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﻪ اوﻟﻴﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ اﻋﺮاب‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ ZÜÔië@îÈi@oãc‬ﺗﻮ در ﭼﺸﻢ و ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﺟﺎي داري‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮ ﻋﺰﻳﺰ دل ﻣﻦ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎ ﺻﻔﺖ ﻋﻴﻦ و ﺗﻔﺴﻴﺮ آن را اﺛﺒﺎت ﻛﺮدهاﻳﻢ ﺑﺮﺧﻼف آن‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن را اﻧﻜﺎر و ﻣﻌﻨﺎي آن را ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬
‫ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻘﻂ دو ﭼﺸﻢ دارد‪ .‬ﻛﻪ آﻧﺎن در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﺻﻴﻒ دﺟﺎل‬
‫‪» ZC‰ìÇdi@ îÛ@ Ý‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﻋﺰّوﺟﻞّ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪Č uë@ ŒČ Ç@ áØi‰@ æČ gëD :‬‬
‫ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﻧﻴﺴﺖ«‪ .‬در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ )اﻋﻮر( ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫دﻟﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻘﻂ دو ﭼﺸﻢ دارد ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آن ﺑﺮاي ﻣﺎ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – درﺑﺎرة‬
‫﴿‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ ( Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬ ‫ﺧﻮدش ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ]ﻧﻪ او در ذات و ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ در ذات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺷﺒﻴﻪ اوﺳﺖ‪ [.‬و او ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ]و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﻧﻈﺎرت‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٥٠‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ[«‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻛﻼم‬
‫ﻛﻼم ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻼم ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺣﺮف ﻳﺎ ﺻﺪا و ‪ ..‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺻﺪاي ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺎ اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻛﻼم ﻏﻴﺮ ﻣﺨﻠﻮق ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰّوﺟﻞّ‬
‫– اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩∇∠∪ $ZVƒÏ‰tn «!$# z⎯ÏΒ ä−y‰ô¹r& ô⎯tΒuρ‬اﻟﻨﺴﺎء‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(87‬‬
‫»و ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊇⊄⊄∪ WξŠÏ% «!$# z⎯ÏΒ ä−y‰ô¹r& ô⎯tΒuρ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(122 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»و ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﮔﻔﺘﺎر و وﻋﺪهﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬از ﺧﺪا ﺻﺎدﻗﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟!«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ zΝtƒótΒ t⎦ø⌠$# ©|¤ŠÏè≈tƒ ª!$# tΑ$s% øŒÎ)uρ‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(116 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ∩⊇∉⊆∪ $VϑŠÎ=ò6s? 4©y›θãΒ ª!$# zΝ¯=x.uρ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(164 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻼ واﺳﻄﻪ و ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻰ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ …絚/u‘ …çµyϑ¯=x.uρ $uΖÏF≈s)ŠÏϑÏ9 4©y›θãΒ u™!%y` $£ϑs9uρ‬اﻷﻋﺮاف‪.(143 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه ﻣﺎ آﻣﺪ و ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.« ...‬‬
‫﴿‪.﴾ ∩∈⊄∪ $|‹ÅgwΥ çµ≈uΖö/§s%uρ Ç⎯yϑ÷ƒF{$# Í‘θ’Ü9$# É=ÏΡ$y_ ⎯ÏΒ çµ≈uΖ÷ƒy‰≈tΡuρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)ﻣﺮﻳﻢ‪.(52 :‬‬
 ‫‪٢٥١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫»ﻣﺎ او را از ﻃﺮف راﺳﺖ )ﻛﻮه( ﻃﻮر ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ؛ و ﻧﺠﻮاﻛﻨﺎن او را )ﺑﻪ ﺧﻮد(‬

‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ )در اﻳﻦ آﻳﻪ اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺖ ﻛﻼم ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻼل و‬
‫ﻛﻤﺎل او ﻻﻳﻖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ Íοtyf¤±9$# $yϑä3ù=Ï? ⎯tã $yϑä3pκ÷Ξr& óΟs9r& !$yϑåκ›5u‘ $yϑßγ1yŠ$tΡuρ‬اﻷﻋﺮاف‪:‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪.(22‬‬
‫»و ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن آﻧﻬﺎ را ﻧﺪا داد ﻛﻪ‪» :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ را از آن درﺧﺖ ﻧﻬﻰ ﻧﻜﺮدم«‪.‬‬
‫﴿‪yìyϑó¡o„ 4©®Lym çνöÅ_r'sù x8u‘$yftFó™$# š⎥⎫Ï.Îô³ßϑø9$# z⎯ÏiΒ Ó‰tnr& ÷βÎ)uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ «!$# zΝ≈n=x.‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(6 :‬‬

‫»و اﮔﺮ ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﺮﻛﺎن از ﺗﻮ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ده ﺗﺎ ﺳﺨﻦ‬

‫ﺧﺪا)ﻗﺮآن( را ﺑﺸﻨﻮد«‪.‬‬
‫﴿‪.⎯ÏΒ …çµtΡθèùÌhptä† ¢ΟèO «!$# zΝ≈n=Ÿ2 tβθãèyϑó¡o„ öΝßγ÷ΨÏiΒ ×,ƒÌsù tβ%x. ô‰s%uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∠∈∪ šχθßϑn=ôètƒ öΝèδuρ çνθè=s)tã $tΒ Ï‰÷èt/‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(75 :‬‬

‫»ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺪهاى از آﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﺧﺪا را ﻣﻰﺷﻨﻴﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻓﻬﻤﻴﺪن‪ ،‬آن را‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و اﻃﻼع داﺷﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪@ïi@ ôŠc@†ÔÛD :‬‬
‫‪@Léči@ éàÜ×@ b¶@ àÜ×ë@ Lóy‬‬ ‫‪fl ëž c@ bß@ l‬‬
‫‪đ bvy@ õč a‰ë@ å‬‬‫‪ž ßč @ ï‬‬
‫‪Ş Ûg@ óyëdÏ@ LŞÝuë@ ŒŞ Ç@ ïiğ‰‬‬
‫‪@čkîž Ìfl Ûa@ ᎠÛč bflÇ@ bãc@ ü‬‬
‫‪ g@ éÛg@ ü@ ‬‬ ‫‪ a@ bãc@ ïČãg@ †Ž àª@ bí@ ZÞbÓ@ æž c@ éi@ àÜ×@ bŞàßč @ æb×ë‬‬
‫’‪»@ZCñč …fl bflè‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪم – ﻋﺰوﺟﻞ – ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻌﺮاج ﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ از‬ ‫‪Ş Ûaë‬‬
‫ﭘﺸﺖ ﭘﺮده وﺣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻦ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﺰ ﻣﻦ ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺤﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ داﻧﺎي‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٥٢‬‬

‫ﻋﻠﻢ آﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن ﻫﺴﺘﻢ«‪.1‬‬

‫در اﻋﻼم اﻟﻮري آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﻋﻴﺐﮔﻮﻳﻲ درﺑﺎرة ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺸﺮﻛﺎن اﺑﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺮ آن ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﺮآن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻫﻢ اﺷﻌﺎر ﻣﺤﻤﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬ﻛﻬﺎﻧﻪ و ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﺑﻮد و‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن ﻋﺮب در اﻣﻮرﺷﺎن او را راﻫﻨﻤﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺑﺮاي او ﺷﻌﺮ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺷﻌﺮي ﻛﻪ او ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وي ﭘﺴﺮاﻧﻲ‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ از ﻣﻜﻪ ﺧﺎرج ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ 10‬ﻏﻼم داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻏﻼم ﻧﻴﺰ‬
‫‪ 1000‬دﻳﻨﺎر داده ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬وي ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد آن زﻣﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﻨﻄﺎر داﺷﺖ‪ .‬ﻗﻨﻄﺎر ﭘﻮﺳﺖ ﮔﺎو ﻧﺮي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭘﺮ از ﻃﻼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫وي ﻋﻤﻮي اﺑﻮﺟﻬﻞ – ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻫﺸﺎم – ﺑﻮد‪ .‬اﺑﻮﺟﻬﻞ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اي اﺑﻮ ﻋﺒﺪ‬
‫ﺷﻤﺲ آﻳﺎ آﻧﭽﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺳﺤﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﻳﺎ ﺧﻄﺒﻪ؟ وي ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺳﺨﻦ او را ﺑﺸﻨﻮم‪ .‬وي ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻛﻪ در ﺣﺠﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺷﻌﺮت را ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﺨﻮان‪.‬‬
‫‪ZCŽéÜ ŽŽ‰ëfl @ êŽ õfl bîfljčãž c@ s‬‬
‫‪fl Èfl ifl@ ðˆč Ûa@ ‬‬
‫‪č a@ Žâý‬‬
‫’ ‪ × @ éŽ äŞØč Ûëfl @ Š Èž‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪č ič@ ìfl Žç@ bflßD :‬‬
‫»اﻳﻦ ﻛﻼم ﺷﻌﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺨﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎﻧﺶ را ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ«‪.2‬‬
‫از أﺑﻲ ﻣﻌﻤﺮ ﺳﻌﺪاﻧﻲ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻣﺮدى ﻧﺰد أﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻰ ؛‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٦٨/٥٣‬‬
‫‪ −٢‬اﻋﻼﻡ اﻟﻮری )‪ (٤١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٨٦/١٧‬‬
 ‫‪٢٥٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪا )ﻗﺮآن( ﻛﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺗﺸﻜﻴﻚ دارم‪ ،‬اﻣﺎم ﺑﻪ او‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎدرت ﺑﻪ ﻋﺰاﻳﺖ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ‪ ...‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺒﺎدا ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس راي و ﻧﻈﺮ‬
‫ﺧﻮد و ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ از ﻋﻠﻤﺎ درﺑﺎرة ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮآن ﺳﻮال ﻛﻨﻲ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎره اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻲ! زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺘﺎب ﻧﺎزل ﺷﺪهاي ]از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﻲ[ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻼم ﺑﺸﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻼم ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺎوﻳﻞ آن ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻼم ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﺷﺒﻴﻪ او ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﻌﺎل ذات ﺣﻖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻓﻌﺎل ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻼم او ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻼم ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.1‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﺮﺳﻲ در ذﻳﻞ آﻳﻪ اول ﺳﻮرة ﺟﻦ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫﴿‪) .﴾ Çd⎯Ågø:$# z⎯ÏiΒ ÖxtΡ yìyϑtGó™$# 絯Ρr& ¥’n<Î) z©Çrρé& ö≅è%‬اﻟﺠﻦ‪.(1 :‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﺟﻨﻴﺎن ﻗﺮآن را ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺴﻢ رﻗﻴﻖ و‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ اﻧﺴﺎن و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن از ﻧﻮر‪ ،‬اﻧﺴﺎن از ﮔﻞ‪ ،‬و ﺟﻦ از آﺗﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫‪:(1‬‬ ‫﴿)‪) .﴾ $Y7pgx” $ºΡ#u™öè% $oΨ÷èÏÿxœ $¯ΡÎ‬اﻟﺠﻦ‪:‬‬ ‫– ﮔﺮوﻫﻲ از ﺟﻨﻴﺎن – ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺠﺐ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮدن ﻋﻠﺖ و ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ﺑﻮدن ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﻌﺠﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪) .﴾ ωô©”9$# ’n<Î) “ωöκu‰﴿ .‬اﻟﺠﻦ‪ :(2 :‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫‪ :(2‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﺳﻮي‬ ‫﴿‪) .﴾ ⎯ϵÎ/ $¨ΖtΒ$t↔sù‬اﻟﺠﻦ‪:‬‬ ‫دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ اﻳﻤﺎن آوردﻳﻢ‪) .﴾ ∩⊄∪ #Y‰tnr& !$uΖÎn/tÎ/ x8Îô³Σ ⎯s9uρ﴿ .‬اﻟﺠﻦ‪ :(2 :‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺧﺪا‬
‫را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ آﻳﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﺟﻨﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و آﻧﺎن ﻣﻮﺟﻮدات ﻋﺎﻗﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ آﺷﻨﺎﻳﻲ دارﻧﺪ و ﻣﻌﺠﺰه را از ﻏﻴﺮ آن ﺗﺸﺨﻴﺺ‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٣٢٦/١٧‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ )‪.(٢٦٥‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٥٤‬‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻗﻮﻣﺸﺎن را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻳﺎدآوري ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺮآن ﻣﻌﺠﺰه و ﻛﻼم ﺧﺪاﺳﺖ‪.1‬‬
‫ﻧﺼﻮص و اﺧﺒﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻜﺘﺐ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ وﺟﻮد دارد‪ .‬از ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻣﺎم‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ؛ درﺑﺎرة ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻗﺮآن ﺳﻮال ﻛﺮدم‪ ،‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻛﻼم‬
‫ﺧﺪا ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ و دﻓﺘﺮ را ﺑﺨﺮ و ﺑﮕﻮ‪ :‬اﻳﻦ را‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ از ﺗﻮ ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.2‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬
‫زﻳﺮا اﻳﻦ زﺑﺎن ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺑﻪ آن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ]و‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺑﻪ آن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ[ و آن را ﺑﻪ آﻳﻨﺪﮔﺎن رﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.3‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس م رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻲ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻤﺮان ﺑﺎ ‪ 124‬ﻫﺰار ﻛﻠﻤﻪ در ﻣﺪت ‪ 3‬روز و ﺷﺐ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد‪ .‬در آن ﻣﻮﺳﻲ‬
‫ﻧﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﻮرد و ﻧﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ و‬
‫ﺳﺨﻦ و ﻛﻼم اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺷﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ‬
‫– در ﮔﻮشﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬از ﺻﺤﺒﺖﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﻴﺰار ﺑﻮد‪.4‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ و واﺟﺐ ﺑﻮدن ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ آن را ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﺮده از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮات رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق‬
‫؛ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﮔﺮوﻫﻲ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻛﻔﺎر‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٧٩/١٨‬‬
‫‪ −٢‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(١٥٨/١٧‬‬
‫‪ −٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪ ,(٨٤/٥‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬اﳋﺼﺎﻝ )‪.(٢٥٨/١‬‬
‫‪ −٤‬اﳋﺼﺎﻝ )‪ (٦٤١/٢‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٣٤٤/١٣‬اﻟﻘﺼﺺ ﻟﻠﺠﺰاﺋﺮی )‪.(٣٠٤‬‬
 ‫‪٢٥٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و روﺑﺮوي ﺧﻮد ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺧﺪا و ﺑﺎ ﻳﺎري او و در راه او و ﺑﺮاﺳﺎس روش ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻴﺎﻧﺖ‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ را ﻣﺜﻠﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮان‪ ،‬زﻧﺎن و ﻛﻮدﻛﺎن را ﻣﻜﺸﻴﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ درﺧﺘﻲ را ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺧﻮاه از ﺑﺰرﮔﺎن آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ از‬
‫ﻓﺮو دﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﻲ ﭘﻨﺎه داد‪ ،‬ﭘﺲ او در ﭘﻨﺎه ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﺑﺸﻨﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ ﭘﺲ او ﺑﺮادر دﻳﻨﻲ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از‬
‫اﻳﻤﺎن آوردن ﺧﻮدداري ﻛﺮد او را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻣﻦ و اﺳﺘﻘﺮارش ﻳﺎ ﻣﻴﺎن ﻗﻮﻣﺶ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎري ﺑﻄﻠﺒﻴﺪ«‪.1‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺎﺟﺘﻲ دارد‪،‬‬
‫‪ 5‬ﺑﺎر ﺑﮕﻮﻳﺪ )رﺑﻨﺎ( ﻧﻴﺎزش ﺑﺮآورده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺪاق اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻛﻼم ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪) .﴾ WξÏÜ≈t/ #x‹≈yδ |Mø)n=yz $tΒ $uΖ−/u‘﴿ .‬آل ﻋﻤﺮان‪» :(191 :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا اﻳﻦ‬
‫]دﺳﺘﮕﺎه ﺷﮕﻔﺖ ﻛﺎﺋﻨﺎت[ را ﺑﻴﻬﻮده و ﻋﺒﺚ ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪهاي«‪.‬‬
‫ﺗﺎ آﺧﺮ آن آﻳﺎت ﻛﻪ در آن ﻟﻔﻆ )رﺑﻨﺎ( ‪ 5‬ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ öΝßγš/u‘ öΝßγs9 z>$yftFó™$$sù‬آل ﻋﻤﺮان‪.(195 :‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎي اﻳﺸﺎن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ«‪.2‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم وﺟﻮد ﺻﻔﺖ ﻛﻼم را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻗﺮآن ﻛﻼم ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ و ﻛﻼم ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ‬
‫﴿‪×≅‹Ï.uρ &™ó©x« Èe≅ä. 4’n?tã uθèδuρ ( &™ó©x« Èe≅à2 ß,Î=≈yz ª!$#‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫∪⊄∉∩ ﴾‪) .‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(62 :‬‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ (٢٧/٥‬ﲥﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎﻡ )‪.(١٣٨/٦‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢١٩/٥‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٥٦‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ اﺷﻴﺎ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت اوﺳﺖ و ﺻﻔﺎت ﺧﺎﻟﻖ ﺷﺒﻴﻪ ﺻﻔﺎت‬
‫﴿‪.﴾Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬‬ ‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮدش ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫)اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻟﻔﻆ ﻋﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ از آن اﻓﺎده ﺧﺎص‬ ‫﴿‪.﴾&™ó©x« ôÈe≅à2‬‬ ‫ب( ﻋﺒﺎرت‬
‫﴿‪.﴾ &™ó©x« Èe≅à2 ⎯ÏΒ ôMuŠÏ?ρé&uρ‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎره ﻣﻠﻜﻪ ﺳﺒﺄ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﻨﻤﻞ‪.(23 :‬‬
‫»و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ )از اﺳﺒﺎب دﻧﻴﺎ( در اﺧﺘﻴﺎر دارد«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺑﺴﻴﺎري از ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺟﺰ ﻣﻠﻚ و ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﻚ‬
‫﴿?‪.﴾ $pκÍh5u‘ ÌøΒr'Î/ ¥™ó©x« ¨≅ä. ãÏiΒy‰è‬‬ ‫ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة ﺑﺎد ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻷﺣﻘﺎف‪.(25 :‬‬
‫»ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻔﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرش در ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻮﺑﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ öΝåκß]Å3≈|¡tΒ ωÎ) #“tムŸω (#θßst7ô¹r'sù‬اﻷﺣﻘﺎف‪.(25 :‬‬ ‫ﺳﭙﺲ در آﻣﺪه ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»)آرى( آﻧﻬﺎ ﺻﺒﺢ ﻛﺮدﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻧﻤﻰﺧﻮرد«‪.‬‬
‫ج( ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫﴿‪ô⎯ÏiΒ %[nρâ‘ y7ø‹s9Î) !$uΖø‹ym÷ρr& y7Ï9≡x‹x.uρ‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻗﺮآن‪ :‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
 ‫‪٢٥٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫&‪) .﴾ $tΡÌøΒr‬اﻟﺸﻮرى‪.(52 :‬‬

‫»ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ )ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﭘﻴﺸﻴﻦ وﺣﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ( ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‬

‫روﺣﻰ)ﻗﺮآن( از ﻧﺰد ﺧﻮد وﺣﻰ ﻛﺮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻗﺮآن را ﭼﻴﺰي را داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص وﺣﻲ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺑﺎﺷﺪ درﺳﺖ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻧﺎزل ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ وﺣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻزﻣﻪ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻣﺨﻠﻮق ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﻛﻼﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻗﺮآن ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ اﺑﻄﺎل اﻣﺮ‪ ،‬ﻧﻬﻲ و ﺟﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات‪ ،‬آﻓﺮﻳﺪه‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﻘﻂ اﺷﻜﺎل ﺧﻠﻘﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎه و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ و ‪ ...‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻗﺮآن ﻣﺨﻠﻮق اﺳﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن آن را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻛﻼم ﺑﺸﺮ و‬
‫‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﻋﺒﺎرت ﻛﻼم ﺧﺪا را اﻃﻼق ﻛﺮد‪ .‬زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ﻛﻼم ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻞ ﺣﻠﻮل و اﺗﺤﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫@‪@ŽéŽßbÄãč‬‬ ‫@‪ŽêŽŠrž ãfl‬‬ ‫@‪bäîÜÇ‬‬ ‫‪õć aì‬‬ ‫‪@éŽ ßŽ ý×@ …ìuìÛa@ ïÏč @ â ý‬‬
‫‪ × @ Ý‬‬
‫‪ş × ë‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﻼم ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮي ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺳﺨﻦ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻻزم و ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و در ﺻﻮرت ﺑﻄﻼن ﻻزم‪ ،‬ﻣﻠﺰوم ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫د( در ﭘﺎﺳﺦ آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻮدن ﻗﺮآن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻻزﻣﻪ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻮدن ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٥٨‬‬

‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻮدن ﺳﻤﻊ و ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺼﺮ و دﻳﺪن او ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻳﺪ )دﺳﺖ(‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻳﺪ )دﺳﺖ(‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺻﻔﺘﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ ذات اوﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ از ﺻﻔﺎت ﺧﺒﺮي ﻏﻴﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ را در آن‬
‫ﻣﺠﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾£“y‰u‹Î/ àMø)n=yz $yϑÏ9 y‰àfó¡n@ βr& y7yèuΖtΒ $tΒ‬ص‪.(75 :‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد او را آﻓﺮﻳﺪم ﺳﺠﺪه‬
‫ﻛﻨﻰ«‪.‬‬
‫﴿‪¢ (#θä9$s% $oÿÏ3 (#θãΨÏèä9uρ öΝÍκ‰É‰÷ƒr& ôM¯=äî 4 î's!θè=øótΒ «!$# ߉tƒ ߊθåκuø9$# ÏMs9$s%uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ â™!$t±o„ y#ø‹x. ß,ÏΨムÈβ$tGsÛθÝ¡ö6tΒ çν#y‰tƒ ö≅t/‬اﻟﻤﺎﺋﺪه‪.(64 :‬‬

‫»و ﻳﻬﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬دﺳﺖ ﺧﺪا )ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم اﻓﻌﺎل ﺧﻴﺮ( ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ )و ﺑﺎ ﺑﺨﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎ رزق ﻣﻰدﻫﺪ(«‪ .‬دﺳﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎد! و ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬از رﺣﻤﺖ )اﻟﻬﻰ(‬
‫دور ﺷﻮﻧﺪ! ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ دو دﺳﺖ او‪ ،‬ﮔﺸﺎده اﺳﺖ؛ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪$Yè‹Ïϑy_ ÞÚö‘F{$#uρ ⎯ÍνÍ‘ô‰s% ¨,ym ©!$# (#ρâ‘y‰s% $tΒuρ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪$£ϑtã 4’n?≈yès?uρ …çµoΨ≈ysö7ß™ 4 ⎯ϵÏΨŠÏϑu‹Î/ 7M≈−ƒÈθôÜtΒ ÝV≡uθ≈yϑ¡¡9$#uρ Ïπyϑ≈uŠÉ)ø9$# tΠöθtƒ …çµçGŸÒö6s%‬‬

‫„‪) .﴾ ∩∉∠∪ šχθä.Îô³ç‬اﻟﺰﻣﺮ‪.(67 :‬‬

‫»آﻧﻬﺎ ﺧﺪا را آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم زﻣﻴﻦ در‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﻗﺒﻀﻪ اوﺳﺖ و آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪه در دﺳﺖ راﺳﺖ او؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺰه‬
 ‫‪٢٥٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫و ﺑﻠﻨﺪﻣﻘﺎم اﺳﺖ از ﺷﺮﻳﻜﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى او ﻣﻰﭘﻨﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻨﻲ از ﻳﺎﻗﻮت‬
‫ﻛﺒﻮد و ﺳﺒﺰ رﻧﮓ و در ﺳﺎﻳﻪ ﻋﺮش او و در ﻃﺮف دﺳﺖ راﺳﺖ او ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻫﺮ دو دﺳﺖ او راﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺮهﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻮراﻧﻲﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺗﺎﺑﺎن روﺷﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻘﺮﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻧﻬﺎ رﺷﻚ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﺎن ﻛﻴﺴﺘﻨﺪ؟ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﻳﻨﺎن‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ«‪.1‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم وﺟﻮد ﺻﻔﺖ ﻳﺪ )دﺳﺖ( را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – اﻧﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاد از ﻳﺪ )دﺳﺖ(‪ ،‬ﻗﻮت و ﻧﻌﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﻔﺖ ﻳﺪ )دﺳﺖ( را اﺛﺒﺎت ﻛﺮد‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻻزﻣﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﺛﺒﺎت ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺗﻔﺴﻴﺮ )ﻳﺪ(‪ :‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﻮت و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﻟﻔﻆ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﻟﻔﻆ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮدود اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ آن ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾£“y‰u‹Î/ àMø)n=yz $yϑÏ9‬ص‪.(75 :‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬در آﻳﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫»آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ دو دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ آﻓﺮﻳﺪم؟«‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻌﻤﺖ از ﻛﻠﻤﻪ )ﻳﺪ( ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ دو ﻧﻌﻤﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,)١٢٦/٢‬ﳘﭽﻨﲔ ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٥٩/٧‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٦٠‬‬

‫ﺷﻤﺎرش ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!‬
‫و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﻮت و ﻗﺪرت ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ دو ﻗﺪرت وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻗﺪرت داراي ﻣﻌﻨﺎي واﺣﺪي اﺳﺖ‪ ،‬و داراي‬
‫ﺗﻌﺪد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﻮت و ﻧﻌﻤﺖ از ﻛﻠﻴﺪ )ﻳﺪ( در اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﺎل و ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪$yϑÏ9 y‰àfó¡n@ βr& y7yèuΖtΒ $tΒ ß§ŠÎ=ö/Î*¯≈tƒ tΑ$s%‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺗﻌﺎﻟﻲ – ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩∠∈∪ t⎦,Î!$yèø9$# z⎯ÏΒ |MΖä. ÷Πr& |N÷y9õ3tGó™r& ( £“y‰u‹Î/ àMø)n=yz‬ص‪.(75 :‬‬

‫»ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻠﻴﺲ! ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد او‬

‫را آﻓﺮﻳﺪم ﺳﺠﺪه ﻛﻨﻰ؟ ! آﻳﺎ ﺗﻜﺒﺮ ﻛﺮدى ﻳﺎ از ﺑﺮﺗﺮﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدى؟! )ﺑﺮﺗﺮ از اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺠﻮد ﺑﻪ ﺗﻮ داده ﺷﻮد!(«‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻘﺼﻮد از )ﻳﺪ(‪ ،‬ﻗﻮت و ﻗﺪرت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آدم ﻫﻴﭻ ﺑﺮﺗﺮي و‬
‫ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ ﺑﺮ آﻓﺮﻳﻨﺶ اﺑﻠﻴﺲ و ﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻣﻮﺟﻮد دﻳﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻗﻮت و ﻗﺪرت ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري ﻗﺪرت دارد و ﻗﺪرت‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺣﺘﺠﺎج و دﻟﻴﻞ آوردن ﻋﻠﻴﻪ اﺑﻠﻴﺲ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺑﻠﻴﺲ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺗﻮ ﻣﺮا‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺧﻮد آﻓﺮﻳﺪهاي ﭘﺲ آﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﻦ ﭼﻪ ﺑﺮﺗﺮي و ﻓﻀﻠﻲ دارﻧﺪ؟‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺻﻔﺖ )دﺳﺖ( ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻌﻤﺖ و ﻗﺪرت از آن‬
‫را ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ در آن ﻣﻌﻨﺎي ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ‪ ،‬ﻃﺮف راﺳﺖ و ‪ ...‬اراده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ اﻣﻮر ﻓﻮق ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﺪرت از آن ﺗﻌﺎرض دارد‪ .‬زﻳﺮا‬
 ‫‪٢٦١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻗﺪرت را ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اوﺻﺎﻓﻲ ﺳﺘﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻣﺴﺎً‪ :‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺎت )ﻳﺪ(‪ :‬دﺳﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬
‫ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﺔ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﻋﻢ از اﻧﺴﺎن و ﺣﻴﻮان داراي دﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﻧﺎم ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺸﺘﺮﻛﻨﺪ اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ ﺣﺠﻢ و ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺰرگ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻠﻨﺪ و ﺗﻌﺪادي ﻧﻴﺰ ﻛﻮﺗﺎه و ‪ ...‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺖﻫﺎي آﻧﺎن ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺻﻔﺎت ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺖ و ﺻﻔﺎت دﻳﮕﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ و ﺑﻪ‬
‫اﺛﺒﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪون ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدن و ﺳﻮال از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫﴿‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ ( Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ]ﻧﻪ او در ذات و ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ در ذات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺷﺒﻴﻪ اوﺳﺖ‪ [.‬و او ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ]و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ[«‪.‬‬
‫ﺧﺎﻣﺴﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن(‬
‫ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن( ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آن را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺘﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻻﻳﻖ ذات ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﻨﺪﻳﺪن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﻮال درﺑﺎرة ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ روا ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ دﻫﺎن و دﻧﺪان و ‪ ...‬دارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت‬
‫وﺟﻮد ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن( ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ذات اﻗﺪس اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻋﺘﻘﺎد‬
‫دارﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدي ﻛﻪ در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ دﭼﺎر دزد ﻳﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٦٢‬‬

‫ﺟﺎﻧﻮر درﻧﺪهاي ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲﺧﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪.1‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‬
‫ﻣﻲﺧﻨﺪد‪ :‬ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮش در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و او را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫وﺿﻮ ﺑﮕﻴﺮد و وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺶ ﺑﻪ راز و ﻧﻴﺎز ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻓﺮدي ﻛﻪ‬
‫ﺟﻨﺐ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ آﺑﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورد ﺗﺎ ﻏﺴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻳﺦ روي آب را‬
‫ﺑﺸﻜﻨﺪ و وارد آب ﺷﻮد و ﻏﺴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ‬
‫ﺑﺮود و ﺟﻨﮕﺠﻮي ﻣﺒﺎرزي ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﺠﻨﮕﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪.2‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻧﺼﻮص ﻣﺒﺎرﻛﻲ ﻛﻪ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم وﺟﻮد ﺻﻔﺖ ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن( ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ را اﻧﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺗﺄوﻳﻼت ﺑﺎﻃﻠﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﺼﻮص ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻲروﻧﺪ و‬
‫)ﺿﺤﻚ( را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دادن ﺛﻮاب ﻳﺎ اﻋﻄﺎي ﺛﻮاب ﻓﺮض و در‬
‫واﻗﻊ ﻣﻌﻨﺎي آن را ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺼﻮد از ﺿﺤﻚ ﻫﻤﺎن‬
‫رﺿﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻫﺮ ﮔﺎه اﻧﺴﺎن از ﭼﻴﺰي راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ آن ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻲﺧﻨﺪد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از رﺿﺎ‪ ،‬ﺛﻮاب و ﻳﺎ ارادة اﻋﻄﺎي ﺛﻮاب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺎت ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن( ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺸﺎﺑﻪ آن ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در رد اﻳﻦ ﺷﺒﻬﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن( رﺿﺎﻳﺖ و ﺛﻮاب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻃﻞ‬
‫و در واﻗﻊ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻛﻼم از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٥٤/٥‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(١٤١/١٥‬‬

‫‪ −٢‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٤٨٧/١‬اﻻﺧﺘﺼﺎص )‪ ,(١٨٨‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٣٢/٧٥‬‬
 ‫‪٢٦٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺮاد از ﺧﻨﺪﻳﺪن رﺿﺎﻳﺖ و ﺛﻮاب اﺳﺖ؟‬

‫آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻨﻲ را درﺑﺎرة ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ آن را‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ از دو ﺟﻬﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﺘﻦ را از ﻇﺎﻫﺮ آن ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ را ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫دادﻧﺪ و از آن ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﺟﻮاب آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة اراده ﭼﻪ ﻧﻈﺮي دارﻳﺪ؟ در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اراده ﺻﻔﺘﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻗﺎﻋﺪه و اﺻﻠﺸﺎن‬
‫ﻧﻘﺾ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ داراي اراده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ nοtÅzFψ$# ߉ƒÌム⎯¨Β Νà6ΨÏΒuρ $u‹÷Ρ‘‰9$# ߉ƒÌム⎯¨Β Νà6ΨÏΒ‬آل ﻋﻤﺮان‪.(152 :‬‬

‫»ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﺑﻌﻀﻰ ﺧﻮاﻫﺎن آﺧﺮت«‪.‬‬

‫ﭘﺲ اﻧﺴﺎن داراي اراده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻠﻜﻪ دﻳﻮار ﻧﻴﺰ داراي‬
‫﴿‪Ùs)Ζtƒ βr& ߉ƒÌム#Y‘#y‰É` $pκÏù #y‰y`uθsù‬‬ ‫اراده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪) .﴾…çµtΒ$s%r'sù‬اﻟﻜﻬﻒ‪.(77 :‬‬

‫»)ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل( در آن ﺟﺎ دﻳﻮارى ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺮو رﻳﺰد؛ و )ﺧﻀﺮ(‬

‫آن را ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻳﺎ ﺻﻔﺖ اراده ﺧﺪاوﻧﺪ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺻﻔﺎت دﻳﮕﺮ‬
‫او را ﻧﻴﺰ اﻧﻜﺎر ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮدش اﺛﺒﺎت ﻛﺮده و ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ داده اﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺻﻔﺘﻲ ﻫﻤﻨﺎم ﺑﺎ آن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ آن دو ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻦ ﻗﻮل ﻧﻴﺰ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت ﺻﻔﺖ ﺿﺤﻚ )ﺧﻨﺪﻳﺪن( ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪاش‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٦٤‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫﴿‪Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻨﺪد ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺔ زﻳﺮ را ﻧﺎزل ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫( ‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ]ﻧﻪ او در ذات و ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ در ذات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺷﺒﻴﻪ اوﺳﺖ‪ [.‬و او ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ]و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﻧﻈﺎرت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ[«‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﻣﻮاردي اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻲ ﺟﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ وﺣﻲ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ از اﻣﻮر اﺟﺘﻬﺎدي ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫ﮔﺎﻫﻲ در آن اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﮔﺎﻫﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺗﻘﺮﻳﺮ و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﻮد و‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ در ﺗﺎﻳﻴﺪ آن آﻳﻪاي ﻧﺎزل ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰو اﻣﻮري ﻏﻴﺒﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آن را از ﻃﺮﻳﻖ وﺣﻲ درﻳﺎﻓﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎدﺳﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻏﻀﺐ‪ ،‬ﺑﻐﺾ و ﻛﺮاﻫﺖ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺎت ﻏﻀﺐ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻐﺾ و ﺗﻨﻔﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﺑﺮاي ذات ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ اوﺳﺖ و ﺑﺎ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﺑﻬﺘﻲ‬
‫﴿‪ö≅çFø)tƒ ⎯tΒuρ‬‬ ‫ﻧﺪارد و ﻣﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ …çµuΖyès9uρ ϵø‹n=tã ª!$# |=ÅÒxîuρ $pκÏù #V$Î#≈yz ÞΟ¨Ψyγy_ …çνäτ!#t“yfsù #Y‰ÏdϑyètG•Β $YΨÏΒ÷σãΒ‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(93 :‬‬

‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﺎاﻳﻤﺎﻧﻰ را از روى ﻋﻤﺪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات او دوزخ‬
‫اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺟﺎوداﻧﻪ در آن ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ؛ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ او ﻏﻀﺐ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ و او‬
 ‫‪٢٦٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫را از رﺣﻤﺘﺶ دور ﻣﻰﺳﺎزد«‪.‬‬

‫﴿‪.﴾ …çµtΡ≡uθôÊÍ‘ (#θèδÌŸ2uρ ©!$# xÝy‚ó™r& !$tΒ (#θãèt7¨?$# ÞΟßγ¯Ρr'Î/ šÏ9≡sŒ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)ﻣﺤﻤﺪ‪.(28 :‬‬
‫»اﻳﻦ )ﺟﺎنﺳﺘﺎﻧﺪن از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﺬﻛﻮر و ﺑﺮ وﺻﻔﻲ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ( ﺑﺨﺎﻃﺮ‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻰآورد )ﻛﻔﻼ و ﻣﻌﺎﺻﻰ( ﭘﻴﺮوى‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻨﻮدى اوﺳﺖ )از اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻃﺎﻋﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬
‫از ﻣﺆﻣﻨﺎن( ﻛﺮاﻫﺖ داﺷﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ óΟßγ÷ΨÏΒ $oΨôϑs)tGΡ$# $tΡθày™#u™ !$£ϑn=sù‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(55 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ را )ﺑﺎ اﻓﺮاط ﺧﻮد در ﻋﺼﻴﺎن و ﻋﻨﺎد( ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آوردﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ öΝßγsܬ7sVsù öΝßγrO$yèÎ7/Ρ$# ª!$# oνÌŸ2 ⎯Å3≈s9uρ‬اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(46 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»وﻟﻰ ﺧﺪا از ﺣﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ ﻛﺮاﻫﺖ داﺷﺖ؛ از اﻳﻦ رو )ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻛﺮد( و ﺑﺎز داﺷﺖ«‪.‬‬
‫از ﺧﺎﻟﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﺎر دﺷﻤﻨﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﺷﻤﻦ او ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺎر را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آورد ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫از او ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.1‬‬
‫‚‪@ž†Ô Ï @čéíž †fl Ûčaflë@Á‬‬
‫‪fl ‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ž c@žåßfl D :‬‬
‫‪ ZC‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش را‬
‫‪ a@ k‬‬
‫‪fl š‬‬
‫‪fl Ë c@ †ž Ô Ï @ bflàèŽ jflš‬‬
‫‪fl Ë c@ å‬‬
‫‪ž ßfl ëfl @ ‬‬
‫‪ a@ Á‬‬
‫‚ ‪‬‬
‫‪fl ‬‬
‫‪ž c‬‬
‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻛﻨﺪ در واﻗﻊ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آورده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن دو را‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٩٦/٤١‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٦٦‬‬

‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد و ﻏﻀﺒﻨﺎك ﺳﺎزد‪ ،‬در واﻗﻊ ﺧﺪا را ﻏﻀﺒﻨﺎك و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ«‪.1‬‬
‫‪@Žéš‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص درﺑﺎرة ﻓﻀﺎﻳﻞ ﻗﺮﻳﺶ و اﻧﺼﺎر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪fl Ìfl iž c@b’íž Šfl Ó @flœÌfl iž c@žåßfl D :‬‬
‫‪» ZCa@Žéš‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن دﺷﻤﻨﻲ ورزد‬
‫‪fl Ìfl iž c@fl‰bfl–ãž þ‬‬
‫‪ a@flœÌfl iž c@žåßfl @flë@NNN@a‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ او دﺷﻤﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ورزﻳﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺼﺎر دﺷﻤﻨﻲ ورزد ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ او دﺷﻤﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪.2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ را‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻗﻴﻞ و ﻗﺎل ]ﺑﺤﺚ و ﺟﺪل[‪ ،‬ﺳﻮال ﻛﺮدن ﻓﺮاوان و‬
‫ﺗﺒﺎه ﻛﺮدن و ﺑﻪ ﻫﺪر دادن ﻣﺎل‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻴﺎوردن ﺻﻠﻪ رﺣﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎدران‪ ،‬زﻧﺪه ﺑﮕﻮر ﻛﺮدن دﺧﺘﺮان و ‪ ...‬ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.3‬‬
‫اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﺪراﻧﺶ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در‬
‫‪@üg@ õč bflà‬‬
‫‪Ş Ûa@ o‬‬
‫‪fl z‬‬
‫‪ž mfl@ Ý‬‬
‫‪fl‬‬‫‪ž ÌŽ Ûa@ ïnčߪ þ@ ‬‬
‫وﺻﻴﺘﺶ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪ a@ êfl Š× D :‬‬
‫‪» ZCòč Ø öčý‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪ àfl Û a@flåßč @bãbØ Ž@bflèîž Ïč @ŞæhÏ@L‰Œfl ÷ž àč ič@üg@‰bflèãž þ‬‬
‫‪ a@flÞìŽ…Ž @êŠ× ëfl @‰Œfl ÷ž àč ič‬‬
‫ﺑﺮاي اﻣﺘﻢ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺷﻤﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﻠﻮار در زﻳﺮ آﺳﻤﺎن ﻏﺴﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫وارد آب ﺟﻮيﻫﺎ و ‪ ...‬ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا در آﻧﻬﺎ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻼﺋﻜﻪ ﺳﻜﻮﻧﺖ دارﻧﺪ«‪.4‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم وﺟﻮد اﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺘﻨﻔﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻛﻴﻨﻪ ﺑﻪ‬
‫دل ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬و در اﻳﻦ آﻳﺎت ﻣﻘﺼﻮد ﻓﻘﻂ اﻧﺘﻘﺎم ﻳﺎ اراده اﻧﺘﻘﺎم اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا آن‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١٩٣/١٥‬‬

‫‪ −٢‬ﻛﺘﺎب اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ (١٤٥/١) :‬ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر‪.‬‬
‫‪ −٣‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(٢٢٣/٧‬‬
‫‪ −٤‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٤١/٢‬‬
 ‫‪٢٦٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺻﻔﺎت‪ ،‬از آن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر را ﺑﻪ‬

‫آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎ و ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب اﻳﻦ ادﻋﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از اﻧﺘﻘﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و اﻧﺘﻘﺎم ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﭘﺎداش و ﺛﻮاب ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺿﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ‬
‫وﺗﻌﺎﻟﻲ از آن ﻗﻮم ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ آﻧﺎن ﺧﺸﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻏﻀﺒﻨﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه از آﻧﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺛﺒﺎت ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﻲ درﺳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻘﻞ ﻣﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﺠﺮﻣﺎن و ﻋﺬاب دادن و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛﺮدن‬
‫ﻛﻔﺎر دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ óΟßγ÷ΨÏΒ $oΨôϑs)tGΡ$# $tΡθày™#u™ !$£ϑn=sù‬اﻟﺰﺧﺮف‪.(55 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ را )ﺑﺎ اﻓﺮاط ﺧﻮد در ﻋﺼﻴﺎن و ﻋﻨﺎد( ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آوردﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﺻﻔﺎت ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺘﻘﺎم را ﻛﻪ از آن ﺑﺎ ﻟﻔﻆ )آﺳﻔﻮﻧﺎ( ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از ﻏﻀﺐ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﺮط ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از ﻣﺸﺮوط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﺳﺨﻦ آﻧﺎن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ آن ﺻﻔﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﺳﺖ از‬
‫دو ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٦٨‬‬

‫اﻟﻒ( ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ -‬ﻋﺰ وﺟﻞ ‪ -‬ﻛﻪ او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد داﻧﺎﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮآن اﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺎت را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ داده و آﻧﻬﺎ را اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺪا ﺷﻨﺎﺳﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺟﻮد آن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﺎن‬
‫وﺟﻮد آن ﺻﻔﺎت را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﺪاﺷﻨﺎسﺗﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻮارش ‡؟!‬
‫ب( ﺷﺒﺎﻫﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺮ و ﺑﻐﺾ در ﻣﻴﺎن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻣﺜﻞ اﻋﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺎ‬
‫ﺻﻔﺎت ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺳﺘﻮد؟!‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻣﺮي را در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺮآن‪،‬‬
‫ﺳﻨﺖ ﺻﺤﻴﺢ و ﻓﻬﻢ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻋﺮب زﺑﺎن و آﺷﻨﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻓﻬﻢ‬
‫ﻣﺮاد آن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻛﺎﻣﻼً روﺷﻦ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻌﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻋﻠﻮ و اﺳﺘﻮاء‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﺳﻤﺎن ﺑﺮ روي ﻋﺮﺷﺶ اﺳﺘﻘﺮار‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻻﻳﻖ ذات اﺣﺪﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺘﻘﺮار‬
‫ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺘﻮاء‬
‫﴿)‪¨βÎ‬‬ ‫و اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺮ ﻋﺮش را در آﻳﺎت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‘‪.﴾ ĸöyèø9$# ’n?tã 3“uθtGó™$# §ΝèO 5Θ$−ƒr& Ïπ−GÅ™ ’Îû uÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# t,n=y{ “Ï%©!$# ª!$# ÞΟä3−/u‬‬
‫)ﻳﻮﻧﺲ‪.(3 :‬‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را در ﺷﺶ روز آﻓﺮﻳﺪ؛‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﻋﺮش اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫﴿‪’n?tã 3“uθtGó™$# §ΝèO ( $pκtΞ÷ρts? 7‰uΗxå ÎötóÎ/ ÏN≡uθ≈uΚ¡¡9$# yìsùu‘ “Ï%©!$# ª!$#‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
 ‫‪٢٦٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪) .﴾ ĸöyèø9$#‬اﻟﺮﻋﺪ‪.(2 :‬‬

‫»ﺧﺪا ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ را‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﺘﻮﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻧﻰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﻋﺮش اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) .﴾ ∩∈∪ 3“uθtGó™$# ĸöyèø9$# ’n?tã ß⎯≈oΗ÷q§9$#﴿ :‬ﻃﻪ‪.(5 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﺮش اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿)‪ª!$# tΑ$s% øŒÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺑﺎرة ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ آن در ﺑﺎﻻي آﺳﻤﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ¥’n<Î) y7ãèÏù#u‘uρ š‹ÏjùuθtGãΒ ’ÎoΤÎ) #©|¤ŠÏè≈tƒ‬آل ﻋﻤﺮان‪.(55 :‬‬

‫»)ﺑﻪ ﻳﺎد آورﻳﺪ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻋﻴﺴﻰ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺗﻮ را ﺑﺮﻣﻰﮔﻴﺮم و‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮم«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ ϵø‹s9Î) ª!$# çµyèsù§‘ ≅t/‬اﻟﻨﺴﺎء‪.(158 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﺑﺎﻻ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫﴿)‪.﴾ …4çµãèsùötƒ ßxÎ=≈¢Á9$# ã≅yϑyèø9$#uρ Ü=Íh‹©Ü9$# ÞΟÎ=s3ø9$# ߉yèóÁtƒ ϵø‹s9Î‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)ﻓﺎﻃﺮ‪.(10 :‬‬
‫»ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺑﻪ ﺳﻮى او ﺻﻌﻮد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ را ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد«‪.‬‬
‫﴿‪|=≈t7ó™F{$# àè=ö/r& þ’Ìj?yè©9 %[n÷|À ’Í< È⎦ø⌠$# ß⎯≈yϑ≈yγ≈tƒ ãβöθtãöÏù tΑ$s%uρ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫∪∉⊂∩ &‪t⎦Îi⎪ã— y7Ï9≡x‹Ÿ2uρ 4$\/É‹≈Ÿ2 …絑ΖàßV{ ’ÎoΤÎ)uρ 4©y›θãΒ Ïµ≈s9Î) #’n<Î) yìÎ=©Ûr'sù ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# |=≈t7ó™r‬‬

‫‪.﴾ ∩⊂∠∪ 5>$t6s? ’Îû ωÎ) šχöθtãöÏù ߉ø‹Ÿ2 $tΒuρ 4È≅‹Î6¡¡9$# Ç⎯tã £‰ß¹uρ ⎯Ï&Î#yϑtã â™þθß™ tβöθtãöÏÏ9‬‬
‫)ﻏﺎﻓﺮ‪.(37-36 :‬‬
‫»ﻓﺮﻋﻮن ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻫﺎﻣﺎن ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻨﺎي ﻣﺮﺗﻔﻌﻲ ﺑﺴﺎز‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ وﺳﺎﺋﻠﻲ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻢ ]ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎﻻ روم[‪ .‬وﺳﺎﺋﻞ ]ﺻﻌﻮد ﺑﻪ[ آﺳﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺎ‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٧٠‬‬

‫ﺧﺪاي ﻣﻮﺳﻲ را ﺑﻨﮕﺮم و از او آﮔﺎه ﺷﻮم‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻲ دروﻏﮕﻮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﻋﻮن در ﻧﻈﺮش آراﺳﺘﻪ و‬
‫ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ و او را از راه ]ﺣﻖ[ ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﻧﻴﺮﻧﮓ ﻓﺮﻋﻮن ]و‬
‫ﻓﺮﻋﻮﻧﻴﺎن[ ﺟﺰ ﺑﻪ زﻳﺎن و ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﻴﻨﺠﺎﻣﻴﺪ«‪.‬‬
‫﴿™‪š†Ïφ #sŒÎ*sù uÚö‘F{$# ãΝä3Î/ y#Å¡øƒs† βr& Ï™!$yϑ¡¡9$# ’Îû ⎯¨Β Λä⎢ΨÏΒr&u‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫?‪ÌƒÉ‹tΡ y#ø‹x. tβθçΗs>÷ètG|¡sù ( $Y6Ϲ%tn öΝä3ø‹n=tæ Ÿ≅Å™öムβr& Ï™!$yϑ¡¡9$# ’Îû ⎯¨Β Λä⎢ΨÏΒr& ÷Πr& ∩⊇∉∪ â‘θßϑs‬‬

‫∪∠⊇∩ ﴾‪) .‬اﻟﻤﻠﻚ‪.(17-16 :‬‬

‫»آﻳﺎ ﺧﻮد را از ﻋﺬاب ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آﺳﻤﺎن اﺳﺖ در اﻣﺎن ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫دﺳﺘﻮر دﻫﺪ زﻣﻴﻦ ﺑﺸﻜﺎﻓﺪ و ﺷﻤﺎ را در ﺧﻮد ﻓﺮو ﺑﺮد‪ ،‬و داﺋﻤﺎً ﺑﻪ ﻟﺮزش ﺧﻮد‬
‫اداﻣﻪ دﻫﺪ؟ آﻳﺎ ﺧﻮد را از ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ آﺳﻤﺎن در اﻣﺎن ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺪﺑﺎدي ﭘﺮ‬
‫از ﺳﻨﮕﺮﻳﺰه ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺪ؟‪ ،‬و ﺑﻪ زودي ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﻧﺴﺖ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫از اﺑﻮ ﺻﺪﻳﻖ ﻧﺎﺟﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺳﻠﻴﻤﺎن ؛ ﺧﺎرج ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدم‬
‫ﻳﻜﺠﺎ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎران ﻃﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮ ﻣﻮرﭼﻪاي ﻋﺒﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ‬
‫دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮد و دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎي ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﻪ روزي ﺗﻮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻳﺎ ﻣﺎ را آب ﺑﺪه‬
‫ﻳﺎ ﺑﻤﻴﺮان! ﺳﻠﻴﻤﺎن ؛ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫دﻋﺎي ﻣﻮﺟﻮد دﻳﮕﺮي آب ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.1‬‬
‫از ﻋﻠﻲ ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ او از ﻛﺸﻮر ﻳﻤﻦ ﻃﻼﻳﻲ را در ﭘﻮﺳﺘﻲ‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(٤٩/٦١‬‬
 ‫‪٢٧١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫دﺑﺎﻏﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺧﺎك از آن ﺟﺪا ﻧﺸﺪه ﺑﻮده ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫او را ﻣﻴﺎن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ از اﺻﺤﺎب ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪@åi@å–y@åi@ òäîîÇ@Liby@åi@ÊŠÓc :‬‬
‫‪ LÝîÐ@ åi@ ŠßbÇë@ òqýÇ@ åi@ òàÔÜÇ@ LÝî¨a@ †í‹@ L‰†i‬ﮔﺮوﻫﻲ از اﺻﺤﺎب ﻛﻤﻲ‬
‫رﻧﺠﻴﺪه ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ از اﻳﻦ اﻓﺮاد اﺳﺘﺤﻘﺎق ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آن ﻃﻼ‬
‫داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص رﺳﻴﺪه و ﻓﺮﻣﻮد‪@ïčÏ@žåßfl @Ž´ßc@bflãcë@ïčãìŽäßfl d mfl@ücD :‬‬
‫•‪»@ZCõĆ bflßfl ë@bybflj‬آﻳﺎ ﻣﺮا اﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲﭘﻨﺪارﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ‬
‫‪fl @čõbàÛa@ŽŠjfl‬‬
‫‪fl @ ïčäîž mčd ífl@čõbàÛa‬‬
‫ﻣﻦ اﻣﻴﻦ آن ﺧﺪاﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺻﺒﺢ و ﺷﺐ ﺧﺒﺮ آﺳﻤﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻲرﺳﺪ«‪.1‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم وﺟﻮد ﺻﻔﺖ ﻋﻠﻮ و اﺳﺘﻮاء ]اﺳﺘﻘﺮار[ را ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﻜﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻋﻠﻮ و اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺟﻬﺘﻲ ﻗﺮار دارد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺟﻬﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺟﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﺎل و ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ!‬
‫درﺑﺎره اﻳﻦ اﻣﻮر ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺄﻣﻼﺗﻲ ﭼﻨﺪ داﺷﺖ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آﻧﺎن ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻛﺘﺎﺑﺶ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ ‡ آن را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ آن ﺟﺴﻢ و ﺣﺪي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫آﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻤﺎ از ﺣﺪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮش و ‪ ....‬او را در ﺑﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻃﻠﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ درﺑﺎرة ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ و درﺑﺎرة ﺻﻔﺖ ﻋﻠﻮ ﻧﻴﺰ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از ﺣﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺬارﻧﺪه و ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪه از آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ در‬

‫‪ −١‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼﻡ )‪ ,(٢٦٠/١‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٧٠/٩٣‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪.(١١٦/٧‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٧٢‬‬

‫ﻣﻴﺎن آﻧﺎن؟ اﻳﻦ از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻨﻲ و ﻣﻔﻬﻮم ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎره اﺣﺘﻴﺎط ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫و ﻟﻔﻈﺶ را ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻔﻲ و ﻧﻪ اﺛﺒﺎت ذات اﻗﺪس او اﻃﻼق ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﺎ‬
‫ﻓﻘﻂ آن ﭼﻴﺰي را ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻃﻼق ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آن را ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ و در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺸﺒﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻒ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن ﺳﻮال ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرة‬
‫ﺟﺴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از ﺟﺴﻢ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫آﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺴﻢ ﻣﺮﻛﺐ از ﮔﻮﺷﺖ و اﺳﺘﺨﻮان و‬
‫ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺖ؟‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ادﻋﺎﻳﺘﺎن ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ درﺑﺎرة ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎﻳﺰ‬
‫و روا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ و او ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ çÅÁt7ø9$# ßìŠÏϑ¡¡9$# uθèδuρ ( Ö™ï†x« ⎯ϵÎ=÷WÏϑx. }§øŠs9‬اﻟﺸﻮرى‪.(11 :‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ]ﻧﻪ او در ذات و ﺻﻔﺎت ﺑﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در‬
‫آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي از آﻧﭽﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ در ذات و‬
‫ﺻﻔﺎت ﺷﺒﻴﻪ اوﺳﺖ[‪ ،‬و او ﺷﻨﻮا و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ]و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﻧﻈﺎرت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ[«‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از ﺟﺴﻢ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎ ﻟﺬات و داراي ﺻﻔﺎت‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻨﻲ درﺳﺖ اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻟﻔﻆ را ﻫﻢ ﺑﺪان ﻋﻠﺖ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻔﻲ و ﻧﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻤﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻫﻞ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺳﺘﻮاء ﺑﺮ ﻋﺮش ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺳﺘﻴﻼء ﺑﺮ ﭼﻴﺰي‬
 ‫‪٢٧٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫﴿‪§ΝèO‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و در ادﻋﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ĸóyêø9$# ’n?tã 3“uθtGó™$#‬اﻷﻋﺮاف‪.(54 :‬‬

‫»ﺳﭙﺲ ﺑﺮ روي ﻋﺮش اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ -‬ﻋﺰوﺟﻞ – ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ آن ﻣﻌﻨﻲ ﻋﻠﻮ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻋﺮش اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻟﺰوﻣﺎً‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﺮش ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ!‬
‫از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ادﻋﺎي آﻧﺎن ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﻗﻮل آﻧﺎن ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ – ﻋﺰوﺟﻞ – آن را‬
‫اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ آن را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮده و ﻗﺒﻮل‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﻟﻔﻆ اﺳﺖ زﻳﺮا ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎدة )اﺳﺘﻮاء( ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺮف )ﻋﻠﻲ( ﻣﺘﻌﺪي ﺷﻮد در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﻛﺎﻣﻼً واﺿﺢ و ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آن در ﻗﺮآن و ﻛﻼم‬
‫ﻋﺮب ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻃﻠﻲ را در ﭘﻲ دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎم آﻓﺮﻳﻨﺶ آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﻋﺮش ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻧﺒﻮده‬
‫﴿{‪3“uθtGó™$# §ΝèO 5Θ$−ƒr& Ïπ−GÅ™ ’Îû uÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# t,n=y‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ĸóyêø9$# ’n?tã‬اﻷﻋﺮاف‪.(54 :‬‬

‫»آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ را در ﺷﺶ روز آﻓﺮﻳﺪ آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﻋﺮش ]اﺳﺘﻮاء[ اﺳﺘﻘﺮار‬

‫ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﺳﻮال ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﻋﺮش‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٧٤‬‬

‫ﭼﻴﺮﮔﻲ اﺳﺘﻴﻼء داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ﺷﻮد؟!‬

‫)ﺛُﻢ‪ (‬در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ را اﻓﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از آﻓﺮﻳﻨﺶ آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺮش ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ!‬
‫ب( ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻛﻠﻤﻪ )اﺳﺘﻮﻟﻲ(‪) :‬ﭼﻴﺮه ﺷﺪن( ﺑﻌﺪ از ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﭼﻴﺰي‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪@kÛbÌÛa@ ‬‬
‫‪fl îÛ@ l‬‬
‫‪Ž ìÜ̽a@ ⎠Š‘þaë‬‬ ‫‪@k‬‬
‫‪Ž ÛbİÛa@ éŽ Û⁄aë@ ŠÐ½a@ åíc‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻓﺮار ﻣﻲﻛﻨﻲ و اﺷﺮم‬
‫)ﺑﻴﻨﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ( ﻫﻤﻮاره ﻣﻐﻠﻮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج( از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬درﺧﺘﺎن و ﻛﻮهﻫﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا او ﺑﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻮاء ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻃﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻼن ﻻزم ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻮدن ﻣﻠﺰوم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﺳﺘﻮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻋﺮش ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﺮش ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﺳﺘﻮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻋﺮش‪،‬‬
‫اﺳﺘﻮاي ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﻈﻤﺖ و ﺟﻼل اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ او ﺑﺮ روي ﻋﺮش اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪان ﻧﻴﺎزي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ روي آن اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﻮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻋﺮش ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﺮ روي ﻋﺮش اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ او ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارد ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻻﻳﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻣﻨﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻧﺰول‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻧﺰول ﺧﺪاوﻧﺪ‬
 ‫‪٢٧٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺰول ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺟﻼل اوﺳﺖ و‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺰول ﻫﻴﭻ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آن ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﺎﺑﺮ ﺟﻌﻔﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻲ – در ﺛﻠﺚ آﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ و ﻧﺪا ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫آﻳﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪهاي ﻫﺴﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﺑﻪ او را ﺑﭙﺬﻳﺮم؟ آﻳﺎ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﻨﻨﺪهاي وﺟﻮد دارد ﺗﺎ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن او را ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ و آﻣﺮزش ﻗﺮار دﻫﻢ‪ .‬آﻳﺎ دﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪهاي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺗﺎ او را آزاد ﻛﻨﻢ و ﺑﻴﺎﻣﺮزم ؟ آﻳﺎ ﺑﻴﭽﺎرهاي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي‬
‫او ﮔﺸﺎﻳﺸﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورم و آﻳﺎ ﻣﻈﻠﻮﻣﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ از ﻣﻦ ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪ او ﻳﺎري ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ؟«‪.1‬‬
‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روز ﺟﻤﻌﻪ ﺣﻖ و ﺣﺮﻣﺘﻲ‬
‫دارد‪ .‬ﻣﺒﺎدا ﻛﻪ آن را ﺗﺒﺎه ﺳﺎزﻳﺪ ﻳﺎ در اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻘﺮب و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ‬
‫او ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و دوري از ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﻣﺤﺮﻣﺎت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در آن روز ﻧﻴﻜﻲﻫﺎ را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روز آن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﺒﺶ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻀﻴﻠﺖ دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻲ آن را ﺑﺎ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ زﻧﺪهداري‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﻦ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻏﺎز ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ و ﻧﻴﻜﻲﻫﺎ را‬
‫در آن ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ و ﮔﻨﺎﻫﺎه را ﻣﺤﻮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪه‬
‫ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ و ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ‪.2‬‬
‫اﻫﻞ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺻﻔﺖ ﻧﺰول ﺧﺪاوﻧﺪ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎزل‬

‫‪ −١‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪.(١٦٧/٨٤‬‬
‫‪ −٢‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٤١٤/٣‬ﲥﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎﻡ )‪ (٣/٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ )‪.(٣٧٥/٧‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٧٦‬‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد رﺣﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ!‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اﺳﺖ!‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺎﻃﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻮاره ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺧﺎص از ﺷﺐ ﻳﺎ روز اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺛﻠﺚ آﺧﺮ ﺷﺐ‬
‫﴿‪¢ΟèO ÇÚö‘F{$# ’n<Î) Ï™!$yϑ¡¡9$# š∅ÏΒ tøΒF{$# ãÎn/y‰ãƒ‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ϵø‹s9Î) ßlã÷ètƒ‬اﻟﺴﺠﺪه‪.(5 :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ]ﺗﻤﺎم ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻲ را[ از آﺳﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ زﻣﻴﻦ‪ ،‬زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺗﺪﺑﻴﺮ‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪] ،‬و ﺟﺰا و ﻣﺪﺑﺮي در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد[‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد«‪.‬‬
‫﴿‪) .﴾ …ã&—#ä. ãøΒF{$# ßìy_öムϵø‹s9Î)uρ‬ﻫﻮد‪.(123 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻳﻜﺴﺮه ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد«‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺛﻠﺚ آﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن‬
‫ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ!‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ اﻳﻨﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؛ آﻳﺎ‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد!؟ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪) .﴾ «!$# z⎯Ïϑsù 7πyϑ÷èÏoΡ ⎯ÏiΒ Νä3Î/ $tΒuρ‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(53 :‬‬

‫»آﻧﭽﻪ از ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ دارﻳﺪ ﻫﻤﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪاﺳﺖ ]و ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس‬
‫ﮔﻔﺖ و او را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﺮد[«‪.‬‬
 ‫‪٢٧٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻫﻤﻪ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺟﺰو آﺛﺎر رﺣﻤﺖ او اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره‬
‫و در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺟﻮاب اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آﻧﭽﻪ ﻧﺎزل ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ او را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻢ و ﻧﻴﺎز او را ﺑﺮآورده ﻣﻲﻛﻨﻢ؟ و ‪. ...‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻫﻤﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺑﺎﻃﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺣﺎدﻳﺚ‬
‫در ﺑﻄﻼن آﻧﻬﺎ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﺧﺪا ﻧﺎزل ﺷﻮد ﭘﺲ ﻋﻠﻮ ﺑﺮﺗﺮي او ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟ و اﮔﺮ ﻧﺎزل ﺷﻮد ﭘﺲ‬
‫اﺳﺘﻮاي ﺑﺮ ﻋﺮش ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻧﺰول ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻧﺰول ﺣﺮﻛﺖ و اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ! در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰول و ﻓﺮود آﻣﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺰول ﺣﺎدث‬
‫اﺳﺖ و ﺣﻮادث ﻧﻴﺰ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺣﺎدث‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ!!‬
‫در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻴﻬﻮدهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻋﻘﻞ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻋﻘﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺰول ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺼﻮص آﺷﻜﺎر و‬
‫واﺿﺢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺘﺤﻘﺎق آن را دارد‪ ،‬داﻧﺎﺗﺮﻳﺪ؟‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻧﺴﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﺗﻨﺰﻳﻪ و ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻧﺴﺒﺖ دادن ﻫﺮ ﻧﻘﺼﻲ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻪ ﺑﻪ ذﻫﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺘﺒﺎدر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اي ﺗﺎوﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن! ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﺎﻃﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ و از آن دﻓﺎع‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٧٨‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﻫﻤﻮاره ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ؟!‬

‫اﻣﺎ دوﺳﺘﺪاران اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻟﻔﻆ »ﭼﮕﻮﻧﻪ« را ﺑﻪ درﻳﺎ ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دﻧﻴﺎ ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ‪ ،‬و او ﺑﺮ ﻋﺮش‬
‫اﺳﺘﻮاء )اﺳﺘﻘﺮار( دارد و ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از‬
‫آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎﻳﺶ او را در ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻓﺮود آﻣﺪن او را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد و ﻋﻘﻞﻫﺎي ﻣﺎ ﻗﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ و ﺣﻘﻴﺮﺗﺮ‬
‫از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺣﺎﻃﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و او را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺰول ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺷﺪن ﻋﺮش از وﺟﻮد ذات ﻣﺒﺎرﻛﺶ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺳﺘﺶ را از روي‬
‫ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺑﺮدارد و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻫﻨﻮز ﺑﺮ روي ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ آﺳﻤﺎنﻫﺎ در دﺳﺖ راﺳﺖ او ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و زﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ در ﻗﺒﻀﻪ دﺳﺖ او ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺰول او ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﺮﻛﺖ و‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎ اﺛﺒﺎت ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺾ و ﻋﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ دﭼﺎر ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﺷﻜﺎﻻت ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﻋﻘﻞﻫﺎي ﺿﻌﻴﻒ و‬
‫ﻧﺎﻗﺺ و ﻗﺎﺻﺮﺷﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺰول ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ و ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﺷﺐ و روز ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲرود‪.‬‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
 ‫‪٢٧٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ او ﻧﻴﺴﺖ و او ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻋﻈﻴﻢﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻧﺎن آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻣﺮي ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪر ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺎ اﻋﻤﺎل و وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم ﮔﻤﺮاه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻗﺪر و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ درﺑﺎرة ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻋﺎي ﻫﻤﻪ دﻋﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را در زﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت و ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺸﻨﻮد و ﺑﺮ آورده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ روز ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﻫﻤﺔ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺸﻨﻮد‪ ،‬و ﻫﻤﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮودرﮔﺎر‪ ،‬ﺧﺮوج از اﺳﻼم و‬
‫وارد ﻛﺮدن ﻃﻌﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ذات اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺳﻌﺎً‪ :‬ﺻﻔﺖ ﻣﻌﻴﺖ )ﻫﻤﺮاﻫﻲ (‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ دو ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدن ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ اﻋﻢ از ﻛﻔﺎر و ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ﺧﺪاوﻧﺪ در‬
‫ﺷﻨﻴﺪن‪ ،‬دﻳﺪن‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻣﻌﻨﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻫﻤﺮاه آﻧﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫﴿‪§ΝèO 5Θ$−ƒr& Ïπ−GÅ™ ’Îû uÚö‘F{$#uρ ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$# t,n=y{ “Ï%©!$# uθèδ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪Ï™!$uΚ¡¡9$# z⎯ÏΒ ãΑ”Í ∴tƒ $tΒuρ $pκ÷]ÏΒ ßlãøƒs† $tΒuρ ÇÚö‘F{$# ’Îû ßkÎ=tƒ $tΒ ÞΟn=÷ètƒ 4 ĸóyêø9$# ’n?tã 3“uθtGó™$#‬‬

‫‪) .﴾ ∩⊆∪ ×ÅÁt/ tβθè=uΚ÷ès? $yϑÎ/ ª!$#uρ 4 öΝçGΨä. $tΒ t⎦ø⎪r& óΟä3yètΒ uθèδuρ ( $pκÏù ßlã÷ètƒ $tΒuρ‬اﻟﺤﺪﻳﺪ‪.(4 :‬‬

‫»و او اﺳﺖ ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را در ﺷﺶ روز ) ﺷﺶ ﻃﻮر و دوران( آﻓﺮﻳﺪ؛‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٨٠‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻻى ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﻮد ﺑﺮ ﻋﺮش اﺳﺘﻮا ﻳﺎﻓﺖ )اﺳﺘﻮاﻳﻰ ﻛﻪ ﺳﺰاوار‬
‫ﺟﻨﺎب و ﺟﻼل اوﺳﺖ(؛ آﻧﭽﻪ را در زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﻣﻰرود‪ ،‬ﻣﻰداﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را از آن‬
‫ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و آﻧﭽﻪ از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻰرود؛ و‬
‫ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ او )ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد( ﺑﺎ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻰدﻫﻴﺪ ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ!«‪.‬‬
‫﴿‪ωÎ) >π|¡÷Ηs~ Ÿωuρ óΟßγãèÎ/#u‘ uθèδ ωÎ) >πsW≈n=rO 3“uθøgªΥ ⎯ÏΒ Üχθà6tƒ $tΒ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ (#θçΡ%x. $tΒ t⎦ø⎪r& óΟßγyètΒ uθèδ ωÎ) usYò2r& Iωuρ y7Ï9≡sŒ ⎯ÏΒ 4’oΤ÷Šr& Iωuρ öΝåκÞÏŠ$y™ uθèδ‬اﻟﻤﺠﺎدﻟﻪ‪.(7 :‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺠﻮا ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻴﭽﮕﺎه ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺠﻮا ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺸﻤﻴﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ‬
‫ﺗﻌﺪادي ﻛﻤﺘﺮ و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ او ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺧﺎص ﻛﻪ ﺧﻮد دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺧﺎص ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺻﻔﺘﻲ‪ :‬ﻛﻪ ﻓﻘﻂ از آن ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫﴿)‪Νèδ t⎦⎪Ï%©!$#¨ρ (#θs)¨?$# t⎦⎪Ï%©!$# yìtΒ ©!$# ¨βÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ – ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊇⊄∇∪ šχθãΖÅ¡øt’Χ‬اﻟﻨﺤﻞ‪.(128 :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎرﻧﺪ«‪.‬‬

‫﴿‪) .﴾∩⊆∉∪ š⎥⎪ÎÉ9≈¢Á9$# yìtΒ ©!$# ¨βÎ) 4 (#ÿρçÉ9ô¹$#uρ‬اﻷﻧﻔﺎل‪.(46 :‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﺻﺒﺮ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫﴿‪yìtΒ ª!$#uρ 3 «!$# ÈβøŒÎ*Î/ OοuÏWŸ2 Zπt⁄Ïù ôMt7n=xî A's#ŠÎ=s% 7πt⁄Ïù ⎯ÏiΒ ΝŸ2‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪) .﴾ ∩⊄⊆®∪ t⎦⎪ÎÉ9≈¢Á9$#‬اﻟﺒﻘﺮه‪.(249 :‬‬

‫»ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮوهﻫﺎى ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﺮوهﻫﺎى ﻋﻈﻴﻤﻰ ﭘﻴﺮوز‬
 ‫‪٢٨١‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺎﺑﺮان و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ب( ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺧﺎص ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﺎﺻﻲ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرة‬
‫﴿)‪.﴾ $oΨyètΒ ©!$# χÎ) ÷βt“øtrB Ÿω ⎯ϵÎ7Ås≈|ÁÏ9 ãΑθà)tƒ øŒÎ‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﻳﺎرش ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﺘﻮﺑﻪ‪.(40 :‬‬
‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ]ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ[ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﻓﻴﻘﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ )و‬
‫ﻣﺎ را از دﺳﺖ ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﻣﻲرﻫﺎﻧﺪ و ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ(«‪.‬‬
‫﴿)‪!$yϑà6yètΒ ©Í_¯ΡÎ‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ و ﻫﺎرون إ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫&‪) .﴾∩⊆∉∪ 2”u‘r&uρ ßìyϑó™r‬ﻃﻪ‪.(46 :‬‬

‫»ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ؛ )ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را( ﻣﻰﺷﻨﻮم و ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ«‪.‬‬

‫ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺧﺎص ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﺎص در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎري و‬
‫ﻣﺤﺒﺖ اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺴﻲ ﺳﻮال ﻛﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻮ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻫﻤﺮاﻫﻲ او ﺑﺎ‬
‫آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎﻳﺶ ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد؟‬
‫در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻴﭻ ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪:‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺻﻔﺎت ﺧﻮدش آن دو را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬روا ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮدش را ﺑﺪانﻫﺎ وﺻﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻮ و ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺎرﺿﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎﺳﺖ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻣﻴﺎن اﻋﺮاب اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ‪ Zã@å−ë@bäÈß@ŠàÔÛa :‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎه ﻫﻤﺮاه ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﺎه و ﺧﻮرﺷﻴﺪ در آﺳﻤﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ اﻣﻜﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪن‬
‫ﻋﻠﻮ و ﻣﻌﻴﺖ )ﻫﻤﺮاﻫﻲ( در ﻳﻜﻲ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﻣﻜﺎن‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٨٢‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ در ﺧﺎﻟﻖ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص در ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ دﻋﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪»@ZC†ÛìÛaë@Þb½aë@Ýçþa@ ¿@òÐîܨaë@ŠÐÛa@¿@kyb–Ûa@oãc@áèÜÛaD‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺗﻮ در‬
‫ﺳﻔﺮ ﻫﻤﺮاه ]ﻣﺴﺎﻓﺮ[ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬و در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪان ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ]و‬
‫ﺣﺎﻓﻆ آﻧﻬﺎ[ ﻫﺴﺘﻲ«‪.1‬‬
‫در ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ از اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﺑﻪ رواﻳﺖ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص آﻣﺪه‬
‫﴿‪.﴾ ∩⊇∪ ÉΟŠÏm§9$# Ç⎯≈uΗ÷q§9$# «!$# ÉΟó¡Î0‬‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻨﺪهاي ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫)اﻟﻔﺎﺗﺤﻪ‪ .(1 :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪهام ﻛﺎرش را ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﻦ ﺷﺮوع ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻮر او را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ و در ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ او ﺑﺮﻛﺖ ﺑﺒﺨﺸﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﻨﺪه‬
‫﴾‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﻨﺪهام ﻣﺮا‬ ‫﴿‪∩⊄∪ š⎥⎫Ïϑn=≈yèø9$# Ä_>u‘ ¬! ߉ôϑysø9$#‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺘﻮد و از ﻣﻦ ﺳﭙﺎسﮔﺰاري ﻛﺮد و داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دارد ﻫﻤﻪ از ﺟﺎﻧﺐ‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻼﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از او دور ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي آﺧﺮت اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﻼﻳﺎي آﺧﺮت را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎي دﻧﻴﺎ از‬
‫او دور ﻣﻲﺳﺎزم‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :﴾ ∩⊂∪ ÉΟŠÏm§9$# Ç⎯≈uΗ÷q§9$#﴿ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪهام ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺷﻬﺎدت داد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ از رﺣﻤﺘﻢ ﺑﻪ او ﺑﻬﺮهاش را ﺧﻮاﻫﻢ داد و ﺳﻬﻢ او را از ﻋﻄﺎ‬
‫﴿‪É⎥⎪Ïe$!$# ÏΘöθtƒ Å7Î=≈tΒ‬‬ ‫و ﺑﺨﺸﺸﻢ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫∪⊆∩ ﴾‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ او ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ‬

‫‪ −١‬اﻟﻜﺎﻓﯽ )‪ ,(٢٨٤/٤‬ﻧﮕﺎ ‪ :‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(١٣٤/٨‬ﻣﻦ ﻻ ﳛﴬﻩ اﻟﻔﻘﻴﻪ )‪.(٥٢٥/٢‬‬

 ‫‪٢٨٣‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﺻﺎﺣﺐ روز ﺟﺰا ﻫﺴﺘﻢ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎب را ﺑﺮ او‬
‫آﺳﺎن ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻴﻜﻲﻫﺎﻳﺶ را ﺧﻮاﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و از ﺑﺪﻳﻬﺎﻳﺶ در ﺧﻮاﻫﻢ‬
‫‪ :﴾߉ç7÷ètΡ‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﻨﺪهام راﺳﺖ‬ ‫﴿)‪x‚$−ƒÎ‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬او ﻓﻘﻂ ﻣﺮا ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ او ﭘﺎداﺷﻲ‬
‫ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻏﺒﻄﻪ‬
‫‚‪ :﴾∩∈∪ Ú⎥⎫ÏètGó¡nΣ y‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪهام‬
‫ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪x $−ƒÎ)uρ﴿ :‬‬

‫ﻓﻘﻂ از ﻣﻦ ﻛﻤﻚ ﻃﻠﺒﻴﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻨﺎه آورد ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺷﺎﻫﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ او را در ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻢ و در ﺳﺨﺘﻲﻫﺎ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻢ و‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺸﻜﻼت روز ﻗﻴﺎﻣﺖ دﺳﺖ او را ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫﴿‪óΟÎγø‹n=tæ ÅUθàÒøóyϑø9$# Îöxî öΝÎγø‹n=tã |Môϑyè÷Ρr& t⎦⎪Ï%©!$# xÞ≡uÅÀ ∩∉∪ tΛ⎧É)tGó¡ßϑø9$# xÞ≡uÅ_Ç9$# $tΡω÷δ$#‬‬

‫‪ :﴾ ∩∠∪ t⎦⎫Ïj9!$Ò9$# Ÿωuρ‬و ﺗﺎ آﺧﺮ ﺳﻮره را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ اﻳﻦ دﻋﺎي ﺑﻨﺪه‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ او ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮ آورده ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﻪ او ﻣﻲدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﻋﺎي ﺑﻨﺪهام‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻢ و ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ آرزو ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻪ او دادم و از آﻧﭽﻪ از آن ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ‪،‬‬
‫او را اﻣﺎن دادم‪.1‬‬

‫‪ −١‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ )‪ ,(٢٢٨/٤‬ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار )‪ ,(٥٩/٨٢‬اﻣﺎﻟﯽ ﺻﺪﻭﻕ )‪.(١٧٤‬‬

 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٨٤‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﺑﺮادر ﻋﺰﻳﺰم درﺑﺎرة اﻣﻮر دﻳﻨﺖ آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﺪاﻳﺖ را ﺑﺨﻮان‬
‫زﻳﺮا اﻳﻦ اﻣﻮر ﺟﺰ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ آﻣﻮﺧﺘﻦ و داﻧﺴﺘﻦ ﺿﺮورت‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره در اﻳﻦ راه ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻮر و روﺷﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻲ و‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮر ﻫﻤﺎن ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ص و ﻣﻜﺘﺐ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ – ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ وﺗﻌﺎﻟﻲ – ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﺎمﻫﺎي زﻳﺒﺎ و ﺻﻔﺎت واﻻﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ دلﻫﺎي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺆﻣﻨﺶ را ﺑﺮ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮارش ص و راه و‬
‫روش اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡ ﻣﺘﻔﻖ ﺳﺎزد‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﻓﺮاد ﭘﺎﻛﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ راه و روش او را‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪاده و از راه او ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﻮر ﺣﻖ و راهﻫﺎي ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﻤﺔ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻤﺎن دﻋﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺮورﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ص در دﻋﺎي ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪@áÛč bflÇ@ ‰ž þ‬‬
‫‪ aëfl @ p‬‬
‫‪č aflìàfl ‬‬
‫‪Ş Ûa@ Š‬‬
‫‪č bÏ@ Ý‬‬
‫‪fl îž Ïč aflŠ‬‬
‫‪ž gëfl @ Ý‬‬
‫‪fl îöčbØîßč ëfl @ Ý‬‬
‫‪fl îöflaŠžju‬‬
‫‪č @l‬‬
‫‪ğ ‰fl @ ᪠ŽèÜÛaD‬‬
‫‪@bflß@ óÛg@ bflã†č çž a@ æfl ìÐÜč nfl±‬‬
‫‪ @ éč îž Ïč @ ažìŽãb× @ bflàîž Ïč @ Ú‬‬
‫‪ …č bfljÇč @ å‬‬
‫‪fl îž ifl@ ᎠØ z‬‬
‫‪ž mfl@ o‬‬
‫’‪fl ãž c@ ñč …fl bflè‬‬
‫‪Ş Ûaflë@ k‬‬
‫‪č îž Ìfl Û a‬‬
‫‪@ @NCáîž Ôč nfl‬‬
‫‪ž ŽàÛ a@đÂaŠč•@óÛg@Žõbfl’mfl@žåßfl @ð†č èž mfl@Ù‬‬
‫§‪ ãŞg@Ùã臞 hič@ğÕ‬‬
‫‪ a@flåßč @čéîž Ïč @flÑÜč nŽ‬‬
‫‪ž a‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪا اي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ و ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ و اﺳﺮاﻓﻴﻞ‪ ،‬اي آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه آﺳﻤﺎنﻫﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬ايداﻧﻨﺪه ﻧﻬﺎن و آﺷﻜﺎر ﺗﻮ در ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺖ در آﻧﭽﻪ درﺑﺎره آن دﭼﺎر‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت و داوري ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ .‬در آﻧﭽﻪ درﺑﺎره آن اﺧﺘﻼف ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ اراده ﺧﻮد ﻣﺎ را ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺗﻮ ﻫﺮﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻲ«‪.‬‬
 ‫‪٢٨٥‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ .1‬ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬أﺑﻮ ﻣﻨﻈﻮر اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻣﺮﺗﻀﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻘﺪس‬
‫)‪،1413‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .3‬اﻻﺧﺘﺼﺎص‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻌﻤﺎن ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻨﮕﺮه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﺦ‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﻗﻢ )‪ 1413‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .4‬ارﺷﺎد اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ أﺑﻲ اﻟﺤﺴﻦ اﻟﺪﻳﻠﻤﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﺮﻳﻒ رﺿﻲ‪،‬‬
‫)‪1412‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .5‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺐ اﻹﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ 1390) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .6‬أﻋﻼم اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺴﻦ اﻟﺪﻳﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ آل اﻟﺒﻴﺖ ‡‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1408‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .7‬إﻋﻼم اﻟﻮري‪ ،‬اﻣﻴﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ اﻟﻄﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺐ اﻹﺳﻼﻣﻴﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ .8‬إﻗﺒﺎل اﻷﻋﻤﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﻃﺎوس‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺐ اﻷﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫)‪1367‬ﻫ(‪.‬‬
‫‪ .9‬أﻣﺎﻟﻲ اﻟﺼﺪوق‪ ،‬أﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ )ﺻﺪوق(‪،‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ 1362) ،‬ﻫ(‪.‬‬
‫‪ .10‬اﻣﺎﻟﻲ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔﻪ أﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫داراﻟﺜﻘﺎﻓﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1414) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .11‬أﻣﺎﻟﻲ اﻟﻤﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﻨﮕﺮه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1413‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .12‬اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺟﺰاﺋﺮي‪ ،‬ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻷﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﻟﻠﻤﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ 1404) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٨٦‬‬

‫‪ .13‬أواﺋﻞ اﻟﻤﻘﺎﻻت‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻌﻤﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﻨﮕﺮه‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1413) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .14‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻟﻮﻓﺎء‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﻟﺒﻨﺎن‪،‬‬
‫)‪1404‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .15‬اﻟﺒﻠﺪ اﻷﻣﻴﻦ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ اﻟﻜﻔﻌﻤﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻨﮕﻲ‪.‬‬
‫‪ .16‬ﺗﺄوﻳﻞ اﻵﻳﺎت اﻟﻈﺎﻫﺮه‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺷﺮف اﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺘﺮآﺑﺎدي‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1409) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .17‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺐ اﻹﺳﻼﻣﻴﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ 1365) ،‬ﻫ‪.‬ش(‪.‬‬
‫‪ .18‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻷﻣﺜﻞ‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻌﺜﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ .19‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻫﺎﺷﻢ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﻌﺜﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ .20‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻴﺎن اﻟﺴﻌﺎده‪ ،‬ﺣﺎج ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻨﺎﺑﺬي‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ .21‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺗﺒﻴﺎن‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺣﻤﺪ‬
‫ﺣﺒﻴﺐ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪.‬‬
‫‪ .22‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫اﻟﻮﻓﺎء ﺑﻴﺮوت‪.‬‬
‫‪ .23‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺠﻮاﻣﻊ‪ ،‬اﻣﻴﻦ اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮ ﻋﻠﻲ ﻓﻀﻞ ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪،‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ .24‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺠﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰواري ﻧﺠﻔﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬داراﻟﺘﻌﺎرف‬
‫ﻟﻠﻤﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪.‬‬
 ‫‪٢٨٧‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫‪ .25‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺠﻮﻫﺮ اﻟﺜﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﻣﻜﺘﺒﻪ اﻻﻟﻔﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻮﻳﺖ‪.‬‬
‫‪ .26‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﺒﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬داراﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪.‬‬
‫‪ .27‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻲ ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ )ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ(‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪،‬‬
‫داراﻟﻤﺮﺗﻀﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ‪.‬‬
‫‪ .28‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻨﻀﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﻋﻴﺎش‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻟﻤﻜﺘﺒﻪ‬
‫اﻟﻌﻠﻤﻴﻪ اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ‪.‬‬
‫‪ .29‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ داراﻟﻜﺘﺎب‪.‬‬
‫‪ .30‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻜﺎﺷﻒ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬داراﻟﻌﻠﻢ ﻟﻠﻤﻼﻳﻴﻦ‬
‫‪ .31‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﺰ اﻟﺪﻗﺎﺋﻖ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻗﻤﻲ ﻣﺸﻬﺪي‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ .32‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎن‪ ،‬اﻣﻴﻦ اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮ ﻋﻠﻲ ﻓﻀﻞ ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﺣﻴﺎء‬
‫اﻟﺘﺮاث اﻟﻌﺮﺑﻲ‪ 1379) ،‬ﻫ‪ .‬ق(‬
‫‪ .33‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺎﺻﺮي‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‬
‫‪ .34‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻲ ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ آﻳﺖ اﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﺮﻋﺸﻲ ﻧﺠﻔﻲ‬
‫‪ .35‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻘﺘﻴﻨﺎت اﻟﺪرر‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺣﺎﺋﺮي ﺗﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺐ‬
‫اﻹﺳﻼﻣﻴﻪ‬
‫‪ .36‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻦ ﻫﺪي اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻣﺪرﺳﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬داراﻟﻬﺪي‬
‫‪ .37‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻨﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺮﻣﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬اﻟﻤﻄﺒﻌﻪ اﻟﻌﻠﻤﻴﻪ‪ 1402) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .38‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻦ وﺣﻲ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﻀﻞ اﷲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪،‬‬
‫ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﺰﻫﺮا‪.‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٨٨‬‬

‫‪ .39‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪،‬‬

‫داراﻟﻜﺘﺐ اﻹﺳﻼﻣﻴﻪ‪.‬‬
‫‪ .40‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻤﻌﻪ اﻟﺤﻮﻳﺰي‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫اﻟﻤﻄﺒﻌﻪ اﻟﻌﻠﻤﻴﻪ‪.‬‬
‫‪ .41‬اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬اﻟﺼﺪوق‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1398) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .42‬ﺛﻮاب اﻻﻋﻤﺎل‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﺮﻳﻒ‬
‫رﺿﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1346) ،‬ﻫ‪.‬ش(‪.‬‬
‫‪ .43‬اﻟﺨﺮاﺋﺞ و اﻟﺠﺮاﺋﺢ‪ ،‬ﻗﻄﺐاﻟﺪﻳﻦ اﻟﺮاوﻧﺪي‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻣﺎم ﻣﻬﺪي )ﻋﺞ(‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1409‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .44‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ )ﺻﺪوق(‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1403) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .45‬دﻋﺎﺋﻢ اﻹﺳﻼم‪ ،‬ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ اﻟﺘﻴﻤﻲ اﻟﻤﻐﺮﺑﻲ‪ ،‬داراﻟﻤﻌﺎرف‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪،‬‬
‫)‪1385‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .46‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﻜﺎر‬
‫ﻣﺸﻬﺪ‪ 1348) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .47‬روﺿﻪ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﻓﺘﺎل ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات رﺿﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬
‫‪ .48‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ آﻳﺖ اﷲ‬
‫ﻣﺮﻋﺸﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1404) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .49‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ اﻟﻲ ﻣﺴﺘﺤﻘﻲ اﻟﺘﻘﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻴﺦ زﻳﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ‬
‫اﻟﻨﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺣﻴﺪرﻳﻪ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ 1348) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .50‬ﻋﺪه اﻟﺪاﻋﻲ‪ ،‬اﺑﻦ ﻓﻬﺪ ﺣﻠﻲ‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺎب اﻹﺳﻼﻣﻲ‪ 1407) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .51‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ )ﺻﺪوق(‪،‬‬
 ‫‪٢٨٩‬‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‡‬

‫اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ داوري‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬

‫‪ .52‬اﻟﻌﻤﺪه‪ ،‬اﺑﻦ ﺑﻄﺮﻳﻖ ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺣﻠﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1407‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .53‬ﻋﻮاﻟﻲ اﻟﻶﻟﻲ‪ ،‬ﻻﺑﻦ اﺑﻲ ﺟﻤﻬﻮر اﻻﺣﺴﺎﺋﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻴﺪ اﻟﺸﻬﺪاء ؛‪،‬‬
‫ﻗﻢ‪1405) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .54‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ؛‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ )ﺻﺪوق(‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫ﺟﻬﺎن‪ 1378) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .55‬ﻓﻼح اﻟﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﻃﺎوس‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬
‫‪ .56‬ﻗﺼﺺ اﻷﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺟﺰاﺋﺮي‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ آﻳﺖ اﷲ‬
‫ﻣﺮﻋﺸﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1404) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .57‬ﻗﺼﺺ اﻷﻧﺒﻴﺎء‪ ،‬ﻗﻄﺐ اﻟﺪﻳﻦ راوﻧﺪي‪ ،‬ﭼﺎپ ﺑﻨﻴﺎد ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﺳﺘﺎن‬
‫ﻗﺪس رﺿﻮي‪ 1409) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .58‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﻪ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﻪ اﻷﺋﻤﻪ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ أرﺑﻠﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷﻢ ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ 1381) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .59‬ﻛﻨﺰ اﻟﻔﻮاﺋﺪ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ ﻛﺮاﺟﻜﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داراﻟﺬﺧﺎﺋﺮ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1410) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .60‬اﻟﻤﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ اﻻﻫﻮازي‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺪرﺳﻪ اﻣﺎم ﻣﻬﺪي )ﻋﺞ(‪،‬‬
‫ﻗﻢ‪1404) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .61‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ورام‪ ،‬ورام ﺑﻦ اﺑﻲ ﻓﺮاس‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻜﺘﺒﻪ اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬
‫‪ .62‬اﻟﻤﺤﺎﺳﻦ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﺮﻗﻲ‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺐ اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1371‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .63‬ﻣﺘﻄﺮﻓﺎت اﻟﺴﺮاﺋﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ادرﻳﺲ ﺣﻠﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
 ‫ﻋﻘﻴﺪﺓ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﺒﻴﺖ ‡‬ ‫‪٢٩٠‬‬

‫)‪1411‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .64‬ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻟﻤﻌﺎﺟﺰ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺔ اﻟﻤﻌﺎرف اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫ﭼﺎپ اول‪.‬‬
‫‪ .65‬ﻣﺴﻜﻦ اﻟﻔﻮاد‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺛﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻧﺼﺮﺗﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬
‫‪ .66‬ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻮري ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺔ آل اﻟﺒﻴﺖ ‡ ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1408‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .67‬ﻣﺼﺒﺎح اﻟﻜﻔﻌﻤﻲ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ اﻟﻜﻔﻌﻤﻲ اﻧﺘﺸﺎرات رﺿﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪،‬‬
‫)‪1405‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .68‬اﻟﻤﻘﻨﻌﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﻨﮕﺮه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻢ‪1413) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .69‬ﻣﻜﺎرم اﻻﺧﻼص‪ ،‬رﺿﻲ اﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻓﻀﻞ ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﺮﻳﻒ‬
‫رﺿﻲ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1412) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .70‬ﻣﻨﺎﻗﺐ آل اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ‡ اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‬
‫ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺔ اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻼﻣﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ 1379) ،‬ﻫ‪.‬ق(‪.‬‬
‫‪ .71‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻛﻼم اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ؛‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺮﻳﻒ رﺿﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داراﻟﻬﺠﺮه‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬
‫‪ .72‬اﻟﻨﻮادر‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻓﻀﻞ اﷲ راوﻧﺪي‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ دار اﻟﻜﺘﺎب‪ ،‬ﻗﻢ‪.‬‬