You are on page 1of 70

ed'gef;

etz [m 2008 ckeSpfarvxJrSm jynfvHk;uGswf vlxkqücH,lyJG usif;yjyD; ol a&;qGJ jyifqif


xm;wJh zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKawmhr,fvdk huBmod a}ujimvdkufygw,f? tJ'D
twGuf jynfwGif;rSma&m edkifiHwumrSmyg vSKyfvSKyf&Sm;&Sm;eJ har;}u/ jref;}u/ avhvm aqG;
aEG;}u/ jyif}uqif}u jzpfvmygw,f?

jynfvHk;uGswfvlxk qücH,lyGJusif;yawmhr,f vdk ha}ujimvdkufwm[m bmoabmaqmifyg


ovJ?

(1) jyoemawGudk pg;yGJ0dkif;ay:rSm awG hqHkaqG;aEG;ajz&Sif;ygvdk hjynfwGif;


vlxkeJ hukvor~ tygt0if edkifiHwum &J zh t d m;ay; awmif;qdk
aewmawGudk enf;enf; rS trSKrxm;bJ ol cif;xm;wJhvrf;jy ajryHk
ckeSpfcsuftwdkif;udkbJ ol hvrf;ol avSsmufawmhr,fvdk hajAmif a}u
jim vdkufwmjzpfygw,f?

(2) 1973 ckeSpfwHk;u jynfvHk;uGswf vlxkqücH,lyJrG Sm atmifjrifrSK &cJ h


bl; wJh tcgusawmh 'DwcsDrSmvnf; ordkif;wa}umhjyefvmOD;rSmbJ
vdk h,Hk}unfcsuf tjynfh&Sda}umif; armif;cwfvdkufwmvJ jzpfw,f?

tck&ifqdkif&awmhr,fh jynfvHk;uGswfvlxkqücH,lyGJ[m ppftm%m&Sifpepfudk zGJ hpnf;yHktajccH


Oya'eJ htnD a&&Snf w&m;0ifv$rf;rdk; tkyfcsKyfoGm;a&;udk vdkvm;olawGeJ hqef husifolawG&J h
wdkufyGJ jzpfw,f? vlxk taeeJ h'DwdkufyJu G dk tedkif&atmif qifE$JedkifrSom ppftm%m&Sif pepf
udk edkifiHa&;t& OD;csdL;edkifayvdrfhr,f? 'Dvdk ajrSmfrSef;csufeJ h avhvmjyifqif vkyfudkif}u&mrSm
wpHkw&m taxmuftyHhjzpfapedkifa&; twGuf wwyfwtm;taeeJ h'Dpgtkyfi,fudk jyKpkxkwf
a0vdkufwmygbJ?

'D pgtkyfi,f[m jyD; jynfhpHkwJh pgwrf;wapgif awmh r[kwfyg? 'gayr,fh jynfvHk;uGswfvlxkqü


cH,lyGJawGeJ hywfoufjyD; vufvSrf;rSDorSswdkif;jynfawG&J htawG ht}uHKawGudk avhvm/ okaw
oDawG&J hpkaqmif;xm;rSKawGudk rSDjirf;/ Oya'ynm&Sif wcsdL hqDu t}uHjyKcsuf awGudk &,lpk
aqmif;jyD; jrefrmh&HyHkaiG tzGJ hu rqkwfepfwJh tm;xkwfrSK eJ hjyKpkxm;ygw,f? a0bef t}uHay;
axmufjyvdkolrsm; &SdvSsif }udKqdkyga}umif;/ tm;enf;csufrsm;&SdvSsif cGifhv$wfapvdka}umif; eJ h
jynfvHk;uGswf vlxkqü cH,lyGJawG eJ hywfoufjyD; ydkrdkjynfhpHkwJ h A[kokwrsm;udk qufvuf pk
aqmif; jzef ha0oGm;&ef OD;wnfyga}umif; owif;aumif; yg;&if; vlxk vuf0,fta&muf
ydk haqmifay;vdkufygw,f?

2
tydkif; (1)
jynfvHk;uGswf vlxkqücH,lyGJ rdwfquf
jynfvHk;uGswf vlxkqücH,lyGJ qdkwmbmvJ?

wdkif;jynftwGuf vGefpGmta&;}uD;wJhudpP&yfawGeJ hywfoufvdk hwjynfvHk;rSm&SdwJh vlxkawGqDu oabmxm;


qüudk &,ljyD; qHk;jzwfaqmif&Gufwm jzpfygw,f? 'Drdkua&pDudk wdkuf&kduf usifhoHk;wmvdk howfrSwf}uw,f?

jynfvHk;uGswf vlxkqücH,lyGJ ta}umif; bma}umifh avhvmbdk hvdkovJ?

(u) 'Drdkua&pD tajccHudk jznfhqnf;bdk h?

'Drdkua&pDudk toGifeSpfrsdL;eJ hvufawG husifhoHk;ygw,f? udk,fpg;jyK'Drdkua&pD eJ hwdkuf&dkuf 'Drdkua&pDwdk hygbJ?


vGwfvyf/ w&m;rSswwJh/ jynfvHk;uGswf taxGaxG a&G;aumufyGJawGuae vlxk&J h a&G;cs,fwifajrSmuf jcif;
cH&wJh udk,fpg;vS,fawGu jynfolvlxkudk jyefvnftkyfcsKyfoGm;wJhpepfudk udk,fpg;jyK 'Drdkua&pDvdk hac:ygw,f?
b,fol hudkrSs a&G;cs,fwifajrSmufjcif;/ odk hr[kwf ukd,fpg;vS,ftjzpf cef htyfapv$wfjcif;r&SdbJ/ rJay;ydkifcGifh
&SdwJh vlxkawGu rdrdwdk h&J ha&;&mudpPawGudk rdrdwdk hudk,fwdkifyg0if qHk;jzwf vkyfudkifwmudk wdkuf&dkuf 'Drdkua&pD
vdk hac:ygw,f?

'DvdkusifhoHk;yHk eSpfrsdL;vHk;rSm tm;aumif;csuf a&m tm;enf;csufawGyg &Sd}uw,f?

udk,fpg;jyK 'Drdkua&pD&J htm;aumif;csufuawmh t&nftcsif;eJ hjynfhpHkjyD; &dk;om;ajzmifhrwfwJh udk,fpg;vS,f


awGudk a&G;cs,fwifajrSmufedkifr,fqdk&if wdkif;jynftkyfcsKyfwJh vkyfief;udk tJ'D udk,fpg;vS,fawG&J hvufxJrSm
,Hk,Hk}unf}unf v$Jtyfxm;edkifw,f? vlxkawGu rdrdwdk h&J h pD;yGm;a&;vkyfief;eJ htjcm; pdwf0ifpg;0goemyg&m
vkyfief;awGrSm pdwfcsrf;ompGmeJ htcsdefay; vkyfcGifh&}uwm jzpfw,f?

wdkuf&dkuf 'Drdkua&pD&J htm;aumif;csufuawmh rJqüay;ydkifcGifh &SdwJh edkifiHom;wdkif; rnfolrqdk vlwudk,f


rJwrJ eJ hqHk;jzwfcsufw&yf ay;ydkifcGifh&Sdw,f? udk,fudk,fwdkif yg0ifaqG;aEG;/ avhvm qHk;jzwfcsuf cscGifh&SdwJh
twGuf a}ueyfeSpfodrfhrSK &apw,f? 'Drdkua&pDudk rdrdwdk h&J ha&S harSmufrSmyif rsuf0g;xifxif usifhoHk;cGifh&wJh
twGuf tm;&rSK jzpfapw,f?

udk,fpg;jyK 'Drdkua&pD&J htm;enf;csufuawmh vlxku a&G;cs,fwifajrSmufw,f qdkayr,fh jyD;jynfhpHkwJh udk,f


pg;vS,f &jcifrS &w,f? t&nfftcsif;&Sdayr,fh &dk;om;jcifrS &dk;om;w,f? &dk;om;ayr,fh t&nftcsif;&SdjcifrS
&Sdw,f? tpu &dk;om;ayr,fh aemufawmh azgufjyefoGm;wmawG/ tm%mudk tvGJoHk;pg;jyKoGm;wmawG vJ
renf;bl;?

wdkuf&dkuf 'Drdkua&pD&J h tm;enf;csufuawmh vlOD;a&rsm;vGef;wJh wdkif;jynfawGrSm usifhoHk;bdk hrvG,fbl;?


wdkuf&dkuf 'Drdkua&pDudk usifhoHk;edkifa&;twGuf jynfvHk;uGswfvlxk qücH,lyGJ vkyfw,f qdkwm[mukefuspg;&dyf
odwfjyD; }uD;rm;w,f? r}umc%vJ rvkyfedkifbl;? yg0ifusifhoHk;wJh vlxkawGudk,fwdkifu todynm A[kokw
tm;enf;jyef&ifvnf; vltrsm;oabmxm;vdk hom ajymedkifayr,fh rSefuefwJh qHk;jzwfcsuf csedkifrSm r[kwf
jyefbl;?

3
'D eSpfckvHk;rSm tm;aumif;csufawGa&m/ tm;enf;csufawGyg &Sdae}uwma}umifh aygif;pyfusifhoHk;bdk hvkdtyfwm
jzpfw,f? wck&J htm;enf;csufawGudk tjcm;wck&J htm;aumif;csufawGeJ hjznfhqnf;ay;bdk h}udK;pg;wmygbJ?
tajctae/ tcsdeftcg eJ hta}umif;&yfawGudk rlwnfjyD; 'D eSpfckvHk;udk wjydKifeuf usifhoHk;ae}uwJh wdkif;jynf
awG urBmrSm tawmfrsm;rsm; &SdaeygjyD? rdrdwdk hwdkif;jynfudk 'Drdkua&pD edkifiHtjzpf ajymif;vJwnfaqmufedkifwJh
tcsdefus&ifvnf; vufawG husifhoHk;&rSm jzpfwma}umifh taotcsm avhvmoifhwJh t&mjzpfygw,f?

(c) etz &J hzGJ hpnf;yHktajccHOya' twnfjyKa&; }udK;yrf;wJh vkyfief;pOfudk wkef hjyefedkifbdk h?

etz [m ppftm%m&Sifpepf a&&Snfwnfwef hcdkifjrJa&;tajccHuae toifhjyifqifa&;qGJxm;wJh zGJ hpnf;yHk


tajccHOya'udk wenf;enf;eJ hrjzpfraetwnfjyKjyD; usifhoHk;oGm;bdk h}udK;pg;rSm aocsmoavmufygbJ?
twnfjyKedkifwJhenf; oHk;enf; &Sdygw,f?
(1) w&m;0ifv$wfawmfw&yf&yfuae twnfjyKbdk h?
(2) vlxk axmufcHyGJawGusif;yjyD; twnfjyKbdk h?
(3) jynfvHk;uGswf vlxkqENcH,lyGJusif;yjyD; twnfjyKbdk h?

w&m;0ifv$wfawmfw&yf&yfuae twnfjyKr,fqdk&if 1990 arv a&G;aumufyGJrSm a&G;cs,fwifajrSmufjcif;cH


xm;&wJh udk,fpg;vS,fawGeJ hzGJ hpnf;r,fh v$wfawmfbJ teD;pyfqHk;&Sdygvdrfhr,f? edkifiHa&;t& aqG;aEG;yGJawG
bmwckrS taumiftxnfraz:bJ etz taeeJ h ol a&;xm;wJh zGJ hpnf;yHk tajccHOya'udk tJ'Dv$wfawmfrSm
wifoGif;jyD; twnfjyKbdk hqdkwm vHk;0 rjzpfedkifavmufatmifudk cJ,Of;ygw,f?

etz[m ol h&J htpdk;&,œ,m;rSm toHk;jyKaewJh 0efxrf;awGeJ h }uH hzGH htygt0if ol zGJ hpnf;wnfaxmifxm;
wJh vlxktoif;tzGJ htwkawG udk toHk;csjyD; zGJ hpnf;yHktajccHOya'axmufcHyGJqdkwmawG vkyfaqmifoGm;edkifyg
w,f? vuf&Sdvnf; vkyfwJh tydkif;awGrSm vkkyfaewmygb?J 'gayr,fh tJovdk vkyfjyD; zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk
twnfjyK usifhoHk;oGm;r,f qdk&if edkifiHwum&J htodtrSwfjyKrSK&,lbdk hcJ,Of;ygvdrfhr,f? 'D enf;wckxJudk a&G;
bdk hvJ odwfawmhrvG,fvSyg?

jynfvHk;uGswf vlxkqENcH,lyGJusif;ywJ henf;eJ h1974 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk rqv acwfrSm twnfjyK
usifhoHk;cJhovdk tckvJ wausmhjyefusifhoHk; bdk h}udK;yrf;vmygw,f? tJonfwHk;u rqv taeeJ hatmifjrifpGm
vkyfaqmifedkifcJhwJh tajccH ta}umif;tcsdK h&Sdw,f?

(1) 'kwd,urBmppfrwdkifcifrSma&m/ ppftwGif; vGwfvyfa&;}udK;yrf;cJhpOftwGif;rSmyg qdk&S,fvpfpepf


tay:xm;&SdcJhwJh vlxku wpHkw&m ajrSmfrSef;csufxm;&SdcJhw,f? 1962 ckeSpf upvdk hAdkvfcsKyf}uD;
ae0if;OD;aqmifwJh ppfwyfu tm%modrf;tjyD;aemufydkif; jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD wnf
axmifcJhwJhtpOD;ydkif;umvrSm vlxk&J htm&Hkudk tawmfrsm;rsm; qGJaqmifedkifcJhw,fvdk hajym&
rSmjzpfw,f? tusdL;quftaeeJ h h1974 ckepS f zGJ ph nf;yHt
k ajccHOya'udk qdk&S,fvpfpepftay:
tajccHwJh zGJ hpnf;yHktajccHOya' tjzpf odwfjyD; apg'u rwufbJ vufcHcJh}uolawGvJ
tawmfrsm;rsm; &SdcJhw,f?

(2) zGJ hpnf;yHktajccHOya'eJ hywfoufvdk hvlxk trsm;pk}uD;[m bmrS a&a&&m&m rodcJh}ubl;?


zGJ hpnf;yHktajccHOya' qdkif&m ynmay;a&;vkyfief;awGvJ rqvu bmwckrSs vkyfaqmifcJhjcif;

4
r&Sdbl;? vlxk taeeJ hvnf; vkyfaqmifcGifh r&cJhbl;? rqv a&;qGJxm;wJh zGJ hpnf;yHktajccHOya'
udk aumif;rSef;qdk;rSef; wu,fhvlxktrsm;pk}uD;u oHk;oyfedkifcGifh r&cJh}ubl;? jynfvHk;uGswfvlxk
qücH,lyGJusif;ywJh tcgusawmh “ig wa,mufxJ trkef;cH uef huGufaevJbmrS xl;rSm r[kwf
ygbl;? eSrf;wapheJ hqD rjzpfygbl;” qdkwJhtjrifeJ haxmufcHrJay;cJh}uolawGvJ renf;bJ &SdcJhw,f?

(3) tqdk;qHk; tcsufuawmh ppftkyfpk xdyfoD;awG[m “jynfvHk;uGswf vlxkqücH,lyGJ” qdkwJh


qdkif;bkwfatmufuaejyD; wjynfvHk;udkomru wurBmvHk;udk yg ydyd&d&d eJ hvdrfekdifcJhwm
jzpfw,f? 1973 ckeSpfrsm; w0dkuftxdumvrSm edkifiHwumeJ hqufoG,fqufpyfedkifrSK
rsm;pGmtm;enf;cJh/ vlxuk dk,fwdkifuvnf; qENcH,lyGJtawG ht}uHKr&Sd/ b,fvdkwkef hjyef&rSef;rod/
ppfacgif;aqmifawG[m rqv ygwD ,EW,m;udk pepfwustoHk;csedkifcJhwJh tcgrSm 93% ausmf
u axmufcHygw,fvdk hausnmjyD; 1974 zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKedkifcJhw,f?

tckvJ aemufw}udrf 'Denf;udkbJ toHk;csbdk hjyifqifvmjyefygjyD? ordkif;udk wywfjyefjyD;vnfatmif


vkyfbdk h}udK;pg;w,fvdk hbJajym&ygvrd rhf ,f? 2008 ckepS rf mS jyXmef;vdu
k w
f Jh jynfvHk;uGswfqENcH,lyJG
qdkif&m Oya'[mvnf; 1973 ckeSpfwHk;u Oya'eJ htm;vHk;eD;yg; wlnDaewmudk awG h&ygw,f? 2010
ckeSpfrSm a&G;aumufyGJusif;yr,fvdk hausnmxm;wJh twGufvnf; 2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,l
yGJrSm etz[m ol h&J hzJG hpnf;yHktajccHOya'udk rjzpfjzpfatmifudk twnfjyKr,fh oabmjzpfygw,f?
'Dvdk wu,fbJ jzpfvmOD;rSmygvm;?

'Duae hacwfumvrSm vGefcJhwJh eSpfaygif; 35 eSpfueJ hrwlwJh tajctaeawGawmh &Sdvmaeygw,f?


(1) 1973 ckeSpfwHk;u qdk&S,fvpfpepftay:xm;&SdcJhwJh ajrSmfrSef;csufrsdL;eJ edik if aH &;t& vlxk&J h
axmufcHrSKrsdL; wpHkw&m&&Sdbdk hrjzpfedkifawmhbl;?

(2) owif;acwfvdk hajym&r,fh umv}uD;rSm jynfwGif;rSm aexdkifae}uwJh vlxkudk,fwdkifrSmvnf;


wpHkw&m acwfrSDenf;pepfawGudk oHk;jyD; jyifyurBmudk owif;a&mufatmifjyefydk hedkifpGrf;awG
wdk;wufvmwmudk awG h&w,f?

(3) edkif;,SOfcsuft& ajym&r,fqdk&if 1973 ckeSpfwHk;ueJ hpg&if uae humvrSmawmh zGJ hpnf;yHk
tajccHOya'qdkif&m todtjrifawG vlxkqDrSm wpHkw&mawmh &SdvmaejyDvdk hajym&ayvdrfh
r,f?

(4) 1973 ckeSpfwHk;u vlxkqENcH,lyJu G dk }uD;}uyfOD;aqmifoGm;edkifwJh rqv ygwD &Sad ecJhw,f? ,ck
vnf; tvm;wl jynfaxmifpk }uHhcdkifa&;eJ hzGH hjzdK;a&;toif; &Sdaew,f qdkayr,fh wu,fhvuf
awG htaumiftxnfaz:wJhae&mrSm }uH hzGH h[m rqvygwDvdk w&m;0ifOD;aqmifcGifh r&edkifbl;?
edkifiHa&; t&Sdeft0g }oZmr&Sdbl;?

(5) wcsdefxJrmS 1973 ckepS w f ;kH u r&Sw


d Jh tajctaew&yf&Sdaewmudk owdjyKbdk hvdkygvdrfhr,f? tJ'g
uawmh jynfwGif;rSm trsLd ;om; 'Drdkua&pD tzGJ hcsKyfw&m;0if wnf&Sdaewmjzpfw,f? tJ'g
tjyif tjcm;ekdifiHa&;ygwDtzGJ htpnf;awG/ vlxktoif;tzGJ hawG tajrmuftrsm;vnf; jynf
wGif;rSm bJ pkzJG hvSKyf&Sm;edkif}uwJh taetxm;&Sdw,f?

5
(6) oHCmawmfawG tay: &uf&ufpufpuf eSdyfuGyfcw Jh m vydik ;f wcsLd b
h J &Sdao;w,f? ppftm%m
&Sifpepf}uD; oufqdk;&Snfapr,fh zGJ hpnf;yHktajccHOya' twnfrjzpfa&; udpPrSm oHCmawmfawG
[m ta&;ygwJh wcef;wu¾uae yg0ifvmedkifao;w,f? oHCmawmfawGeJ htwl edkifiHa&;
t& tpOftjrJwuf}uGedk;}um;jyD; a&S hwef;u ygavh&SdwJh ausmif;om; vli,fawGvnf; tpOf
tvmtwdkif; vSKyf&Sm;vm}uOD;rSm rkcsjzpfygw,f?

(7) 1973 ckeSpfrSmwHk;uvdk r[kwfbJ urBmwcGifqufoG,faqmif&GufrSK tm;aumif;vmwJh acwf


}uD;rSm enf;ynmt&jzpfap/ twwfynmydkif;t&jzpfap/ edkifiHwum&J h tm&HkpdkufrSK/ yHhydk;rSK
awG[m [kdacwfueJ hbmrS rqdkifawmhbl;?

(8) edik if w
H um eJ hjynfwGif;udk qufpyfvSKyf&Sm;edkifwJh/ vSKyf&Sm;ae}uwJh tzGJ htpnf;}uD;awG
tajrmuftrsm;[mvJ e,fpyfa'oawGudk tajcjyKae}uw,f? edkifiHjcm;wdkif;jynfawGrSma&muf
&Sdae}uwJh vl htcGifhta&; eJ h'Drdkua&pD twGuf vSKyf&Sm;wuf}uGolawG/ tzGJ htpnf;awG[m
vnf; a&muf&mwdkif;jynfawGrSm ydkjyD;awmh pkzJG hvSKyf&Sm;vmedkifaew,f?

txufygtajctaeawG wnf&SdaewJhtwGuf vlxk}uD;taeeJ hodjrifem;vnfrSK&Sif;&Sif;eJ hqufvuf


pkaygif; avhvmjyD; pepfwus vSKyf&Sm; edkif}ur,f qdk&if 1973 ckeSpfu ppfacgif;aqmifawG &&Sd cJhwJh
&vm'f eJ hajymif;jyef jzpfoGm;edkifygw,f? odjrifem;vnfrSK &Sif;&Sif;eJ hqdkwJh pum;vHk;udk bma}umifh
oHk;pGJ&ygovJ? odjrifem;vnfrSK &SKwfaxG;apr,fh aqG;aEG;csufawGudk }um;odae&vdk hbJjzpfygw,f?
odjrifem;vnfrSKawG &SKwfaxG;ae&if bmvSKyf&Sm;rSKrS ay:vmbG,f r&Sdyg? vlxk vSKyf&Sm;rSKawGbmrS
r&Sdbl; qdk&ifawmh etz ppfacgif;aqmifawG[m olwdk h&J hzGJ hpnf;ykH tajccHOya'udk at;at;aq;
aq; twnfjyKjyD; w&m;0ifa&&Snftkyfpdk;cGifh udk pdkufxloGm;edkifygvdrfhr,f? 'ga}umifh ,ckusif;yawmh
r,f hvlxkqENcH,lyGJudk rSefuefpGmcsnf;uyfedkifbdk hodjrifem;vnfrSKtcsdK hudk aqG;aEG;bdk hvdkvmygw,f?

tydkif; (2)
jynfvHk;uGswf vlxkqENcH,lyGJudk zGJ hpnf;yHktajccHOya' eSifh qufpyfavhvmjcif;
tckvmr,fh jynfvHk;uGswfvlxkqENcH,lyGJ[m zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKedkifa&;twGuf
usif;ywm jzpfygw,f? 'ga}umifh jynfvHk;uGswfvlxkqENcH,lyGJudk rSefrSefuefuef csnf;uyfedkifa&;
twGuf zGJ hpnf;yHktajccHOya'eJ hpyfvSsOf;vdk havhvmoifhwJh tajccHuav;wcsdL hudk tenf;tusOf;
aqG;aEG;wifjyvdkygw,f?

1? zGJ hpnf;yHktajccHOya'r&SdwmeJ hpg&if &Sdvm&if aumif;r,fqdkwJh t,ltq

avmurSm r&Sd&muae &Sdvmwdkif;aumif;w,fvkd ah jymvdk rh &edik yf gbl;? &Sdvmwmu bmvJ qdkwmudk


}unfhbdk hvdkygvdrfhr,f? qif;&JwJh b0uae aiGa}u;&Sdvm&ifawmh aumif;wmayg h? a&m*gb, bmrS
r&SdwJh usrRmol tjzpfuae a&m*g&SdvmjyD qdk&ifawmh bmaumif;edkifyg hrvJ? etz jyKpkxm;wJh zGJ h
pnf;yHk tajccHOya'[m a&m*gxufqdk;w,fvdk hajym&rSmyg? a&m*gqdkwm vlwOD;udk usrRma&;t&
om xdcdkufapwmjzpfw,f? etz &J hzGJ hpnf;yHktajccHOya'uawmh wwdkif;jynfvHk;rSm&SdwJh vlxktm;
vHk;&J hpD;yGm;a&;/ ynma&;/ usrRma&;/ vlrSKa&; pwJh t&mawGtm;vHk;udk xdcdkufysufpD;aprSm rdk hvdk h
jzpfygw,f?

6
vGwfvyfa&;&jyD; onfbufydkif; rSm 1962 ckeSpftxd jrefrmedkifiH&J hvlrSKpD;yGm;a&;tajctae[m
tawmfyif wdk;wufaumif;rGefcJhw,f? ta&S hawmiftm&SrSm xdyfwef;u ae&m,lcJhw,f? 1962
ckeSpf ppfwyftm%modrf;jyD;wJhaemufydkif;u pvdk h awmufavSsmufusqif;cJhwm tcktcsdefrSm tqdk;
qHk;jzpfw,f qdkwm b,folrS rjiif;edkifwJh tcsufygbJ? bma}umifhvJ qdkwm wcsufxJeJ hcsKyfjyD;
wifjy&&if wif;}uyfwJh A[dkcsKyfudkifrSKudk vufawG htaumiftxnfaz:usifhoHk;wJh enf;vrf;eJ h ppf
tm%m&Sifpepf udk toufoGif;wnfaqmufxm;cJhvdk hjzpfw,f? 1974 rSm twnfjyK usifhoHk;cJhwJh
zGJ h pnf;yHk[m edkif;,SOfcsuft& ajym&&if ajymhaysmif;rSK&Sdygao;w,f? 1988 xyfrHjyD; ppfwyftm%m
odrf;cJhwJh umv u pvdk heSpfaygif;eSpfq,fcef htwGif; tkyfcsKyfrSKuawmh jrefrmedkifiHordkif;rSm twif;
}uyfqHk;vdk hajym&rSmygbJ? wif;}uyfpGm zdeSdyftkyfcsKyfaerSKudk w&m;r0if usifhoHk;&muae zGJ hpnf;yHk
tajccHOya'eJ htnD w&m;0if usifhoHk;awmhr,f tajctaeudk etz u zefwnf;vmwmjzpfyg
w,f? ,ckusif;yawmhr,fh jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ[m etz &J htJ'D &nfrSef;csufudk az:aqmifr,fh
enf;vrf;jzpfvmygawmhw,f? 'ga}umifh jynfvHk;uGswfqENcH,yl GJ eJ hywfoufvdk hA[kokw ydkjyD;&Sd
avav/ vlxktaeeJ hwkef hjyefedkifr,fh taetxm; ydk&Sdvmavav jzpfrSmyg?

2? vlxku 75% eJ hppfwyfu 25% ,lxm;wJ hzJG hpnf;yHkjzpfw,f qdkwJh t,ltq

etz eJ hyl;aygif;jyD; tusdL;pD;yGm;cGJ,lvdkolawGu toHaumif;[pfvmwm&Sdygw,f? tJ'guawmh


vlxku 75% eJ hppfwyfu 25% ,lxm;wJ hzJG h pnf;yHktajccHOya'[m rqdk;ygbl; qdkwJh toHygbJ?
tJonf t,ltq wifoGif;olawG zHk;uG,fxm;wJh tcsufawG uawmh

(u) 'g[m zGJ hpnf;yHkwckvHk;&J htpdyftydkif;w&yfom jzpfwJh Oya'jyKa&; u¾udkom &nf


n$ef;edkifw,f? zGJ hpnf;yHkwckvHk;udk u¾w&yfxJ &SKa'gifhuae oHk;oyfvdk h rjynfhpHkedkifbl;?
ppfwyfu 25% ,lxm;w,fvdk hajymwJh twGuf usefwJh 75% udk vlxku &wmjzpf
w,f qdkwJh oHk;oyfcsufuvJ rrSefbl;? bma}umifhvJ qdkawmh usefwJh 75% rSm vnf;
ppftm%m&Sifpepfudk qufvuf tvkyt f a}uG;jyK umuG,fapgifha&SmufoGm;r,fholawG
tajrmuftrsm; yg&SdOD;rSm jzpfvdk hygbJ?

(c) tkycf sKyfa&; u¾rSm ppfAdkvfom orw jzpfvmedkifwJh orw a&G;cs,fwifajrSmufyHkpepf


udk wDxGiftoHk;jyKxm;w,f? jyD;awmh wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyf[m umuG,f
a&; 0ef}uD;&J htxufrSma&mufaejyD; 'kwd,orw eJ htqifhwlowfrSwfxm;w,f?
'grsdL;[m wuBmvHk;rSm b,fedkifiHrSmrS r&Sdbl;?

(*) orw uae w&m;ol}uD;csKyfudk cef hedkifjzKwfedkifwJh tcGifhtm%m tyfeSif;xm;wJh


twGuf w&m;pD&ifa&;[m tkyfcsKyfa&;&J hvufatmufudk a&mufaew,f qdkwmxif
&Sm;w,f? tpdk;&&J hvkyfudkifaqmif&GufrSKawGudk }uD;}uyfppfaq;r,fh vlxku tm;udk;
EdkifavmufwJh vGwfvyfwJh w&m;pD&ifa&;pepfay:vmbdk h tdyfrufrufvdk h r&awmhbl;?

(C) tm%mydkifawGu oHo,&Sd&HkeJ hw&m;&Hk;u trdef hrvdkbJ tjypfuif;rJholwOD;udk ig;eSpf


txd csKyfaeSmifxm;edkifwJh rw&m;wJh Oya'awG[m etz &J h zGJ hpnf;yHktajccHOya'
u qufvufwnf&SdcGifhay;xm;w,f? &kyfodrf;vdk h&rSm r[kwfbl;?

7
(i) vlxktwGuf vGwfvyfpGm xkwfaz:ajymqdkcGifh/ pnf;&H;k cGi/hf pka0;cGifhawG bmwckrS tmr
cHcsuf r&Sdbl;? tJ'gawGudk }uD;rm;wJhcGsif;csufqdkif&m uef howfcsufawG zefwnf;jyD;
csKyfcs,f xm;w,f? etz zGJ hpnf;yHktajccHOya'uae vlxktwGuf&p&m bmrS r&Sdbl;?

3? zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk wajz;ajz;ajymif;vJoGm;r,f qdkwJ ht,ltq

avmavmq,frSm ppfwyfu 25% ,lxm;ygap? udpPr&Sdbl;? zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk wajz;ajz;


ajymif;vJoGm;jyD; 'Drdkua&pDedkifiHjzpfatmifwnfaqmufoGm;r,f qdkwJh t,ltq[m vufawG hrus
bl; qdkwmaxmufjyjcifw,f? bma}umifhvJ qdkawmh zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk jyifvdk hvHk;0r&edkif
awmhatmif etzu a&;qGJxm;jyD;jzpfvdk hygbJ? etz&J hzGJ hpnf;yHktajccHOya' rlawGxJu atmufyg
tyk'fudk avhvm}unfhyg?

------ jyXmef;csufrsm;udk jyifqifvdkvSsif jynfaxmifpk v$wfawmf udk,fpg;vS,ftm;vHk;


. ckeSpfq,fhig; &mcdkifekef;ausmfu jyifqif&ef oabmwl vufcHjyD;aemuf jynfvHk;uGswf
qENcH,lyGJ usif;yI qENrJ ay;ydkifcGifh&Sdoltm;vHk;. xuf0ufausmf qENrJjzifhom jyifqif
&rnf?

jynfaxmifpk v$wfawmfudk,fpg;vS,f tm;vH;k &J 7h 5 &mcdik ef ek ;f ausmf&rS jyifcGifh&Sdr,fvdk hqdkygw,f?


wu,fawmh wurBmvHk;rSm &SdwJh rnfonfhv$wfawmfrSmrqdk ta&;}uD;ta}umif;udpPw&yf&yfudk
qHk;jzwfawmhr,fqdk&if 75 &mcdkifekef; &bdk hqdkwm tifrwef cufwJh udpPjzpfygw,f? txufrSmwifjy
cJhovdk t&yf0wfxm;wJh vlxkudk,fpg;vS,fqdkol 75 &mcdkifekef;xJrSm ppfacgif;aqmifawGu vufoyf
arG;xm;olawG ygOD;rSmaocsmawmh zGJ hpnf;yHkjyifqifbdk hb,fvdk vkyfjyD; 75 &mcdkifekef;udk,fpg;vS,frJ
tjynfh&ekdifyg hrvJ? ydkjyD;qdk;wmu 75 &mcdkifekef; ausmf&r,f qdkwJh jyXmef;csuft&qdk&ifawmh vHk;0
udk rjzpfedkifawmhbl; vdk hajym&rSmygbJ? bma}umifhvJ qdkawmhppfwyfu 25% tcdkiftrm,lxm;wJh
v$waf wmfxrJ mS b,fppfAv kd wf OD;wavu umuG,fa&;OD;pD;csKyfudk qef husifjyD; zGJ hpnf;yHkudk jyifbdk h
oabmxm;ay;&JrSmvJ?

etz &J htajccHrlawGuae zGJ hpnf;yHktajccHOya' (rl}urf;) tjzpfudk ajymif;vJvdkufwJhtcg zGJ hpnf;yHk
tajccHOya' jyifqifa&; udpPeJ hywfoufjyD; tajccHrlrSm xnfhoGif;xm;cJhwmxuf ydkjyD;qdk;wJh jyXmef;
csuf ay:xGufvmr,fh tvm;tvmvnf; &Sdaeygw,f?

2008 ckeSpf rwfv aemufqHk;ywftwGi;f rSm jynfaxmifpk orw jrefrmedkifiHawmf zGJ hpnf;yHktajccH
Oya' (rl}urf;) 2008 ckeSpf qdkjyD; jrefrmedkifiHtwGif;rSma&m jyifyrSmyg xkwaf 0jzef hcsDrSKwckay:xGuf
vmygw,f? edkifiHawmfwHqdyfawGudkyg oHk;pGJxm;wJhtjyif 'DZdkif;tjyiftqifawG[m oyf&yfrSK&SdjyD;
etz trsdL;om;nDvmcHu csrSwfxm;cJhwJh rlawGudkom tm;vHk;eD;yg;xif[yf az:jyxm;w,f?
Oya' pum;vHk; ta&;tom;/ pgtkyf tjyiftqif/ ed'gef;rSm yHkpHwus az:jy a&;om; xm;csurf sm;/
pwmawGudk jcHiHkjyD; oHk;oyfvdkuf&if 'D rl}urf;[m etz&J hzGJ hpnf;yHkrl}urf;a&;qGJa&; aumfr&Sif u
xkwfjyefvdkufwJh rl}urf;jzpfr,fvdk hrSef;q&ygw,f? vlxkoabmudk wD;acgufprf;owf}unfhjcifwm
a}umifh enf;vrf;wus rxkwfjyefao;bJ atmufvrf;uae wifay;vdkufwmvJ jzpfaumif;jzpfedkif
ygw,f? atmufygjyXmef;csufudk avhvm}unfhyg?

8
--------------------------------------------------------------
yk'fr 436 (u) ---jynfaxmifpkv$wfawmfukd,fpm;vS,f tm;vkH;. 75&mckdifeKef;ausmfu
jyifqif&ef oabmwl vufcHjyD;aemuf jynfvkH;uGswf qENcH,lyJG usif;yIrJay;ykdifcGifh&Sdol
tm;vkH;. qENrJjzifhom jyifqif&rnf?
--------------------------------------------------------------

tJ'D jyXmef;csuft&qdk&if etz &J h zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk vmr,fh jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJrSm


twnfjyKay;vdkufvdk huawmh jyifbdk h rjzpfedkifbl; qdkwm &meKef;jynfh aocsmoGm;jyD? aemufxyfqEN
cH,lyGJawG xyfrHusif;y&OD;rSmjzpfjyD; rJay;ydkifcGifh &Sdol tm;vHk;u oabmwlbdk hqdkwmb,fwdkif;jynf/
b,furBmrSmrS rjzpfedkifvdk h ygbJ?

ppfacgif;aqmifawG[m 1973 ckeSpfu jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;ycJhwJhtcgrSm olwdk h&cJhwJhatmif


jrifrSKudk t}uD;tus,f ,pfrl;aeyHk&ygw,f? wbufujcdrf;ajcmufrSK/ t}uyf udkifrSKawGvkyf/ tjcm;
wbufuvnf; 1973 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,yl GJ usif;ycJhwHk;u toHk;jyKcJhwJh enf;vrf;awGudk
rGrf;rHjyD; xyfrHvdrfnmedkif&if olwdk hatmifjrifrSK&rSmbJvdk h}udrf;aowGufcsufxm;yHk&w,f? 'ga}umifh
ppfacgif;aqmifawG a&S hqufavSsmufvSrf;jcifwJh edkifiHa&; vkyfief;pOfawGrSm qENcH,lyGJawGudk A[dkjyK
xm;vdkwJh az:jycsufawGudk awG hvm&ygw,f?

'ga}umifh tckusif;yr,fh arv 2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk omru aemifudk qufwdkuf


usif;yvmedkifajc&SdwJh qENcH,lyGJrSeforSsudk vlxktaeeJ hrSefuefpGm csnf;uyfekdifbdk htwGuf qENcH,lyGJ
eJ h ywfoufjyD; vufvSrf;rSDorSs wpHkw&m us,fus,fjyef hjyef havhvmbdk htcsdefa&mufjyDjzpfygw,f?

4? etz&J hzJG hpnf;yHktajccHOya'twnfjyKa&;twGuf pDpOfwJh 2008 ckeSpf jynfvHk;uGswf qENNcH,lyGJ


udk vlxktiftm; pkaqmif;yGJ jzpfvmatmif b,fvdk vSnfhajymif;rvJ?

xdkif;edkifiHrSm 2007 ckeSpfzGJ hpnf;yHktajccHOya'udk jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ vkyfpOfwHk;u wu,fvdk h


om vlxkutwnfrjyKbl;qdk&if 1997ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk jyefvnf toHk;jyKoGm;r,fvdk h
xdkif;ppftpdk;&u a}ujimxm;cJhygw,f?

etz&J h2008 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfrjyKbl;qdk&if bmqufvkyfoGm;r,fvdk hetzu


a}ujimjcif; r&Sdao;ygbl;? jzpfedkifajcuawmh atmufygwdk hygbJ?

(u) jyifqifjznfhpGufrSKwpHkw&mxyf vkyfjyD; twnfjyKcsufr&rjcif; qENcH,lyGJawG


qufvuf vkyfaqmifoGm;edkifw,f? ( 'def;rwfrSm 'kwd,t}udrfqENcH,yl GJvkyfwmawG
&Sad }umif; avhvm&w,f?)

(c) zGJ hpnf;yHktajccHOya' topfw&yfxyfrHa&;qGJr,f qdkjyD; 2010 rSmowfrSwfxm;wJh


a&G;aumufyGJudk aemufudk a&$ hoGm;edkifygw,f? etz&J hyxr t}udrfzGJ hpnf;yHka&;qGJwJh
jzpfpOf[m 1993 ckeSpfuae 2008 ckeSpf txd wq,fhig;eSpf }umcJhw,f? 'kwd,t}udrf
zGJ hpnf;yHkxyfrHa&;qGJwJh jzpfpOfudk aemufxyf wq,fhig;eSpf }umwJhtxd tcsdefxyf,l
bdk h etz taeeJ h0efav;rSm r[kwfbl;?

9
'ga}umifh qENcH,lyGJudk oydwfarSmuf qef husifw,f qdkjyD; tdrfrSmxdkifaevdk huawmh vlxktwGuf
bmrS tusdL; r&Sdedkifbl;? etz omvSsif tjrwf&oGm;r,f? ppfacgif;aqmifawGu arG;xm;wJh vlxk
ta,mifaqmifawGudk v$wf/ rJxnfhcdkif;jyD; rJa&wGuv f dk h&orSseJ hbJ vlxku twnfjyKw,fvdk ha}u
jim/ ppftm%m&Sifpepfudk az:aqmifxm;wJh zGJ hpnf;yHktajccHOya'&J h w&m;0ifrSKudk awmif;cHoGm;rSm
aocsmoavmufjzpfw,f? qENcH,lyGJ rvkyfjzpfatmif/ 'grSr[kwf ysufoGm;atmif t}urf;bufwJh
enf;udk oHk;bdk htwGufvJ edkifiHwumeJ hjynfwGif;vlxk axmufcHrSK &bdk hrvG,f&Hkomru vufawG h
rSm vnf;wjynfvHk; twdkif;twmeJ hvkyfbdk h rjzpfedkifbl;?

rqv acwfu pwifcJhjyD; ,ae hetzacwftxd usifhoHk;cJhwJh/ usifhoHk;bdk h}udK;pg;aewJh jynfvHk;uGswf


qENcH,lyGJ[m teSpfom&tm;jzifh qdk&if 4if;wdk hcsrSwfusifhoHk;jcifwJh rl0g'awGudk vlxku twnfjyK
w,f qdkwJh yHkpHrsdL;eJ haz:aqmifwmbJ jzpfygw,f? 'gayr,fh vufawG husus bmrS rwkef hjyefbJ
ab;xdkif bkajymaevdk hbmrS jzpfvmrSm r[kwfygbl;? etz&J hjynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ[m w&m;r0if
bl; qdkwJh tcsuftay: tjiif;ryGm;yg? 'gayr,fh w&m;r0ifbl; vdk htoHukefatmif b,favmufbJ
atmfaeayr,fh etz u olvkyfbdk hpDpOfxm;wmudk &yfoGm;rSmr[kwfbl;?

'ga}umifh taumif;qHk;enf;vrf;uawmh qENcH,lyGJ vkyforSswdkif;rSm vlxku wufwuf}uG}uG yg0if


bdk hjzpfw,f? vSKyf&Sm;cGifh&orSs ae&m uav;awGudk ,ljyD; vlxk vSKyf&Sm;rSKawGudk pepfwus az:
aqmifoGm;oifhw,f? qENcH,lyGJeJ hpyfvSsOf;jyD; odoifhwm/ ar;jref;oifhwm/ avhvmaqG;aEG;oifhwm
awG wyHkwyif&Sdygw,f? tJovdk ar;jref;wm/ avhvmaqG;aEG;wm/ tjrifzvS,fwmawG [m qENcH
,lyGJudk ysufjym;atmifvkyfwm r[kwfwJhtwGuf etz xkwfjyefxm;wJh Oya'eJ hvJ rqef husifbl;?
vlxktwGif;rSm A[kokwawG wdk;&Hkomru/ tcsif;csif; tjyeftvSef qufoG,f xdawG hrSKvJ tm;
aumif;vmaprSm jzpfygw,f? jzpfekdiforSs vlxkqufoG,frSK uGef,uf Network awG az:aqmif
oGm;bdk hvJ vdkygr,f? 'Dvdk vkyfaqmifwm[m topf topfaom vlxktiftm;awGudk &SmazGwm/
pepfwus pkpnf;wm/ cdkifrmawmifhwif;atmif vkyfaqmifwm jzpfygvdrfhr,f?

'Denf;tm;jzifh yHkpHwrsdL;eJ hqufvuf az:aqmifoGm;r,fh vlxkvSKyf&Sm;rSK tay: ,Hk}unfrSKawG wnf


aqmuf vmedkifajc&Sdr,f? etz taeeJ htwif;t"rR twnfjyKoGm;r,fh zGJ hpnf;yHktajccHOya' eJ h
ywfoufwJh uvdefusrSKawG rSeforSsudk pepfwusaz:xkwfcGifh &oGm;edkifygw,f? 1973ckeSpf zGJ hpnf;yHk
tajccHOya'udk twnfjyKay;vdkuf&wJh ordkif;jzpfpOfrsdL;udk aemufw}urf jyefwywfvnfvmjyD;xyf
rjzpfatmif a&Smifedkifr,fh tajctae &Sdvmedkifygw,f? ydkjyD;awmh ta&;}uD;wJ htcsufu 'Dw}udrf
atmifjrifrSK &oGm;&if etzu olwdk htm%m wnfjrJr,fh zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKbdk h
}udK;pg;wJh udpPudk jiif;y,f vdkufedkif&Hkomru aemifudk b,ftpdk;& wufvmonfjzpfap/ tvm;wl
rSm;,Gif;wJh rl0g'awGudk usifhoHk;bdk h}udK;pg;wmrSeforSsudk vlxktaeeJ hjiif;y,fedkifwJh pGrf;tm;awG &&Sd
vmayvdrfhr,f?

tcktcsdefrSm etz u tpdk;&ae&mrSm aejyD; ol csrw S fusifhoHk;jcifwJh rl0g'awGudk qENcH,lyGJ qdkwJh


enf;vrf;eJ htwnfjyKusifhoHk;bdk h}udK;pg;wmudk tcGifhaumif;,ljyD; pepfuswJhvlxktiftm;udk vlxk
ukd,fwdkifu &SmazGwnfaqmufbdk htcsdefa&mufygjyD?

10
tydkif; (3)
qENcH,lyGJ t}udK apgihf}unfhjcif;
1? qENcH,lyGJ Oya'udk oHk;oyfjcif;

jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwD }uD;pdk;wJh acwfrSm 1974 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyK


usifhoHk;edkifbdk htwGuf awmfvSefa&;aumifpD[m 1973 ckeSpf jynfaxmifpkqdk&S,fvpf orw jrefrm
edkifiHawmf zGJ hpnf;yHk tajccHOya' rl}urf; twnfjyKa&; jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya'udk 1973ckeSpf
}o*kwfv (14) &ufae hrSm jyXmef;cJhygw,f?

etz }uD;pdk;wJh tcktcsdefrSmawmh 2008 ckeSpf jynfaxmifpkorw jrefrmedkifiHawmf zGJ hpnf;yHktajccH


Oya' rl}urf; twnfjyKa&; jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ Oya' udk 2008 ckeSpf azaz:0g&Dv(26) &ufae h
rSm jyXmef;cJhw,f?

'D Oya' eSpfckvHk;&J hacgif;pOfudk avhvm}unfhyg? Oya'a[mif;u qdk&S,fvpf qdkwJh pum;vHk;/ Oya'
opfrSm aysmufqHk;oGm;wmu vGJ&if tm;vHk;twlwlygbJ? Oya' eSpfcv k Hk;&J h t"duuswJh jyXmef;csuf
awG tm;vHk;[mvnf; twlwlcsnf;bJ jzpfygw,f? uGm;jcm;csuf wcsdK hudk oufqdkif&mta}umif;&yf
awGaqG;aEG;wJhtcg aemufydkif;rSm edKif;,SOfwifjyoGm;ygr,f?

qENcH,lyGJOya'awGrSm ygoifhygvSsuf rygbJ use&f SdaewJh ta}umif;&yfawGudk pwifaqG;aEG;ygr,f?

2? jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJusif;ya&; aumfr&Sif zGJ hpnf;wnf&SdrSK taetxm;

'Dvdk zGJ hpnf;aqmif&Guf}u&wJ haumfr&SifawG&J htoufaoG;a}um[m vGwfvyfrSKjzpfygw,f? 1973


ckeSpf Oya'a[mif;rSma&m 2008 ckeSpf Oya'opfrSmyg aumfr&SifawG&J hvGwfvyfpGm &yfwnf vSKyf&Sm;/
aqmif&GufrSKudk tmrcHxm;wJh jyXmef;csuf wckrSsrygbl;? vufawG hrSmvnf; qENcH,lyGJ usif;ya&;
aumfr&SifawG[m puf&kyfawGvdkbJ tpdk;&cdkif;orSs vkyf}u&w,f? aumfr&Sifw&yftaeeJ h vGwfvyf
pGm &yfwnf/ vSKyf&Sm;/ aqmif&GufedkifrSK udk tmrcH jyXmef;xm;wmOya' rSm &Sdr&Sd oHk;oyf&rSm jzpfwJh
tjyif vufawG hrSmvnf; OD;aqmifwJh xdyfqHk;u pvdk h vdkufem az:aqmif&wJh atmufajc txd
aumfr&SiftqifhqifhrSm yg0if}uwJh yk*~dKvfawG udk pDppfbdk hvdktyfvmygw,f?

2008 ckeSpf qENcH,lyGJ Oya' eJ htnD zGJ hpnf;vdkufwJh aumfr&SifrSm OuUX [m vuf&Sd w&m;ol}uD;
csKyf OD;atmifwdk; jzpfygw,f? w&m;ol}uD;csKyfjzpfyg&ufeJ h *k%foduQm&SdpGm w&m;pD&ifa&;wm0efudk
&Sif;&Sif;vif;vif; xrf;aqmifaeol r[kwfbJ ppftpkd;& tm%mydkifawG cdkif;orSs edkifiHa&; ajcvuf
tjzpf tukefvkyfay;aeol jzpfygw,f? jrefrmedkifiHrSm ay:aygufcJhbl;wJh w&m;ol}uD;csKyfrsm;&J hordkif;
rSm tqifh tedrfhqHk; vdk hajym&ayvdrfhr,f? w&m;ol}uD;csKyfrsm;eJ h bmrSrqdkifwJh edkifiHa&; vkyfief;
oufoufjzpfwJh trsdL;om;nDvmcHrSm pga&;}uD;wOD;obG,f wavSsmufvHk; awmufavSsmufvkyf
vmcJhol jzpfygw,f?

11
1
tqdk;qHk;uawmh OD;&Jaemif trSKrSm etz tvdkus pHknDcHk&Hk;txl;t,lcHrSKqdkjyD; zGifhvSpfppfaq;
cJhw,f? tJ'D trSKrSm w&m;ol}uD;csKyfOD;atmifwdk;[m Oya'jyXmef;csuf udk &Sif;&Sif;}uD;csdL;azgufjyD;
ol hatmufu w&m;&Hk;csKyfw&m;ol}uD;awGu pGyfpGJcH&oltay: jypf'%fpD&ifxm;wm[m Oya'eJ h
rnDbl;vdk hoHk;oyfjyD; w&m;&Hk;csKyf taeeJ hqHk;jzwfxm;wJh pD&ifcsufudk y,fzsufcJhw,f? ppfaxmuf
vSrf;a&; a&S hrSm nSif;qJcHxm;&vdk h xGufcJh&wJh xGufqdkcsuf udk oufaocH0ifw,fvdk hqHk;jzwfjyD;
pGyfpGJcH&olawGtay: tjypfay;cJhwJhyk*~dKvf jzpfygw,f?

tusdL;quf taeeJ hOD;atmifwdk; qHk;jzwfcJhwJh tcsufudk aemufydkif; trSKawGrSmyg udk;um;/ ppf


axmufvSrf;a&;a&S hu xGufqdkcsufawGudk oufaocHtjzpfoHk;/ awmufavSsmuf jypf'%fpD&ifrSKawG
vkyfvmwma}umifh vl htcGifhta&; eJ h'Drdkua&pDa&; vSKyf&Sm;wuf}uGolawG rsm;pGm'kuQa&mufcJh&/
a&mufae&qJ jzpfygw,f?2 etz udk tifrwefusdL;EGHwma}umifh w&m;ol}uD;csKyfrsm; &yfwnf&r,fh
Oya'r¾dKifudk rsufuG,fjyKjyD; ckdif;orSs emcHvkyfaqmifaewJh OD;atmifwdk; [m jynfvHk;uGswf qEN
cH,lyGJ usif;ya&;aumfr&Sif&J h OuUX tjzpf wm0ef,lvmjyefygjyD? 'Dawmh aumfr&Sif&J hvGwfvyfrSKudk
b,favmuftxd ajrSmfvifhedkifrvJqdkwm ta&;}uD;wJh ar;cGef;jzpfvmygw,f?

3? jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;aumfr&Sifu r[kwfrw&m; vkyfaqmifvSsif wdkifwef;cGifh

w&m;ol}uD;csKyf OD;atmifwdk;u aumfr&Sif OuUX jzpfvmwJJhtcgrSm aemufxyfjyoemwck wuf


vmygw,f? tJ'gu bmvJqdkawmh aumfr&Sif&J hvkyfaqmifrSKawGtay: ra}ueyfvdk hta&;,l bdk h
wdkifwef;r,f qdk&if wdkifwef;&r,fh tzGJ htpnf; r&Sdawmhvdk hygbJ? wu,fawmh wdkif;jynfwc k&J h
w&m;&Hk;csKyfeJ hw&m;ol}uD;csKyf qdkwm tv,frSmwnfhwnfh &yfjyD; Oya'eJ htnD jyoemawG udk
udkifwG,f/ tjiif;yGm;rSKawGudk ajz&Sif;/ rSkcif;awGudk pD&ifqHk;jzwf&rSmyg? etz u zGJ hpnf; wm0ef
ay;vdkufwJh aumfr&Sif[m ajcmufypfuif; oJvJpif pif;vHk;acsm jzpfvrd fhr,fvdk hb,f ajrSmfvifhvdk h
&edkifrSmvJ? jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ aumfr&SifwckvHk;u Oya'eJ hqef husif/ bufvdkufrSKawG jyKrl/
rormrSK/ rJcdk;rSK/ rJvdrfrSKawG usL;vGef pwmawG vkyfaqmifvm&if tJ'D aumfr&Sifudk Oya' eJ h
tnD ta&;,l&rSmu w&m;&Hk;csKyf jzpfygw,f? qdkvdkjcifwmu aumfr&SifrSm wm0ef,lr,fh yk*~dKvf
awGu oD;jcm;jzpf&ygr,f? w&m;pD&ifa&;ydkif;eJ hoGm;jyD;a&mvdk hr&ygbl;? txl;ojzifh w&m;&Hk;csKyf
taeeJ hjzpfap/ w&m;&Hk;csKyfw&m;ol}uD;rsm; taeeJ hjzpfap/ aumfr&Sifvkyfief;awGrSm yg0ifywf
oufrSK/ 0ifa&mufwm0efcHrSK awG r&Sdbdk hvdkygw,f? 'g[m tifrwef ta&;}uD;wJh tcsufyg?

'gayr,fh w&m;ol}uD;csKyf udk,fwdkifu aumfr&SifOuUX jzpfaejyD qdkwJhtcg b,folu b,fol hudk


oGm;jyD; ta&;,l&awmhrSmvJ? b,fbufvufu rw&m;vkyfwmudk ta&;,lbdk hnmbufvufu
"g;udkifjyD;ckwfjzwfvdrfhr,fvdk h OD;atmifwdk; tay:ajrSmfvifh&if wufwufpifrSm;oGm;ygvdrfhr,f?

'D pgwrf;xJrSmawmh aumfr&SifOuUX wOD;wnf; ta}umif;udkbJ oHk;oyfedkifygvdrfhr,f? b,fvdkbJ


jzpfjzpf A[dktqifhrSm wm0ef xrf;aqmifr,fh aumfr&Sif tzGJ h0ifawG wOD;jcif;pD tay:rSmomru
wdkif; eJ hjynfe,f/ jrdKhe,f/ &yfuGufeSifh aus;&GmawG tm;vHk;rSm wm0ef xrf;aqmifr,fh aumfr&Sif

1
1991 ckepS f jrefrmedik if H pD&ifx;kH / pm-63/ (pHn
k )D
2
jrefrmedkifiHa&S haersm;aumifpD. 2008 ckeSpf rwfv (25) ae hpJyG g xkwfjyefa}ujimcsuf?

12
tzGJ h0ifawGtm;vHk;tay:rSmyg avhvmapgifh}unfhbdk h/ oHk;oyfa0befbdk h/ tm;enf;csufawG &Sd&if
axmufjybdk h/ tm;aumif;csufawG &Sd&ifvnf; xkwfaz:csD;usL;bdk hvdkygr,f? aumfr&Sif tqifh
toD;oD;&J hvkyfaqmifcsufrSeforSsudk vmr,hf aumif;onfjzpfap/ raumif;onfjzpfap/ zGifhcswdkuf
cdkufwmrsdL;awmh rvkyfaqmifoihfyg?

jynfvHk;uGswfqücH,lyGJrSm etz bufvnf; rvdkuf/ vl htcGifhta&; 'Drdkua&pD tcGifhta&; vSKyf&Sm;


olawG bufvnf; rvdkufbJ tvnfrSmwnfhwnfhaejyD; aumfr&Sif&J hwm0efudk ajzmifhrwfrSefuefpGm
aqmif&Gufedkifa&;twGuf tqihftoD;oD;u aumfr&Sif tzGJ h0ifawG rSeforSsudk csnf;uyf pnf;&Hk;bdk h
vdkrSmtrSef jzpfygw,f?

4? aumfr&Sif. vkyfaqmifrSKrsm; &Sif;&Sif;vif;vif;ay:vGifap&ef


apgifh}unfhjcif;eSifh zdtm;ay;jcif;

jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;ya&; aumfr&Sif tqifhtoD;oD;awG wjynfvHk;rSm vkyfief;pwifaqmif


&Gufae}uygjyD? apgifh}unfha&; tzGJ hawG wm0efcGJa0jyD; apgifh}unfhoifhwJh vkyfief; e,fy,fawGteuf
jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;ya&; aumfr&Sif tqift h oD;oD;&J h vkyif ef;wm0efxrf;aqmifrKS awG udk
aumfr&Sifapgifh}unfha&;tzGJ h (Commission Watch) wcku oD;oef hwm0ef,lapgifh}unfh oifhygw,f?
jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJwckvHk;rSm aumfr&Si[
f m 0if&dk;ozG,f ta&;ygvdk hbJjzpfygw,f?

2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya'tcef; (4) yk'rf (6)uae (10) txdrSm jynfvHk;uGswf qEN
cH,lyGJ usif;ya&;aumfr&SifeSihf aumfr&SiftzGJ hcGJrsm;.wm0efeSifh vkyfyikd cf iG rhf sm; qdw
k mudk jyXmef;xm;
ygw,f? tJ'D jyXmef;csufawGudk taotcsmavhvm}unfhyg? aumfr&SiftqifhtoD;oD; tcsif;csif;
tjyeftvSefqufoG,f/ wm0efcH/ }uD;}uyfjyD; vkyfaqmifoGm;r,fhvkyfief;pOfawGudkom jyXmef;xm;
3
wmjzpfw,f? aumfr&SiftqifhtoD;oD; wckvHk; &J hvkyfaqmifcsufawGudk vlxku &Sif;&Sif;vif;vif;
odedkifapbdk htwGuf jyXmef;csufwckwavrSs ryg&Sdbl; qdkwm awG h&rSmjzpfygw,f?

Oya'rSm xnfhoGif;jyXmef;oihfyg&ufeJ hjyXmef;xm;jcif;r&Sdvdk hjyXmef;ay;ygvdk h awmif;qdkae&if vnf;


xHk;pHtwdkif;bJ etz u vdkufem vkyfaqmifrSm r[kwfygbl;? tcsdfefuvnf; odwfjyD; rusefawmh
wma}umifh Oya'udk tjyKoabmbufuae t"d`g,fzGifhqdkjyD; vSKyf&Sm;bdk u h o kd m pOf;pg;oifyh gw,f?
tJ'gu bmvJqakd wmh Oya'u ydwfyifxm;jcif;r&SdwJh twGuf vkyfaqmifcGifh&Sdw,f vdk hrSwf,l&r,fh
oabmjzpfygw,f? aumfr&SiftqifhtoD;oD;&J hvkyfaqmifcsufawGeJ hpyfvSsOf;jyD; vlxktaeeJ har;
jref;cGifh r&Sdbl;&,fvdk hydwfyifrxm;bl;? aemufxyf ta&;}uD;wJh tcsufu jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ
4
usif;ya&; aumfr&Sif&J hvkyfaqmifcsufawG[m edkifiHawmfvSsdK h0Sufcsufqdkif&m Oya' t& vSdsK h0Suf
xm;&r,fhvkyfief;awG r[kwfbl;? trsm;jynfoltm;vHk;eJ hqufpyfvkyfudkif&r,fh aumfr&Sifjzpfw,f?
'ga}umifh aumfr&Sif eJ hywfoufwJh pg&Gufpgwrf;awG[m trsm;eJ houfqdkifwJ hpgwrf;trSwftom;
rdwWLawGudk &&Sdatmif}udK;pg;wm/ vuf0,fxm;&Sdwm/ tJ'gawG tay:tajccHjyD;oHk;oyfa0befwm
awG [m rnfonfhwnfqJOya'udkrSs csdL;azguf&mra&mufbl;?

3
transparency
4
State Secrets Act

13
aumfr&SifeJ hywfoufjyD; 2008 ckeSpfjynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya't& tjypfay;edkifwJh jyXmef;csuf
wckbJ&Sdw,f? tJ'DOya'&J htcef;(10) wm;jrpfcsufeSifh jypf'%f qdkwJh tcef;rSm atmufygtwdkif;
jyXmef;xm;w,f?
24(p)? ? aumfr&SifeSifh aumfr&SiftzGJ hcGJrsm;u xkwfjyefxm;aom pg&if;/
ta}umif;}um;pg (odk hr[kwf) tjcm;pg&Gufpgwrf;rsm;udk zwf&SKIr&ap&ef wrif}uH&G,f
csufjzifh jyKvkyfjcif;/ odk hr[kwfzsufqD;jcif;?

apgifh}unfha&;tzGJ hawG[m aumfr&SifeSifh aumfr&SiftzGJ hcGJrsm;u xkwfjyefxm;wJh rnfonfhpg&Guf


pgwrf;udkrSs zwfvdk hr&atmifvkyfbdk hrvdkyg? zsufqD;p&mvnf; rvdkyg? tJovdk rvkyforSs umv
ywfvHk;vnf; 2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJqdkif&mOya'udk csdL;azguf&ma&mufrnfr[kwfyg?
apgifh}unfha&;tzGJ hawG yxrqHk; vkyfaqmifoihfwmuawmh 2008ckeSpf jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ
qdkif&m Oya'udk trSDjyKjyD; aumfr&Sifu tao;pdyfvdkufem aqmif&Gufbdk hxkwfjyef xm;wJh enf;
Oya'awG/ vkyfxHk;vkyfenf;awG tygt0ifatmufygpg&Gufpgwrf;awG udk vuf0,f &&Sdatmif buf
aygif;pHkuae }udK;pg; pkaqmif;bdk hjzpfygw,f?
(u) aumfr&SifeSifh aumfr&SiftzGJ hcGJrsm;u xkwfjyefaompg&Gufpgwrf;rsm;tm;vHk;/
(c) aumfr&SifeSifh aumfr&SiftzGJ hcGJtoD;oD;. tpnf;ta0;rSwfwrf;rsm;/
(*) txufaumfr&Sifrsm;u xkwfjyefaom n$ef}um;csufrsm;/
(C) atmufajcaumfr&SiftzGJ hcGJrsm;u wifjyaom tpD&ifcHpgrsm;/
(i) qENcH,lyGJ usif;y&mY toHk;jyKonfh pgwrf;trSwftom;rsm;tm;vHk;eSifh
rSwfwrf;rsm;?

tJovdk pkaqmif;aewJh tcsdefrSm aumfr&SifeJ haumfr&SiftzGJ hcGJawG&J h vufawG hvkyfaqmifrSKawG udk


vnf; teD;uyfavhvmbdk hvdkygvdrfhr,f? apgifh}unfha&; tzGJ hcGJawG tqifhqifhxm;&SdjyD; avhvmapgifh
}unfhoGm;r,fqdk&if 'Daumfr&SiftzGJ hcGJ awG[m vlxk rsufpdatmufuae vGwfoGm;bdk h rjzpfedkifyg?
wbufu aumfr&Sifqdkif&m pgwrf;trSwftom;awG/ pg&u G pf gwrf;awG tm;vH;k ukd pkaqmif;edik jf yD/
tjcm;wbufuvnf; aumfr&SifeJ h aumfr&SiftzGJ hcGJtoD;oD;&J hvufawG hvkyfaqmifrSKawGudk pepf
wus apgifh}unfhedkifjyD qdk&if aumfr&SifawG&J hvkyfaqmifcsufawG[m 2008 ckeSpfjynfvHk;uGswf qEN
cH,lyGJ Oya'/ enf;Oya'/ vkyfxHk;vkyfenf;awGeJ hnDrnD/ rormrSK/ uvdefusrSK/ rJvdrfrSKawG jzpfay:
atmif }uD;}uyfvkyfaqmifrSK&Sdr&Sd/ apgihf}unfha&;tzGJ hawGu oHk;oyfxkwfjyefedkifygvdrfhr,f?

5? tedkift&SHK;tay: tqHk;tjzwfay;rnfh &mcdkifeKef;


qENcH,lyGJrSm ar;r,fh ar;cGef;uawmh zGJ hpnf;yHktajccHOya' (rl}urf;) udk axmufcHrvm;/ uef huGuf
rvm; qdkwmbJ jzpfygw,f? axmufcHolu rsm;ovm;/ uef huGufolu rsm;ovm;qdkwmudk rJyHk;
axmif/ qENrJay;ydkifcGifh&Sdol vlxkawGudk rJay;cdkif;/ &wJh rJawGudk a&wGufjyD; tqHk;tjzwfay;oGm;rSm
uawmh qENcH,lyGJawG&J hvkyfxkH;vkyfenf;bJ jzpfygw,f?

qENcH,lyGJ t}udKumvrSm tqufrjywfawmif;qdkoifhwJh udpPw&yfuawmh vlxkqENoabmxm;


udk tqHk;tjzwfay;r,fh &mcdkifeKef;owfrSwfcsufjzpfygw,f? omreftm;jzifhawmh trsm;pk qENrJeJ h
qHk;jzwfrSm aocsmygw,f? trsm;pk qENrJ qdkwJhae&mrSm oHk;rdsK;&Sdygw,f?
(1) {&mr trsm;pk

14
(2) tjywftowftrsm;pk
(3) omreftrsm;pk
wdk hjzpf}uw,f?

(1) {&mr trsm;pk qdkwmuawmh rJqENay;ydkifcGifh &SdolOD;a&&J h 75 &mcdkifekef; (odk hr[kwf)66 'or
6 &mcdkifekef; &rSom vlxku axmufcHw,fvdk hqHk;jzwfedkifwmudk qdkvdkwmjzpfw,f? zGJ hpnf;yHk
tajccHOya' (rl}urf;) wifoGif;wJh udpPvdk ta&;}uD;wJh udpPrsdL;udk Oa&myedkifiHawGrSm {&mr
trsm;pk rJ eJ hom qHk;jzwfavh&Sd}uw,f? ukvor*~uae }uD;}uyfjyD; vkyfaqmifoGm;cJhwJh
uarBm'D;,m;edkifiH&J hzGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKwJh tcgrSmvnf; {&mr trsm;pk qENrJ
pepfudk toHk;jyKcJhw,f?

jrefrmedkifiHrSmvnf; rJay;edkifcGifh&SdolOD;a&&J h {&mr trsm;pk rJqENeJ hom zGJ hpnf;yHktajccHOya'


(rl}urf;) udk twnfjyKoifhrjyKoifh qHk;jzwfoifhwmjzpfw,f? {&mr trsm;pk qENrJrSmawmifrS
75 &mcdkifekef; udk toHk;jyKoifhygw,f? txl;ojzifh etz &J zh GJ hpnf;yHkvdk jyifqifbdk htifrwef
cufatmif v$wfawmfudk,fpg;vS,fOD;a&&J h 75 &mcdkifekef; ausmf&rSom jyifqifcGifh&Sdr,fvdk hjy
Xmef;xm;wJh zGJ hpnf;yHktajccHOya'rsdL;udk 75 &mcdkifekef; ausmf qENrJeJ h twnfjyKrSom obm
0 usrSmvnf;jzpfygw,f?

(2) tjywftowftrsm;pk qdkwmuawmh (50 + 1 ) jzpfygw,f? qENrJay;ydkifcGifh &Sdol OD;a&w&m


teuf 51 rJ &&if twnfjyKedkifwmudk qdkvdkwmyg?

(3) omreftrsm;pk qdkwmuawmh rJta&twGuf b,favmufbJ&Sd&Sd rJtrsm;qHk;&wJh bufudk


tedkifay;vdkufwmjzpfw,f? rJqENay;ydkifcGifh &Sdol w&mrSm atmufygtwdkif;rJay;}uw,f
qdk}uygpdk h?
axmufcHol 37
uef huGufol 33
ysufuGufol 30
-------------
pkpkaygif; 100

txufyg rJ ta&twGuf oHk;rsdL;oHk;pg;udk }unfhr,fqdk&if trsm;qHk;u 37 rJjzpfygw,f?


omreftrsm;pk pepfudk usifhoHk;wm jzpfw,fvdk hta}umif;jyjyD; axmufco H l 37 rJukd etz u
tedkifay;oGm;edkifygw,f? bma}umifhvJqdkawmh ysufuGufolawGudk uef huGufrJay;olawGjzpfw,f
vdk hetz u vufcHrSm r[kwfvdk hygbJ? 'ga}umifh rJqENay;ydkifcGifh&SdolOD;a& w&mrSm 63 OD;u
axmufcHrJray;}uaomfvnf; axmufcHrJay;wJh 3& rJeJ h bJ etz[m ol h&J hzGJ hpnf;yHktajccHOya'
udk twnfjyKoGm;ekdifygw,f?

(4) qENrJay;ydkifcGifh &SdolOD;a& w&mrSm &mekef;b,fIb,frSs vma&mufrJay;&if w&m;0if


jzpfr,f vdk hetz ua}ujimxm;jcif; r&Sdao;ygbl;? jzpfedkifajc t&SdqHk;uawmh xuf0ufausmf
51% ygbJ? vlw&mrSm 51 OD; rJvma&mufay;w,f qdk&if qENcH,lyGJ txajrmufw,f vdk hqdkvdk
wmjzpfygw,f? tJ'D txajrmufwJh qENcH,lyGJrSm

15
axmufcHrJ 26 OD;
uef huGufrJ 25 OD;

&w,f qdk}uygpdk h? omref trsm;pk qENrJeJ hqENcH,lwJh pepfudk om usifhoHk;r,fqdk&if axmufcHrJ


uef huGufrJxufydkjyD;rsm;wJh twGuf axmufcHwJh bufu tedkif&w,f qdkjyD; a}ujimoGm;rSm ao
csmw,f? tJ'g qdk&if rJay;ydkifcGifh&SdolOD;a&&J h 26% rSseJ hbJ tedkif,loGm;edkifwJh taetxm;&Sdygw,f?

jynfaxmifpk orw jrefrmedkifiH zGJ h pnf;yHktajccH Oya' (rl}urf;) rSm atmufyg jyXmef;csufudk
avhvmawG h&Sd&w,f?

441? jynfvHk;uGswfqENcH,lyJGwGif qENrJay;cGifh &Sdoltm;vHk;. xuf0ufausmf rJay;onfh


qENrJ. rJtrsm;jzifh twnfjyKjyXmef;vdkufonfh zGJ hpnf;yHktajccHOya'onf
jynfaxmifpk v$wfawmfyxr t}udrftpnf;ta0;pwifusif;yonfh ae hrSpI
edkifiHawmf wpf0ef;vHk;wGif tm%mwnfonf?

txufyg jyXmef;csufudk taotcsm avhvm}unfhyg? “jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJwGif qENrJay;cGifh


&Sdoltm;vHk;. xuf0ufausmf rJay;onfh ---” qdkwJh jyXmef;csuf[m rJay;ydkifcGifh&Sdol OD;a&w&mrSm
51 OD; rJvma&mufay;&if qENcH,lyGJ txajrmufw,f vdk hqdkvdkwmyg?

'gayr,fh owdjyKbdk htcsufu “qENrJay;cGifh &Sdoltm;vHk;. xuf0ufausmfrJay;rSomvSsif zGJ ph nf;yHk


tajccHOya'udk twnfjyKr,f” vdk hqdkvdkwmr[kwfbl;? (50 + 1) jzpfwJh tjywftowfrJtrsm;pk
(Absolute Majority) &bdk hvdkw,fvdk hjyXmef;rxm;bl;?

tJ'D zGJ hpnf;yHk (rl}urf;)&J hjyXmef;csuf oabmt&/ rJay;ydkifcGifh&Sdol OD;a&w&mrSm 51 OD; qENrJvm
a&mufay;&if qENc, H yl GJ txajrmufoGm;jyD? tJ'D txajrmufoGm;wJh qENcH,lyGJrmS rJtrsm;pk
&wJhbufu tedkif&oGm;r,fvdk hqdkvdkwmyg? 'ga}umifh 51 OD; qENrJvma&mufay;wJh teuf
axmufcHrJ 26 OD;
uef huGufrJ 25 OD;

jzpfae&if axmufcHrJ 26 OD;u rJtrsm;pk (Simple Majority) &aewma}umifh axmufcHwJh bufudk


tekdifay;vdkufrSm aocsmvSygw,f? 'ga}umifh csKyfjyD; wifjy&&if etz vkyf}uHbdk h}udK;pg;aewJh qENrJ
ay; pepf[m rJtrsm;pk &oledkifpwrf; pepf (Simple Majority System) om jzpfjyD; rJqENay;ydkifcGifh
&Sdol OD;a& w&mrSm 26 OD; qENrJvma&mufay;&HkeJ hzJG hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKw,f vdk ha}u
jim oGm;edkifygw,f?

6? qENrJjym; (odk hr[kwf) qENrJ vufrSwfrsm; xkwfvkyfjcif; eSifh jzef ha0jcif;

wdkif;jynfawGrSm ajymif;vJoGm;wJh eSpfawG tvdkuf yHkrSef oef;acgifpg&if;ppfwrf;awGudk aumufjyD;


wjynfvHk;rSm pkpkaygif;vlOD;a&/ usm;-r/ rJay;ydkifcGifh&SdolOD;a& rnfa&G hrnfrSs&Sdw,f qdkwJ hudef;*%ef;
pg&if;Z,m;awGudk tpdk;&tm%mydkifawGu eSpfpOfxkwfjyefa}ujim&ygw,f? wjynfvHk;a&G;aumufyGJ/

16
wenf;tm;jzifh qENcH,lyGJawGusif;yedkifbkd htwGuf rJqENay;ydkifcGifh&Sdolta&twGuftay: tajccHjyD;
a&G;cs,fwifajrSmufyGJusif;ya&;aumfr&SifawGujzpfap/ jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;aumfr&Sif
awGu jzpfap vdktyfwJh qENrJjym; (odk hr[kwf) qENrJvufrSwfawG yHkeSdyf&dkufxkwf}u&w,f?
b,favmuf yHkeSdyfjyD; &dkufxkwf}uw,f qdkwmudkvnf; vlxkrSmodcGifh&Sdw,f? vlxkodatmifa}u
jimay;bdk hvnf; vdktyfw,f?

tJ'DudpPeJ hpyfvSsOf;vdk hjyD;cJhwJh {jyDv (4) &ufae huwifbJ xdkif;edkifiHrSm eHrnf}uD;wJh 'Drdkua&pDa&;
vSKyf&Sm;ol yk*~dKvfoHk;OD;[m a&G;cs,fwifajrSmufyGJusif;ya&;aumfr&Sif tay:pHkprf;ppfaq;ay;bdk h
txl;pkHprf;ppfaq;a&;XmerSm w&m;0ifwdkifcsufzGifhvdkufygw,f? t"du ta}umif;jycsufuawmh
xdkif;edkifiHrSm qENrJay;ydkifcGifh&Sdol 44 oef;om&Sdayr,fh aumfr&Sif[m wdkuf&dkufqENrJay;pepfusifh
oHk;&mrSm oHk;r,fh qENrJjym;ta&twGuf 53 oef;eJ htcsdL;us udk,fpg;jyKpepftwGuf toHk;jyKr,fh
qENrJjym; 55 oef;udk &dkufxkwfcJhw,f qdkwJhtcsufjzpfygw,f?

jrefrmedkifiHrSmvnf; wjynfvHk;twdkif;twmtaeeJ hqENrJay;ydkifcGifh&Sdol OD;a&b,favmuf&Sdw,f


qdkwmudk tpdk;&tm%mydkifawGu w&m;0ifa}ujimbdk hvdkygw,f? jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;
aumfr&SiftaeeJ hvnf; qENrJjym;ta&twGuf rnfa&G hrnfrSsudk yHkeSdyf&dkufxkwfw,f qdkwmudk
jynfolvlxkodatmif a}ujim&rSmjzpfw,f? tJ'gomru rnfonfh wdkif;/ jynfe,f/ c&dkif/ jrdK he,f
awGudk qENrJjym;ta&twGuf rnfa&G hrnfrSscGJa0ay;vdkufw,f qdkwma}ujim&rSmyg? ra}ujimbl;
qdk&if apgifh}unfha&; tzGJ hawG taeeJ h'DudpP owif;rSefay:xGufvmatmif vkyfbdk hvdkygvdrfhr,f?

&? qENrJay;cGifh&&Sda&;

rJqENay;ydkifcGifh[m vlwdkif;&J harG;&myg tajccHtcGifhta&;jzpfygw,f? wdkif;jynfwdkif;rSm &SdwJhvlxkawG


'D tcGifhta&;udkusifhoHk;cGifh &&Sdatmif oufqdkif&m tpdk;& tm%mydkifawGu pDpOf az:aqmifay;&yg
w,f? 'g[m Oya' pdk;rdk;a&;tajccHrlvnf;jzpfw,f? edkifiHom;wdkif;udk wnfqJOya'rsm;eJ htnD
trsdL;om;rSwfyHkwifvufrSwfawG wenf;tm;jzifh edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;awG jynfhjynfhpHkpHkxkwf
ay;&rSmjzpfygw,f? axmufcHrJay;r,fh tvm; tvm&SdwJh twGuf [kdvlawGudkawmhxkwfay;r,f?
uef huGufrJay;r,fh tvm;tvm&SdwJhtwGuf onfvlawGuakd wmh xkwrf ay;bl;? onfvkd vkyv f kd h
r&ygbl;? onfvdk yHkpHrsdK;eJ hvkyfaqmifaewJhetz&J hvkyfaqmifrSK rSeforSsudkvnf; ,ckuxJupjyD;
pepfwus az:xkwfzGifhcsbdk h vdkygw,f?

axmufcHrJay;jcifay;r,f? uef huGufrJay;jcifay;r,f? 'gu t"du r[kwfygbl;? t"duuawmhqEN


rJay;ydkifcGifh &SdolrSeforSs rJay;cGifh &&Sda&;bJ jzpfygw,f? tJ'D twGuf toufwq,fh&SpfeSpfjynfhjyD;ol
rSeforSsedkifiHom;wdkif;[m rdrd rJay;cGifh&&Sda&;twGuf tjrefqHk;pwif vSKyf&Sm;}ubdk hoifhygw,f?
edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;vHk;0r&Sdao;&if edkifiHom;pDppfa&;uyfjym; tjrefqHk;&&Sda&;/ ysufpD; aysmuf
qHk;aew,f qdk&if topfjyefvnf&dkufcGifh &&Sda&;/ udk,fhtdrfrSm udk,fhrdom;pkxJrSm c&D;&SnfoGm;aeol
awG &Sdae&if oufqdkif&mtm%mydkifawGqDudk }udKwif ta}umif;}um;xm;jyD; qENrJxnfhcGifh&&Sda&;
pwmawGudk tqufrjywfaz:aqmif vSKyf&Sm;aebdk hvdkygw,f?

17
8? rJyHk;rsm; jyKvkyfjcif;

rJyHk;awGudk qGpfZmvefedkifiHeJ hOa&myedkifiHtawmfrsm;rsm;rSm rsm;aomtm;jzifh opfom;awGeJ hvkyf


avh&Sdygw,f? jrefrmedkifiH&J h1973 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJrSmwHk;uvnf; oHk;xyfom;jym;awGeJ h
jyKvkyfcJhw,f? urBm'D;,m;edkifiH a&G;aumufyGJrSmwHk;uawmh owWKeJ hjyKvkyfxm;wJh rJyHk;awGudktoHk;
jyKcJhw,f? ukefuspg;&dyf}uD;rm;vGef;ayr,fh tJ'DwHk;u uarBm'D;,m;rSm edkifiHwum tultnD&cJh
wma}umifh oHk;edkifcJhwmygbJ? jrefrmedkifiH&J hvuf&SdqENcH,lyGJrSm wjynfvHk;twGuf vdktyfwJhrJyHk;rSef
orSSsudk aumif;rGefwJh owWKeJ hvkyfedkifbdk h rjzpfedkifao;bl;vdk h,lq&w,f? 1973 ckeSpfrSmwHk;uvdkbJ
opfom;eJ hom vkyfr,fhoabm cef hrSef;&ygw,f?

owWKeJ hvkyfr,fh rJyHk;jzpf&if rJa&wGufwJhtcgrSm zGifh&vG,fatmif tay:ydkif;u ydwfwJh av;a'gifh


tjym;udk tzHk;tjzpfvkyfavh&Sdw,f? tJ'DtcgrSm tzHk;udkzGifhjyD;rJcdk;rSKawG r&Sdatmif csdwfydwfwJh
pepfudk toHk;jyK}uw,f? rJqEN&SifawGu rJjym;awGudk rJyHk;xJ xnfhaepOfrSmudkbJ rJjym;awG0ifoGm;
'dk;,kdayguf jrifedkifatmif cdkifcef hjyD; txl;pDpOfxm;wJh yvyfpwpfrJyHk;awGudk vnf; toHk;jyKvm
ae}uygjyD? tvm;wlygbJ tvG,fwul zGifhwm ydwfwm rvkyfedkifatmif yvyfpwpfyHk;awGrSmvJ
pepfwus csdwfydwf&ygw,f?

jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf jyefwrf;trSwf 12/ twGJ 61 t& 2008 ckESpfrwfv 21 &ufae hxkwf


jynfxkH;usGwfqENcH,lyGJ enf;Oya'rsm;rSm rJyHk;awG jyKvkyfwmeJ hywfoufvdk hatmufygtwdkif;az:jy
xm;ygw,f?

(C) rJykH;udk vkH+cHKr_&Sdap&ef opfom;jzifhjzpfap/ txyfom;jzifhjzpfap/ oGyfjym;jzifhjzpfap/


tjcm;ypPnf; jzifhjzpfap jyKvkyf&rnf? ,if;odk@jyKvkyf&mwGif ,if;rJykH;rsm;twGif;&Sd
qENrJrsm;udktvG,fwul xkwf,l jcif;rjyKEdkifap&efESifh rzsufqD;Edkifap&ef cdkifcHhvkH+cHKr_
&Sdap&rnf?

(i) rJykH;rsm;. t&G,ftpm;udk omreftm;jzifh tvsm; 15 vufrcef@/ teH 15 vufrcef@/


tjrifh 15 vufrcef@jzifh jyKvkyfjyD; tay:buftzkH;wGif qENrJvufrSwfxnfh&ef tvsm;
9 vufr/ teH 1½ vufrcef@&Sd taygufwpfaygufudk azmufxm;&rnf?

'Drdkua&pDpepftajcrcdkifao;wJ hedkifiHawG/ tm%m&SiftkyfcsKyfrSKatmufuae 'Drdkua&pDudkul;ajymif;


p jyKaewJh wdkif;jynfawGrSm vlxkqu D qENrJ&,l}uwJh tcgwdkif;rSm romrmrSK/ rJcdk;rSK/ rJvdrfrSKawG
jzpfavh&Sdygw,f? 'DvdkrjzpfatmifumuG,fbdk htwGuf rJyHk;awG&J hvHkjcHKrSK[m odwfudk ta&;}uD;
vSygw,f? rwlwJha'oawGtvkduf
• b,folawGu jyKvkyfw,f/
• (yvyfpwpf/ opfom;/ 0g;/ owWK ponf)
bmeJ hjyKvkyfw,f/
• b,fvdk yHkpH&Sd}uw,f/
• t&G,ftpg; rnfa&G hrnfrSs &Sdw,f/

18
• tav;csdef rnfrSs &Sdw,f/
• tvG,fwul zGifhedkifydwfedkifwJh tajctae rnfrSs &Sdw,f/
• csdwfydwfxm;w,f/ rxm;bl;/ csdwfydwf&if b,fvdk csdwfydwfw,f/
• csdwfrSm b,fwHqdyftrSwftom;udk &dkufeSdyfw,f/
• toHk;jyK}uwJh rJyHk;awG[m rJ&Hkw&HkeJ hw&Hk wlnDrSK&Sd}uw,f/
odk hr[kwf uGJjym;}uw,f/

tp&SdwJh tcsufawGudk apgifh}unfha&; tzGJ hawG taeeJ h pepfwus rSwfwrf;wifbdk hvdkygvdrfhr,f?

9? qENrJjym; yHko¾mef

jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJawGrSm rJay;wJh qENrJjym; yHkpHudk avhvmvdk h&atmif e,l;Zdvef edkifiHrSm


toHk;jyKwJh pgwdkufuae qENrJay;ydk w
h J hrJjym;yHkpHudk atmufygtwdkif;az:jyvdkufygw,f?

(acgif;pOf) -------------------------------- eSifh pyfvSsOf;I


jynfolvlxk. qENoabmxm;udk &,lonfh qENrJ

1? (acgif;pOfi,f) &Sif;vif;csuf
(u) qENrJ vufrSwf xkwf&jcif; &nf&G,fcsuf
--------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
(c) jynfvHk;uGswfqENcH,lyJ.
G tusdL;oufa&mufrSK
--------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------

2? wdusaom &nfn$ef;csufrsm;
(u) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ eSifh pyfvSsOf;I&Sif;vif;xm;aom pgwrf; trSwftom;wckckudk
qENrJeSifh yl;wGJxm;&SdvSsif ,if;udk &nfn$ef;az:jycsuf?
(c) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJeSifh pyfvSsOf;Itpdk;&u xkwfjyefxm;csuf&SdvSsif ,if;odk hxkwfjyef
onfh ae hpGJ eSifh acgif;pOf udk &nfn$ef;az:jycsuf?

3? rnfuJ hodk hqENrJay;jyD; qENrJjym;tm; rnfuJhodk hjyefvnfay;tyf&rnfjzpfa}umif; &Sif;vif;


az:jycsuf (T tcsufrSm ta0;a&muf qENrJay;}uaom rJqEN&Sifrsm;eSifh t"du ouf
qdkifonf?)

4? rJqEN&Sif eSifh oufqdkifaom tcsuftvufrsm;

(u) TqENrJay;&mYom toHk;jyK&ef rJqEN&Siftm; xkwfay;xm;aom trSwfpOf

19
-----------------------------------------------

(c) rJqEN&Sifrsm;twGuf tkyfpk tvku


d f owfrw
S fay;xm;aom oauFw

------------------------------------------------

(*) rJ&Hktrnf (odk hr[kwf) trSwfpOf

-----------------------------------------------

(C) rJqENe,fajr

------------------------------------------------

5? atmufygqENoabmxm;eSpf&yfteuf w&yfwnf;udkom &Sif;vif;pGma&G;cs,I


f xkwaf z:&ef?

(u) twnfjyKygu trSeftrSwftom; udk a&;jcpf&ef

--------------------------------

(c) vufrcH uef huGufygu }uufajccwf trSwftom;udk a&;jcpf&ef

--------------------------------------------

jrefrmedkifiH&J h 2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENc,


H lyGJ rJjym;[m b,fvdkyHkpHeJ hxkwfvkyfvdrfhr,fvdk h
awmh rod&Sd&ao;ygbl;? atmufygtcsuftvufawG ygr,fvdk h,lq&ygw,f?

jynfaxmifpk orwjrefrmedkifiH zGJ hpnf;yHktajccHOya' (rl}urf;) tm; twnfjyKa&;


eSifh pyfvSsOf;I jynfolvlxk. qENoabmxm;udk &,lonfh qENrJ

qENrJjym;trSwfpOf ----------------
ae ph GJ ----------------

atmufygqENoabmxm;eSpf&yfteuf w&yfwnf;udkom &Sif;vif;pGma&G;cs,fI xkwfaz:&ef?

(u) twnfjyKygu trSeftrSwftom; udk a&;jcpf&ef

--------------------------------

20
(c) vufrcH uef huGufygu }uufajccwf trSwftom;udk a&;jcpf&ef

--------------------------------------------

rJqEN&Sifrsm;taeeJ h qENrJvufrSwfawGudk &,lwJhtcgrSm aumfr&SiftrSwftom;eJ hrJ&HkrSL;vufrSwf


ygryg taotcsmppfaq;bdk htrsdL;om;'Drdkua&pDtzGJ hcsKyfu owday;xm;csufudk *&kjyKbdk hvdkyg
w,f?

10? t}udrf}udrfqENrJray;edkifatmif pDpOfaqmif&GufrSKrsm;

tm%m&Sifpepfatmufuae 'Drdkua&pDudk ul;ajymif;cJh ul;ajymif;qJjzpfwJh edkifiHawG/ rzGH hjzdK;ao;


wJh edkifiHawGrSm a&G;aumufyGJrsm;rSm jzpfap/ jynfvHk;uGswfqENc,
H lyGJrsm;rSm jzpfap/ t}udrf}udrf qEN
rJay;edkifapbdk h tm%mydkifawGu pDpOfaqmif&Gufwwf}uovdk/ wbufbuf udk bufvdkufjyD;tedkif
&&SdapvdkwJh vlxkawGudk,fwdkifu t}udrf}udrfqENrJay;}uwmawGvnf; &SdwwfpjrJjzpfw,f? tJovdk
rjzpfatmif }udKwifumuG,f edkifbdk hvdktyfovdk/ owdxm;avhvmapgifh}unfhbdk hvnf; vdkygw,f?

txl;ojzifh rdrdwdk h&J hrl0g'awGudk vlxku twnfjyKay;vdkufygjyDvdk ha}ujimvdk}uwJh tpdk;&tm%m


ydkifawGu jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJawGusif;yjyD; olwdk hudk vdkvm;axmufcHolawG/ wenf;tm;jzifh
olwdk h&J hvufyg;apawGudk t}udrf}udrfrJay;cdkif;avh&Sd}uw,f? vuf&Sd etz OD;aqmifusif;yr,fh
jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJrSm onfvdkjzpfvdrfhr,fvdk hwGufcsufvdk h&w,f? 'gudk }udKwifumuG,fedkifbdk h
twGuf atmufygwdk hudk vkyfaqmifbdk hvdkygw,f?

11? t}udrf}udrfqENrJay;rSKawG rjzpfatmif }udKwifumuG,frnfh enf;vrf;rsm;udk ar;jref;jcif;?

t}udrf}udrf qENrJay;rSKawG rjzpfatmif }udKwifumuG,fwJh ae&mrSm taumif;qHk; uawmh qENrJ


ay;olwOD;rSm vufacsmif; q,facsmif;&SdwJh teuf wacsmif;rSm txl;rSif okwfwJh enf;vrf;jzpfyg
w,f? uarBm'D;,m;edkifiHu qENrJay;yGJrSm tJonfenf;vrf;udk oHk;ygw,f? tJonf txl;rSif[m
vufacsmif;rSm uyfoGm;jyDqdk&if eSpf&ufoHk;&uftwGif; bmeJ hrS zsufvdk hr&awmhbl;? qENrJvm
a&mufay;olwdkif;udk trsm;a&S harSmuf vufacsmif;awG axmifjyapwJh enf;eJ hrJ&Hkwm0ef&Sd olawGu
pDppf&ygw,f?

,ckusif;yawmhr,fh jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJrSm vlwOD;wnf;uae t}udr}f udrf qENrJay;wmrsdL;


rjzpfapbdk htwGuf }udKwifumuG,fbdk h wjynfvHk;twGufjzpfap/ rJqENe,fajrwckjcif;tvkduf
twGufjzpfap b,fvdkenf;vrf;awGjyifqif vkyfaqmifxm;a}umif;udk qENrJay;yGJ rwdkifcifrSmuxJ
u e0w tm%mydkifawGudk twdtvif; ar;jref;bdk hvdkw,f? onfudpPeJ hywfoufvdk h b,fwdkif;
jynfrSm rqdk tpdk;&tm%mydkifawGrSm 4if;wdk h&J h}udKwifumuG,fvkyfaqmifxm;&SdrSKawGudk &Sif;jybdk h
wm0ef&Sdw,f? wcsdefxJrSm qENrJay;yGJ rwdkifcifrSm etz tm%mydkifawG taeeJ h }uHhzGH h/ pGrf;tm;&Sif/
eJ htjcm;olwdk h&J hvufyg;apawGudk oHk;jyD; t}udrf}udrfqENrJay;cdkif;bdk h pDpOfaqmif&GufaerSKawG &Sdr&Sd
owif;avhvmpHkprf;bdk h/ pHkprf;vdk h&orSs owif;awGudkvnf; owif;rD'D,mawGvufxJa&muf&Sd
atmif az:xkwfbdk h vdkygw,f?

21
tJ'g tjyif qENrJay;wJhae hrSmvJ qENrJay;olvlxkawGu rJ&kHw&Hkjcif;pDrSm &SdwJh wm0ef&SdolawGudk
ekwfeJ hxkwfaz:ar;jref;oifhw,f? tJovdk ar;jref;jcif;tm;jzifh t}udrf}udrfqENrJay;cdkif;bdk hpDpOfxm;
rSKawG &Sdae&if taumiftxnfaz:aqmif&GufwJhtcgrSm t[ef htwm;rsm;pGmjzpfedkifw,f?

12? rJqENay;ydkifcGifh &Sdolrsm; pg&if;udk avhvm ppfaq;jcif;

jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;ya&;aumfr&SSif[m qENcH,lyGJudk rnfonfh ae h&ufrSm usif;yr,fvdk h


owfrw S af }umif;a}ujimwJh ae rh mS jzpfap/ ('grSr[kwf) qENcH,lyGJusif;yr,fhae hrwdkifcif &ufowW
eSpfywf cef h }udKwifIjzpfap/ oufqdkif&mrJqENe,fajrrsm;tvkdufaomfvnf;aumif;/ wjynfvHk;
twGuaf omfvnf;aumif; qENraJ y;ydkifcGifh&SdwJh rJqEN&Sif pg&if;udk a}ujim&rSm jzpfw,f?

1973 ckESpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJqkdif&mOya' tcef; (2) “jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;yjcif;”yk'f


r-4(2)rSm qENrJay;ykdifcGifh&dSolrsm;pm&if;ukd tenf;qHk;(10)&uf=udKwifa=unm&r,f vdk hjyXmef;
cJw
h ,f?

2008 ckESpfjynfvHk;uGswfqENcH,lyGJqkdif&mOya' yk'fr-4(c) rSm qENrJay;cGifh&dSolrsm;pm&if;ukd tenf;


qHk; ckESpf(7)&uf =udKwif a=unm&r,fvdk hjyXmef;xm;w,f?

qENrJay;ydkifcGifh &Sdolrsm;pg&if; }udKwifa}ujim&r,fh &ufeJ hpyfvSsOf;vdk h 1973 ckeSpf ueJ hpg&if 2008
ckeSpf Oya' rSm oHk;&ufavsmhoGm;ygw,f? vlxktaeeJ h }udKwif ppfaq;cGifh&wJh oHk;&ufepfemoGm;wJh
oabmygbJ? qENrJay;ydkifcGifh &Sdolrsm;pg&if; udk bma}umifh tav;xm;jyD; ajymae&ygovJ?
(u) qENrJay;ydkifcGifh &SdygvSsuf ay;cGifhr&wmawG
(c) yk*~dKvft& tjidSK;xm;cH&vdk h wrif qENrJ ay;cGifhr&atmif xdefcsefxm;cH&wmawG
(*) t}udrf}udrfqENrJ ay;edkifa&;twGuf rJqEN&SifeHrnfvdrfawG xnfhoGif;az:jyxm;wmawG
(C) Oya'udk vufwvHk;jcm;vkyfjyD; qENrJay;cGifh&atmif pDpOfxm;wmawG
(i) axmufcHrJay;bdk htvm;tvm&SdolawGudkom rJpg&if;xJrSm xnfhxm;jyD; uef huGufrJ
ay;bdk htvm;tvm&SdolawGudk csefvSyfxm;wmawG?

tJ'gawG awmufavSsmufjzpfyGm;edkifygw,f?
'ga}umifh rJpg&if;xGufvmwJhtcgrSm jzpfoifhjzpfxdkufwJh rJpg&if;[kwf&J hvm;qdkwmudk taotcsm
pDppfbdk hvdktyfygw,f?

etz &J h2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENc, H lyGJOya' tcef;(5) tyk'f (11) (C) t&
atmufyg yk*~dKvfrsm;udk rJpg&if;wGif rxnfh&qdkjyD; jyXmef;xm;ygw,f?
1? omoemh 0efxrf;rsm;
2? pdwfayghoGyfonf[k oufqdkif&mOya'u jyXmef;xm;onfh twdkif;owfrSwfjcif;
cH&olrsm;?
3? jypfrSKwckcka}umifh w&m;&Hk;. trdef hpD&ifcsuft&axmif'%fuscHae&olrsm;
4? jynfyodk hw&m;r0ifa&muf&Sdaeolrsm;?
5? edkifiHjcm;om;rsm;

22
1973 ckeSpfjynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya' rSmvnf; rJay;cGifhrjyKolawG pg&if;yg&Sdygw,f? tJ'D Oya'
yk'fr(10) yk'frcGJ 2(*) t& tcsKyfom;eJ htjypfusolrsm; &,fvdk hjyXmef;xm;w,f? 2003 ckeSpf
Oya't& jypfrSKwckcka}umifh w&m;&Hk;. trdef hpD&ifcsuft&axmif'%fuscHae&olrsm; qdkjyD;jzpf
ygw,f? jcm;em;csufuawmh w&m;&Hk;. trdef h/ pD&ifcsuft& axmif'%fuscHae&olawG r[kwfbl;
qdk&if tcsKyfcHae&olawGtm;vHk;rJay;cGifh &Sdw,fvdk hqdkvdkwmygbJ? tJ'D jyXmef;csuft&qdk&if
a':atmifqef;pk}unftygt0if 1975ckeSpf edkifiHawmftm;aeSmifh,SufzsufqD;olrsm;. tEW&,frS
umuG,fapgifha&Smufonfh Oya' eJ hzrf;qD;csKyfaeSmifjcif;cHae&wJh edkifiHa&; tusOf;om;awG tm;vHk;
rJay;cGifh&&rSmjzpfw,f? bma}umifhvJqdkawmh olwdk hawGtm;vHk;udk w&m;&Hk;&J htrdef hpD&ifcsufeJ h
axmifxJrSm jypf'%fcsrSwfcHxm;&olawG r[kwfvdk hjzpfygw,f? a':atmifqef;pk}unfedkifiHjcm;om;
eJ hvufxyfwJh udpPeJ hywfoufjyD; etz u r}umc% jyoem&Smavh&Sdygw,f? a':atmifqef;pk
}unf edkifiHjcm;om;eJ hvufxyfayr,fh edkifiHom;tcGifhta&;qHk;&SHK;rSK r&SdbJ rJay;cGifh&Sdw,fqdkwmudk
1982 ckeSpf jrefrmedkifiHom;Oya' rSm atmufygtwdkif;jyXmef;xm;ygw,f?

yk'fr 15 (u) edkifiHom;wOD;onf edkifiHjcm;om;eSifh tdrfaxmifjyKumrSsjzifh edkifiHom;tjzpf


tvdktavsSmuf rqHk;&SHK;ap&?

a':atmifqef;pk}unftygt0if csKyfaeSmifcHae&wJh edkifiHa&; tusOf;om;awG tm;vHk; wu,f


vufawG hrJay;cGifh&atmif pDpOfvkyfaqmifay;jcif;&Sdr&Sd avhvmapgifh}unfhbdk hvdkygr,f?

13? jynfyodk hw&m;r0ifa&muf&Sdaeolrsm;?

tJ'DjyXmef;csuf [m 1973 ckeSpf Oya'rSmryg&Sdyg? wu,fjzpfoifhwmuawmh jynfyudk w&m;0if


a&mufonfjzpfap/ w&m;r0ifa&mufonfjzpfap/ jrefrmedkifiHom;[m jrefrmedkifiHom;bJjzpfygw,f?
jynfyudk w&m;r0ifa&muf&Sd&HkeJ hedkifiHom;wOD;&J hedkifiHom;tcGifhta&;qHk;&SHK;roGm;ygbl;? 'Doabm
tajccHudk 1982 ckeSpfjrefrmedkifiHom;Oya'rSm atmufygtwdkif;twdtvif;jyXmef;xm;ygw,f?

yk'fr 16? ? edkifiHom;wOD;onf edkifiHawmfrS tjyD;tydkifxGufcGmvSsifjzpfap/ tjcm;


edkifiH. edkifiHom; tjzpfudk cH,lvSsif odk hr[kwf rSwfyHkwifvSsif jzpfap/ tjcm;edkifiH. edkifiH
ul;vufrSwf odk hr[kwf tvm;wlvufrSwfudk xkwf,lvSsifjzpfap/ edkifiHom;tjzpfrS &yfpJ
onf?

,cktcsdefrSm jynfyudk w&m;r0ifa&muf&SdaewJh edkifiHom;OD;a&[m a}umufcref;vdvdrsm;jym;ae


jyDjzpfygw,f? xdkif;edkifiHwckxJrSmyif rSwfyHkwifjyD;tvkyfvkyfae}uwJh tvkyform;awGa&m/ rSwfyHk
rwifbJ tvkyfvkyfae}uwJh tvkyform;awGygeSpfrsdL;vHk;aygif;vdkuf&if eSpfoef;eD;yg; &SdaejyDvdk hcef h
rSef;}uygw,f? tm&SrSm&SdwJh tjcm;edkifiHtawmfrsm;rsm;rSmvnf; tvm;wltvkyform;awG ajrmuf
rsm;pGm&Sdygw,f? jynfyudk w&m;r0ifa&muf&Sdaew,f qdkwJh ta}umif;jycsufeJ holwdk h&J h rJay;ydkif
cGifhudk jiif;y,fcH&wmrsdL;rjzpfoifhyg? 'gu yxr tcsuf tjzpf edkifiHjcm;a&muf tvkyform;awG&J h
rJay;ydkifcGifh tajccHuae tav;xm;pOf;pg;oifhwJh jyoemjzpfygw,f?

4if;wdk heJ hqufpyfjyD;'kwd,tav;xm;pOf;pg;oifhwJh jyoemuawmh qENrJay;jyD;&if edkifiHwumudk


a&wGuf wifjyr,fh axmufcHrJ (odk hr[kwf) uef huGufrJ &mcdkifekef;jzpfygw,f? qdkvdkwmu etz

23
wifjywJh zGJ h pnf;yHktajccHOya' udk wjynfvHk; rJay;ydkifcGifh&Sdol OD;a& pkpkaygif;&J hrnfa&G h rnfrSs u
rnfonfh &mcdkifekef;eJ htnD axmufcH vdkufw,f/ odk hr[kwf uef huGufvdkufw,f qdkwJh tcsuf
jzpfw,f?

jrefrmedkifiHuaexGufcGmjyD;edkifiHjcm;rSm vma&muftvkyfvkyfae}uwJh oef;csD&Sdae}uwJh tvkyform;


awG&J {h &mr trsm;pk}uD;[m touf wq,fh&SpfeSpfausmf t&G,f rJay;ydkifcGifh&SdolawG jzpf}uw,f?
olwdk h[m jrefrmedkifiH wedkifiHvHk;rJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;pg&if;rSm tae&;}uD;wJh tcsdL;tpg; wck tjzpf
yg0ifw,f? olwdk hudk rJay;ydkifcGifh&Sdolrsm; pg&if;u xkwfy,fw,fqdk&if xkwfy,fcH&wJh tvkyform;
&J heHrnf/ ae&yfvyd fpg/ tjynfhtpHk/ pkpkaygif; OD;a&awGudkyg az:jyjyD; etzu bma}umifhxkwfy,f
w,fqdkwJhta}umif;eJ hwuG wdkif;jynfudk &Sif;jybdk hwm0ef&Sdw,f? vl htcGifhta&;eJ htrsm;jynfol
qdkif&mtcGif hta&;vSKyf&Sm;wuf}uGolawG[mvnf; jzpfedkif&if tJ'D edkifiHjcm;a&muftvkyform;
awG&J hrJay;cGifhawG rqHk;&SHk;atmif/ tenf;qHk;tm;jzifh olwdk htaeeJ hedkifiHjcm;wdkif;jynfawGrSm a&muf
aewma}umifh rJay;cGifhr&ygbJvSsuf olwdk h&JqENrJta&twGufawGudk etz u toHk;csroGm;
atmif }uD;}uyfaqmif&Gufay;oifhygw,f?

vlrod vlrodeJ hrJay;ydkifcGifh&kyfodrf;cH&wmrsdL;awGrjzpfatmif a&Smif}uOfbdk h wbufu etzrSm


wm0ef&Sdw,f? tjcm;wbufuvnf; ta0;a&mufrJxnfhwJhjzpfpOfawGrSm etz u vufwvHk;
jcm;vkyfjyD; tjrwfxkwfoGm;rSKawG rjzpfatmif owd}uD;}uD;xm;jyD;avhvmapgifh}unfhbdk hvdkyg
w,f?

14? aemufwdk;rJpg&if;

jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ enf;Oya'yg atmufyg aemufwdk;rJpg&if; jyKpkyHkawGudk taotcsmavhvm


bdk hvdkygw,f? tJ'D aemufwdk; rJpg&if;awGrSm rrSefruef jznfhoGif;rSKawG vkyfedkifajc&Sdw,f?

enf;Oya' 3 t& rJpm&if;jyKpk&mwGif t+rJwrf;aexdkifonfh qENcH,lyGJa'owpfckrStjcm;


qENcH,lyJGwpfckodk@ wpfOD;csif;jzpfap/ tzGJ@vdkufjzpfap jynfvkH;usGwf qENcH,lyGJ usif;yonfh
ae@&uf ausmfvGefonftxd ,m,Dvma&muf tvkyfvkyfudkifolrsm;udk a&muf&Sdaeaom
qENcH,lyGJa'o. rJpm&if;wGif ykHpH ( 1 ) jzifh aemufwdk;rJ pm&if;tjzpf oD;jcm; jyKpk&rnf?
,if;wdk@udk jynfvkH;usGwf qENcH,lwGif rJay;cGifhjyK&rnf? xdkodk@ qENrJ ay;cGifh jyKxm;aom
olrsm;. trnf/ ae&yfvdyfpmwdk@udk oufqdkif&m rlv+rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJodk@vdktyfovdk
aqmif&GufEdkif&ef ta=umif;=um;&rnf? oufqdkif&m rlvjrdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf
ta=umif;=um;csuf &&Sdonfhtcg xdkyk*~Kdvfrsm;. trnfpm&if;udk rlvaexdkif&m qENcH,lyGJ
a'o&Sd rJpm&if;rS y,fzsuf&rnf?

24
15? ,m,DoufaocHvufrSwfudkifaqmifxm;olrsm;udk rJay;cGifhjyKonfhjyoem

1973 ckESpf qENcH,lyGJqkdif&mOya' tcef; (5) rJpm&if;rsm; ðypkjcif; tcef;rSm atmufygtwdkif;


jyXmef;xm;cJhw,f?

yk'fr 10? ? (1) 1973 ckESpf/ 'DZifbm 15 &ufae@wGif tenf;qHk;touf (18) ESpfjynfhonfh
EdkifiHom;wdkif; onf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJwGif qENrJ ay;ydkifcGifh&Sdonf?
,if;qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;udk rJpm&if;wGif xnfhoGif; &rnf?

2008 ckeSpf qENcH,lyGJqdkif&m Oya' tcef;(5) “rJpm&if;rsm;jyKpkjcif;” tcef;rSm atmufygtwdkif;


jyXmef;xm;ygw,f?

yk'fr 11? ? (u)jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;yonfhae@&ufwGif touf (18)ESpfjynfhjyD;


jzpfonfhEkdifiHom;/ {nfhEkdifiHom;/ EkdifiHom;jyKcGifh&olESifh ,m,DoufaocH
vufrSwfukdifaqmifxm;olwkdif; onf jynfvHk; uGswfqENcH,lyGJwGif qENrJ
ay;cGifh&dSonf?

txufyg Oya'eSpf&yfudk ,SOf}unfh&if rsm;pGmjcm;em;oGm;jyD qdkwmudk awG hedkifw,f? 1973 ckESpf


qENcH,lyGJqkdif&mOya' t& touf (18) ESpfjynfhonfh EdkifiHom;wdkif; rJay;cGifh&w,f? 2008 ckeSpf
qENcH,lyGJ Oya't& qdk&if edkifiHom;awGudk omru {nfhEkdifiHom;/ EkdifiHom;jyKcGifh&olESifh ,m,D
oufaocH vufrSwfukdifaqmifxm;olwkdif; udkyg wdk;csJ hjyD; rJay;cGifhjyKvdkufwmjzpfw,f? tJ'D udpP
[m xl;jcm;csufjzpfoGm;ygw,f? {nfhEkdifiHom;eJ h EkdifiHom;jyKcGifh&ol awGudk xyfrHxnfhoGif;wm
udk txlwvnf uef huGufbdk hr&Sdbl;? bma}umifhvJ qdkawmh 1982 ckeSpf jrefrmedkifiHom; Oya'rSm
{nfhEkdifiHom;eJ h EkdifiHom;jyKcGifh&ol awGudk edkifiHom; tcGifhta&;ay;xm;wJh tydkif;awG ygvdk hjzpf
w,f? 1989 ckeSpf jynfol hv$wfawmf a&G;aumufyGJ Oya'rSmvnf; qENrJ ay;cGifh jyKxm;cJhw,f?

,m,D oufaocHvufrSwfudkifaqmifxm;olwdkif;udk qENrJ ay;cGifhjyKw,fqdkwJh tcsufudk vHk;0


vufrcHoifhygbl;? b,f Oya'eJ hrSvnf; nDnGwfjcif; r&Sdovdk ol h&J hzGJ hpnf;yHktajccHOya'udkaxmuf
cHrJay;r,fh rnfol hudk rqdk tcsdefwdk twGif;rSm ,m,DoufaocHvufrSwfawG xkwfay;jyD; rJay;cGifh
jyKwmawG vkyfoGm;edkifygw,f? ,m,D oufaocHvufrSwfudkifaqmifxm;olwdkif;udk qENrJ ay;cGifhjyK
wm[m etzu &nf&G,fcsuf &Sd&SdeJ hjyifqifxm;wmvdk hwGufvdk h&ygw,f? 'gudk wwdkif;jynfvHk;a'o
teSH hrSmuef huGufbdk hvdkygw,f? jzpfedkif&if Oya'jyXmef;csufxJu ae z,fypfvdkufwJh tajctae
txd &&Sdatmif wdkufyGJ0ifoifhw,f?

,m,D oufaocHvufrSwfeJ hywfoufvdk h edkifiHom;Oya'xJrSm bmwckrS jyXmef;xm;wmr&SdwJh


twGuf edkifiHom;awGeJ hedkifiHom;jzpfr,fh olawGudkom ay;wJhtcGifhta&; jzpfwJh qENrJay;ydkifcGifh udk
tJ'D oufaocHvufrSwfudkifaqmifolawGudk ay;xm;r,f qdk&if uvdefusrSKawG ajrmufrsm;pGmjzpf
yGm;edkifygw,f? tJ'gawGuawmh
(u) rxdkufwefwJholawG/ rxkwfay;oifholawGudk xkwfay;wmrsdL;awG
(c) vlwOD;xJukd bJ ,m,DoufaocHvufrSwf oHk;ck/ av;ck xkwfay;wmrsdL;awG
jzpfedkifw,f?

25
16? qENrJay;ydkifcGifh eSifh ,m,DoufaocHvufrSwf

,m,DoufaocHvufrSwfudkifaqmifxm;olawG udk qENrJay;cGifhjyKwJh udpPeJ hpyfvSsOf;vdk htaumif;


bufuae apg'u wuf}uolawGvnf;&Sdygw,f? tJ'gu bmvJqdkawmh trsdL;om;rSwfyHkwif r&Sd
wJh olawGudk ,m,DoufaocHvufrSwfawG xkwfay;xm;jcif;tm;jzifh vlwdkif;qENrJay;ydkifcGifh&ap
wJh bufuae rpOf;pg;oifhbl;vm; qdkwJh tcsufjzpfygw,f?

vlwdkif;qENrJay;cGifh &bdk hpOf;pg;wm rSSefuefrSswygw,f? vlwdkif;qENrJay;cGifhudk jzpfovdkusifhoHk;wJh


enf;eJh taumiftxnfaz:oGm;r,f qdk&ifawmh r[kwfrw&m;vkyfjcifwJh tkyfcsKyfoltm%mydkif
awGbJ tusdL;&SdoGm;edkfifw,f? bma}umifhygvJ? omreftm;jzifh pOf;pg;&ifawmh ,m,DvufrSwf
udkifaqmifxm;olawGxJrSm etz zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk axmufcHrJxnfhr,fh olawG&SdrSmom
ru uef huGufrJxnfhr,fholawGvnf; &SdrSmbJ? 'ga}umifh eSpfbufvHk; rJxnfhcGifh&&ifvJ vlxk
twGuf tusdL;r&Sdedkifbl;vm;? 'Dvdk apg'uwufp&m&Sdygw,f?

'gayr,fh 'Dvdk rjzpfedkifyg? bma}umifhvJ qdkawmh Oya'pdk;rdk;rSK tajccHrSm vlwdkif;wef;wlnDrSs


usifhoHk;cGifhudk tmrcHcsuf&Sdraevdk hygbJ? 'Dawmh vufawG hrSm tcsdL hvlawGrSm ,m,DoufaocH
vufrSwf wckudkifxm;wJh tcsdefrSm tcsdL hvlawGrSm oHk;av;ckudkifwmawGjzpfedkifygw,f? wenf;
tm;jzifh tm%mydkifawGeJ htqifajyaeolawGrSm 'DvdkudkifwmawG &Sdvmedkifygw,f?

wduswJh Oya'jyXmef;csuf r&Sdwma}umifh ,m,D oufaocHvufrSwfxkwfay;wJh vkyfief;pOfuvJ


vG,f/ tpdk;&trSKxrf;awG}um;rSm cspg;rSKawGvJ rsm;pGmjzpfaewma}umifh ,m,DoufaocHvufrSwf
&bdk hrcJ,Of;edkifbl;? }um;&wJh owif;awGt&qdk&if etz tm%mydkifawG[m ,m,DoufaocH
vufrSwfawGudk jrdK he,f tawmfrsm;rsm;rSm vkyfief;pOfcsjyD; xkwaf y;aejyD? vlwOD;xJu jrdK he,f
oHk;ck/ av;ck avmufu ,m,DoufaocHvufrSwf awGudk wjydKifeufwnf;udkifxm;jyD; qENrJay;wJh
wae hxJrSmwif oHk;ae&m av;ae&majymif;jyD; rJxnfhoGm;edkifw,f? ,m,D oufaocH vufrSwfudkif
xm;olawGudk rJay;cGifhjyKxm;&if apgifh}unfholawGa&S hrSmwif rJvmxnfhoGm;OD;awmh/ae&majymif;jyD;
xnfhwm jzpfwJh twGuf apgifh}unfholawG taeeJ hodekdifp&mta}umif; r&Sdyg?

etz xkwfjyefxm;wJh enf;Oya't& qENrJay;csdef[m eHuf (6) em&Duae nae (4) em&D jzpfw,f?
qENrJay;csdefudk &Snf&Snfvsm;vsm;owfrSwfxm;wm vdk hajymedkifw,f? tJ'Dawmh vlwOD;[m wae h
xJrSm oHk;av;ae&majymif;jyD;rJay;edkifwJh tcsdef&oGm;edkifw,f? ydkjyD;qdk;wmu t}udrf}udrfqENrJay;rSK
awG rjzpfatmif umuG,frJh tpDtpOfvJ bmrS rawG h&bl;? vufnSdK;rSm txl;pDrHzefwnf;xm;wJh
rSifokwfwJh pepfudk toHk;jyKr,fqdk&if eSpf&ufoHk;&uf twGif;rSm bmeJ hrS zsufvdk hr&awmhwJh twGuf
t}udrf}udrfqENrJay;rSK rjyKa&;twGuf pdwfcs&edkifw,f? tckawmh 'geJ hywfoufvdk hvnf;/ bmwckrS
r}um;od&bl;? 'Dawmht}udrf}udrf qENrJay;rSSKawG jyKrSm tawmfudk pdk;&drf&wJh tajctaerSm &Sdw,f?

'ga}umifh tJ'D twGufwpHkw&m tumtuG,f&apr,fh tpDtpOfxJrSm ta&;}uD;wJh tydkif;w&yf


taeeJ h,m,DoufaocHvufrSwfudkifaqmifolawGudk rJay;cGifhjyKxm;wmudk wdkufzsufbdk hvdkygvdrfh
r,f? Oya'jyXmef;csufxJrSm ZGwfqufxnfhxm;r,f qdk&ifvJ tckuxJu pwifjyD; jrdK he,faus;&Gm

26
awGtvdkuf b,folawGudk ,m,DoufaocHvufrSwfxkwfay;xm;w,fqdkwm owif;pkaqmif;
xm;edKif&if tusdK;&Sdedkifw,f?

17? 1982 ckeSpf jrefrmedkifiHom; Oya't& xkwfay;onfh oufaocHpgwrf;trSSwftom;eSifh


,m,D oufaocHvufrSwf uGmjcm;csuf

,m,DoufaocHvufrSwfudkifaqmifolawG rJay;ydkifcGifh r&Sdapbdk h wbufuae aqmif&GufwJh


wcsdefxJrSm tjcm;wbufuvnf; toufwq,fh&SpfeSpfjynfhjyD; rJay;ydkifcGifh&SdolawGtm;vHk;
vufawG hrJay;edkifa&;twGuf udkvnf; pOf;pg;aqmif&Gufay;&rSmjzpfw,f? tJ'guawmh 1982
ckeSpf jrefrmedkifiHom; Oya'eJ htnD toufwq,fh&SpfeSpfjynfhjyD;ol edkifiHom;wdkif; rSwfyHkwif
vufrSwfawG &&Sda&;bJ jzpfygw,f? tJ'geJ hywfoufvdk h 1982 ckeSpf jrefrmedkifiHom; Oya'
yk'fr (9) rSm atmufygtwdkif; jyXmef;xm;w,f?

edkifiHawmftwGif; arG;zGm;aom edkifiHom;wOD;twGuf toufwpfq,feSpf jynfhonfh


ae hrSpI wpfeSpftwGif; jynfxJa&;0ef}uD;Xme. owfrSwfaom tzGJ htpnf;rsm;Y
owfrSwfonfh enf;vrf;eSifh tnD rdb odk hr[kwf tkyfxdrf;olu rSwfyHkwif&rnf?

cGsif;csuf? ? touf wpfq,feSpf jynfhonfhae hrSpI wpfeSpftwGif; rSwfyHk


rwifedkifygu rdb odk hr[kwf tkyfxdfrf;olonf cdkifvHkaom ta}umif;jyI jynfxJ
a&; 0ef}uD;Xme. owfrSwfaom tzGJ htpnf;rsm;odk havSsmufxm;&rnf?

txufygOya'jyXmef;csufudk taotcsmavhvm}unfhyg? 1982 ckeSpfedkifiHom;Oya'tay:tajccH


jyD; xkwfay;r,fh rSwfyHkwifvufrSwf/ vuf&Sdtac:ta0:t&qdk&if edkifiHom;pDppfa&;uyfjym; &bdk h
twGuf wduswJh vkyfief;pOfudk awG h&rSmjzpfyg w,f? 'Dvkyfief;pOfawGeJ htnDom edkifiHom;pDppfa&;
uyfjym;awG xkwfay;&rSmjzpfw,f? tm%mydkifawG pdwfqEN&Sdovdk xkwfay;jcifwdkif; xkwfay;vdk h
r&atmif Oya'uef howfcsufawG &Sdxm;ygw,f? trsdL;om;rSwfyHkwifvufrSwf (odk hr[kwf) edkifiH
om;pDppfa&;uyfjym;awGudk tJ'D Oya'yg vkyfief;pOftwdkif;xkwfray;bJ udk,fxkwfay;jcifovdk
xkwfay;r,f/ eD;pyfwJh vlawGudk om xkwfay;oGm;r,fqdk&if xkwfay;ol t7m&Sd[m 1982 ckeSpf
jrefrmedkifiHom; Oya't&jzpfap/ jypfrSKqdkif&m Oya't& rrSefoufaocHzefwnf;rSKeJ hjzpfap jypf'%f
pD&ifcHoGm;&edkifw,f?

'ga}umifh jrefrmedkfifiHom; Oya'tay:rSmudk;um;jyD; edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;awG xkwfay;wm[m


Oya'eJ htnDjzpfvdk hw&m;0ifovdk tJ'D Oya'xJrSmvnf; xkwfay;wJh vkyfief;pOfygxm;jyD; jzpfwm
a}umifhrormrSKawG enf;edkifoavmufenf;ygvdrfhr,f? ,m,DoufaocHvufrSwfudkifxm;vJ
rJay;cGihf &wmbJ qdjk yD; Oya'eJ htnDw&m;0if r[kwfbJ xkwfay;xm;wJh vufrSwf eJ hrJay;cGifh jyK
xm;wmudk ekwfydwfraeoifhyg? 'D vufrSwfeSpfck &J htqifheJ hwefbdk;[m vGefpGmuGmjcm;ygw,f?

,m,DoufaocHvufrSwfudkifaqmifwJ hudpPeJ hywfoufvdk hjrefrmedkifiHa&S haersm;aumifpDu xkwf


wJh xkwfjyefcsufxJrSm Network for Human Rights Documentation (Burma) (ND Burma) u pk
aqmif;&&SdwJh ,m,DoufaocHvufrSwfudk udk;um;jyD;oHk;oyfxm;wmawG h&Sd&ygw,f? avhvm
}unfhwJh tcg tJ'D ,m,DoufaocHvufrSwfudk/ bk&m;oHk;qljrdK he,fcGJ/ vl0ifrSK}uD;}uyfa&;eJ h

27
trsdL;om;rSwfyHkwifa&; OD;pD;Xmeu xkwfxm;a}umif;awG h&w,f? tJ'D ,m,DoufaocHvufrSwf
rSm atmufygtcsufawG yg&Sdygw,f?

,m,DoufaocHvufrSwf
trSwf -------------------------
trnf -------------------------
vlrsdL;/bmom -------------------------
arG;ouU&mZf -------------------------
rsufvHk;ta&mif -------------------------
qHyifta&mif -------------------------
zcif trnf -------------------------
vlrsdL;bmom -------------------------
t&yf ---------- aoG;tkyfpk ------
xif&Sm;onf htrSwftom; ------------------
-------------------------
tvkyftudkif -------------------------
ae&yfvdyfpg -------------------------
-------------------------
xdk;jrJ vufrSwf -------------------------
rSwfcsuf
1? aysmufqHk;ysufpD; onfhtcg oufqdkif&m&JwyfzGJ hpcef;/ jrdK he,fvl0ifrSK
}uD;}uyfa&;eSifh jynfol htiftm;OD;pD;XmerSL;&Hk;odk howif;ydk h&rnf?
2? Tuyfjym;jzifh rnfonfh edkifiHom;[k oufaocHjcif; tvsOf;rjzpfap&?

'Duyfjym;&J htqifh[m trsdL;om;rSwfyHkwifvufrSwf odk hr[kwf edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;vdk hvJ


ac:a0:xm;wm r[kwfwJhtjyif “Tuyfjym;jzifh rnfonfh edkifiHom;[k oufaocHjcif; tvsSOf;
rjzpfap&?” qdkwJh tcsufudk oHk;pGJxm;wm owdjyKbdk hvdkrSmjzpfygw,f?

r}umao;cif&ufowWywfurS usif;yoGm;cJhwJh ZifbmabGa&G;aumufyGJrSm rJay;olwOD;wnf;uae


oufaocHvufrSwf ig;ckavmufudkifjyD; rJay;wmawG vkyfaqmifoGm;wJhtwGuf uef huGufrSKawG
ay:xGufaewmudk owdjyKoifhygw,f?

18? tcsdefrvHkavmufawmhwJhtwGuf edkifiHom;pDppfa&; uyfjym;awG


xkwfray;edkifbl; qdkwJh ta}umif;jycsuf

rdbeSpfyg;vHk;wdkif;&if;om; ppfppfawGjzpfjyD; 'DedkifiHrSmarG;/ 'DedkifiHrSm }uD;jyif;vm&Hkomru/ 'DedkifiHrSmbJ


awmufavSsmuf aexdkifvm}uolawGudk,fwdkif trsdL;om;rSwfyHkwifvufrSwf (odk hr[kwf) edkifiHom;
pDppfa&; uyfjym;awGudk,fpD udk,fiSr&SdwJh jyoem[m tckrS r[kwf }umaeygjyD? txl;ojzifh ajrjyef h
u a0;vHoDacgifwJhausk;&Gma'oawGeJ h wdkif;&if;om; vlrsdL;awGaexdkif}uwJh awmifwef;a'oawGrSm
tajctaeydq k dk;ygw,f? 'DvdkvlxkawG rJay;cGifhqHk;&SHK;aewm }umygjyD? aemifudkvJ aemufxyfjynfvHk;

28
uGswfqENcH,lyGJawG/ a&G;aumufyGJawG yHkpH trsdL;rsdL;eJ hxyfvmOD;rSmjzpfw,f? 'ga}umifholwdk htm;vHk;
twGuf edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;awG xkwfay;bdk hvdkygjyD? toufwpfq,fh &SpfeSpfjynfhjyD;olwdkif;
rJay;cGifh&edkifa&;twGuf 1982 ckeSpf jrefrmedkifiHom;Oya'eJ htnD edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;awG
tjrefqHk;xkwfay;bdk hawmif;qdkoifhygw,f?

jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;ybdk heD;uyfaejyD? edkifiHom;pDppfa&;uyfjym;awG pDppfjyD;xkwfay;aebdk h


tcsdefrvHkavmufawmhbl; qdkwm[m vufcHoifhwJh ta}umif;jycsuf r[kwfyg? ,m,DoufaocH
vufrSwfawG[m edkifiHom;pDppfa&;uyfjym; xkwfay;edkifa&;twGuf tajcysdL;xm;wJh tqifhjzpf
w,f qdk&ifvJ edkifiHom;pDppfa&; uyfjym;awGudk &ufydkif;twGif;rSm wcgwnf; tjyD;owf xkwf
ay;vdk h&edkifrSmjzpfygw,f? tpdk;&tm%mydkifawG&J hjAL&dkua&pD,EW,m;tm;enf;csufa}umifh edkifiH
om;awG&J htajccHtcGifhta&;jzpfwJh rJay;ydkifcGifh qHk;&SHK;wmrsdL;rjzpfoihfyg?

rJpg&if;a}ujimwJh tcsdefrSm rJqEN&SifawG[m tqdkyg rJqEN&Sifrsm;pg&if;eJ hywfoufvdk haumfr&Sif&Hk;


rsm;rSm tca}u;aiGay;p&mrvdkbJ owfrSwfxm;wJh &Hk;csdeftwGif; ppfaq;cGifh &SdrSm jzpfygw,f?

tJovdk ppfaq;wJhtcgrSm rJpg&if;rSm rdrd&J htrnfygryg ppfaq;&rSmomru rJ&Hkwckjcif;pDtvdkuf


rdrdwdk he,fajrtwGif;rSm rdrdwdk hrod&SdwJh vleHrnfawG yg&SdaewmrsdL;awG hedkifw,f? onfvlawG
b,folb,f0gawG jzpfw,f qdkwm avhvmpHkprf;az:xkwfrSKawG vkyfedkifr,f qdk&ifvnf; }udKwif
umuG,fwJh enf;vrf;wck jzpfedkifygw,f?

19? qENrJay;cGifh&Sdr&SSd tjiif;yGm;rSKawG tay:b,folu qHk;jzwfrvJ?

qENrJay;yGJwdkif;rSm tjiif;yGm;rSKawG &SdpjrJjzpfygw,f? tjiif;yGm;rSKawGay:vm&if b,folu wdkifwef;


cGifh&Sdw,f/ b,fvdkwdkifwef;cGifh&Sdw,f/ b,frSmwdkifwef;&rSmjzpfw,f/ b,fol hrSmqHk;jzwfcGifh &Sdw,f/
tp&SdwmawGudk Oya'rSm twdtvif;az:jyxm;bdk hvdkygw,f? 1973 ckeSpfjynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ
Oya' tcef; (12) taxGaxG u¾rSm atmufygtwdkif;jyXmef;xm;ygw,f?

yk'fr20? ? edkifiHom;jzpfrKS rjzpfrSK udpPa}umifhaomfvnf;aumif;/ tjcm;ta}umif;


a}umifhaomfvnf;aumif;/ jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJwGifqENrJay;ydkifcGifh&Sdr&Sd/ tjiif;yGm;cJhvSsif
oufqdkif&m jrdK he,faumfr&SiftzGJ hcGJonf qENrJay;cGifh&Sdr&Sdudk tjyD;tjywfqHk;jzwfydkifcGifh&Sd
onf? odk h&mwGif ,if;uJhodk hqENrJay;cGifh&Sdr&Sd qHk;jzwfjcif;onf xdkoledkifiHom;jzpfrSK rjzpfrSK
eSifh oufqdkifjcif;r&Sdap&?

2008 ckeSpfjynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya'rSm txufyg jyXmef;csufryg&Sdawmhwmudk awG h&ygw,f?


arhoGm;vdk husefcJhwmawmh rjzpfedkifygbl;? ta}umif;eSpfcsufa}umifh wrifcsefxm;cJhwmvdk hoHk;oyf
vdkygw,f? yxr tcsufuawmh edkifiHom;jzpfrSKrjzpfrSK udpPay:tajccHjyD; qENrJay;cGifh&Sdr&Sd qdkwJh
jyoemudk aumfr&SiftaeeJ hvufcHqHk;jzwfray;jcifbl;? jzpfedkif&if 'D ta&;}uD;wJh ta}umif;&yfudk
trsm;rodomatmif csefxm;cJhjcifw,f? 'kwd, tcsufuawmh 1973 Oya'rSmwHk;urJay;
cGifh rjyKcJhbJ 2008 ckeSpf Oya'rSmrS rJay;cGifhjyKvmwJh ,m,DoufaocHvufrSwfukdifaqmifolawG
jyoem[m 1982 ckeSpf jrefrmedkifiHom; Oya'eJ hqef husifaew,f? ,m,DoufaocHvufrSwfukdif

29
aqmifolawGjyoem udk aumfr&SifwifvmjyD; qHk;jzwfcdkif;rSmudk rvdkvm;bl;? wwd, tcsufu
awmh jyoemudk ajz&Sif;ay;r,fh ,EW,m; wckwavudkrSs Oya'eJ htnDzGJ hpnf;ay;rxm;jcifbl;?
wufvmwJh b,fjyoemudk rqdk jzpfovdk vufwef;udkifwG,foGm;wmu aumfr&Siftm%mydkif
awGtwGuf ydkvGwfvyfjyD; wm0efcHrSK uif;rJhapw,f?

b,fvdkbJ jzpfjzpf vlxktaeeJ huawmh jyoemrSeforSs/ r[kwfrw&m;vkyfwmrSeforSs awG h&Sd&if


wifjyoGm;bdk h/ ajz&Sif;cGifhawmif;cHbdk h/ w&m;rSswrSK r&SdbJajz&Sif;wmawG rSeforSsudk wedkifiHvHk;od
wurBmvHk;odatmif az:xkwfoGm;bdk hvdkygr,f?

20? rJ&HkrSL;rsm;tjzpf wm0efay;cef htyfjcif;


qENrJay;}u&mrSm rJ&Hkw&Hkjcif;pDrSm rJ&HkrSL;awG[m ta&;}uD;wJh tcef;rSm yg0if}uw,f?bma}umifhvJ
qdkawmh tJ'D rJ&HkrSm rJ&HkrSL;[m tm%mtjrifhvHk; jzpfvdk hygbJ? 1973 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ
tawG ht}uHKrSmwHk;uvnf; tJ'D twdkif;bJ jzpfygw,f? rJ&Hkw&HkvHk;rSm rJay;bdk h owfrSwfxm;wJh
ae&mawG/ rJyHk;awG/ rJpg&if;awG/ qENrJay;olrsm;&J hrSwfyHkwifpg&if;awG/ rJa&wGufwJh ae&mrSmoHk;bdk h
yHkpHawG/ Z,m;awG/ rJjym;awG/ tp&SdwmawGudk pepfwusxm;&Sda&;/ udkifwG,fxdrf;odrf;a&;/ qENrJ
ay;aepOftwGif; pepfwusjzpfatmif }uD;}uyfa&;/ qENrJay;jyD;wJhaemufydkif;rSm rJyHk;awGudk vHkjcHKrSK
&Sdatmif xdrf;odrf;a&;/ rJa&wGuw f Jhae&mrSm yHkpHwus &Sdatmif eJ h&Sif;&Si;f vif;vif; trsm;jrifom
xifom &Sdatmif uGyfuJa&;/ a&wGufjyD;&&SdwJh &vm'fudk pepfwus xkwfjyefa}ujimay;a&; pwm
awGudk wm0efcHOD;aqmif taumiftxnfaz:&ol jzpfygw,f?

'ga}umifh 'Dvdk ta&;}uD;wJhae&mrSm yg0ifOD;aqmif&r,fh rJ&HkrSL;ae&mudk ormorwf &SdjyD; b,f


bufudkrSs rvdkufbJ wnfhwnfhrwfrwf }uD;}uyfaz:aqmifoGm;r,fh yk*~dKvfrsdK;awG wm0ef,lcGifh &
bdk hvdkygvdrfhr,f? 1973 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ tawG ht}uHKrSmwHk;uawmh rJ&HkrSL;awGudk
jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwDu OD;aqmifjyD; rlcsrSwfa&G;cs,f wm0efay;cJhw,f? rJ&HkrSL;awG tjzpf
ppfwyfu yk*~dKvfawG wdkuf&dkuf0ifa&mufwm0ef,lwmrsdL;r&SdcJhbl;? &yf&GmrSm trsm;av;pg;cH&wJh
ausmif;q&mawG/ tpdk;&Xmeqdkif&m trSKxrf;awG/ rqv ygwD0if t&yfom;awG/ tp&SdwJh yk*~dKvf
awGudk wm0efay;jyD; teD;uyf &ufwdk oifwef;awG zGifhvSpfydk hcsay;cJhw,f? teSpfcsKyfajym&&if zGJ h
pnf;yHktajccHOya'udk uef huGufwJh trJa&mif yHk;xJu rJawGudk rsufvSnfhjyvdkufovdk tjzLa&mif
yHk;xJudk a&mufoGm;atmifajymif;vJxnfhay;bdk ht"du wm0ef,lcJholawGuawmh tJonf rJ&HkrSL;
awGbJ jzpfygw,f?

30
tydkif; (4)
qENrJay;onfhtcsdefwGif apgihf}unfhavhvmjcif;rsm;
1? rJ&HkzGifh ydwfonfh tcsdefrsm;

rJ&HkzGifh ydwfwJ htcsdefawG[m ta&;}uD;ygw,f? bma}umifhvJqdkawmh aemufusjyD;zGifh/ aemuf


usjyD;awmhrS ydwfr,f qdk&if ae hjcif;jyD;rJa&wGufbdk htcsdefr&edkifrSm jzpfvdk hygbJ? txl;ojzifh wwd,
urBmedkifiH wdkif;jynfawG&J h tajccHrJ&Hkwckjcif;pDrSm qENrJawGudk vufeJ hom a&wGuf}uavh&Sdygw,f?
'Dawmh tcsdef,lbdk hvkdygw,f? rD;epfydkif;twGif; rjyD;edkifygbl;? em&Dydkif;wcsdK htcsdefukefoGm;edkifygw,f?
'D twGuf qENrJawG tjyD;owfxnfh&r,fhtcsdefudk cyfapgapg}udKwif owfrSwfxm;&rSm jzpfw,f?
rarSmifcif tjyD;owfa&wGufedkifa&;twGufjzpfygw,f? 'DvdkpOf;pg;wJh wdik ;f jynfawGrmS rsm;aomtm;
jzifh eHufajcmufem&D/ ckeSpfem&DavmufrSm rJawGpwifay;}u&jyD; ae hvnfydkif;rSm tqHk;owf}uw,f?

tckusif;yawmhr,fh jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJrSmawmh qENrJay;csdefudk eHuf (6) em&Duae nae (4)em


&D txd twGif;owfrSwfxm;w,fvdk h}um;od&w,f? nae (4)em&Dtcsdef[m tawmfaemufusae
ygjyD? 'ga}umifh qENrJay;rSKawGudk wwfedkiforSs tapgqHk;tcsdeftwGif; jyD;qHk;oGm;atmif edk;aqmf
aqmif&Gufbdk hvdkygw,f? eHuftapg}uD;xjyD;wef;pDxm;}ubdk h/ rJ&HkzGifhwmeJ hwef;0ifoGm;jyD;rJay;bdk h/
jzpfekdif&if nae (4) em&Drxdk;cifrSmwifbJ qENrJay;wmawGudk &yfqdkif;jyD; rJpwifa&wGuef ikd af &;
twGuf ab;uae }uD;}uyfaqmf}oay;oifhygw,f?

qENrJay;wmudk &yfqdkif;wJh tcsdefeJ hqENrJjym;awGudk pwifa&wGufwJh tcsdeft}um;rSm ta}umif;


a}umif; a}umifhtcsdefjcm;rSKawG&Sdae&if / qdkvdkwmuawmh nae (4) em&Dxdk;jyD;jyD;jcif;rSm qENrJawG
udk pwifa&wGufedkifjcif; r&Sdbl; qdk&if naearSmifpysdL; tcsdefa&mufoGm;ekdifygw,f? nae (6) em&D
avmufa&mufrS qENrJawGudk pwifa&wGufedkifjyDq&kd ifawmh rormrSKawG/ rJvdrfrSKawG/ rJajymif;rJvGJ
awG vkyfjyD;tpg;xdk;xnfhwmawG jzpfyGm;bdk htawmfudk tvm;tvm&SdoGm;jyDvdk hajym&rSmjzpfw,f?
rv$Jra&SmifomwJh ta}umif;awGa}umifh tJ'D tcsdefavmufa&mufrSom rJpwifa&wGufedkifjyD qdk&if
awmh apgihf}unfholawG[m txl;owdxm;bdk hvdktyfygw,f? tJovdk bma}umifh tcsdefaemufus
jyD;rS rJa&wGuf&w,f qdkwmudkvnf; pepfwus rSwfwrf;wifxm;bdk hvdkrSmyg?

2? rJay;jcif;

rJay;bdk hwef;pDapgihfae}uwJh tcsdef/ rJay;ae}uwJh tcsdefrSm rJ&Hky&0k%ftwGif;rSma&m/ rJ&HkteD;w0dkuf


rSmyg rJ&Hk;wm0ef&SdolawG r[kwf}uwJh a'oqdkif&mtm%mydkifawG/ etz vufudkifwkwfawG/ &Sdr&SdeJ h
olwdk hb,fvdk taetxm;eJ h&yfwnfvSKyf&Sm;ae}uw,fqdkwmudk owdjyKavhvm &rSmjzpfygw,f?
qENrJ ay;ae}uwJh tcsdefrSm rJ&HktwGif;rSma&m/ rJ&Hky&0k%ftwGif;rSmyg tpdk;&tm%mydkifawG&J h vuf
eufudkif tapgifht}uyfawG xm;cGifhr&Sdygbl;? 'grsdL;udk edkifiHwum pHcsdefpHn$ef;awGt& vufrcHygbl;?
vufeufudkif vHkjcHKa&;tapgifhta&SmufawG[m rJ&HkeJ hteD;w0kduf rvSrf;rurf;ae&mawGrSmom ae
&m,l apgifh}uyfay;}u&rSmjzpfw,f?

wcsdefxJrSm qENrJay;aepOfrSm yÉdyuQeJ h&kef;&if;qefcwfawG jzpfatmifvkyf/ jyoem&Sm jyD; w&m;cH


tjzpf edkifiHa&;ygwDawG eJ h &dk;om;wJh vlxkawGudk pGyfpGJwmawG vkyfvmedkifygao;w,f? wwfedkif

31
orSs yÉdyuQeJ h&kef;&if;qefcwfawG rjzpfapbJ rJay;wmjyD;qHk;oGm;atmif owdjyKxdrf;odrf;ay;bdk h
vdkrSmyg? yÉdyuQeJ h&kef;&if;qefcwfawG vkyfolawG&Sdae&ifvnf; b,folawGu vkyfw,f/ b,fvdk
jyoem&SmjyD; vkyfw,fqdkwmudk rSwfwrf;wifbdk hvdkygvdrfhr,f?

2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya' tcef; (10) wm;jrpfcsufeSifh jypf'%f tcef;rSm ygwJh jy


Xmef;csufawG teuf atmufygtcsufw&yfudk qENrJay;aepOfumvrSm ydkjyD;owdxm;bdk hvdktyf
ygw,f?
24 (Z)? ? jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk ysufjym;ap&ef rJ&HktwGif;Yjzpfap/ rJ&Hky&0k%f
twGif;Yjzpfap/ trsm;jynfolwdk heSifhoufqdkifaomae&mYjzpfap/ yk*~vdu ydkifae&mYjzpfap
a[majymjcif;/ pg&Gufpgwrf;urf;vSrf;jcif;/ ydkpwm toHk;jyKjcif;/ odk hr[kwf qENrJay;jcif;udk
tjcm; wenf;enf;jzifh aeSmuf,Sufjcif;?

tJ'DOya'jyXmef;csuf&J ht"dutcsufuawmh jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk ysufjym;ap&ef qdkwJh tcsuf


jzpfygw,f? jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk ysufjym;atmifrvkyforSsumvywfvHk; 'D Oya'eJ h ndpGef;jcif;
vHk;0r&Sdbl;? zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKa&; rjyKa&;eJ hpyfvSsOf;jyD; vkyw
f Jh jynfvHk;uGswfqENcH
,lyGJrSm vlxk[m twnfjyKwJh qENrJ xnfhcGifh&So d vdk/ uef huGufwJh qENrJvnf; xnfhcGifh&Sdw,f?
zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKwJ hrJxnfhyg/'grSr[kwf uef huGufwJhrJxnfhygvdk htrsm;jynfolwdk h
eJ h oufqdkifwJh ae&mrSmjzpfap/ yk*~vdu ydkifae&mrSmjzpfapvSHK haqmfpnf;&Hk;cGifh&Sdw,f? 'g[m b,f
Oya'jyXmef;csufudkrSs csdL;azgufjcif;r&Sd/ Oya'eJ hnDwJh vkyfaqmifcsuf jzpfygw,f?

avhvmoltpktzGJ hawG[m rJ&Hkwckjcif;pDtvkdufpkzGJ hxm;edkif&iftaumif;qHk;jzpfygr,f? rJqENay;wJh


wae hwmtwGif; qENrJay;csdefpkpkaygif; &Spfem&D&w,f qdkygpdk h? rdrdwdk htpktzGJ hrSm pkpkaygif;&SpfOD;&Sd
w,fqdk&if wem&Dudk wOD;uspD/ wq,fhajcmufOD;&Sw d ,fqdk&if em&D0ufudk w}udrf wOD;uspDrJ&HkxJ
udk 0ifjyD;rJay;oifhygw,f? t"dutcsufuawmh avhvmoltpktzGJ hrSmyg0ifwJh wOD;jcif;pDtvSnfh
us 0ifa&mufrJay;jcif;tm;jzifh rJ&HkxJrSm bmawGjzpfysufaew,f qdkwmudk tqufrjywfodedkifbdk h
ygbJ? aemufwenf;uawmh qENrJay;jyD;jyefxGufvm}uwJh vlxkawGudk ar;jref;wmbJjzpfygw,f?
tJ'g tjyif rJ&Hkwm0ef&SdolawGxJrSm rdrdwdk heJ hcifrif&if;eSD;olawGudk csnf;uyfxm;jyD; rJqENay;yGJtm;
vHk;jyD;oGm;wJh tcsdef tdrfrSmoGm;a&mufawG hqHkvdk hjzpfap/ tjcm;wae&mrSmcsdef;awG hvdk hjzpfap xyf
rH ar;jref;wmjzpfygw,f?

rJ&HkxJrSm bmawGjzpfysufaewmqdkwmudk odbdk h}udK;pg;wJhenf;vrf;awG xJrSm rJ&HkxJudk 0ifa&mufjcif;


r&SdbJ rJ&HktjyifcyfvSrf;vSrf;uae apgihf}unfhjyD; tuJcwfwmvnf; yg0ifygw,f? 'DvdkvkyfwJ henf;
[m tenf;qHk;tm;jzifh vlwOD;xJu rJ&Hkw&HkxJrSm eSpf}udrfvma&mufrJay;/ ray; odcGifh&edkifw,f?
rJ&Hkwm0ef&SdolawGeJ htm%mydkifawG qufqefa&;vkyf}uyHkudkvnf; jrifawG hcGifh&edkifygw,f? rJ&HkxJudk
rJqEN&Sifpg&if;xJrSmrygwJh trsdL;trnfrod yk*~dKvfawG 0ifxGufrSKawG&Sdae&ifvnf; rSwfom;cGifh&edkif
w,f? edkifiHwumowif;axmufawGbJjzpfjzpf/ jynfwGif;owif;axmufawGbJjzpfjzpf 0ifxGufjyD;
owif;pHkprf;rSK &Sdr&Sd/ 0ifcGifh&r&/ rJay;aewmawGudk avhvmcGifhjyKrjyK/ "gwfyHk&dkufcGifhjyKrjyK/ rJqENay;
jyD jyefxGufvlwJ hrJqEN&SifawGudk awG h qHkar;jref;cGifhay;ray;/ pwmawGeJ htwl b,fowif;Xmeu
owif;axmufudk awmh tcGifhta&;tm;vHk;ay;w,f/ b,fowif;Xmeu owif;axmufudkawmh
b,ftcGifhta&;avmufudkbJay;w,f/ b,fowif;Xmeu owif;axmufudkawmh rJ&HkxJudkawmif
0ifcGifhrjyKbl; pwmawGudk avhvmcGifh &ekdifygw,f?

32
3? edkifiHwum apgifh}unfha&;tzGJ hrsm;vma&mufavhvmjcif;

a&G;aumufyGJawG/ jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJawGeJ hywfoufvdk hedkifiHwum apgihf}unfha&;tzGJ hawGudk


etzu vma&mufavhvmcGifhjyKr,fh t&dyfta,mifrsdL; rawG h&ao;ygbl;? 'gayr,fh 'DvdkbJ
avhvmcGifh rjyKbJxm;vdrfhr,f vdk huHaouHr rajymedkifyg? etz taeeJ holwdk hvkyfaqmifcsufawG/
jyifqifxm;rSKawG ydkifavmufjyDvdk h,lq&if olwdk hpdwf}udKufa&G;cs,f owfrSwfxm;wJh rJ&HktcsdL hrSm
edkifiHwumudk vma&mufavhvmcGifhay;wmawG vkyo f Gm;ekdifygw,f? bma}umifhvJqdkawmh zGJ hpnf;
yHktajccHOya'udk twnfjyKvdkufw,f vdk ha}ujimjyD;wJhaemufrSm edkifiHwum&J htodtrSwfjyKrSKudk
awmif;cH&rSmrdk hbJjzpfygw,f?

tJ'Dvdkjzpfvm&if rdrdwdk havhvmapgihf}unfha&;tzGJ h awG taeeJ h a&m/ vlxktaeeJ hyg tcGifhaumif;


,ledkifbdk hvdkygr,f? tcGifhaumif;,lw,f qdkwmuawmh edkifiHwum tzGJ htpn;fawGu vma&muf
avhvmolawGudk csnf;uyfjyD; jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJwckvHk;eJ hywfoufjyD; rjzpfoifhwJh tcsufawG/
rw&m;wJh vkyfaqmifrSKawG/ uvdefuuspfuswmawG/ pojzifh awG h&SdwmawG rSeforSsudk yGifhyGifhvif;
vif; aqG;aEG;&Sif;jyvdkufbdk hvdkygr,f?

4? rJyHk;rsm;udk csdwfydwfjcif;

uarBm'D;,m;edkifiH&J htawG ht}uHKt& csdwfudk owWKyHk;ay:rSmwdkuf&dkuf cwfjyD;rydwfygbl;? yxrOD;pGm


txl;pDrHjyKvkyfxm;wJh wcgoHk;yvyfpwpf}udK;wrsdK;eJ h rJyHk;udk av;bufpvHk;uae odkif;jyD;csnfaeSmif
&ygw,f? tJ'D}udK;&J ht&Snf[m rJyHk;udk wywfywfrd&HkuGufwd wdkif;wmjyD; xkwfvkyfxm;w,f? tJ'D
yvpfpwpf}udK;&J hcdkifrmrSK[m tawmfudk tHh}op&maumif;w,f? vuftm;oufoufeJ hqGJjzwfvdk h
uawmh b,fvdkrS rjywfedkifbl;? }udK;&J hwbufxdyfrSm 0vHk;uGif;i,fyHkpHrsdL;vkyfxm;jyD; tjcm;
wbufrSm tJ'D 0vHk;uGif;i,fxJudk xdk;oGif;&vG,fatmif tcGsefyHkpHvkyfxm;w,f? tcGsef&SdwJh }udK;
bufjcrf;rSmawmh ig;yg;[uf 'grSr[kwf rSsm;o¾mef txpfuav;awG &Sdw,f? yvpfpwpf}udK;udk
rJyHk;rSmywf/ wbufp uGif;uav;xJudk tjcm;wbufp tcGGsefuav;eJ hxdk;oGif;jyD; wif;wif;qGJ
vdkufwJh tcgrSm csnfaeSmifjyD;om; jzpfoGm;jyD? wbufptcGsefuae tjcm; wbufp uGif;xJudk
xdk;oGif;vdkufwJhtcgrSm t0ifbJ&Sdw,f? txGufr&Sdawmhbl;? yHkpHrysufwJhenf;eJ hjyefqGJxkwfvdk h
r&edkifawmhbl;? rJyHk;udk cdk;jyD;zGifhr,fh vltaeeJ htJ'Dyvpfpwpf}udK;udk jzwfvdkuf&HkuvGJvdk hbmrS
vkyfvdk hr&edkifbl;? jzwfjyD;&ifvnf; jyefqufvdk hrjzpfedkifbl;? vuf&majc&mysufoGm;jyD?

rJcdk;wJh tEW&,fu umuG,fbdk hpDpOfwJhtcgrmS yvpfpwpf}udK;wckxJom ruao;ygbl;? yvyf


pwpf}udK; qufxm;wJhae&may:rSm csdwfeJ hydwfygw,f? tJ'D csdwftay:rSm rJqENe,fajr aumf
r&Sif wHqdyfwHk; cwfeSdyfw,f? tJ'D wHqdyfwHk;eJ hqufaewJh puULay:rSm rJ&Hkwm0ef&SdolawGu vuf
rSwfxdk;}uw,f? rJcdk;r,fh ol wOD;xJ taeeJ h vlrodatmif tpg;jyefvkyfxm;bdk hb,fvdkrS rjzpfedkif
avmufwJh txd pDpOfxm;wmyg?

33
5? rJyHk;rsm; xm;&Sd&mae&m

qENrJ ay;aepOf tawmtwGif;rSm rJyHk;awGudk b,fae&mrSmxm;rvJ qdkwm ta&;}uD;vSygw,f?


1973 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJrSmwHk;u rJ&Hkw&HkxJrSmbJ rJay;bdk htcef;i,fuav;awGudk cGJxm;
w,f? tJ'DwHk;u rJyHk;eSpfyHk;pepfudk oHk;w,f? tjzLyHk;eJ htrJ yHk;yg? zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk axmufcH
&if tjzLyHk;xJxnfh/ uef huGuf&iftrJyHk;xJxnfh? rqv ygwDu rJ&HkrSL;awGudk oifwef;ay;wJhtcgrSm
tjzLyHk;awGudk tcef;i,f&J htayguf0rSm uyfjyD;xm;/ trJyHk;awGudk tcef;i,f twGif;ususae&m
rSmxm;? onfvdkxm;cdkif;cJhw,f? rJxnfhbdk howfrw S fxm;wJh tcef;i,fawG&J hwHcg;0rSm vdkufugawG
uyfxm;ckdif;w,f? rJay;wJh tcef;i,fawG&J htjyifbufrSm a'oqdkif&mtm%mydkifawG/ rJ&Hkwm0ef
&SdolawG apgifh}unfhaew,f? rJay;olwa,muf[m rJxnfhwJh tcef;i,fxJudk vdkufumzGifhjyD;ajc
wvSrf;0ifvdkuf&HkeJ htjzLyHk;udk wef;jyD;awG h&atmif pDpOfxm;wmjzpfw,f? axmufcHrJay;r,fqdk&if
tjzLyHk;udk awG hawG hjcif;rJxnfhjyD; jyefxGufvm&HkbJ? tcsdef,lp&mta}umif; vHk;0r&Sdbl;? uef huGuf
rJay;bdk htrJyHk;xJudk rJxnfhjcifw,f qdk&ifawmh tcef;i,f&J htwGif;ydkif;xJudk enf;enf;uav;
vSrf;jyD; 0if&r,f? tcsdefenf;enf; ,l&r,f? 'gqdk&if tjyifrSmxdkifapgifh }unfhaewJh tm%mydkifawGu
b,fol[mawmh axmufcHrJtaeeJ htjzLyHk;xJudk xnfhw,f? b,fol[mawmh uef huGufrJjzpfwJh
trJyHk;xJudk xnfhw,f qdkwmudk odedkifw,f? 'Dvdkenf;eJ hawmf&Hkwef&Hk vlxkawGudk jcdrf;ajcmufjyD;
axmufcHrJ tjzLyHk;xJudk xnfhcdkif;apcJhwmjzpfygw,f?

rJxnfhbdk htcef;i,fuav;awG owfrSwf/ rJyHk;awGudk tJ'D tcef;i,fawG twGif;rSmxm;&SdjyD; rJay;


apwJ ph epf[m zGJ ph nf;yHt
k ajccHOya'udk twnfjyKapvdkwJh tm%mydkifawGbufu uvdefusvdk h&
atmif vkyfxm;wmjzpfygw,f? 1974 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKrJ &,lcJhpOfwHk;u
tJ'D tcsuf[m t"du jzpfcJhw,f? b,fvdkvJ qdkwm&Sif;jyygr,f?

tJ'D tcsdefwHk;u rJyHk;awGudk oHk;xyfom;jym;eJ hvkyfxm;cJhjyD; zifydwfwJh tjym;&J ah 'giahf v;a'gifhrSm


oH av;csuf&dkuf&r,fh tpg;/ a'gifhwa'gifhrSm oHwcsufxJudkom cyf}uyf}uyf&dkufxm;apcJhw,f?
rJ&HkpwifzGifhwJh tcsdef/ a&mufvmwJh y&dowfa&S hrSm tJ'D rJyHk;awGxJrSm bmrJrS }udKwifxnfhxm;
wm r&SdwJhta}umif; rJ&Hkwm0ef&SdolawGu rJyHk;awGudk arSmufvSefjy/ acgufjy }uw,f? rJyHk;awGudk
vlxk vufxJudk xnfhjyD; ppfaq;cdkif;wmrsdL;awmh rvkyfcJhbl;? 'ga}umifh rJyHk;awGudk zGifhvdk hydwfvdk h
&atmif vkyfaqmifxm;jcif; &Sdr&SSd/ rJqEN&SifawG taeeJ h}udKwif odedkifcJhjcif; r&Sdbl;? omreftm;
jzifh }unfhvdkuf&if rJyHk;awG[m bmrS ajymp&mrvdkatmif aumif;rGefaewm awG h&w,f?
rJxnfhaewJh tcsdefrSmrJ&Hk;rSL;wOD;wnf;udkom tJ'D rJxnfhwJ htcef;i,fxJudk 0ifcGifhay;xm;w,f?
ta}umif;jycsufuawmh qENrJawGudk pepfwus xnfhxm;jcif;&Sdr&Sd/ rJyHk;tjyifrSm rJjym;awG xGufus
aerae/ rJyHk;awGudkzsufqD;xm;cJhwm&Sdr&Sd pwmawGudk }uyfrwfppfaq;bdk htwGuf jzpfw,fvdk hqdkyg
w,f? vufawG hrSmusawmh rJ&HkrSL;awG[m rJxnfhwJh tcef;i,fuav;awGxJudk 0if}unfhjyD; trJyHk;
awGudk vufeJ hr/ tjyifur}um;atmif tomuav;acguf}unfh/ vSKyf}unfh&w,f? trJyHk;xJrSm
rJawG &SdaejyDqdk&if wbHk;bHk;eJ htoH}um;&wmudk;? 'DtcgrSm b,fbufvufeJ hrJyHk;&J htv,fydkif;udk
wif;wif;udkif/ jyD;awmh oHwacsmif;xJeJ hrJyHk;atmufajcrSm uyfjyD;&dkufxm;wJh oHk;xyfom;jym;udk
nmbufvufeJ hvSnfhjyD;zGifh/ xGufusvmwJh trJyHk;xJu rJawGudk tjzLyHk;xJajymif;xnfh/ onfvdk
vkyfay;jyD; 1974 zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twnfjyKay;cdkif;cJhwmjzpfygw,f?

tck 2008 ckeSpfrSm usif;yr,fh qENcH,lyGJrSmawmh 'Denf;udk xyfjyD;oHk;jcifoHk;r,f? tjcm;enf;wenf;

34
ajymif;jyD; oHk;jcifvJoHk;r,f? b,fvdkbJjzpfjzpfrJyHk;awGudk b,fvdkvkyfovJqdkwm&,f/ rJay;aewJh
tcsdef/ rJay;jyD;p eJ h rJudkra&wGufcif tcsdefawGt}um;rSm/ rJyHk;awGudk rJ&kH&J hb,fae&mrSm/ b,fvdk
xm;&Sdw,f qdkwmawG[m odwfudk ta&;}uD;vSygw,f?

eHuf ajcmufem&DrSm pwifrJay;jyD; tqHk;rowfao;cif ae hvnfpgpg;bdk hem;wJhtcsdef ay;edkifw,f?


tJ'D tcsdefrSm rJyHk;awGudk b,fae&mrSm b,fvdkxm;&Sdw,f qdkwmudk tqufrjywfavhvmapgifh
}unfh edkifbdk hpDpOfoifhw,f? jzpfedkifajctrsm;qHk;uawmh rJy;kH awGukd wenf;enf;eJ hzGifhedkifydwfedkif
atmif pDpOfxm;&Sd/ rdepfydkif;uav;vpf[medkifwJh tcsdefwcsdef&atmif zefwnf;/ uef huGufrJawGudk
axmufcHrJtjzpfajymif;oGm;atmifvkyfedkifbdk hvkyfief;pOfcsrSwfxm;rSm aocsmoavmufjzpfygw,f?

6? uef huGufrJrsm;udk axmufcHrJtjzpfodk hajymif;vJjcif;

uef huGufrJawGukd axmufcrH Jtjzpfajymif;atmifvkyf&mrSm 1973 ckeSpfwHk;u enf;vrf;udk txuf


rSm wifjycJhjyD;ygjyD? csKyfjyD;ajym&&if trJyHk;xJu rJawGudk tjzLyHk;xJajymif;xnfjh yD; axmufcrH JjzpfoGm;
atmif rJ&HkrSL;awGu vkyfay;cJh}uwmvdk hajymedkifygw,f? tckw}udrf 2008 ckeSpfrSmawmh 'DxufydkjyD;
tao;pdyfaumif; pdyfvmedkifygw,f? tjzLyHk;/ trJyHk;rxm;awmhbJ tjcm;edkifiHrsm;rSmvdkbJ rJyHk;wyHk;
xJxm;&SdwmrsdL;vnf; jzpfoGm;edkifygw,f? tjzLyHk;/ trJyHk;xm;pOfwHk;uawmh rJjym;rsm;udk tydk
aqmif;udkifxm;p&mrvdkbJ rJwrsdK;xJudkbJ yHk;ajymif;xnfhay;vdkufwmyg? 'ga}umifh tjzLeJ htrJudk
oma&wGuf&w,f? rJjym;ay:u trSwftom;udk bmrSajymif;vJp&mrvdkbl;? rJqEN&Sifu rJjym;
ay:rSm bmrSa&;jcpfp&m rvdkbl;? }unfhp&mawmif rvdkbl;? trJyHk;eSifh tjzLyHk; udk,f}udKufwJh rJyHk;xJ
xnfhvdkuf&HkygbJ? rJjym;taeeJ hajym&&if tjzLyHk;xJu rJjym;awGeJ htrJy;kH xJu rJjym;awG[m twl
wlygbJ? 'gu rJyHk;eSpfyHk;oHk;wJh pepf7J hxl;jcm;csufyg?

rJyHk;udk wyHk;xJxm;&SdjyD; qENrJay;cdkif;r,fqdk&ifawmh rJjym;ay:rSm rJqEN&Sifu a&;jcpfay;bdk hvdkygvdrfh


r,f? wcsdK hu axmufcHw,fqdkwJ htrSwftom; (ausmif;awGrSm ocsFmwGuf&mrSm trSefay;avh
&SdwJh trSwt f om;rsLd ;) a&;jcpfr,f? wcsKd u h uef uh u
G wf Jh trSwftom; (}uufajccwf vuQ%m)
a&;jcpfr,f? rJyHk;wyHk;xJrmS axmufcw H Jh rJjym;a&m uef huGufwJh rJjym;a&m a&mjyGrf;aer,f? tJ'D
tcgrSm rJa&wGufjcif; rjyKcifrSm rJyHk;xJu uef huGufwJh rJjym;awGudk z,fxkwfjyD; axmufcHrJjym;
awGeJ hb,fvdktpg;xdk;edkifrvJ?

jzpfedkifajct&SdqHk;uawmh 1973 ckeSpfwHk;uvdkbJ rJ&HkrSL;jzpfap/ rJyHk;awGudk udkifwG,fxdrf;odrf;cGifh&Sd


wJh rJ&Hkwm0ef&Sdol wOD;OD;jzpfap/ uef huGufrJawGuae axmufcHrJawG tjzpfajymif;oGm;atmif
vkyfwJh enf;vrf;wckbJ&Sdygvdrfhr,f? 1973 ckeSpfwHk;ueJ hrwlwmu tJonfw;kH u rJ&rkH LS ;vufxJ
rSm bmrJwjym;rS tydkaqmifxm;p&mrvdkbl;? rJxnfhwJhtcef;i,fxJudk 0ifoGm;/ trJyHk;xJurJ
awGudk tjzLyHk;xJ ajymif;xnfhay;vdkuf&HkygbJ? tck 2008 ckeSpfrSmawmh rJyHk;wyHk;xJrSmbJ axmuf
cHrJa&m uef huGufrJyg a&maerSm jzpfwma}umifh tvG,fwula&$ hajymif;xnfh&HkeJ h&edkifrSm r[kwf
awmhbl;? uef huGufrJawGudk xkwfjyD; aemufxyf axmufcHrJ topfawGeJ ah jymif;vJ tpg;xdk;awmh
rSom &edkifrSm jzpfygw,f?

35
&? rJpg&if;rsm; eSifh rSwfwrf;rsm;

wu,fawmh txufygtwdkif; uef huGufrJawGudk axmufcHrJtjzpf ajymif;vJwmawG rvkyfedkif


atmif rJqENe,fajrwdkif;rSm &SdwJhrJ&Hkwdkif;rSm wduswJh pg&if;Z,m;awG xm;&Sd&ygw,f? rJqENay;
ydkifcGifh &SdolOD;a& vlwaxmif&Sd&if qENrJjym;waxmifbJ &Sd&ygr,f? tydkaqmif;rJJjym;awG &Sdr,f
qdk&ifvnf;/ tJonftwGuf pg&if; twdtus &Sd&w,f? tydkaqmif;rJjym;awGudk b,fae&mrSm
xm;&Sdw,f? b,folu udkifwG,fxdrf;odrf;w,f qdkwm rSwfwrf;awG &Sd&ygw,f? tJ'D rSwfwrf;
awGudk ppfaq;cGifh&r,f qdk&if/ 'grSr[kwf w&m;0ifppfaq;cGifhr&ayr,fh rJ&HkrSm wm0ef&Sdol wOD;OD;udk
csnf;uyfpnf;&Hk;jyD; odatmifvkyfedkifr,fqdk&if rJvdrfrSK/ rJajymif;vJxnfhoGif;rSKawGudk az:xkwfcGifh
&edkifygvdrfhr,f?

8? qENrJay;jcif;udk a&$ hqdkif;jcif;eSifh zsufodrf;jcif;


qENrJay;jcif;udk a&$ hqdkif;jcif;eSifh zsufodrf;jcif; pwmawGeJ hywfoufvdk hetz &J h 2008 ckeSpf jynfvHk;
uGswfqENcH,lyGJ Oya'tcef; (&) rSm atmufygtwdkif; az:jyxm;ygw,f?

20 (u)? obm0ab;tEW&,fa}umifhjzpfap/ vHkjcHKa&;ysufjym;onfh tajctaea}umifhjzpfap/ tjcm;


ab;tEW&,f wckcka}umifhjzpfap/ vGwfvyfI w&m;rSSswaom qENcH,lyGJudk wnfjidrfpGm
usif;yedkifjcif; r&SdvSsif/ yk'fr(6) yk'rf cGJ (C) t& owfrw
S fxm;aomumvtwGif; qENrJ
ay;edkifa&;twGuf/ oifhavsmfonfh ae h&ufodk hw}udrfa&$ hqdkif;edkifonf? xdk hjyifrJ&Hkrsm;udk
vnf; rdrdoifhavsmfonf xifjrifonfh ae&modk hcsufjcif;a&$ hajymif;edkifonf?

20 (c)? rJ&Hkw&HkwGif qENrJay;&ef owfrSwfxm;aom ae h&ufY qENrJay;cGifh&Sdolrsm;u yk'frcGJ(u)


yg ta}umif;wpHkw&ma}umifh qENrJay;jcif;rjyKvkyfedkifvSsif rJ&HktzGJ honf qENrJay;jcif;udk
a&$ hqdkif;a}umif; a}ujim&rnf? qENrJay;aepOf a&$ hqdkif;&vSsif rJ&HktzGJ honf qENrJay;cGifh
&Sdol ig;OD;. a&S harSmufwGif rJyHk;rsm;udk vHkjcHKpGmydwfxm;jyD; ,if;jzpfpOfudk oufqdkif&m
&yfuGuf odk hr[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ hcGJodk hcsufjcif;wifjy&rnf? ,if;aumfr&Sif
tzGJ hcGJonf rdrd. axmufcHwifjycsufeSifhtwl jrdK he,f aumfr&SiftzGJ hcGJodk htpD&ifcH wifjy
&rnf?

20 (*)? &yfuGuf odk hr[kwf aus;&Gmaumfr&SiftzGJ hcGJonf a&G hqkdif;a}umif;a}ujimcJhonfh rJ&HkwGif


qENrJay;&efusefaeonfh qENrJay;cGifh&Sdolrsm; qENrJay;&ef ae h&ufeSifh ae&mudk yk'fr(6)
yk'frcGJ (C) t& owfrSwfxm;aom umvtwGif; &ufw&uf owfrSwfI a}ujimay;
&rnf?

yk'fr 20 (c) rSmygwJ hjyXmef;csufawG teuf atmufyg pga}umif;udk avhvm}unfhyg?


qENrJay;aepOf a&$ hqdkif;&vSsif rJ&HktzGJ honf qENrJay;cGifh
&Sdol ig;OD;. a&S harSmufwGif rJyk;H rsm;udk vHkjcHKpGmydwfxm;jyD; -------

tJ'D tyk'ft& qENrJay;aepOfa&$ hqdkif;wmudk &nfn$ef;w,f? 'Dawmh rJay;wJhvlu ay;jyD;aejyD/


ray;&ao;wJh vlawGvJ usefaeao;wJ h oabmoufa&mufw,f? rJyHk;rsm;udk vHkjcHKpGmydwfxm;jyD;
vdk haz:jyxm;wJh twGuf qENrJay;jyD;om;vlawG&J hrJawGudk rJyHk;xJrSm qufvufxm;&Sdxdrf;odrf;xm;

36
w,f vdk hem;vnf&rSmjzpfw,f? onfawmh rJyHk;awG&J hvHkjcHKa&;[m vGefpGm ta&;}uD;vmygw,f?

jyD;awmh yk'rf 20 (C) rSmvnf; atmufygtwdkif; az:jyxm;jyefygw,f?

a&$ hqdkif;onf hae h&ufwGif qENrJay;&mY rJyHk;topfudk toHk;jyK&rnf?

yk'fr 20 (c) eJ h(C) udk aygif;pyfjyD; em;vnf&r,f qdk&ifawmh qENrJay;jyD;om;vlawGudk qufjyD;ay;


cGifh rjyKawmhbl;? ray;&ao;olawG qufvufrJay;}u&r,f? tJovdk rJqEN&SiftopfawGqufvuf
rJay;}uwJhae&mrSm rJyHk;topfawGudk toHk;jyKoGm;r,f? csKyfjyD;ajym&&if yxrrJay;wJh&ufu&&SdcJhwJh
qENrJawGudk 'kwd,rJay;wJh&ufrSm &&SdwJh qENrJawGeJ haygif;pyfjyD; a&wGufoGm;r,f qdkwJ hoabmudk
jyXmef;xm;wmjzpfw,f?

rJay;wJh&uf eSpf&ufaygif;jyD;rS rJa&wGufr,fh oabmjzpfw,fvdk h bma}umifhoHk;oyfwmygvJ?


Oya'xJrSm rJ&kHudk b,fvdkbJ a&$ hajymif;onfjzpfap/ qENrJjym;awGudk rJxnfhwJh ae hrSmbJ wae h
twGif; ae hjcif;jyD; a&wGuf&r,f qdkwJ hjyXmef;csuf ryg&SdwmuvJ ta}umif;w&yf jzpfygw,f?

'Dtcsufudk ydkjyD;xif&Sm;apwJ hjyXmef;csufudk etz &J hqENcH,lyGJOya' tcef;(8) qENrJa&wGufjcif;


qdkwJh tcef;rSm atmufygtwdkif;jyXmef;xm;wmudk awG h&w,f?
yk'fr (22) ? yk'fr (20) yk'frcGJ (*) t& a&$ hqdkif;owfrSwfaom ae h&ufwGif usef&Sd
aeao;aom qENrJay;cGifh&Sdolrsm;xHrS qENrJ qufvuf&,l&rnf? xdkqENrJ&,lonfh rJ&Hk
ydwfjyD;rSomvSsif ,if;rJ&HkrS qENrJrsm;udk yk'fr (20) yk'frcGJ (c) t& vHkjcHKpGm ydwfxm;aom
rJyHk;rsm;&Sd qENrJrsm;eSifh aygif;I a&wGuf&rnf?

'ga}umifh 'Dae&mrSm aocsmoGm;wJh tcsufu rJxnfhxm;jyD;om; rJyHk;awGudk nodyfxm;bdk hvdktyf


wJ th ajctaeawG &Sv d medik w
f ,f qdw k mygb?J 'gayr,fh Oya'xJrSm rJyHk;awGudk nodyfxm;r,fqdk&if
b,fvdkxm;&r,f qdkwJh wduswJh jyXmef;csufawG ryg&Sd jyefbl;? 'ga}umifh nodyfxm;wJh rJyHk;wdkif;rSm
rormrSK/ rJvdrfrSK/ uef huGufrJuae axmufcHrJtjzpf ajymif;vJrSK awG jzpfvdrfhr,f qdkwm&meKef;
jynfh avmufeD;eD; cef hrSef;vdk h&w,f? 'D twGuf avhvmvdk h&atmif wjcm;edkifiH awGrSm b,fvdk
vkyfaqmifw,f qdkwmudk wifjyvdkygw,f?

9? nodyf&efvdktyfaom rJyHk;rsm; (uarBm'D;,m;edkifiH tawG ht}uHK)

qENrJay;jcif;qdkif&m jyXmef;xm;wJh Oya' odk hr[kwf vkyfxHk;vkyfenf;eJ htnDowfrSwfxm;wJh


ta}umif;wpHkw&ma}umifh rJyHk;awGudk qENrJay;jyD;wJ hae hrSmbJ csufjcif;/ ae hjcif;jyD; ra&wGufedkif
bl;qdk&if rJyHk;awGudk vHkjcHKpGmxm;&Sdbdk htxl;vdktyfvmygw,f? txl;pDpOfxm;wJh yvpf pwpf}udK;eJ h
ywf/ csdwfydwf/ csdwfay:rSm aumfr&SifwHqdyfcwfeSdyf/ vufrSwfxkd;xm;jyD; tqifoifhjzpfaewJh rJyHk;udk
qefwwif;cGJcef hqef hwJh tom;xlxl yvyfpwpftyd f}uD;awGxJudk xnfh&ygw,f? tJ'D tdyf}uD;awG
udkvnf; rJyHk;awG xyfbdk htwGufudkom oD;oef hxkwfvkyfay;xm;wmyg? yvpfpwpftdyf}uD;awG
&J ht0udkywfjyD;csnfaeSmifbdk h}udK;vJ tdyf}uD;rSmuyf&ufwcgxJ ygjyD;jzpfw,ff? tJ'D}udK;awG[mvnf;
rJyHk;udk yxr ywfjyD;csnfaeSmifwJh yvyfpwpf}udK;awGvdkbJ jyefjyD;jznfvdk hr&atmif pDpOfxm;w,f?
rJyHk;udk tdyfxJxnfh }udK;eJ hcsnfjyD; aemufwcg csdwfxyfydwf/ wHqdyf&dkuf/ vufrw
S x f ;kd }u&ygao;

37
w,f? tJ'gawG tm;vHk;jyD;rS rJyHk;udk odrf;qnf;wJh taetxm;udk a&mufygw,f?

rJyHk;udk b,fae&mrSm odrf;rvJ qdkwJh udpPuvJ ta&;}uD;ygw,f? vHkjcHKrSKudk pdwfcs&atmif rJyHk;udk


bmoma&;eJ hqdkifwJh taqmufttHkawG rSm odrf;avh&Sd}uw,f? rJyHk;tdyf}uD;udk tcef;xJ rxnfhcif
odrf;r,fh tcef;&J hvHkjcHKrSKudk taotcsm ppfaq;&w,f? rsufeSm}uufu (odk hr[kwf) }urf;jyif u
(odk hr [kwf) eH&Hu azgufjyD;awmh tjyifuvlrodatmif tcef;xJ 0ifedkifajc&Sdr&SSd pepfwus ppfaq;
bdk hvdkygw,f? tcef;&J htaetxm;vHkjcHKrSKaumif;jyDqdk&if tcef;wHcg;udk xyfrHppfaq;&ygr,f? wHcg;
ajrmufvufawGudk jzKwfjyD; tcef;xJa&mufatmif 0ifedKifajc&Sdr&Sd jzpfygw,f? tm;vHk;pdwfcs&jyDqdkrS
rJyHk;xnfhxm;wJh tdyf}uD;awGudk tcef;xJxnfh/ wHcg;aomhcwfydwf/ wHcg;aomhtay:rSm csdwfwcg
xyfjyD;eSdyf&ygw,f?

tJovdk tqifhqifh txyfxyfydwfjyD;wma}umifh pdwfcs&jyDqdkjyD; rJyHk;tdwf}uD;awG xnf hjyD;/ csdwfydwf


xm;wJhtcef;udk onftwdkif;xm;cJhvdk hr&ygbl;? aemufwae heHufrdk;vif;vdk hrJa&wGufwJh tcsdeftxd
tvSnfhus vl tapgifh&Sdaeatmif pDpOfxm;bdk hvdkygw,f? rJyHk;awGxm;&SdwJh taqmufttHkwckvHk;
tjyifrSma&m/ tJ'D taqmufttHktwGif;xJu rJyHk;awGxm;wJh tcef;&J ha&S hrSmyg/ vlawG nvHk;
ayguf apgihftdyfedkif}urSom rJyHk;awG&J hvHkjcHKa&;twGuf cdkifrmwJh tmrcHcsuf &rSmjzpfygw,f? wu,f
vdk hrJyHk;xJu rJawGudk ta}umif;a}umif;a}umifh a&wGufedkifjcif;r&Sdao;bJ wnxufydkjyD;xm;&Sdr,f
qdk&ifvnf;/ xm;orSs&ufawGtwGif;rSm txufrmS wifjyxm;wJh twdkif; vlxktaeeJ h rsufajc
rjywfapgifh}uyfay;aebdk hvdkrSmjzpfygw,f?

aemufwae hrdk;vif;vdk hrJa&wGufawmhr,fh tcsdefa&mufwJhtcgrSm wm0ef&SdrJ&Hktm%mydkifawG[m


trsm;jynfola&S harSmufrSm rJyHk;tdyf}uD;awGxm;&SdwJh tcef;wHcg;aomhudk pepfwus zGifh&ygr,f?
rzGifhcifrSm oufqdkif&mrJ&Hk&J h wm0ef&Sdyk*~dKvfawG rSeforSs/ txl;ojzifh rJyHk;awGudk tqifhqifhxnfh
oGif;jyD; odrf;qnf;pOfwHk;u yg0ifcJholrSeforSSsudk vma&muf}unfh&Skppfaq;cGifhay;bdk hvdkygw,f?
tcef;wHcg;aomhudk rzGifhcif/ aomhrSm cwfeSdyfxm;wJh csdwfawG vuf&majc&mysufrysuf ppfaq;bdk h
vdkygr,f? jyD;rS tcef;wHcg;aomhudk zGifh/ rJyHk;tdyf}uD;awGudkxkwfjyD; tdwf}uD;awGay:u csdwfawGudk
ppfaq;&w,f? xdkenf;wlpGmbJ rJyHk;udk tdwfxJu xkwfjyD;wJhtcgrSmvnf; rJyHk;udk csnfaeSmifxm;
wJh }udK;rSm cyfeSdyfxm;wJh csdwfawG/ }udK;awG vuf&majc&mysufrysuf ppfaq;&jyefygw,f?

10? rJa&wGufjcif;

rJa&wGufwJh tydkif;[m a&G;aumufyGJtwGufjzpfap/ vlxkqENcH,lyGJtwGuf jzpfap/ tifrwef ta&;


}uD;vSygw,f?

qENrJawGudk ae hjcif;jyD;a&wGufbdk hvdktyfwJh ta}umif; txufrSm wifjycJhjyD;ygjyD? yxrqHk;pwif


avhvm&rSSmu qENrJay;bdk howfrSwfxm;wJh tcsdefukeq f Hk;wmeJ hpwif rJa&wGufjcif;&SSdr&Sdjzpfygw,f?
'kwd, avhvmoifhwmu qENrJay;bdk howfrSwfxm;wJh tcsdefukefqHk;csdefeJ h qENrJ pwifa&wGufwJh
tcsdefawG&J ht}um;rSm jcm;em;csuf&Sdr&Sd jzpfygw,f? bma}umifhvJ qdkawmh tJ'Dvdk tcsdefjcm;em;rSK
&SdaepOf twGif;/ jyifyu vma&mufrJay;aewJh vlxkawGrJ&HkxJrSm r&SdwJhtcsdefrsdK;rSm rormrSKawG
jzpfedkifwma}umifhrdk hygbJ? opfom;eJ hvkyfxm;wJh rJyHk;awGvJjzpfr,f? pepfwus tqifhqifh csdwfydwf
xm;wmrsdL;vJr[kwfbl; qdk&if rdepfydkif;twGif;rSm uef huGufrJawGuae axmufcJrJawG tjzpfudk

38
ul;ajymif;oGm;edkifygw,f?

oufqdkif&m rJ&Hktvdkufwm0ef&SdolawGu rJyHk;awGudk zGifh/ qENrJjym;awGudk a&wGuf&mrSm oufao


awG&Sdaebdk hvdktyfygw,f? 'D oabmrsdL;jyXmef;csufudk etz &J h2008 ckeSpf qENcH,lyGJOya'
tcef;(8) qENrJa&wGufjcif; qdkwJh tcef;&J hatmufrSm atmufygtwdkif; jyXmef;xm;w,f?
yk'fr 22 (u) (1)? ? 10 OD;xufrenf;aom qENrJay;cGifh&Sdolwdk h. a&S harSmuf
wGif rJyHk;rsm;udk ppfaq;jyD;aemuf ,if;rJyHk;rsm;udk zGifhI qENrJrsm;udk a&wGuf&rnf?
,if;odk ha&wGuf&mY axmufcHrJ/ uef huGufrJeSifh y,frJrsm;udk cGJjcm;a&wGuf&rnf?

10 OD;xufrenf;aom qENrJay;cGifh&Sdol vdk haz:jyxm;wm[m wdusjcif;r&Sdygbl;? b,folrqdkjzpf


Edkifygw,f? }uHhcdkifa&;eJ hzGH hjzdK;wdk;wufa&; (odk hr[kwf) pGrf;tm;&Sif toif;awGu etz tvdkus
vkyfaqmifr,hf vlawG jzpfbdk hrsm;ygw,f?

zGJ hpnf;yHktajccHOya'qdkwm wdkif;oljynfom;awG&J h,Hk}unfrSKudk wnfaqmufwJh t&mjzpfbdk hvdk


ygw,f? zGJ hpnf;yHktajccHOya' twnfjyKwJh jzpfpOfrSm ,Hk}unfrSKaygufzGm;vmapr,fh vkyfxHk;vkyf
enf;awGeJ hjzwfoef;bdk hvdkygvdrfhr,f? tJ'DtwGuf wckwnf;aomenf;vrf;uawmh qENrJawGudk
a&wGufwJ hae&mrSm wdkif;jynfrSm t"duuswJh edkifiHa&;ygwD}uD;awG&J hudk,fpg;vS,fawGa&S harSmuf
rSm a&wGufbdk hbJ jzpfygw,f? tJ'D twGufudkvnf; edkifiHa&;ygwD}uD;awG/ t"duuswJh wdkif;&if;
om; tzGJ htpnf;}uD;awG udk,fwdkifu awmif;qdkbdk hvdkrSmyg?

rJpwifa&wGufwJ htcsdefrSm yxrqHk; ppfaq;avh&Sdwmu oufqdkif&mrJ&Hktvkduf pg&if;t& qENrJ


ay;cGifh&SdolOD;a& pkpkaygif;eJ h vufawG hvma&mufrJay;}uwJh rJqEN&Sif OD;a&pkpkaygif; udkufnDrSK &Sdr&Sd
jzpfygw,f? rJay;ydkifcGifh &SdolOD;a& pkpkaygif; 100 &Sdr,f qdk}uygpdk h? vufawG hvma&mufrJay;wJ hae&m
rSm rSwfyHkwifwJh OD;a&u 75 OD; &Sdr,f qdk&if qENrJvnf; &5 rJ &Sdae&rSm jzpfygw,f? 'gqdk&if rJ&Hk
rSm vufusefrJ[mvnf; 25 rJ &Sdae&rSmjzpfygw,f? rSwfyHkwifwJh vlOD;a&u 75 OD;&Sdaeayr,fh qENrJ
pkpkaygif;udk a&wGufwJhae&mrSm 70 rJom &Sdaer,f qdk&if 5 rJaysmufaejyD? 'gqdk&if trSm;t,Gif;jzpf
aejyD vdk howfrSwfw,f? uvdefus rSK &SdaejyDvdk hoHo,xm;&awmhrSm jzpfw,f?

pkpkaygif;rJawGudk wdkufqdkifppfaq;jyD;wJhtcg y,frJawGudk xyfrHppfaq;&ygw,f? rJ&Hk;rSL;u qENrJ


wckjyD; wckudk trsm;jrifomatmif txl;ojzifh rJ&HktzGJ homru rJa&wGufwmudk vma&mufavh
vmapgifh}unfhaeolawG jrifatmifaxmifjyD;jy&ygw,f? y,frJjzpfoifhw,f qdk&if bma}umifhy,frJ
jzpfoifhw,fqdkwmudk qENrJa&wGufwJh tzGJ htwGif;rSm oabmxm;nSdedkif;bdk hvdkygw,f? y,frJ eJ h
ywfoufvdk hOya'eSpfckrSmygwJh jyXmef;csufeSpf&yfudk edKif;,SOfwifjyygr,f?

1973 Oya'
y,frJ qdkonfrSm-
(u) jyXmef;xm;onfh trSwftom;rygaom qENrJjym;/ odk hr[kwf qENrJvufrSwf/
(c) vdrfvnf xm;aomqENrJjym;/ odk hr[kwf qENrJvufrSwf jzpfonf[k rJ&HktzGJ hu
pDppfqHk;jzwfonfh qENrJjym;/ odk hr[kwfqENrJ vufrSwf/
(*) rJyHk;xJodk hrxnfhbJ xm;cJhaom qENrJjym;/
(C) csdL;zJ hzsufqD;I rJyHk;xJodk hxnfhxm;onf[k rJ&HktzGJ hrS ,lqaom qENrJjym;

39
(i) jyXmef;xm;onfh trSwftom;rS ty tjcm;trSwftom;rsm; a&;om;xm;aom
qENrJvufrSwf/ odk hr[kwfqENrJjym;wdk h udk qdkonf?

2008 Oya'
y,frJ qdkonfrSm
(1) owfrSwfxm;onfh trSwftom;rygaom qENrJ vufrSwf odk hr[kwf }udKwifqENrJ
vufrSwf/

(2)qENrJvufrSwf odk hr[kwf }udKwifqENrJvufrSwf twkjzpfa}umif; rJ&HktzGJ hu pdppf


qHk;jzwfonfh qENrJvufrSwf odk hr[kwf }udKwif qENrJvufrSwf/
(1) wenf;enf;jzifh zsufqD;I rJy;kH xJodk hxnfhxm;aom vufrSwf/

tJ'D Oya'eSpfckudk edkif;,SOf}unfhr,f qdk&if uGmjcm;csufeSpf&yfudk awG h&ygvdrfhr,f? yxr w&yfu


awmh rJyHk;xJudkrxnfhbJ xm;cJhwJh qENrJjym;awGudk y,frJtjzpf rowfrSwfawmhbl; qdkwmjzpfw,f?
tJ'D tcsufudk txl;owdjyKbdk hvdkrSmjzpfygw,f? tJ'D tcsufryg&Sdawmhwma}umifh rJyHk;tjyifrSm &Sd
ae wJh qENrJjym;awGudkyg xnfhoGif;a&wGufcGifhjyKvdkufwJh oabm aqmifygw,f? 'D taetxm;rSm
rorm rSKawG jzpfay:edkifw,fqdkwm owdcsyfbdk hvdkrSmyg?

jyXmef;xm;wJh trSwftom; (wenf;tm;jzifh aumfr&SiftrSwftom;) rS ty tjcm;trSwftom;


rsm; a&;om;xm;wJh qENrJvufrSwfawGudk y,frJpg&if;xJrSm rxm;awmhbl; qdkwJh tcsufudkvnf;
owdcsyfapjcifygw,f?

rJa&wGufwmeJ hpyfvSsOf;jyD;

• rJpwifa&wGufbdk hjyifqifaepOfrSm rJ&Hkwm0ef&SdolawGr[kwfwJh


a'oqdkif&mtm%mydkifawGteuf b,folawG [m rJ&Hky&0k%f
twGif;rSm/ 'grSr[kwf rJ&HkteD;w0dkufrSm &Sdae/ rae?
• b,ftcsdefrSm qENrJawGpwifa&wGufw,f?
• a&wGufaewJh tcsdefrSm tvif;a&miftajctaeb,fvdk&Sdw,f?
• rJ&Hkwm0ef&SdolawGteuf b,folawGyg0ifa7wGufw,f?
• b,folu OD;aqmifjyD;a&wGufw,f?
• rJyHk;awGudk rzGifhcifrSm olwdk h&J hvHkjcHKrSKtajctaeudk b,fvdk
ppfaq;w,f? awG h&SdcsufawGudk b,fvdkrSwfwrf;wifw,f?
• rJy;kH awG&J htaetxm;ysuf,Gif;rSKawG &Sdvm&if b,fvdkta&;
,laqmif&Gufw,f? b,fvdkrSwfwrf;wifw,f?
• rJyHk;awGudk zGifhjyD;rJawGudk pwifra&wGufcifrSm rJay;ydkifcGifh&Sdol
pkpkaygif;OD;a& pg&if;/ vufawG hrJvma&mufay; &mrSmrSwfyHkwif
pg&if;/ rJy;kH xJrSm &SdwJh rJpg&if; wdk h&J hta&twGufawGudk b,fvdk
wdkufqkdifppfaq;w,f?

40
• qENrJawGudk b,fvdkenf;vrf;awGeJ ha&wGufw,f?
• axmufcHrJ/ uef huGufrJ/ y,frJawGudk
b,fvdkcGJjcm;owfrSwfw,f?
• rJpg&if;awG b,fvdkjyKpkw,f?
• rSwfwrf;awG b,fvdkxm;&Sdw,f?
• a&wGufjyD;jzpfwJh axmufcrH J/ uef huGufrJ/ y,frJawGudk
b,fvdk cGJjcm;/xkwfydk;/ odrf;qnf;w,f?
• apgifh}unfhavhvmcGifh&ol wq,fOD;[m b,folawGjzpfw,f/
b,ftzGJ htpnf;awGu jzpfw,f?
• vlxkawGu b,fae&muae b,fvdktaetxm;eJ hapgifh}unfh
ae}uw,f?
• rJa&wGufrSK b,ftcsdefem&DrSm twdtus jyD;qHk;w,f?
• rJa&wGufrSKudk tqHk;owfjyD;wJhaemuf vlxkudk b,fvdkxkwfaz:
a}ujimw,f?
• a&wGufvdk h&&SdwJh &vm'fudk tJ'Da'ocH rJ&Hk&J htxufwm0ef&SdwJh
aumfr&Sif tqifhqifhudk b,fvdk owif;jyefydk hw,f? tpD&ifcHpg
wifoGif;w,f?

tp&SdwJh tcsuftvufawGudk pepfwus apgifh}unfh/ rSwfwrf;wifoifhygw,f?

41
tydkif; (5)
apgifh}unfha&; tzGJ hrsm; zGJ hpnf;jcif;

qENcH,lyGJ apgihf}unfha&;tzGJ hrsm; zGJ hpnf;jyD; qENcH,lyGJudk apgifh}unfhavhvmwm[m edkifiHwdkif;rSm


vkyfaqmifcGifh&Sdw,f? jrefrmedkifiHtwGufqdk&if ydkjyD; vkyfbdk hawmifrS vdkygw,f? bma}umifhygvJ?
(1) wdkuf&dkuf'Drdkua&pD udk enf;vrf;wususifhoHk;edifa&; tajccHudk tkwfjrpfcsedkifbdk h
(2) tm%mydkifawGtaeeJ hr[kwfrw&m;vkyfrSKawG&Sd&if zGifhcs az:xkwfedkifbdk h
(3) tajccHvlxktcsif;csif; pnf;&Hk;pkpnf;rSK/ qufoG,frSK uGef,ufawG az:aqmifjcif;
tm;jzifh vlxktiftm;udk pepfwus wnfaqmufedkifbdk hjzpfygw,f?

vuf&Sdusif;yr,f vdk ha}ujimxm;wJh jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ[m ydkjyD; ta&;}uD;w,fvdk hajymedkif


ygw,f? bma}umifhvJ qdkawmh qENcH,lyGJ&J h&vm'ftaeeJ hvlxktrsm;pk}uD;u twnfjyKvdkufjyD
vdk hetzu rjzpfjzpfatmif a}ujimr,fh oabmudk awG h&w,f? 2010 ckeSpfrSm a&G;aumufyGJ
usi;f yawmhr,fvkd h awmifowfrw S fjyD;aeygjyD? vlxkawGu pepfwus apgifh}unfhjyD; r[kwfrw&m;
vkyfrSKawGudk zGifhcs az:xkwfwmawG rvkyfedkif&if ppftm%m&Sifpepf udk zGJ hpnf;yHktajccHOya'eJ htnD
w&m;0if tkyfcsKyfcGifhay;&awmhr,f htajctae a&mufoGm;edkifvdk hygbJ?

apgifh}unfha&;tzGJ h rsm; zGJ hpnf;vSKyf&Sm;&mY avhvmoifhaom Oya'a&;&mrsm;

1? 2008 ckeSpf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ Oya'

yxrqHk; pOf;pg;oifhwJh Oya' tuef htowfuawmh 2008 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccH Oya'
rl}urf; twnfjyKa&; jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ Oya'jzpfygw,f? etz jyXmef;vdkufwJh Oya'rSeforSs
toHk;rus/ tm;vHk;udk qef husifwdkufzsuf}u qdkwJh taetxm;eJ hvSKyf&Sm;rSKaz:aqmifr,fqdk&if
vufawG hrusedkifyg? etz jyXmef;vdkufwJh Oya'xJu obm0rus/ w&m;rSswrSKr&Sd/ rjzpfoifhwJh
tcsufawGudk az:xkwfzGifhcs/ tJ'D Oya'jyXmef;csufxJu tm;enf;csuf/ vpf[mcsufawGudk udkifjyD;
Oya'udk Oya'eJ htnD wdkufzsufwJ henf;vrf;onfom xda&mufrSK&Sd&Hkomru vSKyf&Sm;olrsm;
twGuf tEW&,fenf;yg;apedkifygvdrfhr,f? a&&Snf Oya' pdk;rdk;a&; tajccHudk yg wnfaqmufedkifr,fh
vrf;a}umif;udk a&muf&SdoGm;edkifygw,f?

'D tajccHuae2008 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccH Oya'rl}urf; twnfjyKa&; jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ


Oya'udk oHk;oyf}unfhr,fqdk&if apgifh}unfha&;tzGJ hawG zGJ hpnf;vSKyf&Sm;rSKudk uef howfxm;wJh
jyXmef;csuf w&yfrS rygwmudk awG h&ygvdrfhr,f? tJ'D udpPeJ hywfoufvdk hqufpyfedkifwJh atmufyg
jyXmef;csufudk xyfrH avhvm}unfhyg?

tcef; (10) tyk'f (24) (Z)


jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ udk ysufjym;ap&ef rJ&HktwGif;Y jzpfap/ rJ&Hk y&0k%ftwGif;Yjzpfap/
trsm;jynfolwdk heSifh oufqdkifaomae&mYjzpfap/ yk*~vdu ydkifae&mYjzpfap/ a[majymjcif;
pg&Gufpgwrf; urf;vSrf;jcif;/ ydkpwmrsm; toHk;jyKjcif;/ odk hr[kwf qENrJay;jcif;udk tjcm;
wenf;enf;jzifh aeSmuf,Sufjcif;?

42
tJ'D yk'frrSm t"dujyXmef;csufuawmh jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ udk ysufjym;ap&ef qdkwJh pum;vHk;
jzpfygw,f? jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ ysufjym;apbdk h&nf&G,fcsufeJ hrvkyfaqmiforSs umvywfvHk;
'D Oya'eJ hjypf'%f rpD&ifedkifygbl;? vufawG hrSmvnf; jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk ysufpD;apbdk hOD;wnf
csuf eJ hr}udK;yrf;oifhyg? jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJ eJ hywfoufjyD; trSefw&m;udk az:xkwfedkifbdk hqdkwJh
OD;wnfcsufeJ hom vSKyf&Sm;oifhygw,f? 'Dvdkqdk&if Oya'&J h tm%mpuf t0ef;t0dkif; eJ huif;vGwf
oGm;&Hkomru vufawG hvSKyf&Sm;vdk hvnf; &edkifr,fh tajctae&Sdvmedkifygw,f?

2? 1988 ckeSpf toif;tzGJ hzGJ hpnf;jcif;qdkif&m Oya'

apgif h}unfha&;tzGJ hawG zGJ hpnf;vSKyf&Sm;bdk h}udK;yrf;&mrSm aemufxyf pOf;pg;oifhwJh Oya'


w&yfuawmh 1988 ckeSpf toif;tzGJ hzGJ hpnf;jcif;qdkif&m Oya'jzpfygw,f? tJ'D Oya'xJuae
t"du uswJh atmufygjyXmef;csufrsm;udk avhvm}unfhyg?

yk'fr- 6? rnfolrqdk yk'fr(3) yk'frcGJ (*) udk jzpfap/ yk'fr (5) udkjzpfap azgufzsufusL;vGefa}umif;
jypfrSK xif&Sm;pD&ifjcif;cH&vSsif axmif'%f ig;eSpf txd uscHap&rnf?

yk'fr (3)?
(u) toif;tzGJ hrsm;onf zGJ hpnf;cGifh &&Sd&ef jynfxJa&; eSifh omoema&; 0ef}uD;Xme odk h
owfrSwfxm;aom enf;vrf;twdkif;avSsmufxm;&rnf?
(c) zGJ hpnf;jyD;aom toif;tzGJ honf T Oya'jyXmef;aom ae h&ufrS &ufaygif;oHk;q,f
twGif;avSsmufxm;&rnf?
(*) cGifhjyKcsuf r&aom toif;tzGJ hudk zGJ hpnf;jcif; odk hr[kwf qufvuf &yfwnf vSKyf&Sm;jcif;
rjyK&?

yk'fr (5) yk'frcGJ (*)? ? edkifiHawmf tkyfcsKyfa&; ,EW,m;&Sd jynfol hwyfrawmf/ jynfol h&JwyfzGJ h
EkdifiHawmf tkyfcsKyfa&;,EW&m; vnfywfr_udk xdcdkufap&ef/ odk@r[kwf &yfwef@oGm;ap&ef tm;
xkwfaom/ vH_@aqmfaom/ wkdufwGef;aom/ tm;ay;aom/ ulnDaom/ ðyvkyfaom toif;tzJG@ukd
- zJG@pnf;jcif; rðyvkyf&ef
- zGJ hpnf;xm;jyD;jzpfvSsifvnf; vSKyf&Sm;jcif; rjyKvkyf&ef
qufvufwnf&SdcGifh r&Sdap&ef wm;jrpfjyXmef;xm;onf?

qENcH,lyGJapgifh}unfha&; tzGJ hawG zGJ hpnf;vSKyf&Sm;wJh udpP[m yk'fr (5) yk'frcGJ (*) eJ hvHk;0 oufqdkif
rSK r&Sdbl; qdkwmawG h&ygvdrhfr,f? (yk'fr 5 wckvHk;udk qufvufavhvm&ef)

Oya' yk'fr (3) yk'frcGJ (*) udk csdL;azgufrSom yk'fr (6) rSm jyXmef;xm;wJh jypf'%fudk pD&ifedkifygvdrfhr,f? yk'fr
(3) yk'frcGJ (u) eSifh (c) ygjyXmef;csufawGudk rvdkufem&HkeJ hyk'fr (6) t& jypf'%fpD&ifcGifh r&Sdyg?
qdkvdkwmuawmh tJ'D Oya'&J h twdtus oabmt& (zGJ hpnf;cGifh &&ef avSsmufxm;&rnf/ zGJ hpnf;jyD;aemuf
&ufaygif; oHk;q,ftwGif; avSsmufxm;&rnf/ ravSsmufxm;ygu yk'fr (6) t& jypf'%fay;edkifonf) qdk jyD;
Oya'rSm vHk;0 az:jyxm;wm r&Sdygbl;? yk'frcGJ (3) tyk'f (u) t& toif;tzGJ hrsm;onf zGJ hpnf;cGifh&&ef
jynfxJa&; 0ef}uD;Xmeodk havSsmufxm;&rnf qdkwJh jyXmef;csufygwmawmh rSefw,f? 'gayr,fh b,ftzGJ h bJ

43
jzpfjzpf tzGJ hrSeforSs zGJ hpnf;cGifh&bdk havSsmufxm;&r,f? ravSsmufxm;bl;qdk&if jypf'%fpD&ifr,f qdkwJh
jyXmef;csufryg&Sdyg? tzGJ hwdkif;zGJ hpnf;cGifh&bdk havSsmufxm;&r,f qdkwJh jyXmef;csufudk xnfhvdk hr&edkifygbl;? bm
a}umifhvJ qdkawmh vufawG hrusvdk hjzpfygw,f? b,fedkifiHrSmrSvnf; usifhoHk;vdk hr&ygbl;?

zGJ hpnf;cGifh &bdk h cGifhjyKcsufawmif;cHjyD;wJhaemuf cGifhjyKcsufr&bJeJ htoif;tzGJ hudk zGJ hpnf;wm 'grSr[kwf
qufvuf&yfwnf vSKyf&Sm;wmawGvkyfrSom yk'fr (3) yk'frcGJ (*) udk csdK;azguf&ma&mufrSm jzpfwJhtwGuf
TOya' yk'fr (6) t& jypfrSK ajrmufedkifygw,f? 'ga}umifh apgifh}unfha&; tzGJ hawG zGJ hpnf;vSKyf&Sm;wm[m
rSwfyHkwifp&mrvdk/ qENcH,lyGJ&J hvdktyfcsufeJ h tnD jyKrlaqmif&Gufjcif;om jzpfwJh twGuf rnfonfhjypfrSKrSs
rajrmufedkifa}umif; oHk;oyfwifjyvdkygw,f?

qufvufwifjyvdkonfh ta}umif;t&mrsm; &Sdao;aomfvnf; tcsdeftuef htowfa}umifh 'DrSseJ hbJa}ueyf


apvdkygw,f?

44
aemufqufwGJ (1)

jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf awmfvSefa&;aumifpD
&efukefòrd@/ 1335 ckESpf/ 0gacgifvjynfhausmf (1) &uf
(1973 ckESpf/ =o*kwfv (14) &uf?
atmufaz:jyygOya'udk xkwfjyefvdkufonf?

1973 ckESpf/ jynfaxmifpkqdk&S,fvpforRwjrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'rl=urf;


twnfjyKa&; jynfvHk; u|wfqENcH,lyGJqdkif&m Oya'
(1973 ckESpf/ jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf awmfvSefa&;aumifpD Oya'trSwf 9? )

ed'gef;

wdkif;&if;om; vkyfom;jynfolrsm; ar#mfrSef;cJh=uaom om,m0ajymonfh qdk&S,fvpf vl@abmifwnf


aqmufEdkifa&;twGuf jynfoltaygif;. qENoabmxm;udk cH,lum ,if;wdk@udk,fwdkifyg0ifI t}uHay;a&;qGJ
jcif;ðycJhaom jynfaxmifpkqdk&S,fvpf orRwjrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'onf wwd,rl=urf;tqifh
odk@a&muf&Sd+yD;jzpfayonf? Trl=urf;udk jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJjzifh twnfðyjyXef;Edkif&eftwGuf jynfaxmifpk
jrefrmEdkifiH awmfvSefa&;aumifpDu atmufwGifaz:jyaom Oya'udk jyXef;vdkufonf?

tcef; (1)

trnf/ tm%mwnfonfh ae@&ufESifht"dy`g,faz:jycsufrsm;

1? ? (1) TOya'udk 1973 ckESpf/ jynfaxmifpkqdk&S,fvpf orRwjrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccH


Oya'rl=urf;twnfðya&; jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJqdkif&m Oya'[kac:wGifap&rnf?

(2) TOya'onf jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHw0ef;vHk;Y csufcsif;tm%mwnfap&rnf?

2? ? TOya'ESifh TOya't& jyXmef;onfh enf;Oya'rsm;yg pum;&yfrsm;onf atmufygtwdkif;


t"dy`g,foufa&mufap&rnf?

(1) TOya' qdkonfrSm 1973 ckESpf/ jynfaxmifpkqdk&S,fvpf orRwjrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;yHk


tajccHOya'rl=urf;twnfðya&; jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJqdkif&m Oya'udk qdkonf?

(2) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ qdkonfrSm jynfaxmifpk qdk&S,fvpf orRwjrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;


yHktajccHOya'rl=urf;udk twnfðy jyXmef;a&;twwGufusif;yaom jynfvHk;u|wfqENcH,l
yGJudkqdkonf?

(3) aumfrD&Sif qdkonfrSm jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJusif;ya&; aumfrD&Sifudk qdkonf?

45
(4) jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfrD&SiftzGJ@cGJ qdkonfrSm jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;ya&;
aumfrD&Sif. jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;tzGJ@udk qdkonf?

(5) òrd@e,faumfrD&SiftzGJ@cGJ qdkonfrSm jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;ya&;aumfrD&Sif. òrd@e,f


tzGJ@cGJudk qdkonf?

(6) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfrD&SiftzGJ@cGJ qdkonfrSm jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ


usif;ya&;aumfrD&Sif. &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktzGJ@cGJudk qdkonf?

(7) EdkifiHom; qdkonfrSm wnfqJOya't& jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHom;jzpf+yD;olrsm;


udkqdkonf?

(8) omoemh0ef;xrf;qdkonfrSm-
(u) Ak'<bmom0ifrsm;twGuf jzpfv#if/ Ak'< omoemawmf0efudk xrf;&Gufaeaom &[ef;/
omra%/ zdk;olawmfESifh r,foDvwdk@udk qdkonf?

&Sif;vif;csu?f ? omoemh0efxrf;rsm;[k qdk&mwGif omoema&;qdkif&m&[ef;/ odk@r[kwf


omoem0efxrf;tjzpf acwWcH,lolrsm;ESifhvnf; xdkodk@cH,lqJumvtzdk@
oufqdkifap&rnf?

(c ) c&pf,mef bmom0ifrsm;twGufjzpfv#if omoemh0efudkxrf;aqmif&ef t"dutm;


jzifh rdrdudk,fudkqyfuyf+yD;aom yk*~dKvf[k oufqdkif&m c&pf,meftoif;awmf}uD;rsm;
(Churches)u todtrSefðyI oduQmay;xm;jcif;cH&aom/ odk@r[kwf
wm0efay;xm; jcif;cH&aomyk*~dKvfwdk@udkjzpfap/ rdrdwdk@udk;uG,faom bmomt&/
*dk%f;csKyf.tkyfcsKyf jcif;udkqENtavsmufvufcHI bmoma&;pnf;rsOf;jzifh/ odk@r[kwf
t"dXmefðycsufjzifh pnf;&Hk;xm;aom yk*~dKvfwOD;wGif/ odk@r[kwf
tzGJ@tpnf;wGifyg0ifaom yk*~dKvfudkjzpfap qdkonf?
(* ) [dENL bmom0ifrsm;twGufjzpfv#if pH,mpD/ r[ef@/ odk@r[kwf [dENLbkef;awmf}uD;wdk@
udkqdkonf?

(9) qENcH,lyGJa'o qdkonfrSm jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;y&eftwGuf qENrJay;&efaumfrD&Sif


uowfrSwfay;aom&yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkudk qdkonf?

(10) rJpm&if; qdkonfrSm jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;y&eftwGuf owfrSwfxm;aomqENcH,lyGJ


a'orsm;wGif&Sdonfh qENrJay;ydkifcGifh &Sdolrsm;. pm&if;udk qdkonf?

46
(11) rJ&HktzG@J qdkonfrSm qENcH,lyGJa'owcktwGif;&Sd rJ&Hkw&HkY qENrJay;jcif;udk pkaygif;wm0ef,l
aqmif&Guf&eftwGuf oufqdkif&m aumfrD&SiftzGJ@cGJu cef@tyfxm;aom tzGJ@udk qdkonf?
(12) rJ&Hk;rª; qdkonfrSm oufqdkif&m aumfrD&SiftzGJ@cGJu cef@xm;aom rJ&HktzGJ@. acgif;aqmifudk
qdo k nf?

(13) rJy,f qdkonfrSm-


(u) jyXmef;xm;onfh trSwftom;rygaom qENrJjym;/ odk@r[kwf qENrJvufrSwf/

(c ) vdrfvnfxm;aom qENrJjym;/ odk@r[kwf qENrJvufrSwfjzpfonfh[k rJ&HktzGJ@updppf


qHk;jzwfonfh qENrJjym;/ odk@r[kwf qENrJvufrSwf/

(* ) rJyHk;xJodk@ rxnfhbJxm;cJhaom qENrJjym;/

(C) csdK;zJ@zsufqD;I rJyHk;xJodk@ xnfhxm;onf[k rJ&HktzGJ@rS ,lqaom qENrJjym;/

(i ) jyXmef;xm;onfh trSwftom;rSty tjcm;trSwftom;rsm; a&;om;xm;aom


qENrJvufrSwf/ odk@r[kwf qENrJjym; wdk@udkqdkonf?

tcef; (2)

jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;yjcif;

3? ? (1) jynfaxmifpk qdk&S,fvpf orRwjrefrmEdkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'rl=urf;udk twnfðyjy


Xmef;Edkif&eftwGuf jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;y&rnf?

(2) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJudk aumfrD&Sifu owfrSwfonfhumvtwGif; t+yD;usif;y&rnf?

4? ? (1) aumfrD&Sifu jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJusif;yrnfh ae@&ufudk tenf;qHk;&ufaygif; (30) óudwif


a=unm&rnf?

(2) òrd@e,faumfrD&Sif tzGJ@cGJrsm;/ &yfuGufaumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;ESifh aus;&GmtkyfpkaumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;


onf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;y&eftwGuf rdrw d dk@.qEN cH,lyGJa'otvdkuf rJ&HkESifh,if;rJ
&HkwGif qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;. pm&if;udk tenf;qHk; (10) &ufóudwifa=unm&rnf?

tcef; (3)

aumfrD&SifESifh aumfrD&SiftzGJ@cGJrsm; zGJ@pnf;jcif;

5? ? (1) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;yEdkifa&;twGuf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;ya&;aumfrD&Sif


w&yfudkoifhavsmfaom EdkifiHom;rsm;yg0ifapvsuf vdktyfaomta&twGufjzifh jynfaxmif
pkjrefrmEdkifiHawmfvSefa&;aumifpDu a=unmcsufxkwfjyefI zGJ@pnf;&rnf?

47
(2) yk'frcGJ (1) t& zGJ@pnf;xm;aom aumfrD&Sifonf atmufygaumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;udk zGJ@pnf;&
rnf?
(1) jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;wckv#iftzGJ@0if (15) OD;yg0ifaom jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;
aumfrD&SiftzGJ@cGJwpfck?

(2) òrd@e,fwckv#if tzGJ@0if (15) OD; yg0ifaom òrd@e,faumfrD&SiftzGJ@cGJwck?

(3) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk wckv#if tzGJ@0if (9) OD;rS (15) OD;txdyg0ifaom
&yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpkaumfrD&SiftzGJ@cGJwck?

tcef;(4)

jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;ya&;aumfrD&SifESifh aumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;

6? ? aumfrD&Sif. wm0efESifhvkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf ---


(1) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJrsm;udk usif;yjcif;/

(2) aumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;udk zGJ@pnf;jcif;/ vrf;n$ef;jcif;/ }uD;=uyfuGyfuJjcif;/

(3) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;y&eftwGuf qENcH,lyGJa'orsm;udk owfrSwfa=unmjcif;/

(4) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJtwGuf umvowfrSwfay;jcif;/

(5) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;ya&;ESifh ywfoufaom pm&if;Z,m;ðypka&;twGuf


vrf;n$ef; jcif;/ }uD;=uyfuGyfuGJjcif;/

(6) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;ya&;twGuf aumfrD&SifESifh aumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;u toHk;ðy


rnfhyHkpHrsm;/ wHqdyfrsm;/ qENrJjym;rsm;/ qENrJvufrSwfrsm;udk owfrSwfay;jcif;/

(7) qENrJjym;rsm;ESihf qENrJvufrSwfrsm;udk jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfrD&SiftzGJ@cGJtoD;oD;


odk@xkwfay;jcif;/

(8) EdkifiHjcm;&Sd qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm; qENrJay;Edkif&eftwGuf qENrJvufrSwfrsm;udk EdkifiHjcm;a&;


0ef}uD;XmerSwqifh oufqdkif&m oH&Hk;t}uDtuJ/ odk@r[kwf tqifhqifhaom
awmifppf0ef&Hk; t}uD;tuJodk@ay;ydk@jcif;/

(9) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ +yD;qHk;onfhtcg pm&if;csKyfI qENrJay;ydkifcGifh&SdolOD;a&/ axmufcH


onfh qENrJay;olOD;a&ESifh ,if;wdk@. E_dif;,SOfcsufudk &mcdkifE_ef;ESifh a=unmjcif;/

48
(10) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJrsm;ESifh pyfvsOf;onfh tjcm;vdktyfaom udpPrsm;udk aqmif&Guf
jcif;/

7? ? jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfrD&Sit f zGJ@cGJrsm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpf


onf?
(1) òrd@e,faumfrD&Sif tzGJ@cGJrsm;. vkyfief;rsm;udk vrf;n$efjcif;/ }uD;=uyfuGyfuJjcif;/ aygif;pyfn‡d
E_id ;f jcif;/

(2) òrd@e,faumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;twGuf vdktyfaom qENrJjym;rsm;ESifh qENrJvufrSwfrsm;udk


aumfr&D iS rf S awmif;cHjcif;/ ,if;od@k awmif;cH&&Sdaom qENrJjym;rsm;ESifh qENrJvufrSwfrsm;udk
òrd@e,faumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ vHkavmufpGm cGJa0ay;jcif;/

8? ? òrd@e,f aumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf?


(1) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif;wGif usif;yaom jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJrsm;udk
vrf;n$ef;jcif;/ }uD;=uyfuGyfujJ cif;/

(2) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJESifh ywfoufonfh oufqdkif&m qENcH,lyGJa'orsm;tvdkuf rJpm&if;


udk xkwfjyefa=unmjcif;/ jznfhpGufjcif;/ jyifqifjcif;/ twnfðyjcif;/

(3) òrd@e,ftwGif;&Sd qENcH,lyGJa'orsm;twGuf vdktyfaom qENrJjym;rsm;ESifh


qENrJvufrSwfrsm; udk jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfrD&SiftzGJ@cGJrS
awmif;cHjcif; ,if;odk@awmif;cH&&Sdaom qENrJ jym;rsm;ESifh qENrJvufrSwfrsm;udk
qENcH,lyGJa'otvdkuf &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfrD&Sif tzGJ@cGJrsm;odk@
vHkavmufpGm cGJa0ay;jcif;/

(4) òrd@e,ftwGif;&Sd qENcH,lyGJa'orsm;Y qENrJay;&rnfhae@&ufrsm;udk a=unmjcif;/

(5) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpkaumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;rS ay;ydk@aom qENrJta&twGufudk


pkaygif;+yD;v#if rJpm&if;/ vma&mufrJay;olrsm;pm&if;/ axmufcHonfhrJ/ uef@uGufonfhrJESifh
y,frJrsm;udk cGJjcm;um pm&if;ðypkI aumfrD&Sifodk@tpD&ifcHjcif;ESifh jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;
aumfrD&Sif tzGJ@cGJodk@ rdwWLay;ydk@jcif;/

(6) òrd@e,f aumfrD&SiftzGJ@cGJrsm;. aqmif&Gufcsufrsm;ESifh ywfoufI tajctaet&yf&yfudk


aumfrD&Sifodk@ tpD&ifcHjcif;/ rdwWLudk jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfrD&SiftzGJ@cGJodk@ay;ydk@jcif;/

(7) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJESifhpyfvsOf;I tjcm;vdktyfaom udpPrsm;udk aqmif&u


G jf cif;?

9? ? &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpkaumfrD&Sif tzGJ@cGJrsm;. wm0ESifhvkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygt


wdkif;jzpfonf?

49
(1) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJrsm;wGif qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;pm&if;udk ðypk+yD; oufqdkif&m ðrd@e,f
aumfrD&SiftzGJ@cGJodk@ twnfðy&ef wifjyjcif;/ twnfðy+yD;aompm&if;udk &yfuGuf/ odk@r[kwf
aus; &GmtkyfpktwGif; xkwfjyefa=unmjcif;/
(2) &yfuGuf/ odk@r[kwf us;&GmtkyfpkqENcH,lyGJa'o&Sd rJ&Hke,fajrESifh wnfae&mrsm;udk owfrSwf
a=unmjcif;/ rJ&HktzGJ@0ifrsm;ESifh rJ&Hkrª;rsm;udk cef@xm;jcif;/

(3) òrd@e,faumrD&SiftzGJ@cGJrS &&SdaomqENrJjym;rsm;udk rJ&HktzGJ@rsm;odk@ vHkavmufpGmcGJa0ay;jcif;/

(4) aumfrD&Sif. n$ef=um;csufESifhtnD rJyHk;rsm;udk ðyvkyfjcif;/

(5) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif;wGif usif;yaom jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJrsm;udk


wm0ef,laqmif&Gufjcif;/

(6) rJ&HktoD;oD;&Sd rJyHk;rsm;udk ,if;rJ&HkYyifzGifh+yD; qENrJrsm;a&wGuf&mwGif }uD;=uyfuGyfuJjcif;/

(7) rJpm&if; vma&mufrJay;olrsm;pm&if; axmufcHonfhrJ/ uef@uGufonfhrJESifh y,frJrsm;udk


cGJjcm;um pm&if;ðypk+yD;v#if òrd@e,faumfrD&SiftzGJ@cGJodk@ ay;ydk@jcif;/

(8) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpkaumfrD&Sif tzGJ@cGJrsm;. aqmif&Gufcsufrsm;ESifhywfoufI


tajctaet&yf&yfudk òrd@e,faumfrD&SiftzGJ@cGJodk@ tpD&ifcHjcif;/

(9) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJESifh pyfvsOf;I tjcm;vdktyfaom udpPrsm;udk aqmif&Gufjcif;/

tcef; (5)

rJpm&if;rsm; ðypkjcif;

10? ? (1) 1973 ckESpf/ 'DZifbm 15 &ufae@wGif tenf;qHk;touf (18) ESpfjynfhonfh EdkifiHom;wdkif;
onf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJwGif qENrJ ay;ydkifcGifh&Sdonf? ,if;qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;udk
rJpm&if;wGif xnfhoGif; &rnf?

(2) atmufygyk*~dKvfrsm;onf yk'frcGJ (1) ygjyXmef;csufrsm;ESifhnDnGwfygu rdrdwdk@. trnfrsm;udk


rJpm&if;wGifxnfhoGif;EdkifcGifh&Sdonf?

(1) jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH. oHwrefrsm;/ oHtzGJ@0ifrsm;/ aumifppftzGJ@0ifrsm;ESifh ,if;wdk@


ESifhtwlaexdkifaom rdom;pkrsm;/

(2) jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH. jyifyY tvkyf0wW&m;aqmif&Guf&ef tpdk;&u


cef@tyfxm;jcif; cH&olrsm;ESifh ,if;wdk@ESifhtwl aexdkifaomrdom;pkrsm;/

50
(3) Edik if jH cm;od@k a&muf&adS eaom tpdk;&ynmawmfoifrsm;ESifh ,if;wdk@ESifhtwlaexdkifaom
rdom;pkrsm;/

(4) tpdk;&. cGifhðycsufjzifh EdkifiHjcm;wGifa&muf&Sdaeaom tjcm;yk*~dKvfrsm;/

(5) wuUodkvf/ aumvdyfESifh ausmif;toD;oD;&Sd taqmifrsm;wGif aexdkif=uaom


ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;?

&Sif;vif;csuf? ? ausmif;qdo k nfrmS ausmif;ol/ ausmif;om;rsm; ae&ef taqmif&Sdonfh/


tpdk;&uzGifhvSpfxm;aom/ odk@r[kwf todtrSwfðyxm;aom ausmif;udk
qdkonf? ,if;pum;&yfwGif toufarG;0rf;ausmif;qdkif&m ausmif;rsm;/
A[dkjynfol@0efxrf;ausmif;/ wyfrawmfrS zGifhvSpfxm;aom ausmif;rsm;/
jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwDrS OD;aqmifzGifhvSpfxm;aom A[dkEdkifiHa&;
wuUodkvfESifh a&;&moifwef;ausmif;rsm;/ vlr_a&;ausmif;rsm;ESifh a*[m
rsm;ponfwdk@yg0ifonf?

(6) aq;&HkwGif wufa&mufukoaeolrsm;ESifh wm0efusaeaom 0efxrf;rsm;/

(7) tpdk;&tzGJ@tpnf;wpfckck. wm0efay;csuft& rdrdwdk@. tajcpdkufpcef;rScGJcGgI tjcm;


a'o&Sdvkyfief;cGifY a&muf&Sdaeolrsm;/ Oyrm- blrDaA'&SmazGa&; 0efxrf;rsm;/
a&eH&SmazGa&;0efxrf;rsm;/ aqmufvkyfa&;0efxrf;rsm;/ opfawm0efxrf;rsm;/ ponf
wdk@jzpfonf?

(8) tcsKyfom;ESifh tjypfusolrsm;?

(3) atmufygyk*~dKvfrsm;udk rJpm&if;wGif xnfhoGif;jcif;rðy&-

(1) omoemh0efxrf;rsm;/

(2) w&m;&Hk;u pdwfay:oGwfol[k qHk;jzwfjcif;cH&olrsm;/

11? ? (1) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJrsm;twGuf qENrJay;ydkifcGifh &Sdolrsm;. pm&if;udk &yfuGufaumfr&Sift


zGJ@cGJrsm;ESifh aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;u rdrdwdk@.&yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk
tvdkuf wm0efcHðypk&rnf?

(2) rJpm&if;ðypk&mY &yfuGufaumfr&SiftzGJ@cGJrsm;ESifh aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf


rdrdwdk@. &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif;aexdkifaom yk'fr-10 yk'frcGJ (1)t& rJpm
&if;wGif yg0ifcGifh&Sdolwdkif;. trnfudk xnfhoGif;&rnf?

51
(3) yk'fr-10 yk'frcGJ (2)wGif az:jyxm;aom yk*~dKvfESifhpyfvsOf;I rJpm&if;ðyvkyfonfhtcgY xdk
yk*~dKvf. trnfudk ,if;aexdkifaom&yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk rJpm&if;wGif
xnfhoGif; jcif;rðy&/ tu,fI rJpm&if;wGifyg&Sdaev#if xdkoludk rJpm&if;rS xkwfy,f&rnf?

(4) yk'fr-10 yk'frcGJ (2)wGif tusHK;0ifolrsm;twGuf rJpm&if;ðypk&mwGif-


(1) EdkifiHjcm;wGifa&muf&Sdaeaom qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;ESifh ,if;wdk@ESifhtwlaexdkifaom
rdom;pkrsm;twGuf oufqdkif&moH&Hk;t}uD;tuJESifh tzGJ@/ odk@r[kwf tqifhqifhaom
aumif ppf0ef&Hk; t}uD;tuJESifhtzGJ@uvnf;aumif;/

(2) wuUodkvf/ aumvdyfESifh ausmif;toD;oD;&Sd taqmifrsm;wGif aexdkif=uaom ausmif;


ol ausmif;olrsm;twGuf wuUodkvfjzpfv#if wuUodkvfygarmuQcsKyfESifhtzGJ@uvnf;
aumif;/ aumvdyfjzpfv#if aumvdyfausmif;tkyf}uD;ESifhtzGJ@uvnf;aumif;/ ausmif;jzpf
v#if ausmif;tkyf}uD;ESifhtzGJ@uvnf;aumif;/ vlr_a&;ausmif;jzpfv#if ,if;ausmif;.
t}uD;tuJESifhtzGJ@uvnf;aumif;/ a*[mjzpfv#if a*[mrSL;ESifhtzGJ@uvnf;aumif;/

(3) aq;&HkwGifwufa&mufukoaeolrsm;ESifh wm0efusaeaom0efxrf;rsm;twGuf ouf


qdkif&maq;&Hktkyf}uD;ESifhtzGJ@uvnf;aumif;/

(4) tpdk;&tzGJ@tpnf;wckck. wm0efay;csuft& rdrdwdk@.tajcpdkufpcef;rS cGJcGmI tjcm;


a'o&Sd vkyfief;cGifYa&muf&Sdaeolrsm;twGuf ,if;vkyfief;cGift}uD;tuJESifh tzGJ@u
vnf;aumif;/

(5) tusOf;pcef;&Sd tcsKyfom;ESifhtjypfusolrsm;twGuf axmifydkifESifhtzGJ@/ &Jbufrsm;t


wGuf &Jbufpcef;wm0efcHESifhtzGJ@/ &Jpcef;tcsKyfwGif tcsKyfcHae&olrsm;twGuf &Jpcef;
rSL;ESifhtzGJ@uvnf;aumif; rJpm&if;rsm;udk ðypk&rnf? ,if;tzGJ@rsm;udk oifhavsmfaom
tzGJ@0if tzGJ@0ifta&twGufjzifh zGJ@pnf;&rnf?

(5) yk'fr-10 yk'frcGJ (1) t& rJpm&if;wGifyg0ifcGifh&Sdonfh wyfrawmf =unf;/ a&/


avwyfzGJ@0ifrsm; ESifh ,if;wdk@. rdom;pkrsm;twGuf rJpm&if;ðypk&mwGif atmufygtwdkif;
aqmif&Guf&rnf?

(1) &yfuGuf aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;ESifh aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf -

(u) rdrdwdk@ESifhoufqdkifaom &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gm;tkyfpktwGif; tajcpdkufv#uf


&Sdonfh wdkif;/ wyfr/ wyf&if;/ wyfzGJ@rsm;Y aexdkif=uaom wyfrawmf =unf;/ a&/
avwyfzGJ@0ifrsm;ESifh ,if;wdk@.rdom;pkrsm;. trnfrsm;udk oufqdkif&m wyfrSL;
rsm;. tultnDjzifh rJpm&if;wGif xnfhoGif;&rnf?

(c ) wyfwGif;wGif aexdkifaomfvnf; jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;yonfhtcsdefwGif


qENcH,lyGJa'o. jyifyodk@ wm0efjzifh a&muf&Sdaeaom wyfrawmf =unf;/ a&/ av

52
wyfzGJ@0ifrsm;/ ,if;wdk@ESifhvdkufygaexdkifaom rdom;pkrsm;. trnfrsm;udk oufqdkif
&mwyfrSL;. tultnDjzifh rJpm&if;wGif xnfhoGif;&rnf?

(2) oufqdkif&mwyfwGif;Y raebJ wyf.jyifyY aexdkif=uaom wyfrawmf =unf;/ a&/


avwyfzGJ@0ifrsm;/ ,if;wdk@ESifhtwl aexdkif=uonfh rdom;pkrsm;. trnfrsm;udk ,if;
wdk@aexdkif&m qENcH,lyGJa'o. rJpm&if;Y oufqdkif&m &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyf
pkaumfr&SiftzGJ@cGJu wnfhoGif;&rnf?

12? ? (1) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJonf rJpm&if;udk ppfaq;jcif;/ a=unmjcif;


jyifqifjcif;ESifhjznfhpGufjcif;wdk@udk ðyvkyf&rnf? odk@&mwGif rJpm&if;jyifqifjcif;/ jznfhpGufjcif;
wdk@ESifhywfoufI òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. twnfðycsufudk &,l&rnf?

(2) yk'fr-11 yk'frcGJ (4)t& zGJ@pnf;xm;onfh tzGJ@rsm;onf rJpm&if;ppfaq;jcif;/ a=unmjcif;/


jyifqifjcif;/ jznfhpGufjcif;ESifh twnfðyjcif;wdk@udk &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk
aumfr&SiftzGJ@cJGrsm;uJhodk@ ðyvkyf&rnf? rJpm&if;ESifhywfoufI tjiif;yGm;v#if yk'fr-11
yk'frcGJ(4) tydk'f(1)t& zGJ@pnf;xm;aomtzGJ@rtS ytjcm;tzGJ@rsm;onf ,if;wdk@ESifhoufqdkif
aomòrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. twnfðycsufudk&,l&rnf? òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. qHk;jzwf
csufonf t+yD;tjywfjzpfap&rnf?

tcef; (6)

qENrJay;jcif;

13? ? (1) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJtwGuf ðypkaom rJpm&if;Y yg0ifolwdkif;onf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ


wGif qENrJay;ydkifcGifh &Sdonf?

(2) qENrJay;ydkifcGifh&SdolwOD;onf rdrd.trnfpm&if;yg0ifonfh qENcH,lyGJa'otwGif;&Sd rJ&HkYom


qENrJay;&rnf?

14? ? qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm; jzpfEdkifor# tvkyfrysufyJ tvG,fwul oGm;a&mufqENrJay;Edkifrnfh


ae&mrsm;wGif rJ&Hk;rsm;udk owfrSwfxm;&Sd&rnf?

15? ? jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ usif;yrnfh rJ&Hk;wdkif;wGif axmufcHonfh rJyHk;ESifhuef@uGufonfhrJyHk;wdk@udk


odomxif&Sm;ap&ef ta&mifjzifhvnf;aumif;/ trSwftom;jzifhvnf;aumif; cGJjcm;vsuf pDpOf
xm;&Sd&rnf?

16? ? qENrJay;ydkifcGifh&SdolwpfOD;onf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJwGif qENrJwpf}udrfom ay;ydkifcGifh &Sdonf?

17? ? qENrJay;ydkifcGifh&Sdol wOD;onf rJ&Hkrª;xHrSaomfvnf;aumif;/ rJrª;&Hkuwm0efv$Jtyfxm;olrsm;xH


rSaomfvnf;aumif;/ qENrJjym;udk &,lEdkifonf? ,if;wdk@&,lxm;aom qENrJjym;udk rJ&HktwGif;&Sd
axmufcHonfhrJyHk;ESifh uef@uGufonfh rJyHk;ESpfyHk;teuf ESpfouf&m rJyHk;wckxJodk@ xnfh&rnf?

53
18? ? EdkifiHjcm;wGifa&muf&Sdaeaom qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;ESifh jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;yonfh ae@
wGif rdrdaexdkifaomqENcH,lyGJa'owGif r&SdbJ c&D;a0;oGm;vmae&aom qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;
onf qENrJvufrSwfjzifh qENrJay;&rnf?

19? ? yk'fr-10 yk'frcGJ (2)wGif azmfjyxm;aom yk*~dKvfrsm;ESifh yk'fr-11 yk'frcGJ (5)/ tydk'f 1 (c)wGif
azmfjyxm;aom wyfrawmf =unf;/ a&/ av/ wyfzGJ@0ifrsm;ESifh ,if;wdk@. rdom;pkrsm;twGuf
qENrJay;&ef enf;vrf;rsm;rSm TOya't& jyXmef;onfh enf;Oya'rsm;wGif owfrSwfxm;onfh
twdik ;f jzpfap&rnf?

tcef; (7)

qENrJay;jcif;udk a&$@qdkif;jcif;ESifh zsufodrf;jcif;


20? ? (1) obmoab;tEW&m,fa=umifhjzpfap/ vHkòcHa&;ysufjym;onfh tajctaea=umifhjzpfap/
tjcm;ab;tEW&m,f wckcka=umifhjzpfap/ vGwfvyfI w&m;r#waom qENrJay;yGJudk
wnf+idrf pGmusif;yEdkifjcif;r&Sdv#if/ oufqdkif&m òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf qENcH,lyGJ 'o
wckvHk;ESifh oufqdkifaom rJ&Hktm;vHk;udkjzpfap/ rJ&HktcsdK@udkjzpfap/ rJ&Hkw&Hkudkjzpfap/ yk'fr-6
tydk'f (4) t& owfrSwfxm;aomumvtwGif; oifhavsmfonfhae@&ufudk
qENrJay;&eftwGf wpf}udrfa&$@qdkif; Edkifonf? xdk@jyif rJ&Hkrsm;udkvnf; rdrdoifhavsmfonf[k
xifjrifonfhae&modk@ a&$@ajymif;Edkif onf?,if;uJhodk@ a&$@ajymif;a=umif;udk jynfe,f/
odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ csufjcif; ta=umif;=um;&rnf?

(2) yk'frcGJ (1) ygta=umif;wckcka=umifh rJ&HkwckckwGif qENrJay;&efowfrSwfxm;aomae@&uf


Y qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm; qENrJay;jcif; rðyvkyfEdkifv#if rJ&HktzGJ@onf qENrJay;jcif;udk a&$@
qdkif;a=umif; a=unm&rnf? qENrJay;cdkufwGif a&$@qdkif;&v#if rJ&HktzGJ@onf qENrJay;ydkif
cGifh&Sdol (5) OD;a&S@wGif rJyHk;rsmudk csdyfwHqdyfESdyfI ydwfxm;+yD;/ ,if;tjzpftysufudk
oufqdkif&m&yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJodk@ csufjcif;ta=umif;=um;
&rnf? ,if;aumfr&SiftzGJ@cGJonf rdrd. axmufcHcsufESifhtwl oufqdkifòrd@e,faumfr&Sif
tzGJ@cGJodk@ tpD&ifcH&rnf?

(3) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&Sitf zGJ@cGJonf a&$@qdkif;vdkufa=umif;a=unmcJh


onfh rJ&HkwGif qENrJay;&ef usefaeonfh qENrJay;ydkifcGifh&Sdolrsm;twGuf qENrJay;&ef ae@
&ufESifh ae&mudk yk'fr-6 tydk'f (4) t& owfrSwfxm;aomumvtwGif; &ufw&ufudk
owfrSwfI a=unmay;&rnf?

(4) a&$@qdkif;vdkufonfhae@wGif qENrJay;&mY rJyHk;topfudk toHk;ðy&rnf?

21? ? (1) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJtwGuf qENrJay;jcif;udk ta=umif;wckcka=umifh zsufodrf;&eftajc


tae jzpfay:vmygu/ &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJonf/ rdrd.
qENcH,lyGJa'otwGif;&Sd rJ&Hkw&Hkudkjzpfap/ rJ&Hktm;vHk;. xuf0uftxdudkjzpfap/ zsufodrf;
Edkifonf? tu,fI rJ&Hktm;vHk;. xuf0ufausmfudk zsufodrf;&ef tajctaejzpfay:

54
vmygu/ &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJonf rdrd.axmufcHcsuf
ESifhwuGoufqdkif&m òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJodk@ wifjy&rnf?

(2) yk'frcGJ (1)t& &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJu axmufcHwifjyvm


onfudk òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJu tqHk;tjzwfay;&rnf? ,if;tqHk;tjzwfonf t+yD;t
jywfjzpfap&rnf? òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf xdkodk@zsufodef;&ef qHk;jzwfa=umif;udk
aumfr&Sifodk@ tpD&ifcHI oufqdkif&m jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ rdwWLay;
yd@k &rnf?

(3) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJtwGuf qENrJay;jcif;udk ta=umif;wckcka=umifh zsufodrf;&eftajc


taeay:vmygu òrd@e,faumfr&Sit f zGJ@cGJonf rdrdòrd@e,ftwGif;&Sd qENcH,lyGJa'owckudkjzpf
ap/ owfrSwfxm;aom qENcH,lyGJ a'otm;vHk;. xuf0uftxdudkjzpfap/ zsufodrf;Edkif
onf? tu,fI qENcH,lyGJa'otm;vHk;. xuf0ufausmfudk zsufodrf;&eftajctae
jzpfay:vmygu òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf rdrd.axmufcHcsufESifhwuG oufqdkif&m
jynfe,f/ od@k r[kwf wdik ;f aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ wifjy&rnf?

(4) yk'frcGJ (3) t&/ òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJu axmufcHwifjyvmonfudk jynfe,f/ odk@r[kwf


wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJu tqHk;tjzwfay;&rnf? ,if;tqHk;tjzwfonf t+yD;tjywfjzpfap&
rnf? jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJonf/ xdkodk@zsufodrf;&ef qHk;jzwfa=umif;udk
aumfr&Sifodk@ tpD&ifcH&rnf?

tcef; (8)

qENrJa&wGufjcif;

22? ? (1) rJ&HkwGif rJ&Hkydwf+yD;onfESifh wòydifeuf rJ&HktzGJ@onf (10) OD;xufrenf;aom qENrJay;ydkifcGifh&Sd


olwdk@. a&S›wGif rJyHk;rsm;udk ppfaq;&rnf? ,if;odk@ppfaq;+yD;aemuf rJyHk;rsm;udkzGifhI qEnrJ
rsm;a&wGuf&mwGif axmufcHonfhrJ/ uef@uGufonfhfrJESifh y,frJrsm;udk cGJjcm;a&wGuf&rnf?

(2) yk'fr-20 yk'frcGJ (3) t& owfrSwfaomae@&ufwGif usef&Sdaeao;aom qENrJay;ydkifcGifh&Sdol


rsm;xHrS qENrJcH,lonfh rJ&Hkydwf+yD;rSomv#if/ ,if;rJ&HkrS qENrJrsm;udk yk'fr-20 yk'frcGJ (2)
t& csdyfydwfxm;aom rJyHk;rsm;&Sd qENrJrsm;ESifhaygif;I a&wGuf&rnf?

(3) yk'fr-20 yk'frcGJ (3)t& a&$›qdkif;vdkufonfhae@wGif qENrJay;jcif; rðyvkyfEdkifv#if yk'fr-20


yk'frcGJ (2) t& csdyfwHqdyfESdyfI ydwfxm;aom rJyHk;rsm;&Sd qENrJrsm;udkom a&wGuf&rnf?

(4) qENrJrsm;udk a&wGuf+yD;aomtcg rJ&HktzGJ@onf rJpm&if;/ vma&mufqENrJay;olrsm;pm&if;/


axmufcHonfhrJ/ uef@uGufonfhrJ/ y,frJ/ vufusefqENrJjym;rsm;ESifh vufcH&&Sdonfh qENrJ
jym;rsm; ponfwdk@. pm&if;rsm;udk oD;jcm;ðyvkyf+yD; &ufuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk
aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ ay;ydk@&rnf?

55
(5) yk'frcGJ (4) t& ay;ydk@&&Sdaom pm&if;rsm;udk &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&Sif
tzGJ@cGJonf rJ&Hktvdkuf pkpnf;I pm&if;ðyvkyf+yD;v#if tpD&ifcHpmESifhtwl oufqdkif&m
òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJodk@ay;ydk@&rnf?

(6) òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf-
(1) yk'frcGJ (5) t& oufqdkif&m &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJrsm;rS
ay;ydk@&&Sdaom pm&if;rsm;udk &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpktvdkuf pkpnf;I
ðyvkyfaom pm&if;ESifh

(2) yk'fr-11 yk'frcGJ (4) tydk'f 2/ 3/ 4/ 5 wdk@t& zGJ@pnf;xm;aom tzGJ@rsm;rSay;ydk@&&Sd


aom rJyHk;rsm;rS qENrJjym;rsm;ESifh &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJ
rsm;rS ay;ydk@&&Sdaom qENrJvufrSwfrsm;udk a&wGuf+yD; ðyvkyfxm;aom pm&if;wdk@udk
tpD&ifcHpmESifhtwl aumfr&Sifodk@ay;ydk@&rnf? ,if;. rdwWLudk jynfe,f odk@r[kwf
wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ ay;ydk@&rnf?

(7) aumfr&Sifonf yk'fr-11 yk'frcGJ (4) tydk'f 1 t& zGJ@pnf;xm;aom tzGJ@rsm;rS ay;ydk@&&Sdaom
qENrJvufrSwfrsm;udk axmufcHonfhrJ uef@uu G fonfhrJESifh y,frJrsm;cGJjcm;I a&wGuf
&rnf?

tcef; (9)

qENrJrsm;a=unmjcif;

23? ? aumfr&Sifonf jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ+yD;qHk;onfhtcg òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJrsm;rS ay;ydk@&&Sd


aom qENrJpm&if;rsm;ESifh aumfr&SifrS yk'fr-22 yk'frcGJ (7) t& a&wGuf&&Sdxm;aom qENrJ
vufrSwfrsm;udk waygif;wnf; pm&if;csKyfI qENrJay;ydkifcGifh &SdolOD;a&/ axmufcHonfhqENrJ
ay;olOD;a&ESifh ,if;wdk@. E_dif;,SOfcsufudk &mcdkifE_ef;jzifh a=unm&rnf?

tcef; (10)

wm;jrpfcsufESifh jypf'%f

24? ? jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJESif pyfvsOf;I rnfolr# atmufygwckckudk rðyvkyf&?


(1) qENrJw}udrfxufydkIay;jcif;?

(2) qENrJjym;/ odk@r[kwf qENrJvufrSwfudk zsufqD;jcif;?

(3) rJyHk;udkzsufqD;jcif; tcGifhtm%mr&SdyJ zGifhjcif;/ odk@r[kwf tjcm;wenf;enf;jzifh aESmifh,Suf


jcif;?

(4) rJ&HkudkzsufqD;jcif;?

56
(5) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJudk ysufjym;ap&eftwGuf rJ&HktwGif;Y jzpfap/ trsm;jynfolwdk@ESifh
oufqdkifaom ae&mYjzpfap/ yk*~vduydkifae&mY jzpfap/ qENrJay;jcif;udk aESmifh&Sufjcif;/
pnf;a0;a[majymjcif;/ a=unmpmwrf;urf;vSrf;jcif; toHcsJ@pufjzifha[majymjcif; ydkpwm
rsm;toHk;ðyjcif;?

25? ? yk'fr 24 wGif az:jyxm;aom wm;jrpfcsufwckckudk usL;vGefonf/ odk@r[kwf usL;vGef&eftm;ay;


olonfwESpfxufrrsm;aom axmif'%fjzpfap/ usyfwpfaxmifxufrydkaom aiG'%fjzpfap/
'%fESpf&yfpvHk; jzpfap/ tjypfay;jcif;cH&rnf?

tcef; (11)

b¾ma&;ESifh 0efxrf;tultnD&,ljcif;

26? ? (1) aumfr&Sifonf jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJusif;y&eftwGuf cef@rSef;ajc ukefusp&dwfudk wGuf


csufI awmfvSefa&;aumifpDodk@ wifjyawmif;cHoHk;pGJ&rnf?

(2) yk'frcGJ (1) t& awmif;cH&&Sdaom aiGudk aumfr&Sifonf aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ oifhavsmf


ovdk cGaJ 0ay;&rnf?

(3) yk'frcGJ (2) t& aumfr&SifxHrS cGJa0&&Sdaom aiGrsm;udk aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf aumfr&Sifu


n$ef=um;onfhtwdkif; oHk;pGJI pm&if;rsm;udk pepfwusxm;&Sd&rnf?

(4) jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ+yD;qHk;aomtcg aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf rdrdwdk@. aiGpm&if;&Sif;wrf;


rsm;udk aumfr&Sifodk@ ay;ydk@&rnf?

(5) yk'frcGJ (4) t& ay;ydk@&&Sdaom aiGpm&if;&Sif;wrf;rsm;udk aumfr&Sifu awmfvSefa&;aumifpD


odk@ wifjy&rnf?
27? ? jynfvHk;u|wf qENcH,lyGJ+yD;qHk;onftxd aumfr&SifESifh aumfr&Sif tzGJ@cGJrsm;twGuf vdktyfaom
0efxrf;rsmESifh ypPnf;tultnD&,ljcif;ESifh pyfvsOf;I aumfr&Sifonf awmfvSefa&;aumifpDESifh
n‡dE_dif;aqmif&Guf&rnf?

tcef; (12)

taxGaxG

28? ? EdkifiHom;jzpfr_ rjzpfr_udpPa=umifhaomfvnf;aumif;/ tjcm;ta=umif;a=umifhaomfvnf;aumif;


jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJwGif qENrJay;ydkifcGifh&Sd/ r&SD tjiif;yGm;cJhv#if oufqdkif&m òrd@e,faumfr&Sif
tzGJ@cGJonf qENrJay;cGifh &Sd / r&Sd udkt+yD;tjywf qHk;jzwfydkifcGifh&Sdonf? odk@&mwGif ,if;uJhodk@
qENrJay;cGifh&Sd/ r&Sd qHk;jzwfjcif;onf xdkol EdkifiHom;jzpfr_/ rjzpfr_ESifh oufqdkifjcif;r&Sdap&?

57
29? ? rJ&HktwGif;&Sd rJyHk;onf rlvtajctaersdK;wGif r&SdbJ w&m;r#wI v#dK@0SufqENrJay;r_udk xdcdkuf
onfhtajctaeudk awG@&Sdv#if awG@&Sdcsif; rJ&HktzGJ@onf &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk
aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ csufcsif;wifjyI ,if;.qHk;jzwfcsuftwdkif; aqmif&Guf&rnf? &yfuGuf/
odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJ. qHk;jzwfcsufonf t+yD;tjywfjzpfap&rnf?
30? ? (1) aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf vdktyfovdk tpnf;ta0;rsm;udk usif;yðyvkyfEdkif
onf?
(2) aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cGJ. tzGJ@0ifxuf0ufausmf wufa&mufv#if tpnf;ta0;tx
ajrmufonf?
(3) rJcGJqHk;jzwf&ef ta=umif;udpPay:aygufvmygu tzGJ@0iftrsm;pk. qENrJjzifh tqHk;jzwfay;&
rnf?
31? ? yk'fr (23) t& aumfr&Sifonf qENfrJrsm; a=unm+yD;aemuf jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmfvSefa&;
aumifpDodk@ tpD&ifcHpm wifoGif;onfhae@wGif aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;. oufwrf;
onfukefqHk;& rnf?
32? ? (1) aumfr&SifwGif wpHkw&maomta=umif;a=umifh tzGJ@0ifae&m vpfvyfcJhv#if jynfaxmifpk
jrefrmEdkifiH awmfvSefa&;aumifpDu ,if;ae&mtwGuf tzGJ@0if tpm;xdk;cef@Edkifonf?
(2) aumfr&SiftzGJ@cGJwGif wpHkw&maomta=umif;a=umifh tzGJ@0ifae&m vpfvyfcJhv#if---
(1) jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfr&Sif tzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu aumfr&Sifuvnf;
aumif;/
(2) òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu jynfe,f/ odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJ
uvnf;aumif;/
(3) &yfuGuf/ odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&Sif tzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu òrd@e,f
aumfr&SiftzGJ@cGJuvnf;aumif;/ ,if;ae&mwGif tzGJ@0iftpm;xdk;cef@xm;Edkifonf?
(3) aumfr&Sif/ odk@r[kwf aumfr&SiftzGJ@cGJwGif tzGJ@0ifae&m vpfvyfjcif;a=umifh ,if;aumfr&Sif/
odk@r[kwf aumfr&SiftzGJ@cGJ. vkyfief;rsm;onf ysufjy,fjcif;r&Sdap&?
33? ? TOya'yg jyXmef;csufrsm;udk xajrmufatmifjrifpGm aqmif&GufEdkif&eftvdk@iSm jynfaxmifpk
jrefrmEdkifiH awmfveS fa&;aumfpDonf enf;Oya'rsm;udk jyXmef;Edkifonf?
34? ? TOya'yg/ odk@r[kwf TOya't& jyXmef;onfh enf;Oya'rsm;yg jyXmef;csufrsm;t&
jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJudk atmifjrifpGmaqmif&GufEdkif&eftvdk@iSm aumfr&Sifonf TOya'yg/
odk@r[kwf TOya't& jyXmef;onfh enf;Oya'rsm;yg jyXmef;csufrsm;ESifh rqef@usifapyJ
oifhavsmfaomtrdef@rsm;ESifh n$ef=um;csufrsm;udk xkwfjyefEdkifonf?

OD;ae0if;
OuUX
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmfvSefa&;aumifpD?

&efukefòrd@/ 1335 ckESpf/ 0gacgifvjynfhausmf 1 &uf?


(1973 ckESpf/ =o*kwfv 14 &uf)

58
aemufqufwGJ (2)
jynfaxmifpkjrefrmedkifiHawmf
edkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGH@jzKd;a&;aumifpD
2008 ckESpf/ jynfaxmifpkorRw jrefrmedkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'rl=urf;
twnfjyKa&; jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya'
(edkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGH@jzKd;a&;aumifpD Oya'trSwf 1§2008)
1369 ckESpf/ wydk@wJv
G jynfhausmf 5 &uf
(2008 ckESpf/ azazmf0g&Dv 26 &uf)

ed'gef;
jynfaxmifpkrjyKduJaG &;/ wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfrSKrjyKduGJa&;ESifh tcsKyftjcmtm%mwnf
wHhcdkifjrJa&;wdk@udkvnf;aumif;/ jynfaxmifpkzGm; wdkif;&if;om;jynfolwpf&yfvHk; ar#mfrSef;vsuf&Sd=uaom
acwfrzD GJ@jzKd;wdk;wufjyD; pnf;urf;jynfh0onfh 'Drdkua&pDekdifiHawmfwnfaqmufa&;udkvnf;aumif;/ trsKd;
om;nDvmcHucsrSwfcJhonfh tajccHrlrsm;ESifh tao;pdwftajccH&rnfhrlrsm;ESifh tnD jynfaxmifpktwGif;
rSDwif;aexkdifae=uaom wdkif;&if;om;rsm;tm;vHk;. a&&SnftusKd;pD;yGm;udv k nf;aumif; a&S;&SKvsuf
jynfaxmifpkorRwjrefrmedkifiHawmfzGJ@pnf;yHktajccHOya'rl=urf;udk edkifiHawmfzGJ@pnf;yHktajccHOya' rl=urf;
a&;qGJa&;aumfr&Sifu a&;qGJcJhonf?
Todk@a&;qGJxm;onfh Oya'rl=urf;udk jynfolwpf&yfvHk;yg0ifaom jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJjzifh
twnfjyKekdifa&;twGuf edkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGH@jzKd;a&;aumifpDonf atmufygOya'udk jy
Xmef;vdkufonf?

tcef; (1)
trnfESifh t"dy`g,fazmfjycsuf
1? TOya'udk 2008 ckESpf/ jynfaxmifpkorRwjrefrmedkfifiHawmfzGJ@pnf;yHktajccHOya'rl=urf;twnfjyK
a&;jynfvHk;uGswfqENcH,lyJOG ya' [kac:wGifap&rnf?
2? TOya'wGifyg&Sdaom atmufygpum;&yfrsm;onf azmfjyygtwdkif; t"dy`g,foufa&mufap&rnf-
(u) TOya'qdkonfrSm 2008 ckESpf/ jynfaxmifpkorRwjrefrmedkifiHawmfzGJ@pnf;yHktajccHOya'rl
=urf; twnfjyKa&;jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJOya'udk qdkonf?
(c) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ qdkonfrSm jynfaxmifpkorRwjrefrmedkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOy
a'rl=urf; twnfjyKedkifa&;twGuf usif;yaom jynfvHk;uGswfqENcH,lyJu G dk qdkonf?
(*) aumfr&SifqdkonfrSm jynfvHk;uGswfqENcH,lyJu G sif;ya&;aumfr&Sifudk qdkonf?
(C) jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cJq G kdonfrSm jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&; jynf e,f
odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzJG@cGJudkqdkonf? ,if;pum;&yfwGif &Srf;jynfe,f (ajrmuf ydkif;)/
&Srf;jynfe,f (ta&S hydkif;) ESifh yJcl;wdkif; (taemufydkif;) wdk@. aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;vnf;
yg0ifonf?
(i) c&kdifaumfr&SiftzGJ@cJG qdkonfrSm jynfvHk;uGswfqENcH,lyJu G sif;ya&; c&kdifaumfr&SiftzGJ@cJGudk
qdkonf?
(p) jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cJG qdkonfrSm jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&; jrKd@e,faumfr&Sif tzGJ@cJG
udkqdkonf?

59
(q) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cJG qdkonfrSm jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;y a&;
&yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzJG@cGJudk qkdonf?
(Z) ekdifiHom; qdkonfrSm wnfqJOya't& jynfaxmifpkjrefrmekdifiHom;jzpfjyD;oludk qdkonf?
(ps) omoemh0efxrf; qdkonfrSm -
(1) Ak'<bmom0ifrsm;twGufjzpfv#if Ak'<bmom omoemh0efudk xrf;&Gufaeaom &[ef;/
omra%/ zdk;olawmfESifh r,foDvwdk@udk qdkonf?
&Sif;vif;csuf? omoemh0efxrf;[kqdk&mwGif omoemh0efxrf;tjzpf acwW cH,lol
rsm;ESifhvnf; xkdodk@cH,lxm;qJumvtwGuf oufqdkifap&rnf?
(2) c&pf,mefbmom0ifrsm;twGufjzpfv#if c&pf,mefomoemh0efudk xrf;aqmif&ef t"d
utm;jzifh rdrdudk,fudk qufuyfxm;jyD;onhfyk*~dKvf[k oufqdkif&m c&pf,meftoif;
awmf=uD;rsm; (Churches) u todtrSwfjyKI oduQmay;xm;jcif;cH&aom odk@r [kwf
wm0efay;xm;jcif;cH&aom yk*~dKvfudkjzpfap/ rdrdwdk@udk;uG,f&mbmomt& *dk%f; csKyf.
tkyfcsKyfjcif;udk rdrdqENtavsmuf vufcHI bmoma&;pnf;rsOf;jzifh odk@r[kwf
t"dXmefjyKcsufjzifh pnf;&Hk;xm;aom yk*~dKvf odk@r[kwf tzGJ@tpnf;wGifyg0ifaom yk*~Kdvf
udkjzpfap qdkonf?
(3) [dENLbmom0ifrsm;twGuf jzpfv#if pH,mpD/ r[ef@ odk@r[kwf [dENLbkef;awmf=uD;udk qdk
onf?
(n) qENcH,lyGJa'o qdkonfrSm jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJusif;ya&;twGuf qENrJay;&ef aumfr &Sifu
owfrSwfay;aom &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkudk qdkonf?
(É) rJpm&if; qdkonfrSm jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJusif;ya&;twGuf owfrSwfxm;aom qENcH,l yGJ
a'orsm;wGif&Sdonfh qENrJay;cGifh&Sdolrsm;. pm&if;udk qdkonf?
(X) rJ&HktzGJ@ qdkonfrSm rJ&Hkwpf&HkY qENrJay;jcif;udk pkaygi;f wm0ef,laqmif&Gufa&;twGuf
oufqdkif&m aumfr&SiftzGJ@cJu G cef@tyfxm;aomtzGJ@udk qdkonf?
(È) rJ&HkrSL;qdkonfrSm oufqdkif&maumfr&SiftzGJ@cGJu cef@tyfxm;aom rJ&HktzGJ@. acgif;aqmif
udkqdkonf?
(Ê) y,frJ qdkonfrSm -
(1) owfrSwfxm;onfh trSwftom;rygaom qENrJvufrSwf odk@r[kwf =uKdwifqENrJ
vufrSwf/
(2) qENrJvufrSwf odk@r[kwf =uKdwifqENrJvufrSwf twkjzpfa=umif; rJ&HktzGJ@u pdppfqHk;
jzwfonfh qENrJvufrSwf odk@r[kwf =uKdwifqENrJvufrSwf/
(3) wpfenf;enf;jzifh zsufqD;I rJyHk;xJxnhfxm;onfhqENrJvufrSwf?

tcef; (2)
jynfvHk;uGswfqENcH,lyJu
G sif;yjcif;
3? (u) jynfaxmifpkorRwjrefrmedkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'rl=urf;udk twnfjyKedkifa&;twGuf
jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;y&rnf?
(c) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk aumfr&Sifu owfrSwfonfhumvtwGif; tjyD;usif;y&rnf?
4? (u) aumfr&Sifonf jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJusif;yrnfh ae@&ufudk tenf;qHk; 21 &uf =uKdwif
a=unm&rnf?

60
(c) jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cJGESifh &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;onf jynf
vHk;uGswf qENcH,lyGJusif;ya&;twGuf rdrdwdk@. qENcH,lyGJa'otvdkuf qENrJay;cGifh&Sdolrsm; .
pm&if;udk tenf;qHk; ckESpf&uf =uKdwifa=unm&rnf?

tcef; (3)
aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;zGJ@pnf;jcif;
5? (u) edkifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGH@jzKd;a&;aumifpDonf jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJ usif;yedkif
a&;twGuf jynfvHk;uGswfqENcH,lyJG usif;ya&;aumfr&Sifwpf&yfudk oihfavsmfaom edkifiHom;
rsm;yg0ifapvsuf vdktyfaomta&twGufjzifh zGJ@pnf;&rnf?
(c) yk'frcGJ (u) t& zGJ@pnf;xm;aom aumfr&Sifonf atmufygaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;udk zGJ@pnf;&
rnf odk@r[kwf zGJ@pnf;apedkifonf -
(1) jynfe,f odk@r[kwf wdkif;wpfckv#if tzGJ@0if 15 OD; yg0ifaom jynfe,f odk@r[kwf
wdkif;aumfr&SiftzGJ@cJw
G pfck/
(2) c&kdifwpfckv#if tzGJ@0if 15 OD; yg0ifaom c&kdifaumfr&Sif tzGJ@cJw G pfck/
(3) jrKd@e,fwpfcv k #if tzGJ@0if 15 OD; yg0ifaom jrKd@e,faumfr&Sif tzGJ@cJw
G pfck/
(4) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkwpfckv#if tzGJ@0if ig;OD;rS 20 OD;txd yg0ifaom &yf
uGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJwpfck?

tcef; (4)
jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;
6? aumfr&Sif. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf -
(u) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk usif;yjcif;/
(c) aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;udk zGJ@pnf;jcif;/ vrf;n$efjcif;ESifh =uD;=uyfuGyfuJjcif;
(*) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;twGuf qENcH,lyJaG 'orsm;udk owfrSwfa=unmjcif;/
(C) jynfvHk;uGswf qENcH,lyGJusif;y&ef tcsdefumv owfrSwfay;jcif;/
(i) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;ESifh pyfvsOf;aom pm&if;Z,m;jyKpka&;twGuf vrf;n$ef
jcif;ESifh=uD;=uyfjcif;/
(p) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;ya&;twGuf aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;u toHk;jyKrnfh
yHkpHrsm;/ wHqdyfrsm;/ qENrJvufrSwfESifh =uKdwifqENrJvufrSwfrsm;udk owfrSwfay;jcif;/
(q) qENrJvufrSwfESifh =uKdwifqENrJvufrSwfrsm;udk c&kdifaumfr&SiftzJG@cGJtoD;oD;odk@ xkwfay; jcif;/
(Z) edkifiHjcm;&Sd qENrJay;cGifh&Sdolrsm; qENrJay;edkifa&;twGuf =uKdwifqENrJvufrSwfrsm;udk edkifiH
jcm;a&;0ef=uD;XmerSwpfqifh oufqdkif&moH&Hk;t=uD;trSL; odk@r[kwf aumifppf0ef&Hk; t=uD;
trSL;xHodk@ ay;ydk@jcif;/
(ps) jynfvHk;uGswfqENcH,yl GJusif;yjyD;pD;onfhtcg pm&if;csKyfI qENrJay;cGifh&SdolOD;a&/ qENrJay;ol
OD;a&/ axmufcHqENrJay;olOD;a&ESifh ,if;wdk@.ESKdif;,SOfcsufudk &mESKef;jzifh a=ujimjcif;/ edkifiH
awmfat;csrf;om,ma&;ESifh zGH@jzKd;a&;aumfpDodk@ tpD&ifcHpmwifjyjcif;/
(n) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJESifh pyfvsOf;onfh tjcm;vdktyfaomudpPrsm;udk aqmif&Gufjcif;?

7? jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;rSmatmufygtwdkif;jzpf onf


-

61
(u) aumfr&Sif. n$ef=um;csufESifhtnD c&kdifaumfr&SiftzGJ@cJGrsm;ESifh jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJrsm; udk
zGJ@pnfjcif;/
(c) c&dkif/ jrKd@e,fESifh &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. vkyfief;aqmif&Guf
csufrsm;udk =uD;=uyfuGufuJjcif;ESifh aygif;pyfnSdESKdif;jcif;/
(*) jynfe,fodk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;udk aumfr&Sifodk@
tpD&ifcHjcif;/
(C) jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cJrG sm;u jrKd@e,ftvdkufay;ydk@aom qENrJay;cGif&Sdolrsm;pm&if;udk aumf
r&Sifodk@=uKdwifay;ydk@jcif;/
(i) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJusif;yjyD;pD;onfhtcg jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cJrG sm;u ay;ydk@aom qENrJ
ta&twGufudk pkaygif;jyD; qENrJay;cGifh&Sdolpm&if;/ qENrJay;olpm&if;/ axmufcHrJ/ uef@
uGufrJESifh y,frJrsm;udk cGJjcm;I owfrSwfcsufrsm;ESifhtnD pm&if;jyKpkjyD; aumfr&Sifodk@ ay;ydk@
jcif;?

8? c&kdifaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf –


(u) jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cJrG sm;twGuf vdktyfaomqENrJvufrSwfESifh =uKdwifqENrJvufrSwf rsm;udk
aumfr&SifrS awmif;cHjcif;ESifh jrdK@e,faumfr&SiftzGJ@cJrG sm;odk@ vHkavmufpGm cGJa0ay; jcif;/
(c) jrKD@e,faumfr&SiftzGJ@cJEG Sifh &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. vkyfief;
aqmif&Gufcsufrsm;udk =uD;=uyfuGufuJjcif;ESifh aygif;pyfnSdESKdif;jcif;/
(*) aumfr&SifESifh jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. n$ef=um;csufrsm;ESifhtnD
aqmif&Gufjcif;?

9? jrKd@e,faumfr&SiftzGJ@cJrG sm;. wm0efESifh vkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf –


(u) aumfr&Sif. nGef=um;csufrsm;ESihftnD &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cJG
rsm;udk zGJ@pnf;jcif;/
(c) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif;usif;yaom jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJudk =uD;=uyf
uGyfuJjcif;/
(*) jynfvHk;uGswfqENcH,lyGJESifh pyfvsOf;onfh oufqdkif&mqENcH,lyGJa'orsm;tvdkuf rJpm&if; rsm;udk
xkwfjyefa=unmjcif;/ jznhfpGufjcif;/ jyifqifjcif;ESifh twnfjyKjcif;/ twnfjyKjyD;aom
qENrJay;cGifh&Sdolpm&if;udk oufqdkif&mjynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cJu G dk =uKdwif
ay;yk@d jcif;/
(C) jrK@de,ftwGif;&Sd qENcH,lyGJa'orsm;twGuf vdktyfaomqENrJvufrSwfESifh =uKdwifqENrJ
vufrSwfrsm;udk c&kdifaumfr&SifzGJ@cJrG S awmifcHjcif;ESifh qENcH,lyJaG 'otvdkuf &yfuGuf odk@r [kwf
aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;ESifh yk'fr 12/ yk'frcJG (C)/ yk'frcGJi,f (2)/ (3)/ (4)/ (5)ESifh (6)
wdk@yg tzJG@cJrG sm;odk@ vHkavmufpGmcGJa0ay;jcif;/
(i) jrKd@e,fwGif;&Sd qENcH,lyGJa'orsm;Y qENrJay;&rnfhae@&ufrsm;udk a=unmjcif;/
(p) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cJrG sm;uay;ydk@aom qENrJta&twGufudk pk
aygif;jyD;qENrJay;olpm&if;/ axmufcHrJ/ uef@uGufrJESifh y,frJrsm;udk cGJjcm;I pm&if;jyKpkjyD;
jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ tpD&ifcHjcif;ESifh rwWLudk aumfr&SifESifh oufqdkif&m
c&dkif aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ ay;ydk@jcif;/

62
(q) +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;udk c&dkifaumfr&SiftzGJ@cGJodk@ tpD&ifcHjcif; ESifh
rdwWLudk aumfr&SifESifh oufqdkif&m jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ ay;ydk@jcif;/
(Z ) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJESifhpyfvsOf;I tjcm;vdktyfaomudpPrsm;udk aqmif&Gufjcif;?

10? &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJrsm;. wm0efESifhvkyfydkifcGifhrsm;rSm atmufygt


wdkif;jzpfonf-
(u) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif; usif;yaom jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJudk wm0ef,l
aqmif&Gufjcif;/
(c ) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJtwGufrJpm&if;udkjyKpk+yD; oufqdkif&m+rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJodk@ twnf
jyK&ef wifjyjcif;ESifhtwnfjyK+yD;aom rJpm&if;udk &ufuGuf odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif;
xkwfjyefa=unmjcif;/
(* ) +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. twnfjyKcsufjzifh &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk qENcH,lyGJa'o&Sd
rJ&Hke,fajrESifh wnfae&mrsm;udk owfrSwfa=unmjcif;ESifh rJ&HktzGJ@0ifrsm;ESifh rJ&HkrSL;rsm;udk
cef@xm;jcif;/
jcGif;csuf? ? qENcH,lyGJusif;yaom ae@&ufwGif ta=umif;wpfpHkwpf&ma=umifh cef@xm;aom
rJ&HkrSL;ESifh rJ&HktzGJ@0ifwpfOD;onf ay;tyfaomwm0efudk aqmif&Gufjcif;rjyKEdkifv#if
&yf&Gmu =unfndKav;pm;jcif;cH&onfh oifhavsmfaom EdkifiHom;wpfOD;OD;udk tpm;
xdk;wm0efay;tyfEdkifonf? ,if;odk@ wm0efay;tyfjcif;udk +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ
odk@tpD&ifcH&rnf?
(C) +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJrS &&Sdaom qENrJvufrSwEf Sifh }udKwifqENrJvufrSwfrsm;udk rJ&HktzGJ@rsm;
odk@vHkavmufpGm cGJa0ay;jcif;/
(i ) rJyHk;rsm;udk owfrSwfcsufrsm;ESifhtnD jyKvkyfjcif;/
(p ) rJ&HktoD;oD;&Sd rJyHk;rsm;udk ,if;rJ&HkYyifzGifh+yD; qENrJrsm;a&wGuf&mwGif }uD;=uyfuGyfuJjcif;/
(q) qENrJay;olpm&if;/ axmufcHrJ/ uef@uGufrJ/ y,frJ/ vufcH&&Sdonfh qENrJvufrSwfESifh }udKwif
qENrJvufrSwf/ vufusefqENrJvufrSwfESifh }udKwifqENrJvufrSwfrsm;udk cGJjcm;I owfrSwf
csufrsm;ESifhtnD pm&if;jyKpk+yD; +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJodk@ ay;ydk@jcif;/
(Z ) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJ. vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;udk +rdK@e,faumf
r&SiftzGJ@cGJodk@ tpD&ifcHjcif;/
(ps ) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJESifhpyfvsOf;I tjcm;vdktyfaomudpPrsm;udk aqmif&Gufjcif;/

tcef; (5)
rJpm&if;rsm;jyKpkjcif;

11? (u) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;yonfhae@&ufwGif touf 18ESpf jynfh+yD;jzpfonfh EdkifiHom;/ {nfh


EdkifiHom;/ EdkifiHom;jyKcGifh&olESifh ,m,DoufaocHvufrSwf udkifaqmifxm;olwdkif;onf
jynfvHk;u|wfqEN cH,lyGJwGif qENrJay;cGifh&Sdonf? ,if;qENrJay;cGifh&Sdolwdkif;udk rJpm&if;wGif
xnfhoGif;&rnf?
(c ) yk'frcGJ (u)yg jyXmef;csufrsm;ESifhnDnGwfaom atmufygyk*~dKvfrsm;. trnfrsm;udk rJpm&if;wGif
xnfhoGif;EdkifcGifh&Sdonf-
(1) jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH. oHwrefrsm;/ oHtzGJ@0ifrsm;/ aumifppftzGJ@0ifrsm;ESifh ,if;wdk@ESifh
twl aexdkifaom rdom;pk0ifrsm;/

63
(2) wyfwGif;aexdkifaomfvnf; jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;yonfh ae@&ufwGif qENcH,lyGJa'o
.jyifyodk@ wm0efjzifha&muf&Sdaeaom wyfrawmf =unf;/ a&/ av wyfzGJ@0ifrsm;/ ,if;wdk@ESifh
vdkyfygaexdkifaom rdom;pk0ifrsm;/
(3) jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH. jyifyY tvkyf0wW&m;aqmif&Guf&ef tpdk;&ucef@tyfxm;jcif;cH&
olrsm;ESifh ,if;wdk@ESifhtwl aexdkifaomrdom;pk0ifrsm;/
(4) EdkifiHjcm;odk@a&muf&Sdaeaom tpdk;&ynmawmfoifrsm;ESifh ,if;wdk@ESifhtwl aexdkifaom
rdom;pk0ifrsm;/
(5) tpdk;&. cGifhjyKcsufjzifh EdkifiHjcm;wGif a&muf&Sdaeaom tjcm;yk*~dKvfrsm;/
(6) wuUodkvf/ 'D*&Daumvdyf/ aumvdyf/ odyH̀ESifhausmif;toD;oD;wGif ynmoif=um;aeaom
ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;/
&Sif;vif;csuf? ? wuUodkvf/ 'D*&Daumvdyf/ ody`HESifhausmif;qdkonfrSm ausmif;ol/
ausmif;om;rsm; ynmoif=um;&eftpdk;&uzGifhvSpfxm;aom odk@r[kwf
todtrSwfjyK xm;aom wuUodkvf/ 'D*&Daumvdyf/ aumvdyf/ ody`HESifh
ausmif;rsm;udkqdkonf? ,if;pum;&yfwGif toufarG;0rf;ausmif;qdkif
&mausmif;rsm;/ vlr_a&;ausmif;rsm;ESifh a*[mrsm;onfvnf;aumif;/
wyfrawmfu zGifhvSpfaom wuUodkvfrsm;ESifh ausmif;rsm;onfvnf;
aumif; yg0ifonf?
wuUodkvf/ 'D*&Daumvdyf/ aumvdyf/ ody`HESifh ausmif;rsm;wGif
ynmoif=um;aeaom ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;teuf oufqdkif
&m wuUodkvf/ 'D*&Daumvdyf/ aumvdyf/ ody`HESifhausmif;zGifhvSpfxm;
onfh a'o&SdrJpm&if;wGif yg&Sdaom ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;rSty
tjcm;a'orS vma&mufynmoif=um;aeaom ausmif;ol/ ausmif;
om;rsm;onf TOya'yg jyXmef;csufrsm;ESifhtnD qENrJay;cGifh&Sdonf?
(7) aq;&HkwGifwufa&mufukoaeolrsm;ESifh wm0efusaeaom0efxrf;rsm;/
(8) tpdk;&Xme/ tzGJ@tpnf;wpfckck. wm0efay;csut f & rdrdwdk@.tajcpdkufpcef;rScGJcGmI tjcm;
a'o&Sdvkyfief;cGifY a&muf&Sdaeolrsm;/
(9) &Jpcef;ESifh tusOf;axmifrsm;&Sd tcsKyfom;rsm;/
(* ) rJpm&if;jyKpk&mwGif t+rJwrf;aexdkifonfh qENcH,lyGJa'owpfckodk@ wpfOD;csif;jzpfap/ tzGJ@vdkuf
jzpfap/ jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;yonfh ae@&ufausmfvGefonfhtxd ,m,Dvma&muf
tvkyfvkyf udkifolrsm;udk a&muf&Sdaeaom qENcH,lyGJa'o. rJpm&if;wGif xnfhoGif;Edkifonf?
xdkyk*~dKvfrsm;. trnfpm&if;udk rlvaexdkif&m qENcH,lyGJa'o&Sd rJpm&if;rSy,fzsuf&ef
oufqdkif&m +rdK@e,faumfr&Sif tzGJ@cGJodk@ ta=umif;=um;&rnf?
(C) atmufygyk*~dKvfrsm;udk rJpm&if;wGif xnfhoGif;jcif;rjyK&ef/
(1) omoemh0efxrf;rsm;/
(2) pdwfayghoGyfaeonf[k oufqdkif&mOya'u jyXmef;xm;onfhtwdkif;owfrSwfjcif;cH&olrsm;/
(3) jypfr_wpfckcka=umifh w&m;&Hk;.trdef@/ pD&ifcsuft& axmif'%fuscHae&olrsm;/
(4) jynfyodk@ w&m;r0ifa&muf&Sdaeolrsm;/
(5) EdkifiHjcm;om;rsm;/
12? (u) rJpm&if;udk &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;u rdrdwdk@&yfuGuf odk@r[kwf
aus;&Gmtkyfpktvdkuf jyKpk&rnf?

64
(c ) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf rdrdwdk@. &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gm
tkyfpktwGif;aexdkifaom yk'fr 11/ yk'frcGJ (u)t& qENrJay;cGifh&Sdolwdkif;. trnfudk rJpm&if;
wGifxnfhoGif;&rnf?
(* ) yk'frcGJ (u)t& rJpm&if;jyKpkonfhtcg yk'fr 11/ yk'frcGJ (c)wGif azmfjyxm;aom yk*~dKvfrsm;.
trnfudk ,if;wdk@aexdkifaom &yfuGuf odk@r[kwf aus;&GmtkyfpkrJpm&if;Y wnfhoGif;jcif;rjyK&/
tu,fI ,if;rJpm&if;wGifyg&Sdaev#if xdkol.trnfudk rJpm&if;rS xkwfy,f&rnf?
(C) yk'fr 11/ yk'frcGJ (c)wGif tusHK;0ifolrsm;twGuf rJpm&if;jyKpk&mwGif aumfr&Sifu n$ef=um;
onfhtwdkif; oifhavsmfaomtzGJ@0ifta&twGufjzifh zGJ@pnf;onfh atmufygtzGJ@rsm;u jyKpk
&rnf-
(1) EdkifiHjcm;wGifa&muf&Sdaeaom qENrJay;cGifh&Sdolrsm;ESifh ,if;wdk@ESifhtwlaexdkifaom rdom;pk
0ifrsm;twGuf oufwdkif&m oH&Hk;t}uD;trSL;ESifhtzGJ@ odk@r[kwf aumifppf0ef&Hk;t}uD;trSL;
ESifhtzGJ@/
(2) wyfwGif;wGifaexdkifaomfvnf; jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;yonfh ae@&ufwGif qENcH,lyGJ
a'o.jyifyodk@ wm0efjzifha&muf&Sdaeaom wyfrawmf =unf;/ a&/ avwyfz@JG 0ifrsm;/
,if;wdk@ESifhvdkufygaexdkifaom rdom;pk0ifrsm;twGuf oufqdkif&m wyfrSL;ESifhtzGJ@/
(3) wuUodkvf/ 'D*&Daumvdyf/ aumvdyf/ ody`HESifhausmif;toD;oD;wGif ynmoif=um;vsuf&Sd=u
aom ausmif;ol/ ausmif;om;rsm;twGuf wuUodkvfjzpfv#if/ wuUodkvfygarmuQcsKyfESifh
tzGJ@/ 'D*&DaumvdyfESifh aumvdyfjzpfv#if ausmif;tkyf}uD;ESifhtzGJ@/ ody`HESifhausmif;jzpfv#if
ausmif;tkyf}uD;ESifhtzGJ@/ vlr_a&;ausmif;jzpfv#if ,if;ausmif;. t}uD;trSL;ESifhtzGJ@/
a*[mjzpfv#if a*[mrSL;ESifhtzGJ@/
(4) aq;&HkwGif wufa&mufukoaeolrsm;ESifh wm0efusaom 0efxrf;rsm;twGuf aq;&Hktkyf
}uD;ESifhtzGJ@/
(5) tpdk;&Xme/ tzGJ@tpnf;wpfckck. wm0efay;csut f & rdrdwdk@. tajcpdkufpcef;rS cGJcGmI
tjcm;a'o&Sd vkyfief;cGiYf a&muf&Sdolrsm;twGuf ,if;vkifief;cGif t}uD;trSL;ESifhtzGJ@/
(6) &Jpcef;&Sd tcsKyfom;rsm;twGuf oufqdkif&m &Jpcef;rSL;ESifhtzGJ@/ tusOf;axmif&SdtcsKyfom;
rsm;twGuf oufqdkif&m axmifydkifESifhtzGJ@/
(i ) yk'fr 1/ yk'frcGJ (u)t& qENrJay;cGifh&Sdonfh wyfrawmf =unf;/ a&/ avwyfzGJ@0ifrsm;ESifh ,if;wdk@
.rdom;pk0ifrsm;twGuf rJpm&if;jyKpk&mwGif &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@
cGJrsm;onf atmufygtwdkif; aqmif&Guf&rnf-
(1) rdrdwdk@ESifh oufqdkifaom &ufuGuf odk@r[kwf aus;&GmtkyfpktwGif; tajcpdkufvsuf&Sdonfh
wyf&if;/ wyfzGJ@/ wyfXmecsKyfrsm;Y aexdkif=uaom wyfrawmf =unf;/ a&/ av wyfz@JG
0ifrsm;ESifh ,if;wdk@ rdom;pk0ifrsm;. trnfrsm;udk oufqdkif&m wyfrSL;.tultnDjzifh
rJpm&if;wGif xnfhoGif;jcif;/
(2) oufqdkif&m wyfwGif;YraebJ wyf.jyifyY aexdkif=uaom wyfrawmf =unf;/ a&/ av
wyfzGJ@0ifrsm;/ ,if;wdk@ESifhtwlaexdkif=uonfh rdom;pk0ifrsm;. trnfrsm;udk ,if;wdk@ ae
xdkif&m qENcH,lyGJa'o. rJpm&if;Y xnfhoGif;jcif;/
13? (u) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf rJpm&if;udk ppfaq;jcif;/ a=unmjcif;/
jyifqifjcif;ESifh jznfhpGufjcif;wdk@udk jyKvkyf&rnf? odk@&mwGif rJpm&if; jyifqifjcif;/ jznfhpGufjcif;wdk@
ESifhpyfvsOf;I oufqdkif&m+rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. twnfjyKcsufudk &,l&rnf?
(c ) yk'fr 12/ yk'frcGJ (C)t& zGJ@pnf;xm;onfh tzGJ@rsm;onf rJpm&if;ppfaq;jcif;/ a=unmjcif;/
jyifqifjcif;/ jznfhpGufjcif;ESifh twnfjyKjcif;wdk@udk &ufuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&Sif

65
tzGJ@cGJrsm;uJhodk@ aqmif&Guf&rnf? rJpm&if;ESifh pyfvsOf;I tjiif;yGm;v#if yk'fr 12/ yk'frcGJ (C)/
yk'frcGJi,f (1)ESifh (2) wdk@t& zGJ@pnf;xm;aom tzGJ@twGuf aumfr&SifxHrSvnf;aumif;/ tjcm;
tzGJ@rsm;twGuf ,if;wdk@ESifh oufqdkifaom +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJxHrSvnf;aumif; twnfjyK
csufudk &,l&rnf? aumfr&SifESifh +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJrsm;. qHk;jzwfcsufonf t+yD;tjywf
jzpfap&rnf?

tcef; (6)
qENrJay;jcif;

14? (u) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJtwGuf jyKpkaomrJpm&if;Y yg0ifolwdkif;onf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ


wGifqENrJay;cGifh&Sdonf?
(c ) qENrJay;cGifh&Sdol wpfOD;onf rdrd. trnfpm&if;yg0ifonfh qENcH,lyGJa'otwGif;&Sd rJ&HkYom
qENrJay;&rnf?
15? jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;yrnfh rJ&Hkwdkif;wGif qENrJay;olrsm; vG,fulpGm qENrJay;Edkifa&;twGuf
trsm;jrifomonfhae&mwGif owfrSwfxm;aom rJyHk;udk xm;&Sd&rnf?
16? qENrJay;cGifh&Sdol wpfOD;onf jynfvHk;u|wfjqENcH,lyGJwGif wpf}udrfom qENrJay;cGifh&Sdonf?
17? qENrJay;cGifh&SdolwpfOD;onf rJ&HkrSL;xHrSaomfvnf;aumif;/ rJ&HkrSl;u wm0efv$Jtyfxm;olxHrSaomfvnf;
aumif;/ qENrJvufrSwfudk&,lI rJ&HktwGif;&Sd owfrSwfxm;aomae&mwGif v#dK0SufqENjyK+yD;aemuf rJyHk;
twGif;odk@ xnfh&rnf?
18? EdkifiHjcm;wGif a&muf&Sdaeaom qENrJay;cGifh&Sdolrsm;ESifh jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;yonfh ae@&ufwGif
rdrdaexdkifaom qENcH,lyGJa'o. jyifyodk@ c&D;oGm;&ef&Sdaom qENrJay;cGifh&Sdolrsm;onf owfrSwfcsuf
rsm;ESifhtnD }udKwifqENrJvufrSwfjzifh qENrJay;Edkifonf?
19? yk'fr 11 / yk'frcGJ (c) wGif azmfjyxm;aom yk*~dKvfrsm;twGuf qENrJay;&ef enf;vrf;rsm;rSm TOya'
t& jyXmef;onfh enf;Oya'rsm;wGif owfrSwfxm;onfhtwdkif; jzpfap&rnf?

tcef; (7)
qENrJay;jcif;udk a&$@qdkif;jcif;ESifh zsufodrf;jcif;

20? (u) obm0ab;tEW&m,fa=umifhjzpfap/ vHk+cHKa&;ysufjym;onfh tajctaea=umifhjzpfap/ tjcm;


ab;tEW&m,fwpfckcka=umifhjzpfap/ vGwfvyfIw&m;r#waom qENcH,lyGJudk wnf+idrfpGm usifyEdkifjcif;
r&Sdv#if oufqdkif&m +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf qENcH,lyGJa'owpfckvHk;ESifh oufqdkifaom rJ&Hktm;vHk;
udkjzpfap/ rJ&HktcsdK@udkjzpfap/ rJ&Hkwpf&Hkudkjzpfap/ yk'fr 6/ yk'frcGJ (C) t& owfrSwfxm;aomumv
twGif; qENrJay;Edkifa&;twGuf oifhavsmfonfhae@&ufodk@ wpf}udrfa&$@qdkif;Edkifonf? xdk@jyif rJ&Hkrsm;udk
vnf; rdrdoifhavsmfonf[k xifjrifae&modk@ csufcsif;a&$@ajymif;Edkifonf?
(u) ,if;odk@a&$@qdkif;jcif;ESifh a&$@ajymif;jcif;udk c&dkifaumfr&SiftzGJ@cGJodk@ wifjy+yD; rdwWLudk aumfr&SifESifh
ouf qdkif&mjynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ wifjy&rnf?
(c ) rJ&Hkwpf&HkwGif qENrJay;&ef owfrSwfxm;aomae@&ufY qENrJay;cGifh&Sdolrsm;u yk'frcGJ (u)yg
ta=umif; wpfpHkwpf&ma=umifh qENrJay;jcif;rðyvkyfEdkifv#if rJ&HktzGJ@onf qENrJay;jcif;udk
a&$@qdkif;a=umif; a=unm&rnf? qENrJay;aepOf a&$@qdkif;&v#if rJ&HktzGJ@onf qENrJay;cGifh&Sdol
ig;OD;. a&S›arSmufwGif rJyHk;rsm;udk vHkòcHpGmydwfxm;+yD; ,if;jzpfpOfudk oufqdkif&m &yfuGuf

66
odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ csufcsif;wifjy&rnf? ,if;aumfr&SiftzGJ@cGJonf
rdrd. axmufcHcsufESifhtwl òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJodk@ tpD&ifcH&rnf?
(* ) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJonf a&$@qdkif;vdkufa=umif; a=unmcJhonfh
rJ&HkwGif qENrJay;&ef usefaeonfh qENrJay;cGifh&Sdolrsm; qENrJay;&ef ae@&ufESifhae&mudk yk'fr 6/
yk'frcGJ (C)t& owfrSwfxm;aom umvtwGif;rS &ufwpf&ufowfrSwfIa=unmay;&rnf?
(C) a&G@qdkif;vdkufonfhae@&ufwGif qENrJay;&mY rJyHk;topfudk toHk;ðy&rnf?
(C) a&$@qdkif;vdkufonfhae@&ufwGif qENrJay;&mY rJyHk;topfudk toHk;ðy&rnf?

21? ? (u) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJtwGuf qENrJay;jcif;udk yk'fr 20 yg ta=umif;wpfckcka=umifh zsufodrf;


&eftajctaejzpfay:vmygu &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJonf ,if;.
qENcH,lyGJa'otwGif;&Sd rJ&HktcsdK@udkjzpfap/ rJ&Hktm;vHk;udkjzpfap/ zsufodrf;Edkifonf? ,if;odk@
tajctaejzpfay:vmygu &ufuGufodk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&Sif tzGJ@cGJonf rdrd.aqmif
&Gufcsufudk oufqdkif&mòrd@e,faumfr&Sif tzGJ@cGJodk@ csufcsif;wifjy&rnf?
(c ) yk'frcGJ (u) t& &yfuGufodk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJ. wifjycsufudk ðrd@e,faumfr
&SiftzGJ@cGJonf rdrd. oabmxm;rSwfcsufESifhtwll c&dkifaumfr&SiftzGJ@cGJodk@ tpD&ifcH+yD; rdwWLudk
aumfr&SifESifh oufqdkif&m jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ ay;ydk@&rnf?
(* ) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJtwGuf qENrJay;jcif;udk yk'fr 20 yg ta=umif;t&mwpfckcka=umifh zsuf
odrf;&eftajctaejzpfay:vmygu òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf rdrdðrd@e,ftwGif;&Sd qENcH,lyGJ
a'owpfckudkjzpfap/ owfrSwfxm;onfhqENc, H lyGJa'otm;vHk;. xuf0ufausmfudk zsufodrf;
&eftajctaejzpfay:vmygu òrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJonf rdrdaxmufcHcsufESifhtwl oufqdkif&m
c&dkifaumfr&SiftzGJ@cGJESifh jynfe,fodk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ csufcsif; tpD&ifcH&rnf?
(C) yk'frcGJ (*) t& ðrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. axmufcHwifjycsufudk jynfe,fodk@r[kwf wdkif;aumf
r&SiftzGJ@cGJu tqHk;tjzwfay;&rnf? ,if;tqHk;tjzwfonf t+yD;tjywfjzpfap&rnf? jynfe,f
odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJonf xdkodk@zsufodrf;&ef qHk;jzwfa=umif;udk aumfr&Sifodk@ tpD&if
cHI oufqdkif&m aumfr&SiftzGJ@ESifh ðrd@e,faumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ rdwWLay;ydk@&rnf?

tcef; (8)
qENrJa&wGufjcif;

22? ? (u) rJ&wkH iG f rJ&Hkydwf+yD;onfESifhwòydifeuf rJ&HktzGJ@onf-


(1) 10 OD;xufrenf;aom qENrJay;cGifh&Sdolwdk@. a&S›arSmufwGif rJyHk;rsm;udk ppfaq;+yD;aemuf
,if;rJyHk;rsm;udkzGifhI qENrJrsm;udk a&wGuf&rnf? ,if;odk@a&wGuf&mY axmufcHrJ/ uef@uGuf
rJ/ y,frJrsm;udk cGJjcm;a&wGuf&rnf?
(2) yk'fr 20/ yk'frcGJ (*)t& a&$@qdkif;owfrSwfaomae@&ufwGif usef&Sdaeao;aom qENrJay;cGifh
&Sdolrsm;xHrS qENrJqufvuf&,l&rnf? xdkqENrJ&,lonfh rJ&Hkydwf+yD;rSomv#if ,if;rJ&HkrS
qENrJrsm;udk yk'fr 20/ yk'frcGJ (c)t& vHkòcHpGmydwfxm;aom rJyHk;rsm;&Sd qENrJrsm;ESifhaygif;I
a&wGuf&rnf?
(3) yk'fr 20/ yk'frcGJ (*)t& a&$@qdkif;owfrSwfaom ae@&ufwGifvnf; qENrJay;jcif; rðyvkyfEdkif
v#ifOya'yk'fr 20/ yk'frcGJ (c)t& vHkòcHpGmydwfxm;aom rJyHk;rsm;&SdqENrJrsm; udkyg a&wGuf&
rnf?

67
(4) yk'frcGJi,f (1) ESifhtnD qENrJrsm;udk a&wGu+f yD;aomtcg rJpm&if;tygqENrJay;olpm &if;/
axmufcHrJ/ uef@uGufrJ/ y,frJ vufcH&&Sdonfh qENrJvufrSwfESifh vufusefqENrJ vufrSwf
wdk@.pm&if;rsm;udkoD;jcm;ðypk+yD; &yfuu
G fodk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&Sift
zGJ@cGJodk@ay;ydk@&rnf?

(c ) &ufuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpk aumfr&SiftzGJ@cGJonf yk'frcGJ (u)/ yk'frcGJi,f (4)t& ay;ydk@


onfhpm&if;rsm;udk rJ&Hktvdkufpkpnf;+yD; pm&if;csKyfjyKpkIvnf;aumif;/ vufcH&&Sdxm;aom
}udKwifqENrJ vuf rSwfrsm;udkvnf;aumif;/ tpD&ifcHpmESifhtwl oufqdkif&m
+rdK@e,faumfr&Sif tzGJ@cGJodk@ ay;ydk@&rnf?
(* ) +rdK@e,faumfr&Sit f zG@J co
JG nf –
(1) yk'frcGJ (c)t& oufqdkif&m &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJrsm;u ay;ydk@
onfhpm&if;rsm;udk &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpktvdkuf pkpnf;I jyKpkaom pm&if;/
(2) yk'fr 12/ yk'frcGJ (C)t& yk'frcGJi,f (2)/ (3)/ (4)/ (5) ESifh (6) wdk@t& zGJ@pnf;aom tzGJ@rsm;
uay;ydk@onfh}udKwifqENrJvufrSwfrsm;ESifh &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@
cGJrsm;u ay;ydk@onfh }udKwifqENrJvufrSwfrsm;udk a&wGuf+yD; &&Sdonfhpm&if;rsm;udkvnf;
aumif;/ yk'frcGJi,f (1) yg pm&if;rsm;udkvnf; pkaygif;jyKpkxm;aompm&if;wdk@ukd tpD&ifcHpm
ESifhtwl jynfe,fodk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ay;ydk@&rnf?
(C) jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJodk@ yk'frcGJ (*)t& +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJrsm;u ay;ydk@
aomrJpm&if;rsm;udk pkpnf;I aumfr&Sifodk@ ay;ydk@&rnf?
(i ) aumfr&Sifonf yk'fr 12/ yk'frcGJ (C)/ yk'frcGJi,f (1)t& zGJ@pnf;xm;aomtzGJ@rsm;uay;ydk@onfh
}udKwifqENrJvufrSwfrsm;udk axmufcHrJ/ uef@uGufrJ/ y,frJrsm;cGJjcm;I a&wGuf&rnf?

tcef; (9)
qENrJrsm;a=unmjcif;

23? ? aumfr&Sifonf jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;y+yD;pD;onfhtcg jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&Sif


tzGJ@rsm;uyk'fr 22/ yk'frcGJ (C)t& ay;ydk@wifjyaom qENrJpm&if;rsm;ESifh yk'fr 22/ yk'frcGJ(i)
t&aumfr&Sifa&wGuf&&Sdxm;aom[=udKwifqENrJvufrw S fpm&if;rsm;udk waygif;wnf;pm&if;csKyf
IqENrJay;cGifh&SdolOD;a&/ qENrJay;olOD;a&/ axmufcHrJay;olOD;a&/ ,if;wdk@.E_dif;,SOfcsufudk &mcdkif
E_ef;jzifha=unm&rnf?

tcef; (10)
wm;jrpfcsufESifhtjypf'%f

24? ? jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJESifhpyfvsOf;I rnffolr#atmufygwpfckckudk rjyKvkyf&-


(u) w}udrfxufydkI qENrJay;jcif;/
(c ) qENrJvufrSwf odk@r[kwf }udKwifqENrJvufrSwftwkudk vuf0,f xm;&Sdjcif;/
(* ) qENrJvufrSwf odk@r[kwf }udKwifqENrJvufrSwfrsm;udk zsufqD;jcif;/
(C) qENrJvufrSwfudk rJ&Hkjyifyodk@ ,laqmifoGm;jcif;/
(i ) rJyHk;udktcGifhtm%mr&SdbJ zGifhjcif;/ zsufq;D jcif; odk@r[kwf tjcm;wenf;enf;jzifh xdcdkufapjcif;
(p ) rJ&HkudkzsufqD;jcif;/

68
(q) aumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;u xkwfjyefxm;aompm&if;ta=umif;=um;pm odk@r[kwf
tjcm;pm&Gufpmwrf;rsmudk zwf&_Ir&ap&ef wrif}uH&G,fcsufjzifh jyKvkyfjcif;/ odk@r[kwf
zsufqD; jcif;/
(Z) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJudk ysufjym;ap&ef rJ&HktwGif;Yjzpfap/ rJ&Hky&0k%ftwGif;Yjzpfap/
trsm;jynf olwdk@ESifhoufqdkifaomae&mY jzpfap/ yk*~vdfuydkifae&mYjzpfap/ a[majymjcif;/
pm&Gufurf;vSrf;jcif;/ ydkpwmrsm;toHk;jyKjcif; odk@r[kwf qENrJay;jcif;udk wenf;enf;jzifh
aESmifh,Sufjcif;/

25? ? rnfolrqdk yk'fr 24 yg wm;jrpfcsufwpf&yf&yfudk azmufzsufa=umif;/ ,if;odk@azmufzsuf&ef


tm;xkwfa=umif;/ azmufzsuf&ef yl;aygif;}uHpnfI jypfr_ajrmufaomjyKvkyfr_wpfckckudk jyKvkyf
a=umif; odk@r[kwf azmufzsuf&mwGif tm;ay;ulnDa=umif; jypfr_xif&Sm;pD&ifjcif;cH&v#if xdkol
tm; oHk;ESpfxufrydk aomaxmif'%fjzpfap/ usyfwpfodef;xufrydkaom aiG'%fjzpfap/'%fESpf&yf
vH;k jzpfap/ csrw
S f&rnf?

tcef; (11)
b¾ma&;ESifh0efxrf;tultnD&,ljcif;

26? ? (u) aumfr&Sio f nf-


(1) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJusif;ya&;twGuf cef@rSef;ajcukefusp&dwfudk wGufcsuf+yD; EdkifiH
awmfat;csr;f om,ma&;ESihfzG@H+zdK;a&;aumifpDodk@ wifjyawmif;cH oHk;pGJ&rnf?
(2) yk'frcGJi,f (1) t&awmif;cH&&SdaomaiGteuf aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;odk@ oifhavsmfo
vdkcGJa0ay;&rnf?
(c ) aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf-
(1) yk'frcGJ (u)t& aumfr&SifxHrS cGJa0&&SdaomaiGudk aumfr&Sifu n$ef=um;onfhtwdkif;
oHk;pGJI pm&if;rsm;udk aumfr&Sifodk@ ay;ydk@&rnf?
(2) jynfvHk;u|wfqENcH,lyGJ usif;y+yD;pD;aomtcg aumfr&SiftzGJ@cGJrsm;onf rdrdwdk@.
aiGpm&if;&Sif;wef;rsm;udk aumfr&Sifodk@ay;ydk@&rnf?
27? ? aumfr&Sifonf aumfr&SifESifhaumfr&SiftzGJ@0ifrsm;twGuf vdktyfaom0efxrf;rsm;ESifhypPnf;
tultnDwdk@udk0efxrf;Xmersm;ESifh tzGJ@tpnf;rsm;rS !SdE_dif;&,lEdkifonf?

tcef; (12)
taxGaxG

28? ? aumfr&Sifonf yk'fr (23)t&/ qENrJ&Sdr_tajctaeudk a=unm+yD;aemuf EdkifiHawmfat;csrf;


om,ma&;ESifhzGH@+zdK;a&;aumifpDodk@ tpD&ifcHpmwifoGif;&rnf?
29? ? (u) aumfr&SifwGif wpfpHkwpf&maomta=umif;a=umifh tzGJ@0ifae&mvpfvyfcJhv#if EdkifiHawmf
at;csrf;om,ma&;ESifhzGH@+zdK;a&;aumifpDonf ,if;ae&mtwGuf tzGJ@0iftpm;xdk;cef@xm;
Edkifonf?
(c ) aumfr&SiftzGJ@cGJwpfckckwGif wpfpHkwpf&maomta=umif;a=umifh tzGJ@0ifae&mvpfvyfcJh v#if
atmufygaumfr&Sif odk@r[kwf aumfr&SiftzGJ@u tpm;xdk;cef@xm;Edkifonf-

69
(1) jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumfr&SiftzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu aumfr&Sif/
(2) c&dkifaumfr&SiftzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu oufqdkif&m jynfe,f odk@r[kwf wdkif;aumf
r&SiftzGJ@cGJ/
(3) +rdK@e,faumfr&SiftzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu oufqdkif&m jynfe,f odk@r[kwf wdkif;
aumfr&SiftzGJ@cGJ/
(4) &yfuGuf odk@r[kwf aus;&Gmtkyfpkaumfr&SiftzGJ@cGJ. tzGJ@0ifae&mjzpfygu oufqdkif&m +rdK@
e,faumfr&SiftzGJ@cGJ/
(* ) aumfr&Sif odk@r[kwf aumfr&SiftzGJ@cGJwGif tzGJ@0ifae&m vpfvyfjcif;a=umifh aumfr&Sif
odk@r[kwf aumfr&SiftzGJ@cGJ. vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;onf ysufjy,fjcif;r&Sdap&/
30? ? TOya'yg jyXmef;csufrsm;udk taumifxnfazmfaqmif&GufEdkifap&eftvdk@iSm EdkifiHawmfat;
csrf;om,ma&;ESifhzGH@+zdK;a&;aumifpDonf vdktyfaom Oya'rsm;udk jyXmef;Edkifonf?
31? ? aumfr&Sifonf TOya' odk@r[kwf Oya't& jyXmef;onfh enf;Oya'ygjyXmef;csufrsm;ESifh
rqef@usifapyJ vdktyfaomtrdef@a=umfjimpm/ trdef@ESifh n$ef=um;csufrsm;udkxkwfjyefEdkif onf?

70

You might also like