Jose Antonio Rojas Carrera

jarcius@gmail.com

D sententis fnlibus nuntita fnlia sclicet fnem indicant. [sclicet: ut videns est,ut manifestum est,ut omns scmus] In sententi subordint particula quae indicat fnem est ut1, cuius negti est n2. S in sententi subordint est compartvum, particula fnlis esse potest qu3. Modus verb subordint est subiunctvus (sve coniunctvus).

1. Mdus Rmam it ut amcam suam Lydiam vsat+ Mdus enim e proposit, e mt, e fne Rmam it, quando/quia/quod/quoniam amcam suam Lydiam vidre vult.
+. vs, vsere, vssse, vsus-a-um est re apud aliquem hc proposit: eum vidre posse. itaque, vsere aliquem est re apud illum ut eum vidre possmus et cum e esse. vsam, vsas, vsat, vsmus, vstis, vsant est praesens subiunctv.

2. Mdus vll fugit, n dominum Ilium rtissimum vdeat Etenim Mdus e proposit, e mt, e fne vll fugit, quando/quia/quod/quoniam vidre nn vult dominum Ilium rtissimum. 3. Mdus pecniam smit qu facilius in Graeciam re possit cum Lydi. =

Mdus pecniam smit ut facilius in Graeciam re possit cum Lydi.

hoc est:

Mdus enim e proposit, e mt, e fne pecniam smit, quando/quia/quod/quoniam e mod, cum mire facilitte [=facilius] in Graeciam re potest cum Lydi.

Nunc autem consder, quaes, nuntitum verb quod est vidre vide, vidre, vdisse, vsus/a/um Vsus/-a/-um est participium praeteritum vcis passvae. Exstat quoque participium futrum vcis actvae. Not bene m dxisse participium futrum Etenim, termintine mtt participi praeterit: vsus/-a/-um in -rus/-ra /-rum iam habmus participium actvum temporis futr: vsrus, vsra, vsrum Quem ad fnem vr, hoc est, qu proposit, qu mt, qu fne e participi futr ut possumus Latn? ut, inter alia, fnem indicre possmus quoque. S enim dcimus:

Mdus Rmam it amcam suam Lydiam vsrus

hoc enim dcimus : Mdus Rmam it hc proposit, quod/quia/quoniam/quando in mente habet amcam suam Lydiam vsere = Mdus Rmam it hc fne, cum in mente habeat amcam suam Lydiam vsere. Alia exempla: I. consdert verb cuius nuntitum hoc est: carpo, carpere, carpsisse, carptus-

a-um
hs simils sententis fnls compnmus:

Ilia in hortum it hc prposit: carpere ross

:

Ilia in hortum it ut ross carpat.

:

Ilia in hortum it ross carptra.

II. consdert verb cuius nuntitum hoc est: capio, capere, cpisse, captus-a-um hs simils sententis fnls compnmus:

Quntus Mrcusque in hortum eunt hc fne: nds avium capere.

:

Quntus Mrcusque in hortum eunt ut nds avium capiant.

:

Quntus Mrcusque in hortum eunt nds avium captr.

Exercitium: Consderts verbs qurum nuntita haec sunt:

verbero, verberre, verbervisse, verbertus-a-um vendo, vendere, vendidisse, venditus-a-um pet, petere, petvisse, pettus,-a, -um
simils sententis fnls compne:

Ilius Mrcum, puerum improbum, quaerit quia in mente habet eum verberre: ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________

Albnus nulum Lydiae ostendit hc proposit: vendere id ornmentum. ___________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Lpus vestgia ovis quaerit in silv hc fne: petere eam! ____________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Fnis vr Latn exprim potest alis mods, alis vis: I. Prnmine reltv et verb subiunctv:

Mdus Rmam it, qu amcam suam Lydiam vsat. = Mdus, qu amcam suam Lydiam vsat, Rmam it. hoc est: Mdus, ut amcam suam Lydiam vsat, Rmam it.

Aliud exemplum: Ilia in hortum venit quae ross carpat. = Ilia in hortum venit ut ross carpat. Exercitia: Scrbe similem sententiam fnlem prnomine reltv verbque subiunctv: Ilius servum Tusculum re iubet ut medicum arcessat. = ________________________________________________________ Mdus pecniam domin smit ut cum Lydia in Graeciam eat. = ________________________________________________________

Albnus ornmenta virs ostendit ut ea fmins sus emant. = __________________________________________________________ Ancillae in atrium veniunt ut videant puers = ____________________________________________________________

II.

Etiam hc mod, hc ratine, hc pact exprim potest fnis: Not bene:

Vdens, videntis est participium temporis praesentis vcis actvae. Si vero termintinem participi praesentis mtmus in: -ndus/-nda /-ndum tunc formam habmus cuius sum consderre possumus, viss hs paucs exempls: 1. Ilius: Mdus inquit- pecniam meam habet. is igitur verberandus est!

Is verberandus est = is verberr debet : is verberbitur ab aliqu( qudam vir) qu verberr debet Mdus? Ili
=

Mdus Ili verberandus est. Mdus e verberandus est. [cui verberandus est
Mdus? Ili verberandus est servus Mdus. cui verberandus? e verberandus est.]

2. Iulius: Aemilia ait- est fmina pulchra ac proba. ea igitur amanda est!
ea amanda est = ea amr debet : ea amabitur ab aliqu [ qudam virvidlicet, Ili] qu amr debet Aemilia? = Ili = Aemilia Ili amanda est. Aemilia e amanda est. [cui amanda est Aemilia? Ili

amanda est Aemilia. cu amanda est illa? e amanda est.] 3. Syra proba est ancilla quae Aemiliae et Iuli semper pret. Ea igitur ancilla amr debet ab Aemili Ilique. Ea enim ancilla amanda est [=ea amr debet]. [quibus amanda est Syra? Ili Aemiliaeque amanda est ancilla Syra. quibus? es amanda est.]
S enim dcimus:

Mdus Rmam it ad amcam suam Lydiam vsendam.

Tunc e quoque vi, e mod, fnem exprimimus:

Mdus Rmam it ut amcam suam Lydiam vsat.

Alia exempla:

- Ilia in hortum it ut rosas carpat.

:

[carpo, carpere...carpens...carpendum...]

Ilia in hortum it ad ross carpends - Albnus fmins virsque ornmenta ostendit ut ea vendat. vendere...vendens...vendendum...]
:

[vendo,

Albnus fmins virsque ornmenta ostendit ad ea vendenda

Exercitium:

Lydia Md vidr debet. : Lydia ab e vidbitur. = Lydia Md vid__________ est. cui vid_______ est? Lydia e vid_________ est.

Ilius Mdum quaerit ut verberet eum. = Ilius Mdum quaerit ad eum verbera__________.

Albnus clmat ut nulos vendat. = Albnus clmat ad nuls vende__________.

Mdus pecniam domin subripit ut cum Lydi Graeciam petat. = Mdus pecniam domin subripit ad Graeciam cum Lydi pete__________.

Quae Latn dcimus verbs ad + -ndum Mdus Rmam it ad amcam suam Lydiam vsendam.

dc possunt quoque hc pact: Mdus Rmam it caus vsendae amcae suae Lydiae, hoc est: Mdus Rmam it amcae suae Lydiae vsendae caus. vel: Mdus Rmam it amcae suae Lydiae vsendae grati.

III.

Hc denique mod fnis Latn exprim potest:

Ilius, quod fessus est, in cubiculum suum it hc proposit: dormre. Ilius, quia fessus est, in cubiculum suum it ut dormiat. : Ilius qu dormiat in cubiculum suum it. fessus enim est. : Ilius, quando fessus est, in cubiculum suum it dormtrus. : Ilius, cum fessus sit, in cubiculum suum it ad dormiendum. : Ilius, quod fessus est, in cubiculum suum it dormiend caus. : Ilius, quoniam fessus est, in cubiculum suum it dormiend grati.

Nunc dnique1, usurpt participi praeterit neutr, cas accustvo, -[quem modum supnum appellant]- fnem indicre possumus Latn, cum verba temporlia indicant mtum: Ilius, quia fessus est, in cubiculum suum it dormtum.

1. dnique: (in fne), tandem, aliquando, tandem aliquando, dmum

Exercitia: Dats sententis, exprim fnem similem in modum supr illustrtum: 1. Ilia in peristylum it hc proposit: cantre! N.B.: [canto, cantre, cantvisse, canttus-a-um] 2. Mdus pecniam Albn dat hc fne: emere nulum! N.B.: [emo, emere, misse, emptus-a-um] 3. Puer in hortum currunt hc mt: ldere! N.B.: [ldo, ldere, lsisse, lsus-a-um]