You are on page 1of 41

Fungsi

Setelah menyaksikan tayangan ini anda dapat

Menentukan:
fungsi komposisi salah satu fungsi jika fungsi komposisi dan fungsi yang lain diketahui
2

Fungsi
Suatu relasi dari A ke B yang memasangkan setiap anggota A ke tepat satu anggota B disebut fungsi atau pemetaan dari A ke B
3

Notasi Fungsi
Suatu fungsi atau pemetaan umumnya dinotasikan dengan huruf kecil. Misal, f adalah fungsi dari A ke B ditulis f: A B A disebut domain B disebut kodomain
4

Range atau Daerah Hasil


> Jika f memetakan x A ke y B dikatakan y adalah peta dari x ditulis f: x y atau y = f(x). Himpunan y B yang merupakan peta dari x A disebut range atau daerah hasil
5

contoh 1
Perhatikan gambar pemetaan f f:AB 1 a domain adalah 2 b
c d A

3
4

A = {a, b, c, d}
kodomain adalah

5 B

B = {1, 2, 3, 4, 5}
6

Perhatikan gambar pemetaan f:AB


a b c d A

1 2

f(a) = 1, f(b) = 2

3
4

f(c) = 3, f(d) = 4
range adalah

5 B

R = {1, 2, 3, 4}
7

contoh 2
Misal f: R R dengan f(x) = 1 - x2 Tentukan domain dari fungsi f.

Jawab
Supaya f: RR dengan f(x)=1-x2 maka haruslah 1 x2 0. 1 x2 0 x2 1 0 atau (x - 1)(x + 1) 0 atau -1 x 1. Jadi, domain fungsi tersebut adalah -1 x 1.
9

contoh 3
Misal f: R R dengan f(x 1) = x2 + 5x Tentukan : a. f(x)

b. f(-3)
10

Jawab
a.Misal y = x 1 maka x = y + 1 karena f(x 1) = x2 + 5x maka f(y) = (y + 1)2 + 5(y + 1) f(y) = y2 + 2y + 1 + 5y + 5 f(y) = y2 + 7y + 6
11

f(y) = y2 + 7y + 6

a. f(x) = x2 + 7x + 6
b. f(-3) = (-3)2 + 7(-3) + 6 = 9 21 + 6 = -6
12

Komposisi Fungsi
Penggabungan operasi dua fungsi secara berurutan akan menghasilkan sebuah fungsi baru. Penggabungan tersebut disebut komposisi fungsi dan hasilnya disebut fungsi komposisi.
13

B f

C g

x A dipetakan oleh f ke y B ditulis f : x y atau y = f(x) y B dipetakan oleh g ke z C ditulis g : y z atau z = g(y) atau z = g(f(x))
14

B f

C g

y
gof

maka fungsi yang memetakan x A ke z C adalah komposisi fungsi f dan g ditulis (g o f)(x) = g(f(x))
15

contoh 1
f : A B dan g: B C didefinisikan seperti pada gambar
A a b B

1 2 3

C p q

Tentukan (g o f)(a) dan (g o f)(b)


16

Jawab:
(g o f)(a) = ?
A a b B f
1 2 3

C p

f(a) = 1 dan g(1) = q

Jadi (g o f)(a) = g(f(a)) = g(1) q


17

(g o f)(b) = ?
A a

B
f
1 2 3

C p
q

f(b) = 3 dan g(3) = p

Jadi (g o f) = g(f(b)) = g(3) = p


18

contoh 2
Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)).

Jika f(x) = 2x + p dan


g(x) = 3x + 120

maka nilai p = .
19

Jawab:
f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120 g(f(x)) = f(g(x))

g(2x+ p) = f(3x + 120)

3(2x + p) + 120 = 2(3x + 120) + p 6x + 3p + 120 = 6x + 360 + p 3p p = 360 120 2p = 240 p = 120
20

Sifat Komposisi Fungsi


1.Tidak komutatif: foggof 2. Bersifat assosiatif: f o (g o h) = (f o g) o h = f o g o h 3. Memiliki fungsi identitas: I(x) = x foI=Iof=f
21

contoh 1
f : R R dan g : R R
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5

Tentukan: a. (g o f)(x)
b. (f o g)(x)

22

Jawab:
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5 a. (g o f)(x) = g[f(x)] = g(3x 1) = 2(3x 1)2 + 5 = 2(9x2 6x + 1) + 5 = 18x2 12x + 2 + 5

= 18x2 12x + 7
23

f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5 b. (f o g)(x) = f[g(x)] = f(2x2 + 5) = 3(2x2 + 5) 1 = 6x2 + 15 1 (f o g)(x) = 6x2 + 14
(g o f)(x) = 18x2 12x + 7 (g o f)(x) (f o g )(x) tidak bersifat komutatif
24

contoh 2
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan
h(x) = 1/x

Tentukan: a. (f o g) o h
b. f o (g o h)

25

Jawab:
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan h(x) = 1/x ((f o g) o h)(x) = (f o g)(h(x)) (f o g)(x) = (x2 1) 1 = x2 2 (f o g(h(x))) = (f o g)(1/x) = (1/x)2 2
26

f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan h(x) = 1/x (f o (g o h))(x) = (f(g oh)(x)) (g o h)(x)= g(1/x) = (1/x)2 1 = 1/x2 - 1 f(g o h)(x)= f(1/x2 1) = (1/x2 1) 1 =(1/x)2 2
27

contoh 3
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1
Tentukan:

a.(f o I)(x) dan (g o I)


b.(I o f) dan (I o g)

28

Jawab:
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1 (f o I)(x) = x2 (g o I)(x) = x + 1 (I o f)(x) = x2 (I o g)(x) = x + 1 (I o f)(x) = (f o I) = f
29

Menentukan Suatu Fungsi Jika Fungsi Komposisi dan Fungsi Yang Lain Diketahui

30

Contoh 1
Diketahui f(x) = 3x 1

dan (f o g)(x) = x2 + 5 Tentukan g(x).

31

Jawab
f(x) = 3x 1dan (f o g)(x) = x2 + 5 fg(x)] = x2 + 5 3.g(x) 1 = x2 + 5 3.g(x) = x2 + 5 + 1 = x2 + 6 Jadi g(x) = (x2 + 6)

32

contoh 2
Diketahui g(x) = x + 9 dan

(f o g)(x) = x2 6
maka f(x) = .

33

Jawab:
g(x) = x + 9 (f o g)(x) = f(g(x)) = x2 6 f(x + 9) = x2 6 Misal: x + 9 = y x = y 9 f(y) = (y 9)2 6

34

f(y) = (y 9)2 6 = (y2 18y + 81) 6 = y2 6y + 27 6 Jadi f(x) = x2 6x + 21

35

contoh 3
Diketahui f(x) = x 3 dan

(g of)(x) = x2 + 6x + 9
maka g(x 1) = .

36

f(x) = x 3; (g o f)(x) = g (f(x)) = x2 + 6x + 9 g(x 3) = x2 + 6x + 9 Misal: x 3 = y x = y + 3 g(y) = (y + 3)2 + 6(y + 3) + 9 = y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9


37

Jawab:

g(y) = y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9

= y2 + 12y + 36
g(x 1) = (x 1)2 + 12(x 1) + 36

= x2 2x + 1 + 12x 12 + 36
= x2 + 10x + 25

Jadi g(x 1) = x2 + 10x + 25


38

Contoh 4
Diketahui f(x) = 2x + 1

dan (f o g)(x + 1)= -2x2 4x + 1 Nilai g(-2) =.

39

Jawaban:
f(g(x + 1))= -2x2 4x + 1 f(x) = 2x + 1 f(g(x))= 2g(x) + 1 f(g(x + 1)) = 2g (x + 1) + 1 2g(x + 1) + 1 = -2x2 4x 1 2g(x + 1) = -2x2 4x 2 g(x + 1) = -x2 2x 1
40

g(x + 1) = -x2 2x 1

g(x) = -(x 1)2 2(x 1) 1 g(2) = -(2 1)2 2(2 1) 1 = -1 2 1 = -4 Jadi g(2) = - 4

41

You might also like