Dysocjacja elektrolityczna - to proces rozpadu cząsteczek związków chemicznych na jony

pod wpływem rozpuszczalnika. Do dysocjacji są zdolne związki, w których występują

wiązania jonowe lub bardzo silnie spolaryzowane kowalencyjne. Zdysocjowany roztwór
związku chemicznego nazywa się elektrolitem.

Elektroliza - proces rozkładu związków chemicznych i separacji produktów tego rozkładu

pod wpływem przepuszczania przez nie prądu elektrycznego, co wywołuje wędrówkę jonów
do pary nie reagujących z układem elektrod.
Kataliza - jest to zjawisko przyspieszenia reakcji chemicznej pod wpływem katalizatora.
Prawo Hessa - Ciepło reakcji chemicznej przebiegajacej w stałej objetości lub pod stałym
ciśnieniem nie zależy od tego jaką drogą przebiega reakcja, a jedynie od stanu początkowego
i końcowego
• Prawo Hessa jest konsekwencją prawa zachowania energii w reakcjach chemicznych.
• Prawo Hessa pozwala w pośredni sposób wyznaczyć wielkości termodynamiczne,
których nie da się zmierzyć doświadczalnie, np. ciepła tworzenia węglowodorów, na
podstawie łatwych do zmierzenia ciepeł spalania.
Amfoteryczność -to zdolność związku chemicznego do reakcji z kwasami i zarazem
zasadami. Inaczej, jest to zdolność związków chemicznych do bycia w jednych reakcjach
kwasami a w innych zasadami. Związki wykazujące amfoteryczność nazywa się czasami
amfolitami.
Adsorpcja — to proces wiązania się cząsteczek, atomów lub jonów na powierzchni lub
granicy faz fizycznych, powodujący lokalne zmiany stężenia. Adsorpcji nie należy mylić z
absorpcją, która jest procesem wnikania do wnętrza fazy. Adsporpcję, absorpcję i wymianę
jonową przyjęło się wspólnie nazywać procesami sorpcji.
Korozja chemiczna jest to korozja spowodowana działaniem substancji chemicznych w
obecności wilgoci, pod warunkiem, że reakcjom chemicznym nie towarzyszy przepływ prądu,
np. reakcja metalu z gazem.
Produkt korozji żelaza i jego stopów to rdza. Sama rdza nie jest ściśle określoną substancją,
lecz mieszaniną różnorakich związków żelaza, tlenu i wodoru.
Polimeryzacja to reakcja, w wyniku której związek chemiczny o małej masie cząsteczkowej
zwany monomerem lub mieszanina kilku takich związków reagują same z sobą, aż do
wyczerpania wolnych grup funkcyjnych, w wyniku czego powstają cząsteczki o wielokrotnie
większej masie cząsteczkowej od substratów, tworząc polimer.
Absorpcja - zjawisko oraz proces pochłaniania substancji gazowej w całą objętość substancji
ciekłej lub stałej, lub też substancji ciekłej w całą objętość substancji stałej.
Druga zasada termodynamiki stwierdza, że w układzie zamkniętym istnieje addytywna
funkcja stanu, zwana entropią S, która jest rosnącą funkcją energii wewnętrznej oraz której
zmiana ΔS w procesie adiabatycznym spełnia nierówność , przy czym równość zachodzi
wtedy i tylko wtedy, gdy proces jest odwracalny.
W uproszczeniu można to wyrazić też tak:
"W układzie termodynamicznie izolowanym w dowolnym procesie entropia nigdy nie
maleje"
Hydroliza - reakcja chemiczna polegająca na rozpadzie cząsteczek związku chemicznego na
dwa lub więcej mniejszych fragmentów pod wpływem kontaktu z wodą lub parą wodną. W
przypadku soli jonowych przez hydrolizę rozumie się zbiór wtórnych reakcji jonów
powstałych w wyniku solwolizy tej soli, które niekiedy prowadzą do zmiany pH środowiska.
ESTER + WODA → KWAS + ALKOHOL
Reguła Hunda - reguła mówiąca, że w atomie, w celu uzyskania najbardziej korzystnego
energetycznie zapełnienia orbitali atomowych, powinno być jak najwięcej elektronów
niesparowanych. Elektrony ulegają sparowaniu po pojedynczym zapełnieniu wszystkich form
przestrzennych danych orbitali danej powłoki elektronowej.
Elektroujemność to miara tendencji do przyciągania elektronów przez atomy danego
pierwiastka, gdy tworzy on związek chemiczny z atomami innego pierwiastka. Bardziej
elektroujemny pierwiastek "ściąga" do siebie elektrony tworzące wiązanie z atomem mniej
elektroujemnym, co prowadzi do polaryzacji wiązania.
Wiązanie koordynacyjne to rodzaj kowalencyjnego wiązania chemicznego. Istotą tego
wiązania jest uwspólnienie pary elektronowej między dwoma atomami, przy czym oba te
elektrony formalnie pochodzą od jednego atomu.
Nazwą Teoria Arrheniusa określa się dwa postulaty z zakresu chemii:
Popularna nazwa postulatu Arrheniusa, że niektóre związki chemiczne posiadają zdolność do
rozkładania się na jony - czyli ulegają dysocjacji elektrolitycznej.
Jedna z teorii kwasów i zasad, postulująca, że kwasem jest związek który dysocjuje się z
wytworzeniem jonu wodorkowego (H+) a zasadą związek, który dysocjuje z wytworzeniem
jonu hydroksylowego (OH-). Paradoksem tej teorii jest to, że woda, jest w jej myśl
jednocześnie kwasem i zasad
Brönsteda teoria kwasów i zasad, teoria sformułowana w 1923 w myśl, której kwasem jest
substancja mogąca oddawać protony, natomiast zasadą - substancja, która ma zdolność
przyłączania protonów.
Kwas oddając proton, przechodzi w sprzężoną z nim zasadę. Reakcja przeniesienia protonu
wymaga obecności w układzie dwóch par sprzężonych kwasów i zasad, jedną z nich może
stanowić kwasowa i zasadowa forma rozpuszczalnika protolitycznego.
Właściwości rozpuszczalnika wpływają na moc rozpuszczonego kwasu lub zasady. Teoria ta
upraszcza i ujednolica opis wszelkich reakcji związanych z przeniesieniem protonu.

Prawo okresowości Mendelejewa

_____Mendelejew twierdził, że własności chemiczne i fizyczne pierwiastków zmieniają się w
sposób ciągły, ale powtarzają się okresowo, jeśli ułoży się je według wzrastajścego ciężaru
atomowego. Za podstawę porównania pierwiastków przyjął podobieństwo wartościowości w
stosunku do tlenu i do wodoru. Pierwiastki ułożone w porządku wzrastającego ciężaru
atomowego przejawiają wzrost wartościowości względem tlenu od 1do 7. Zmiana
wartościowości pierwiastków względem wodoru jest inna, początkowo wzrasta od 1 do 4, a
potem zmniejsza się do jedności. Symbol wzgl.
Tlenu wzgl.
Wodoru
Li 1 1
Be 2 2
B 3 3
C 4 4
N 5 3
O - 2
F 7 1
Na 1 1
Mg 2 2
Al 3 3
Si 4 4
P 5 3
S 6 2
Cl 7 1

_____Uszeregowane na tej zasadzie pierwiastki wykazały powtarzające się podobieństwo

chemiczne najpierw co 7, a następnie co 17 pierwiastków. Szereg pierwiastków pomiędzy
dwoma jednowartościowymi metalami o zbliżonych własnościach chemicznych i fizycznych
nazwał Mendelejew okresem.
_____Okres krótki zawierał 7 pierwiastków,okres długi - 17. Po odkryciu gazów szlachetnych
i wstawieniu ich do tablicy powtarzanie własności okresowości zjawiło się co 8 lub co 18
pierwiastków.
Budowa układu okresowego pierwiastków
_____Pierwiastki o podobnych własnościach znalazły się w tablicy Mendelejewa w
kolumnach pionowych, zwanych grupami.Grupy te oznaczono kolejnymi liczbami od I do
VIII. Poziome szeregi pierwiastków zwane są okresami.
_____W obrębie danej grupy najwyższa wartościowość pierwiastków względem tlenu
odpowiada numerowi grupy. A więc w grupie I znajdują się pierwiastki jednowartościowe, do
grupy II należą pierwiastki dwuwartościowe itd. Istnieją również wyjątki. Tlen należący do
grupy VI jest najwyżej dwuwartościowy, a fluor i brom z grupy VII nie tworzą związków, w
których byłyby siedmiowartościowe. Również w grupie VIII pierwiastki wyjątkowo osiągają
najwyższą wartościowość 8. Wodorotlenki pierwiastków jednej grupy mają ten sam wzór.
Pierwiastki w grupie VII (F, Cl, Br, J) tworzą z wodorem związki o wzorach HF, HCl, HBr i
HJ o zbliżonych własnościach chemicznych i fizycznych.
_____Okresowość własności występuje w początkowych dwóch okresach co 8 pierwiastków,
w dalszych - co 18, a nawet co 32 pierwiastki. Dlatego konieczne było umieszczenie w każdej
grupie pionowej dodatkowych pierwiastków, aby dostosować układ pierwiastków do
istniejącej okresowości ich własności: w grupach I do VII po jednym, wgrupie VIII nawet
trzech pierwiastków. Pierwiastki dodane do okresów tworzą grupy dodatkowe. W ten sposób
powstały rodziny główne i rodziny dodatkowe (poboczne), zwane również podgrupami
głównymi i podgrupami dodatkowymi (pobocznymi). Rodzinę główną tworzą pierwiastki
okresów krótkich i podobne do nich pierwiastki okresów długich. Rodziny dodatkowe
zaczynają się w okresach długich. Istnieje więc osiem rodzin głównych: Grupa Rodzina
główna
I pierwiastki alkaliczne
II pierwiastki ziem alkalicznych
III pierwiastki ziem (ziemiste)
IV węglowce
V azotowce
VI siarkowce
VII chlorowce
VIII helowce

Nazwy pierwszych trzech rodzin głównych pochodzą z czasów, kiedy pierwiastkinależące do

tych rodzin nie były znane w postaci niezwiązanej. Tlenki pierwiastków zaliczonych do
pierwszej rodziny tworzą dobrze rozpuszczalne wodorotlenki - alkalia. Tlenki pierwiastków
drugiej rodziny tworzą alkalia, ale słabo rozpuszczalne w wodzie. Nierozpuszczalne osady
nazywano w XVIII i XIX w. ziemiami i stąd pochodzi nazwa: pierwiastki ziem alkalicznych.
Tlenki pierwiastków trzeciej rodziny nie dają alkaliów, gdyż są nierozpuszczalne w wodzie,
nazwano je więc pierwiastkami ziem lub pierwiastkami ziemistymi. Nazwy pozostałych
rodzin głównych pochodzą od najbardziej charakterystycznego przedstawiciela. Nie zawsze
jest to pierwszy pierwiastek danej grupy.
_____Rodziny poboczne otrzymały od nazwy pierwiastka o najmniejszym ciężarze
atomowym w rodzinie. Grupa Rodzina główna

I miedziowce
II cynkowce
III skandowce
IV tytanowce
V wanadowce
VI chromowce
VII manganowce
VIII pion
żelaza pion
kobaltu pion
niklu

W układzie okresowym Mendelejewa znajdująsię trzy miejsca szczególne. W

okresach 4, 5 i 6 następujące po sobie pierwiastkiFe, Co, Ni (okres 4),Ru, Rh, Pd (okres 5) i
Os, Ir, Pt (okres 6) wykazują duże podobieństwa między sobą - każda trójka wewnątrz
własnego okresu. Większe podobieństwo istnieje jednak w kierunku pionowym
(elektrowartościowość, typ budowy atomu).Wgrupie III w dodatkowej rodzinie skandowców
znajduje się 18 pierwiastków, w których 15 umieszczono w okresie 6 i nazwano
lantanowcami lub rodziną ziem rzadkich. Własności chemiczne lantanowców są bardzo
zbliżone do siebie i każdy z nich powinien tworzyć oddzielny okres w grupie III. Po zbadaniu
budowy atomu tych pierwiastków okazało się to zbędne i pozostawiono je w tym samym
okresie szóstym, grupując je w rodzinę lantanowców.
Trzecim specjalnym miejscem jest ostatni nie zakończony okres siódmy. W grupie II
rozpoczyna się analogiczna do rodziny lantanowców rodzinaaktynowców.
Zmiany własności pierwiastków w grupach i okresach
Kolejność ułożenia pierwiastków w okresach i podział na grupy jest obrazem
stopniowania własności chemicznych i fizycznych w kierunku poziomym i pionowym siatki
tablicy układu okresowego.
W grupie IX umieszczone są gazy szlachetne, czasem grupę tę nazywa się grupą
zerową. W poszczególnych grupach występują więc pierwiastki, których najwyższa
wartościowość dodatnia lub ujemna określa ich przynależność do danej grupy. Warto
podkreślić, że począwszy od grupy IV suma liczbowych wartościowości dodatniej i ujemnej
równa się 8.
Najwyższa wartościowość jest charakterystyczna dla całej grupy: w każdym okresie
zmienia się ona okresowo od 1 do 8. Wyjątek stanowi okres pierwszy składający się tylko z
dwu pierwiastków: wodoru i helu.Wodór jest i może być tylko jednowartościowy, hel jest
gazem szlachetnym zerowartościowym.
Stopniowanie własności pierwiastków przejawia się także we własnościach ich
związków. Na przykład własności kwasowe pierwiastków wzrastają od lewej strony ku
prawej, własności zasadowe - w kierunku przeciwnym.
W poszczególnych grupach, licząc w kierunku pionowym ku dołowi, maleje moc
kwasów tlenowych, ale wzrasta moc zasad. Rozważając tylko rodziny główne i nie biorąc pod
uwagę helowców, stwierdzamy, że w górnym, prawym rogu tablicy Mendelejewa znajdują się
pierwiastki o najsilniej zaznaczonym charakterze kwasotwórczym - a w dolnym, lewym rogu
- pierwiastki tworzące najsilniejsze zasady.
Prawidłowość stopniowania własności pojawia się także we własnościach fizychnych
pierwiastków oraz we własnościach chemicznych i fizycznych ich związków.
Pierwiastki rodzin dodatkowych zmieniają swe własności w podobny sposób jak
pierwiastki rodzin głównych. Różnice są jednak stosunkowo niewielkie oraz zdarzają się
pewne odchylenia.
_____Te wszystkie prawidłowości są dowodem, że układ okresowy odzwierciedla
rzeczywistą, naturalną klasyfikację pierwiastków. Nazywany jest on także układem
naturalnym.