GIỚI THIỆU CHUNG VỀ MÔN HỌC

CAD/CAM_CNC
T UONG NGU EN
Bộ môn CNCTM
Khoa Cơ Khí

1
 Thông tin về môn học

„ Tên môn học: CAD/CAM_CNC

„ Số đơn vị học trình: 3đvht
„ Thời gian lên lớp:
z Lý thuyết: 45 tiết
z Thực hành: 0
„ Nhiệm vụ của sinh viên:
z Dự lớp
z Thí nghiệm
z Bài tập lớn
z Kiểm tra điều kiện
z Thi cuối kỳ
„ Đánh giá sinh viên
z Thi cuối kỳ: 80%
z Kiểm tra: 10%
z Bài tập lớn: 0%
z Dự lớp: 10%
2
 Thông tin về môn học

„ Mục tiêu của môn học

z Hiểu rõ các kiến thức cơ bản và cần thiết về kỹ thuật gia công trên máy điều
khiển số
z Có khả năng lập trình NC cho một số dạng chi tiết cơ bản bằng ngôn ngữ
lập trình thông dụng

„ Giáo viên
z Ths. Phùng Xuân Lan
z Bộ môn Công nghệ chế tạo máy, Khoa Cơ khí, Trường ĐHBKHN
z Địa chỉ: Bộ môn CNCTM 212 C5
z Điện thoại: 0963662268
z Email: lanpx_hut@yahoo.com
„ Tài liệu do giáo viên cung cấp
z Phần mềm Denford (phay+ tiện)
z Slide của bài giảng (qua email hoặc tài liệu photo)
z Các tài liệu hỗ trợ giảng dạy khác (ebook hoặc video tài liệu)
3
 Lịch trình học

Tuần Nội dung

1 Giới thiệu chung về môn học, tổng quan về điều khiển số
2 Các đặc điểm đặc trưng của máy điều khiển số
3 Giới thiệu các máy công cụ điều khiển số (1)
4 Giới thiệu các máy công cụ điều khiển số (2)
5 Giới thiệu một số hệ thống trong máy điều khiển số
6 Lập trình gia công trên máy điều khiển số - ISO
7 Lập trình bằng phần mềm Denford - Các lệnh lập trình cơ bản (1) và ví dụ
8 Lập trình bằng phần mềm Denford - Các lệnh lập trình cơ bản (2) và ví dụ
9 Lập trình bằng phần mềm Denford - Các lệnh chu trình và ví dụ
10 Lập trình bằng phần mềm Denford - Các ví dụ điển hình
11 Kiểm tra điều kiện
12 Giới thiệu về công nghệ CAD/CAM-CNC
13 Giới thiệu các phần mềm gia công trên máy điều khiển số
Độ chính xác gia công trên máy điều khiển số, phạm vi ứng dụng của công nghệ
14
CAD/CAM_CNC
15 Ôn tập
Thi cuối kỳ
4
 Thông tin về môn học

„ Tài liệu tham khảo

5
 Thông tin về môn học

„ Tài liệu tham khảo

6
TỔNG QUAN VỀ ĐIỀU KHIỂN SỐ

TRUONG NGUYEN
Bộ môn CNCTM
Khoa Cơ Khí

1
 Nội dung của bài giảng

„ Bản chất của điều khiển số

„ Bước phát triển của điều khiển số
„ Tính năng và ứng dụng của điều khiển số so với điều khiển
thông thường
„ Các hệ thống điều khiển số

2
 Bản chất của điều khiển số

„ Điều khiển số
z “Điều khiển số (Numerical Control) là một quá trình tự động điều
khiển các hoạt động của máy trên cơ sở các dữ liệu số được mã hoá
đặc biệt tạo nên một chương trình làm việc của thiết bị hay hệ
thống”
z Máy hiểu theo nghĩa rộng bao gồm: các máy cắt kim loại, robot,
băng tải vận chuyển phôi liệu hoặc chi tiết gia công…
z Dữ liệu số được mã hoá bao gồm: các chữ số, số thập phân, các
chữ cái và một số các ký tự đặc biệt.
z Các chữ số và ký tự đó đại diện cho các đặc tính gia công như kích
thước của chi tiết, các dụng cụ được yêu cầu, dung dich trơn nguội,
tốc độ vòng quay trục chính, tốc độ chạy dao và được tổ hợp thành
câu lệnh

3
 Bản chất của điều khiển số

„ Điều khiển số
z Dữ liệu đầu vào bao gồm:
„ Các thông tin hình học: Là hệ thống thông tin điều khiển các chuyển
động tương đối giữa dao và chi tiết, liên quan trực tiếp đến quá trình tạo
hình bề mặt (thể hiện dịch chuyển dụng cụ)
„ Các thông tin công nghệ: Là hệ thống thông tin điều khiển các chức
năng vận hành của máy như đóng mở trục chính máy, đóng mở dung
dich trơn nguội, đóng mở hộp chạy dao, hộp trục chính của máy lựa
chọn chiều sâu cắt, tốc độ chạy dao, số vòng quay trục chính,
z Định dạng tín hiệu đầu vào chứa các thông tin điều khiển số để
điều khiển máy CNC nói chung là một chuỗi các xung điện.
„ Các xung được sắp xếp theo các mẫu khác nhau. Mỗi mẫu đại diện cho
một kí tự hay con số cụ thể nào đó. Và các mẫu xung khác nhau được
gọi là code.
„ Với mục đích điều khiển, chỉ 7 trong 8 xung được sử dụng cho việc biểu
diễn giá trị nhị phân Æ Tương đương với 127 code có thể được biểu
diễn. Con số này vượt quá số code yêu cầu cho điều khiển số là 52.
4
Bản chất của điều khiển số

5
Bản chất của điều khiển số

6
Bản chất của điều khiển số

7
Bản chất của điều khiển số

NC code tape

NC program tape

8
Bản chất của điều khiển số

9
 Bản chất của điều khiển số

„ Phương pháp truyền thông tin đầu vào

z Những thông tin cần thiết để gia công một chi tiết nào đó được tập
hợp một cách hệ thống thành chương trình gia công chi tiết và có
thể:
„ Thông qua các vật mang tin như băng đục lỗ, giấy đục lỗ
„ Được soạn thảo và lưu trữ trong vật mang tin (băng từ, đĩa từ hoặc đĩa
compact CD) và được đưa vào hệ điều khiển số qua cửa nạp tương
thích.
„ Được đưa vào hệ điều khiển số thông qua các nút bấm bằng tay trên
bảng điều khiển.
„ Được chuyển trực tiếp từ bộ nhớ của một máy tính điều hành chủ sang
hệ điều khiển số của từng trạm gia công (nguyên tắc vận hành DNC)

10
Bước phát triển của điều khiển số

11
 Bước phát triển của điều khiển số

„ 1808
z Joseph M. Jacquard đã dùng bìa tôn có đục lỗ để điều khiển các
máy dệt
„ 1938
z Claude E. Shannon (MIT) tính toán và chuyển giao nhanh dữ liệu ở
dạng nhị phân có vận dụng lý thuyết đại số và xác nhận công tắc
điện tử - nền tảng cơ sở của máy tính ngày nay.
„ 1952
z Viện MIT cho ra đời máy công cụ điều khiển số đầu tiên
(CINCINNATI HYDROTEL) gồm nhiều đèn điện tử với chức năng
nội suy đường thẳng đồng thời theo 3 trục và nhận dữ liệu thông
qua băng đục lỗ mã nhị phân.
„ 1958
z Ngôn ngữ lập trình biểu tượng hoá đầu tiên (APT) được giới thiệu
trong quan hệ liên kết với máy tính IBM 704.
12
 Bước phát triển của điều khiển số

„ 1959
z Triển lãm máy công cụ tại Paris, trình bày những máy NC đầu tiên
của Châu Âu
„ 1960
z Các hệ điều khiển NC trong kỹ thuật đèn bán dẫn đã thay thế các
hệ thống điều khiển cũ dùng đèn điện tử
„ 1965
z Giải pháp thay dụng cụ tự động đã nâng cao trình độ tự động hoá
khâu gia công
„ 1969
z Những giải pháp đầu tiên về điều khiển liên kết chung từ một máy
tính trung tâm DNC
„ 1970
z Giải pháp thay/bệ gá phôi tự động

13
 Bước phát triển của điều khiển số

„ 1972
z Những hệ điều khiển NC đầu tiên có lắp đặt máy tính nhỏ - hệ điều
khiển số dùng máy tính nhỏ CNC
„ 1976
z Hệ vi xử lý tạo ra một cuộc cách mạng trong kỹ thuật CNC
„ 1978
z Các hệ thống gia công linh hoạt (FMS) được tạo lập
„ 1979
z Những khớp nối liên hoàn CAD/CAM đầu tiên xuất hiện
„ 1986/1987
z Giải pháp tích hợp và tự động hoá sản xuất (CIM)
„ 1993
z Sự xuất hiện của các trung tâm gia công (MC)
„ 1994
z Khép kín chuỗi quá trình CAD/CAM-CNC 14
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển số NC (Numerical Control)

z Đặc tính của hệ điều khiển này là “chương trình hoá các mối liên hệ”
trong đó mỗi mảng linh kiện điện tử riêng lẻ được xác định một
nhiệm vụ nhất định, liên hệ giữa chúng phải thông qua những dây
nối hàn cứng trên các mạch logic điều khiển
z Chức năng điều khiển được xác định chủ yếu bởi phần cứng

15
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển số NC (Numerical Control)

Băng đục lỗ

Tính toán, kiểm tra, giải mã

Lưu giữ thông Lưu giữ lệnh

tin vị trí điều khiển máy
Điều khiển NC

Bộ so sánh trị số thực Bộ nội suy

và trị số cho trước

Bộ khuyếch đại các thông tin dịch chuyển

và điều khiển máy

Trị số
thực Bộ thích nghi

Lệnh điều khiển máy Trị số cho trước

Máy NC
Hệ thống đo Hệ thống
dịch chuyển truyền động
16
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển số CNC (Computer Numerical Control)

z Điều khiển CNC là một hệ điều khiển có thể lập trình và ghi nhớ. Nó
bao hàm một máy tính cấu thành từ các bộ vi xử lý kèm theo các bộ
phận ngoại vi
z Các chương trình CNC và các hàm logic được lưu trên các vi mạch
máy tính đặc biệt (các thanh ghi bộ nhớ của máy tính) dưới dạng
các phần mềm thay vì được nối kết cứng (nối dây) do đó các
chương trình làm việc có thể thiết lập trước.

17
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển số CNC (Computer Numerical Control)

Đĩa mềm, CD Đưa dữ liệu vào từ bàn phím

Chương trình vào/ra

Chương trình giải mã
Chương trình điều hành bộ Chương
lưu giữ chương trình trình gia
công
Chương trình in NC Điều khiển CNC
Chương trình nội suy
Lưu giữ chương trình

Bộ khuyếch đại các thông tin

dịch chuyển và điều khiển máy
Trị số
thực
Bộ thích nghi

Máy NC

18
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển DNC (Direct Numerical Control)

z Hệ thống điều khiển trong đó nhiều máy CNC được nối với một
máy vi tính gia công trung tâm qua đường dẫn dữ liệu
z Mỗi máy công cụ CNC có hệ điều khiển CNC mà bộ tính toán của
nó có nhệm vụ chọn lọc và phân phối các thông tin, bộ tính toán
được coi là cấu nối giữa máy công cụ và máy tính trung tâm.
z Máy tính trung tâm có thể nhận những thông tin từ các bộ phận
điều khiển CNC để hiệu chỉnh chương trình hoặc có thể đọc những
dữ liệu từ máy công cụ
z Trong một số trường hợp máy tính đóng vai trò chỉ đạo trong việc
lựa chọn những chi tiết gia công theo thứ tự ưu tiên để phân chia
lượng gia công tới các máy khác nhau

19
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển DNC (Direct Numerical Control)

„ Ưu điểm của hệ thống

z Có một ngân hàng dữ liệu trung tâm cho biết các thông tin của chương trình
của chi tiết gia công và dụng cụ trên tất cả các máy công cụ
z Truyền dữ liệu nhanh, tin cậy, phát huy tốt hiệu quả của các máy NC
z Điều khiển và lập kế hoạch gia công dễ dàng
z Có khả năng ghép nối vào hệ thống gia công linh hoạt 20
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển thích nghi (Adaptive Control)

z Hệ thống điều khiển thích nghi là hệ thống điều khiển có tính đến
tác động bên ngoài của hệ thống công nghệ để điều chỉnh chu kỳ
gia công (quá trình gia công) nhằm loại bỏ ảnh hưởng của các yếu
tố đó tới độ chính xác gia công
z Hệ thống điều khiển thích nghi có thể ổn định được kích thước gia
công, công suất cắt, mômen cắt hay nhiệt độ cắt.

Schematic illustration of a reconfigurable modular machining center capable of

accommodating workpieces of different shapes and sizes and requiring different machining
operations on their various surfaces. Source: After Y. Koren.

21
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ điều khiển thích nghi (Adaptive Control)

z Ưu điểm của AC
„ Tối ưu hoá các quá trình gia công
„ Nâng cao được độ chính xác gia công
„ Giảm thiểu tác động của các yếu tố bên ngoài (rung động, nhiệt cắt, sự
không đồng đều của phôi liệu…)

In-process inspection of workpiece diameter in a turning operation. The system

automatically adjusts the radial position of the cutting tool in order to produce the
correct diameter.

22
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS (Flexible Manufacturing

System)
z Là hệ thống sản xuất có mức độ tự động hoá cao bao gồm các
máy CNC để gia công tự động, hệ thống cấp và tháo phôi, hệ
thống vận chuyển phôi tự động, các máy tính hệ thống cung cấp
chương trình điều khiển toàn bộ công việc
z FMS được ứng dụng để gia công các chi tiết có hình dáng khác
nhau nhưng trong cùng một họ sản phẩm theo thứ tự không lựa
chọn với giá thành hợp lý

23
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

24
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

A general view of a flexible manufacturing system in a plant showing several

machining centers and automated guided vehicles moving along the white line in
the aisle. Source: Courtesy of Cincinnati Miacron, Inc. 25
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

A schematic illustration of a flexible manufacturing system showing machining

centers, a measuring and inspection station. And automated guided vehicles.
Source: After J. T. Black. 26
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

Cơ cấu vệ tinh cấp, tháo phôi tự động

Ổ tích dụng cụ và cơ cấu thay dao tự động 27

 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

Các máy CNC một trục hoặc nhiều trục

Các robot làm nhiệm vụ vận chuyển

28
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

Three basic types of topology for a local area network (LAN). (a) The star topology is suitable
for situations that are not subject to frequent configuration changes. All messages pass through
a central station. Telephone systems in office buildings usually have this type of topology. (b)
In the ring topology, all individual user stations are connected in a continuous ring. The
message is forwarded from one station to the next until it reaches its assigned destination.
Although the wiring is relatively simple, the failure of one station shuts down the entire network.
(c) In the bus topology, all stations have independent access to the bus. This systems is
reliable and easier than the other two to service. Because its arrangement is similar to the
layout of the machines in the factory, its installation is relatively easy, and it can be rearranged
when the machines are rearranged.
29
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS

z Ưu điểm của hệ thống FMS
„ Nâng cao năng suất của máy nhờ gia công đồng thời bằng nhiều dao
„ Giảm thời gian phụ nhờ thay dao tự động và sử dụng cơ cấu vệ tinh
để gá phôi
„ Tự động hoá dòng di chuyển của phôi nhờ hệ thống vận chuyển điều
khiển bằng máy tính
„ Giảm chi phí hành chính nhờ điều điều sản xuất bằng máy tính
„ Tối ưu hoá quá trình công nghệ bằng ứng dụng hệ thống kế hoạch
khai thác tối ưu

30
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS - Fesco

31
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS - Fesco

32
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS - Fesco

33
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS - Fesco

34
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống sản xuất linh hoạt FMS - Fesco

35
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

z Là sự liên kết toàn bộ giữa CAD và CAM vào một quá trình giám
sát và điều khiển hoàn toàn bằng máy tính

36
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

Flexible Mass
Small batch
Manufacturing Customization

Customized NEW CHOICES

TRA
DIT
ION
AL Mass
PRODUCT FLEXIBILITY

Production

Continuous
CH Process
OIC
ES

Standardized
Small BATCH SIZE Unlimited

Relationship of Computer-Integrated Manufacturing

Technology to Traditional Technologies
37
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

38
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

Schematic illustration of a computer-integrated manufacturing system. Source:

After U. Rembold. 39
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

(a) Functional layout of

machine tools in a
traditional plant. Arrows
indicate the flow of
materials and parts in
various stages of
completion.
(b) Group-technology
(cellular) layout. Legend:
L – lathe, M = milling
machine, D = drilling
machine, G = grinding
machine, A = assembly.
Source: After M. P.
Groover.

40
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

z Group technology (Công nghệ nhóm)

Grouping parts according to their (a) geometric similarities and

(b) manufacturing attributes.
41
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

Classification and
coding system
according to Optiz
consisting of a form
code of 5 digits and
a supplementary
code of 4 digits.

42
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

Classification and
coding system
according to Optiz
consisting of a form
code of 5 digits and
a supplementary
code of 4 digits.

Typical multiClass code for a machined part. Source: Courtesy of

Organization for Industrial Research. 43
 Các hệ điều khiển số

„ Hệ thống tích hợp CIM (Computer Integrated Manufacturing)

z Ưu điểm của hệ thống
„ Tính linh hoạt của sản phẩm, của sản lượng và của vật liệu
„ Nâng cao năng suất và chất lượng gia công
„ Hoàn thiện giao diện giữa thiết kế và sản xuất
„ Giảm lao động trực tiếp và lao động gián tiếp
„ Thiết kế có năng suất và độ chính xác cao
„ Tiêu chuẩn hoá cao và sử dụng vật liệu hợp lý
„ Tiết kiệm thời gian và mặt bằng sản xuất
„ Loại trừ các công việc lặp lại không cần thiết
„ Giảm thời gian giám sát sản xuất và số cán bộ thực hiện công việc này

44
ĐẶC TRƯNG VỀ MÁY ĐIỀU
KHIỂN SỐ
TRUONG NGUYEN
Bộ môn CNCTM
Khoa Cơ Khí

1
 Nội dung của bài giảng

„ Đặc trưng của máy điều khiển số

„ Các trục toạ độ và các chiều chuyển động
„ Các điểm 0 và các điểm chuẩn
„ Các dạng điều khiển

2
 Đặc trưng của máy điều khiển số

„ Ưu điểm cơ bản của máy điều khiển số so với điều khiển thường
z So với máy công cụ điều khiển bằng tay, kết quả làm việc của M-
CNC không phụ thuộc vào tay nghề thuần thục của người điều
khiển. Người điều khiển máy chủ yếu đóng vai trò theo dõi kiểm tra
các chức năng hoạt động của máy
z So với các máy điều khiển tự động theo chương trình cứng (dùng
cam, cữ chặn, công tắc hành trình…), M-CNC có tính linh hoạt cao
trong công việc lập trình, đặc biệt khi có trợ giúp của máy tính, tiếc
kiệm thời gian chỉnh máy, đạt được tính kinh tế cao ngay cả với sản
xuất loạt nhỏ.
z Phương thức làm việc với hệ thống xử lý thông tin “điện tử-số hoá”
cho phép nối ghép với hệ thống xử lý số trong phạm vi toàn xí
nghiệp, tạo điều kiện mở rộng tự động hoá toàn bộ quá trình sản
xuất ứng dụng kỹ thuật quản lý hiện đại thông qua mạng liên thông
cụ bộ hay toàn cầu

3
 Đặc trưng của máy điều khiển số

„ Đặc trưng cơ bản của máy điều khiển số (NC, CNC)

z Tự động hoá cao
z Tốc độ dịch chuyển và tốc độ quay lớn (hơn 1000 vòng/phút)
z Độ chính xác cao (sai lệch kích thước <0,001mm)
z Năng suất gia công cao (gấp 3 lần máy thường)
z Tính linh hoạt cao (tính thích nghi nhanh với đối tượng gia công thay
đổi, thích hợp với sản xuất loạt nhỏ)
z Tập trung nguyên công cao (gia công nhiều bề mặt trên chi tiết
trong một lần gá phôi)
z Chuẩn bị công nghệ để gia công khác với máy thường là phải lập
trình NC để điều khiển máy theo ngôn ngữ mà hãng chế tạo máy đã
cài đặt cho hệ điều khiển NC, CNC
z Máy gia công CNC có giá trị kinh tế lớn (giá đắt)

4
CÁC TRỤC TOẠ ĐỘ VÀ CÁC CHIỀU
CHUYỂN ĐỘNG

5
 Các trục toạ độ và các chiều chuyển động

„ Hệ trục toạ độ
z Hệ thống các trục toạ độ xác định theo nguyên tắc bàn tay phải
„ Ngón tay cái là trục X, ngón tay trỏ là trục Y và ngón tay giữa là trục Z

www.truongalex.com

6
 Các trục toạ độ và các chiều chuyển động

„ Hệ trục toạ độ - Một số quy định chung - TC DIN 66217

z Trục Z:
„ Nếu máy có trục chính cố định, không xoay nghiêng được thì trục Z
nằm song song với trục chính hoặc chính là đường tâm trục đó
„ Nếu trục chính xoay nghiêng được và chỉ có một vị trí xoay nghiêng
song song với một trục toạ độ nào đó, thì chính trục toạ độ đó là trục
Z
„ Nếu trục chính xoay nghiêng được song song với nhiều trục toạ độ
khác nhau thì trục Z là trục vuông góc với bàn kẹp chi tiết chính của
máy
„ Nếu máy có nhiều trục chính công tác, ta sẽ chọn một trong số đó là
trục chính theo cách ưu tiên trục nào có đường tâm vuông góc với
bàn kẹp chi tiết
„ Nếu máy không có trục chính công tác (ví dụ máy bào…) thì trục Z
cũng là trục vuông góc với bàn kẹp chi tiết

7
 Các trục toạ độ và các chiều chuyển động

„ Hệ trục toạ độ - Một số quy định chung - TC DIN 66217

z Trục X là trục toạ độ nằm trên mặt định vị hay song song với bề
mặt kẹp chi tiết, thường ưu tiên theo phương nằm ngang.
„ Trên các máy có dao quay tròn
z Nếu trục Z đã nằm ngang thì chiều dương của trục X hướng về bên
phải nếu ta nhìn từ trục chính hướng vào chi tiết
z Nếu trục Z thẳng đứng và máy chỉ có một thân máy thì chiều dương
của trục X hướng về bên phải khi ta nhìn từ trục chính hướng vào chi
tiết
z Nếu máy có hai thân máy thì chiều dương trục X hướng về bên phải
nếu ta nhìn từ trục chính hướng vào thân máy bên trái.
„ Trên các máy có chi tiết quay tròn
z Trục X nằm theo phương hướng kính đi từ trục chi tiết đến bàn kẹp
dao chính
„ Trên các máy không có trục chính công tác
z Trục X chạy song song theo hướng gia công chính
z Trục Y được xác định sau khi các trục X và Z đã được định nghĩa
8
 Các trục toạ độ và các chiều chuyển động

„ Hệ trục toạ độ - Một số quy định chung - TC DIN 66217

z Các trục phụ
„ Nếu ngoài các trục X, Y, Z còn có các trục điều khiển độc lập khác ta
dùng kí hiệu U (// X), V (// Y) và W (// Z).
„ Các trục song song khác (so với toạ độ chính) nhận các ký hiệu tiếp
theo là P (// X), Q (// Y) và R (// Z).
z Ngoài các trục tịnh tiến theo 3 trục toạ độ X, Y, Z thì trên máy điều
khiển số còn có thể có các trục quay tương ứng với các trục của
bàn hoặc ụ quay là các trục A, B, C.
„ Nếu ta nhìn theo hướng dương của một trục thì chuyển động quay
theo chiều kim đồng hồ là chiều quay dương
Quy ước dụng cụ
chuyển động tương
đối so với hệ thống
toạ độ còn chi tiết thì
đứng yên

9
 Các trục toạ độ và các chiều chuyển động

„ Các chuyển động của máy

z Chuyển động thẳng của dụng cụ song song với trục hệ tọa độ gắn với máy
được gọi là trục thẳng của máy
z Chuyển động của dụng cụ quay xung quanh trục hệ tọa độ gắn với máy
được gọi là trục quay của máy
„ Qua những nghiên cứu cho thấy , chỉ cần tối đa 14 trục ( trục chuyển
động ) để mô tả bất kỳ một máy CNC phức tạp nào .
z 9 trục thẳng bao gồm :
„ Ba trục thẳng thứ nhất : X,Y, Z
„ Ba trục thẳng thứ hai : U (// X), V (// Y) , W (// Z)
„ Ba trục thẳng thứ ba : P (// X) , Q (//Y) , R (// Z)
z 5 trục quay bao gồm :
„ Ba trục quay thứ nhất A, B, C. Đây là 3 trục quay xung quanh các trục thẳng
X,Y ,Z
„ Hai trục quay thứ hai D và E . Đặc trưng của hai trục quay này là quay song song
với trục quay thứ nhất A hoặc B hoặc C hoặc một trục đặc biệt nào đó

10
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trên máy tiện

z Trục chính mang chi tiết tròn xoay, dụng cụ cắt chuyển động tịnh
tiến theo các hướng X và Z

11
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trên máy tiện

z Trục Z chạy song song với trục chính của máy với quy ước chiều
dương chạy từ chi tiết đến dụng cụ
z Trục X chạy vuông góc với trục chính với quy ước chiều dương
chạy từ tâm chi tiết đến tâm giá dao

12
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trên máy phay

z Trục chính mang dụng cụ cắt quay,
z Chuyển động chạy dao là các chuyển động tịnh tiến theo các trục
X, Y và Z
z Trục Z chạy song song với trục chính của máy, chiều dương hướng
từ chi tiết tới dụng cụ cắt
z Trục X, Y thường nằm trong mặt phẳng định vị

13
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trên máy phay ngang „ Trên máy phay đứng

z Chiều dương của trục X quy ước z Chiều dương của trục X quy ước
chạy sang phải khi ta nhìn theo chạy sang phải khi ta đứng ngoài
hướng từ trục chính đến chi tiết nhìn vào.
gia công

14
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trên máy phay

z Ngoài các trục toạ độ X, Y, Z còn có các trục toạ độ khác song
song với chúng.
z Các trục này được ký hiệu là
„ U – song song với trục X
„ V – song song với trục Y
„ W – song song với trục Z

Các trục toạ độ trên

trung tâm gia công

15
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trục toạ độ trên một số máy công cụ

Máy tiện 2 trục toạ độ

Máy tiện ngang 2x2 trục toạ độ

Máy tiện 3 trục toạ độ 16

 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trục toạ độ trên một số máy công cụ

Máy tiện đứng 2 trục toạ độ Máy tiện đứng 3x2 trục toạ độ

17
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trục toạ độ trên một số máy công cụ

Máy doa 3 trục toạ độ Máy doa 4 trục toạ độ

18
 Quy định toạ độ trên các máy

„ Trục toạ độ trên một số máy công cụ

Máy phay 5 trục toạ độ Trung tâm gia công 5 trục toạ độ

19
CÁC ĐIỂM 0 VÀ ĐIỂM CHUẨN

20
 Các điểm 0

„ Điểm 0 của máy (M)

z Là điểm gốc của các hệ thống toạ độ máy
z Điểm M được các nhà chế tạo quy định theo kết cấu động học của
từng loại máy

Máy tiện

Điểm 0: Là giao điểm của trục quay với mặt tỳ của

mâm cặp trên mặt bích trục chính

21
 Các điểm 0

„ Điểm 0 của máy (M)

Máy phay Máy khoan cần

Điểm 0: Là điểm giới hạn vùng làm việc của máy 22
 Các điểm 0

„ Điểm 0 của chi tiết (W)

z Là điểm gốc của hệ tọa độ chi tiết
z Điểm W do người lập trình tự lựa chọn sao cho
„ Quy đổi thuận tiện các kích thước ghi trên bản vẽ thành các giá trị toạ
độ trong phạm vi không gian làm việc của máy
„ Định hướng kẹp chặt, điều chỉnh, kiểm tra hệ thống đo lường dich
chuyển thuận tiện
„ Với các chi tiết đối xứng nên chọn điểm W tại trục đối xứng
„ Với các chi tiết phay nên chọn điểm W tại điểm góc ngoài đường viền
của chi tiết
z Nếu hệ thống toạ độ của chi tiết và hệ thống toạ độ của máy khác
loại thì các toạ độ của chi tiết phải chuyển sang hệ thoạ độ của
máy

23
 Các điểm 0

„ Điểm 0 của chi tiết (W)

z Chi tiết tiện
„ Điểm W nằm trên đường tâm của chi tiết hoặc ở đầu bên trái hoặc ở
đầu bên phải

z Chi tiết phay

„ Điểm W thường nằm tại điểm góc phía dưới bên trái của chi tiết (chi tiết
không đối xứng)
„ Điểm W thường nằm trên đường tâm của chi tiết (chi tiết đối xứng)

24
 Các điểm 0

„ Điểm 0 của chi tiết (W)

z Nhiều điểm W trên một chi tiết
„ Khi gia công chi tiết có nhiều hình dáng giống nhau và đối xứng với
nhau thì người ta thường xác định trên chi tiết nhiều hệ tọa độ khác
nhau có các điểm 0 tương ứng của chi tiết là W1, W2, W3….
„ Đơn giản hoá được khâu lập trình

25
 Các điểm 0

„ Điểm 0 của chương trình (P0)

z Là điểm dụng cụ cắt sẽ ở đó trước khi gia công
z Nên chọn điểm 0 của chương trính sao cho chi tiết gia công hoặc
dụng cụ có thể thay đổi một cách dễ dàng mà không ảnh hưởng
đến chi tiết hoặc đồ gá

26
 Các điểm chuẩn

„ Điểm chuẩn của máy (R)

z Là một điểm xác định trong hệ thống toạ độ máy dùng để xác định
vị trí của hệ toạ độ máy trong một số trường hợp nhất định.
z Điểm chuẩn này có một khoảng cách xác định so với điểm 0 của
máy và đã được đánh dấu trên bàn trượt của máy

27
 Các điểm chuẩn

„ Điểm chuẩn của dao (P)

z Điểm này là điểm đỉnh dao thực hoặc lý thuyết
z Điểm P dùng để tính các quỹ đạo chuyển động của dao
z Điểm P với một số loại dao
„ Với dao tiện, mũi khoan điểm chuẩn là đỉnh dao
„ Với mũi khoét, mũi doa, dao phay thì điểm chuẩn P là tâm của mặt đầu
của dao

28
 Các điểm chuẩn

„ Điểm tỳ (A) - điểm gá đặt

z Là giao điểm của các đường trục và mặt phẳng tỳ hay nói cách khác
là điểm tỳ của bề mặt chi tiết trên đồ gá
z Điểm tỳ A có thể trùng với điểm W của chi tiết hoặc có thể chọn tuỳ ý
trên mặt phẳng định vị của chi tiết gia công

„ Điểm thay dao (Ww)

z Là điểm dao phải chạy đến khi cần thay
dao tự động để tránh va đập vào chi tiết
gia công hay đồ định vị

Điểm thay dao Ww

29
 Các điểm chuẩn

„ Điểm điều chỉnh dao (E)

z Là điểm được dùng để điều chỉnh kích thước dao khi sử dụng nhiều
dao với các kích thước khác nhau

Điểm điều chỉnh dao E

30
 Các điểm chuẩn

„ Điểm chuẩn của giá dao (T)

z Được dùng để xác định hệ trục toạ độ của dao
z Điểm T phụ thuộc vào việc gá dao trên máy
„ Điểm gá dao (N)
z Là điểm dùng để gá dao trên máy
z Khi gá dao trên máy thì điểm T trùng với điểm gá dao N

Dao tiện Dao phay

Điểm điều chỉnh dao E và điểm gá dao N

31
 Các điểm 0 và điểm chuẩn

„ Một số ví dụ

32
 Các điểm 0 và điểm chuẩn

„ Một số ví dụ

Máy tiện
Máy phay

33
CÁC DẠNG ĐIỀU KHIỂN

34
 Điều khiển theo điểm

„ Được ứng dụng khi gia công theo các toạ độ xác định đơn giản.
z Chi tiết được gá cố định trên bàn máy, dụng cụ cắt thực hiện chạy
dao nhanh không cắt đến điểm theo toạ độ xác định đã được lập
trình.
z Chỉ khi đạt tới điểm đích, quá trình gia công mới được thực hiện với
lượng chạy dao xác định đã được lập trình
„ Khi dịch chuyển các trục có thể
z Chuyển động kế tiếp nhau
z Chuyển động đồng thời song song không có quan hệ hàm số giữa
các trục
„ Được ứng dụng trên các máy khoan toạ độ và trên các thiết bị
hàn điểm

35
 Điều khiển theo điểm

Điều khiển điểm

trong quá trình khoan

Các trục chạy lần lượt Các trục chạy đồng thời

36
 Điều khiển theo đường

„ Điều khiển đường tạo ra các đường chạy song song với các trục
của máy. Trong khi chạy dao cắt gọt liên tục tạo nên bề mặt gia
công
„ Yêu cầu chỉ thực hiện trên từng trục mộy (không có ràng buộc
bởi các quan hệ hàm số)
„ Phạm vi ứng dụng trên các máy phay và máy tiện

Phay

Tiện
37
 Điều khiển theo đường viền

„ Điều khiển này đạt được nhờ thực hiện chạy dao đồng thời trên
nhiều trục và giữa các trục này có mối quan hệ hàm số với nhau
(tuyến tính hoặc phi tuyến)
„ Tạo ra các đường viền hoặc đường thẳng tuỳ ý trong một mặt
phẳng hoặc trong không gian
„ Thường ứng dụng trong các máy phay, máy tiện, các trung tâm
gia công…
„ Tuỳ theo số lượng các trục được điểu khiển đồng thời mà có
z Điều khiển 2D
z Điều khiển 2,5D
z Điều khiển 3D
z Điều khiển 4D, 5D

38
 Điều khiển theo đường viền

„ Điều khiển đường viền 2D

z Cho phép thực hiện chuyển động chạy dao theo hai trục đồng thời
trong một mặt phẳng gia công.
z Trục thứ ba được điều khiển hoàn toàn độc lập với hai trục kia.

Trên máy tiện Trên máy phay

39
 Điều khiển theo đường viền

„ Điều khiển đường viền 2,5D

z Cho phép thực hiện chuyển động chạy dao theo hai trục nào đó.
z Thông qua chức năng G trong chương trình có thể chuyển từ mặt
phẳng này sang mặt phẳng kia. (ví dụ từ XY sang YZ)

Gia công trong mặt

phẳng YZ

Gia công trong mặt

phẳng XY

40
 Điều khiển theo đường viền

„ Điều khiển đường viền 3D

z Cho phép thực hiện chuyển động chạy dao theo ba trục đồng thời
trong một mặt phẳng gia công.
z Các trục này có mối quan hệ ràng buộc hàm số
z Ứng dụng trong gia công khuôn mẫu, các bề mặt phức tạp
„ Điều khiển đường viền 4D, 5D
z Ngoài các trục tịnh tiến X, Y, Z còn có các trục quay chuyển động
trong quá trình gia công theo một quan hệ ràng buộc nào đó tạo ra
các bề mặt phức tạp 4D, 5D..

Điều khiển đường viền 3D Điều khiển đường viền 4D 41

GIỚI THIỆU CÁC MÁY ĐIỀU
KHIỂN SỐ
TRUONG NGUYEN
Bộ môn CNCTM
Khoa Cơ Khí

1
 Nội dung của bài giảng

„ Đặc điểm chung

„ Các thành phần cơ bản của máy điều khiển số
z Hệ thống điều khiển số
z Một số kết cấu cơ khí
„ Giới thiệu các máy điều khiển số
z Máy tiện CNC
z Máy phay CNC
z Trung tâm phay/khoan
z Trung tâm tiện/phay
z Máy mài CNC
z Cắt bằng laser
z Tạo mẫu nhanh

2
 Đặc điểm chung

„ Máy công cụ NC, CNC có cấu tạo tổng quát gồm hai phần chính:
z Máy công cụ thực hiện quá trình gia công (tiện, phay, khoan, mái, laser, tia
lửa điện, xung điện…)
z Hệ điều khiển số (bộ điều khiển số NC hoặc bộ điều khiển số dùng máy vi
tính CNC)
„ Dữ liệu mô tả tiến trình và nội dung gia công chi tiết được lưu giữ ở hệ
điều khiển số (NC, CNC) dưới dạng chương trình NC.
„ Phương thức nạp chương trình NC từ ngoài vào hệ NC, CNC thông
qua:
z Bằng tay thông qua bảng điều khiển của máy công cụ
z Bằng tay thông qua bàn phím của máy tính nối với máy công cụ
z Thông qua các vật mang tin như:
„ Băng đục lỗ, bìa đục lỗ, băng từ dùng cho hệ NC
„ Các đĩa compact (CD), đĩa mềm dùng cho hệ CNC
z Giải pháp CAD/CAM-CNC liên hoàn mà ở đó chương trình gia công NC
được soạn thảo tự động trên cơ sở dữ liệu CAD kết nối tương thích với hệ
CAM rồi trực tiếp truyền tới máy gia công CNC để thực hiện

3
 Đặc điểm chung

„ Quá trình gia công chi tiết trên máy NC, CNC được thực hiện tự
động, đạt độ chính xác và năng suất gia công cao
z Do máy quyết định, không phụ thuộc và tay nghề thợ đứng máy,
thợ đứng máy chỉ còn chức năng giám sát quá trình gia công và
can thiệp kịp thời vào quá trình đó khi cần thiết
„ Quá trình gia công chi tiết trên máy CNC đạt được tính linh hoạt
cao
z Không giống như các máy điều khiển tự động theo chương trình
cứng (dùng cam, cữ chặn, công tắc hành trình…), M-CNC có tính
linh hoạt cao trong công việc lập trình, đặc biệt khi có trợ giúp của
máy tính, tiếc kiệm thời gian chỉnh máy, đạt được tính kinh tế cao
ngay cả với sản xuất loạt nhỏ.

4
 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số

„ Quá trình xử lý số là bản chất của quá trình NC và CNC và gồm

hai giai đoạn:
z Xử lý số bên ngoài (lập chương trình NC) để tạo ra vật mang tin lưu
trữ và truyền tải chương trình NC
z Xử lý số bên trong (gia công theo chương trình NC đã lập từ vật
mang tin

Bản vẽ chi Lập trình gia Vật mang Hệ điều khiển Máy công cụ
tiết cơ khí công NC tin NC, CNC NC, CNC

Xử lý số bên ngoài Xử lý số bên trong

Quá trình xử lý số ở máy NC, CNC

5
 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số

Bản vẽ kết cấu chi

tiết cơ khí

Bản vẽ công nghệ

gia công chi tiết

Bản ghi chương trình gia công

(theo ngôn ngữ máy NC, CNC)

Máy lập trình tạo băng lỗ Máy vi tính (soạn thảo

(Máy chữ tự động) chương trình gia công)

Vật mang tin (Băng lỗ) Vật mang tin (Đĩa mềm, đĩa CD)

Máy công cụ NC Máy công cụ CNC

Chuẩn bị công nghệ gia công chi tiết cho máy NC, CNC
6
 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số
Lớp 1
Bảng điều khiển Tay quay Đầu đọc Máy vi tính
Nạp dữ liệu

Dữ liệu máy
Lớp 2
Dữ liệu Dữ liệu hiệu Dữ liệu dao
chương trình chỉnh Lưu trữ

Lớp 3
Chuẩn bị thông tin Lưu chuyển

Xử lý thông tin Lớp 4

Lưu xử lý

Điều chỉnh số Điều chỉnh vị Điều chỉnh Lớp 5

vòng quay trí thích ứng
trục chính Điều chỉnh

Rơle vòng quay Rơle vòng quay Tổng thể máy

Hiệu chỉnh dòng Hiệu chỉnh dòng công cụ Lớp 6
Điều khiển
toàn máy
Truyền động Truyền động
trục chính chạy dao

Lưu thông tín hiệu trong hệ điều khiển số 7

 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số

„ Nguyên tắc điều khiển

8
 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số

„ Nguyên tắc điều khiển

Nguyên lý nạp và xử lý thông tin trong một

vòng tròn điều khiển khép kín

9
 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số

„ Nguyên tắc 1 trục điều khiển vòng kín

10
 Hệ điều khiển trong máy điều khiển số

„ Nguyên tắc 2 trục điều khiển vòng hở

11
Cấu trúc của một máy điều khiển số

12
 Một số kết cấu trong máy điều khiển số

„ Màn hình và bảng điều khiển

13
 Một số kết cấu trong máy điều khiển số

„ Thân, đế máy
z Độ cứng vững cao
z Có các thiết bị chống dao động
z Ổn định về nhiệt
z …

14
 Một số kết cấu trong máy điều khiển số

„ Bệ đỡ
z Độ cứng vững cao
z Có các thiết bị chống dao động
z Ổn định về nhiệt
z …
„ Hệ thống trượt
z Hệ thống trượt thẳng
z Khả năng tải cao
z Độ cứng vững tốt
z Không có hiện tượng
dính, trơn khi trượt

15
 Một số kết cấu trong máy điều khiển số

„ Trục vitme bi „ Ụ máy sau

z Yêu cầu độ chính xác truyền z Kết cấu yêu cầu độ
động cao cứng vững cao

z Khả năng tải lớn (phụ thuộc z Dễ dàng di chuyển

và số bi)
z Yêu cầu khử khe hở

16
 Một số kết cấu trong máy điều khiển số

„ Đầu rêvônve „ Ổ tích dao

z Khả năng thay đổi dao z Chứa được nhiều dao
nhanh
z Vận hành chính xác
z Vận hành chính xác

17
 Một số kết cấu trong máy điều khiển số

„ Các kết cấu khác

Cơ cấu thay dao tự động

Cấp phôi
tự động

18
GIỚI THIỆU CÁC MÁY ĐIỀU
KHIỂN SỐ

19
 Máy tiện CNC

„ Tuỳ theo kết cấu có thể phân chia:

z Kết cấu nằm ngang hoặc thẳng đứng
z Bàn/ bệ máy thẳng hoặc nghiêng
z Với một, hai hoặc nhiều trục chính
z Với một hoặc nhiều bàn dao hoặc đầu dao rêvônve
z Có hoặc không các trục phụ để mở rộng khả năng gia công
„ Tuỳ theo mức độ tự động hoá có thể có:
z Ổ tích phôi có chức năng thay đổi phôi tự động
z Ổ tích dao có chức năng thay đổi dụng cụ giữa đầu dao rêvônve và
ổ tích dao
z Thay đổi các chấu kẹp tự động trong mâm cặp
z Luy-nét và ụ động được điều khiển số
z Giám sát dụng cụ tự động

20
 Máy tiện CNC

„ Một số chức năng chính:

z Hiệu chỉnh đồng thời nhiều thông số của dụng cụ (bán kính lưỡi
cắt, độ mòn dao)
z Giám sát các lưỡi cắt của dụng cụ và kiểm tra hiện tượng vỡ dao
z Giám sát tuổi bền dụng cụ và truy cập tự đông dụng cụ tương
đương để thay thế dụng cụ đã hết tuổi bền
z Tốc độ cắt không đổi nhờ tốc độ quay của trục chính thích nghi tự
động với đường kính chi tiết gia công

21
 Máy tiện CNC

„ Khả năng gia công

22
 Máy tiện CNC

„ Khả năng gia công

23
 Máy tiện CNC

„ Máy tiện CNC 1 trục chính - 1 đầu rêvonve

24
 Máy tiện CNC

„ Máy tiện CNC 1 trục chính - 2 đầu rêvonve

25
 Máy tiện CNC

„ Máy tiện CNC 2 trục chính - 2 đầu rêvonve

26
 Máy phay CNC

„ Tuỳ theo kết cấu có thể phân chia:

z Kết cấu nằm ngang hoặc thẳng đứng
z Bàn/ bệ máy thẳng hoặc nghiêng hoặc quay
z Với một, hai hoặc nhiều trục chính
z Có hoặc không các trục phụ để mở rộng khả năng gia công
„ Tuỳ theo mức độ tự động hoá có thể có:
z Ổ tích phôi có chức năng thay đổi phôi tự động
z Ổ tích dao có chức năng thay đổi dụng cụ
z Giám sát dụng cụ tự động

27
 Máy phay CNC

„ Một số chức năng chính:

z Hiệu chỉnh đồng thời nhiều thông số của dụng cụ (chiều dài, bán
kính dao)
z Giám sát các lưỡi cắt của dụng cụ và kiểm tra hiện tượng vỡ dao
z Giám sát tuổi bền dụng cụ và truy cập tự đông dụng cụ tương
đương để thay thế dụng cụ đã hết tuổi bền

28
 Máy phay CNC

„ Khả năng gia công

d) T-slot cutting with a milling cutter

29
 Máy phay CNC

„ Máy phay 3 trục toạ độ

30
 Trung tâm gia công phay/khoan

„ Đặc điểm chung của một trung tâm gia công phay/khoan:
z Ba trục NC thẳng và một bàn trong quay được để gia công 4 mặt trên phôi
có hình khối vuông trong 1 lần gá. Khi sử dụng một đầu lắp dụng cụ có thể
nghiền theo phương ngang hoặc đứng có thể gia công cả trục thứ 5
z Có thể thực hiện mọi công việc (phay, khoan, tiện, cán phẳng, cắt ren) với
kết cấu mở rộng phù hợp có thể phay biên dạng, khoan nghiêng hoặc tiện
ren. Tốc độ quay và tốc độ tiến dao phải được lập trình cho từng dụng cụ
z Các dụng cụ được đưa vào ổ tích dao nối ghép với máy gia công, được truy
cập theo chương trình và thay đổi vào trục chính của máy.
z Có thêm các thiết bị thay đổi phôi để giảm thời gian dứng máy do phải thay
đổi phôi gia công. Việc gá kẹp vá tháo dỡ phôi được thực hiện trong thời
gian cắt vật liệu và ở bên ngoài phạm vi gia công của máy
z Những trung tâm gia công phức tạp hơn còn có thêm bàn tròn thứ hai quay
được, có thêm đồ gá nghiêng dùng cho phôi hoặc môt đầu dao phụ ngang
hoặc đứng có thể điểu chỉnh theo góc bất kỳ.

31
 Trung tâm gia công phay/khoan

„ Phân loại trung tâm gia công

z Theo vị trí của trục chính máy: trung tâm gia công ngang, trung tâm
gia công đứng
z Trung tâm gia công có bàn toạ độ nghĩa là chuyển động X/Y của
phôi và chuyển động Z của dụng cụ
z Trung tâm gia công có trụ đứng dịch chuyển: dụng cụ thực hiện
chuyển động X, Y và Z còn phôi tùy theo yêu cầu có chuyển động
nghiêng hoặc quay theo 1 hoặc 2 trục

32
Trung tâm gia công khoan/phay

33
 Trung tâm gia công tiện, phay

„ Đặc điểm chung của một trung tâm gia công tiện, phay:
z Ngoài các chuyển động quay cần thiết của phôi, dao cụ còn có
thêm các chuyển động chạy dao khác thích hợp cho việc
phay/khoan các biên dạng phức tạp trên chi tiết tiện
z Có thể tiến hành tiện và phay/khoan trên phôi mà không phải gá
đặt phôi nhiều lần

34
Trung tâm gia công tiện, phay

35
Trung tâm gia công tiện, phay

36
 Máy mài CNC

„ Khả năng của máy mài CNC

z Độ chính xác yêu cầu cao hơn nhiều đối với độ phân giải khi đo và
lập trình là 0.1μm
z Phạm vi lượng tiến dao rông từ 0.02 mm/phút …60 m/phút
z Sửa đá mài điều khiển số với dụng cụ kim cương
z Hiệu chỉnh (bù) tốc độ quay của trục mài và chuyển động ăn vào
của đá mài sau khi sửa đá
z Tốc độ tiến dao theo quỹ đạo với sai số về gốc 0 để tránh sai số
biến dạng khi sử a đá profin cũng như khi mài lắc lư
z Lập trình và hiệu chỉnh quá trình mài đơn giản tại mọi thời điểm
z Lập trình biên dạng tại máy mài có thể nạp hoặc là hình dạng đá
mài hoặc hình dạng chi tiết mài với trợ giúp đồ hoạ nhờ hệ CNC
z …

37
 Máy mài CNC

„ Phân loại máy mài

z Máy mài phẳng (thường có 3 trục NC, có khi có thêm 2 đến 3 trục
NC khác dùng cho các chuyển động tách biệt ở đó chi tiết mài
không phải luôn là phẳng, mà có thể lồi hoặc lõm theo phương X
hoặc Y)
z Máy mài tròn (thường có 2 trục NC, có khi là 2x2 trục NC cho dạng
mài đặc biệt)
z Máy mài dụng cụ (có ít nhất 5 trục NC với phép nội suy đồng thời)
z Máy mài định hình
z Máy mài profin
z Máy mài biên dạng

38
 Máy mài CNC

„ Máy mài 1 trục

Wide range of accessories:

„ Spiral grinding
„ Cylindrical grinding
„ Optical profile grinding
„ Copying
„ Wheel dressing
„ Wet grinding
„ Etc.

39
 Máy mài CNC

„ Máy mài nhiều trục

„ Wheelhead with 3
spindles (optional up
to 6 spindles)
„ Indexing time less
than 5 seconds
„ Wheel packages
with up to 4 grinding
wheels on each
spindle.
„ Cooling pipes
moving together with
the wheel package.
„ 11 kW or 18,5 kW
spindle motor
„ Ideal for advanced
resharpening and
heavy
manufacturing.

40
 Máy mài CNC

„ Máy mài dụng cụ

„ Ultra Versatile –
High Precision
Tool, Cutter &
Broach Grinding
machine with 5-
axes 5D
interpolation and
6th software axis.
„ For manufacturing
or resharpening
„ 11 kW or 18,5 kW
spindle motor
„ Automatic loading
„ Multi-spindle
Wheelhead

41
 Máy cắt laser

„ Khả năng gia công trên máy cắt laser

z Cắt băng laser là một dạng cắt đốt cháy tinh bằng cách dùng một tia ánh
sáng không nhìn thấy làm cho vật liệu gia công nóng chảy và tận dụng
phản ứng toả nhiệt với khí oxy để cắt tâm tôn có chiều dày tới 6mm
„ Ưu thế so với phương pháp cắt đốt khác cắt bằng
z Vết cắt rất hẹp, khoảng chừng 0.2-0.4mm
z Vùng tác động nhiệt rất bé khoảng 0.1mm
z Vết cắt sắc cạnh (không bị vê tròn, không có bavia)
z Các cạnh của vết cắt song song với nhau
z Độ nhám bề mặt của vết cắt thấp
z Tốc độ cắt và năng suất cắt cao
z Ứng dụng thuận tiện cho các tấm tôn mỏng
„ Ưu thế so với phương pháp đột dập cơ khí thông thường
z Không cần dụng cụ, nên ko có hiện tượng mòn dụng cụ
z Không cần lực tác động
z Tạo được các khe, rãnh thủng hẹp mảnh
z Tốc độ cắt cao
z Ít tiếng ồn
z Độ nhám vết cắt thấp
42
 Máy cắt laser

„ Đặc điểm chung

z Chuyển động của phôi thực hiện trong một mặt phẳng do đó cần 2
trục NC.
z Khi gia công theo biên dạng cần có phép nội suy thẳng hoặc theo
biên dạng
z Tốc độ cắt được giám sát tốt kể cả khi cắt đường cong có kích
thước bé
„ Một số ứng dụng khác của laser
z Hàn
z Cắt
z Khắc
z Khoan
z Phay

43
 Máy tạo mẫu nhanh (Rapid Prototyping)

„ Một số sản phẩm của tạo mẫu nhanh

44
 Tạo mẫu nhanh

„ Nguyên lý chung
z Additive Fabrication
„ Vật liệu được thêm vào và liên kết với nhau để tạo thành mẫu không
phải là cắt gọt vật liệu như các phương pháp gia công truyền thống
(phay, tiện, bào…)
z Direct fabrication from CAD data
„ Trực tiếp tạo ra các mẫu thực từ mô hình CAD
z Layered Manufacturing
„ Mẫu được tạo theo lớp (lớp sau được tạo thành trên nền của lớp trước)

45
 Tạo mẫu nhanh

„ Đặc điểm chung

z Giảm được đáng kể thời gian gia công đối với các chi tiết có kích
thước vừa phải và độ phức tạp cao.

z Cho phép tạo mẫu các vật thể có các hình dạng phức tạp mà
không thể gia công bằng các phương pháp gia công cắt gọt thông
thường

z Tạo hình trực tiếp từ dữ liệu CAD

z Có mặt hạn chế về kích thước. Thể tích vật thể tạo mẫu khoảng
0.125m3

z Vật liệu dùng trong công nghệ tạo mẫu nhanh bị hạn chế và phụ
thuộc vào phương pháp sử dụng.

46
 Tạo mẫu nhanh

„ Quy trình tạo mẫu

Tạo mô hình CAD của mẫu

Chuyển mô hình CAD

sang định dạng STL (*.stl)

Cắt mẫu thành những lớp mỏng

trên mặt cắt ngang

Hoàn chỉnh mẫu và

chuyển dữ liệu tới máy RP

Tạo mẫu theo lớp

Làm sạch và xử lý mẫu

47
 Tạo mẫu nhanh

„ Tạo mô hình mẫu trực tiếp bằng CAD

z Dùng các phần mềm vẽ CAD như Pro/Engineer, Solidworks…hay
các phần mềm chuyên dụng trong kiến trúc, nghệ thuật…để thiết
kế vật thể

48
 Tạo mẫu nhanh

„ Tạo mô hình mẫu thông qua phương pháp chụp cắt lớp (CT,
μCT, MRI…)
z Các bộ phận trong cơ thể con người được chụp cắt lớp

49
 Tạo mẫu nhanh

„ Tạo mô hình mẫu bằng cách dùng các thiết bị như máy đo toạ
độ, bút vẽ bằng laser…
z Các vật thể thực được xác định kích thước thông qua các máy đo
toạ độ

50
 Tạo mẫu nhanh

„ Chuyển mô hình CAD sang định dạng STL

z STL biểu diễn xấp xỉ các bề mặt dưới dạng các mặt cạnh.
z STL file là một danh sách chứa dữ liệu các mặt cạnh. Mỗi mặt
cạnh được xác định bởi toạ độ 3 đỉnh của một tam giác và một
pháp tuyến ngoài đơn vị của tam giác đó.

51
 Tạo mẫu nhanh

„ Cắt lớp vật thể

z Vật thể 3D định dạng .STL sẽ được cắt thành những lớp mỏng 2D
thông qua một phần mềm cắt lớp chuyên dụng.

52
 Tạo mẫu nhanh

„ Hoàn chỉnh mẫu và chuyển dữ liệu tới máy RP

z Thêm các phần đỡ trong trường hợp tạo mẫu kém cứng vững
z Hình thành đường chạy, xác định các chế độ tạo mẫu
z Chuyển dữ liệu tới máy RP dưới dạng code

Types of hatching path;

(a)crank, (b)zigzag

(a) (b)
53
 Tạo mẫu nhanh

„ Dùng các phương pháp khác nhau để tạo mẫu

z Tạo mẫu theo nguyên tắc lớp sau chồng lên lớp trước
z Vật liệu có thể bằng nhựa, giấy, bột kim loại, ceramic…tuỳ từng
phương pháp tạo mẫu nhanh

54
 Tạo mẫu nhanh

„ Các ví dụ về mẫu gia công bằng RP

SLA (Stereolithography) FDM (Fused Deposit Manufacturing)

55
 Tạo mẫu nhanh

„ Các ví dụ về mẫu gia công bằng RP

SLS (Slective Laser Sintering) LOM (Laminated Object Manufacturing)

56
 Tạo mẫu nhanh

„ Các ví dụ về mẫu gia công bằng RP

3D Printing SGC (Solid Ground Curing)

57
 Ứng dụng của RP

„ Design review and functional testing

z Cho phép chế tạo nhanh và với hiệu quả kinh tế cao các mẫu giúp cho
nhiều quá trình kiểm định sản phẩm như là tối ưu hoá thiết kế, kiểm tra
chức năng sản phẩm trong quá trình phát triển sản phẩm

„ Scientific or topological visualization

z Cho phép hình dụng dễ dàng những mô hình có kết cấu và hình dạng
phức tạp trong toán, nghệ thuật, kiến trúc mà không thể gia công bằng
phương pháp cắt gọt thông thường

„ Rapid tooling
z Tạo vật mẫu trung gian trong công nghệ làm khuôn (indirect tooling)
z Tạo trực tiếp dụng cụ cắt (direct tooling)

„ Rapid manufacturing
z Chế tạo, sản xuất nhanh các chi tiết phức tạp với số lượng nhỏ ứng dụng
trong y học hay các ngành chế tạo khác

58
 Ứng dụng của RP

„ Y học

Tumor identification

Tasks:
1) Reconstruct 3D anatomy
2) Identify and separate tumor
3) Design repairing scaffold
4) Tissue engineered bone
implant

59
 Ứng dụng của RP

„ Rapid tooling

Fig: Manufacturing steps in sand casting that causes that uses

rapid-prototyped patterns
60
 Ứng dụng của RP

„ Rapid tooling

Fig: Manufacturing steps in sand casting that causes

that uses rapid-prototyped patterns
61
GIỚI THIỆU MỘT SỐ HỆ THỐNG
TRONG MÁY ĐIỀU KHIỂN SỐ
TRUONG NGUYEN
Bộ môn CNCTM
Khoa Cơ Khí

1
 Nội dung của bài giảng

„ Hệ dụng cụ và cung ứng dụng cụ tự động

z Tổng quan về hệ dụng cụ
z Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ
z Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ
„ Hệ cấp tháo phôi tự động

2
Hệ dụng cụ và cung ứng dụng cụ

3
 Tổng quan về hệ dụng cụ

„ Đặc điểm hệ dụng cụ

z “Hệ dụng cụ là khâu nối giữa lưỡi cắt với máy công cụ để tạo ra
phoi khi có tác động của lực cắt nhằm thu nhận các lực cắt và
đông thời thực hiện những chuyển động giữa lưỡi cắt của dụng cụ
và chi tiết gia công”
z Hệ dụng cụ phải được tạo lập phù hợp với phương pháp gia công
và đặc điểm kết cấu của máy công cụ tương ứng
„ Độ tin cậy của hệ dụng cụ
z Độ tin cậy về công nghệ (đảm bảo các thông số về khả năng cắt)
„ Ở những giá trị về thông số cắt nào sẽ không xảy ra hiện tượng vỡ dao
„ Khối lượng phoi thoát ra là bao nhiêu ứng với tuổi bền của dụng cụ
z Độ tin cậy về hình học (đảm bảo các thông số hình học của dao)
„ Hiệu chỉnh (bù) khi có sai lệch về kích thước thực của dụng cụ và kích
thước yêu cầu
„ Đảm bảo chính xác vị trí của lưỡi cắt

4
 Tổng quan về hệ dụng cụ

„ Yêu cầu của hệ dụng cụ

z Hệ dụng cụ phù hợp với các máy gia công NC, CNC
„ phải đảm bảo tính chất vạn năng và linh hoạt,
„ phải thực hiện được mọi công việc gia công,
„ phải có độ cứng vững cao,
„ phải đạt năng suất bóc phoi cao
„ phải có chi phí gia công có thể chấp nhận được
z Bên cạnh khả năng cắt, độ tin cậy của dụng cụ còn có yêu cầu về:
„ khả năng cung ứng nhẹ nhàng của hệ dụng cụ
„ khả năng đảm bảo phù hợp với kỹ thuật điều khiển NC, CNC
„ khả năng điều chỉnh nhanh theo nhiệm vụ gia công thay đổi

5
 Tổng quan về hệ dụng cụ

„ Các thành phần cơ bản

z Tiếp nhận dụng cụ
„ Để lắp dụng cụ vào trục chính của máy công cụ
z Dụng cụ
„ Được ghép nối và đo kiểm trước với phần tử tiếp nhận dụng cụ ở bên
ngoài máy công cụ
z Ổ tích dụng cụ
„ Có chức năng lưu giữ các dụng cụ cần thiết cho quá trình gia công
z Trang bị/đồ gá thay đổi dụng cụ
„ Có chức năng thay đổi dụng cụ, kể cả tiếp nhận/gá đặt dụng cụ, giữa
vị trí làm việc và vị trí ở ổ tích dụng cụ

6
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Tiếp nhận dụng cụ

z Là phần tử quan trọng của một hệ dụng cụ
z Để lắp dụng cụ trên trục chính của máy công cụ
z Kết cấu chưa thực sự tạo được sự thống nhất trên phạm vi quốc tế

7
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Yêu cầu của bộ phận tiếp nhận dụng cụ

z Để thay đổi dụng cụ, dùng trên một trung tâm gia công, nhanh và
an toàn cần phải đảm bảo sao cho các dụng cụ có phần tiếp nhận
dụng cụ như nhau. Kết cấu của phần tử tiếp nhận dụng cụ được
tạo lập theo hướng chính sau:
„ A) Tương ứng với lỗ côn tiếp nhận dụng cụ ở trục chính của máy công
cụ
„ B) Tương ứng với các rãnh khía để ngàm kẹp cặp vào dùng cho cơ cấu
thay đổi dụng cụ tự đông, kể cả vạch chuẩn để mặc định hướng dụng
cụ
„ C) Tương ứng với loại hệ thống kẹp mà với nó phần tử tiếp nhận dụng
cụ được giữ chặt bằng lực vào trục máy gia công để truyền lực an toàn
z Để giảm chi phí về các phần tử tiếp nhận dụng cụ, khi sử dụng
nhiều trung tâm gia công cần phải dùng các phần tử tiếp nhận
dụng cụ có kết cấu thống nhất

8
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Tiếp nhận dụng cụ

Lắp với dụng cụ Lắp với lỗ côn tương ứng ở trục chính
9
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Tiếp nhận dụng cụ

A toolholder equipped with thrust-force and torque sensors (smart toolholder),

capable of continuously monitoring the cutting operation. Such toolholders are
necessary for the adaptive control of manufacturing operations. Source:
Courtesy of Cincinnati Milacron, Inc.

10
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ
z Là một thành phần quan trọng nhất của hệ dụng cụ
z Dụng cụ răng chắp hoặc liền khối
z Làm bằng vật liệu thép gió, hợp kim cứng, kim cương…

11
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Yêu cầu của dụng cụ

z Cần phải đảm bảo độ cứng vững cao
z Khả năng bóc tách lớn
z Có sức bền nhiệt lớn
z Có khả năng điều chỉnh tự động hoặc bằng tay

12
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ răng chắp

Methods of mounting inserts

on toolholders:
(a) clamping and
(b) wing lockpins.

Relative edge strength and tendency for chipping of inserts with various shapes.
Strength refers to the cutting edge indicated by the included angles. Source:
Courtesy of Kennametal, Inc.
13
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ răng chắp - Ví dụ

14
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ răng chắp

15
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ răng chắp - Ví dụ

16
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ
„ Vật liệu làm dụng cụ
The range of applicable cutting
speeds and feeds for a variety
of tool materials.
The hardness of various cutting-
tool materials as a function of
temperature (hot hardness). The
wide range in each group of
materials is due to the variety of
tool compositions and treatments
available for that group.
17
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Vật liệu làm dụng cụ

Relative time required
to machine with various
cutting-tool materials,
indicating the year the
tool materials were first
introduced. Note that
machining time has been
reduced by two orders of
magnitude with a
hundred years. Source:
Courtesy of Sandvik.

Multiphase coatings on a tungsten-

carbide substrate. Three alternating
layers of aluminum oxide are
separated by very thin layers of
titanium nitride. Inserts with as many
as thirteen layers of coatings have
been made. Coating thicknesses are
typically in the range of 2 to 10 μm.
Source: Courtesy of Kennametal, Inc. 18
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy tiện và khả năng gia công

Tiện ngoài Tiện trong 19

 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy tiện và khả năng gia công

Tiện ren trong, ngoài Tiện cắt đứt

20
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy tiện và khả năng gia công

Tiện rãnh mặt đầu

Tiện rãnh ngoài

Tiện rãnh trong
21
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy phay và khả năng gia công

22
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy phay và khả năng gia công

23
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy phay và khả năng gia công

24
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Dụng cụ trên máy phay và khả năng gia công

25
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Ổ tích dụng cụ
z Có chức năng lưu trữ các dụng cụ cần thiết cho quá trình gia công
z Có thể thay đổi dao trực tiếp hoặc thông qua cơ cấu thay dao tự
động

26
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Đầu rêvonve
z Thường được dùng trên máy tiện
z Tạo điều kiện thay đổi dao nhanh trực tiếp (sau một nguyên công,
đầu rêvonve tự động xoay dần thêm một vị trí cho tới khi tìm được
dụng cụ yêu cầu, các vị trí không lắp dụng cụ sẽ được nhảy qua
z Kết cấu chứa được ít dao (6-18 dụng cụ) để tránh va đập giữa dụng
cụ và phôi
„ Các loại đầu rêvonve
z Đầu rêvonve dạng ngôi sao
z Đầu rêvonve dạng chữ thập
z Đầu rêvonve dạng đĩa/phiến tròn
z Đầu rêvonve dạng thang trống

27
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Đầu rêvonve

Đầu rêvonve chữ thập

Đầu rêvonve kiểu đĩa

Đầu rêvonve kiểu sao 28

 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Ổ tích dao
z Thường được dùng trên máy phay CNC hoặc các trung tâm gia công
phay/khoan
z Cần kết hợp với cơ cấu thay dao tự động khi có yêu cầu thay dao
z Kết cấu chứa được nhiều dao (một số loại tới 100 hoặc nhiều hơn)
„ Các loại ổ tích dao
z Ổ tích dao dài
„ nhiều dụng cụ được cắm hoặc treo thành một hoặc nhiều hàng bên cạnh nhau
z Ổ tích dao dạng đĩa tròn
„ nhiều dụng cụ được cắm phân bố trên chu vi của đĩa
z Ổ tích dao vòng
„ nhiều dụng cụ được cắm trên nhiều vòng tích dao bố trí đồng tâm nhau, các vòng
tích dao có khả năng quay độc lập nhau
z Ổ tích dao dạng băng xích
„ nhiều dụng cụ được cắm trên chiều dài của băng xích, có kết cấu đơn hoặc kép,
có thể nới rộng tuỳ nhu cầu sử dụng
z Ổ tích dao nhiều tầng

29
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Các dạng ổ tích dao

Ổ tích dao dạng đĩa tròn

30
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Các dạng ổ tích dao

Ổ tích dao vòng

Ổ tích dao nhiều tầng

Ổ tích dao dạng băng xích 31

 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Cơ cấu thay dao tự động

z Có chức năng thay đổi dụng cụ kể cả tiếp nhận/gá đặt dụng cụ
giữa vị trí làm việc và ổ tích dụng cụ.
z Có kết cấu phổ biến dạng tay tóm

32
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Chu trình thay đổi dụng cụ

z Tìm kiếm dụng cụ tiếp theo đã được lập trình và chuẩn bị vị trí
tương ứng trong ổ tích dao để lấy dụng cụ ra
z Ổ tích dao và trục chính máy chuyển dịch về vị trí thay đổi dụng cụ
z Nghiêng tay tóm và tóm dụng cụ ở trục chính và trong ổ tích dao,
hãm trong tay tóm và nhả các thiết bị đỡ và giữ
z Lấy dụng cụ ra, nghiêng tay tóm dụng cụ và lắp dụng cụ mới vào lỗ
côn của trục chính máy cũng như đưa dụng cụ đã dùng vào lỗ
tương ứng ở ổ tích dao
z Nghiêng tay tóm về vị trí tĩnh an toàn

33
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Một số cơ cấu thay dao tự động

z Kết cấu ổ tích dao dạng xích hoặc nhiều tầng

z Vị trí của trục chính máy và ổ tích dao gần nhau
z Đường dịch chuyển của tay tóm tương đối đơn giản
34
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Một số cơ cấu thay dao tự động

z Kết cấu ổ tích dao dạng xích hoặc nhiều tầng

z Vị trí của trục chính máy và ổ tích dao tương đối xa
z Đường dịch chuyển của tay tóm tương đối phức tạp
35
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Một số cơ cấu thay dao tự động

z Kết cấu ổ tích dao dạng đĩa tròn

z Vị trí của trục chính và ổ tích dao thuận lợi cho việc thay dao trực tiếp
z Các chuyển động thay dao đơn giản, không cần kết cấu tay tóm
36
 Các thành phần cơ bản của hệ dụng cụ

„ Một số cơ cấu thay dao tự động

z Kết cấu ổ tích dao dạng đĩa tròn

z Vị trí của trục chính và ổ tích dao không thuận tiện cho việc thay dao
z Kết cấu tay tóm gồm nhiều khâu dịch chuyển

37
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Catalog dụng cụ
z Hệ dụng cụ và các tổ hợp dụng cụ được quản lý theo các mã hiệu
phân loaị
z Các dữ liệu này được lưu trữ thành các catalog dưới dạng các tờ
rời có cấu trúc theo một ngôn ngữ lập trình chuyên dùng và tương
thích với các máy CNC
z Mã hiệu này chứa đựng các dữ liệu về phương pháp gia công,
máy gia công, cách gá đặt dụng cụ, ổ tích dụng cụ, thân dao, lưỡi
cắt của dao.
z Mã hiệu này phải phù hợp với hệ thống mã hiệu hiện dùng tại xí
nghiệp

38
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Catalog dụng cụ
z Một ví dụ đơn giản về mã hiệu của dao tiện

0 0 00 00 00 0 0
Bán kính lưỡi cắt
Vật liệu làm dao
Kích thước điều chỉnh trước
Cơ cấu kẹp dao
Hình dạng cơ bản cụ thể của dao
Kiểu hình dạng cơ bản của dao
Đại lượng, kích thước danh nghĩa

39
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Nhận dạng dụng cụ

z Nhận dạng dụng cụ một cách tin cậy
z Cung cấp các dữ liệu ứng với từng dụng cụ một cách chính xác và không
nhầm lẫn giữa các dụng cụ
z Tuỳ theo khả năng của một hệ dụng cụ mà cần phải cung cấp các dữ liệu
sau:
„ Kiểu dụng cụ
„ Số hiệu dụng cụ
„ Dụng cụ dự bị để thay thế
„ Vị trí dụng cụ trong ổ tích dao
„ Trong lượng dụng cụ
„ Lượng tiến dao và mô men quay tối đa
„ Tuổi bền của dụng cụ/ Tuổi bền còn lại
„ Giới hạn vỡ dao
„ Bán kính dao
„ Bán kính lưỡi cắt
„ Chiều dài dụng cụ
„ Chiều dài va đập
„ Mã hiệu dụng cụ đặc biệt
„ Giá trị hiệu chỉnh dụng cụ
„ …
40
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Nhận dạng dụng cụ

z Hệ thống nhận dạng điện tử tốt nhất hiện nay là một con chip nhớ
dữ liệu điện tử được gắn cứng trên dụng cụ: dữ liệu được đọc nhờ
đầu đọc phù hợp
z Quá trình trao đổi dữ liệu , giữa chip dữ liệu và hệ điện tử trước đây
thực hiện thông qua các tiếp điểm Æ Tiếp điểm mòn hoặc bẩn sẽ
gây ra sai số đọc dữ liệu.
z Ngày nay, các thiết bị cảm ứng và không tiếp xúc được sử dụng về
cơ bản đã nâng cao độ an toàn khi đọc dữ liệu
z Hai nguyên lý nhận dạng dữ liệu
„ Hệ thống đọc
„ Hệ thống đọc-ghi

41
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Nhận dạng dụng cụ

z Hệ thống đọc
„ Sử dụng vật mang tin với mã hiệu nhận dạng có bốn vị trí (ký tự) ví dụ
liên tục từ 0001 tới 9999.
„ Các đầu đọc gắn ở khoang dụng cụ, ở máy điều chỉnh dụng cụ và ở
máy gia công tương ứng với 3 bộ dụng cụ
„ Các đầu đọc này hoạt động trong mối quan hệ với máy tính trung tâm
dùng cho dụng cụ. Máy tính này có chức năng lưu giữ và quản trị mọi
dữ liệu dụng cụ.
„ Vật mang mã hiệu chỉ cung cấp mã hiệu nhận dạng cho máy tính dụng
cụ và máy tính này sẽ sắp xếp các dữ liệu cho trước theo dụng cụ tương
ứng với các mã hiệu nhận dạng nhất định
„ Hệ CNC của máy gia công sẽ tự động nhận dữ liệu nếu mã hiệu nhận
dạng được nhận biết nhờ đầu đọc khi dụng cụ được đưa vào ổ tích dao

42
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Nhận dạng dụng cụ

z Hệ thống đọc, ghi
„ Sử dụng vật mang tin có dung lượng nhớ lớn hơn và có thể lưu trữ tới
256 byte dữ liệu dụng cụ.
z Dung lượng đó đủ để lưu giữ các dữ liệu quan trọng nhất như: số hiệu dụng
cụ, kiểu dụng cụ, chiều dài, đường kính, tuổi bền, nhóm trọng lượng…
„ Dụng cụ luôn mang mọi dữ liệu và vì vậy không cần phải có quan hệ với
máy tính dùng cho dụng cụ khi dụng cụ được đưa vào máy gia công
„ Các dữ liệu có thể truy cập, bổ xung và thay đổi ở mọi thời điểm nhờ đầu
đọc ghi
z Tự động cập nhật tuổi bền còn lại, hiệu chỉnh/bù lượng mòn

43
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Nhận dạng dụng cụ

z Cấu tạo của hệ thống nhận dạng dụng cụ điện tử
„ Các vật mang mã hiệu còn gọi là chip điện tử với mã hoá cố định hoặc
thay đổi
„ Các đầu đọc hoặc đầu đọc-ghi có kèm các bộ khuếch đại
„ Trạm đọc (hoạt động kết hợp với các đầu đọc và truyền tiếp mã hiệu
nhận dạng với một máy tính hoặc một hệ CNC)
„ Hệ đánh giá dùng cho hệ đọc ghi
„ Máy tính dùng cho dụng cụ để lưu trữ và quản trị các dữ liệu dụng cụ
„ Hệ phần mềm chuyên dùng để nhớ dữ liệu, quản trị dữ liệu, trao đổi dữ
liệu và hiển thị với chế độ phù hợp và rõ ràng trên máy tính.
z Ưu điểm của hệ thống
„ Lưu thông dữ liệu tự động giữa máy điều chỉnh dụng cụ máy tính hệ
CNC và người sử dụng
„ Đảm bảo trao đổi dữ liệu an toàn
„ Không cần sử dụng phiếu dụng cụ trong sản xuất
„ Thống kê dụng cụ tốt hơn và tự động hoá
„ …
44
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Điều chỉnh dụng cụ trước khi gia công

z Điều chỉnh dụng cụ là công việc cần thiết đối với các máy công cụ
điều khiển bằng số khi hiệu chỉnh đều đặn quỹ đạo dao hoặc khi gia
công các chi tiết với dụng cụ có kích thước quy định.
„ Việc điều chỉnh dụng dụng cụ đảm bảo đúng vị trí lưỡi cắt của dao theo
kích thước cho trước hoặc xác định kích thước thực của dao
„ Việc điều chỉnh thường được thực hiện ở bên ngoài máy gia công bằng
máy điều chỉnh có trang bị các bộ thích nghi phù hợp để đảm bảo gá đặt
dụng cụ như ở máy gia công.
z Điều chỉnh dụng cụ là đảm bảo sao cho các lưỡi cắt chính và phụ
của một dụng cụ cắt gọt có vị trí chính xác nhất so với điểm gốc E
của cơ cấu lắp dao theo phiếu điều chỉnh dụng cụ
z Vị trí các lưỡi cắt của dao được xác nhận theo phương pháp quang
học nhờ kính hiển vị với ống kính, đĩa chia vạch chuẩn hoặc thông
qua đầu đo tiếp xúc
z Các giá trị đo được nạp vào bộ nhớ giá trị hiệu chỉnh dụng cụ của
hệ dụng cụ CNC

45
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Điều chỉnh dụng cụ trước khi gia công

46
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Quản trị dụng cụ trong hệ CNC

z Hệ dụng cụ được quản lý nhờ mã hiệu phân loại
z Quản lý và xử lý dữ liệu dụng cụ trong hệ CNC:
„ Hiệu chỉnh chiều dài dao nhằm so sánh giữa chiều dài thực và chiều
dài chuẩn của dao (theo phương Z)
„ Hiệu chỉnh đường kính dao (bán kính dao) để tính toán tự động quỹ
đạo tâm dao ứng với từng đường kính dao phay
„ Hiệu chỉnh lượng mòn dao để khử ảnh hưởng của độ mòn các lưỡi cắt
của dao tới kích thước gia công mà không cần phải thay đổi giá trị gốc
cho trước
„ Thay đổi kịp thời những dụng cụ đã sử dụng quá tuổi bền hoặc không
cần thiết nữa có trong ổ tích dao mà không cần dừng máy gia công
z Trong trường hợp dụng cụ đã sử dụng hết tuổi bền, khí nó trở về ổ tích dao
sẽ không có khả năng nhận dạng điện tử nữa, như vậy chỉ còn dụng cụ dự
bị thay thế là có khả năng nhận dạng điện tử ứng với lệnh truy cập dụng cụ
tiếp theo trong chương trình gia công NC

47
 Một số chức năng của hệ dụng cụ và quản lý dụng cụ

„ Quản trị dụng cụ trong hệ CNC

z Thông thường cần phải có ít nhất 3 bộ dụng cụ cho một máy gia
công CNC:
„ Trong ổ tích dao tại máy gia công
„ Trong ở phòng kiểm tra để điều chỉnh/đo kiểm trước khi gia công
„ Trong kho dự trữ

48
Hệ thống cấp tháo phôi tự động

49
 Hệ thống cấp tháo phôi tự động

„ Đặc điểm chung

z Cấp phôi và đẩy phôi tự động vào và ra khỏi vị trí gia công xác định
z Cho phép làm trùng thời gian phụ (thời gian tháo chi tiết gia công và
thời gian gá đặt phôi trong đồ gá) với thời gian máy khi gia công
trên phôi
z Là một kết cấu tiêu chuẩn để có thể gá và kẹp chặt trên bàn máy
z Sử dụng cơ cấu cấp tháo phôi tự động giúp cho việc điều chỉnh linh
hoạt và thuận lợi
z Khi gia công các chi tiết giống nhau cần phải có số đồ gá bằng số
cơ cấu cấp tháo phôi
z Các máy với cơ cấu cấp tháo phôi có kết cấu chiếm diện tích hơn
so với các máy thông thường

50
 Hệ thống cấp tháo phôi tự động

„ Một số dạng cơ cấu cấp tháo phôi tự động

Two types of transfer mechanisms:

(a) straight rails
(b) (b) circular or rotary patterns.

51
 Hệ thống cấp tháo phôi tự động

„ Một số dạng cơ cấu cấp tháo phôi tự động

(a) Schematic illustration of the top view of a horizontal-spindle machining center

showing the pallet pool, set-up station for a pallet, pallet carrier, and an active
pallet in operation (shown directly below the spindle of the machine).
(b) Schematic illustration of two machining centers with a common pallet pool.
Various other pallet arrangements are possible in such systems. Source:
Courtesy of Hitachi Seiki Co., Ltd.
52