Inforamcija Bankarski Sistem 31-12-2012 Bos

BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE AGENCIJA ZA BANKARSTVO FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE
INFORMACIJA
O BANKARSKOM SISTEMU FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE 31. 12. 2012.
Sarajevo, mart/oujak 2013.
Agencija za bankarstvo Federacije BiH, kao regulatorna institucija koja obavlja superviziju (nadzor) banaka, sainila je Informaciju o bankarskom sistemu Federacije BiH (stanje 31. 12. 2012. godine po konanim nerevidiranim podacima) na osnovu izvjetaja banaka, te ostalih informacija i podataka koje su banke dostavile. Obuhvaeni su i rezultati i podaci do kojih se dolo kontrolama na licu mjesta (on site) i analizama u Agenciji (off site finansijske analize).
I II
UVOD NADZOR BANKARSKOG SISTEMA

1. AGENCIJA ZA BANKARSTVO 2. BANKARSKA SUPERVIZIJA 3. BORBA PROTIV PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA TERORIZMA
1 6
6 6 10
III
POSLOVNE PERFORMANSE BANAKA U FEDERACIJI BIH 1. STRUKTURA BANKARSKOG SEKTORA 1.1. Status, broj i poslovna mrea 1.2. Struktura vlasnitva 1.3. Kadrovi 2. FINANSIJSKI POKAZATELJI POSLOVANJA 2.1. Bilans stanja 2.1.1. Obaveze 2.1.2. Kapital snaga i adekvatnost 2.1.3. Aktiva i kvalitet aktive 2.2. Profitabilnost 2.3. Ponderisane nominalne i efektivne kamatne stope 2.4. Likvidnost 2.5. Devizni rizik ZAKLJUCI I PREPORUKE P R I L O Z I
12
12 13 16
18
23 28 33 43 48 53 61 63 65
IV
FBA I
UVOD
Poslovanje bankarskog sektora u 2012. godini i dalje je pod uticajem djelovanja finansijske i ekonomske krize, koja je zahvatila najvei dio ekonomija u Evropi i koja se nije odrazila samo na banke i finansijske sisteme, nego i na realnu ekonomiju, odnosno sveukupne ekonomske okvire velikog broja zemalja. Oporavak globalne ekonomije je ponovo u zastoju, a neizvjesnost u pogledu budueg razvoja dogaaja je sve izraenija. Bankarski sektor u F BiH u 2012. godini stagnira, bilansna suma ima blagi pad, kreditne aktivnosti su usporene, a nastavljen je i rast nekvalitetnih kredita, mada sa neto usporenijim trendom u odnosu na prethodne godine. Izvori finansiranja (depoziti i kreditne obaveze) takoe imaju trend pada, a naroito strani izvori finansiranja koje su kao finansijsku podrku banke dobijale od svojih grupacija. I pored svih negativnih uticaja, bankarski sektor je dalje ostao stabilan, adekvatno kapitaliziran, tednja stanovnitva je zadrala trend rasta, likvidnost je i dalje zadovoljavajua, a profitabilnost je poboljana. Na dan 31. 12. 2012. godine u Federaciji BiH bankarsku dozvolu imalo je 18 banaka, od ega je jedna banka pod privremenom upravom (Potanska banka BH d.d. Sarajevo). Broj banaka u odnosu na 31. 12. 2011. godine je manji za jednu banku, Hercegovaku banku d.d. Mostar, kojoj je oduzeta bankarska dozvola. U bankarskom sektoru F BiH sa 31. 12. 2012. godine bilo je ukupno zaposleno 7.130 radnika, to je manje za 239 zaposlenika ili 3,2 % u odnosu na kraj 2011. godine. Bilansna suma bankarskog sektora sa 31. 12. 2012. godine iznosila je 15 milijardi KM i manja je za 1,8% ili 272 miliona KM u odnosu na kraj 2011. godine. Krediti, kao najvea stavka aktive banaka, u 2012. godini zabiljeili su neznatan rast od 1,7% ili 178 miliona KM i na kraju godine iznosili su 10,67 milijardi KM ili 71,1% od bilansne sume banaka u F BiH. Krediti stanovitvu iznose 5,08 milijardi KM ili 47,6% od ukupnih kredita, a krediti privatnim preduzeima 5,14 milijardi KM ili 48,2% od ukupnih kredita. Ukupni nekvalitetni krediti iznose 1,4 milijarde KM sa ueem u odnosu na ukupne kredite od 13,2%. Uee nekvalitetnih kredita u odnosu na ukupne kredita poraslo je za 1,3 procentna poena u odnosu na kraj 2011. godine, kada su iznosili 11,9% od ukupnih kredita. Uee nekvalitetnih kredita odobrenih pravnim licima u odnosu na ukupne kredite pravnim licima iznosi 15,6% a uee nekvalitetnih krediti stanovnitvu u odnosu na ukupne kredite stanovnitvu iznosi 10,5%. Novana sredstava iznose 3,96 milijardi KM ili 26,4% od bilansne sume banaka u F BiH i manja su za 9,5% ili 415 miliona KM u odnosu na kraj 2011. godine. Ostvareni pad novanih sredstava prevashodno je rezultat smanjenja depozita i kreditnih obaveza, te manjim dijelom blagog poveanja kredita i poveanja ulaganja u vrijednosne papire (trezorske zapise i obveznice vlada). U strukturi izvora finansiranja banaka depoziti, iako su zabiljeili pad u 2012. godini u iznosu od 164 miliona KM ili 1,5% i dalje su najznaajniji izvor finansiranja banaka u F BiH, sa ueem od 73,1% u ukupnoj pasivi banaka. U istom periodu tedni depoziti, kao najznaajniji segment depozitnog i finansijskog potencijala banaka, zadrali su pozitivan trend rasta i na kraju 2012. godine, iznosili su 5,76 milijardi KM, to je za 7,4% ili 395 miliona KM vie nego na kraju 2011. godine. Kreditne obaveze banaka sa 31.12.2012. godine iznosile su 1,14 milijardi KM ili 7,6% od ukupnih izvora finansiranja i manje su odnosu na kraj 2011. godine za 178 miliona KM ili 13,5%. I u 2012. godini nastavljen je trend smanjenja zaduivanja banaka iz F BiH u Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
FBA
inostranstvu, posebno od matinih grupacija. Sredstva dobijena od grupacija (depoziti, uzeti krediti i subordinisani dug) iznose 1,4 milijarde KM i manja su za 387 miliona KM ili 22% u odnosu na kraj 2011. godine. Kapital je sa 31. 12. 2012. godine iznosio 2,22 milijarde KM, to je za 6,7% ili 139 miliona KM vie nego na kraju 2011. godine. Rast je ostvaren najvie po osnovu tekueg finansijskog rezultata - dobiti i dokapitalizacije i poveanja rezervi kod jedne banke. Regulatorni kapital iznosio je 2,19 milijardi KM i povean je za 3% ili 70 miliona KM u odnosu na kraj 2011. godine, uz manje promjene u njegovoj strukturi. Stopa adekvatnosti kapitala bankarskog sistema, kao jedan od najvanijih pokazatelja snage i adekvatnosti kapitala banaka, sa 31 12. 2012. godine iznosila je 17,4%, to je za 0,4 procentna poena vie nego na kraju 2011. godine, to je i dalje znatno vie od zakonskog minimuma (12%) i predstavlja zadovoljavajuu kapitaliziranost ukupnog sistema i jaku osnovu i temelj za ouvanje njegove sigurnosti i stabilnosti. Prema nerevidiranim podacima iz bilansa uspjeha za 2012. godinu, banke u Federaciji BiH ostvarile su pozitivan finansijski rezultat, dobit u iznosu od 112 miliona KM. Pozitivan finansijski rezultat ostvaren je kod 14 banaka u ukupnom iznosu od 128 miliona KM, dok su etiri banke iskazale gubitak u iznosu od 16,5 miliona KM. Rast i razvoj bankarskog sektora i struktura prema vlasnitvu: U sljedeoj tabeli daje se pregled promjena u broju i vlasnikoj strukturi banaka u posljednjih pet godina.
Tabela 1: Pregled promjena u broju i vlasnikoj strukturi banaka
Dravne banke 31.12.2007. Promjene u 2008.godini -spajanje/pripajanje - oduzete dozvole1 31.12.2008. U 2009. godini nije bilo promjena 31.12.2009. Promjene u 2010. godini -oduzete dozvole 31.12.2010. U 2011. godini nije bilo promjena 31.12.2011. Promjene u 2012. godini -oduzete dozvole 31.12.2012.
3
Privatne banke
19 -1
UKUPNO
22 -1 -1 20 20 -1 19 19 -1 18
-1 2 2 -1 1 1
18 18
18 18 -1 17
Bilans stanja Bankarski sektor u 2012. godini, kao i prehodne etiri godine, karakterie stagnacija, s neznatnim oscilacijama bilansne sume, nivo depozitnih sredstva je u blagom padu, a kreditni izvori, najveim dijelom kreditne linije finansirane od stranih kreditinih institucija, su u padu, kao rezultat razduivanja, odnosno plaanja dospjelih obaveza i prekida dotoka novih investicija iz inostranstva. U segmentu kreditiranja nastavljen je pozitivan trend blagog rasta iz 2010. i 2011. godine. Aktiva banaka ostvarila je neznatan pad od 1,8% ili 272 miliona KM i iznosila je 15 milijardi KM. Tokom posljednje etiri godine, pod uticajem ekonomske i finansijske krize, bilansna suma se kretala izmeu 14,99 milijardi KM i 15,26 milijardi KM, odnosno oscilirala je unutar +/-270 miliona KM.
Razvojna banka F BiH od 01.07.2008. godine postaje pravni sljednik Investicijske banke F BiH d.d. Sarajevo.
Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
FBA
Grafikon 1: Bilans stanja banaka u F BiH (aktiva, krediti i depoziti)
16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0
2004. 2005. 2006. 2007. 2008. 2009. 2010. 2011. 2012.
16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Aktiva Krediti Depoziti
Neznatan pad bilansne sume od 2% u odnosu na 2011. godinu rezultat je smanjenja depozita za 1,5% ili 164 miliona KM, te kreditnih obaveza za 13% ili 178 miliona KM, dok je ukupan kapital povean za 6,7% ili 139 miliona KM. U aktivi banaka s ueem od 71% najznaajnija stavka su kreditni plasmani koji su u 2012. godini poveani za 1,7% ili 178 miliona KM i iznose 10,7 milijardi KM. Najvee promjene se odnose na dva dominantna sektora. Krediti privatnim preduzeima poveani su za 3% ili 152 miliona KM, iznosili su 5,14 milijardi, to je uee od 48,2%, dok su krediti stanovnitvu imali rast od 1% ili 33 miliona KM, iznose 5,08 milijardi KM, to je 47,6% ukupnih kredita. Novana sredstava smanjena su za 9,5% ili 415 miliona KM, iznosila su 3,96 milijarde KM, to je uee od 26,4% u aktivi. Depoziti, s ueem od 73,1% i iznosom od 11 milijardi KM i dalje su najznaajniji izvor za finansiranje banaka u FBiH. Ukupan kapital banaka iznosio je 2,2 milijarde KM (dioniki 1,2 milijarde KM) i vei je za 6,7% ili 139 miliona KM, a dva su osnovna razloga ovako visokog rasta: ostvarena dobit na nivou sistema od 112 miliona KM i dokapitalizacija kod jedne banke.
Grafikon 2: Ukupan kapital banaka
2.400.000 2.200.000 2.000.000 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. 2009. 2010. 2011. 2012.
Bilans uspjeha Nakon 2001. godine, kada je na nivou sistema ostvaren gubitak u iznosu od 33 miliona KM, zapoeo je pozitivan trend uspjenog poslovanja, koji je zbog irenja globalne ekonomske i finansijske krize u 2008. godini zaustavljen, tako da je zabiljeen znaajan pad profitabilnosti ukupnog bankarskog sistema u Federaciji BiH. U 2010. godini, kao posljedica negativnog uticaja krize, pad profitabilnosti je bio najizraeniji. Meutim, u 2011. i 2012. godini zabiljeena su pozitivna kretanja u segmentu profitabilnosti, s tim da treba istai da je finansijski rezultat ukupnog sistema zadnjih nekoliko godina pod kljunim uticajem tri najvee banke. Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
3
u 000 KM
u milionima KM
FBA
Prema podacima iz bilansa uspjeha za 2012. . godinu, banke u Federaciji BiH ostvarile su pozitivan finansijski rezultat-dobit u iznosu od 112 miliona KM, to je najvea dobit ostvarena do sada u bankarskom sektoru u F BiH. Razlog tome je smanjenje trokova ispravke vrijednosti, kamatnih rashoda i operativnih rashoda. Pozitivan finansijski rezultat ostvaren je kod 14 1 banaka u ukupnom iznosu od 128 miliona KM, to je za 1% ili 1,4 miliona KM vie nego u 2011. godini (16 banaka), dok su etiri banke iskazale gubitak u iznosu od 16,5 miliona KM, to je za 64% ili 29 miliona KM manje nego prethodne godine. Razlog poboljanja profitabilnosti ofitabilnosti ukupnog sektora u 2012. godini prvenstveno je rezultat manjeg nivoa trokova ispravke vrijednosti, vrijednosti koji su imali visok pad u poreenju sa prethodnom godinom, a jedan od razloga je to je nivo nekvalitetne aktive znaajno smanjen krajem 2011. godine (kod jedne banke u procesu restrukturiranja ukupnog poslovanja po lovanja dio nekvalitetnih kredita preneen je na drugi ugi pravni entitet). entitet) Meutim, trend u kvarenju kvaliteta aktive, aktive iako usporeniji, nastavljen je u 2012. godini, godini to izaziva sumnju da su ispravke vrijednosti kod nekih banaka podcijenjene, , a finansijski rezultat precijenjen.
Grafikon 3: Finansijski rezultat bankarskog sektora u F BiH
140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 -20.000 -40.000 -60.000 -80.000 -100.000 -120.000 -140.000 -160.000 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. gubitak dobit 2007. 2008. 2009. fin.rez.bank.sist. 2010. 2011. 2012.
Ukupan prihod u 2012. . godini iznosio je 849 8 miliona KM i za 4% ili 38 miliona KM je manji nego u 2011. godini, neto eto kamatni prihod iznosio je 540 miliona KM, sa stopom pada od 6% ili 32 miliona KM, to je rezultat veeg smanjenja kamatnih prihoda (za 57 miliona KM ili 7%) od smanjenja kamatnih rashoda (za ( 25 miliona KM ili 8%), %), a u strukturi ukupnog prihoda uee neto kamatnog prihoda je ostalo skoro nepromijenjeno (64%). ( . Operativni prihodi, kao druga komponenta ukupnog upnog prihoda, imali su pad od 2% ili est miliona KM, iznosili su 309 3 miliona KM, to je skoro isto uee od 36% kao i kr krajem 2011. godine. Na strani rashoda, trokovi ispravke vrijednosti manji su za 24% ili 46 miliona KM u odnosu na kraj 2011. 201 godine, iznose 145 miliona KM (17% % ukupnog prihoda), zbog ega su i ukupni nekamatni rashodi imali znaajan pad od 9% ili 70 miliona KM, odnosno ostvareni su u iznosu od 720 720 miliona KM. Vlasnika struktura: Na kraju 2012. 20 godine vlasnika struktura banaka u Federaciji BiH je bila sljedea: jedna banka u preteno dravnom vlasnitvu, a od 17 1 banaka u preteno privatnom vlasnitvu est banaka je u veinskom vlasnitvu domaih pravnih i fizikih osoba (rezidenata) (rezidenata), dok je 11 banaka u veinskom stranom vlasnitv vlasnitvu. Prema kriteriju zemlje porijekla vlasnikavlasnika dioniara, odnosno kriteriju direktno ili indirektno veinsko vlasnitvo preko lanica iz grupe, na kraju 2012. godine najvee je uee bankarskih grupa i banaka iz Austrije (53,6%), (5 slijede italijanske banke (16,1%), %), dok ostale zemlje imaju uea manja od 6,3%. U 2012. . godini dolo je i do manjih promjena uea dravnog, stranog i privatnog domaeg (rezidenata) kapitala u ukupnom dionikom kapitalu, koji je sa 31. 12. 2012. . godine iznosio 1,2 milijarde KM. Uee dravnog kapitala od 2,8% je smanjeno za 0,4 procentna poena. poena Strani
Informacija o bankarskom si stemu Federacije BiH is
u 000 KM
FBA
kapital nominalno je povean za 22 miliona KM, odnosno na jednu milijardu KM, a uee je poveano sa 82,2% na 83,5%. Privatni kapital (rezidenata) smanjen je za devet miliona KM, iznosio je 165 miliona KM, a uee u ukupnom dionikom kapitalu smanjeno je sa 14,6% na 13,7%. Koncentracije i konkurencija: to se tie situacije i deavanja na bankarskom tritu Federacije BiH, gdje u borbi za klijente i vei trini udio, banke ulaze u akvizicije i integracijske procese kroz pripajanja, po zavretku tih procesa u sistemu e, prema ocjeni finansijskih strunjaka, ostati do 15 jakih banaka. Naime, est do sedam velikih banaka u stranom vlasnitvu kontrolirat e 90% trita, kojim ve sada suvereno vladaju, dok e se manje banke profilirati kao banke lokalnog i/ili regionalnog karaktera. Kod etiri banke, koje i dalje imaju dominantno uee od 68,1% (na kraju 2011. godine 68,7%), aktiva je u rasponu od 1,3 milijarde KM do 3,8 milijardi KM. Najvei broj banaka (11) je s aktivom manjom od 500 miliona KM i s trinim ueem od 16%, od toga dvije imaju aktivu manju od 100 miliona KM i neznatno uee od 0,8%. Tri banke su s aktivom izmeu 500 miliona KM i jedne milijarde KM i ueem od 15,9%. Jedan od pokazatelja koncentracije u bankarskom sistemu je omjer trine koncentracije, odnosno koncentracijska stopa2 (dalje CR), koja pokazuje ukupno uee pet najveih institucija u sistemu u odabranim relevantnim kategorijama. CR5 kao pokazatelj trinog uea na kraju 2012. godine u bankarskom sistemu u Federaciji BiH iznosio je 74,2%, za kredite 73,5% i depozite 74,5 (2011. godine 74,7%, 75,4% i 73,7%), ali ipak je evidentna dominacija dvije najvee banke u sistemu koje dre 50% trita. U trinoj utakmici banke koriste razliite instrumente, od politike kamatnih stopa, unapreenja organizacije, kadrovskog jaanja, jakog marketinkog nastupa, do irenja poslovne mree, finansijske podrke "majke" ili lanica iz grupacije. Kartino poslovanje u veini banaka u Federaciji BiH je znaajna poslovna aktivnost, prvenstveno kreditnog karaktera, a reflektira se kroz sve masovnije koritenje kreditnih i debitnih kartica i poveanje obima bezgotovinskog plaanja. U toku 2012. godine instalirano je 69 novih bankomata, a na kraju godine njihov broj iznosio je 976. Broj POS terminala takoer je povean i to za 805, tako da je na kraju 2012. godine na 16.990 POS terminala bilo mogue plaati robu karticama.
Grafikon 4: Bankomati i POS terminali
17.500 17.000 16.500 16.000 15.500 15.000 14.500 14.000 13.500 12/2008 12/2009 12/2010 12/2011 12/2012
500 400 POS Terminali Bankomati 1.000 900 800 700 600
Engl.: concentration ratio (CR), oznaava se prema broju institucija koje se ukljuuju u izraun. 5
FBA
II NADZOR BANKARSKOG SISTEMA

1. AGENCIJA ZA BANKARSTVO
Agencija za bankarstvo FBiH (dalje FBA) dala je puni doprinos reformi bankarskog sektora iako je, nerijetko, bilo prisutno nerazumijevanje za mjere koje je poduzimala. Kao neovisna i samostalna institucija za nadzor i licenciranje banaka, osnovana je u drugoj polovini 1996. godine i njen rad od poetka je usmjeren na stvaranje jakog i stabilnog bankarskog sistema, trino orijentisanog i oslonjenog na meunarodne standarde poslovanja i supervizije (nadzora) banaka. Zakonom o FBA utvreni su njeni osnovni zadaci koji se, u najkraem, odnose na izdavanje dozvola za osnivanje i rad banaka, donoenje regulatornih podzakonskih akata, nadziranje rada banaka, mikrokreditnih organizacija i lizing drutava i poduzimanje mjera u skladu sa Zakonom, to ukljuuje i uvoenje postupaka privremene uprave i likvidacije banaka, odnosno iniciranje postupaka steaja nad bankama. U proteklih 16 godina FBA je, prema ocjenama i domaih i stranih dunosnika, dostigla visok nivo profesionalnosti, sa zaposlenicima koji posjeduju strunost i znanja iz oblasti supervizije, steena kroz brojne edukacije u zemlji i inostranstvu. FBA je i u protekloj godini uspjeno djelovala da banke u Federaciji BiH to kvalitetnije upravljaju rizicima, naroito kreditnim rizikom, a banke to ine u visokoj mjeri potujui propisane minimalne kriterije opreza, ali i vodei rauna o interesima svih stakeholdera, ukljuujui i svoje finansijsko zdravlje. S osnovnim ciljem da zatiti interese deponenata, FBA je u periodu od svog osnivanja do kraja 2012. godine uvela mjere (privremene uprave, likvidacije i pokretanje steaja) u 27 banaka. Po nalogu Visokog predstavnika za BiH, privremena uprava je uvedena u jednu banku. Mjere privremene uprave voene su u 25 banaka. Od 27 banaka u kojima su poduzete mjere, postupak je okonan u 17 banaka, a na dan 31. 12. 2012. godine pod mjerama se nalazi 10 banaka. Od 27 banaka u kojima su uvedene mjere: - u deset banaka je pokrenut steajni postupak kod nadlenih sudova. Steajni postupak okonan je u etri banke. U est banaka steajni postupak je u toku. - u devet banaka je pokrenut likvidacioni postupak. Likvidacioni postupak je okonan u est banaka (u etiri banke su isplaene sve obaveze prema povjeriocima i dioniarima, a dvije banke su prodate). U tri banke likvidacioni postupak je u toku; - etiri banke su pripojene drugim bankama; - tri banke su sanirane i nastavile sa radom. Jedna banka je dokapitalizirana i privatizovana, druga je dokapitalizirana, a u treoj je rijeen status banke, izabrani su organi upravljanja i banka je nastavila sa radom; - u jednoj banci postupak privremene uprave je u toku.
2. BANKARSKA SUPERVIZIJA
Polazei od potreba globalne makroekonomske i finansijske stabilnosti, Komitet za superviziju banaka iz Bazela je 1997. godine donio dvadeset pet osnovnih principa za efikasnu superviziju banaka koji se moraju potivati da bi supervizorski sistem u bankarstvu bio efikasan. Osnovni principi su de facto minimalni standardi za dobru prudencijalnu regulativu i nadzor banaka i bankarskog sistema. Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
FBA
Imajui u vidu znaajne promjene koje su se desile na globalnim finansijskim tritima i regulatornim okruenjima, kao i lekcijama nauenim iz krize od posljednje revizije iz oktobra 2006. godine, Bazelski komitet je u septembru 2012. godine ponovo revidirao osnovne principe. Ovom revizijom osnovni prinicipi spojeni su zajedno sa osnovnim principima metodologije (metodologije procjene) u jedan sveobuhvatan dokument. Broj osnovnih principa je povean sa 25 na 29, reorganizovani su u dvije grupe: supervizorska ovlatenja, odgovornosti i funkcije (Principi 1-13) i prudencionalna regulativa i zahtjevi, (Principi 14-29) koji naglaavaju vanost dobrog korporativnog upravljanja, upravljanja rizicima kao i usklaenost sa regulatornim standardima. Principi su minimalni zahtjevi koje treba ispuniti i u mnogim sluajevima neophodno ih je dopuniti drugim mjerama kako bi se zadovoljili specifini uslovi ili regulirali rizici u finansijskim sistemima pojedinih zemalja. Principi se odnose na preduslove za efikasnu superviziju banaka, izdavanje dozvola, opreznosne propise i zahtjeve, supervizorske pristupe i metode za stalnu superviziju banaka, neophodne informacije, ovlatenja supervizora, prekogranino bankarstvo, korporativno upravljanje, procese upravljanja rizicima, interne kontrole i revizije, kao i finasijsko izvetavanje i eksternu reviziju. Opteprihvaeni meunarodni principi, standardi i prakse za bankarsku superviziju koje FBA sve sveobuhvatnije i dosljednije primjenjuje, uz stalnu pojaanu panju prema aktuelnim i lako prenosivim uzronicima kriznih situacija, su bili glavna briga FBA za pripremu i aktiviranje raspoloivih odbrambenih aktivnosti i mjera koje su rezultat vlastitih iskustava, ali i nauenih lekcija u mnogo razvijenijim i snanijim, krizom naroito pogoenim, bankarskim sistemima. Propise, njihovo poboljanje i dogradnju, kao i operativne odluke iz svoje nadlenosti, FBA je donosila uz preduzimanje svih propisanih koraka iji je osnovni cilj bio da banke u svom radu u najveoj mjeri osiguraju zakonitost, punu primjenu propisa FBA i svih opeprihvaenih principa i praksi za njihov, naroito u uslovima sveprisutne recesije, oprezan i uspjean rad. Pored navedenog, insistiranje i ciljevi svih napora FBA bili su usmjereni na jaanje kapitala banaka, poboljanje njihovih kreditnih politika i njihova dosljedna primjena u praksi, podizanje opreza na najvii moguci nivo u upravljanju kreditnim rizikom, koji je jo uvijek dominantan u naem okruenju, i rizikom likvidnosti, ali i na jaanje sposobnosti za upravljanje potencijalnom kriznom situacijom. Uz sve ovo FBA je kontinuirano poticala banke, naroito one koje dominiraju sistemom, za jaanje njihovih finansijskih potencijala i putem dodatne specijalne podrke njihovih roditeljskih stranih banaka. Bankarska supervizija realizovala se kroz kontinuirani procese neposrednih (on site) i posrednih (off site) kontrola banaka i neposrednu komunikaciju sa predstavnicima organa upravljanja i rukovoenja banaka, kako bi se sinhronizovale i koordinirale aktivnosti na stabilizaciji bankarskog sektora u F BiH. Svim kontrolisanim bankama, nakon sainjenih zapisnika, izdati su nalozi za izvrenje i otklanjanje uoenih nedostataka. Kontrolom je utvreno da su banke naloge FBA uredno i uglavnom na vrijeme izvravale. Konkretan, struan i profesionalan pristup od strane supervizije pri kontroli banaka ima za cilj dalje unapreenje kvaliteta poslovanja banaka, njihove profitabilnosti, solventnosti i sigurnosti u poslovanju, to je obostrani interes. Bitne promjene u regulativi koje su se desile u 2010. i 2011. godini, stupanjem na snagu Zakona o raunovodstvu reviziji u Federaciji Bosne i Hercegovine i u skladu s tim izmjenjene i dopunjene Odluke FBA kojim je stvoren regulatorni okvir da banke sainjavaju i prezentiraju finansijske izvjetaje u skladu sa Meunarodnim raunovodstvenim standardima (MRS) i Meunarodnim standardima finansijskog izvjetavanja (MSFI), reflektirale su se i na nain procjene kvaliteta aktive i nivoa gubitaka po kreditnom riziku. U 2012. godini najizraeniji i najvei dio nadzora bio je na pregledu i ocjeni sloenog procesa implementacije navedenih regulatornih zahtjeva u bankama. Sve komercijalne banke kontrolisane su u segmentu prve Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
7
FBA
primjene MRS/MSFI-ja kako bi se utvrdile osnovne nepravilnosti i slabosti i kako bi se djelovanjem kroz kontrolne mjere itav proces standardizirao, stavio pod adekvatnu kontrolu i obezbjedilo da banke imaju dobru praksu vrednovanja kreditnog rizika. Poetkom 2012. godine stupile su na snagu i Odluke FBA koje se odnose na upravljanje informacionim sistemima i eksternalizacijom u bankama, a kroz ciljane kontrole pratio se i proces uklaivanja banaka sa navedenom regulativom. FBA je sa Meunarodnim monetarnim fondom, Centralnom bankom BiH i Agencijom za bankarstvo Republike Srpske u 2012. godini nastavila i intenzivirala rad na razvijanju sposobnosti za prikupljanje i analizu Indikatora finansijskog zdravlja kao jednog od preduslova za jaanje i veu efikasnost nadzora nad ukupnim finansijskim, a ne samo bankarskim sektorom. Takoe je nastavljeno i sa razvojem metodologije i primjenom stres testova za kreditni rizik i uticaj na kapital, zasnovan na makroekonomskim pretpostavkama, kao i upoznavanje banaka s rezultatima izvrenih stres testova. FBA je zajedno sa predstavnicima Misije MMF u okviru ispunjenja obaveza po stand-by aranmanu, redovno kvartalno razmatrala i analizirala uticaj svjetske ekonomske i dunike krize na domai bankarski i finansijski sektor, kretanja u bankarskom sektoru, kapitaliziranost banaka u F BiH, rezultate stress-testova za bankarski sistem i za pojedinane banke, aktuelni regulatorni i bankarski zakonodavni okvir, ispunjenje preporuka iz ranijih Misija MMF, kao i planirane izmjene u regulatornom okviru. Sa Agencijom za bankarstvo Republike Srpske i Agencijom za osiguranje depozita BiH, nastavljena je saradnja u okviru, izgradnje regulatornog okvira, redovne razmjene informacija i zajednikog djelovanja. Sa Udruenjem banaka BIH realizovana je saradnja kako po pitanju primjene postojeih regulatornih rjeenja i prijedloga za njihovu izmjenu, tako i u procesu donoenja novih regulatornih rjeenja. Kao ravnopravna lanica FBA je uestvovala u svim aktivnostima koje je provela Grupa bankarskih supervizora Centralne i Istone Evrope (Banking Supervisors Central and Eastern Europe BSCEE) koju ine supervizorske institucije iz 22 zemlje u tranziciji i Austrija. Na XXV konferenciji BSCEE, FBA i Agencija za bankarstvo Republike Srpske izabrane su za predsjedavajue Grupom supervizora banaka iz Centralne i Istone Evrope u 2013. godini. Zbog novog vala krize u eurozoni koji se odvija od kraja 2011. godine, znakova kreditne krize kao i procesa raduivanja, odnosno smanjenja zaduenosti bankarskih supsidijara prema svojim bankama majkama, pokrenuta je tkz. Beka Incijativa 2.0. Cilj Beke Incijative 2.0 je: da se procesom razduivanja bankarskih supsidijara upravlja na nain da bi se smanjio sistemski rizik za zemlje u kojima oni posluju, da se uspostavi bolja koordinacija izmeu drava gdje je sjedite bankarskih grupacija (home) i drava u kojem te bankarske grupacije posluju (host), kako bi se osiguralo da se potencijalni problemi prekogranine finansijske stabilnosti bre rjeavaju i da se uspostavi koordinacija politika i akcija, a posebice u podruju nadzora, koje su u najboljem zajednikom interesu i home i host drava. FBA je uestvovala u radu kako punog foruma Beke Incijative 2.0 tako i radionice u cilju pripreme sastanaka punog foruma. U skladu sa zahtjevima Principa 13 (ranije Princip 25) sa liste Osnovnih principa za efikasnu superviziju banaka, koje je izdao Bazelski komitet, do kraja 2012. godine FBA je zajedno sa Centralnom bankom BiH i Agencijom za bankarstvo Republike Srpske potpisala multilateralni sporazum sa supervizorima zemalja Jugoistone Evrope i to: Albanije, Grcke, Makedonije, Rumunije, Bugarske, Srbije, Crne Gore i Kipra i Sporazume o uzajamnoj saradnji s nadlenim supervizorskim organima Republike Slovenije, Republike Hrvatske, Republike Srbije, Crne Gore Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
FBA
i Republike Turske. MoU-om se poblie definiraju: razmjena informacija, on-site kontrole, zahtjevi za informacijama i kontrolama, zatita informacija, kontinuirana saradnja, te ostale odredbe. FBA je u saradnji sa Agencijom za bankarstvo RS i uz tehniku pomo USAID-e, u 2012. godini izvrila analizu regulatornog okvira u F BiH i njegove usklaenost sa Evropskim direktivima u pogledu razmjene informacija i zatite povjerljivosti informacija i pokrenule incijativu za izmjenu i dopuna Zakona o Agenciji za bankarstvo F BiH, koje je Parlament Federacije BiH usvojio u septembru 2012. godine. Navedenim izmjenama stvorene su pretpostavke za potpisivanje multilateralnih sporazuma sa supervizorima iz zemalja lanica EU, posebice Italije i Austrije. U 2012. godini FBA je ostvarila saradnju ne samo s regulatornim institucijama zemalja s kojima su ve potpisani memorandumi o razumijevanju, nego i s ostalim supervizorskim institucijama zemalja blieg i ireg okruenja. Realizovani su posebni oblici konkretne saradnje sa supervizorskom institucijama kroz regionalne i bilateralne sastanke i redovne razmjene informacija o pitanjima poslovanja i stanja roditeljskih banaka i njihovih kerki, odnosno subsidijara. Ostvarena je i znaajna saradnja sa meunarodnim finansijskim institucijama: MMFom, SB-om, ECB-om i dr. po pitanju informacija i analiza kretanja u bankarskom sistemu F BiH, kao i uea u pojedinanim projektima u cilju jaanja kapaciteta za efikasnu superviziju banaka. U 2008. godini je zapoeo USAID-ov projekat tehnike pomoi finansijskom sektoru Bosne i Hercegovine pod nazivom Partnerstvo za unaprjeenje ekonomskih reformi (Partnership for Advancing Reforms in Economy PARE). U 2012. godini, a u skladu sa Strategijom FBA za uvoenje Meunarodnog sporazuma o mjerenju kapitala i standardima kapitala Bazel II I akcionim planom, nastavljene su aktivnosti s ciljem revidiranja, razvijanja i unapreenja regulatornog okvira u skladu sa Bazelskim principima, Bazelskim okvirom kapitala i evropskim bankarskim direktivama, kao i preporukama meunarodnih institucija za superviziju banaka. U skladu s odlukom Parlamenta Federacije BiH iz 2006. godine i kasnijeg CARDS Programa koji su pripremili eksperti Evropske centralne banke i grupe evropskih centralnih banaka, FBA je i u 2012. godini u svim prilikama pruala podrku ideji za objedinjavanje supervizije banaka na dravnom nivou, jer je prepoznala da, uz mnogobrojne pragmatine razloge, bez ovakve uspostave nadzora nad glavnim segmentom finansijskog sistema, put u Evropsku uniju nije mogu. I evropski eksperti su potvrdili da je: bankarska supervizija zaista organizovana na dravnom nivou u evropskim zemljama, bilo pod pokroviteljstvom centralne banke ili izvan nje i da: ... lanstvo u Evropsku uniju podrazumijeva uspostavu jedinstvenog bankarskog trita koje vodi jedinstvenoj superviziji. Sve agresivnija globalizacija i razvoj bankarske industrije, kao i dogradnja i evolucija supervizorskih principa, pravila i standarda, ali i aktualne bolne refleksije globalne finansijske i ekonomske krize koja je oitala brojne lekcije svemu i svakom na koga su uticale, pokazali su da naroito supervizori banaka moraju stalno biti u toku i kontinuirano razvijati svoja znanja, sposobnosti i instrumente za svoje to efikasnije djelovanje u vrenju svoje misije. Iz svih takvih razloga, kao i iz razloga upoljavanja novih, naroito mladih kadrova, FBA je i u 2012. godini vodila rauna o tim potrebama i, samostalno i uz pomo razliitih meunarodnih za to visoko kvalifikovanih i specijaliziranih institucija, provodila nunu edukaciju svojih uposlenih, koja se obavljala u zemlji i u inostranstvu, ali i pruala pomo u specijalistikoj edukaciji drugih nadzornih organa i institucija u Federaciji BiH.
FBA
3. BORBA PROTIV PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA TERORIZMA
Ocjena bankarskog sektora za 2012. godinu zasnovana je na ocjenama banaka koje su rezultat izvrenih kontrola izvrenja naloga i analizi izvjetaja koje banke dostavljaju FBA. Na osnovu stanja banaka u predhodnom periodu, izvrenih kontrola postupanja po nalozima u kojima je utvreno da su banke poduzele aktivnosti na otklanjanju utvrenih napravilnosti i vei dio naloga potpuno izvrile (53 data naloga, 31 izvrenih naloga, 17 djelimino izvrenih naloga i pet neizvrenih naloga i pored poduzetih aktivnosti na njihovom izvrenju) te na osnovu izvjetaja koje banke dostavljaju FBA, moe se zakljuiti da je kvalitet upravljanja rizicima i dalje na zadovoljavjuem nivou, te da ne postoje razlozi za supervizorsku zabrinutost u pogledu upravljanja rizicima od pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti. Kvantitet rizika se zadrao u granicama umjerenog. Kvalitet upravljanja rizicima koji se u poslovanju banaka mogu pojaviti kao posljedica pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti (rizik reputacije, operativni rizik, pravni rizik, rizici koncentracija u aktivi i depozitima), u bankarskom sektoru Federacije Bosne i Hercegovine je, mada jo uvijek zadovoljavajui kao i u predhodnom periodu, u rastuem trendu. Prihvatljivost klijenta Banke su ustrojile posebne registre profila klijenta. Izvjestan problem u funkcioniranju ovih registara predstavlja auriranje podataka za klijente koje banke razvrstavaju u najrizinije grupe. Meutim, veoma je znaajno da su banke usvojile i da primjenjuju pristup klijentima koji se temelji na analizi rizika koji klijenti nose za banku, odnosno da su definisale koji i kakvi klijenti su prihvatljivi za banku. Identifikacija klijenta Banke su usvojile identifikaciju klijenta kao osnovni element standarda upoznaj svog klijenta. Politiku o identifikaciji klijenta banke primjenjuju kod uspostave poslovnih odnosa sa klijentima. Meutim, jo uvijek je prisutan problem auriranja dokumentacije kojom se dokumentira uspostava tih odnosa kod ve uspostavljenih poslovnih odnosa. Pored problema auriranja ove dokumentacije prisutan je i problem identifikacije izvora sredstava koja klijentima slue za izvrenje transakcija kojima se vri plaanje anuiteta po datim kreditima i dokumentovanja vrenja ove identifikacije. Stalno praenje rauna i transakcija Ova politika se primjenjuje i sve je manje formalnog praenja rauna i transakcija klijenta. U cilju postizanja sutinskog praenja rauna i transakcija klijenata banke su, na osnovu primjene principa upoznaj svog klijenta, definisale limite transakcija po odreenim vrstama rauna i transakcija, izgradile su informacione sisteme koji omoguavaju primjenu uspostavljenih limita u praenju rauna i transakcija. Definirani limiti, sve vie slue preventivnom praenju rauna i transakcija. Meutim, odreeni problemi postoje u praenju transakcija kojima se vri plaanje anuiteta po kreditima i direktna su posljedica nevrenja identifikacije izvora sredstava koja se koriste u svrhu plaanja anuiteta.
10
FBA
Upravljanje rizikom od pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti Elementi navedene politike su definirani u programima banaka. Definirane su linije izvjetavanja, kako eksterne, tako i interne. Izvjetavanje: Banke su u 2012. godini izvijestile 240.477 transakcija, to je 0,33 % ukupno obavljenih transakcija u bankarskom sistemu Federacije Bosne i Hercegovine (71.154.032 obavljena transakcija, po podacima banaka) u vrijednosti od 11.896.546 h/KM, to ini 10,06% ukupne vrijednosti obavljenih transakcija u bankarskom sistemu Federacije Bosne i Hercegovine (118.248.452 h/KM, po podacima banaka). Broj izvijetenih transfera u 2012. godini je smanjen za 33,70%, u odnosu na predhodnu godinu, dok je njihova vrijednost porasla za 0,20%. U narednoj tabeli daje se uporedni pregled broja i vrijednosti izvijetenih transfera, po nainu izvjetavnja transfera (prije izvenja, u propisanom roku i po proteku propisanog roka):
Vrijednost transfera u 000 KM
Tabela 3: Uporedni pregled broja i vrijednosti izvijetenih transfera

R. br.
1
Opis (naziv transfera)

2
Transferi u 2011.
Broj
3
Transferi u 2012.
Broj
5
%
Broj
7 (5/3)
Vrijednost
4
Vrijednost
6
Vrijednost
8 (6/4)
1. 2. 3. 4.
Ukupno prijavljenii transferi (2+3+4) Transferi prijavljeni prije izvrenja Transferi prijavljeni u roku od 3 dana Transferi prijavljeni poslije roka od 3 dana
362.919 19 362.794 106
11.874.402 20.324 11.849.141 4.937
240.477 7 240.389 81
11.896.546 3.993 11.888.089 4.464
66,30 36.80 66,30 76,40
100,20 19,60 100,30 90,40
U strukturi izvijetenih transfera primjetno je znatno smanjenje broja (za 63,20%) i vrijednosti (za 80,40%) izvijetenih transfera prije njihovog izvrenja u odnosu na predhodnu godinu. Ovo upuuje na izvoenje zakljuka da je preventivno djelovanje banaka na spreavanju pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti promijenilo trend koji je sada opadajui. Meutim, kako su i broj (manji za 23,60%) i vrijednost (manji za 9,60%) transfera izvijetenih po proteku roka od 3 dana u opadajuem trendu nije dolo do promjene kvaliteta upravljanja rizikom vezano za segment izvjetavanja. Broj transfera izvijetenih u propisanom roku znaajno je smanjen (za 33,70%), ali je vrijednost ovih transfera ostala skoro ne promijenjena. Ovo se odnosi i na broj i vrijednost ukupno izvijetenih transfera. Sumnjive transakcije: Banke su u izvjetajima 42 transfera oznaile sumnjivim i svi se odnose na pranje novca. Nije bilo izvijetenih transfera zbog sumnji na finansiranje teroristikih aktivnosti. Broj izvijetenih sumnjivih transfera je manji za 48,20% u odnosu na predhodnu godinu. Vrijednost ovih transfera iznosi 8.802 h/KM, to je za 68,20% manje u odnosu na predhodnu godinu. U narednoj tabeli daje se uporedni pregled broja i vrijednosti izvijetenih sumnjivih transfera, po nainu izvjetavnja transfera (prije izvenja, u propisanom roku i po proteku propisanog roka):
Vrijednost transfera u 000 KM
Tabela 4: Uporedni pregled broja i vrijednosti izvijetenih sumnjivih transfera

R. br.
1
Sumnjivi transferi
2
Transferi u 2011.
Broj
3
Transferi u 2012.
Broj
5
%
Broj
7 (5/3)
Vrijednost
4
Vrijednost
6
Vrijednost
8(6/4)
1. 2. 3. 4.
Ukupno prijavljeni transferi Transferi prijavljeni prije izvrenja Transferi prijavljeni u roku od 3 dana Transferi prijavljeni poslije roka od 3 dana
81 19 44 18
27.664 20.324 6.004 1.336
42 6 21 15
8.802 3.876 3.035 1.891
51,80 31,60 47,70 83,30
31,80 19,10 50,50 141,60
11
FBA
Struktura izvijetenih sumnjivih transfera, kao i struktura ukupno izvijetenih transfera, potvruje ranije date konstatacije. Naime, uoljivo je znaajano smanjnje broja i vrijednosti sumnjivih transfera izvijeetnih prije njihovog izvrenja u odnosu na predhodnu godinu. Ovo dodatno, i u analizi samo sumnjivih transfera, znai da banke manje preventivno djeluju na spreavanju pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti. Smanjenje broja (za 52,30%) i vrijednosti (za 49,50%) sumnjivih transfera izvijetenih u roku od tri dana te smanjenje broja (za 16,70%) izvijetenih sumnjivih transfera po proteku roka od tri dana pokazuje da je i u naknadnom praenju otkriveno znatno manje sumnjivih transfera u odnosu na predhodnu godinu, potvruje ocjenu o kvalitetu upravljanja rizicima od pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti.
III POSLOVNE PERFORMANSE BANAKA U FEDERACIJI BIH

1. STRUKTURA BANKARSKOG SEKTORA
1.1. Status, broj i poslovna mrea

Na dan 31. 12. 2012. godine u Federaciji BiH bankarsku dozvolu imalo je 18 banaka. Broj banaka je manji u odnosu na 31. 12. 2011. godine, s obzirom da je 11. 07. 2012. godine oduzeta bankarska dozvola Hercegovakoj banci d.d. Mostar, a nad Bankom pokrenut likvidacioni postupak. Posebnim zakonom regulirano je osnivanje i rad Razvojne banke Federacije BiH, Sarajevo, koja je pravni sljednik Investicijske banke Federacije BiH d.d. Sarajevo, od 01.07.2008. godine. Privremenu upravu sa 31. 12. 2012. godine imala je jedna banka (Potanska banka BH d.d. Sarajevo). U 2012. godini nije bilo bitnijeg irenja mree organizacionih dijelova banaka. Nastavljen je trend irenja, ali u znatno manjem obimu nego prethodnih godina, emu je osnovni uzrok finansijska kriza. Banke su vrile reorganizaciju svoje mree poslovnih jedinica tako to su u veoj mjeri vrile promjene organizacionog oblika, organizacione pripadnosti ili adrese u sjeditu postojeih organizacionih dijelova, ali i spajanje i ukidanje nekih organizacionih dijelova, a sve u cilju racionalizacije poslovanja i smanjenja trokova poslovanja. Ovakvih promjena kod banaka iz Federacije BiH bilo je ukupno 167 (153 promjene na teritoriji Federacije BiH, 13 u RS i jedna u Distriktu Brko): osnovano je 13 novih organizacionih dijelova, 31 je ukinut, a kod 123 su bile promjene. Sa navedenim promjenama, banke iz Federacije BiH su sa 31. 12. 2012. godine imale ukupno 585 organizacionih dijelova, to je u odnosu na prethodnu godinu manje za 3,6%. Broj organizacionih dijelova banaka iz Republike Srpske u Federaciji BiH (25) neznatno je promijenjen u odnosu na 31. 12. 2011. godine, kada su bila 22 organizaciona dijela, to je poveanje od 13,6%. Sa 31. 12. 2012. godine sedam banaka iz Federacije BiH imale su 51 organizacioni dio u Republici Srpskoj, a osam banaka je imalo 11 organizacionih dijelova u Brko Distriktu. est banaka iz Republike Srpske imale su 25 organizacionih dijelova u Federaciji. Dozvolu za obavljanje meubankarskih transakcija u unutranjem platnom prometu 31. 12. 2012. godine imale su sve banke, a osigurane depozite imalo je 16 banaka.
12
FBA 1.2. Struktura vlasnitva

Struktura vlasnitva nad bankama3 sa 31. 12. 2012. godine, ocjenjena na osnovu raspoloivih informacija i uvida u samim bankama, je sljedea: U privatnom i preteno privatnom vlasnitvu U dravnom i preteno dravnom vlasnitvu4 17 banaka 1 banka (94,4%) (5,6%)
Od 17 banaka u preteno privatnom vlasnitvu, est banaka je u veinskom vlasnitvu domaih pravnih i fizikih osoba (rezidenata), dok je 11 banaka u veinskom stranom vlasnitvu. Ako se analizira samo strani kapital, po kriteriju zemlje porijekla dioniara, sa 31. 12. 2012. godine stanje je neznatno promijenjeno u odnosu na kraj 2011. godine, kao rezultat dokapitalizacije dvije banke: uee stranog kapitala u vlasnitvu dioniara iz Austrije poveano je sa 60,3% na 61,2%, uee dioniara iz Hrvatske je smanjeno sa 9,3% na 9%, a Njemake poveano sa 7% na 7,1%. Ostale zemlje imale su pojedinano uee manje od 7%.
Grafikon 5: Struktura stranog kapitala po zemljama
Austrija Hrvatska Njemaka Turska Luxemburg Slovenija Holandija Ujedinjeni Arapski Emirati Saud. Arabija Ostale zemlje Italija
0
61,2 60,3 9,0 9,3 7,1 7,0 4,4 4,5 4,2 4,3 4,1 4,2 2,8 2,9 2,7 2,8 2,3 2,3 1,8 1,8 0,4 0,6
31.12.2012. 31.12.2011.
10
20
30
40
% uea
50
60
70
80
90
100
Meutim, ako se uzmu u obzir kapitalne veze, struktura stranog kapitala moe se promatrati i po kriteriju zemlje sjedita majke-matice, odnosno grupe u ijem su veinskom vlasnitvu (direktno ili indirektno preko lanica iz grupe) banke u Federaciji BiH. Prema ovom kriteriju stanje je takoe neznatno promijenjeno u odnosu na kraj 2011. godine: uee bankarskih grupa i banka iz Austrije je smanjeno sa 57,6% na 53,6%, slijede italijanske banke ije je uee takoe smanjeno sa 16,4% na 16,1%, ostale zemlje su imale pojedinano uee manje od 6,3%, a pojavljuje se uee Rusije5 od 4,7%.
3 4
Kriterij podjele banaka je vlasnitvo na dionikom kapitalu banaka. Dravno vlasnitvo se odnosi na domai dravni kapital BiH. 5 Ruska banka Sberbank kupila je u 2012.godini Volksbank International iz Austrije, u ijem je vlasnitvu Volksbank BH d.d. Sarajevo.
13
FBA
Grafikon 6: Struktura stranog kapitala po zemljama sjeditu grupe
Austrija Italija Turska Slovenija Njemaka Rusija Ujedinjeni Arapski Emirati Saudijska Arabija Hrvatska Holandija Ostale zemlje
0
6,3 6,4 5,7 5,9 5,2 5,0 4,7 16,1 16,4
6
57,6
53,6
0,0 2,7 2,8 2,3 2,3 1,2 1,3 1,2 1,3 1,0 1,0
31.12.2012. 31.12.2011.
10
20
30
40 50 % uea
60
70
80
90
100
Struktura vlasnitva moe se promatrati i s aspekta finansijskih pokazatelja, odnosno prema vrijednosti ukupnog kapitala7.
-u 000 KM-
Tabela 5: Struktura vlasnitva prema ukupnom kapitalu

BANKE
1
31.12.2010.
2
31.12.2011.8
3
31.12.2012.
4
INDEKS
5 (3/2) 6 (4/3)
Dravne banke Privatne banke UKUPNO
46.586 1.650.039 1.696.625
3% 97% 100%
50.499 2.029.566 2.080.065
2% 98% 100%
51.114 2.167.574 2.218.688
2% 98% 100%
108 123 123
101 107 107
U 2012. godini ukupan kapital povean je za 7% ili 139 miliona KM, najvie iz osnova tekueg finansijskog rezultata-dobiti, te dokapitalizacije i poveanja rezervi kod jedne banke. Posmatrano kroz uee dravnog, privatnog i stranog kapitala u dionikom kapitalu banaka dobije se detaljnija slika o strukturi vlasnitva kapitala banaka u Federaciji BiH.
- u 000 KM-
Tabela 6: Struktura vlasnitva prema ueu dravnog, privatnog i stranog kapitala

DIONIKI KAPITAL
1
31.12.2010. Iznos
2
31.12.2011. Iznos
4
31.12.2012. Iznos
6
INDEKS
4/2
8
Uee %
3
Uee %
5
Uee %
7
6/4
9
Dravni kapital Privatni kapital (rezidenti) Strani kapital (nerezidenti) UKUPNO
41.860 163.074 968.363 1.173.297
3,6 13,9 82,5 100,0
38.072 174.088 981.412 1.193.572
3,2 14,6 82,2 100,0
33.096 164.603 1.003.907 1.201.606
2,8 13,7 83,5 100,0
91 107 101 102
87 95 102 101
Pored zemalja sjedita matice-grupacije ije su lanice banke iz F BiH, ukljuene su i zemlje iz kojih su svi ostali strani dioniari banaka iz F BiH. 7 Iz bilansa stanja po shemi FBA: poev od 31.12.2011. godine, pored dionikog kapitala, emisionog aia, nerasporeene dobiti i rezervi, i ostalog kapitala (finansijski rezultat tekueg perioda), u ukupan kapital se ukljuuju i rezerve za kreditne gubitke formirane iz dobiti. 8 Svi podaci u Informaciji koji se odnose na 31.12.2011.godine su iz revidiranih finansijskih izvjetaja banaka (revizija obavljena od strane vanjskog revizora kod 18 banaka u F BiH).
14
FBA
Grafikon 7: Struktura vlasnitva ( dioniki kapital)
31.12.2011.
3,2% 13,7% 14,6%
Dravni kapital Privatni kapital Strani kapital
31.12.2012.
2,8%
82,2%
83,5%
Dioniki kapital banaka u Federaciji BiH u 2012. godini je vei za osam miliona KM ili 0,7% u odnosu na kraj 2011. godine. Struktura dionikog kapitala je neznatno promijenjena: dravni kapital je smanjen za pet miliona KM, privatni kapital (rezidenti) je smanjen za 9,5 miliona KM, a privatni kapital (nerezidenti) je povean za 22,5 miliona KM u odnosu na kraj 2011. godine. Analiza vlasnike strukture banaka s aspekta dionikog kapitala detaljnije pokazuje promjene i trendove u bankarskom sistemu FBiH, i to u promjeni strukture vlasnitva. Udio dravnog u ukupnom dionikom kapitalu sa 31. 12. 2012. godine iznosi 2,8 % i manji je za 0,4 procentna poena u odnosu na 31. 12. 2011. godine. Uee privatnog kapitala (rezidenata) u ukupnom dionikom kapitalu iznosi 13,7% i manji je za 0,9 procentnih poena u odnosu na 31. 12. 2011. godine. Nominalno smanjenje od 9,5 miliona KM je rezultat smanjenja za 19,7 miliona KM zbog oduzimanja bankarske dozvole jednoj banci, te poveanja za 10,2 miliona KM i to cca est miliona po osnovu dokapitalizacije u dvije banke, te po osnovu prometa sa dravnim i stranim kapitalom 4,2 miliona KM. Uee privatnog kapitala (nerezidenti) u ukupnom dionikom kapitalu poveano je za 1,3 procentna poena. Nominalno poveanje od 22,5 miliona KM odnosi se na poveanje dokapitalizacijom od 22 miliona KM kod dvije banke, te neznatno po osnovu prometa. Trini udio banaka u veinskom stranom vlasnitvu sa 31. 12. 2012. godine iznosio je visokih 91%, banaka s veinskim domaim privatnim kapitalom 7,6%, a udio banaka s veinskim dravnim kapitalom 1,4%.
- u %-
Tabela 7: Trini udjeli banaka prema vrsti vlasnitva (veinskom kapitalu)

BANKE
1
Broj banaka
2
31.12.2010. Uee Uee u ukup. u ukup. kapit. aktivi

3 4
Broj banaka
5
31.12.2011. Uee Uee u ukup. u ukup. kapit. aktivi

6 7
31.12.2012. Broj Uee banaka u ukup. kapit.

8 9
Uee u ukup. aktivi

10
Banke s veinskim dravnim kapitalom Banke s veinskim privatnim domaim kap. Banke s veinskim stranim kapitalom UKUPNO
1 7 11 19
2,7 12,2 85,1 100,0
1,1 7,0 91,9 100,0
1 7 11 19
2,4 10,3 87,3 100,0
1,3 7,7 91,0 100,0
1 6 11 18
2,3 10,6 87,1 100,0
1,4 7,6 91,0 100,0
15
FBA
Grafikon 8: Trini udjeli prema vlasnitvu
100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 2 6 1 7 1 6
u%
12
11
11
12/2010.
Banke s ve.dr.kap.
12/2011.
Banke s ve.priv.dom.kap.
12/2012.
Banke s ve.str.kap.
1.3. Kadrovi
U bankama u F BiH na dan 31.12. 2012. godine bilo je ukupno zaposleno 7.130 radnika, od toga u bankama s veinskim dravnim kapitalom 3%, a u privatnim bankama 97%.
Tabela 8: Zaposleni u bankama FBiH
BANKE
1
31.12.2010.
2
BROJ ZAPOSLENIH 31.12.2011.

3
31.12.2012.
4
3/2
5
INDEKS 4/3
6
Dravne banke Privatne banke UKUPNO Broj banaka
180 7.208 7.388 19
2% 98% 100%
177 7.192 7.369 19
2% 98% 100%
183 6.947 7.130 18
3% 97% 100%
98 100 100 100
103 97 97 95
Tabela 9: Kvalifikaciona struktura zaposlenih

STEPEN STRUNE SPREME
1
31.12.2010.
2 3
BROJ ZAPOSLENIH 31.12.2011.

4 5 6
31.12.2012.
7
INDEKS 4/2 6/4

8 9
Visoka struna sprema Via struna sprema Srednja struna sprema Ostali U KU P N O
3.234 696 3.406 52 7.388
43,8% 9,4% 46,1% 0,7% 100,0%
3.401 706 3.218 44 7.369
46,1% 9,6% 43,7% 0,6% 100,0%
3.479 667 2.949 35 7.130
48,8% 9,3% 41,4% 0,5% 100,0%
105 101 94 85 100
102 94 92 80 97
Nakon to je u 2011. godini zaustavljen trend smanjenja broja zaposlenih u bankarskom sektoru u F BiH, zabiljeen u prethodne dvije godine, u 2012. godini je ponovo dolo do smanjenja broja zaposlenih za 3% ili 239, to je rezultat daljeg uticaja ekonomske krize. Kumulativno, u posljednje etiri godine, u periodu 2009.-2012. godina broj zaposlenih je smanjen sa 7.997, koliko je iznosio na kraju 2008. godine, na 7.130 na kraju 2012. godine, to je pad od 11% ili 867. Trend poboljanja kvalifikacione strukture zaposlenih kroz poveanje uea zaposlenih s visokom strunom spremom nastavljen je i u 2012. godini, s jedne strane kao rezultat rasta ove kategorije za 2% ili 78 radnika, a s druge strane, znatno vei uticaj je imalo smanjenje broja zaposlenih sa srednjom strunom spremom za 8% ili 269 radnika. Jedan od pokazatelja koji utie na ocjenu performansi pojedinane banke i bankarskog sistema je efikasnost zaposlenih, iskazan kao omjer aktive i broja zaposlenih, odnosno iznos aktive po zaposlenom. Vei omjer je pokazatelj bolje efikasnosti poslovanja i banke i ukupnog sistema.
16
FBA
Tabela 10: Aktiva po zaposlenom
BANKE Dravne Privatne UKUPNO
31.12.2010.
Broj zaposl. 180 7.208 7.388 Aktiva (000 KM) 167.263 14.908.434 15.075.697 Aktiva po zaposl. 929 2.068 2.041 Broj zaposl. 177 7.192 7.369
31.12.2011.
Aktiva (000 KM) 191.881 15.071.438 15.263.319 Aktiva po zaposl. 1.084 2.096 2.071 Broj zaposl. 183 6.947 7.130
31.12.2012.
Aktiva (000 KM) 209.971 14.781.079 14.991.050 Aktiva po zaposl. 1.147 2.128 2.103
Na kraju 2012. godine na nivou bankarskog sistema na svakog zaposlenog je dolazilo 2,1 milion KM aktive, to je isto kao i na kraju 2011. godine.
Tabela 11: Aktiva po zaposlenom po grupama
Aktiva (000 KM) Do 500 500 do 1.000 1.000 do 2.000 2.000 do 3.000 Preko 3.000 UKUPNO
31.12.2010.
Broj banaka 0 7 6 5 1 19
31.12.2011.
31.12.2012.
Analitiki pokazatelji za pojedinane banke kreu se u rasponu od 593 hiljade KM do 4,3 miliona KM aktive po zaposlenom. Pet banaka ima ovaj pokazatelj bolji od istog za bankarski sektor, a kod tri najvee banke u sistemu prelazi iznos od 2,3 miliona KM.
2.
FINANSIJSKI POKAZATELJI POSLOVANJA BANAKA
Kontrola banaka putem izvjetaja obavlja se koritenjem izvjetaja propisanih od strane FBA i izvjetaja drugih institucija, koji ine bazu podataka utemeljenu na tri izvora: 1) Informacije o bilansu stanja za sve banke koji se dostavlja mjeseno, sa dodatnim prilozima tromjeseno, koji sadre detaljnije informacije o novanim sredstvima, kreditima, depozitima i vanbilansnim stavkama, te osnovne statistike podatke, 2) Informacije o solventnosti banaka, podaci o kapitalu i adekvatnosti kapitala, klasifikaciji aktive, koncentracijama odreenih vrsta rizika, poziciji likvidnosti, izloenosti deviznom riziku, kamatnim stopama na kredite i depozite, a na osnovu izvjetaja propisanih od strane FBA, 3) Informacije o rezultatima poslovanja banaka (bilans uspjeha po shemi FBA) i izvjetaji o novanim tokovima, koji se dostavljaju FBA tromjeseno. Osim navedenih standardiziranih izvjetaja, bazu podataka ine i informacije dobivene na osnovu dodatnih izvjetajnih zahtjeva postavljenih od strane FBA, u cilju to kvalitetnijeg praenja i analize poslovanja banaka, zatim izvjetaji o reviziji finansijskih izvjetaja banaka uraeni od strane vanjskog neovisnog revizora, kao i svi ostali podaci relevantni za ocjenu performansi svake pojedinane banke i bankarskog sistema u cjelini. U skladu sa odredbama Zakona o poetnom bilansu stanja banaka, banke sa veinskim dravnim kapitalom obavezne su izvjetavati FBA na bazi punog bilansa stanja ralanjenog na: pasivni, neutralni i aktivni podbilans. U cilju dobivanja realnih pokazatelja poslovanja banaka u Federaciji BiH u nastavku e se analiza bankarskog sistema temeljiti na pokazateljima iz aktivnog podbilansa banaka s veinskim dravnim kapitalom9.
9
Dravne banke u punom bilansu iskazuju pasivne i neutralne stavke, koje e po izvrenju programa privatizacije preuzeti drava. Sa 31.12.2012. godine kod jedne dravne banke ove stavke su iznosile 661 milion KM. 17
FBA 2.1. Bilans stanja
Poslovanje bankarskog sektora u F BiH u posljednje etiri godine odvijalo se pod uticajem izraenog djelovanja ekonomske i finansijske krize, to je od druge polovine 2011. godine dodatno pojaano i negativnim uticajem dunike krize u eurozoni, kao i loeg ekonomskog stanja u relanom sektoru i ukupnoj ekonomiji u BiH. Ipak, bankarski sektor uspio je da ouva stabilnost, sigurnost i adekvatnu kapitaliziranost, ali njegov rast i razvoj je usporen, odnosno zaustavljen, to se vidi iz podatka da je na kraju 2008. godine (poetak krize je IV kvartal 2008. godine) bilansna suma iznosila 15,07 milijardi KM, a na kraju 2012. godine 15,0 milijardi KM, s malim oscilacijama u tom periodu. Priliv sredstava iz stranih kreditnih linija je gotovo zaustavljen, a postojei kreditni izvori se smanjuju zbog plaanja dospjelih obaveza. Takoe i depozitni izvori su u blagom padu, veim dijelom kao rezultat povrata sredstava matinim grupacijama. Rizici su u porastu, naroito kreditni, zbog ega su banke poduzele brojne mjere i aktivnosti na poboljanju sistema upravljanja rizicima, posebno u segmentu kreditnih politika (odobravanje, monitoring i mjerenje rizika), koje su znatno konzervativnije i rigoroznije, a sve u cilju zaustavljanja daljeg rasta nenaplativih potraivanja i negativnih trendova kako u kvalitetu aktive, tako i u ukupnom poslovanju. Takoe, veina banka provodi mjere u cilju racionalizacije trokova, posebno operativnih, kao i reorganizacije poslovne mree, to je rezultiralo i smanjenjem broja zaposlenih u bankama u 2012. godini. Bilansna suma bankarskog sektora na kraju 2012. godine iznosila je 15 milijardi KM, to je manje za 1,8% ili 272 miliona KM nego na kraju 2011. godine. Iako je u 2011. godini dolo do pozitivnih kretanja i poboljanja odreenih pokazatelja poslovanja bankarskog sektora, posebno u segmentu profitabilnosti, te je nastavljen rast tednje stanovnitva, s druge strane, pad bilansne sume, vrlo nizak kreditni rast, smanjenje izvora finansiranja (depozita i kreditnih obaveza) i posljedino novanih sredstava u 2012. godini, pokazuju da je uticaj krize i dalje evidentan, to moe imati negativne efekte na kljune pokazatelje poslovanja bankarskog sistema u Federaciji BiH.
- 000 KM-
Tabela 12: Bilans stanja O P I S

1
31.12.2010.
IZNOS
2
31.12.2011.
IZNOS
4
31.12.2012.
IZNOS
6
Uee %
3
Uee %
5
Uee %
7
INDEKS
8 (4/2) 9 (6/4)
A K T I V A ( IMOVINA ): Novana sredstva Vrijednosni papiri10 Plasmani drugim bankama Krediti Ispravka vrijed.11 Krediti- neto (krediti minus isp.vrijed.) Poslovni prostor i ostala fiksna aktiva Ostala aktiva UKUPNA AKTIVA P A S I V A: OBAVEZE Depoziti Uzete pozajmice od drugih banaka Obaveze po uzetim kreditima Ostale obaveze KAPITAL Kapital UKUPNO PASIVA (OBAVEZE I KAPITAL)
4.443.614 375.252 145.007 9.981.911 635.792 9.346.119 552.764 212.941 15.075.697
29,5 2,4 1,0 66,2 4,2 62,0 3,7 1,4 100,0
4.378.076 458.465 79.940 10.487.671 931.946 9.555.725 540.749 250.364 15.263.319
28,8 3,0 0,5 68,7 6,1 62,6 3,5 1,6 100,0
3.962.581 548.467 78.522 10.666.124 1.007.196 9.658.928 522.030 220.522 14.991.050
26,4 3,7 0,5 71,1 6,7 64,4 3,5 1,5 100,0
99 122 55 105 147 102 98 118 101
91 120 98 102 108 101 96 88 98
11.232.830 7.000 1.403.451 735.791 1.696.625 15.075.697
74,5 0,0 9,3 4,9 11,3 100,0
11.124.675 2.000 1.319.299 737.280 2.080.065 15.263.319
72,9 0,0 8,6 4,9 13,6 100,0
10.961.001 2.000 1.141.561 667.800 2.218.688 14.991.050
73,1 0,0 7,6 4,5 14,8 100,0
99 29 94 100 123 101
99 100 87 91 107 98
10 11
Vrijednosni papiri za trgovanje, raspoloivi za prodaju i v.p. koji se dre do dospijea. U kol.2 podaci se odnose na rezerve za kreditne gubitke (RKG). 18
FBA
Tabela 13: Aktiva banaka prema vlasnikoj strukturi
31.12.2010.
BANKE
1
31.12.2011.
Broj banaka
4
31.12.2012.
Broj banaka
6
Broj banaka
2
Aktiva (000 KM)

3
Aktiva (000 KM)

5
Aktiva (000 KM)

7
INDEKS
8 (5/3) 9(7/5)
Dravne Privatne UKUPNO
1 18 19
167.263 14.908.434 15.075.697
1% 99% 100%
1 18 19
191.881 15.071.438 15.263.319
1% 99% 100%
1 17 18
209.971 14.781.079 14.991.050
1% 99% 100%
115 101 101
109 98 98
Kod 11 banaka aktiva je vea nego na kraju 2011. godine, dok je kod preostalih sedam banaka aktiva smanjena, stopa pada se kretala u rasponu od 1% do 17%. Najvei nominalni rast od 213 miliona KM ili 6% imala je banka koja se na kraju 2012. godine nalazi po visini aktive na prvom mjestu, s napomenom da je sve do treeg kvartala 2012.godine bila na drugom mjestu. Istovremeno, zbog visoke stopa pada aktive od 8% ili 334 miliona KM, nakon dugogodinje pozicije najvee banke i lidera u bankarskom sistemu u F BiH, ova banka je na kraju 2012. godine pozicionirana na drugom mjestu. Pokazatelj koncentracija u tri najznaajnija segmenta bankarskog poslovanja: u aktivi, kreditima i depozitima je vrijednost Herfindahlova indeksa12.
Grafikon 9: Herfindahlov indeks koncentracije u aktivi, kreditima i depozitima
1.800 1.750 1.700 1.650 1.600 1.550 1.500 1.450 1.400 12/2010 12/2011
aktiva 1.526 krediti 1.520 depoziti 1.523 aktiva 1.539 depoziti 1.536 krediti 1.497 krediti 1.422 depoziti 1.551 aktiva 1.524
12/2012
Na kraju 2012. godine Herfindahlov indeks koncentracije u sve tri relevantne kategorije (aktivi, kreditima i depozitima) imao je manje promjene vrijednosti: za aktivu je iznosio 1.524, kredite 1.422 i depozite 1.551 jedinica, to pokazuje umjerenu koncentraciju13. U odnosu na kraj 2011. godine, pokazatelji za aktivu i kredite su smanjeni (15 i 75 jedinica), dok je za depozite povean za 15 jedinica. Drugi pokazatelj koncentracije u bankarskom sistemu je omjer trine koncentracije, odnosno koncentracijska stopa14 (dalje CR), koja pokazuje ukupno uee najveih institucija u sistemu u odabranim relevantnim kategorijama: u aktivi, kreditima i depozitima. CR5 je smanjen za trino uee sa 74,7% na 74,2%, kod kredita sa 75,4% na 73,5%, dok je kod depozita povean sa 73,7% na 74,5%. U posljednje dvije godine vrijednost CR5 je blago smanjena u sve tri
12
Naziva se jo i Hirschmann-Herfindahlov indeks ili HHI, a izraunava se po formuli HI = (S ) 2 ,

j =1
a predstavlja zbir kvadrata procentnih udjela konkretne veliine (npr. aktive, depozita, kredita) svih trinih uesnika u sistemu. Treba napomenuti da indeks ne raste linearno, te da vrijednost od npr. 3000 ne znai da je koncentracija u sistemu 30%. U hipotetinom sluaju postojanja samo jedne banke u sistemu, HHI bi bio maksimalnih 10000. 13 Ako je vrijednost HHI manja od 1000, smatra se da na tritu nije prisutna koncentracija, za vrijednost indeksa izmeu 1000 i 1800 jedinica na tritu je prisutna umjerena koncentracija, a ako je vrijednost HHI iznad 1800, to je pokazatelj postojanja visoke koncentracije. 14 Engl.: concentration ratio (CR), oznaava se prema broju institucija koje se ukljuuju u izraun.
19
FBA
kategorije, ali je i dalje evidentna dominacija pet najveih banaka u sistemu koje dre cca 74% trita, kredita i depozita.
Grafikon 10: Koncentracijske stope za pet najveih banaka-CR5: aktiva, krediti i depoziti
100% 80% 60% 40% 20% 0% 12/2010 aktiva 12/2011 krediti depoziti 12/2012
75,8 77,6 75,8 74,7 75,4 73,7 74,2 73,5 74,5
Bankarski sektor moe se analizirati i s aspekta nekoliko grupa, formiranih prema veliini aktive15. Promjene u ueu u odnosu na kraj 2011. godine zabiljeene su u svim grupama, s napomenom da su promjene i u broju i ueu u V grupi rezultat oduzimanja bankarske dozvole jednoj banci iz ove grupe. Uee dvije najvee banke u sistemu (I grupa, obje banke s aktivom preko tri milijarde KM) od 49,8% na kraju 2012. godine ostalo je skoro nepromijenjeno (rast od 0,1 procentni poen), dok je uee II grupe (dvije banke s aktivom izmeu jedne i dvije milijarde KM) smanjeno sa 19% na 18,3%. Kod III grupe (tri banke s aktivom izmeu 500 miliona KM i jedne milijarde KM) zabiljeen je neznatan pad uea za 0,8 procentnih poena, odnosno na 15,9%. Uee IV grupe od devet banaka (s aktivom izmeu 100 i 500 miliona KM banaka), poveano je za 1,9 procentnih poena i iznosi 15,2%. U posljednjoj V grupi (banke koje imaju aktivu manju od 100 miliona KM) smanjen je broj banaka sa tri na dvije, a uee sa 1,3% na 0,8%. Iako je dolo do manjih promjena u ueu pojedinih grupa, evidentno je da etiri najvee banke i dalje imaju visoko trino uee od 68%. U sljedeoj tabeli daje se pregled iznosa i uea pojedinih grupa banaka u ukupnoj aktivi kroz periode (iznosi su u milionima KM).
Tabela 14: Uee pojedinih grupa banaka u ukupnoj aktivi kroz periode
IZNOS AKTIVE
IIIIIIIVVPreko 2.000 1000 do 2000 500 do 1000 100 do 500 Ispod 100
Iznos
7.348 3.146 2.521 1.862 199 15.076
ukupnoj
31.12.2010. Uee Broj % banaka

48,8 20,9 16,7 12,3 1,3 100,0 2 2 3 9 3 19
Iznos
7.596 2.894 2.545 2.030 198 15.263

49,7 19,0 16,7 13,3 1,3 100,0 2 2 3 9 3 19
Iznos
7.476 2.741 2.379 2.280 115 14.991

49,8 18,3 15,9 15,2 0,8 100,0 2 2 3 9 2 18
UKUPNO
rafik
8 :+++anaka u
aktivi kroz pe
15
Banke su podijeljene u pet grupa zavisno od veliine aktive. 20
FBA
riod Grafikon 11: Uee pojedinih grupa banaka u ukupnoj aktivi kroz periode
16000 14000 12000 u milionima 10000 8000 6000 4000 2000 0 12/2010.
I grupa II grupa
I-3
I- 2
I- 2
II- 1 III- 3 IV- 9 V- 4 12/2011.

III grupa
II- 2 III-3 IV-9 V-3 12/2012.

IV grupa V grupa
II-2 III- 3 IV- 9 V-2
Pad bilansne sume od 1,8% ili 272 miliona KM, odnosno na nivo od 15 milijardi KM na kraju 2012. godine, najveim dijelom rezultat je smanjenja depozita za 1,5% ili 164 miliona KM (ako se iskljui uticaj banke kojoj je oduzeta dozvola, pad depozita iznosio je 0,6% ili 67 miliona KM), a pozitivan uticaj na nivo depozita imao je priliv sredstava u iznosu od 79 miliona KM iz prve trane po osnovu stand-by aranmana sa Meunarodnim monetarnim fondom (MMF), koja su odobrena na raune Federacije BiH krajem septembra 2012. godine. Pad bilansne sume rezultat je i smanjenja kreditnih obaveza za 13% ili 178 miliona KM, s napomenom da je aktiva smanjena i zbog oduzimanja dozvole jednoj banci (uticaj na aktivu je 84 miliona KM, na depozite 97 miliona KM, a na ukupan kapital efekat je pozitivan u iznosu od 17 miliona KM). Na nivou sistema jedino je ukupan kapital imao rast od 6,7% ili 139 miliona KM. Novana sredstava, nakon pada od 9,5% ili 415 miliona KM, na kraju 2012. godine iznosila su 3,96 milijardi KM. Ostvareni pad rezultat je odliva depozita i plaanja kreditnih obaveza, te blagog kreditnog rasta od 1,7% ili 178 miliona KM, tako da su krediti sa 31. 12. 2012. godine iznosili 10,67 milijardi KM. Na pad novanih sredstava, manjim dijelom, uticalo je i poveanje ulaganja u vrijednosne papire od 19,6% ili 90 miliona KM, koji sa 31. 12. 2012. godine iznose 548 miliona KM, to je uee od svega 3,7% u aktivi. Portfolio vrijednosnih papira raspoloiv za prodaju (mali dio se odnosi na portfolio za trgovanje) povean je sa 300 miliona KM na 375 miliona KM, a vrijednosni papiri koji se dre do dospijea sa 158 miliona KM na 173 miliona KM. U oba portfolija nalaze se i vrijednosni papiri koje je emitovala Vlada F BiH16 ukupne vrijednosti sa 31. 12. 2012. godine od 209 miliona KM, te vrijednosni papiri emitenta Vlada Republike Srpske u iznosu od 28 miliona KM. Takoe, u portfoliju za trgovanje nalaze se i dionice iji su emitenti domaa preduzea ukupno u iznosu od devet miliona KM. Preostali dio portfolija vrijednosnih papira u iznosu od cca 302 miliona KM odnosi se najveim dijelom na obveznice drava iz EU. U 2012. godini Vlada F BiH emitovala je trezorske zapise (pet trani: u februaru, martu, aprilu, novembru i decembru, svi sa dospijeem est mjeseci) nominalne vrijednosti 120 miliona KM (kupovna cijena iznosila je 118,7 miliona KM), prve tri trane dospjele su u 2012. godini, dok dvije posljednje trane ukupne nominalne vrijednosti 60 miliona KM imaju dospijee u maju i junu 2013. godini. Na kraju 2012. godine njihova vrijednost iznosila je 59,5 miliona KM. Takoe, emitovane su tri trane obveznica (prva u maju u iznosu od 80 miliona KM, rok dospijea tri godine, druga u junu i augustu, ukupno 30 miliona KM, rok dospijea pet godina, te trea u septembru u iznosu od 20 miliona KM i s rokom dospijea dvije godine) ukupne nominalne vrijednosti 130 miliona KM. Banke su kupile obveznice u vrijednosti 123 miliona
16
Sve vrste vrijednosnih papira emitenta Vlada F BiH. 21
FBA
KM. Vei dio trezorskih zapisa i obveznica klasificiran je u portfelj raspoloiv za prodaju (154 miliona KM), a ostatak u portfelj koji se dri do dospijea. Ako se ukupan protfelj vrijednosnih papira (548 miliona KM) analizira prema izloenosti po zemljama, najvee je uee BiH (44,9%), zatim Rumunije (15,8%), Francuske (8%), Austrije (7,7%) itd. U sljedeim grafikonima data je struktura najznaajnijih pozicija bilansa banaka.
Grafikon 12: Struktura aktive bilansa banaka
11.000.000 10.000.000 9.000.000 8.000.000 7.000.000 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 -
Novana sred.
Krediti-neto
Fiksna aktiva
Ostala aktiva
31.12.2010.
31.12.2011.
31.12.2012.
Grafikon 13: Struktura pasive bilansa banaka

12.000.000 11.000.000 10.000.000 9.000.000 8.000.000 7.000.000 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 Depoziti Obaveze po kred. 31.12.2010. 31.12.2011. Ostale obaveze 31.12.2012. Kapital
U strukturi pasive bilansa banaka depoziti su s iznosom od 11 milijardi KM i ueem od 73,1% i dalje dominantan izvor finansiranja banaka u Federaciji BiH. Nakon pada od 13,5%, uee kreditnih obaveza koje iznose 1,14 milijardi KM, smanjeno je sa 8,6% na 7,6%, dok je uee kapitala, koji je sa 31. 12. 2012. godine iznosio 2,22 milijarde KM, poveano sa 13,6% na 14,8%. Struktura aktive, kao i izvora, imala je manje promjene vezane za dvije kljune imovinske stavke: poveanje uea kredita sa 68,7% na 71,1% i smanjenje novanih sredstava sa 28,8% na 26,4%.
- u 000 KM-
Tabela 15: Novana sredstva banaka

NOVANA SREDSTVA
1
31.12.2010. Uee Iznos %

2 3
31.12.2011. Iznos
4
Uee %
5
31.12.2012. Uee Iznos %

6 7
INDEKS
4/2
8
6/4
9
Gotov novac RR kod CB BiH Rauni kod depoz.inst.u BiH Rauni kod depoz.inst.u inostr. Nov. sred. u procesu naplate UKUPNO
370.414 2.592.920 670 1.479.322 288 4.443.614
8,3 58,4 0,0 33,3 0,0 100,0
371.309 2.351.811 20.618 1.633.479 859 4.378.076
8,5 53,7 0,5 37,3 0,0 100,0
411.726 2.130.626 1.930 1.417.857 442 3.962.581
10,4 53,8 0,0 35,8 0,0 100,0
100 91 3077 110 298 99
111 91 9 87 51 91
22
FBA
Novana sredstva banaka na raunu rezervi kod CB BH u 2012. godini smanjena sma su za 9% ili 221 milion KM i sa 31. 12. 12 2012. godine iznosila su 2,13 milijardi KM ili 53,8% ukupnih novanih sredstava, to je skoro isto is kao i na kraju 2011. godine (53,7%). Sredstva banaka na raunima kod depozitnih institucija u inostranstvu su imala pad od 13% % ili 216 miliona KM i iznosila su 1,42 milijarde KM ili 35,8% ukupnih novanih sredstava (na kraju 2011. godine 37,3%). Banke su u trezoru i blagajnama, blagajnama nakon rasta od 11% ili 40 miliona KM, sa 31. 12. 2012. godine imale le gotovog g novca u iznosu od 412 miliona KM, to je 10,4% ukupnih novanih sredstava. Navedena kretanja imala su uticaj na promjenu valutne strukture novanih sredstava: uee domae valute u posmatranom periodu poveano je sa 59,3% na 60,4%, %, a za istu ist promjenu je smanjeno uee sredstava u stranoj valuti.
2. 1. 1. Obaveze
Struktura pasive (obaveze i kapital) u bilansu stanja banaka sa 31. 12. 2012 2. godine daje se u sljedeem grafikonu:
Grafikon 14: Struktura pasive banaka
31.12.2011. 31.12.2012.
Obaveze po uzetim kred. 8,6% Ostale obaveze 4,9% Uzete pozajmice od dr.banaka 0,0%
Kapital 13,6%
Obaveze po uzetim kred. 7,6% Ostale obaveze 4,5% Uzete pozajmice od dr.banaka 0,0%
Kapital 14,8%
Depoziti 72,9
Depoziti 73,1
U posmatranom periodu dolo je do manjih promjena u ueu dva najznaajnija izvora finansiranja banaka: depozita i kreditnih kre obaveza, odnosno poveanja uea depozita sa 72,9% na 73,1% i smanjenja kreditnih obaveza sa 8,6% na 7,6%. Iako su depoziti u 2012. godini imali pad od 1,5% ili 164 miliona KM, , uee se neznatno promijenilo, odnosno povealo, tako da su depoziti na kraju 2012. godine iznosili 11 milijardi KM, te su i dalje najznaajniji izvor finansiranja banaka u Federaciji BiH. Drugi po visini izvor su kreditna sredstva u iznosu od 1,14 milijardi KM, , koje su banke dobile najveim dijelom zaduivanjem kod stranih h finansijskih institucija. U posljednje tri godine, zbog uticaja finansijske i ekonomske krize, banke su se znatno manje zaduivale u inostranstvu, a plaanjem dospjelih obaveza ovi izvori su znaajno smanjeni (na na kraju 2008. godine iznosili su 2,18 2,1 milijardi KM). U 2012. godini pad je iznosio 13,5% ili 178 miliona KM. Ako se kreditnim obavezama dodaju i subordinirani krediti u iznosu od 122 miliona KM, koje su banke povukle u cilju jaanja kapitalne osnove i adekvatnosti kapitala, ukupna kreditna sredstva sredstva u izvorima imaju uee od 8,4%. Banke su sa 31. 12. . 2012. godine imale najvee obaveze prema sljedeim kreditorima (sedam od ukupno 38), ), na koje se odnosi 74% ukupnih kreditnih obaveza: European Investment Bank (EIB), European fund for Southeast Europe Eur (EFSE), UniCredit Bank Austria AG, Central Eastern European Finance Agency (CEEFA), EBRD, EBRD, TC ZIRAAT BANKASI A.S. (Turska) i Council of Europe Development Bank. Informacija o bankarskom si stemu Federacije BiH is
23
FBA
Kapital je sa 31. 12. 2012. . godine iznosio 2,22 milijarde KM, to je za 6,7% % ili 139 miliona KM vie nego na kraju 2011. godine odine, , a rast je ostvaren najvie po osnovu tekueg finansijskog rezultata-dobiti i dokapitalizacije lizacije i poveanja rezervi kod jedne banke. Prema dostavljenim podacima banaka, od ukupnog iznosa depozita na kraju posmatranog perioda 2012. godine samo se 6% odnosi odnosi na depozite prikupljene u organizacionim dijelovima banaka iz Federacije BiH u Republici Srpskoj i Brko Distriktu.
- u 000 KMTabela 16: Sektorska struktura depozita
SEKTORI
1
17
31.12.2010. 31.12.20 Uee Iznos %

2 3
31.12.2011. Uee Iznos %

4 5
31.12.201 12. Uee Iznos %

6 7
INDEKS 4/2
8
6/4
9
Vladine institucije Javna preduzea Privatna preduzea i dru. Bankarske institucije Nebankarske finans.instit. Graani Ostalo UKUPNO
891.638 638 1.332.748 748 1.487.509 509 1.674.576 432.045 5.144.607 607 269.707 707 11.232.830 830
7,9 11,9 13,2 14,9 3,9 45,8 2,4 100,0
705.805 1.413.686 1.462.767 1.280.463 483.504 5.530.461 247.989 11.124.675
6,3 12,7 13,1 11,5 4,3 49,7 2,4 100,0
682.313 1.090.870 1.501.232 981.562 493.689 5.933.071 278.264 10.961.001
6,2 10,0 13,7 9,0 4,5 54,1 2,5 100,0
79 106 98 76 112 107 92 99
97 77 103 77 102 107 112 99
Grafikon 15: Sektorska struktura depozita

31.12.2011. .
Bankarske institucije 11,5% Drugo 2,4% Drugo 2,5% Privatna preduzea 13,7% Vladine institucije 6,3% Bankarske institucije 9,0%
31.12.2012 2.
Nebank.finans. inst. 4,5% Vladine institucije 6,2% Javna preduzea 10,0%
Nebank.finan. institucije 4,3%
Javna preduzea 12,7%
Privatna preduzea 13,1% Stanovnitvo 49,7%
Stanovnitvo 54,1%
U 2012. godini dolo je do manjih promjena u sektorskoj strukturi depozita, koje su, s jedne strane, najveim dijelom rezultat smanjenja sredstava javnih preduzea i bankarskih institucija, institucija a s druge strane, , rasta depozita stanovnita i privatnih preduzea. Iako je uticaj ekonomske i finansijske krize prisutan ve etiri godine, a negativni efekti vidlji vidljivi u veini poslovnih segmenata banaka, treba istai da su u tom periodu depoziti depozit stanovnitva imali kontinuiran rast, odnosno poveani su sa 4,18 milijardi KM, , koliko su iznosili na kraju 2008. godine, na nivo od skoro est milijardi sa 31.12. 2012. godine, ne, to je visok rast od 42% ili 1,75 milijardi KM. U 2012. godin odine stopa rasta iznosila je, kao i prethodne godine, 7% 7 ili 402 miliona KM. Depoziti ovog sektora s iznosom od 5,93 milijarde KM, zbog navedenog, ali i zbog zb pada depozita drugih sektora, poveali su uee u ukupnim depozitima sa 49,7% % na 54,1%, 5 tako da su i dalje najvei izvor finansiranja banaka u F BiH.
17
Podaci iz popratnog obrasca BS-D BS koji banke dostavljaju kvartalno uz bilans stanja po shemi FBA. 24
FBA
Drugi po visini i ueu sektorski izvor su depoziti privatnih preduzea, koji su u toku 2012. godine imali vee oscilacije ( u prvoj polovini visok pad od 16% ili 241 milion KM, odnosno sa 1,46 milijardi KM na 1,22 milijarde KM, to je bilo zabrinjavajue, da bi u drugoj polovini godine dolo do rasta od 23% ili 279 miliona KM). Kumulativno, u 2012. godini, ostvaren je rast od 3% ili 38 miliona KM, odnosno nivo od 1,5 milijardi KM, dok je uee poveano sa 13,1% na 13,7%. Depoziti javnih preduzea imali su najvei pad od 23% ili 323 miliona KM. Depoziti ovog sektora iznose 1,09 milijardi KM ili 10% ukupnih depozita, to je za 2,7 procentnih poena manje nego na kraju 2011. godine. Depoziti bankarskih institucija su od kraja 2007. godine pa sve do III kvartala 2011. godine bili po visini drugi sektorski izvor u depozitnom potencijalu banaka. Trend rasta bio je prisutan do sredine 2009. godine, kada su dostigli najvei iznos od 2,29 milijardi KM i uee od 21,4% u ukupnim depozitima. Nakon toga, pod uticajem krize, smanjenog obima kreditiranja i vika likvidnosti, dolazi do povlaenja depozitnih sredstava matinih grupacija, to rezultira i padom uea. Meutim, nakon pada u IV kvartalu 2011. godine od 19% ili 294 miliona KM, dolo je i do pada uea na 11,5%, to je bilo etvrto po visini sektorsko uee na kraju 2011. godine. U 2012. godini nastavljen je trend pada sa stopom od 23% ili 299 miliona KM. Negativna kretanja u nivou sredstava ovog sektora najveim dijelom su rezultat smanjenja zaduenosti, odnosno povrat sredstava grupacijama u ijem su vlasnitvu banke u F BiH. Na kraju 2012. godine depoziti bankarskih institucija iznosili su 982 miliona KM, to je 9% ukupnih depozita. Ova sredstva su za 160 miliona KM manja od kreditnih obaveza, koje su, nakon depozita, drugi po znaaju izvor finansiranja banaka u F BiH. Iz navedenih podataka moe se zakljuiti da je zaduivanje banaka iz F BiH u inostranstvu znaajno smanjeno, posebno depozitna sredstva matinih grupacija. S obzirom da je isti trend smanjenja prisutan i kod kreditnih obaveza, banke se ponovo suoavaju s problemom odravanja rone usklaenosti, to je uzrokovano nepovoljnom ronou domaih depozitnih sredstava, zbog ega moraju u narednom periodu osigurati kvalitetnije izvore po ronosti, kako bi se nastavio trend rasta kreditnih plasmana. Treba istai da se 94% ili 920 miliona KM depozita bankarskih institucija odnosi na depozite banaka iz grupacije (uglavnom dioniara). Finansijska podrka grupacije prisutna je u osam banaka u F BiH, s napomenom da je ipak koncentrisana u etiri velike banke. Na ovaj nain u ranijem periodu banke u veinskom stranom vlasnitvu imale su finansijsku podrku i osiguran priliv novih sredstava za finansiranje od strane grupe ije su lanice. Ako se ovim sredstvima dodaju i kreditne obaveze i subordinisani dugovi (stavke u dopunskom kapitalu), finansijska podrka banaka iz grupacije je vea (kod deset banaka), sa 31. 12. 2012. godine iznosi 1,4 milijarde KM ili 9,3% ukupne pasive bankarskog sektora. U ukupnim depozitima sredstva iz grupacije imaju uee od 8,4% (smanjenje od 2,5 procentnih poena u odnosu na kraj 2011. godine), a u ukupnim kreditnim obavezama 29% su kreditne obaveze prema grupaciji (uee je manje za 2,2 procentna poena). U odnosu na kraj 2011. godine ova sredstva su smanjena za 21,7% ili 387 miliona KM, najveim dijelom po osnovu redovnih dospijea (depoziti su smanjeni za 23,9% ili 289 miliona KM, kreditne obaveze za 19,2% ili 79 miliona KM i subordinirani krediti za 12% ili 19 miliona KM). S obzirom da su zbog ekonomske krize kreditne aktivnosti banaka znatno smanjene, to je rezultiralo visokom likvidnou, te dobrom kapitaliziranou veine banaka u F BiH koje su u vlasnitvu stranih bankarskih grupacija, trend smanjenja izloenosti prema grupaciji iz prethodne godine nastavljen je i u 2012. godini, i to u segmentu depozitnih izvora, dok se kreditni izvori smanjuju po osnovu redovnih plaanja dospjelih obaveza. Zbog nepovoljih deavanja u ekonomijama zemalja iz kojih su vlasnici banaka iz F BiH i problema s kojima se Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
25
FBA
suoavaju te zemlje, a posljedino i finansijski sistemi i bankarske grupacije, kao i mjere koje drava Austrija poduzima u cilju jaanja odrivosti poslovnih modela velikih meunarodnih aktivnih austrijskih banaka, a time i ouvanja kreditnog rejtinga zemlje18, moe se oekivati da e budua finansijska podrka matinih grupacija biti restriktivnija, tako da e se kreditni rast u narednom periodu u F BiH morati vie finansirati iz rasta domaih izvora. U uvjetima krize i oteanog pristupa tritu novca i novim sredstvima, rasta likvidnosnog rizika kao rezultata pogoranja naplativosti kredita i rasta nenaplativih potraivanja, nezadovoljavajue rone strukture domaih depozitnih izvora, oekivanog daljeg smanjenja stranih izvora finansiranja, problem nepovoljne rone strukture izvora finansiranja, primarno depozita, kao i njihovog rasta, u narednom periodu bie u fokusu kod veine banaka. Depoziti ostalih sektora su takoe imali manje promjene u iznosu i ueu, a najveu promjenu imali su depoziti vladinih institucija, koji su u posmatranom periodu smanjeni za 3% ili 24 miliona KM. Treba istai dva dogaaja koja su imala uticaj na nivo sredstava ovog sektora: negativan uticaj od cca 57 miliona KM zbog oduzimanja dozvole jednoj banci, te priliv sredstva prve trane po osnovu stand-by aranmana sa MMF u iznosu od 79,3 miliona KM. Depoziti vladinih institucija sa 31. 12. 2012. godine iznose 682 miliona KM ili 6,2% ukupnih depozita. Valutna struktura depozita na kraju 2012. godine neznatno je promijenjena: depoziti u stranoj valuti (sa dominatnim ueem EURO) u iznosu od 5,88 milijardi KM smanjili su uee sa 55% na 54%, a depoziti u domaoj valuti iznosili su 5,08 milijardi KM, to je uee od 46%. Struktura depozita prema porijeklu deponenata na kraju 2012. godine bila je sljedea: sredstva rezidenata imala su uee 88,7%, a nerezidenata 11,3% (na kraju 2011. godine: 86,7% i 13,3%). Depoziti nerezidenata u posljednje etiri godine imaju kontinuirani pad, to je rezultat povlaenja, odnosno povrata depozita majke ili lanica grupacije, na koje se najveim dijelom i odnose sredstva nerezidenata. Najvee uee od 22,1% i nominalni iznos od 2,31 milijardu KM depoziti nerezidenata imali su na kraju 2008. godine. tedni depoziti, kao najznaajniji segment depozitnog i finansijskog potencijala banaka, u 2012. godini imali su rast od 7,4% ili 395 miliona KM i sa 31. 12. 2012. godine iznosili su 5,76 milijardi KM.
Tabela 17: Nova tednja stanovnitva po periodima
BANKE
1
31.12.2010.
2
I Z NO S ( u 000 KM ) 31.12.2011. 31.12.2012.

3 4
INDEKS
3/2
5
4/3
6
Dravne Privatne UKUPNO R
47.148 4.926.361 4.973.509
50.259 5.311.178 5.361.437
58.050 5.698.300 5.756.350
107 108 108
116 107 107
Sutina mjera je da je kreditna aktivnost supsidijara austrijskih banaka u centralnoj, istonoj i jugoistonoj Evropi (CESEE) uvjetovana pojaanim odrivim finansiranjem iz domaih izvora.
18
26
FBA
Grafikon 16: Nova tednja stanovnitva po periodima
6.000.000 5.500.000 5.000.000 4.500.000 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 12/98. 12/99. 12/00. 12/01. 12/02. 12/03. 12/04. 12/05. 12/06. 9/01.
TEDNJA STANOVNITVA
12/07.
12/08.
12/09.
03/10.
06/10.
09/10.
12/10.
03/11.
06/11.
09/11.
12/11.
k 14 : Nova tednja stanovnitva po p
U tri najvee banke nalazi se 68% tednje, dok est banaka ima pojedinano uee manje od 1%, to iznosi svega 3,5% ukupne tednje u sistemu. Od ukupnog iznosa tednje 35% se odnosi na tedne depozite u domaoj valuti, a 65% u stranoj valuti.
Tabela 18: Rona struktura tednih depozita stanovnitva po periodima
BANKE
1
I Z NO S ( u 000 KM ) 31.12.2010. 31.12.2011.

2 3
INDEKS 31.12.2012.
4
3/2
5
4/3
6
Kratkoroni tedni depoziti Dugoroni tedni depoziti UKUPNO
2.581.767 2.391.742 4.973.509
51,9% 48,1% 100,0 %
2.606.732 2.754.705 5.361.437
48,6% 51,4% 100,0 %
2.656.934 3.099.416 5.756.350
46,2% 53,8% 100,0 %
101 115 108
102 113 107
Rona struktura tednih depozita je u odnosu na kraj 2011. godine blago poboljana, to je rezultat rasta dugoronih tednih depozita za 13% ili 345 miliona KM, zbog ega je dolo i do promjene uea ovih depozita, odnosno poveanja sa 51,4% na 53,8%. Dugogodinji kontinuirani rast i pozitivni trendovi u segmentu tednje u bankama u F BiH, rezultat su, s jedne strane, jaanja sigurnosti i stabilnosti ukupnog bankarskog sistema za to je od kljunog znaaja postojanje funkcionalne, efektivne i efikasne bankarske supervizije koju provodi FBA, a s druge strane, postojanje sistema osiguranja depozita, iji je osnovni cilj poveanje stabilnosti bankarskog, odnosno finansijskog sektora i zatita tedia. U cilju ouvanja i jaanja povjerenja graana u sigurnost i stabilnost bankarskog sistema u BiH, u decembru 2008. godine iznos osiguranog depozita povean je na 20.000 KM. Nakon toga pokrenuta je inicijativa za poveanje osiguranog depozita, tako da je od 01. 04. 2010. godine isti povean na 35.000 KM, a sve poduzete aktivnosti su usmjerene na smanjenje utjecaja globalne ekonomske krize na bankarski i ukupni ekonomski sistem F BiH i BiH. Sa 31. 12. 2012. godine ukupno 16 banaka iz Federacije BiH je ukljueno u program osiguranja depozita (imaju licencu Agencije za osiguranje depozita u BiH), a prema dostavljenim podacima u ovim bankama je deponovano 98% ukupnih depozita i ukupne tednje. Preostale dvije banke ne mogu aplicirati za prijem zbog neispunjavanja kriterijuma koje je propisala Agencija za osiguranje depozita BH: jedna zbog postojeeg kompozitnog ranga, a druga jer se nalazi pod privremenom upravom.
12/12.
3/08.
6/08.
9/08.
3/09.
6/09.
9/09.
3/12.
6/12.
9/12.
27
FBA 2.1.2. Kapital - snaga i adekvatnost

Kapital19 banaka u F BiH na dan 31. 12. 2012. godine iznosio je 2,2 milijarde KM.
-u 000 KM-
Tabela 19: Regulatorni kapital

OPIS
1
31.12.2010.
2
31.12.2011.
3
31.12.2012.
4
INDEKS
5 (3/2) 6 (4/3)
1.a.Osnovni kapital prije umanjenja 1.1. Dioniki kapital-obine i trajne nekum.dion. 1.2. Iznos emisionih aia 1.3.Rezerve i zadrana dobit 1.b.Odbitne stavke 1.1. Nepokriveni gubici iz ranijih godina 1.2. Gubitak iz tekue godine 1.3. Trezorske dionice 1.4.. Iznos nematerijalne imovine
1.885.159 1.170.468 136.485 578.206 313.321 92.058 157.933 81 63.249
2.008.081 1.190.482 136.485 681.114 353.960 251.187 45.512 81
1.913.841 1.198.516 136.485 578.840 189.991 120.740 16.505 156 52.590
107 102 100 118 113 273 29 100 90
95 101 100 85 54 48 36 193 92
57.180 76% 24% 1.654.121 466.968

3.090 212.248 62.56420 139.754 49.312
1. Osnovni kapital (1a-1b) 2. Dopunski kapital

2.1. Dion.kapital-trajne prior.kumul.dion. 2.2. Ope rezerve za kreditne gubitke 2.3. Iznos revidirane tekue dobiti 2.4. Iznos subordinisanih dugova najvie do 50% iznosa osn.kap. 2.5. Stavke trajnog karaktera
1.571.838 489.986
2.829 209.612 52.090 159.056 66.399
78% 22%
1.723.850 467.092
3.090 211.425 67.243 120.264 65.070
79% 21%
105 95
109 101 120 88 74
104 100
100 100 107 86 132
3. Kapital ( 1 + 2)
4. 4.1. 4.2. 4.3.
2.061.824 15.938
15.938
100%
2.121.089 37.794
18.408 19.386 -
100%
2.190.942 98.657
3.043 95.529 85
100%
103 237
116 N/a N/a
103 261
17 493 N/a
Odbitne stavke od kapitala

Ulozi banke u kap.dr.pravnih lica koji prelazi 5% osn.kap. Iznos nedostajuih rezervi za kreditne gub.po regulat.zahtjevu Ostale odbitne stavke
2.045.886
5. Neto kapital (3- 4)
2.083.295
2.092.285
102
100
U 2012. godini kapital21 je povean za 3% ili 70 miliona KM u odnosu na 2011. godinu, a promjene u osnovnom i dopunskom kapitalu su uticale na izmjenu strukture regulatornog kapitala. Osnovni kapital je povean za 4% ili 70 miliona KM, a uee je poveano sa 78% na 79%, dok je dopunski skoro nepromijenjen, a uee je smanjeno sa 22% na 21%. Rast osnovnog kapitala je najveim dijelom po osnovu ukljuivanja ostvarene dobiti za 2011. godinu. Nakon provoenja zakonske procedure donoenja i usvajanja odluka od strane skuptine banaka, ostvarena dobit za 2011. godinu u iznosu od 127 miliona KM (16 banaka, dok su tri banke ostvarile gubitak u iznosu od 45,5 miliona KM) rasporeena je na sljedei nain: 71% ili 89 miliona KM u osnovni kapital (zadranu dobit i rezerve), tri banke su dio dobiti u iznosu od dva miliona KM usmjerile za djelimino pokrie ranijih gubitaka, za pokrie nedostajuih rezervi za kreditne gubitke po regulatornom zahtjevu 17 miliona KM, dok su dvije banke 19 miliona KM izdvojile za isplatu dividende. Takoe, jedna banka je iz zadrane dobiti isplatila dividendu u iznosu od 19 miliona KM. Na promjene osnovnog kapitala uticalo je i sljedee: kod jedne banke direktna uplata u rezerve 20 miliona KM i u drugom kvartalu dokapitalizacija u iznosu od 20 miliona KM, uz istovremeno smanjenje rezervi djelominim pokriem akumuliranih gubitaka u iznosu od 125 miliona KM. U etvrtom kvartalu 2012. godine dvije banke su se dokapitalizirale u ukupnom iznosu od 6,8 miliona KM. Prestanak rada jedne banke u privremenoj upravi imao je pozitivan efekat na
Regulatorni kapital definiran l. 8. i 9. Odluke o minimalnim standardima za upravljanje kapitalom banaka (Slubene novine Federacije BiH, broj 3/03, 18/03, 53/06, 55/07, 81/07, 6/08, 86/10, 70/11). 20 Po konanim podacima osam banaka je ukljuilo iznos revidirane dobiti u dopunski, a dvije u osnovni kapital. 21 Izvor podataka je kvartalni Izvjetaj o stanju kapitala banaka (Obrazac 1-Tabela A), propisan Odlukom o minimalnim standardima za upravljanje kapitalom banaka.
19
28
FBA
osnovni kapital u iznosu od 17,5 miliona KM. Jedna banka je revidiranu dobit za 2012. godinu u iznosu od 4,8 miliona KM ukljuila u osnovni kapital. Odbitne stavke (koje umanjuju osnovni kapital) su smanjene za 164 miliona KM i to najvie iz osnova smanjenja kumuliranih gubitaka kod etiri banke u iznosu od 176 miliona KM (od ovog iznosa 125 miliona KM odnosi se na jednu banku, a pokrie je izvreno iz rezervi, a 47,8 miliona KM na smanjenje po osnovu prestanka rada jedne banke u privremenoj upravi), smanjenja tekueg gubitka za 29 miliona KM i nematerijalne imovine za 4,6 miliona KM. Dopunski kapital je skoro nepromijenjen, ali s veim promjenama u strukturi: dobit iz 2011. godine u iznosu od 62 miliona KM, prenesena je u osnovni kapital, subordinisani dugovi (redovne otplate dospjelih obaveza) smanjeni su za 19,4 miliona KM, dok su stavke trajnog karaktera poveane za 16 miliona KM (kod jedne banke). Devet banaka su revidiranu tekuu dobit u iznosu od 67,2 miliona KM ukljuile u dopunski kapital, dok etiri banke, kod kojih nije zavrena revizija, u obraun kapitala nisu ukljuile dobit u iznosu od 56 miliona KM, to e imati pozitivan uticaj na kapital i adekvatnost kapitala u prvom kvartalu 2013. godine. Izmjenom regulative u odbitne stavke od kapitala ukljuena je nova obraunska stavka: nedostajue rezerve za kreditne gubitke po regulatornom zahtjevu, koja je sa 31. 12. 2012. godine iznosila 95,5 miliona KM, to je razlika izmeu potrebnih regulatornih rezervi za kreditne gubitke po bilansnim i vanbilansnim stavkama22 i rezervi za kreditne gubitke formiranih iz dobiti. Od ukupnih nedostajuih rezervi za kreditne gubitke po regulatornom zahtjevu u iznosu od 111 miliona KM, banke su na teret kapitala iskazale 95,5 miliona KM, to predstavlja 86%23 od ukupnog iznosa nedostajuih rezervi za kreditne gubitke. Takoe, banke su u skladu s propisima FBA, a na osnovu odluke skuptine, iz tekue dobiti za 2011. godinu ili rezervi izdvojile nedostajui iznos rezervi za kreditne gubitke od 19 miliona KM, iskazan sa 31. 12. 2011. godine. Uticaj prestanka rada jedne banke u privremenoj upravi na kapital je pozitivan, (odbitna stavka: ulozi (investicije) banke u kapital drugih pravnih lica koji prelaze 5% visine osnovnog kapitala banke), u iznosu od 15,9 miliona KM. U narednom grafikonu je data struktura regulatornog kapitala.
Grafikon 17: Struktura regulatornog kapitala
2.500 2.000 milionima 1.500 1.000 KM 500 -500 12/2010. Odbitne stavke Osnovni kapital 12/2011. Dopunski kapital neto kapital 12/2012. 2.046 2.083 2.092
Neto kapital je, kao rezultat gore navedenih promjena, ali i neukljuivanja cjelokupne dobiti za 2012. godinu u obraun kapitala, povean za neznatnih 0,4% ili devet miliona KM i sa 31. 12. 2012. godine iznosi 2,09 milijardi KM.
Banka iskazuje potrebne regulatorne rezerve kada je ispravka vrijednosti (po MRS-u) manja od obraunatih regulatornih rezervi, to se utvruje na nivou pojedinanog dunika. Ovu metodologiju banke su poele primjenjivati sa 30.06.2012.godine. 23 Banke su bile obavezne da sa 31.12.2012.godine na teret kapitala, a prema dozvoljenoj dinamici, iskau minimum nedostajuih rezervi za kreditne gubitke po regulatornom zahtjevu, utvrenih na izvjetajni datum.
22
29
FBA
Adekvatnost kapitaliziranosti pojedinanih banaka, odnosno ukupnog sistema, zavisi, s jedne strane, od nivoa neto kapitala, a s druge, od iznosa rizikom ponderisane aktive. U narednoj tabeli daje se struktura neto izloenosti banaka prema ponderima kreditnog rizika, odnosno koeficijenta konverzije za vanbilansne stavke.
-u 000 KM-
Tabela 20: Struktura neto izloenosti banaka prema ponderima kreditnog rizika 31.12.2010. 31.12.2011. 31.12.2012. O P I S
1 2 3 4
INDEKS
5 (3/2) 6 (4/3)
UKUPNA IZLOENOST (1+2): 1 Aktiva bilansa stanja 2. Vanbilansne pozicije RASPORED PO PONDERIMA RIZIKA I KOEFICIJENTIMA KONVERZIJE Ponder 0% Ponder 20% Ponder 50% Ponder 100% Koef.konverzije 0,0 Koef.konverzije 0,1 Koef.konverzije 0,5 Koef.konverzije 1,0 RIZIK PONDERISANE AKTIVE I KREDITNIH EKVIVALENATA Prosjeni ponder rizika
17.354.697 14.887.124 2.467.573
17.814.140 14.987.978 2.826.162
17.311.011 14.569.389 2.741.622
103 101 115
97 97 97
3.147.567 1.640.802 42.576 10.056.179 0 220.264 1.923.685 323.624 11.713.116 67,5%
3.721.678 1.674.585 83.165 9.508.550 54.529 445.006 1.938.361 388.266 11.286.997 63,4%
3.647.306 1.460.689 53.155 9.408.239 51.131 449.627 1.867.703 373.161 11.078.930 64,0%
118 102 195 95 N/a 202 101 120 96 94
98 87 64 99 94 101 96 96 98 101
Grafikon 18: Struktura neto izloenosti banaka prema ponderima kreditnog rizika
18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 100,0% 80,0% 67,5% 63,4% 64,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% 12/2010. Ponder 100% i koef.konverz.1,0 Ponder 20% Ponder 0% i koef.konv.0,0 12/2011. 12/2012. Ponder 50% i koef.konv.0,5 Koef.konverz.0,1 (ili 10%) Prosjeni ponder rizika
Ukupna neto izloenost banaka koja se ponderira, u 2012. godini je smanjena za 3% ili 503 miliona KM, na to je najvie uticao pad bilansnih stavki (uglavnom stavke koje se ponderiu sa 0% i 20%), i djelimino vanbilansnih stavki (najvie s koeficijentom konverzije 0,5), to je uticalo da rizik ponderisane aktive i kreditnih ekvivalenata ima isti smjer, odnosno pad od 2% ili 208 miliona KM (sa 11,29 milijarde KM na 11,08 milijardi KM). Suprotno kretanje od rizikom ponderisane aktive i kreditnih ekvivalenata imao je ponderisani operativni rizik (POR), koji je povean za 1% i iznosi 974 miliona KM. Sve to je rezultiralo smanjenjem ukupnih ponderisanih rizika za 2% ili 200 miliona KM. Sa 31. 12. 2012. godine uee ponderisane aktive izloene kreditnom riziku iznosilo je 92%, a operativnom riziku 8%. Stopa kapitaliziranosti banaka izraena kao odnos kapitala i aktive sa 31. 12. 2012. godine iznosila je 13,6%, to je za 0,6 procentnih poena vie nego na kraju 2011. godine. Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
30
u milionima KM
FBA
Jedan od najvanijih pokazatelja snage i adekvatnosti kapitala24 banaka jeste koeficijent adekvatnosti kapitala, izraunat kao odnos neto kapitala i rizikom ponderisane aktive. Ovaj koeficijent je na nivou bankarskog sektora sa 31. 12. 2012. godine iznosio 17,4%, to je za 0,4 procentna poena vie nego na kraju 2011. godine. Adekvatnost kapitala je bolja u odnosu na kraj 2011. godine zbog smanjenja ukupnih ponderisanih rizika za 2% ili 200 miliona KM, blagog poveanja neto kapitala, to je rezultat ukljuenja revidirane dobiti u 2012. godini (56% ukupno ostvarene dobiti) u obraun kapitala kod deset banaka. Iako je poslovanje bankarskog sektora ve etiri godine pod jakim uticajem ekonomske krize, odnosno nepovoljnih makroekonomskih i finansijskih kretanja, kako u zemljama eurozone, tako i u zemljama u neposrednom okruenju, kao i zbog slabog ekonomskog oporavka realnog sektora i ukupne ekonomije u BiH, adekvatnost kapitala bankarskog sektora odrana je kontinuirano iznad 16%, a posljednje dvije godine iznosi 17%, odnosno 17,4%. Razlog tome je, s jedne strane, stagnacija kreditnog rasta i pad ukupnih ponderisanih rizika, a s druge strane, banke su zadrale najvei dio ostvarene dobiti u prethodnim godinama u kapitalu, a nekoliko banaka je dodatnim kapitalnim injekcijama poboljalo nivo kapitaliziranosti. Meutim, problemi vezani za porast nekvalitetnih plasmana i dio koji nije pokriven rezervama za kreditne gubitke (neto nekvalitetna aktiva) moe u narednom periodu znaajno uticati na slabljenje kapitalne osnove kod nekih banaka, ukoliko se nastave negativni trendovi u kvalitetu aktive i pogoranje i rast nenaplativih plasmana. To se vidi iz sljedeih podataka: na kraju 2008. godine neto nekvalitetna aktiva je iznosila 197 miliona KM, a koeficijent (u odnosu na osnovni kapital) 13,2%, da bi na kraju 2012. godine neto nekvalitetna aktiva dostigla iznos od 437 miliona KM, a koeficijent 25,4%. Takoe, prema postojeoj regulativi banke ne izraunavaju kapitalni zahtjev za trine rizike, zbog ega je stopa adekvatnosti kapitala vea.
- 000 KM-
Tabela 21: Neto kapital, ukupni ponderisani rizici i stopa adekvatnosti kapitala
OPIS
1
31.12.2010.
2
31.12.2011.
3
31.12.2012.
4 5(3/2)
INDEKS
6(4/3)
1. NETO KAPITAL 2. RIZIK PONDERISANE AKTIVE I KRED. EKVIVALENATA 3. POR (PONDERISANI OPERATIVNI RIZIK) 4. UKUPNI PONDERISANI RIZICI (2+3) 5. STOPA NETO KAPITALA (ADEKVATNOSTI KAPITALA) (1/ 4)
2.045.886 11.713.116 942.707 12.655.823 16,2%
2.083.295 11.286.997 965.932 12.252.929 17,0%
2.092.285 11.078.930 974.201 12.053.131 17,4%
102 96 102 97 105
100 98 101 98 102
Grafikon 19: Neto kapital, rizik ponderisane aktive i stopa adekvatnosti kapitala
14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 12/2010.
neto kapital
16,2%
17,0%
17,4%
20,00% 19,00% 18,00% 17,00% 16,00% 15,00% 14,00% 13,00% 12,00%
12/2011.
ukupno pond.rizici
12/2012.
koef.ad.kap.
24
Zakonom propisana minimalna stopa adekvatnosti kapitala iznosi 12%. 31
FBA
Stopa adekvatnosti kapitala bankarskog sistema sa 31. 3 12. 2012. godine od 17,4% je i dalje znatno vie od zakonskog minimuma (12%) i predstavlja zadovoljavajuu kapitaliziranost ukupnog sistema za postojei nivo izloenosti rizicima i jaku osnovu i temelj za ouvanje njegove sigurnosti i stabilnosti.
Grafikon 20: Koeficijenti adekvatnosti kapitala banaka
14 12 10 8 6 4 2 0
do 12% 12-20% 20-30% 30-40% 40-50%
koeficijenti adekvatnosti kapitala
50-70% negativan neto kapital
12/2010
12/2011
12/2012
Svih 18 banaka u F BiH sa 31. 31 12. 2012. godine imalo je koeficijent adekvatnosti kapitala vei od zakonom onom propisanog minimuma od 12%. 12% Prema analitikim podacima na kraju 201 2012. godine 14 banaka je imalo alo stopu adekvatnosti kapitala niu nego na kraju 2011. godine, godine u rasponu od 0,1 do 28,8 procentnih poena, dok je kod etiri banke bolja. U nastavku se daje pregled stopa adekvatnosti kapitala u odnosu na zakonski minimum od 12%: 7 banaka ima stopu izmeu 13,8% i 15,9%, 3 banke imaju stopu izmeu 16,1% i 18,0%, 4 banke imaju stopu izmeu 21,0% i 21,9% i 4 banke imaju adekvatnost izmeu 37,2% i 47,9%. FBA je, vrei nadzor poslovanja i finansijskog stanja banaka u FBiH, u skladu sa zakonskim ovlastima, a u cilju jaanja sigurnosti i banaka pojedinano i sistema u cjelini, nalagala bankama poduzimanje odgovarajuih aktivnosti na jaanju kapitalne osnove i osiguranju kapitala adekvatnog visini i profilu postojee i potencijalne izloenosti svim rizicima ko koji su imanentni bankarskom poslovanju. Jedna od mjera koje je FBA poduzela u cilju ouvanja i jaanja kapitalne osnove i sigurnosti i stabilnosti banaka je i donoenje mjere25 o privremenom ogranienju i minimalnim uslovima za isplatu dividendi, diskrecion diskrecionih ih bonusa i otkup vlastitih dionica od strane banaka, s primjenom poev od 31. 12. 2012. godine. Kao i do sada, prioritetan zadatak veine banaka u sistemu je dalje jaanje kapitalne osnove, a u fokusu su velike banke u sistemu, posebno zbog promjena u poslovnom poslovnom i operativnom okruenju u kojem banke u Federaciji BiH posluju, djelovanja i uticaja svjetske finansijske i ekonomske krize i na nau zemlju i negativnih efekata koje ova kriza ima na bankarski sektor i ukupnu ekonomiju BiH. U uslovima djelovanja ekonomske ekonomske krize i rasta kreditnog rizika uzrokovanog padom kvaliteta kreditnog portfolija kroz rast nenaplativih potraivanja, , ovaj zahtjev ima prioritetan znaaj i zato je segment kapitala pod kontinuiranim poj pojaanim supervizorskim nadzorom, kako ne bi dolo lo do ugroavanja stabilnosti banaka i erozije kapitalne osnove na nivo koji bi ugrozio ne samo poslovanje banaka, nego i uticao na stabilnost ukupnog bankarskog sistema.
25
Odluka o privremenom ogranienju i minimalnim uslovima za isplatu dividendi, dis diskrecionih bonusa i otkup vlastitih dionica od strane banaka.
32
FBA 2.1.3. Aktiva i kvalitet aktive
Odlukom o minimalnim standardima za upravljanje kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banaka utvreni su kriteriji za procjenu izloenosti banaka kreditnom riziku ocjenom kvaliteta njihove aktive i adekvatnosti rezervi za kreditne i druge gubitke prema rizinosti plasmana i sredstava-stavki bilansa i vanbilansnih stavki. Stupanjem na snagu Zakona o raunovodstvu i reviziji u Federaciji Bosne i Hercegovine, poev od 31. 12. 2011. godine banke sainjavaju i prezentiraju finansijske izvjetaje u skladu sa Meunarodnim raunovodstvenim standardima (MRS) i Meunarodnim standardima finansijskog izvjetavanja (MSFI), pri emu se za priznavanje i mjerenje finansijske imovine i obaveza primjenjuje MRS 39 - Finansijski instrumenti, priznavanje i mjerenje i MRS 37Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva. Dakle, prilikom procjene izloenosti banaka kreditnom riziku, banke su dune i dalje obraunavati RKG u skladu sa kriterijama iz Odluke o minimalnim standardima za upravljanje kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banaka, uvaavajui ve formirane ispravke vrijednosti bilansne aktive i rezerviranja za gubitke po vanbilansnim stavkama koje se evidentiraju u knjigama banaka, kao i RKG formirane iz dobiti (na raunima kapitala).
-u 000 KM-
Tabela 22: Aktiva (bilans i vanbilans), RKG po regulatoru i ispravke vrijednosti po MRS-u
OPIS
1. Rizina aktiva26 2. Obraunate regulatorne rezerve za kreditne gubitke 3. I spravka vrijednosti i rezerve za vanbilansne stavke 4. P otrebne regulatorne rezerve iz dobiti za procjenjene gubitke 5. Formirane regulatorne rezerve iz dobiti za procjenjene gubitke 6. Nedostajui iznos regulat. rezervi iz dobiti za procjenjene gubitke 7. Nerizine stavke 8. UKUPNA AKTIVA (1+7)
31.12.2011.
13.376.110 1.294.757 1.039.529 255.228 292.225 19.386 5.787.457 19.163.567
31.12.2012.
13.286.139 1.370.342 1.092.251 410.822 315.734 111.310 5.580.448 18.866.587
INDEKS
99 106 105 161 108 574 96 98
Ukupna aktiva sa vanbilansnim stavkama (aktiva)27 banaka u F BiH sa 31. 12. 2012. godine iznosila je 18,9 milijardi KM i u odnosu na kraj 2011. godine manja je za 2% ili 297 miliona KM. Rizina aktiva iznosi 13,3 milijarde KM i manja je za 1% ili 90 miliona KM. Nerizine stavke iznose 5,6 milijardi KM ili 30% ukupne aktive s vanbilansom i manje su za 4% ili 207 miliona KM u odnosu na kraj 2011. godine. Ukupne obraunate RKG po regulatornom zahtjevu iznose 1,4 milijarde KM, a formirane ispravke vrijednosti bilansne aktive i rezerviranja za gubitke po vanbilansnim stavkama 1,1 milijarda KM. Potrebne regulatorne rezerve28 iznose 411 miliona KM i vee su za 61% ili 156 miliona KM. Formirane regulatorne rezerve iz dobiti iznose 316 miliona KM i vee su za 8% ili 23 miliona KM, to je rezultat pokria nedostajueg iznosa RKG iskazanog sa 31. 12. 2011. godine. Nedostajue regulatorne rezerve29 sa 31. 12. 2012. godine iznose 111 miliona KM.
Iskljuen iznos plasmana i potencijalnih obaveza od 202.833 hiljade KM obezbjeenih novanim depozitom. 27 Aktiva definirana lanom 2. Odluke o minimalnim standardima za upravljanje kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banaka (Slubene novine F BiH, broj 3/03, 54/04, 68/05, 86/10, 6/11, 70/11, 85/11; 85/11-preieni tekst). 28 Potrebne regulatorne rezerve predstavljaju pozitivnu razliku izmeu obraunatih RKG i ispravki vrijednosti (obraunate RKG su vee od ispravke vrijednosti). 29 Nedostajui iznos regulatornih rezervi predstavlja pozitivnu razliku izmeu potrebnih i formiranih RKG.
26
33
FBA
Tabela 23: Ukupna aktiva, bruto bilansna aktiva, rizine i nerizine stavke aktive
OPIS
1.
IZNOS ( u 000 KM ) 31.12.2010.

2
Strukt. %
3
31.12.2011.
4
Strukt. %
5
31.12.2012.
6
Strukt. %
7
INDEKS
8 (4/2) 9 (6/4)
Krediti Kamate Dospjela potraivanja Potraivanja po pla. garancijama Ostali plasmani Ostala aktiva
1.RIZINA BILANSNA AKTIVA 2. NERIZINA BILANSNA AKTIVA 3.BRUTO BILANSNA AKTIVA (1+2) 4.RIZINI VANBILANS 5.NERIZINI VANBILANS 6.UKUPNE VANBILANSNE STAVKE (4+5) 7.RIZINA AKTIVA S VANBILANSOM (1+4) 8. NERIZINE STAVKE (2+5) 9. AKTIVA S VANBILANSOM (3+6)
9.244.429 51.348 566.629 553 410.797 427.890 10.701.646 5.035.264 15.736.910 2.352.092 0 2.352.092 13.053.738 5.035.264 18.089.002
86,4 0,5 5,3 0,0 3,8 4,0 100,0
9.364.121 109.696 937.899 24.808 171.052 371.127 10.978.703 5.290.275 16.268.978 2.397.407 497.182 2.894.589 13.376.110 5.787.457 19.163.567
85,4 1,0 8,5 0,2 1,5 3,4 100,0
9.352.58530 86.650 1.044.676 24.360 172.479 291.903 10.972.653 5.084.537 16.057.190 2.313.486 495.911 2.809.397 13.286.139 5.580.448 18.866.587
85,2 0,8 9,5 0,2 1,6 2,7 100,0
101 214 165 4486 42 87 103 105 103 102 n/a 123 102 115 106
100 79 111 98 101 79 100 96 99 96 100 97 99 96 98
Bruto bilansna aktiva31 iznosi 16,1 milijardu KM, manja je za 1% ili 212 miliona KM, a rizina bilansna aktiva iznosi 11 milijardi KM, to je 68% bruto bilansne aktive i na istom je nivou u odnosu na kraj 2011. godine. Nerizina bilansna aktiva iznosi 5,1 milijarda KM i manja je za 4% ili 206 miliona KM. Vanbilansne rizine stavke iznose 2,3 milijarde KM i manje su za 4% ili 84 miliona KM, a nerizine stavke 496 miliona KM i na istom su nivou kao i na kraju 2011. godine. Uticaj ekonomske krize na ukupnu ekonomiju i privredu u BiH je i dalje izraen, to se znaajno odrazilo na kljunu djelatnost banaka, odnosno segment kreditiranja. Krediti su sa 31. 12. 2012. godine iznosili 10,7 milijardi KM, sa minimalnim rastom od 2% ili 178 miliona KM u odnosu na kraj 2011. godine, dok je uee u aktivi poveano za 2,4 procentna poena i iznosi 71,1%. U poreenju sa 2008. godinom, krediti su, uz manje oscilacije, u periodu od etiri godine ostvarili rast od samo 2% ili 232 miliona KM. U 2012. godini plasirano je ukupno est milijardi KM novih kredita, to je za 7% ili 402 miliona KM vie u odnosu na 2011. godinu. Od ukupno plasiranih kredita na privredu se odnosi 71%, a na stanovnitvo 25%. Rona struktura novoodobrenih kredita je promjenjena u korist kratkoronih kredita u odnosu na kraj 2011. godine, uee dugoronih iznosilo je 41%, a kratkoronih 59% (31.12.2011: dugoroni 49%, kratkoroni 51%). Tri najvee banke u F BiH s iznosom kredita od 6,1 milijarda KM imaju uee od 57% u ukupnim kreditima na nivou sistema. Trend i promjena uea pojedinih sektora u ukupnoj strukturi kredita dati su u sljedeoj tabeli.
30
Iskljuen iznos kredita od 156.539 hiljada KM pokriven novanim depozitom (ukljuen u nerizinu bilansnu aktivu). 31 Izvor podataka: Izvjetaj o klasifikaciji aktive bilansa i vanbilansnih stavki banaka.
34
FBA
-u 000 KMTabela 24: Sektorska struktura kredita
SEKTORI
1
31.12.2010.
Iznos
2
31.12.2011.
Iznos
4
31.12.2012.
Iznos
6
Uee %
3
Uee %
5
Uee %
7
INDEKS
8(4/2) 9(6/4)
Vladine institucije Javna preduzea Privatna preduzea i drut. Bankarske institucije Nebankarske finansijske instit. Graani Ostalo UKUPNO
126.328 238.105 4.815.426 10.975 37.235 4.733.198 20.644 9.981.911
1,3 2,4 48,2 0,1 0,4 47,4 0,2 100,0
125.827 257.547 4.989.796 16.411 40.978 5.043.634 13.478 10.487.671
1,2 2,4 47,6 0,2 0,4 48,1 0,1 100,0
132.525 251.233 5.141.359 11.177 41.661 5.076.679 11.490 10.666.124
1,2 2,4 48,2 0,1 0,4 47,6 0,1 100,0
100 108 104 149 110 106 65 105
105 98 103 68 102 101 85 102
U 2012. godini sektorska struktura kredita je neznatno promijenjena u odnosu na kraj 2011. godine. Krediti dati stanovnitvu su poveani za 1% ili 33 miliona KM, iznose 5,1 milijardu KM, to je uee od 47,6% (na kraju 2011. godine 48,1%). Krediti dati privatnim preduzeima su vei za 3% ili 152 miliona KM, iznose 5,1 milijardu KM ili 48,2% ukupnih kredita (na kraju 2011. godine 47,6%). Prema dostavljenim podacima od banaka sa stanjem 31. 12. 2012. godine, s aspekta strukture kredita stanovnitvu po namjeni, poveano je uee kredita odobrenih za finansiranje potronih dobara32, sa 73% na 74%, dok je uee stambenih kredita smanjeno sa 24% na 23%, a sa preostalih 3% kreditirani su mali zanati, mali biznis i poljoprivreda. Tri najvee banke u sistemu plasirale su stanovnitvu 62%, a privatnim preduzeima 52% ukupnih kredita datih ovim sektorima (31.12.2011: stanovnitvo 64,5%, privatna preduzea 52%). Valutna struktura kredita: najvee uee od 65% ili 6,9 milijardi KM imaju krediti odobreni s valutnom klauzulom (EUR: 6,6 milijardi KM ili 96%, CHF: 269 miliona KM ili 4%), krediti u domaoj valuti 35% ili 3,7 milijardi KM, a najmanje uee od samo 1% ili 105 miliona KM imaju krediti u stranoj valuti (EUR: 81 milion KM ili 77%, CHF: 10 miliona KM ili 10%). Ukupan iznos kredita u CHF valuti od 279 miliona KM iznosi 2,6% ukupnog kreditnog portfolia i skoro cijeli iznos se odnosi na jednu banku u sistemu. Budui da su plasmani, odnosno krediti najriziniji dio aktive banaka, njihov kvalitet predstavlja jednu od najznaajnijih determinanti stabilnosti i uspjenosti poslovanja banaka. Ocjena kvaliteta aktive je ustvari ocjena izloenosti kreditnom riziku plasmana banke, odnosno identificiranje potencijalnih kreditnih gubitaka. Kvalitet aktive i vanbilansnih rizinih stavki, opi kreditni rizik, potencijalni kreditni gubici po kategorijama klasifikacije dati su u sljedeoj tabeli.
32
Ukljueno kartino poslovanje. 35
FBA
Tabela 25: Klasifikacija aktive, opi kreditni rizik (OKR) i potencijalni kreditni gubici (PKG)
Kategorija klasifikacije
1
31.12.2010. Klasif. Uee OKR % PKG aktiva

2 3 4
IZNOS ( u 000 KM ) I UEE ( u% ) 31.12.2011. 31.12.2012. Klasif. Uee OKR Klasif. Uee aktiva % % PKG aktiva
5 6 7 8 9
OKR
INDEKS
11(5/2) 12(8/5)
PKG
10
A B C D E Rizina ak. (A-E) Klasifikovana (B-E) Nekvalitetna (C-E) Nerizina akt.33 UKUPNO (rizina i nerizina)
10.477.329 1.645.750 471.505 455.303 3.851 13.053.738 2.576.409 930.659 5.035.264 18.089.002
80,3 12,6 3,6 3,5 0,0 100,0 19,7 7,1
209.555 10.612.528 79,3 132.048 1.419.030 10,6 113.962 282.847 2,1 258.297 375.980 2,8 3.851 685.725 5,2 717.713 13.376.110 100,0 2.763.582 20,7 508.158 376.110 1.344.552 10,1 5.787.457 19.163.567
212.248 118.847 67.999 209.936 685.727 1.294.757 1.082.509 963.662
10.571.130 79,6 1.227.189 9,2 334.465 2,6 443.261 3,3 710.094 5,3 13.286.139 100,0 2.715.009 20,4 1.487.820 11,2 5.580.448 18.866.587
211.425 108.290 87.917 252.631 710.079 1.370.342 1.158.917 1.050.627
101 86 60 83 n/a 102 107 144 115 106
100 86 118 116 103 99 98 111 96 98
Ako se analizira kvalitet rizine aktive kroz kretanje i promjene kljunih pokazatelja, moe se konstatovati da je u 2012. godini nastavljen trend blagog pogoranja veine pokazatelja kvaliteta aktive. Kod nekih banaka pokazatelji su imali blage oscilacije (poboljanje ili pogoranje), a est banaka ima pokazatelje uea i klasifikovane i nekvalitetne aktive u odnosu na rizinu aktivu loije od bankarskog sektora. Klasifikovana aktiva je sa 31. 12. 2012. godine iznosila 2,7 milijardi KM, a nekvalitetna 1,5 milijardi KM (31. 12. 2011. godine: 2,8 milijardi KM i 1,3 milijarde KM). Klasifikovana aktiva (B-E) je manja za 2% ili 49 miliona KM: B kategorija je smanjena za 14% ili 192 miliona KM, a nekvalitetna aktiva (C-E) je poveana za 11% ili 143 miliona KM. Koeficijent iskazan kroz uee klasifikovane u rizinoj aktivi iznosi 20,4%, to je za 0,3 procentna poena manje nego na kraju 2011. godine. Najvaniji pokazatelj kvaliteta aktive je odnos nekvalitetne i rizine aktive. Ako se analizira trend ovog pokazatelja u 2012. godini, moe se zakljuiti da je prisutno blago pogoranje, odnosno rast od 1,1 procentni poen i sa 31. 12. 2012. godine iznosi 11,2%, a osnovni razlog tome je navedeni rast nekvalitetne aktive od 11% u 2012. godini. Meutim, isti treba uzeti s dozom rezerve, imajui u vidu da uee B kategorije iznosi 9,2%, te sumnju da dio plasmana koji su iskazani u ovoj kategoriji imaju loiji kvalitet i da trebaju biti kategorizirani kao nekvalitetna aktiva. Ako se analiziraju podaci u posljednje etiri godine, dakle u periodu jakog uticaja ekonomske krize, kako na realni, tako i na bankarski sektor u BiH, posebno su zabrinjavajui trendovi u kretanju nekvalitetnih i nenaplativih plasmana, odnosno njihov kontinuirani rast, koji moe u narednom periodu ozbiljno ugroziti kapitalnu osnovu kod nekih banaka i dovesti do erozije kapitala na nivo koji moe biti prijetnja njihovoj sigurnosti i stabilnosti. Iznos nekvalitetne aktive od kraja 2008. godine, sa 807 miliona KM (sa ukljuenom E kategorijom) povean je do kraja 2012. godine za 84% ili 681milion KM, odnosno na 1,49 milijardi KM, a uee u rizinoj aktivi sa 4,7% na 11,2%. U 2009. godini, odnosno u prvoj godini uticaja krize, rast nekvalitetne aktive iznosio je 274 miliona KM, a naredna 2010. godina je obiljeena jo snanijim negativnim efektima uticaja krize, to se vidi kroz rast nekvalitetne aktive od 466 miliona KM. U 2011. godini dolo je do pada od 203 miliona KM, a kljuni razlog je prenos znaajnog iznosa
Stavke aktive koje se, u skladu s lanom 2. stav (2) Odluke o minimalnim standardima za upravljanje kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banaka, ne klasifikuju i stavke na koje se, u skladu sa l.22. stav (8) Odluke, ne obraunavaju rezerve za OKG od 2%.
33
36
FBA
nekvalitetne aktive kod jedne banke na drugi pravni entitet (524 miliona KM)34. U 2012. godini, kao to je ve navedeno, rast nekvalitetne aktive je nastavljen, iznosio je 143 miliona KM ili 11%, a uee je na kraju 2012. godine iznosilo 11,2%. Sektorska analiza podataka temelji se na pokazateljima kvaliteta kredita datih za dva najznaajnija sektora: pravnim licima i stanovnitvu. Dva navedena pokazatelja za ove sektore se znaajno razlikuju i ukazuju na postojanje vee izloenosti kreditnom riziku, a time i potencijalnim kreditnim gubicima, kod kredita plasiranih pravnim licima.
Tabela 26: Klasifikacija kredita datih stanovnitvu i pravnim licima
Kategorija klasifikacije Stanovni Uee tvo %
1 2 3
31.12.2011. Pravna Uee lica %

4 5
IZNOS ( u 000 KM ) I UEE ( u% ) 31.12.2012. UKUPNO Stanovni Uee Pravna Uee tvo % lica % Iznos Uee
6 (2+4) 7 8 9 10 11
INDEKS UKUPNO Iznos Uee

12 (8+10) 13 14(12/6)
A B C D E UKUPNO Klas. kred. B-E Nekv. kred C-E
85,94 3.722.420 68,38 8.057.093 76,82 4.391.603 3,26 1.014.460 18,64 1.178.887 11,24 150.247 2,56 143.447 2,63 272.323 2,60 97.021 3,11 207.674 3,81 364.648 3,48 162.781 5,13 356.035 6,54 614.720 5,86 275.027 100,0 5.444.036 100,0 10.487.671 100,00 5.076.679 14,06 1.721.616 31,62 2.430.578 23,18 685.076 10,80 707.156 13,00 1.251.691 11,93 534.829 48,09 51,91 100,00 Uee po sektorima u klasifikovanim kreditima, nekvalitetnim kreditima i B kategoriji: 29,17 70,83 100,00 Klasifikacija B-E 43,50 56,50 100,00 Nekvalitetna C-E 13,95 86,05 100,00 Kategorija B
4.334.673 164.427 128.876 156.974 258.685 5.043.635 708.962 544.535
86,50 3.905.972 2,97 811.632 1,91 225.638 3,20 268.430 5,42 377.773 100,0 5.589.445 13,49 1.683.473 10,53 871.841 47,60 28,92 38,02 15,62
69,88 8.297.575 77,82 14,52 961.879 8,99 4,04 322.659 3,09 4,80 431.211 3,98 6,76 652.800 6,12 100,0 10.666.124 100,00 30,12 2.368.549 22,18 15,60 1.406.670 13,19 52,40 100,00 71,08 61,98 84,38 100,00 100,00 100,00
103 82 118 118 106 102 97 112
Indikatori kvaliteta kredita su pogorani u odnosu na kraj prethodne godine, posebno uee nekvalitetnih kredita koje je poveano za 1,3 procentna poena, kao rezultat rasta ukupnih nekvalitetnih kredita za 12,4% ili 155 miliona KM i to pravnih lica za 23% ili 165 miliona KM, dok su nekvalitetni krediti stanovnitva imali pad od 2% ili 10 miliona KM. Uee klasifikovanih kredita je smanjeno na 22,2%, odnosno za jedan procentni poen zbog smanjenja B kategorije za 18% ili 217 miliona KM.
Grafikon 21: Klasifikovani krediti
40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0%
3/2009 6/2009 9/2009 3/2010 6/2010 9/2010 3/2011 6/2011 9/2011 3/2012 6/2012 12/2008 12/2009 12/2010 12/2011
Pravna lica
Ukupno Stanovnitvo
9/2012
34
Podaci za nekvalitetnu aktivu za 2008. , 2009. i 2010. godinu ukljuuju i E kategoriju, koja se do 2011. godine vodila u vanbilansnoj evidenciji. 37
12/2012
FBA
Od ukupnih kredita odobrenih pravnim licima u iznosu od 5,6 milijardi KM, sa 31. 12. 2012. godine u kategorije B do E klasificirano je visokih 30% ili 1,7 milijardi KM, to je neznatno manje uee nego krajem 2011. godine, kada je bilo 31,6% . Ovaj pokazatelj je znatno bolji kod kredita plasiranih sektoru stanovnitva, a u navedene kategorije klasificirano je 13,5% ili 685 miliona KM (na kraju 2011. godine 14,1% ili 709 miliona KM) od ukupno odobrenih kredita stanovnitvu u iznosu od 5,1 milijarda KM.
Grafikon 22: Nekvalitetni krediti
18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0%
3/2009 6/2009 9/2009 3/2010 6/2010 9/2010 3/2011 6/2011 9/2011 3/2012 6/2012 12/2008 12/2009 12/2010 12/2011
Pravna lica Ukupno Stanovnitvo
9/2012
Najvaniji indikator kvaliteta kreditnog portfolija je uee nekvalitetnih kredita. Pod uticajem ekonomske krize i u 2012. godini nastavljen je rast uea nekvalitetnih kredita kod sektora pravnih lica, dok je kod stanovnitva dolo do stagnacije, odnosno neznatnog smanjenja. Od ukupnih kredita plasiranih pravnim licima na nekvalitetne kredite se odnosi 15,6% ili 872 miliona KM, to je za 2,6 procentnih poena vie nego na kraju 2011. godine (sa 31. 12. 2011. godine iznosili su 707 miliona KM ili 13% ukupnih kredita). Za sektor stanovnitva isti iznose 10,5% ili 535 miliona KM (31. 12. 2011. godine 10,8% ili 544 miliona KM). Detaljnija i potpunija analiza temelji se na podacima o granskoj koncentraciji kredita unutar sektora pravnih lica (po sektorima) i stanovnita (po namjeni).
Tabela 27: Granska koncentracija kredita
IZNOS (u 000 KM) I UEE (u %) 31.12.2011 31.12.2012 OPIS
1
12/2012
Ukupni krediti Iznos Uee %

2 3
Nekvalitetni krediti Iznos Uee %

4 5 (4/2)
Ukupni krediti Iznos Uee %

6 7
Nekvalitetni krediti Iznos Uee %

8 9 (8/6)
INDEKS
10 (6/2)
11 (8/4)
1. Krediti pravnim licima za: Poljoprivredu (AGR) Proizvodnju (IND) Graevinarstvo (CON) Trgovinu (TRD) Ugostiteljstvo (HTR) Ostalo35 UKUPNO 1. 2. Krediti stanovnitvu za: Opu potronju Stambenu izgradnju Obavljanje djelatnosti (obrtnici) UKUPNO 2. UKUPNO (1. +2.)
104.521 1.561.740 415.593 2.227.415 126.460 1.008.307 5.444.036 3.675.747 1.202.104 165.784 5.043.635 10.487.671
1,0 14,9 4,0 21,2 1,2 9,6 51,9 35,0 11,5 1,6 48,1 100,0
37.087 199.495 84.153 248.672 25.849 111.900 707.156 316.640 180.231 47.664 544.535 1.251.691
35,5 12,8 20,2 11,2 20,4 11,1 13,0 8,6 15,0 28,8 10,8 11,9
109.873 1.537.147 408.752 2.318.167 166.485 1.049.021 5.589.445 3.738.655 1.186.332 151.692 5.076.679 10.666.124
1,0 14,4 3,8 21,7 1,6 9,8 52,4 35,1 11,1 1,4 47,6 100,0
31.431 244.138 106.552 309.230 23.453 157.037 871.841 312.755 177.104 44.970 534.829 1.406.670
28,6 15,9 26,1 13,3 14,1 15,0 15,6 8,4 14,9 29,6 10,5 13,2
105 98 98 104 132 104 103 102 99 91 101 102
85 122 127 124 91 140 123 99 98 94 98 112
35
Ukljueni sljedei sektori: saobraaj,skladitenje i komunikacije (TRC); finansijsko posredovanje (FIN); poslovanje nekretninama,iznajmljivanje i poslovne usluge (RER); javna uprava i odbrana, obavezno socijalno osiguranje (GOV) i ostalo. 38
FBA
Najvee uee u ukupnim kreditima od pravnih lica imaju sektori trgovine (21,7%) i proizvodnje (14,4%), a kod stanovnitva najvee uee imaju krediti za opu potronju (35,1%) i stambeni krediti (11,1%), a uea su skoro ista kao i na kraju prethodne godine. Najvei nominalni rast kredita u 2012. godini biljee krediti plasirani sektoru trgovine (4% ili 91 milion KM), a krediti dati sektoru ugostiteljstva 32% ili 40 miliona KM. Krediti sektoru stanovnitva u 2012. godini takoe su imali blagi rast od 1% ili 33 miliona KM, to se odnosi na kredite za opu potronju, koji su imali su rast od 2% ili 63 miliona KM, dok su krediti obrtnicima i stambeni krediti blago smanjeni. Negativan i jak uticaj ekonomske krize posebno je izraen u nekoliko kljunih sektora, to se vidi iz pokazatelja uea nekvalitetnih kredita. Sektor poljoprivrede, iako s najmanjim ueem u ukupnim kreditima od 1%, ima najloiji pokazatelj od 28,6%, to je ipak neto bolje nego na kraju prethodne godine, kada je iznosio 35,5%, a zbog smanjenja nekvalitetnih kredita za 15% ili est miliona KM. Visok rast nekvalitetnih kredita zabiljeen je kod dva sektora s najveim ueem u ukupnim kreditima: kod sektora trgovine 24% ili 61 milion KM, a uee je poveano sa 11,2% na 13,3%, dok je kod sektora proizvodnje rast iznosio 22% ili 45 miliona KM, to je rezultiralo poveanjem uea sa 12,8% na 15,9%. Grana na koju je kriza takoe imala snaan uticaj je i graevinarstvo (uee u ukupnim kreditima na kraju 2012. godine je 3,8%), s rastom nekvalitetnih kredita od 27% ili 22 miliona KM i njihovog uea sa 20,2% na 26,1%. Kod stanovnitva najloiji pokazatelj uea nekvalitetnih kredita od 29,6% (na kraju 2011. godine 28,8%) imaju krediti plasirani obrtnicima, ije je uee od 1,4% najmanje uee u ukupnim kreditima. Relativno visoko uee nekvalitetnih kredita od 14,9% imaju stambeni krediti, dok je kod kredita za opu potronju uee nie i iznosi 8,4%. U 2012. godini kod navedenih kredita plasiranih stanovnitvu zabiljeen je blagi pad nekvalitetnih kredita, to je uticalo i na neznatnu promjenu, odnosno pad njihovog uea. Nivo opeg kreditnog rizika i procijenjenih potencijalnih kreditnih gubitaka po kategorijama klasifikacije, utvrenih u skladu sa kriterijima i metodologiji propisanoj u odlukama FBA, njihov trend i struktura na nivou bankarskog sektora dati su u sljedeoj tabeli i grafikonu.
Tabela 28: Struktura i trend opeg kreditnog rizika i potencijalnih kreditnih gubitaka
Kategorija klasifikacije
1
IZNOS (u 000 KM) I STRUKTURA (u%)
31.12.2010.
2 3 4
31.12.2011.
5
31.12.2012.
6 7
INDEKS
8 (4/2) 9 ( 6/4)
A B C D E UKUPNO
209.555 132.048 113.962 258.297 3.851 717.713
29,2 18,4 15,9 36,0 0,5 100,0
212.248 118.847 67.999 209.936 685.727 1.294.757
16,4 9,2 5,2 16,2 53,0 100,0
211.425 108.290 87.917 252.631 710.079 1.370.342
15,5 7,9 6,4 18,4 51,8 100,0
101 90 60 81 n/a 180
100 91 129 120 104 106
39
FBA
Grafikon 23: Struktura i trend opeg kreditnog rizika i potencijalnih kred. gubitaka
100% 80% 60% 40% 20% 0% 12/2010. 12/2011.
E D E C B A D C B A
D C B A
12/2012.
Analizirajui nivo obraunatih RKG ukupno i po kategorijama klasifikacije, u odnosu na kraj 2011. godine, rezerve za opi kreditni rizik (za kategoriju A) i potencijalne kreditne gubitke su vee za 6% ili 76 miliona KM i iznose 1,37 milijardi KM. Rezerve za opi kreditni rizik su na istom nivou od 211 miliona KM kao i na kraju 2011. godine, a rezerve za B kategoriju su smanjene za 9% ili 11 miliona KM, zbog smanjenja iste za 14% ili 192 miliona KM, a iznose 108 miliona KM. Zbog rasta nekvalitetne aktive (C, D i E kategorija) za 11% ili 143 miliona KM, poveane su i rezerve za ove najloije kredite za 9% ili 87 miliona KM, odnosno na nivo od 1,05 milijardi KM. Nominalno, najvei rast od 43 miliona KM ili 20% imale su rezerve za D kategoriju, a najvei relativan rast od 29% ili 20 miliona KM imale su rezerve za C kategoriju. E kategorija, s pokriem rezervi od 100%, imala je rast od 4% ili 24 miliona KM. Jedan od najvanijih pokazatelja kvaliteta aktive je odnos potencijalnih kreditnih gubitaka (PKG) i rizine aktive sa vanbilansom. Ovaj pokazatelj iznosi 8,7% i vei je za 0,6 procentnih poena u odnosu na 2011. godinu. Banke su u 2012. godini, zbog daljeg pada kvaliteta kredita i naplativosti, morale obraunati i izdvojiti dodatne rezerve za kreditne gubitke, to je rezultiralo poveanjem prosjene pokrivenosti za sve kategorije klasifikovane aktive. Sa 31. 12. 2012. godine banke su prosjeno za B kategoriju imale obraunate rezerve po stopi od 8,8%, za C kategoriju 26,3%, D kategoriju 57,0% i E 100% (na kraju 2011. godine: B 8,4%, C 24,0%, D 55,8% i E 100%).36 U skladu sa MRS/MSFI banke su obavezne umanjenja vrijednosti imovine knjiiti kroz trokove formirajui ispravke vrijednosti za bilansne stavke i rezerviranja za rizine vanbilansne stavke (ranije trokovi RKG). Pregled ukupnih stavki aktive (bilans i vanbilans) i stavki u statusu neizmirenja obaveza (default), kao i pripadajue ispravke vrijednosti i rezerviranja (utvrenih u skladu sa internim metodologijama banaka iji je minimum elemenata propisan regulativom FBA) na nivou bankarskog sektora dati su u sljedeoj tabeli.
Prema dluci minimalnim standardima za upravljanjem kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banaka, banke su dune da obraunavaju rezerve za kreditne gubitke po kategorijama klasifikacije u sljedeim procentima: A-2%, B 5-15%, C 16-40%, D 41-60% i E 100%.
36
40
FBA
Tabela 29: Procjena i vrednovanje rizinih stavki po MRS-u 39 i MRS-u 37 Opis
1
IZNOS ( u 000 KM ) I UEE (u% ) 31.12.2011. 31.12.2012. Uee Iznos Uee Iznos
2 3 4 5
INDEKS
6 (4/2)
1.
RIZINA AKTIVA (a+b) a) Stavke u statusu neizmirenja obaveza (default) a.1. bilansne stavke u defaultu a.2. vanbilansne stavke u defaultu b) Stavke u statusu izmirenja obaveza (performing assets)
13.376.110 1.606.395 1.572.090 34.305 11.769.715 1.039.529 883.835 878.079 5.756 155.694 10.487.671 1.494.247 8 .993.424 931.946 813.078 118.868 55,0% 1,3% 7,8%
100,00 12,01%
87,99% 100,0% 85,02%
13.286.139 1.729.182 1.708.152 21.030 11.556.957 1.092.251 953.816 950.256 3.560 138.435 10.666.124 1.645.072 9.021.052 1.007.196 898.649 108.547 55,2% 1,2% 8,2%
100,0% 13,01%
86,99% 100,0% 87,33%
99 108 109 61 98 105 108 108 62 89 102 110 100 108 111 91
1.1 UKUPNE ISPRAVKE VRIJEDNOSTI RIZINE AKTIVE (a+b) a) Ispravke vrijednosti za default a.1. Ispravke vrijednosti bilansnih stavki u defaultu a.2. Rezerve za vanbilans u defaultu b) Ispravke vrijednosti za performing assets (IBNR37) UKUPNI KREDITI (a+b) a) Krediti u defaultu (non-performing loans) b) Krediti u statusu izmirenja obaveza (performing loans) 2.1. ISPRAVKA VRIJEDNOSTI KREDITA (a+b) a) Ispravka vrijednosti kredita u defaultu b) Ispravka vrijednosti performing kredita (IBNR kredita) Pokrivenost stavki u statusu neizmirenja obaveza (default) Pokrivenost stavki u statusu izmirenja obaveza (performing assets) Pokrivenost rizine aktive ukupnim ispravkama vrijednosti 2.
14,98% 100,0% 14,25% 85,75% 100,0% 87,25% 12,75%
12,67% 100,0% 15,42% 84,58% 100,0% 89,22% 10,78%
Uee kredita u defaultu u ukupnim kreditima poveano je sa 14,2% na 15,4%, a uee svih stavki u defaultu u ukupnoj rizinoj aktivi sa 12% na 13%. Pokrivenost stavki u statusu neizmirenja obaveza (defaultu) ispravkama vrijednosti iznosi 55,2%, a stavki u statusu izmirenja obaveza (performing assets) 1,2%, a ukupne ispravke vrijednosti iznose 8,2% rizine aktive (12/11: 7,8%). Zbog trenda rasta nenaplativih potraivanja, odnosno kanjenja klijenata u plaanju dospjelih kreditnih obaveza dolo je do aktiviranja jemstava kod jednog broja kredita u kanjenju, koji su imali ovakvu vrstu osiguranja, tako da je teret otplate tih kredita pao na jemce, odnosno irante. FBA je od 31. 12. 2009. godine propisala izvjetaj o otplati kredita na teret jemaca, s ciljem prikupljanja, praenja i analize podataka o kreditima koje otplauju jemci. Prema izvjetajima banaka u F BiH sa 31. 12. 2012. godine 2.809 jemaca je ukupno otplatilo 12 miliona KM od ukupno odobrenog iznosa kredita od 70 miliona KM (2.466 kreditnih partija), to je za 14% manje u odnosu na iznos otplate na teret jemaca sa 31. 12. 2011. godine (14 miliona KM otplatila su 3.576 jemaca, dok je iznos ukupno odobrenih kredita bio 80 miliona KM-3.122 kreditne partije). Stanje preostalog duga iznosi 41 milion KM (31. 12. 2011.: 47 miliona KM). Iz navedenih podataka moe se zakljuiti da je u 2012. godini smanjen iznos kredita koje otplauju jemci, stanje preostalog duga, kao i iznos otplate na teret jemaca. Uee iznosa kredita i broja kreditnih partija koje otplauju jemci u odnosu na podatke za ukupan sistem je nizak i iznosi svega 0,38% i 0,20%. U cilju ublaavanja negativnih efekata globalne finansijske i ekonomske krize, a vodei rauna o ouvanju stabilnosti bankarskog sektora, FBA je krajem 2009. godine donijela Odluku o privremenim mjerama za reprogram kreditnih obaveza fizikih i pravnih lica38.
37
IBNR (identified but not reported)-latentni gubici.
41
FBA
Osnovni cilj donoenja ovakvih privremenih mjera bio je stimulisanje banaka na oivljavanje kreditne aktivnosti, a restrukturiranjem postojeih potraivanja, bez poveanja cijene kredita i trokova za postojee dunike, pomoi i fizikim i pravnim licima da prevaziu situaciju u kojoj su se nali zbog uticaja ekonomske krize (smanjena platena sposobnost, kod fizikih lica zbog gubitka posla, kanjenja plate, smanjenja plata i sl., a kod pravnih zbog poveane nelikvidnosti, znaajnog smanjenja poslovnih aktivnosti, vrlo tekog stanja u realnom sektoru uope i sl.). Postupajui po navedenoj Odluci, banke u Federaciji BiH su u 2012. godini, od ukupno primljenih 438 zahtjeva za reprogram kreditnih obaveza odobrile 388 zahtjeva u ukupnom iznosu od 73 miliona KM ili 89%, to je za 9% manje u poreenju sa 2011. godinom. Od ukupnog iznosa odobrenih reprogramiranih obaveza na pravna lica se odnosi 71 milion KM, a na fizika lica 2,5 miliona KM. Neto efekat na rezerve za kreditne gubitke po osnovu izvrenih reprograma je poveanje od 262 hiljade KM. Treba istai da je bilo suprotnih kretanja, odnosno i poveanja i smanjenja RKG po ovom osnovu, to je na kraju rezultiralo navedenim neto efektom. Reprogramirani krediti u 2012. godini u odnosu na ukupne kredite 31. 12. 2012. godine imaju uee od svega 0,69% (za sektor pravnih lica u odnosu na portfolio pravnih lica ovaj procenat iznosi 1,26%, dok je za sektor stanovnitva 0,05%). Iz navedenih podataka moe se zakljuiti da je i po broju i po iznosu reprogramiranih kreditnih obaveza rezultat relativno skroman, ako se to uporeuje i s ukupnim kreditnim protfolijem i po sektorima (za pravna i fizika lica). Iako rezultati i efekti primjene Odluke nisu znaajni, ocjenjuje se da je donoenje ovakvog propisa bilo izuzetno vano, odnosno ovakvih mjera privremenog karaktera u uvjetima izraenog djelovanja finansijske i ekonomske krize i na finansijski i na realni sektor u F BiH bilo je nuno, te je imalo pozitivan efekat na dunike (i fizika i pravna lica), olakavajui im servisiranje dugova u skladu s njihovim platenim mogunostima. Stoga je prolongiranje primjene Odluke i u 2013. godine opravdano, posebno zbog injenice da je uticaj krize jo uvijek evidentan. Analiza kvaliteta aktive, odnosno kreditnog portfolija pojedinanih banaka, kao i on site kontrole u samim bankama, ukazuju da je kreditni rizik dominantni rizik kod najveeg broja banaka, a zabrinjava injenica da jedan broj banaka ima neadekvatne prakse upravljanja, odnosno ocjene, mjerenja, praenja i kontrole kreditnog rizika i klasifikaciju aktive, to se u on site kontrolama utvrdilo kroz znaajne iznose nedostajuih rezervi za kreditne gubitke, koje su banke formirale po nalogu FBA. FBA je bankama, kod kojih je kontrolom ocijenjen slab kvalitet aktive i slabe prakse upravljanja kreditnim rizikom, naloila korektivne mjere u smislu izrade operativnog programa koji mora sadravati plan aktivnosti na poboljanju postojeih praksi upravljanja kreditnim rizikom, odnosno kvaliteta aktive, smanjenje postojeih koncentracija, te rjeavanje problema nekvalitetne aktive i sprjeavanje njenog daljeg pogoranja. Izvravanje naloga FBA se kontinuirano nadzire kroz pojaan postkontrolni postupak na osnovu izvjetaja i ostale dokumentacije dostavljene od strane banaka, kao i provjere istog ciljanim on site kontrolama. Nadzor ovog segmenta poslovanja je pojaan zbog evidentnih negativnih trendova, to znaajno utie i na pogoranje profitabilnosti banaka i slabljenje kapitalne osnove kod nekih banaka, zbog ega banke moraju pravovremeno poduzeti aktivnosti na pribavljanju kapitala iz eksternih izvora.
38
Slubene novine F BiH, br.2/10, 1/12 i 111/12. 42
FBA Transakcije s povezanim licima

U svom poslovanju banke su izloene raznim vrstama rizika, od kojih poseban znaaj ima rizik vezan za transakcije s licima povezanim sa bankom. FBA je, u skladu sa Bazelskim standardima, uspostavila odreene opreznosne principe i zahtjeve vezane za transakcije s licima povezanim s bankom, to je regulirano Odlukom o minimalnim standardima za poslovanje banaka s licima povezanim s bankom, u kojoj su propisani uslovi i nain poslovanja banaka s povezanim licima. Na osnovu te Odluke i Zakona o bankama Nadzorni odbor banke, a na prijedlog direktora, duan je da donese posebne politike banke za poslovanje s povezanim licima i da prati njihovu primjenu. Odlukama FBA propisan je i poseban set izvjetaja koji obuhvaaju transakcije s jednim dijelom povezanih lica, i to kredite i potencijalne i preuzete vanbilansne obaveze (garancije, akreditivi, preuzete kreditne obaveze) kao najei i najriziniji vid transakcija izmeu banaka i povezanih lica. Set propisanih izvjetaja ukljuuje podatke o kreditima datim sljedeim kategorijama povezanih lica: dioniarima banke s vie od 5% glasakih prava, lanovima Nadzornog odbora i uprave banke i supsidijarnim licima i drugim preduzeima povezanim s bankom.
-000 KMINDEKS
3/2
5
Tabela 30: Transakcije s povezanim licima

Opis
1
D A T I K R E D I T I39 31.12.2010. 31.12.2011. 31.12.2012.

2 3 4
4/3
6
Dioniarima sa vie od 5% glasakih prava, subs. i drugim povezanim pred. lanovima Nadzornog odbora i Odbora za reviziju Upravi banke UKUPNO Potencijalne i preuzete vanbil. obaveze
84.600 375 2.239 87.214 22.653
131.962 400 2.170 134.532 29.818
156.861 617 2.574 160.052 21.800
156 107 97 154 132
119 154 119 119 73
U posmatranom periodu kreditne izloenosti prema osobama povezanim s bankom su poveane za 19%, dok su potencijalne obaveze smanjenje za 27%, zbog smanjenja izloenosti kod jedne velike banke. Iz prezentiranih podataka moe se zakljuiti da se i dalje radi o malom iznosu kreditno-garancijskih poslova s povezanim licima i da je nivo rizika nizak. FBA posebnu panju (pri on site kontrolama) usmjerava na poslovanje banaka s povezanim licima, naroito ocjeni sistema identifikacije i monitoringa izloenosti riziku poslovanja s povezanim licima. Kontrolori FBA na licu mjesta daju naloge za otklanjanje uoenih propusta u odreenim rokovima i pokreu prekrajne postupke, a sastavni dio tih aktivnosti je i praenje i nadzor provoenja datih naloga u postkontrolnom postupku. To se pozitivno odrazilo na ovaj segment poslovanja, jer je u bankama znaajno poboljan kvalitet upravljanja ovim rizikom.
2.2. Profitabilnost
Profitabilnost banaka, za razliku od drugih segmenata i pokazatelja poslovnih performansi bankarskog sektora u Federaciji BiH, u posljednje dvije godine pokazuje pozitivne promjene, dobit u 2012. godini od 112 miliona KM je najvei iznos koji je ostvaren do sada (druga po visini je dobit od 110 miliona KM iz 2007. godine). Cijeniti profitabilnost samo kroz nivo ostvarenog
39
Pored kredita, ukljuena i ostala potraivanja, deponovana sredstva i plasmani dioniarima (finansijskim institucijama) sa vie od 5% glasakih prava. 43
FBA
finansijskog rezultata nije adekvatno, jer treba uzeti u obzir i druge bitne faktore koji utiu na odrivost i kvalitet zarade, odnosno profita. Tu je svakako najvanije istai kreditni rizik i negativne trendove u kvalitetu ative u posljednje etiri godine, to se vidi kroz rast loih i nenaplativih plasmana (nekvalitetne aktive), koji su u 2012. godini poveani za 11% ili 143 miliona KM, a uee je iznosilo 11,2%. Iako su banke poduzele znaajne mjere na smanjenju operativnih trokova, najvaniji faktor koji je rezultirao poboljanjem finansijskog rezultata u veini banaka u zadnje dvije godine je smanjenje trokova ispravki vrijednosti (nakon implementacije MRS-a 39 i 37, s primjenom poev od 31. 12. 2011. godine), to nije u korelaciji s navedenim podacima o rastu loih kredita, s napomenom da je trend neto usporeniji u zadnje dvije godine. To upuuje na zakljuak i sumnju da su ispravke vrijednosti kod jednog broja banaka podcijenjene i nisu na adekvatnom nivou. Takoe, visok iznos neto nekvalitetne aktive, odnosno kredita (iznos koji nije pokriven ispravkama vrijednosti) u narednom periodu imae negativne implikacije na finansijski rezultat nekih banaka, i posljedino na kapital, zbog potencijalnih novih trokova formiranja ispravki vrijednosti za postojee loe kredite. Prema podacima iz finansijskog izvjetaja koji prikazuje uspjenost poslovanja banaka, odnosno iz bilansa uspjeha za 2012. godinu, na nivou bankarskog sistema u Federaciji BiH ostvaren je pozitivan finansijski rezultat - dobit u iznosu od 111,7 miliona KM, to je za 37% ili 30,4 miliona KM vie u odnosu na 2011. godinu. Najvei pozitivan efekat od 29,6 miliona KM na finansijski rezultat sistema imalo je ostvarenje manjeg gubitka kod jedne banke koja je 2011. godinu poslovala sa visokim gubitkom od 40,6 miliona KM (to je tada iznosilo 89% ukupno ostvarenog gubitka na nivou sistema), zatim vea dobit kod banaka koje su pozitivno poslovale i prole godine (10 banaka, efekat 13 miliona KM), te smanjenje gubitaka kod jedne male banke (efekat 3,4 miliona KM). Istovremeno, etiri banke su ostvarile manju dobit (za 11,5 miliona KM), a dvije banke, koje su u 2011. godini poslovale pozitivno, imale su u 2012. gubitak (efekat 4,8 miliona KM). Analizirajui po kvartalima tokom 2012. godine pojedinane banke, moe se zakljuiti da su tokom prve polovine godine bila prisutna pozitivna kretanja u smislu rasta ostvarene dobiti kod veine banaka, dok je u drugoj polovini, posebno posljednjem kvartalu, ostvarena dobit znatno manja, posebno kod velikih banaka. Najvei uticaj na poboljanje profitabilnosti veine banaka prvenstveno je rezultat primjenjenog novog metodolokog pristupa (implementacija MRS 37/39), to posljedino ima uticaj na manji nivo trokova ispravki vrijednosti. Vei pad nekamatnih rashoda amortizirao je smanjenje ukupnog prihoda, to je uticalo na ostvarenje vee dobiti u odnosu na prolu godinu. Pozitivan finansijski rezultat od 128 miliona KM ostvarilo je 14 banaka i isti je vei za 1% ili 1,4 miliona KM u odnosu na 2011. godinu. Istovremeno, gubitak u poslovanju u iznosu od 16,5 miliona KM iskazan je kod etiri banke i isti je manji za 64% ili 29 miliona KM u odnosu na 2011. godinu. Detaljniji podaci dati su u sljedeoj tabeli.
-000 KM-
Tabela 31: Ostvareni finansijski rezultat: dobit/gubitak

31.12.2010. 31.12.2011. 31.12.2012.
Opis
1
Iznos
2
Broj banaka
3
Iznos
4
Broj banaka
5
Iznos
6
Broj banaka
7
Gubitak Dobit Ukupno
-157.933 54.957 -102.976
5 14 19
-45.512 126.754 81.242
3 16 19
-16.504 128.173 111.669
4 14 18
Kao i u ostalim segmentima, i u ovom su prisutne koncentracije: od ukupno ostvarene dobiti (128 miliona KM) 70% ili 90 miliona KM se odnosi na dvije najvee banke u sistemu, iji je udio aktive u bankarskom sektoru 50%, dok se od ukupnog gubitka od 16,5 miliona KM, samo na jednu veliku banku u stranom vlasnitvu, koja se, sa ueem aktive 9,4%, u sistemu nalazi na treem mjestu, odnosi 67,2% ili 11 miliona KM (u istom periodu prole godine gubitak te banke iznosio je 41 milion KM). Analitiki podaci pokazuju da ukupno 12 banaka ima bolji Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
44
FBA
finansijski rezultat (za 46 milion KM), dok est banaka imaju loiji rezultat (za 16 miliona KM). Na osnovu analitikih podataka, kao i pokazatelja za ocjenu kvaliteta profitabilnosti (visina ostvarenog finansijskog rezultata-dobit/gubitak i koeficijenata koji se koriste za ocjenu profitabilnosti, produktivnosti i efikasnosti poslovanja, te drugih parametara vezanih za ocjenu uspjenosti poslovanja), evidentno je da je ukupna profitabilnost sistema poboljana u odnosu na prethodne godine, a posebno kod veih banaka, koje su ostvarile znatno veu dobit nego prole godine, to je prvenstveno rezultat primjenjenog novog metodolokog pristupa. Na nivou sistema ostvaren je ukupan prihod u iznosu od 849 miliona KM, sa stopom pada od 4% ili 38 miliona KM u odnosu na 2011. godinu. Ukupni nekamatni rashodi iznose 720 miliona KM, sa stopom pada od 9% ili 70 miliona KM, to se pozitivno odrazilo na ukupan finansijski rezultat sektora. I pored rasta prosjenih kamatonosnih kredita, kod gotovo svih banaka, za 3,4%, smanjenje prosjene kamatne stope na kredite imalo je za posljedicu dalji trend pada kamatnih prihoda. Iako je jedan manji broj banaka zabiljeio poveanje kamatnih prihoda u odnosu na prolu godinu, kao rezultat intenziviranja kreditnih aktivnosti, posebno u prvoj polovini 2012. godine, ali sa stagnantim trendom od treeg kvartala, nii kamatni prihodi kod tri velike banke, koje su nosioci profitabilnosti, uticali su na smanjenje na nivou sistema. Kamatni prihodi iznose 809 miliona KM, to je za 7% ili 57 miliona KM manje nego u 2011. godini, sa smanjenjem uea u strukturi ukupnog prihoda sa 97,7% na 95,3%. Najvee uee imaju prihodi od kamata po kreditima koji su zabiljeili najvei nominalni pad od 40 miliona KM ili 5%, kao rezultat smanjenja prosjenih aktivnih kamatnih stopa na kredite za posmatrani period sa 7,53% na 6,90%, sa smanjenim ueem u ukupnim prihodima sa 86,8% na 85,9%. U strukturi kamatnih prihoda po kreditima najvei dio (54%) odnosi se na kamatne prihode od kreditnih plasmana stanovnitvu, koji su u odnosu na prolu godinu manji za 2%, a u ukupnom kreditnom portfoliju imaju uee od 47,6%. Slijede prihodi od kamata na kredite date privatnim preduzeima sa ueem od 42% i smanjenjem od 10% u odnosu na prolu godinu i ueem u kreditnom portfoliju od 48,2%. Na osnovu navedenog se moe zakljuiti da je kreditni portfolio stanovnitva jo uvijek profitabilniji za banke i manje rizian s obzirom na nii nivo nekvalitetnih kredita u strukturi kreditnih plasmana, ali i zbog veih kamatnih stopa na kredite plasirane stanovnitvu, koje su u 2012. godini u prosjeku bile vee za cca 25% od kamatnih stopa na kredite preduzeima. Takoe, treba istai da, nakon kamatnih prihoda po kreditima, druga znaajna stavka s negativnim uticajem na ukupne kamatne prihode su prihodi po kamatonosnim raunima kod depozitnih institucija, s niskim ueem od 0,5%, ali znaajnim smanjenjem od 83% ili 19,6 miliona KM, to je prvenstveno rezultat niih naknada na sredstva obavezne i iznad obavezne rezerve kod Centralne banke BiH. Pozitivna kretanja zabiljeena su u kamatnim rashodima, koji su u odnosu na prethodnu godinu imali veu stopu pada (-8%) u odnosu na stopu smanjenja kamatnih prihoda (-7%), ali nominalno razlika je znaajna: kamatni rahodi smanjeni su za 25 miliona KM, a kamatni prihodi za visokih 57 miliona KM. Kamatni rashodi iznose 270 miliona KM, a njihovo uee u strukturi ukupnog prihoda smanjeno je sa 33,2% na 31,8%. Iako su prosjeni kamatonosni depoziti smanjeni za 7,6%, kamatni rashodi po raunima depozita koji iznose 219 miliona KM, kao najvea stavka i relativno i nominalno u ukupnim kamatnim rashodima, smanjeni su za 5% ili 12 miliona KM, kao rezultat promjenjene strukture depozitne osnove, a veliki odliv depozita po vienju je uticao na vee uee depozita koji nose veu kamatnu stopu, to je rezultiralo poveanjem prosjenih kamatnih stopa na depozite za uporedni period sa 2,26% na 2,32%. Kamatni rashodi po uzetim kreditima i ostalim pozajmicama iznose 36,5 miliona KM i u odnosu na 2011. godinu biljee smanjenje od 24%, sa smanjenjem uea sa 5,4% na 4,3%. Kao rezultat pada i kamatnih prihoda (-7%) i kamatnih rashoda (-8%), neto kamatni prihod smanjen je za 6% ili 32 miliona KM i iznosi 540 miliona KM, sa smanjenim ueem u strukturi Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
45
FBA
ukupnog prihoda sa 64,5% na 63,6%. Operativni prihodi iznose 309 miliona KM i u odnosu na 2011. godinu manji su za 2% ili est miliona KM, a njihovo uee u strukturi ukupnog prihoda je poveano sa 35,5% na 36,4%. U okviru operativnih prihoda najve naj e uee imaju naknade za izvrene usluge koje biljee rast od 3% ili pet miliona KM. Ukupni nekamatni rashodi iznose 720 miliona KM i u odnosu na 2011. godinu manji su za 9% ili 70 miliona KM, prvenstveno kao rezultat znaajnog smanjenja trokova isp ispravke vrijednosti. Istovremeno, njihovo uee u strukturi ukupnog prihoda smanjeno je sa 89,1% na 84,9%. Trokovi ispravke vrijednosti iznose 145 miliona KM i u odnosu na prolu godinu, nii su za 24% ili 46 miliona KM, to se pozitivno odrazilo na smanjenje smanjenje njihovog uea u strukturi ukupnog prihoda sa 21,5% na 17,0%. Navedeno je prvenstveno rezultat smanjenja trokova ispravki vrijednosti kod jedne banke (za cca 44 miliona KM), zbog prenosa dijela nekvalitetnih kredita na drugo pravno lice nebankarskog sektora krajem 2011. godine. S druge strane, operativni rashodi s iznosom od 500 miliona KM i ueem od 58, 58,8% u ukupnom prihodu, takoe biljee blagi pad od 5% ili 24 miliona KM, od toga trokovi plata i doprinosa, kao najvea stavka operativnih rashoda, rashoda, su smanjenji za 3% i iznose 243 miliona KM ili 28,6% 28, ukupnog prihoda, dok trokovi fiksne aktive, nakon pada od 4% ili sedam miliona KM, iznose 159 miliona KM, to je uee u ukupnom prihodu od 18,7%. %. Banke su u periodu nakon izbijanja krize poduzele brojne mjere na racionalizaciji ji trokova poslovanja, prije svega na smanjenju operativnih rashoda, to je jednim dijelom ublailo negativan uticaj pada kamatnih prihoda zbog smanjenog obima kreditnih aktivnosti i pada kvaliteta kreditnog portfolija. Trend i struktura ukupnih prihoda i rashoda daje se u sljedeim tabelama i grafikonima.
- u 000 KM-
Tabela 32: Struktura ukupnih prihoda

Struktura ukupnih prihoda
1
31.12.2010. Iznos %
2 3
31.12.2011. Iznos %
4 5
31.12.2012. Iznos %
6 7
INDEKS
8 (4/2) 9 (6/4)
I Prihodi od kamata i slini prihodi Kamatonosni ra. depozita kod depoz.inst. 14.388 Krediti i poslovi lizinga 778.690 Ostali prihodi od kamata 63.450 856.528 UKUPNO II Operativni prihodi Naknade za izvrene usluge 204.173 Prihodi iz posl. sa devizama 37.784 Ostali operativni prihodi 86.616 328.573 UKUPNO 1.185.101 UKUPNI PRIHODI ( I + II )
1,2 65,7 5,4 72,3 17,2 3,2 7,3 27,7 100,0
23.545 769.774 73.365 866.684 210.795 48.198 57.547 316.540 1.184.224
2,0 65,1 6,2 73,3 17,8 4,1 4,8 26,7 100,0
3.991 729.602 75.831 809.424 216.711 45.081 47.465 309.257 1.118.681
0,4 65,2 6,8 72,4 19,4 4,0 4,2 27,6 100,0
164 99 116 101 103 128 66 96 100
17 95 103 93 103 94 82 98 94
Grafikon 24: Struktura ruktura ukupnih prihoda

31.12.2011. .
prihodi iz posl. sa devizama 4,1% ostali operat. prihodi 4,8% krediti i kam. depoziti 67,1% naknada za izvrene usluge 19,4% prihod iz posl. sa devizama 4,0%
31.12.20 .2012.
ostali operat. prihodi 4,2% krediti i kam. depoziti 65,6
naknada za izvrene usluge 17,8
ostali prihodi od kamata 6,2%
ostali prihodi od kamata 6,8%
46
FBA
Tabela 33: Struktura ukupnih rashoda

Struktura ukupnih rashoda
1
31.12.2010. Iznos %
2 3
31.12.2011. Iznos %
4 5
31.12.2012. Iznos %
6 7
INDEKS
8 (4/2)/ 9 (6/4)
I Rashodi od kamata i slini rashodi Depoziti Obaveze po uzetim kredit. i ostalim pozajm. Ostali rashodi od kamata UKUPNO II Ukupni nekamatni rashodi Trokovi ispravke vrijed. rizine akt., rezerviranja za poten.ob i ostala vrijed.usklaenje 40 Trokovi plata i doprinosa Trokovi posl.prostora i amortizacija Ostali poslovni i direktni trokovi Ostali operativni trokovi UKUPNO UKUPNI RASHODI ( I + II )
266.893 43.536 15.344 325.773 386.102
20,9 3,4 1,2 25,5 30,2
230.224 47.831 16.502 294.557 190.499
21,2 4,4 1,5 27,1 17,6
218.614 36.520 14.508 269.642 144.761 243.133 158.933 76.171 97.508 720.506 990.148
22,1 3,7 1,5 27,2 14,6 24,6 16,1 7,7 9,8 72,8 100,0
86 110 108 90 49 103 109 109 105 83 85
95 76 88 92 76 97 96 101 91 91 91
242.690 19,0 250.783 23,1 152.737 11,9 166.075 15,3 70.185 5,5 76.209 7,0 101.833 7,9 106.998 9,9 953.547 74,5 790.564 72,9 1.279.320 100,0 1.085.121 100,0
Grafikon 25: Sruktura ukupnih rashoda

31.12.2011.
ostali posl.i direk.tr. 7,0% tr.posl.prostora i amort. 1 15,3% tro.plata i doprinosa 23,1 tro.rezervi za kred.gub. 17,6%
tr.posl.prostora i amort. 16,1% tro.plata i doprinosa 24,6% tro.ispavke vrijed. 14,6%
31.12.20 .2012.
rashodi od kamata 27,1%
ostali posl.i direk.tr. 7,7% ostali oper. trokovi 9,8% rashodi od kamata 27,2%
ostali oper. trokovi 9,9%
U sljedeoj tabeli dati su najznaajniji koeficijenti za ocjenu profitabilnosti, produktivnosti i efikasnosti banaka.
- u %-
Tabela 34: Koeficijenti profitabilnost, produktivnosti i efikasnosti po periodima

KOEFICIJENTI
Dobit na prosjenu aktivu Dobit na prosjeni ukupni kapital Dobit na prosjeni dioniki kapital Neto prihod od kamata/ prosjena aktiva Prihod od naknada/ prosjena aktiva Ukupan prihod/ prosjena aktiva Poslovni i direktni rashodi41/prosjena aktiva Operativni rashodi/ prosjena aktiva Ukupni nekamatni rashodi/ / prosjena aktiva
31.12.2010.
-0,68 -6,15 -8,81 3,49 2,16 5,65 3,00 3,27 6,27
31.12.2011.
0,54 4,63 6,87 3,79 2,09 5,87 1,77 3,47 5,24
31.12.2012.
0,75 5,14 9,40 3,62 2,07 5,70 1,48 3,35 4,83
Analizom osnovnih parametara za ocjenu kvaliteta profitabilnosti, zbog veeg iznosa ostvarene dobiti u odnosu na isti period prethodne godine, ROAA (zarada na prosjenu aktivu) je sa 0,54% 0, porastao na 0,75% i ROAE (zarada na prosjeni dioniki kapital) sa 6,87% 87% na 9,4%. Meutim,
40 41
Po prethodnoj metodologiji :Trokovi Trokovi rezervi za opi kred. rizik i potencijalne kreditne gubitke. U rashode su ukljueni trokovi ispravke vrijednosti. 47
FBA
produktivnost banaka, mjerena odnosom ukupnog prihoda i prosjene aktive (5,7%) biljei pogoranje u odnosu na prethodnu godinu (5,87%), zbog smanjenja ukupnog prihoda (-4%). Kao posljedica znaajnog smanjenja trokova ispravke vrijednosti istie se i poboljanje koeficijenta poslovni i direktni rashodi u odnosu na prosjenu aktivu, sa 1,77% na 1,48%. U pogoranim uslovima poslovanja banaka i zbog efekata koji ima ekonomska i finansijska kriza na bankarski sektor u F BiH, profitabilnost banaka e i u narednom periodu najvie biti pod uticajem daljeg kretanja i trenda u kvalitetu aktive, odnosno kreditnih gubitaka i kreditnog rizika, te e zavisiti od efikasnog upravljanja i kontrole operativnih prihoda i trokova. Prisutno usporavanje i pad ekonomskih aktivnosti utie na smanjenje potranje za kreditima, ali i restriktivniji pristup na strani ponude (banaka), direktno e se odraziti na profitabilnost ukupnog bankarskog sektora u narednom periodu. Takoer, dobit banaka, odnosno finansijski rezultat bie u velikoj mjeri pod utjecajem cjenovnog i kamatnog rizika, kako na strani izvora i kretanja cijena izvora finansiranja banaka, tako i mogunosti ostvarivanja kamatne mare koja e biti dovoljna da pokrije sve nekamatne rashode i na kraju, osigura i zadovoljavajuu dobit na uloeni kapital za vlasnike banaka. Stoga je kljuni faktor efikasnosti i profitabilnosti svake banke kvalitet menadmenta i poslovna politika koju vodi, kao i kvalitet i efikasnost uspostavljenih sistema upravljanja rizicima, jer se time najdirektnije utie na njene performanse.
2.3. Ponderisane nominalne i efektivne kamatne stope

U cilju vee transparentnosti i lake usporedivosti uvjeta banaka za odobravanje kredita i primanje depozita i zatite klijenata kroz uvoenje transparentnog prikaza trokova kredita odnosno prihoda depozita, a u skladu s meunarodnim standardima, kriterijima i praksama u drugim zemljama, FBA je od 01. 07. 2007. godine propisala jedinstven nain obrauna i iskazivanja efektivne kamatne stope42 za sve banke sa sjeditem u Federaciji BiH i njihove organizacione dijelove koji posluju na teritoriji F BiH, kao i na organizacione dijelove banaka koji posluju u Federaciji BiH. Efektivna kamatna stopa predstavlja stvarnu relativnu cijenu kredita, odnosno prihoda na depozit, izraenu kao procenat na godinjem nivou. Efektivnom kamatnom stopom se smatra dekurzivna kamatna stopa koja se obraunava na godinjem nivou, i to primjenom sloenog kamatnog rauna, na nain da se diskontovana novana primanja izjednaavaju sa diskontovanim novanim izdacima odobrenih kredita, odnosno primljenih depozita. Banke su obavezne mjeseno izvjetavati FBA o ponderisanim nominalnim i efektivnim kamatnim stopama na kredite i depozite odobrene odnosno primljene u izvjetajnom mjesecu, u skladu s propisanom metodologijom43. U sljedeoj tabeli daje se pregled ponderisanih nominalnih i efektivnih kamatnih stopa (dalje: NKS i EKS) na kredite na nivou bankarskog sistema i za dva najznaajnija sektora (privredu i stanovnitvo) za decembar 2010. godine, juni i decembar 2011. godine, te juni i decembar 2012. godine.
Odluka o jedinstvenom nainu obrauna i iskazivanja efektivne kamatne stope na kredite i depozite (Slubene novine F BiH, br. 27/07). 43 Uputstvo za primjenu Odluke o jedinstvenom nainu obrauna i iskazivanja efektivne kamatne stope na kredite i depozite i Uputstvo za izraunavanje ponderisane nominalne i efektivne kamatne stope.
42
48
FBA
Tabela 35 : Ponderisane prosjene NKS i EKS na kredite
OPIS
1
12/2010. NKS EKS 2 3 7,51 7,47 8,67 7,91 7,34 8,79 7,72 7,42 8,78 7,96 7,82 12,65 8,69 7,82 10,05 8,33 7,82 10,18
6/2011. NKS EKS 4 5 7,24 7,19 8,74 7,76 7,17 8,16 7,50 7,18 8,19 7,83 7,68 12,64 8,7 7,67 9,39 8,27 7,68 9,54
12/2011. NKS EKS 6 7 6,78 6,74 8,66 7,57 6,96 8,25 7,14 6,81 8,27 7,36 7,28 11,89 8,4 7,59 9,31 7,83 7,38 9,44
6/2012. NKS EKS 8 9 6,31 6,16 7,74 7,71 6,77 8,38 6,9 6,33 8,35 7,01 6,75 10,94 8,67 7,46 9,54 7,71 6,95 9,61
12/2012. NKS EKS 10 11 6,39 6,39 8,46 7,66 6,73 8,47 6,80 6,45 8,47 6,88 6,86 10,89 8,50 7,22 9,59 7,40 6,93 9,69
1. Ponderisane kam. stope na kratkorone kredite 1.1. Privredi 1.2. Stanovnitvu 2. Ponderisane kam. stope na dugorone kredite 2.1. Privredi 2.2. Stanovnitvu 3. Ukupno ponderisane kam. stope na kredite 3.1. Privredi 3.2. Stanovnitvu
31 : Koef Grafikon 26: Ponderisane prosjene mjesene EKS na kredite

12 11,5 11 10,5 10 9,5 9 8,5 8 7,5 7 6,5 6 12/07 01/08 02/08 03/08 04/08 05/08 06/08 07/08 08/08 09/08 10/08 11/08 12/08 01/09 02/09 03/09 04/09 05/09 06/09 07/09 08/09 09/09 10/09 11/09 12/09 01/10 02/10 03/10 04/10 05/10 06/10 07/10 08/10 09/10 10/10 11/10 12/10 01/11 02/11 03/11 04/11 05/11 06/11 07/11 08/11 09/11 10/11 11/11 12/11 01/12 02/12 03/12 04/12 05/12 06/12 07/12 08/12 09/12 10/12 11/12 12/12 EKS na kratkkred. EKS na dug.kred. EKS na ukupne kred.
u%
k 7 : Herfindahlov indeks koncentracije u aktivi, kreditima i depozitima
Kod analize trenda kamatnih stopa relevantno je pratiti kretanje ponderisane EKS, a razlika u odnosu na ponderisanu NKS je rezultat naknada i provizija koji se plaaju banci za odobreni kredit i koji ulaze u obraun cijene kredita. Zato EKS predstavlja stvarnu cijenu kredita. Trend blagog pada ponderisanih EKS na kredite nastavljen je i u 2012. godini po osnovu primjene poslovne politike niih kamatnih stopa u nekim bankama, zbog sve izraenije konkurencije na bankarskom tritu F BiH. To je imalo za posljedicu znaajne migracije klijenata iz jedne banke u drugu i zaduivanje u bankama koje su u ponudi imale kredite po niim kamatnim stopama, u cilju zatvaranja postojeih kreditnih obaveza u drugim bankama. Na pad kamatnih stopa uticala je i slaba potranja za kreditima i s tim povezana ograniena kreditna sposobnost postojeih i potencijalnih dunika. S obzirom da nekoliko banaka ima pristup novim, povoljnijim, kreditnim linijama u izvorima, koje u potpunosti nisu iskoritene, a koje se plasiraju po kamatnim stopama dosta niim od trenutnih trinih, moe se oekivati dalji blagi pad ponderisanih EKS ili zadravanje na nivou s kraja 2012. godine. Kontinuirani pad ponderisanih EKS na kredite praen je blagim oscilacijama tokom 2012. godine, sa najveom vrijednosti zabiljeenoj u maju 2012. godine (8,12%), a najniom u oktobru 2012. godine (7,14%), dok je ponderisana EKS u decembru 2012. godine iznosila 7,40%, to je najnia vrijednost u posljednjih pet godina.
49
FBA
Ponderisane kamatne stope na kratkorone kredite u toku 2012. godine biljee neto vee oscilacije, i to unutar 0,99 procentnih poena, dok su se na dugorone kredite kretale unutar 0,95 procentnih poena. Ponderisana EKS na kratkorone kredite u decembru 2012. godine iznosila je 6,88%, to je za 0,48 procentnih poena manje u odnosu na decembar 2011. godine, i to je najnii nivo zabiljeen u posmatranom vremenskom nizu od posljednjih pet godina. Ponderisana EKS na dugorone kredite je u decembru 2012. godine iznosila 8,50%, to je u odnosu na decembar 2011. godine vie za 0,1 procentni poen. Kamatne stope na kredite plasirane u dva najvanija sektora: privredi i stanovnitvu44, u 2012. godini kretale su se u suprotnom smjeru. Ponderisana EKS na kredite odobrene privredi, iako uz prisutne oscilacije unutar 1,02 procentna poena u toku 2012.godine, jo uvijek je nia od EKS na kredite stanovnitvu, i ista je smanjena sa 7,38% iz decembra 2011. godine na nivo od 6,93% u decembru 2012. godine. Kod dugoronih kredita privredi u 2012. godini pad je iznosio 0,37 procentna poena (sa 7,59% na 7,22%), dok su EKS na kratkorone kredite imale vei pad od 0,42 procentna poena (sa 7,28% na 6,86%). EKS na kredite plasirane stanovnitvu u decembru 2012. godine iznosi 9,69% to je za 0,25 procentnih poena vie u odnosu na decembar 2011. godine. EKS na dugorone kredite plasirane ovom sektoru je sa decembarskog nivoa 2011. godine od 9,31% poveana u decembru 2012. godine na 9,59%. EKS na kratkorone kredite u decembru 2012. godine iznosila je 11,89% to je za jedan procentni poen manje u odnosu na decembar 2011. godine. U odnosu na decembarski nivo iz 2011.godine, najznaajnije smanjenje EKS u decembru 2012. godine zabiljeeno je kod dugoronih kredita stanovnitva namjenjenih za obavljanje djelatnosti (sa 14,05% na 10,86%) i kratkoronih kredita stanovnitva namjenjenih za optu potronju (11,89% na 10,87%), a sva ostala smanjenja su manja od jednog procentnog poena. Posmatrano za isti period, najznaajnije poveanje zabiljeeno je kod dugoronih kredita vladi i vladinim institucijama od 3,1 procenti poen (sa 8,10% na 11,20%) i dugoronih kredita bankama i drugim finansijskim insitucijama od 1,27 procentna poena ( sa 8,55% na 9,82%). Poveanja EKS na druge vrste kredita po namjeni i ronosti iznosilo je do 0,32 procentna poena. Takoer, posmatrano u periodu od zadnjih pet godina, evidentan je umjeren, ali kontinuiran pad ponderisanih prosjenih EKS na kredite izraunate na godinjem nivou, kako kod privrede, tako i kod stanovnitva, to se vidi u sljedeoj tabeli.
Tabela 36 : Ponderisane prosjene NKS i EKS na kredite na godinjem niovu
OPIS
1
2008. NKS
2
EKS
3
2009. NKS EKS

4 5
2010. NKS
6
2011. EKS
7
NKS
8
EKS
9
NKS
10
2012. EKS
11
1. Ponderisane kam. stope na kratkorone kredite 1.1. Privredi 1.2. Stanovnitvu 2. Ponderisane kam. stope na dugorone kredite 2.1. Privredi 2.2. Stanovnitvu 3. Ukupno ponderisane kam. stope na kredite 3.1. Privredi 3.2. Stanovnitvu
7,51 7,39 11,41 9,16 8,22 9,81 8,46 7,70 9,88
8,00 7,80 14,50 9,99 8,73 10,76 9,14 8,15 10,92
8,52 8,52 10,00 9,51 8,29 10,68 8,90 8,46 10,62
9,21 9,11 13,15 10,55 9,17 11,97 9,73 9,12 12,06
7,94 7,92 9,07 8,46 7,90 9,12 8,20 7,92 9,11
8,49 8,35 12,79 9,35 8,35 10,48 8,92 8,35 10,60
7,04 6,97 9,08 7,97 7,39 8,45 7,49 7,09 8,49
7,61 7,45 12,41 8,84 7,89 9,62 8,21 7,58 9,77
6,47 6,42 8,40 7,85 6,98 8,44 7,05 6,55 8,43
7,05 6,93 11,50 8,29 7,65 8,73 7,57 7,10 8,88
44
Po metodologiji razvrstavanja u sektore, obrtnici se ukljuuju u sektor stanovnitva. 50
FBA
Ponderisane NKS i EKS po oroenim depozitima, izraunatim na osnovu mjesenih izvjetaja, za bankarski sektor prikazane su u sljedeoj tabeli.
Tabela 37 : Ponderisane prosjene NKS i EKS na depozite
OPIS
1
12/2010. NKS EKS

2 3
6/2011. NKS EKS

4 5
12/2011. NKS EKS

6 7
6/2012. NKS EKS

8 9
12/2012. NKS EKS

12 13
1. Ponderisane kam. stope na kratkorone depozite 1.1. do tri mjeseca 1.2. do jedne godine 2. Ponderisane kam. stope na dugorone depozite 2.1. do tri godine 2.2. preko tri godine 3. Ukupno ponderisane kam. stope na depozite
1,31 0,97 2,61 3,89 3,78 4,48 2,13
1,32 0,97 2,63 3,92 3,80 4,57 2,14
1,21 1,01 2,53 3,78 3,64 4,52 2,05
1,20 1,01 2,51 3,81 3,65 4,61 2,06
1,28 0,91 2,74 3,88 3,73 4,56 2,17
1,28 0,91 2,74 3,91 3,75 4,61 2,18
1,44 0,48 3,15 4,07 4,01 4,57 2,72
1,45 0,48 3,18 4,1 4,03 4,76 2,74
1,59 1,28 2,53 3,3 3,17 4,42 2,39
1,59 1,28 2,55 3,32 3,19 4,46 2,40
Grafikon 27: Ponderisane prosjene mjesene EKS na depozite

6,5 6 5,5 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0
12/07 01/08 02/08 03/08 04/08 05/08 06/08 07/08 08/08 09/08 10/08 11/08 12/08 01/09 02/09 03/09 04/09 05/09 06/09 07/09 08/09 09/09 10/09 11/09 12/09 01/10 02/10 03/10 04/10 05/10 06/10 07/10 08/10 09/10 10/10 11/10 12/10 01/11 02/11 03/11 04/11 05/11 06/11 07/11 08/11 09/11 10/11 11/11 12/11 01/12 02/12 03/12 04/12 05/12 06/12 07/12 08/12 09/12 10/12 11/12 12/12 EKS na kratk.dep. EKS na dug.dep. EKS na ukupne dep.
Za razliku od kredita, kod kojih uticaj na stvarnu cijenu imaju trokovi povezani s odobravanjem i servisiranjem kredita (pod uslovom da su poznati kod odobravanja), kod depozita gotovo da nema razlike izmeu nominalne i efektivne kamatne stope. U odnosu na decembar 2011. godine ponderisana EKS na ukupne oroene depozite u decembru 2012. godine poveana je za 0,22 procentna poena (sa 2,18% na 2,40%). Ponderisana EKS na kratkorone depozite u 2012. godini biljei kretanja unutar visokih 1,69 procentnih poena, sa najveom stopom u julu u iznosu od 2,42%, te najniom u aprilu kada je iznosila 0,73%, dok je u decembru 2012. godine iznosila 1,59% (decembar 2011.:1,28%). Ako se analizira kretanje kamatne stope na kratkorone depozite po periodima ronosti, EKS na depozite oroene do tri mjeseca biljei rast od 0,37 procentnih poena u odnosu na decembarski nivo 2011. godine, i ista iznosi 1,28%. Pad biljei kamatna stopa na depozite oroene do jedne godine, koja u decembru 2012. godine iznosi 2,55% to je za 0,19 procentnih poena manje u odnosu na decembar 2011. godine. Posmatrano u periodu od pet godina unazad, u sedmom mjesecu 2009. godine ponderisana EKS na kratkorone depozite je imala rast na 2,53%, i ista je najvea zabiljeena zakljuno sa decembrom 2012. godine, odnosno od tog perioda EKS je imala tendenciju pada, sa najniom zabiljeenom od 0,73% u aprilu 2012. godine. Kratkoroni depoziti se uglavnom posmatraju kao nestabilni izvori finansiranja zbog prirode svoje ronosti, te kao takvi su podloni visokim oscilacijama, ak i u unutar jedne godine, zbog nastojanja banaka da to efikasnije upravljaju aktivom i pasivom odnosno svojim izvorima finansiranja, a jedan od instrumenata je i politika kamatnih stopa.
51
FBA
Ponderisana EKS na dugorone depozite u decembru 2012. godine iznosi 3,32% (decembar 2011.: 3,91%) to je ujedno i najnia stopa u toku 2012. godine, dok je najvea zabiljeena u septembru u iznosu od 4,15%. Posmatrano nekoliko perioda unazad, od pada na 3,6% u sedmom mjesecu 2010.godine, ponderisana EKS na dugorone depozite, osim sporadinih niskih oscilacija, iskljuivo se kretala u rasponu izmeu 3% i 4%. Ponderisana EKS na dugorone depozite oroene do tri godine iznosi 3,19% to predstavlja smanjenje od 0,56 procentnih poena u odnosu na nivo iz decembra 2011. godine. EKS na depozite oroene preko tri godine u decembru 2012. godine iznosi 4,46% to je za 0,15 procentnih poena manje od decembra 2011. godine kada je ista iznosila 4,61%. Prosjena EKS na depozite stanovnitva u decembru 2012. godine iznosi 2,98% i manja je za 0,09 procentnih poena u odnosu na decembar 2011. godine, sa najniom stopom zabiljeenom u martu od 2,78%, dok je najvia zabiljeena u avgustu od 3,54%. Kod privrede, stope biljee vee vrijednosti, u decembru 2012. godine iznosila je 4%, to je vie za visokih 2,72 procentnih poena u odnosu na decembar 2011. godine. U toku 2012. godine, najnii nivo od 0,61% bio je u maju, a najvii nivo od 4,37% zabiljeen je u julu. U drugoj polovini 2012.godine dolazi do pada novoprimljenih depozita privrede, naroito kratkoronih, i isti su na najniem nivou posmatrano u periodu od zadnje etri godine, to je imalo za posljedicu visok rast kratkoronih kamatnih stopa privredi, naroito oroenih do jedne godine (decembar 2011.: 2,05%, decembar 2012.: 3,49%), to je na kraju rezultiralo da su prosjene kamatne stope privredi (4%) vee od prosjenih kamatnih stopa stanovnitvu (2,98%). Na kraju, moe se zakljuiti da razlika u EKS depozita privrede i stanovnitva proizilazi iz strukture oroenih depozita, gdje se depoziti privrede najvie oroavaju kratkorono i to do tri mjeseca (manji dio do jedne godine), a ovi depoziti nose znatno nie kamatne stope. S druge strane, u strukturi depozita koji se oroavaju preko jedne godine (najvei iznos oroenja je do tri godine) dominantni su depoziti stanovnitva. Ukoliko se analizira kretanje ponderisanih prosjenih kamatnih stopa na depozite na godinjem nivou, u zadnjih pet godina evidentan je pad i kod kamatnih stopa na dugorone i na kratkorone depozite.
Tabela 38 : Ponderisane prosjene NKS i EKS na depozite na godinjem nivou
OPIS
1
12/2008. NKS EKS

2 3
12/2009. NKS EKS

4 5
12/2010. NKS EKS

6 7
12/2011. NKS EKS

8 9
12/2012. NKS EKS

10 11
1. Ponderisane kam. stope na kratkorone depozite 1.1. do tri mjeseca 1.2. do jedne godine 2. Ponderisane kam. stope na dugorone depozite 2.1. do tri godine 2.2. preko tri godine 3. Ukupno ponderisane kam. stope na depozite
3,41 3,39 3,47 5,00 4,93 5,26 3,93
3,42 3,40 3,48 5,02 4,95 5,26 3,94
2,02 1,59 3,76 4,77 5,25 3,09 2,97
2,04 1,60 3,79 4,80 5,29 3,09 2,99
1,31 0,60 2,79 4,00 3,90 4,56 2,33
1,31 0,60 2,79 4,02 3,92 4,60 2,34
1,16 0,87 2,53 3,59 3,47 4,9 1,99
1,16 0,87 2,53 3,63 3,50 4,29 2,00
1,45 0,86 2,55 3,78 3,69 4,44 2,61
1,47 0,88 2,57 3,81 3,71 4,51 2,64
52
FBA
Ponderisane kamatne stope na kredite koji se odnose na ugovoreno prekoraenje po raunima i na depozite po vienju, izraunate na osnovu mjesenih izvjetaja, daju se u sljedeoj tabeli.
Tabela 39 : Ponderisane prosjene NKS i EKS kredite-prekoraenja po raunima i na depozite po vienju
OPIS
1
12/2010. NKS
2
EKS
3
6/2011. NKS EKS

4 5
12/2011. NKS EKS

6 7
6/2012. NKS EKS

8 9
12/2012. NKS EKS

12 13
1. Ponderisane kam. stope na krediteprekoraenja po raunima 2. Ponderisane kam. stope na depozite po vienju
8,29 0,22
8,29 0,22
8,87 0,22
9,03 0,22
8,73 0,18
8,86 0,18
8,40 0,22
8,53 0,22
8,43 0,19
8,57 0,19
Na ove stavke aktive i pasive EKS je u pravilu jednaka nominalnoj kamatnoj stopi. Ponderisana EKS na ukupne kredite po prekoraenjima rauna za bankarski sektor u decembru 2012. godine iznosila je 8,57% (pad od 0,29 procentnih poena u odnosu na decembar 2011. godine), a na depozite po vienju 0,19% , to je skoro nepromijenjeno u odnosu na decembar 2011. godine.
2.4. Likvidnost
Upravljanje rizikom likvidnosti je, uz upravljanje kreditnim rizikom, jedan od najvanijih i najsloenijih segmenata bankarskog poslovanja. Odravanje likvidnosti u trinoj ekonomiji je permanentna obaveza banke i osnovna pretpostavka za njenu odrivost na finansijskom tritu, te jedan od kljunih preduvjeta za uspostavljanje i ouvanje povjerenja u bankarski sistem u svakoj zemlji, njegovu stabilnost i sigurnost. Do izbijanja globalne finansijske i ekonomske krize, u normalnim uvjetima poslovanja banaka i stabilnom okruenju, rizik likvidnosti je za banke imao sekundaran znaaj, odnosno kreditni rizik je bio u prvom planu i uspostavljeni sistemi upravljanja, odnosno identificiranja, mjerenja i kontrole ovog rizika bili su pod kontinuiranim nadzorom u cilju njihovog unaprjeenja i poboljanja. Kada je dolo do poremeaja na finansijskim tritima zbog uticaja globalne krize, rizik likvidnosti je naglo dobio na znaaju, i upravljanje ovim rizikom postalo je kljuni faktor za nesmetano poslovanje, blagovremeno izvravanje dospjelih obaveza i ouvanje dugorone pozicije banke, u smislu njene solventnosti i kapitalne osnove. Pored toga treba istai i da je meuzavisnost svih rizika kojima banka jeste ili moe da bude izloena u svom poslovanju takoer dola do izraaja sa izbijanjem krize. U posljednjem kvartalu 2008. godine, nakon irenja globalne krize i njenog negativnog uticaja na finansijski i ekonomski sistem u BiH, dolo je do porasta rizika likvidnosti u bankama u F BiH. Iako je dolo do povlaenja dijela tednih depozita i naruavanja povjerenja u banke, ocijenjeno je da nijednog trenutka likvidnost bankarskog sistema nije bila ugroena, jer su banke u F BiH, zbog regulatornih zahtjeva i propisanih limita, koji se temelje na konzervativnom pristupu, imale znaajna likvidna sredstva i dobru poziciju likvidnosti. U 2009. godini zaustavljena su negativna kretanja iz posljednjeg kvartala 2008. godine, a osnovni pokazatelji likvidnosti, zahvaljujui najveim dijelom smanjenoj kreditnoj aktivnosti, su poboljani. U 2010. godini dolazi do blagog pogoranja pokazatelja, to se sa neto manjim intezitetom nastavilo u 2011. godini. Do neto veeg pogoranja pokazatelja dolazi ponovno u prvom kvartalu 2012. godine, kao posljedica smanjenja novanih sredstava po osnovu blagog poveanja kreditnih aktivnosti i investicija u vrijednosne papire, smanjenja depozita, plaanja dospjelih kreditnih obaveza, te rasta nenaplaenih potraivanja, to je trend koji se uz blae oscilacije nastavio do kraja 2012. godine. Nastojanje banaka za postizanjem relativno bolje profitabilnosti kroz bolju alokaciju finansijske aktive, uz trend blagog smanjenja depozita u Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
53
FBA
2011. i 2012. godini, promjene u strukturi depozitnih izvora, kao i ve due vrijeme prisutan trend smanjenja obaveza po uzetim kreditima i subordinisanom dugu, dovode do breg smanjenja likvidnih sredstava u odnosu na smanjenje kratkoronih finansijskih obaveza, pada uea likvidnih sredstava u ukupnoj aktivi i pogoranja koeficijenta krediti u odnosu na depozite, uzete kredite i subordinisani dug. I pored prisutnih navedenih negativnih trendova, likvidnost bankarskog sistema u Federaciji BiH i dalje se ocjenjuje dobrom, sa zadovoljavajuim ueem likvidnih sredstava u ukupnoj aktivi, te vrlo dobrom ronom usklaenou finansijske aktive i obaveza, sa trendom blagog poboljanja u 2011. i 2012. godini. Meutim, zbog jo uvijek prisutnog uticaja i djelovanja finansijske krize u svijetu, te dunike krize u eurozoni, koja se negativno reflektira na bankarske sisteme pojedinih evropskih zemalja i banke majke banaka u F BiH, ocjena je da rizik likvidnosti i dalje treba biti pod pojaanim nadzorom. Takoe, treba imati u vidu injenicu da je uticaj krize na realni sektor jo uvijek izraen, ije se negativne posljedice reflektiraju na ukupno privredno i ekonomsko okruenje u kojem banke u BiH posluju, to rezultira kanjenjem dunika u otplati dospjelih kreditnih obaveza i rastom nenaplativih potraivanja, odnosno do smanjenja priliva likvidnih sredstava u bankama i konverzije kreditnog rizika u rizik likvidnosti. U tom smislu, jedan od najvanijih uticaja na poziciju likvidnosti banaka u narednom periodu e imati sposobnost banaka da adekvatno upravljaju svojom aktivom, to podrazumijeva obezbjeenje aktive koja ima dobre performanse i iji kvalitet osigurava da se bankarski zajmovi zajedno sa kamatama vraaju u skladu s rokovima dospijea. Odlukom o minimalnim standardima za upravljanje rizikom likvidnosti propisani su minimalni standardi koje je banka duna da osigura i odrava u procesu upravljanja ovim rizikom, odnosno minimalni standardi za kreiranje i provoenje politike likvidnosti koja osigurava sposobnost banke da potpuno i bez odlaganja izvrava svoje obaveze na dan dospijea. Navedeni propis predstavlja okvir za upravljanje rizikom likvidnosti i sadri kvalitativne i kvantitativne odredbe i zahtjeve prema bankama. Propisani su limiti koje banke trebaju ispunjavati vezano za prosjeni dekadni minimum i dnevni minimum novanih sredstava u odnosu na kratkorone izvore, kao i minimalni limiti rone usklaenosti dospijea instrumenata finansijske aktive i obaveza do 180 dana. U strukturi izvora finansiranja banaka u Federaciji BiH na dan 31. 12. 2012. godine najvee uee od 73,1% i dalje imaju depoziti, zatim slijede uzeti krediti (ukljuujui subordinisane dugove45) s ueem od 8,8%. Uzeti krediti su sa duim periodima ronosti i predstavljaju kvalitetan izvor za dugorone plasmane, te poboljavaju ronu usklaenost stavki aktive i obaveza, iako je ve due vrijeme prisutan trend njihovog smanjenja. S druge strane, rona struktura depozita je znatno nepovoljnija46, a nakon dueg perioda poboljanja, tokom 2010. godine dolo je do blagog pogoranja, to je trend koji se, sa neto manjim intenzitetom, nastavio u 2011. godini i u prvom kvartalu 2012. godine, nakon ega ipak dolazi do zaustavljanja ovog negativnog trenda, to sa krajem 2012. godine rezultira neto povoljnijom ronom strukturom u odnosu na 31. 12. 2011. godine.
45
46
Subordinisani dugovi: uzeti krediti i stavke trajnog karaktera. Prema preostalom dospijeu. 54
FBA
- u 000 KM-
Tabela 40: Rona struktura depozita po ugovorenom dospijeu

DEPOZITI
1
31.12.2010. Uee Iznos %

2 3
31.12.2011. Uee Iznos %

4 5
31.12.2012. Uee Iznos %

6 7
INDEKS
8(4/2) 9(6/4)
tednja i dep. po vienju Do 3 mjeseca Do 1 godine 1. Ukupno kratkoroni Do 3 godine Preko 3 godine 2. Ukupno dugoroni UKUPNO (1 + 2)
5.054.335 344.926 1.085.115 6.484.376 2.832.507 1.915.947 4.748.454 11.232.830
45,0 3,1 9,6 57,7 25,2 17,1 42,3 100,0
4.983.292 433.030 756.332 6.172.654 3.272.641 1.679.380 4.952.021 11.124.675
44,8 3,9 6,8 55,5 29,4 15,1 44,5 100,0
4.805.480 267.199 709.620 5.782.299 3.576.903 1.601.799 5.178.702 10.961.001
43,8 2,5 6,5 52,8 32,6 14,6 47,2 100,0
99 126 70 95 116 88 104 99
96 62 94 94 109 95 105 99
Ukupni depoziti su u odnosu na 31. 12. 2011. godine smanjeni za 1,5% ili 164 miliona KM, najveim dijelom po osnovu smanjenja depozita javnih preduzea za 23% ili 323 miliona KM i bankarskih institucija takoer za 23% ili 299 miliona KM, to je dijelom kompenzirano rastom tednje za 7% ili 402 miliona KM. Rona struktura depozita po ugovorenom dospijeu je relativno dobra, s ueem kratkoronih depozita od 52,8% i dugoronih 47,2%. U odnosu na kraj 2011. godine evidentno je blago poboljanje ronosti zbog smanjenja uea kratkoronih depozita za 2,7 procentnih poena i za isto poveanje dugoronih depozita. Promjene u ronoj strukturi rezultat su smanjenja kratkoronih depozita za 6% ili 390 miliona KM, najveim dijelom depozita po vienju javnih preduzea, te depozita oroenih do tri mjeseca kod sektora bankarskih institucija. Dugoroni depoziti blago su poveani za 5% ili 227 miliona KM to je najveim dijelom rezultat rasta depozita stanovnitva. Treba istai da je kod dugoronih depozita i dalje dominantno uee dva sektora, i to: stanovnitva sa poveanjem uea sa 56,8% na 61,0% i bankarskih institucija sa smanjenjem uea sa 19,4% na 13,2%, iako su i depoziti javnih preduzea takoer znaajan dugoroni izvor sa poveanjem uea sa 11,5% na 12,1%. U depozitima oroenim od jedne do tri godine najvee uee od 65,6% imaju depoziti stanovnitva, uz blagi rast uea od 0,2 procentna poena, zatim depoziti javnih preduzea 17,2%, uz poveanje uea za 0,3 procentnih poena. U periodu preko tri godine najvee uee od 50,8% imaju depoziti stanovnitva uz poveanje uea za 10,7 procentnih poena, a depoziti bankarskih institucija, nakon ve due vrijeme prisutnog trenda smanjenja, imaju uee od 33,0% (na kraju 2011. godine 46,9%; 2010. godine 60,9%). Iako rona struktura depozita po ugovorenom dospijeu prikazuje blago poboljanje ronosti, za analizu rizika likvidnosti relevantnija je ronost depozita po preostalom dospijeu, jer ukljuuje stanje depozita za period od izvjetajnog datuma do datuma dospijea, to je prezentirano u narednoj tabeli.
- u 000 KM-
Tabela 41: Rona struktura depozita po preostalom dospijeu

DEPOZITI
1
31.12.2010. Iznos
2
31.12.2011. Iznos
4
31.12.2012. Iznos
6
Uee %
3
Uee %
5
Uee %
7
INDEKS
8(4/2) 9(6/4)
tednja i dep. po vienju (do 7 dana) 7- 90 dana 91 dan do jedne godine 1. Ukupno kratkoroni Do 5 godina Preko 5 godina 2. Ukupno dugoroni UKUPNO (1 + 2)
5.377.075 776.732 2.240.255 8.394.062 2.214.874 623.894 2.838.768 11.232.830
47,9 6,9 19,9 74,7 19,7 5,6 25,3 100,0
5.184.070 917.917 2.219.322 8.321.309 2.404.179 399.187 2.803.366 11.124.675
46,6 8,3 19,9 74,8 21,6 3,6 25,2 100,0
4.941.325 908.834 2.278.639 8.128.798 2.609.727 222.476 2.832.203 10.961.001
45,1 8,3 20,8 74,2 23,8 2,0 25,8 100,0
96 118 99 99 109 64 99 99
95 99 103 98 109 56 101 99
55
FBA
Iz podataka se moe zakljuiti da je rona struktura depozita po preostalom dospijeu znatno loija zbog visokog uea kratkoronih depozita od 74,2%, ali da je prisutan trend blagog poboljanja u odnosu na kraj 2011. godine. Kratkoroni depoziti su imali pad od 2% ili 193 miliona KM, sa smanjenjem uea za 0,6 procentnih poena, dok su dugoroni depoziti poveani za 1% ili 29 miliona KM, uz poveanje uea sa 25,2% na 25,8%. Ako se pogleda struktura dugoronih depozita, vidljivo je da dominiraju depoziti s preostalom ronou do pet godina (92,1% dugoronih depozita i 23,8% ukupnih depozita), dok negativan trend predstavlja znaajnije smanjenje depozita sa preostalom ronou preko pet godina u posljednje dvije godine. Ako se uporede podaci o ronosti depozita po ugovorenom i preostalom dospijeu, moe se zakljuiti da je od 5,18 milijardi KM dugorono ugovorenih depozita, sa 31. 12. 2012. godine cca 2,35 milijarde KM, odnosno neto vie od 45% dugorono ugovorenih depozita, imalo preostalo dospijee manje od jedne godine. Postojea rona struktura depozita, kao najveeg izvora finansiranja banaka u F BiH, kod veeg broja banaka postaje sve vie limitirajui faktor kreditnog rasta, s obzirom da je najvea potreba banaka za plasiranjem dugoronih kredita. Stoga se banke suoavaju s problemom kako osigurati kvalitetnije izvore u smislu ronosti, posebno zbog injenice da je znaajno smanjen priliv finansijskih sredstava (zaduivanje) iz inostranstva, kako od matinih grupacija, tako i od finansijskih institucija-kreditora, a domai izvori su najveim dijelom kratkoronog karaktera. Dodatno, supervizorska zabrinutost je pojaana zbog injenice da banke, u nedostatku kvalitetnih dugoronih izvora, u cilju osiguranja potivanja zakonom propisanih ogranienja vezano za ronu usklaenost, odobravaju kratkorone kredite koji se obnavljaju, odnosno zatvaraju novim kratkoronim plasmanima, to sutinski znai dugorono kreditiranje iz kratkoronih izvora. Na taj nain se prikriva prava ronost kredita i usklaenost s izvorima, to moe predstavljati ozbiljan problem u narednom periodu i potencijalnu opasnost za likvidnosnu poziciju banke. U funkciji planiranja potrebnog nivoa likvidnih resursa, banke trebaju planirati izvore i strukturu adekvatnog likvidnog potencijala, i u vezi s tim planirati i kreditnu politiku. Ronost plasmana, odnosno kreditnog portfolija je determinisana upravo ronou izvora. S obzirom da je rona transformacija sredstava kod banaka inherentno povezana sa funkcionalnim karakteristikama bankarskog poslovanja, banke kontinuirano kontroliu i dre rone debalanse izmeu izvora i plasmana u okviru propisanih minimalnih limita.
-u 000 KM-
Tabela 42:
Rona struktura kredita

31.12.2010. Iznos
2
KREDITI
1
31.12.2011. Iznos
4
31.12.2012. Iznos
6
Uee %
3
Uee %
5
Uee %
7
INDEKS
8(4/2) 9(6/4)
Dospjela potraivanja i plaene vanbil.obaveze Kratkoroni krediti Dugoroni krediti UKUPNO KREDITI
567.182 2.129.184 7.285.545 9.981.911
5,7 21,3 73,0 100,0
962.707 2.287.597 7.237.367 10.487.671
9,2 21,8 69,0 100,0
1.069.036 2.472.571 7.124.517 10.666.124
10,0 23,2 66,8 100,0
170 107 99 105
111 108 98 102
U 2012. godini dugoroni krediti su blago smanjeni za 2% ili 113 miliona KM, kratkoroni krediti biljee porast od 8% ili 185 miliona KM, dok su dospjela potraivanja poveana za 11% ili 106 miliona KM. U strukturi dospjelih potraivanja 63% se odnosi na privatna preduzea, 35% stanovnitvo i 2% na ostale sektore. Sektorska analiza po ronosti za dva najznaajnija sektora pokazuje da su krediti plasirani stanovnitvu 84,0% dugoroni, a od ukupno odobrenih kredita privatnim preduzeima na dugorone se odnosi 48,8%.
56
FBA
U strukturi aktive krediti, kao najznaajnija kategorija, imaju i dalje najvee uee od 71,1% to je za 2,4 procentna poena vie u odnosu na kraj 2011. godine, zbog smanjenja aktive za 2%, dok su krediti ostvarili blagi rast od 1,7%. Novana sredstva su smanjena za 9% ili 415 miliona KM, a njihovo uee, u odnosu na kraj 2011. godine, smanjeno je sa 28,7% na 26,4%. Pregled osnovnih pokazatelja likvidnosti je prikazan u sljedeoj tabeli. Prelazak na novu regulativu sa 31. 12. 2011. godine doveo je do znaajnog poveanja iznosa ukupnih kredita to je imalo uticaja na pogoranje pokazatelja: krediti u odnosu na depozite i uzete kredite, u odnosu na prethodne periode. Meutim, u 2012. godini zabiljeeno je daljnje pogoranje pokazatelja likvidnosti, uzrokovano smanjenjem novanih sredstava radi poveanja kreditnih aktivnosti i izmirenja dospjelih kreditnih obaveza. Koeficijent kratkorone finansijske obaveze/ukupne finansijske obaveze je neznatno poboljan radi bolje rone strukture izvora.
-u%Tabela 43: Koeficijenti likvidnosti
Koeficijenti
1
31.12.2010.
2
31.12.2011.
3
31.12.2012.
4
Likvidna sredstva47 / ukupna aktiva Likvidna sredstva / kratkorone finans.obaveze Kratkorone finans.obaveze/ ukupne finans.obaveze Krediti / depoziti i uzeti krediti48 Krediti / depoziti, uzeti krediti i subordinisani dugovi49
30,2 50,8 68,1 79,0 77,6
28,9 49,0 69,1 84,3 82,9
26,8 46,2 68,9 88,1 86,8
Pokazatelj krediti u odnosu na depozite i uzete kredite je u 2012. godini pogoran, a kod deset banaka (iz grupe malih i srednjih banaka) je bio vii od 85% ( kritini nivo). S jedne strane, to je kod ovih banaka rezultat strukture pasive (relativno znaajno uee kapitala), a s druge strane, visokog uee kredita u aktivi. FBA posebnu panju pri on site kontrolama usmjerava na banke kod kojih su utvrene slabosti u ovom poslovnom segmentu, te nalae bankama da poduzmu mjere i aktivnosti u cilju poboljanja nivoa likvidnosti i praksi za upravljanje izvorima sredstava, odnosno osiguranja zadovoljavajue pozicije likvidnosti. Banke su u 2012. godini redovno ispunjavale obavezu odravanja propisane obavezne rezerve kod Centralne banke BiH. Obavezna rezerva kao znaajan instrument monetarne politike, u BiH u uslovima funkcioniranja valutnog odbora i finansijski nerazvijenog trita, jedini je instrument monetarne politike putem kojeg se ostvaruje monetarna kontrola, u smislu prevencije brzog rasta kredita i smanjenja multiplikacije, ali i poveanja likvidnosti banaka u uslovima uticaja krize i pojaanog odliva sredstava iz banaka, kao to se to desilo nakon 01. 10. 2008. godine u BiH. S druge strane, primjena regulative o deviznom riziku i odravanje valutne usklaenosti s propisanim limitima, utie takoe znaajno na iznos koji banke dre na raunu rezervi kod Centralne banke BiH u domaoj valuti, ime se osigurava visoka likvidnost banaka pojedinano i bankarskog sektora. Sve banke kontinuirano ispunjavaju i to znatno iznad propisanog minimuma, obavezu dekadnog prosjeka od 20% u odnosu na kratkorone izvore sredstava i dnevnog minimuma od 10% prema istoj osnovici, to se vidi iz sljedeeg pregleda.
Likvidna sredstva u uem smislu: gotovina i depoziti i druga finansijska sredstva sa preostalim rokom dospijea manjim od tri mjeseca, iskljuujui meubankarske depozite. 48 Iskustveni standardi su: manji od 70%-veoma solidan, 71%-75%-zadovoljavajui, 76%-80%-na granici zadovoljavajueg, 81%-85%-nedovoljan, preko 85%-kritian. 49 Prethodni koeficijent je proiren, u izvore su ukljueni i subordinisani dugovi, to je realniji pokazatelj.
47
57
FBA
- u 000 KM-
Tabela 44: Pozicija likvidnosti - dekadni prosjek i dnevni minimum

Opis
1
31.12.2010. Iznos
2
31.12.2011. Iznos
3
31.12 12.2012. Iznos

4
INDEKS
5(3/2) 6(4/3)
1. Prosjeno dnevno stanje novanih sredstava 2. Najnie ukupno dnevno stanje nov.sredst. 3. Kratkoroni izvori sred.(osnovica za obraun) 4.Iznos obaveze : 4.1. dekadni prosjek 20% od iznosa red.br. 3 4.2. dnevni minimum 10% od iznosa red.br.3 5.Ispunjenje obaveze : dekadni prosjek Viak = red.br.1 red.br. 4.1. 6. Ispunjenje obaveze : dnevni minimum Viak = red.br.2 red.br. 4.2.
3.887.490 3.585.319 6.128.941 1.225.788 612.894 2.661.702 2.972.425
3.759.486 3.550.990 6.013.102 1.202.620 601.310 2.556.866 2.949.680
3.408.958 3.149.188 5.631.431 1.126.286 563.146 2.282.672 2.586.042
97 99 98 98 98 96 99
91 89 94 94 94 89 88
Ukoliko se posmatra rona usklaenost preostalih dospijea ukupne finansijske aktive i obaveza, moe se zakljuiti da je usklaenost dobra i neto bolja u odnosu na 31. 12. . 2011. 201 godine.
Grafikon 28: Rona usklaenost finansijske aktive i obaveza sa 31.12.2012. god.
1.200 1.000 800 600 400 200 0 -200
-32 -33 175 162 400 1.133
mil. KM
6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 -1.000 -2.000
1 do 7 dana
8 do 30 dana
31 do 90 dana
91 do 365 dana Fin.aktiva (desno)
1 do 5 godina
preko 5 godina Fin.obaveze (desno)
Neto pozicija - jaz (lijevo)
Na kraju 2012. godine kratkorona finansijska aktiva banaka je bila vea od kratkoronih obaveza za 272 2 miliona KM. U odnosu na kraj 2011. godine kada je pozitivni jaz iznosio 171 milion KM, to je poveanje od 1 101 1 milion KM, to je dovelo i do poboljanja koeficijenta pokrivenosti kratkoronih obaveza sa 101,9% na 103, 103,1%. Kratkorona finansijska aktiva je smanjena za 2, 2,2%, a kratkorone finansijske obaveze oba za 3,3%. U okviru kratkorone finansijske aktive smanjenje je zabiljeeno kod novanih sredstava, koja su manja za 9,5% ili 416 miliona milion KM, zatim vrijednosnih papira koji se dre do dospijea 5,2% ili etiri miliona KM, te ostale finansijske aktive 19,3% 1 ili 37 miliona KM, , dok je rast zabiljeen kod kredita, koji su vei za 4, 4,2% ili 172 miliona KM i aktive za trgovinu 24 4,9% ili 75 miliona KM. . Finansijska aktiva preostalog roka dospijea preko jedne godine smanjena je za 1, 1,2% ili 66 miliona KM, najveim dijelom om zbog smanjenja kredita od 1,3% 1,3 ili 70 miliona KM. Na strani obaveza s rokom dospijea do jedne godine, najvee smanjenje se odnosi na depozite, koji su manji za 2,3% ili 193 miliona KM, zatim obaveze po uzetim kreditima, koje su manje za 37,0% ili i 143 miliona KM, te obaveze obavez po osnovu subordinisanog duga, koje su manje za 44,8% ili 33 miliona KM, to je dovelo do ukupnog smanjenja obaveza sa rokom dospijea do jedne godine za 3,3% ili 300 miliona KM. Obaveze s rokom dospijea preko jedne godine smanjene sma su za 2,3% ili 92 miliona KM, to je posljedica neto veeg smanjenja ostalih finansijskih obaveza, koje su manje za 64,5% ili 100 miliona KM, KM to se odnosi na obaveze po izdatim obveznicama kod jedne banke koje su se pomjerile u interval sa dospijeem u roku od godinu dana, i obaveza po uzetim kreditima i ostalim pozajmicama, koje su manje za 3,7% ili 34 miliona KM, to je Informacija o bankarskom si stemu Federacije BiH is
58
FBA
djelomino kompenzirano rastom depozita od 1% ili 29 miliona KM i obaveza po osnovu subordinisanog duga, koje su vee za 10,7% ili 14 miliona KM. Pored navedenog propisanog minimalnog standarda, vrlo vaan aspekt praenja i analize pozicije likvidnosti je rona usklaenost preostalih dospijea stavki finansijske aktive i obaveza prema vremenskoj skali, koja je propisanim minimalnim minimalnim limitima kreirana na vremenski horizont od 180 dana50.
- u 000 KM -
Tabela 45: Rona usklaenost finansijske aktive i obaveza do 180 dana

Opis
1
31.12.2010. Iznos
2
31.12.2011. Iznos
3
31.12.201 .2012. Iznos

4
INDEKS
5 (3/2) 6(4/3)
I. 1- 30 dana 1. Iznos finansijske aktive 2. iznos finansijskih obaveza 3. Razlika (+ ili -) = 1-2 Obraun izvrenja propisane obaveze u % a) Ostvareno %= red.br.1 / red.br.2 b) Propisani minimum % Vie (+) ili manje (-) = a - b II. 1-90 dana 1. Iznos finansijske aktive 2. iznos finansijskih obaveza 3. Razlika (+ ili -) = 1-2 Obraun izvrenja propisane obaveze u % a) Ostvareno %= red.br.1 / red.br.2 b) Propisani minimum % Vie (+) ili manje (-) = a - b III. 1-180 dana 1. Iznos finansijske aktive 2. iznos finansijskih obaveza 3. Razlika (+ ili -) = 1-2 Obraun izvrenja propisane obaveze u % a) Ostvareno %= red.br.1 / red.br.2 b) Propisani minimum % Vie (+) ili manje (-) = a - b
5.674.836 5.816.147 - 141.311 97,6% 85,0% 12,6% 6.408.275 6.450.887 - 42.612 99,3% 80,0% 19,3% 7.343.882 7.509.597 - 165.715 97,8% 75,0% 22,8%
5.748.473 5.561.192 187.281 103,4% 85,0% 18,4% 6.511.798 6.378.807 132.991 102,1% 80,0% 22,1% 7.522.305 7.308.881 213.424 102,9% 75,0% 27,9%
5.489.850 5.346.575 143. 143.275 102,7% 85,0% 17,7% 6.354.346 6.048.649 305.697 105,1% 80,0% 25,1% 7.454.148 6.902.899 551.249 51.249 108,0% 75,0% 33,0%
101 96 N/a
96 96 77
102 99 N/a
98 95 230
102 97 N/a
99 94 258
Iz prezentiranih podataka se zakljuuje da su se banke na dan 31. 12. 2012. . godine pridravale propisanih ogranienja i ostvarile bolju ronu usklaenost finansijske aktive i obaveza u odnosu na propisane limite.
Grafikon 29: Rona a usklaenost finansijske aktive i obaveza do 180 dana
600 500 400 u milionima. KM 300 200 100 0 -100 -200 12/2010. Jaz (1 do 30 dana) % iznad min. (1 do 30 dana)
50
40,0 30,0 20,0 % 10,0 0,0 -10,0 12/2011. Jaz (1 do 90 dana) % iznad min. (1 - 90 dana) 12/2012. Jaz (1 do 180 dana) % iznad min. (1 do 180 dana)
Odlukom o minimalnim standardima za upravljanje rizikom likvidnosti banaka propisani su procenti za ronu usklaenost st finansijske aktive i obaveza: najmanje 85 % izvora sredstava s rokom dospijea do 30 dana mora biti angairano u plasmane s rokom dospijea do 30 dana, najmanje 80% izvora sredstava s rokom dospijea do 90 dana u plasmane s rokom dospijea do 90 dana, i najmanje 75% izvora sredstava s rokom dospijea do 180 dana u plasmane s rokom dospijea do 180 dana.
59
FBA
Nakon to je sa 31. 12. 2010. godine iznos finansijskih obaveza bio vei od iznosa finansijske aktive, i to u sva tri vremenska intervala do 180 dana, u 2011. godini dolazi do poboljanja rone usklaenosti. Na kraju 2011. godine finansijska aktiva u sva tri intervala bila je vea od finansijskih obaveza, a ostvareni procenti rone usklaenosti bili su iznad propisanog minimuma za 18,4% u prvom intervalu, 22,1% u drugom i 27,9% u treem. Trend poboljanja pob rone usklaenosti se nastavio i u 2012. godini, tako da je sa 31. 12. 2012. godine finansijska aktiva takoer bila vea od finansijskih obaveza u sva tri intervala dospijea, uz neto vee poboljanje pozicija likvidnosti u intervalu do 90 i do 180 180 dana, dok je pozitivni jaz u intervalu do 30 dana ipak neto manji u odnosu na 31. 31 12. 2011. godine. Ostvareni procenti rone usklaenosti su, kao i na kraju 2011. godine, bili iznad propisanog minimuma, i to za 17,7% 17, % u prvom intervalu, 25,1% u drugom i 33,0% % u treem intervalu. U intervalu do 180 dana do znaajnijeg poboljanja je dolo u drugom kvartalu 2012. godine, radi neto veeg poveanja finansijske aktive, prvenstveno kredita, u odnosu na poveanje finansijskih nansijskih obaveza (depozita), te neto manje u treem kvartalu 2012. godine, radi smanjenja fin finansijskih obaveza (obaveza po uzetim kreditima i subordinisanom dugu), dok u etvrtom kvartalu rast finansijskih obaveza, prvenstveno depozita i obaveza po uzetim kreditima, kreditima dovodi do blagog smanjenja pozitivnog itivnog jaza. jaza U intervalu dospijea do 90 dana, znaajnije poboljanje je zabiljeeno u treem kvartalu radi poveanja kredita i smanjenja depozita i obaveza po uzetim kreditima i subordinisanom dugu, dok se u etvrtom kvartalu jaz znaajnije smanjuje radi rasta depozita. U intervalu dospijea do 30 dana, smanjenje pozitivnog jaza je takoer zabiljeeno u etvrtom kvartalu, zbog rasta depozita depozita.
Grafikon 30: Rona usklaenost finansijske aktive i obaveza do 180 dana po periodima
800 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 12/2011. 3/2012. Jaz (1 do 30 dana) % iznad min. (1 do 30 dana) 6/2012. 9/2012. Jaz (1 do 90 dana) % iznad min. (1 - 90 dana) 12/2012. Jaz (1 do 180 dana) % iznad min. (1 do 180 dana) 700 600 500 400 300 200 100 0
u milionima KM
Na osnovu svih iznesenih nih pokazatelja likvidnost bankarskog sistema u F BiH i dalje se ocjenjuje zadovoljavajuom. Meutim, k kako ako je ovaj segment poslovanja i nivo izloenosti likvidnosnom riziku u korelaciji s kreditnim rizikom, a imajui u vidu i efekte finansijske krize na Bi BiH i uticaj na bankarski sektor u F BiH, prvenstveno u kontekstu dodatnog pritiska na likvidnost banaka, s jedne strane, zbog smanjenja depozita i loe rone strukture depozita, te otplate dospjelih kreditnih obaveza i znatno manjeg zaduivanja kod meunarodnih dnih finansijskih institucija, to je u proteklim godinama bio najkvalitetniji izvor finansiranja banaka s aspekta ronosti, a s druge strane, zbog slabijeg priliva likvidnih sredstava zbog pada naplativosti kredita, treba istai da e u narednom periodu banke anke trebati jo vie panje posvetiti upravljanju rizikom likvidnosti, uspostavljanjem i provoenjem politika likvidnosti koje e osigurati izvrenje svih dospjelih obaveza na vrijeme, a na osnovu kontinuiranog planiranja buduih likvidnosnih potreba uzimajui u obzir promjene u operativnim, ekonomskim, regulativnim i ostalim uslovima poslovnog okruenja banaka. FBA e putem izvjetaja i on site kontrola u bankama pratiti i nadzirati kako banke upravljaju ovim rizikom i da li postupaju u skladu s usvojenim usvojenim politikama i programima.
60
FBA
2.5. Devizni rizik-devizna usklaenost aktive i pasive bilansa i vanbilansa U svom poslovanju banke su izloene znaajnim rizicima proizalim iz moguih gubitaka po bilansnim i vanbilansnim stavkama nastalim uslijed promjene cijena na tritu. Jedan od tih rizika je i devizni rizik (FX) koji nastaje kao rezultat promjena valutnih kurseva i/ili neusklaenosti nivoa aktive, pasive i vanbilansnih stavki u istoj valuti - individualna devizna pozicija ili svih valuta zajedno sa kojima banka posluje - ukupna devizna pozicija banke. U cilju osiguranja primjene i provoenja opreznosnih principa kod obavljanja deviznih aktivnosti banaka, te smanjenja uticaja deviznog rizika na njihovu profitabilnost, likvidnost i kapital, FBA je donijela Odluku o minimalnim standardima za upravljanje deviznim rizikom banaka51 kojom se reguliraju minimalni standardi za donoenje i provoenje programa, politika i procedura za preuzimanje, praenje, kontrolu i upravljanje deviznim rizikom, te propisana ogranienja za otvorenu individualnu i ukupnu deviznu poziciju (duga ili kratka), obraunata u odnosu na osnovni kapital banke. 52 Kako bi FBA pratila usklaenost banaka s propisanim ogranienjima i nivo izloenosti deviznom riziku, banke su dune dnevno izvjetavati FBA. Na osnovu kontrole, praenja i analize dostavljenih izvjetaja, moe se zakljuiti da se banke pridravaju propisanih limita i da obavljaju svoje FX aktivnosti u okvirima istih. S obzirom da Centralna banka BiH funkcionira kao valutni odbor, gdje je EURO valuta sidro valutnog odbora, u praksi banke nisu izloene deviznom riziku kada je u pitanju najznaajnija valuta EURO. Prema stanju na dan 31. 12. 2012. godine na nivou bankarskog sistema u valutnoj strukturi aktive banaka uee stavki u stranim valutama iznosilo je 13,4% ili dvije milijarde KM (na kraju 2011. godine 14,9% ili 2,3 milijarde KM). S druge strane, valutna struktura pasive bitno je drugaija, jer je uee obaveza u stranoj valuti znatno vee i iznosi 48,2% ili 7,2 milijarde KM (na kraju 2011. godine 50% ili 7,6 milijardi KM). U sljedeoj tabeli daje se struktura i trend finansijske aktive i obaveza i devizna pozicija za EURO kao najznaajniju valutu53 i ukupno.
Slubene novine F BiH, br. 3/03, 31/03, 64/03, 54/04. lanom 8. Odluke o minimalnim standardima za upravljanje kapitalom banke propisana su ogranienja: za individualnu deviznu poziciju za EURO najvie do 30% osnovnog kapitala, za ostale valute do 20% i deviznu poziciju banke najvie do 30%. 53 Izvor: Obrazac 5-Devizna pozicija.
52
51
61
FBA
-u milionima KMTabela 46: Devizna usklaenost finansijske aktive i obaveza (EURO i ukupno)
31.12.2011. EURO UKUPNO Uee Uee Iznos Iznos % %
2 3 4 5
Opis
1
31.12.2012. EURO UKUPNO Uee Uee Iznos Iznos % %

6 7 8 9
INDEKS EURO UKUPNO 6/2

10
8/4
11
I. Finansijska aktiva 1. Novana sredstva 2. Krediti 3.Krediti s val. Klauzulom 4. Ostalo Ukupno (1+2+3+4) II. Finansijske obaveze 1. Depoziti 2. Uzeti krediti 3.Dep. i kred. s val.klauz. 4.ostalo Ukupno (1+2+3+4) III. Vanbilans 1.Aktiva 2.Pasiva IV.Pozicija Duga (iznos) % Kratka % Dozvoljena Manja od dozvoljene
1.251 70 6.262 323 7.906 5.424 1.225 661 271 7.581 239 250 314 19,0%
15,8 0,9 79,2 4,1 100,0 71,5 16,2 8,7 3,6 100,0
1.783 93 6.537 394 8.807 6.108 1.254 661 277 8.300 241 377 371 22,4%
20,2 1,1 74,2 4,5 100,0 73,6 15,1 8,0 3,3 100,0
1.050 39 6.202 325 7.616 5.220 1.058 915 250 7.443 153 235 90 5,2%
13,8 0,5 81,4 4,3 100,0 70,1 14,2 12,3 3,4 100,0
1.568 57 6.435 383 8.443 5.888 1.079 915 259 8.141 153 349 106 6,2%
18,6 0,7 76,2 4,5 100,0 72,3 13,3 11,2 3,2 100,0
84 56 99 101 96 96 86 138 92 98
88 61 98 97 96 96 86 138 94 98
30% 11,0%
30% 7,6%
30% 24,8%
30% 23,8%
Ako se analizira struktura stranih valuta, u finansijskoj aktivi54 dominantno je uee EURO od 70,4%, to je neto nie od uea 31. 12. 2011. godine (72,4%), zbog smanjenja nominalnog iznosa sa 1,6 milijardi KM na 1,4 milijarde KM. Uee EURO u obavezama je neznatno smanjeno sa 90,6% na 90,3%, uz blagi pad nominalnog iznosa sa 6,9 na 6,5 milijardi KM. Meutim, u obraun izloenosti FX riziku ulazi i iznos indeksiranih stavki aktive (krediti) i obaveza55, koji je posebno znaajan u aktivi (76,2% ili 6,4 milijarde KM) i nominalno je na priblino istom nivou u odnosu na 31. 12. 2011. godine (74,2% ili 6,5 milijardi KM). Na ostale devizne stavke aktive odnosi se 23,8% ili dvije milijarde KM sa strukturom: stavke u EURO 16,8% ili 1,4 milijarde KM i ostale valute 7% ili 0,6 milijardi KM (na kraju 2011. godine krediti ugovoreni sa valutnom klauzulom u iznosu od 6,5 milijardi KM su imali uee od 74,2%, a ostale stavke u EURO 18,7% ili 1,6 milijardi KM). Od ukupnih neto kredita (9,7 milijardi KM), cca 67% je ugovoreno s valutnom klauzulom, uglavnom vezano za EURO (96,4%). Na strani izvora, struktura finansijskih obaveza uslovljava i determinira strukturu stavki finansijske aktive, za svaku valutu pojedinano. U deviznim obavezama (8,1 milijarda KM) najvee uee od 80,2% ili 6,5 milijardi KM imaju stavke u EURO (najvie depoziti), dok je uee i iznos indeksiranih obaveza minimalan i iznosi 11,2% ili jednu milijardu KM (na kraju 2011. godine uee obaveza u EURO bilo je 83,4% ili 6,9 milijardi KM, a indeksiranih obaveza 8,0% ili 0,7 milijardi KM).
Izvor: Obrazac 5-Devizna pozicija: dio finansijske aktive (u stranim valutama denominirana u KM). Prema metodologiji, finnansijska aktiva se do 31.12.2011. godine iskazivala po neto principu, odnosno umanjena za rezerve za kreditne gubitke, dok se sa prelaskom na novu metodologiju izrauna umanjenja stavki finansijske aktive u skladu sa MRS, od 31.12.2011. godne, iskazuje umanjena za ispravke vrijednosti i rezerve za potencijalne obaveze. 55 U cilju zatite od promjena deviznog kursa banke ugovaraju odreene stavke aktive (krediti) i obaveza s valutnom klauzulom (propisom je dozvoljena samo dvosmjerna valutna klauzula).
54
62
FBA
Posmatrano po bankama i ukupno na nivou bankarskog sistema F BiH moe se konstatovati da se izloenost banaka i sistema FX riziku u 2012. godini kretala u okviru propisanih ogranienja. Sa 31. 12. 2012. godine dugu deviznu poziciju imalo je 14 banaka, a kratku poziciju etiri banke. Na nivou sistema iskazana je duga devizna pozicija od 6,2% ukupnog osnovnog kapitala banaka, to je za 23,8 procentnih poena manje od dozvoljene. Individualna devizna pozicija za EURO iznosila je 5,2% to je za 24,8 procentnih poena manje od dozvoljene, pri emu su stavke finansijske aktive bile vee od finansijskih obaveza (neto duga pozicija). Iako u uslovima funkcioniranja valutnog odbora banke nisu izloene deviznom riziku za najznaajniju valutu EURO, dune su da se pridravaju propisanih ogranienja za svaku valutu, kao i za ukupnu deviznu poziciju, te da dnevno upravljaju ovim rizikom u skladu s usvojenim programima, politikama, procedurama i planovima.
IV
ZAKLJUCI I PREPORUKE
Bankarski sektor Federacije BiH u periodu provoenja reformi je dostigao zavidan nivo i predstavlja najrazvijeniji i najsnaniji dio finansijskog i ukupnog ekonomskog sistema F BiH. Naredne aktivnosti treba da budu usmjerene na ouvanje njegove stabilnosti kao prioritetni zadatak u aktuelnim stresnim uslovima, te njegov dalji napredak i razvoj. Ovi ciljevi su uslovljeni stalnim i budnim angamanom svih dijelova sistema, zakonodavnih i izvrnih vlasti, a to je preduslov za stvaranje povoljnijeg ukupnog ekonomskog ambijenta koji bi podsticajno djelovao na banke i povratno na realni sektor privrede i stanovnitva. Agencija za bankarstvo FBiH u narednom periodu treba: poduzimati mjere i aktivnosti u okviru svojih nadlenosti za prevazilaenje i ublaavanje efekata globalne finansijske krize na bankarski sektor u F BiH; nastaviti sa provoenjem aktivnosti u okvirima svoje nadlenosti na objedinjavanju supervizije na dravnom nivou; nastaviti kontinuiran nadzor banaka kontrolama putem izvjetaja i kontrolama na lica mjesta sa teitem na kontrolama dominantnih rizinih segmenata bankarskog poslovanja, s ciljem da bi supervizija bila jo efikasnija i u tom smislu: - i dalje insistirati na kapitalnom jaanju banaka, posebno onih koje biljee nadprosjean rast aktive i smanjenje koeficijenta adekvatnosti kapitala, - kontinuirano nastaviti nadzirati banke prvenstveno od sistemskog znaaja za razvoj kreditnih aktivnosti u kojima je koncentrisan veliki iznos tednje i drugih depozita, a u cilju zatite deponenata, - nastaviti sistematsko praenje aktivnosti banaka na sprjeavanju pranja novca i finansiranja terorizma i unaprijeivati saradnju sa drugim nadzornim i kontrolnim institucijama, - raditi, kao i do sada, na dogradnji podzakonske regulative, polazei od Bazelskih principa, Bazelskih okvira kapitala i Evropskih bankarskih direktiva kao dio priprema za prikljuivanje BiH Evropskoj uniji, - uspostavljati i iriti saradnju sa supervizorskim autoritetima u zemljama iz kojih su investitori prisutni u bankarskom sektoru F BiH, kao i s drugim zemljama u cilju to efikasnije supervizije, - unapreivati saradnju s Udruenjem banaka BiH po svim segmentima bankarskog poslovanja, organizovanje savjetovanja i pruanje strune pomoi u primjeni zakonske i podzakonske regulative za bankarstvo, unapreivati saradnju po pitanju strunog osposobljavanja, prijedloga izmjene svih zakonskih propisa koji su postali
63
FBA
ograniavajui faktor u razvoju banaka, uvoenju novih proizvoda, naplati potraivanja i potpuno se ukljuivati u gradnju i funkcioniranje jedinstvenog registra neurednih dunika - pravnih i fizikih lica, sa dnevnom aurnosti podataka. kontinuirano operativno usavravati informacioni sistem koji e omoguiti to ranije upozoravanje i preventivno djelovanje u otklanjanju slabosti u poslovanju banaka; nastaviti permanentnu edukaciju i struno osposobljavanje kadrova; ulagati napore za ubrzanje okonanja preostale privremene uprave i postupaka likvidacije na osnovu zakljuka Upravnog odbora.
Takoe je potrebno i dalje snanije angaovanje i drugih institucija i organa u Bosni i Hercegovini i Federaciji BiH na: realizaciji Programa mjera za ublaavanje posljedica globalne ekonomske krize i unapreenja poslovnog ambijenta, prihvaenog od strane Ekonomsko socijalnog vijea za teritoriju F BiH u decembru 2008. godine, te sukladno dokumentu Vlade F BiH; realizaciji zakljuka Parlamenta Federacije BiH o uspostavljanju bankarske supervizije na nivou drave; kreiranju i dogradnji regulative za finansijski sektor koja se odnosi na djelovanje, status i poslovanje banaka, mikrokreditnih organizacija, drutava koja se bave lizingom, osiguravajuih drutava, itd.; ubrzavanju provoenja ekonomskih reformi u realnom sektoru ekonomije kako bi se isti bre pribliavao nivou ostvarenom u monetarnom i bankarskom sektoru; pripremama za kreiranje zakonske regulative za bankarski sektor i finansijski sistem polazei i od Bazelskih principa, Bazelskih okvira kapitala i Evropskih bankarskih direktiva; uspostavljanju posebnih sudskih odjela za privredu; uspostavljanju efikasnijih postupaka izvrenja zaloga; donoenju propisa o zatiti povjerilaca i iranata, te potpune odgovornosti dunika; donoenju zakona ili poboljanju postojeih zakonskih propisa kojim se ureuje oblast sigurnosti i zatite novca u banci i transportu, i sl.
Kao najbitniji dio sistema, banke bi svoje aktivnosti trebale koncentrisati na: potpunu posveenost kvalitetnom i opreznom poslovanju, te odbrani od uticaja krize koja je u sadanjim uslovima najvea opasnost za banke i za realni sektor privrede i stanovnitva; daljnje kapitalno jaanje i osiguranje nivoa solventnosti srazmjerno rastu aktive i rizika, veoj profitabilnosti, dosljednijoj primjeni usvojenih politika i procedura u sprjeavanju pranja novca i finansiranja terorizma, i sigurnosti i zatiti novca u banci i transportu, a u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima; jaanje sistema internih kontrola i funkcije interne revizije kao potpuno neovisne u izvravanju svojih obaveza i uloge; redovno, aurno i tano dostavljanje podataka Centralnom registru kredita i Jedinstvenom Centralnom registru rauna kod Centralne banke BiH.
Broj: U.O.-50-2/13 Sarajevo, 02.04.2013. godine
64
FBA PRILOZI
PRILOG 1..
Osnovni podaci o bankama u F BiH
PRILOG 2.
Zakonski okviri za rad Agencije za bankarstvo F BiH i banaka u F BiH Bilans stanja banaka u F BiH po emi FBA
PRILOG 3.
PRILOG 4.
Pregled aktive, kredita, depozita i finansijskog rezultata banaka u F BiH tednja stanovnitva u bankama u F BiH
PRILOG 5.
PRILOG 6.
Izvjetaj o klasifikaciji aktive i vanbilansnih rizinih stavki u bankama u F BiH Bilans uspjeha banaka u F BiH po emi FBA
PRILOG 7.
PRILOG 8.
Izvjetaj o stanju i adekvatnosti kapitala banaka u F BiH Podaci o zaposlenim u bankama u F BiH
PRILOG 9.
65
FBA
PRILOG 1
Banke u Federaciji Bosne i Hercegovine - 31.12.2012.godine

Br. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 BANKA BOSNA BANK INTERNATIONAL dd SARAJEVO BOR BANKA dd - SARAJEVO HYPO ALPE-ADRIA-BANK dd MOSTAR INTESA SANPAOLO BANKA D.D. BOSNA I HERCEGOVINA INVESTICIONO-KOMERCIJALNA BANKA dd - ZENICA KOMERCIJALNO-INVESTICIONA BANKA DD V.KLADUA MOJA BANKA dd - SARAJEVO NLB BANKA dd - TUZLA POTANSKA BANKA BiH dd SARAJEVO PRIVREDNA BANKA SARAJEVO dd SARAJEVO PROCREDIT BANK dd - SARAJEVO RAIFFEISEN BANK dd BiH SARAJEVO RAZVOJNA BANKA FEDERACIJE BIH SPARKASSE BANK dd - SARAJEVO TURKISH ZIRAAT BANK BOSNIA dd SARAJEVO UNICREDIT BANK dd - MOSTAR UNION BANKA dd - SARAJEVO VAKUFSKA BANKA dd - SARAJEVO VOLKSBANK BH dd - SARAJEVO Adresa Sarajevo Sarajevo Mostar Sarajevo Zenica V.Kladu a Sarajevo Tuzla Sarajevo Sarajevo Sarajevo Sarajevo Sarajevo Sarajevo Sarajevo Mostar Sarajevo Sarajevo Sarajevo Trg djece Sarajeva bb Obala Kulina bana 18 Kneza Branimira 2b Obala Kulina bana 9a. Trg B&H 1 Ibrahima Mrljaka 3 Kolodvorska br. 5. Marala Tita 34 Put zivota 2. Alipaina 6 Emerika Bluma 8. Zmaja od Bosne bb. Igmanska 1 Zmaja od Bosne br. 7. Denetia ikma br. 2. Kardinala Stepinca bb Dubrovaka 6 M. Tita 13. Fra Anela Zvizdovia 1 Telefon 033/275-100, fax:203-122 033/663-500, fax:278-550 036/444-444, fax:444-235 033/497-555, fax:497-589 032/448-400, fax:448-501 037/771-253, fax:772-416 033/720-070, fax:720-100 035/259-259, fax:250-596 033/564-000, fax: 564-050 033/277-700, fax:664-175 033/250-950, fax:250-971 033/755-010, fax: 213-851 033/277-900, fax: 668-952 033/280-300, fax:280-230 033/252-230, fax: 252-245 036/312-112, fax:312-121 033/561-000, fax: 201-567 033/280-100, fax: 663-399 033/295-601, fax:295-603 Direktor AMER BUKVI HAMID PRE ALEXANDER PICKER ALMIR KRKALI SUVAD IBRANOVI HASAN PORI MIRZA HUREM ALMIR AHINPAI Privr.upravitelj amil Klepo 14.08.2010. AZEMINA GOLO EDIN HRNJICA MICHAEL MLLER RAMIZ DAFEROVI SANEL KUSTURICA ALI RIZA AKBA BERISLAV KUTLE SENAD REDI AMIR RIZVANOVI EDIN KARABEG
66
FBA
PRILOG 2
PRAVNI OKVIR ZA RAD AGENCIJE ZA BANKARSTVO FEDERACIJE BIH, BANAKA, MIKROKREDITNIH ORGANIZACIJA I LEASING DRUTAVA U FEDERACIJI BIH
I. PROPISI VEZANI FEDERACIJE BiH ZA USTROJ AGENCIJE ZA BANKARSTVO
Zakon o Agenciji za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, br. 9/96, 27/98, 20/00, 45/00, 58/02, 13/03, 19/03, 47/06, 59/06, 48/08, 34/12 i 77/12), - Statut Agencije za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 42/04), - Pravilnik o unutranjoj organizaciji Agencije za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, br. 46/09, 32/10 i 65/12). II. PROPISI VEZANI ZA NADLENOST POSLOVANJA AGENCIJE Zakoni 1. Zakon o bankama (Slubene novine F BiH, br. 39/98, 32/00,48/01, 27/02, 41/02, 58/02, 13/03, 19/03 i 28/03), 2. Zakon o mikrokreditnim organizacijama (Slubene novine FBiH, broj: 59/06), 3. Zakon o lizingu (Slubene novine FBiH", br. 85/08 i 39/09), 4. Zakon o Razvojnoj banci Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 37/08), 5. Zakon o osiguranju depozita u BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 20/02, 18/05, 100/08 i 75/09), 6. Zakon o deviznom poslovanju (Slubene novine FBiH, broj: 47/10), 7. Zakon o sprjeavanju pranja novca i financiranja teroristikih aktivnosti (Slubeni glasnik BiH, broj: 53/09).
Odluke Agencije za bankarstvo vezano za rad banaka

Odluka o minimalnim standardima upravljanja informacijskim sistemima u bankama BiH (Slubene novine FBiH, broj:1/12), 2. Odluka o minimalnim standardima upravljanja eksternalizacijom (Slubene novine FBiH, broj: 1/12), 3. Odluka o obliku izvjetaja koje banke dostavljaju Agenciji za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 110/12), 4. Uputstvo za licenciranje i druge saglasnosti Agencije za bankarstvo FBiH (Slubene novine FBiH, br. 46/11 Preieni tekst i 48/12), 5. Odluka o minimalnim standardima za upravljanje koncentracijom rizika banaka (Slubene novine FBiH, broj: 48/12-preieni tekst) , 6. Odluka o minimalnim standardima za upravljanje kapitalom banaka (Slubene novine F BiH, broj: 48/12-preieni tekst), 7. Odluka o minimalnim standardima za upravljanje deviznim rizikom banaka (Slubene novine FBiH, broj: 48/12-preieni tekst), 8. Odluka o minimumu obima, oblika i sadraja programa i izvjetaja o ekonomskofinansijskoj reviziji banaka (Slubene novine FBiH, broj: 48/12-preieni tekst), 9. Odluka o jedinstvenom nainu obrauna i iskazivanja efektivne kamatne stope na kredite i depozite (Slubene novine FBiH, broj: 48/12-preieni tekst), 10. Odluka o utvrivanju tarife naknada Agencije za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine (Slubene novine FBiH, broj: 48/12-preieni tekst), Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
67
1.
FBA
11. Odluka o minimalnim standardima aktivnosti banaka na sprjeavanju pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti (Slubene novine FBiH, broj: 48/12) , 12. Odluka o minimalnim standardima za upravljanje rizikom likvidnosti banaka (Slubene novine FBiH, br. 48/12-preieni tekst i 110/12) , 13. dluka minimalnim standardima za upravljanjem kreditnim rizikom i klasifikaciju aktive banaka (Slubene novine FBiH, br. 85/11-preieni tekst i 33/12ispravka), 14. Odluka o uslovima i nainu postupanja banke po prigovoru klijenta (Slubene novine FBiH, broj: 32/10), 15. Odluka o privremenim mjerama za reprogram kreditnih obaveza fizikih i pravnih lica u bankama (Slubene novine FBiH, broj: 2/10, 86/10, 1/12 i 111/12), 16. Odluka o minimalnim standardima za upravljanje operativnim rizikom u bankama (Slubene novine FBiH, br. 6/08 i 40/09), 17. Kriteriji za interno rangiranje banaka od strane Agencije za bankarstvo FBiH (Slubene novine FBiH, br. 3/03 i 6/03 ispr.), 18. Odluka o izvjetavanju o nesolidnim komitentima koji se smatraju specijalnim kreditnim rizikom banaka (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 19. Odluka o uslovima kada se banka smatra nesolventnom (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 20. Odluka o minimalnim standardima za dokumentovanje kreditnih aktivnosti banaka (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 21. Odluka o minimalnim standardima za poslovanje sa licima povezanim sa bankom (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 22. Odluka o superviziji banaka i postupcima Agencije za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 23. Odluka o minimalnim standardima interne i eksterne revizije u bankama (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 24. Odluka o postupku za utvrivanje potraivanja i raspodjele aktive i pasive prilikom likvidacije banaka (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 25. Odluka o minimalnim standardima sistema interne kontrole u bankama (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 26. Odluka o obraunu kamata i naknada za neaktivne raune (Slubene novine F BiH, broj: 7/03), 27. Odluka o visini i uslovima dodjele kredita uposlenicima banke (Slubene novine FBiH, br. 7/03 i 83/08), 28. Odluka o izjavi o imovinskom stanju (Slubene novine FBiH, broj: 3/03), 29. Odluka o minimalnim standardima za upravljanje trinim rizicima u bankama (Slubene novine FBiH, br. 55/07, 81/07, 6/08, 52/08 i 79/09).
Odluke Agencije za bankarstvo vezano za rad mikrokreditnih organizacija

1. 2. 3. 4. Odluka o uvjetima i postupku izdavanja i oduzimanja dozvole za rad i drugih saglasnosti mikrokreditnim organizacijama (Slubene novine FBiH, br. 27/07 i 46/11), Odluka o uvjetima i postupku za izdavanje dozvole za rad i saglasnosti za stjecanje vlasnikih udjela ulaganjem i prijenosom imovine mikrokreditne fondacije (Slubene novine FBiH, broj: 27/07), Odluka o uvjetima i postupku za izdavanje dozvole za rad mikrokreditnoj fondaciji nastaloj promjenom oblika mikrokreditne organizacije (Slubene novine FBiH, broj: 27/07), Odluka o nadzoru poslovanja mikrokreditnih organizacija (Slubene novine
68
FBA
FBiH, broj: 27/07), Odluka o obliku i sadraju izvjetaja koje mikrokreditne organizacije dostavljaju Agenciji za bankarstvo Federacije BiH i rokovima izvjetavanja (Slubene novine FBiH, br. 27/07 i 110/12), 6. Odluka o visini i nainu formiranja i odravanja rezervi za pokrie kreditnih gubitaka mikrokreditnih organizacija (Slubene novine Federacije BiH, broj: 27/07), 7. Odluka o ostalim opim uvjetima za poslovanje mikrokreditne organizacije (Slubene novine FBiH, broj: 27/07), 8. Odluka o jedinstvenom nainu obrauna i iskazivanja efektivne kamatne stope na kredite i depozite (Slubene novine FBiH, broj: 27/07, 46/09 i 46/11), 9. Odluka o uvjetima i nainu postupanja mikrokreditne organizacije po prigovoru klijenta (Slubene novine Federacije BiH, broj: 32/10), 10. Odluka o naknadama koje se za rad mikrokreditne organizacije plaaju Agenciji za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 46/11), 11. Odluka o minimalnim standardima aktivnosti mikrokreditnih organizacija na sprjeavanju pranja novca i financiranja teroristikih aktivnosti (Slubene novine FBiH, broj: 48/12), 5.
Odluke Agencije za bankarstvo vezano za rad lizing drutava

Odluka o obliku i sadraju izvjetaja koje lizing drutva dostavljaju Agenciji za bankarstvo Federacije BiH i rokovima izvjetavanja (Slubene novine FBiH, br. 46/09, 48/12 i 110/12), 2. Odluka o uslovima i postupku za izdavanje i oduzimanje dozvole za obavljanje poslova lizinga (Slubene novine FBiH, broj: 46/09), 3. Odluka o uslovima i postupku za izdavanje i oduzimanje saglasnosti lizing drutvu (Slubene novine FBiH, br. 46/09 i 46/11), 4. Odluka o jedinstvenom nainu i metodu obrauna i iskazivanja efektivne kamatne stope za ugovor o finansijskom lizingu (Slubene novine FBiH, broj: 46/09), 5. Odluka o jedinstvenom nainu i metodu obrauna i iskazivanja lizing naknade po ugovoru o operativnom lizingu (Slubene novine FBiH, br. 46/09 i 48/12), 6. Odluka o minimalnoj visini i nainu formiranja, upravljanja i odravanja rezervi za gubitke i upravljanje rizicima lizing drutva (Slubene novine FBiH, broj: 46/09), 7. Odluka o nadzoru lizing drutva (Slubene novine FBiH, broj: 46/09), 8. Odluka o naknadama koje lizing drutva plaaju Agenciji za bankarstvo Federacije BiH (Slubene novine FBiH, br. 46/09 i 46/11), 9. Odluka o uslovima i nainu postupanja lizing drutva po prigovoru korisnika lizing usluga (Slubene novine FBiH, broj: 48/12), 10. Odluka o minimalnim standardima aktivnosti lizing drutava na sprjeavanju pranja novca i finansiranja teroristikih aktivnosti (Slubene novine FBiH, broj: 48/12). 1.
Ostali propisi: Razvojna Banka FBiH

1. 2. Uredba o kriterijima i nainu voenja nadzora nad poslovanjem Razvojne banke FBiH, (Slubene novine FBiH, br. 57/08, 77/08 i 62/10), Odluka o utvrivanju visine naknada za obavljanje nadzora nad radom Razvojne banke FBiH, (Slubene novine FBiH, broj: 65/09).
69
FBA Devizno poslovanje

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Pravilnik o postupku otvaranja i voenja deviznih rauna i deviznih tednih uloga rezidenata u banci (Slubene novine FBiH, broj: 56/10), Pravilnik o uslovima i nainu otvaranja, voenja i zatvaranja rauna nerezidenata u banci (Slubene novine FBiH, broj:56/10), Pravilnik o nainu, rokovima i obrascima izvjetavanja o kreditnim poslovima sa inostranstvom (Slubene novine FBiH, broj:79/10), Odluka o iznoenju strane gotovine i ekova (Slubene novine FBiH, broj: 58/10), Odluka o uslovima i nainu obavljanja mjenjakih poslova (Slubene novine FBiH, br. 58/10 i 49/11), Odluka o uslovima za izdavanje odobrenja za otvaranje deviznog rauna u inostranstvu (Slubene novine F BiH, broj: 58/10), Odluka o plaanju, naplati i prenosu u devizama i stranoj gotovini (Slubene novine FBiH, broj: 58/10), Odluka o nainu i uslovima pod kojima rezidenti u poslovanju s nerezidentima mogu primiti naplatu ili izvriti plaanje u stranoj gotovini i gotovini u konvertibilnim markama (Slubene novine FBiH, broj: 58/10), Instrukcija o strukturi i upotrebi Meunarodnog broja bankovnog rauna (IBAN) (Slubene novine FBiH, broj: 4//07).
Sprjeavanje pranja novca

1. Pravilnik o procjeni rizika, podacima, informacijama, dokumentaciji, metodama identifikacije i ostalim minimalnim pokazateljima neophodnim za efikasnu provedbu odredbi Zakona o sprjeavanju pranja novca i financiranja teroristikih aktivnosti (Slubeni glasnik BIH, broj: 93/09), 2. Uputstvo o nainu popune obrazaca i elektronskog unosa podataka za prijavu novanih transakcija od strane obveznika (Slubeni glasnik BIH, broj: 22/11). III. 1. 2. OSTALI ZAKONI I PROPISI FBiH Zakon o obligacijskim odnosima (Slubene list RBiH br. 2/92, 13/93 i 13/94, Slubene novine FBiH, br. 29/03 i 42/11), Zakon o platnim transakcijama (Slubene novine FBiH, br. 32/00 i 28/03), 2.1. Uputstvo o nainu na koji je banka obavezna izvjetavati komitente-trezore i vanbudetske fondove (Slubene novine FBiH, br. 55/00 i 2/01), 2.2. Uputstvo o formi i sadraju naloga za plaanje i procedurama za izvravanje platnih transakcija (Slubene novine FBiH, br. 55/00, 2/01, 45/02, 7/04 i 11/04), 2.3. Uputstvo o otvaranju i zatvaranju rauna za obavljanje platnih transakcija i voenje evidencije (Slubene novine FBiH, br. 55/00, 61/05 i 62/11), 2.4. Uputstvo o obavezi banke prilikom otvaranja bankovnog rauna za obavljanje unutarnjih platnih transakcija (Slubene novine FBiH, br.56/00, 9/01, 28/01 i 46/03), 2.5. Uputstvo o uspostavljanju Jedinstvenog registra imaoca rauna u komercijalnim bankama, te sadraja i nainu voenja registra rauna u Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 14/01), 2.6. Instrukcija o strukturi rauna za obavljanje platnih transakcija (Slubene novine FBiH, broj: 52/00), 2.7. Instrukcija o nainu plaanja na i sa blokiranih rauna, koji se vode u Zavodu za platni promet FBiH (Slubene novine FBiH, br. 2/01 i 46/03),
70
FBA
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Zakon o prestanku vaenja Zakona o unutarnjem platnom prometu (Slubene novine FBIH, broj: 56/04), Zakon o eku (Slubene novine FBiH, broj: 32/00), Zakon o mjenici (Slubene novine FBiH, br. 32/00 i 28/03), Zakon o visini stope zatezne kamate (Slubene novine FBiH, br. 27/98 i 51/01), Zakon o visini stope zatezne kamate na neizmirena dugovanja (Slubene novine FBiH, br. 56/04, 68/04, 29/05 i 48/11), Zakon o visini stope zatezne kamate na javne prihode (Slubene novine FBiH, br. 48/01, 52/01 i 42/06), Zakon o privrednim drutvima (Slubene novine FBiH br. 23/99, 45/00, 2/02, 6/02, 29/03, 68/05, 91/07, 84/08, 88/8-ispr., 7/09-ispr. i 63/10), Zakon o preuzimanju dionikih drutava (Slubene novine FBiH, broj: 7/06), Zakon o registraciji poslovnih subjekata u FBiH (Slubene novine FBiH, br. 27/05, 68/05 i 43/09), Zakon o javnim preduzeima (Slubene novine FBiH, br. 8/05, 81/08, 22/09 i 109/12), Zakon o likvidacijskom postupku (Slubene novine FBiH, broj: 29/03), Zakon o steajnom postupku (Sl. novine FBiH, br. 29/03, 32/04 i 42/06), Zakon o dugu, zaduivanju i garancijama u FBiH (Slubene novine FBiH, br. 86/07, 24/09 i 44/10) , 15.1. Pravilnik o evidenciji vanjskog duga u FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 14/08), 15.2. Pravilnik o potrebnoj dokumentaciji za izdavanje prethodnog odobrenja kantonu, opini ili gradu za zaduivanje i izdavanje garancije po osnovu unutranjeg duga (Slubene novine FBiH, broj: 14/08), 15.3. Pravilnik o prateoj dokumentaciji i informacijama neophodnim u proceduri donoenja odluke o izdavanju garancije FBiH i procentu premije i provizije za izdavanje garancija (Slubene novine F BiH, broj: 14/08), 15.4. Pravilnik o evidenciji garancija u FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 14/08), 15.5. Odluka o uslovima i procedurama emisije obveznica FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 31/12), 15.6. Odluka o uslovima i procedurama emisije trezorskih zapisa FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 88/12), Zakon o raunovodstvu i reviziji u FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 83/09), Zakon o klasifikaciji djelatnosti u FBiH (Slubene novine FBiH, br. 64/07 i 80/11), Zakon o klasifikaciji zanimanja u FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 111/12), 18.1. Odluka o standardnoj klasifikaciji zanimanja u FBiH (Slubene novine FBiH, br. 40/04, 26/09 i 40/09), Zakon o tritu vrijednosnih papira (Slubene novine FBiH, br. 85/08 i 109/12), Zakon o registru vrijednosnih papira (Slubene novine FBiH, br. 39/98, 36/99 i 33/04), Zakon o komisiji za vrijednosne papire (Slubene novine FBiH br. 39/98, 36/99 i 33/04), Zakon o radu (Slubene novine FBiH, br. 43/99, 32/00 i 29/03), Zakon o vijeu zaposlenika (Slubene novine FBiH, broj: 38/04), Zakon o zapoljavanju stranaca (Slubene novine F BiH, broj: 111/12), Zakon o investicijskim fondovima (Slubene novine FBiH, broj: 85/08), Zakon o drutvima za upravljanje fondovima i investicijskim fondovima (Slubene novine FBiH, br. 41/98, 36/99, 36/00, 27/02, 44/02, 50/03 i 70/04) , Zakon o drutvima za osiguranje u privatnom osiguranju (Slubene novine FBiH,
71
16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27.
FBA
broj: 24/05 i 36/10) , 28. Zakon o posredovanju u privatnom osiguranju (Slubene novine FBiH, broj: 22/05 i 8/10), 29. Zakon o poreznoj upravi Federacije BiH (Slubene novine FBiH, br. 33/02, 28/04, 57/09, 40/10, 29/11 i 27/12), 30. Zakon o porezu na dobit (Slubene novine FBiH, br. 97/07, 14/08-ispr. i 39/09), 31. Zakon o porezu na dohodak (Slubene novine FBiH, br. 10/08, 9/10 i 44/11), 32. Zakon o doprinosima (Slubene novine FBiH, br. 35/98, 54/00, 16/01, 37/01, 1/02, 17/06 i 14/08), 33. Zakon o naplati i djeliminom otpisu dospjelih, a nenaplaenih doprinosa za socijalno osiguranje (Slubene novine FBiH, br. 25/06 i 57/09), 34. Zakon o Jedinstvenom sistemu registracije kontrole i naplate doprinosa (Slubene novine FBiH, br. 42/09 i 109/12), 35. Zakon o poetnoj bilanci stanja preduzea i banaka (Slubene novine FBiH, br. 12/98, 40/99, 47/06, 38/08 i 65/09), 36. Zakon o reviziji privatizacije dravnog kapitala u gospodarskim drutvima i bankama ("Slubene novine FBiH", broj: 55/12), 37. Zakon o utvrivanju i realizaciji potraivanja graana u postupku privatizacije (Slubene novine FBiH, br. 27/97, 8/99, 45/00, 54/00, 7/01, 32/01, 27/02, 57/03, 44/04, 79/07, 65/09, 48/11 i 111/12), 38. Zakon o utvrivanju i nainu izmirenja unutranjih obaveza FBiH (Slubene novine FBiH, br. 66/04, 49/05, 5/06, 35/06, 31/08, 32/09, 65/09 i 42/11), 39. Zakon o izmirenju obaveza na osnovu rauna stare devizne tednje u FBiH (Slubene novine FBiH, br. 62/09 i 42/11), 40. Zakon o udruenjima i fondacijama (Slubene novine FBiH, broj: 45/02), 41. Zakon o obrtu i srodnim djelatnostima (Slubene novine FBiH, br. 35/09 i 42/11), 42. Zakon o eksproprijaciji (Slubene novine FBiH, br.70/07, 36/10 i 25/12), 43. Zakon o prestanku vaenja Zakona o graenju (Slubene novine FBiH, broj: 55/02), 44. Zakon o graevinskom zemljitu u FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 67/05), 45. Zakon o privremenoj zabrani raspolaganja dravnom imovinom FBiH (Slubene novine FBiH, br. 20/05, 17/06, 62/06, 40/07, 70/07, 94/07 i 41/08), 46. Zakon o slobodi pristupa informacijama u FBIH (Slubene novine FBIH, br. 32/01 i 48/11), 47. Zakon o prekrajima FBiH (Slubene novine F BiH, br. 31/06 i 37/10-ispr.), 48. Zakon o notarima (Slubene novine FBiH, broj: 45/02), 49. Zakon o vjetacima (Slubene novine FBiH, br. 49/05 i 38/08), 50. Zakon o vlasniko-pravnim odnosima (Slubene novine FBiH, br. 06/9 i 29/03), 51. Zakon o agencijama i unutranjim slubama za zatitu ljudi i imovine (Slubene novine FBiH, broj: 78/08), 52. Zakon o zemljinim knjigama FBiH (Slubene novine FBiH, br. 58/02, 19/03 i 54/04), 53. Zakon o stranim ulaganjima (Slubene novine FBiH, br. 61/01 i 50/03), 54. Zakon o postupku medijacije (Slubene novine FBiH, broj: 49/07), 55. Zakon o trezoru FBiH (Slubene novine FBiH, br. 58/02, 19/03 i 79/07), 56. Zakon o Vladi FBiH (Slubene novine FBiH, br. 1/94, 8/95, 58/02, 19/03, 2/06 i 8/06), 57. Zakon o federalnom tuilatvu FBiH (Slubene novine FBiH, br. 42/02 i 19/03), 58. Zakonu o sudovima u FBiH ("Slubene novine FBiH", br. 38/05, 22/06, 63/10 i 72/10-ispr.), 59. Zakon o izvrnom postupku (Sl. novine FBiH, br. 32/03, 52/03, 33/06, 39/06ispr, 39/09, 74/11 i 35/12), Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH
72
FBA
60. Zakon o privremenom odlaganju od izvrenje potraivanja na osnovu izvrnih odluka na teret budeta FBiH (Sl. novine FBiH, br. 9/04 i 30/04), 61. Zakon o upravnom postupku (Slubene novine FBiH, br. 2/98 i 48/99), 62. Zakon o upravnim sporovima (Slubene novine FBiH, broj: 9/05), 63. Zakon o parninom postupku (Sl. novine FBiH, br. 53/03, 73/05 i 19/06), 64. Zakon o vanparninom postupku (Sl. novine FBIH, br. 2/98, 39/04 i 73/05), 65. Krivini zakon FBiH (Slubene novine FBiH, br. 36/03, 37/03, 21/04, 69/04, 18/05, 42/10 i 42/11), 66. Zakon o krivinom postupku FBiH (Slubene novine FBiH, br. 35/03, 37/03, 56/03, 78/04, 28/05, 55/06, 27/07, 53/07, 9/09 i 12/10), 67. Zakon o izvrenju krivinih sankcija u FBiH ("Slubene novine FBiH", br. 44/98, 42/99, 12/09 i 42/11), 68. Zakon o sukobu interesa u organima vlasti u FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 70/08), 69. Zakon o financijsko-informatikoj agenciji ("Slubene novine FBiH", broj: 80/11), 70. Zakon o fiskalnim sistemima ("Slubene novine FBiH", broj: 81/09), 71. Zakon o privatizaciji banaka (Slubene novine FBiH, br. 12/98, 29/00, 37/01 i 33/02), 72. Zakon o arhivskoj grai Federacije BiH (Slubene novine FBiH, broj: 45/02), 72.1. Uredba o organizaciji i nainu vrenja arhivskih poslova u pravnim licima u Federaciji BiH (Slubene novine FBiH, broj: 12/03), 73. Zakon o priznavanju javnih isprava na teritoriji FBiH (Slubene novine FBiH, broj: 4/98), 74. Zakon o trajku (Slubene novine F BiH, broj: 14/00), 75. Kolektivni ugovor za granu financija (Slubene novine FBiH, broj: 48/00). IV. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. OSTALI ZAKONI I PROPISI BiH Zakon o Centralnoj banci BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 1/97, 29/02, 8/03, 13/03, 14/03, 9/05, 76/06 i 32/07), Zakon o zatiti potroaa u BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 25/06), Zakon o nadzoru nad tritem u BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 45/04, 44/07 i 102/09), Zakon o konkurenciji (Slubene glasnik BiH, br. 48/05, 76/07 i 80/09), Zakon o politici direktnih stranih uloaganja u BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 4/98, 17/98, 13/03, i 48/10), Zakon o zatiti linih podataka (Slubeni glasnik BiH, br. 49/06, 76/11 i 89/11-ispr.), Zakon o zatiti tajnih podataka (Slubeni glasnik BiH, br. 54/05 i 12/09), Zakon o elektronskom potpisu (Slubeni glasnik BiH, broj: 91/06), a. Odluka o osnovama upotrebe elektronskog potpisa i pruanja usluga ovjeravanja (Slubeni glasnik BiH, broj: 21/09), Zakon o klasifikaciji djelatnosti u BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 76/06, 100/08 i 32/10), Zakon o zaduivanju, dugu i garancijama BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 52/05 i 103/09), a. Odluka kojom se odobrava izdavanje dravne garancije (Slubeni glasnik BiH, broj: 85/10), Zakon o izmirenju obveza po osnovu rauna stare devizne tednje (Slubeni glasnik BiH, br. 28/06, 76/06, 72/07 i 97/11), Zakon o raunovodstvu i reviziji BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 42/04), Zakon o utvrivanju i nainu izmirenja unutranjeg duga BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 44/04), Okvirni zakon o zalozima (Slubeni glasnik BiH, br. 28/04 i 54/04),
73
11. 12. 13. 14.
FBA
15. Zakon o porezu na dodanu vrijednost (Slubeni glasnik BiH, br. 9/05, 35/05 i 100/08), 16. Zakon o javnim nabavama BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 49/04, 19/05, 52/05, 94/05, 8/06, 24/06, 70/06, 12/09 i 60/10), 17. Zakon o carinskoj tarifi (Slubeni glasnik BiH, broj: 58/12), 18. Zakon o carinskim prekrajima BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 88/05), 19. Zakon o patentu (Slubeni glasnik BiH, broj: 53/10), 20. Zakon o slobodi pristupa informacijama u BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 28/00, 45/06, 102/09 i 62/11), 21. Zakon o jedinstvenom matinom broju (Slubeni glasnik BiH, br. 32/01, 63/08 i 103/11), 22. Zakon o udruenjima i fondacijama BiH(Slubeni glasnik BiH, br. 32/01, 42/03, 63/08 i 76/11), 23. Zakon o privremenoj zabrani raspolaganja dravnom imovinom BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 18/05, 29/06, 85/06, 32/07, 41/07, 74/07, 99/07 i 58/08), 24. Zakon o upotrebi i zatiti naziva BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 30/03, 42/04, 50/08 i 76/11), 25. Zakon o fiskalnom vijeu u BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 63/08), 26. Zakon o trezoru institucija BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 27/00 i 50/08), 27. Zakon o postupku medijacije (Slubeni glasnik BiH, broj: 37/04), 28. Zakon o prijenosu poslovanja medijacije na udruenje medijatora (Slubeni glasnik BiH, broj: 52/05), 29. W Zakon o postupku prisilne naplate indirektnih poreza (Slubeni glasnik BiH, br. 89/05 i 62/11), 30. Zakon o prekrajima (Slubeni glasnik BiH, br. 41/07 i 18/12), 31. Zakon o sudu BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 49/09-preieni tekst, 74/09-ispr. i 97/09), 32. Zakon o visokom sudskom i tuilakom vijeu BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 35/02, 39/03, 42/03, 10/04, 25/04, 93/05, 32/07 i 48/07), 33. Zakon o tuilatvu BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 49/09-preieni tekst i 97/09), 34. Zakon o upravnom postupku (Slubeni glasnik BiH, br. 29/02, 12/04, 88/07 i 93/09), 35. Zakon o upravnim sporovima BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 19/02, 88/07, 83/08 i 74/10), 36. Zakon o parninom postupku pred Sudom BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 36/04 i 84/07), 37. Zakon o izvrnom postupku pred sudom BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 18/03), 38. Zakon o privremenom odgaanju od izvrenja potraivanja po osnovu izvrnih odluka na teret budeta institucija BiH i meunarodnih obaveza BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 43/03 i 43/04), 39. Krivini Zakon BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 3/03, 32/03, 37/03, 54/04, 61/04, 30/05, 53/06, 55/06, 32/07 i 8/10), 40. Zakon o krivinom postupku BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 3/03, 32/03, 36/03, 26/04, 63/04, 13/05, 48/05, 46/06, 76/06, 29/07, 32/07, 53/07, 76/07, 15/08, 58/08, 12/09, 16/09 i 93/09), 41. Zakon o sukobu interesa u institucijama vlasti BiH (Slubeni glasnik BiH, br. 13/02, 16/02, 14/03, 12/04, 63/08 i 18/12), 42. Zakon o arhivskoj grai i arhivu BiH (Slubeni glasnik BiH, broj: 16/01).
74
FBA
PRILOG 3
BILANS STANJA BANAKA U FBiH PO EMI FBA AKTIVNI PODBILANS

R.br. O P I S AKTIVA 1. Novana sredstva i rauni depozita kod depozitnih institucija 1a Gotov novac i nekamatonosni rauni depozita 1b Kamatonosni rauni depozita 2. Vrijednosni papiri za trgovanje 3. Plasmani drugim bankama 4. Krediti, potraivanja po poslovima lizinga i dospjela potraivanja 4a Krediti 4b Potraivanja po poslovima lizinga 4c Dospjela potraivanja po kreditima i poslovima lizinga 5. Vrijednosni papiri koji se dre do dospijea 6. Poslovni prostor i ostala fiksna aktiva 7. Ostale nekretnine 8. Investicije u nekonsolidovana povezana preduzea 9. Ostala aktiva 10. MINUS:Ispravke vrijednosti* 10a Ispravke vrijednosti na stavke pozicije 4. Aktive* 10b Ispravke vrijednosti na pozicije Aktive osim pozicije 4. * 11. UKUPNA AKTIVA OBAVEZE 12. Depoziti 12a Kamatonosni depoziti 12b Nekamatonosni depoziti 13. Uzete pozajmice - dospjele obaveze 13a Stanje dospjelih, a neisplaenih obaveza 13b Stanje neizmirenih - pozvanih za plaanje vanbilansnih obaveza 14. Uzete pozajmice od drugih banaka 15. Obaveze prema vladi 16. Obaveze po uzetim kreditima i ostalim pozajmicama 16a sa preostalim rokom dospijea do jedne godine 16b sa preostalim rokom dospijea preko jedne godine 17. Subordinisani dugovi i subordinisane obveznice 18. Ostale obaveze 19. UKUPNE OBAVEZE KAPITAL 20. Trajne prioritetne dionice 21. Obine dionice 22. Emisiona aia 22a na trajne prioritetne dionice 22b na obine dionice 23. Nerasporeena dobit i rezerve kapitala 24. Kursne razlike 25. Ostali kapital 26. Rezerve za kreditne gubitke formirane iz dobiti 27. UKUPNI KAPITAL (20. do 25.) 28. UKUPNE OBAVEZE I KAPITAL (19 +26) PASIVNI I NEUTRALNI PODBILANS UKUPNA BILANSNA SUMA BANAKA *U 2010.godini: rezerve za kreditne gubitke
31.12.2010.
4.443.614 452.188 3.991.426 233.178 145.007 9.981.911 9.414.597 132 567.182 142.074 521.625 31.139 44.753 193.609 661.213 635.792 25.421 15.075.697 11.232.830 10.134.101 1.098.729 1.723 0 1.723 7.000 0 1.403.451 381.305 1.022.146 226.847 507.221 13.379.072 25.028 1.148.269 136.485 8.420 128.065 489.557 0 -102.714 1.696.625 15.075.697 659.059 15.734.756
u 000 KM 31.12.2011. 31.12.2012.

4.378.076 528.721 3.849.355 300.228 79.940 10.487.671 9.524.844 120 962.707 158.237 503.802 36.947 42.186 281.891 1.005.659 931.946 73.713 15.263.319 11.124.675 10.128.147 996.528 1.762 1.762 2.000 1.319.299 387.585 931.714 206.159 529.359 13.183.254 26.059 1.167.513 136.485 8.420 128.065 376.102 81.681 292.225 2.080.065 15.263.319 671.241 15.934.560 3.962.581 625.188 3.337.393 375.032 78.522 10.666.124 9.597.034 54 1.069.036 173.435 491.907 30.132 24.756 254.710 1.066.140 1.007.196 58.944 14.991.050 10.961.001 9.281.938 1.679.063 1.752 1.752 2.000 1.141.561 244.160 897.401 186.675 479.373 12.772.363 26.059 1.175.547 136.485 8.420 128.065 453.269 111.594 315.734 2.218.688 14.991.050 661.321 15.652.371
75
FBA
PRILOG 4
PREGLED AKTIVE, KREDITA, DEPOZITA I FINANSIJSKOG REZULTATA BANAKA U F BiH na dan 31.12.2012. godine
u 000 KM
R. br. BANKA Aktiva Iznos 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 BOR BANKA dd SARAJEVO BBI BANKA dd SARAJEVO HYPO ALPE-ADRIA-BANK dd MOSTAR INTESA SANPAOLO BANKA D.D. BOSNA I HERCEGOVINA INVESTICIONO-KOMERCIJALNA BANKA dd - ZENICA KOMERCIJALNO INVESTICIONA BANKA dd VELIKA KLADUA MOJA BANKA dd SARAJEVO NLB TUZLANSKA BANKA dd TUZLA POTANSKA BANKA doo SARAJEVO PRIVREDNA BANKA dd SARAJEVO PROCREDIT BANK dd SARAJEVO RAIFFEISEN BANK BH dd SARAJEVO SPARKASSE BANK d.d. SARAJEVO TURKISH ZIRAAT BANK dd SARAJEVO UNION BANKA dd SARAJEVO UNI CREDIT BANKA BH dd SARAJEVO VAKUFSKA BANKA dd SARAJEVO VOLKSBANK BH dd SARAJEVO UKUPNO 265.878 428.762 1.411.588 1.329.113 189.240 65.101 159.158 797.320 50.378 210.027 333.832 3.714.336 901.197 229.087 209.971 3.761.804 254.255 680.033 14.991.050 % 1,77% 2,86% 9,42% 8,87% 1,26% 0,43% 1,06% 5,32% 0,34% 1,40% 2,23% 24,78% 6,01% 1,53% 1,40% 25,09% 1,70% 4,54% 100% Krediti Iznos 209.071 278.438 988.305 1.117.798 93.333 36.880 115.059 618.627 25.902 152.474 283.292 2.423.230 769.215 152.179 100.085 2.541.516 181.243 579.477 10.666.124 % 1,96% 2,61% 9,27% 10,48% 0,88% 0,35% 1,08% 5,80% 0,24% 1,43% 2,66% 22,72% 7,21% 1,43% 0,94% 23,83% 1,70% 5,43% 100% Depoziti Iznos 143.610 315.372 961.340 885.647 136.398 40.513 133.686 610.665 38.179 160.905 242.049 2.754.807 776.718 115.749 151.973 2.788.592 192.318 512.480 10.961.001 % 1,31% 2,88% 8,77% 8,08% 1,24% 0,37% 1,22% 5,57% 0,35% 1,47% 2,21% 25,13% 7,09% 1,06% 1,39% 25,44% 1,75% 4,68% 100% Finansij ski rezultat Iznos 2.523 2.624 -11.084 15.584 1.992 1.141 -1.671 4.830 -993 -2.756 843 36.528 7.010 665 613 53.450 207 163 111.669
76
FBA
PRILOG 5
NOVA TEDNJA STANOVNITVA U BANKAMA U F BiH
u 000 KM 31.12.2010. Dravne banke Privatne banke UKUPNO 47.148 4.926.361 4.973.509 31.12.2011. 50.259 5.311.178 5.361.437 31.12.2012. 58.050 5.698.300 5.756.350
6.000.000 5.500.000 5.000.000 4.500.000 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000
Dravne banke Privatne banke
2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0
UKUPNO
31.12.2010.
31.12.2011.
31.12.2012.
77
FBA
PRILOG 6
KLASIFIKACIJA AKTIVE BILANSA I VANBILANSNIH RIZINIH STAVKI na dan 31.12.2012. godine - KLASIFIKACIJA STAVKI AKTIVE BILANSA u 000 KM Red br.
l. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
STAVKE AKTIVE BILANSE

Kratkoroni krediti Dugoroni krediti Ostali plasmani Obraunata kamata i naknada Dospjela potraivanja Potraivanja po plaenim garancijama Ostala bilansna aktiva koja se klasifikuje
UKUPNA BILANSNA AKTIVA KOJA SE KLASIFIKUJE (zbir pozicija od 1. do 7. osnovica za obraun regulatornih rezervi za kreditne gubitke) OBRAUNATE REGULATORNE REZERVE ZA KREDITNE GUBITKE PO BILANSNOJ AKTIVI ISPRAVKA VRIJEDNOSTI BILANSNE AKTIVE POTREBNE REGULATORNE REZERVE IZ DOBITI ZA PROCIJENJENE GUBITKE PO BILANSNOJ AKTIVI FORMIRANE REGULATORNE REZERVE IZ DOBITI ZA PROCJENJENE GUBITKE PO BILANSNOJ AKTIVI NEDOSTAJUI IZNOS REGULATORNIH REZERVI IZ DOBITI ZA PROCJENJENE GUBITKE PO BILANSNOJ AKTIVI BILANSNA AKTIVA KOJA SE NE KLASIFIKUJE(bruto knjigovod. vrijednost) UKUPNA BILANSNA AKTIVA (bruto knjigovodstvena vrijednost)
KLASIFIKACIJA
A 2.196.726 5.964.292 168.620 38.955 48.520 72 259.523 B 260.207 647.459 2.404 8.169 54.116 98 4.822 C 10.661 254.533 5 3.990 57.146 319 3.512 D 3.588 159.744 110 7.999 267.254 625 1.178 E 1.389 10.525 1.340 27.537 617.640 23.246 22.868
UKUPNO
2.472.571 7.036.553 172.479 86.650 1.044.676 24.360 291.903
8.676.708 170.405 101.890 102.449 84.769
977.275 92.357 81.280 53.537 41.339
330.166 86.844 84.286 31.743 25.629
440.498 251.214 180.469 94.758 79.400
704.545 704.543 618.215 86.355 48.018
11.129.192 1.305.363 1.066.140 368.842 279.155 105.220 4.927.998 16.057.190
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
PREGLED AKTIVE BILANSA KOJA SE NE KLASIFIKUJE I IZNOSA PLASMANAOBEZBJEENIH NOVANIM DEPOZITOM 14.a Gotovina u blagajni i trezoru i novana sredstva na raunu kod Centralne banke BiH, zlato i drugi plemeniti metali 14.b Sredstva po vienju i oroena sredstva do mjesec dana na raunima kod banaka sa utvrenim investicionim rejtingom 14.c 14.d 14.e 14.f 14.g 14.h Materijalna i nematerijalna imovina Steena finansijska i materijalna aktiva u procesu naplate potraivanja u toku godinu dana od dana sticanja Vlastite (trezorske) dionice Potraivanja za vie uplaene poreske obaveze Vrijednosni papiri namijenjeni trgovanju Potraivanja od Vlade BiH, Vlade FBIH i Vlade RS, vrijednosni papiri emitovani od strane Vlade BiH, Vlade FBiH i Vlade RS i potraivanja obezbjeena njihovim bezuslovnim garancijama plativim na prvi poziv UKUPNO pozicija 14 Iznos plasmana obezbjeenih novanim depozitima
2.543.889 1.366.591 514.719 5.910 75 13.917 157.549 325.348 4.927.998 156.539
8a.
78
FBA
PRILOG 6A
KLASIFIKACIJA AKTIVE BILANSA I VANBILANSNIH RIZINIH STAVKI na dan 31.12.2012. godine - KLASIFIKACIJA VANBILANSNIH STAVKI u 000 KM Red br.
l. 2. 3. 4. 5.
6.
KLASIFIKACIJA VANBILANSNE STAVKE

Plative garancije inidbene garancije Nepokriveni akreditivi Neopozivo odobreni a neiskoriteni krediti Ostale potencijalne obaveze banke
UKUPNE VANBILANSNE STAVKE KOJE SE KLASIFIKUJU (zbir pozicija od 1. do 5. - osnovica za obraun regulatornih rezervi za kreditne gubitke) OBRAUNATE REGULATORNE REZERVE ZA KREDITNE GUBITKE PO VANBILANSNIM STAVKAMA REZERVIRANJA PO GUBICIMA ZA VANBILANSNE STAVKE POTREBNE REGULATORNE REZERVE IZ DOBITI ZA PROCIJENJENE GUBITKE PO VANBILANSNIM STAVKAMA FORMIRANE REGULATORNE REZERVE IZ DOBITI ZA PROCIJENJENE GUBITKE PO VANBIL.STAVKAMA NEDOSTAJUI IZNOS REGULATORNIH REZERVI IZ DOBITI ZA PROCIJENJENE GUBITKE PO VANBILANSNIM STAVKAMA
UKUPNO A
352.948 466.002 46.758 1.219.208 12.339 2.097.255 41.020 16.986 25.982 22.130
B
46.900 119.988 12.006 70.306 714 249.914 15.933 2.730 13.872 12.216
C
1.489 410 2.400
D
26 1.025 1.594 118
E
401.363 173 877 4.499 5.549 5.536 5.020 516 141 587.598 58.764 1.294.385 17.670 2.359.780 64.979 26.111 41.980 36.579 6.848 449.617 2.809.397 46.294
4.299 1.073 748 715 728
2.763 1.417 627 895 1.364
7. 8. 9. 10. 11.
12. 13. 6a.
VANBILANSNE STAVKE KOJE SE NE KLASIFIKUJU UKUPNE VANBILANSNE STAVKE Iznos potencijalnih obaveza obezbjeenih novanim depozitom
79
FBA
PRILOG 7
BILANS USPJEHA BANAKA U FBiH PO EMI FBA

u 000 KM
R.br. 1. a) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) b) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) c) 2. a) b) c) d) e) f) g) 3. a) 1) 2) 3) b) 1) 2) 3) 4) c) 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. O P I S PRIHODI I RASHODI PO KAMATAMA Prihodi od kamata i slini prihodi Kamatonosni rauni depozita kod depozitnih institucija Plasmani drugim bankama Krediti i poslovi lizinga Vrijednosni papiri koji se dre do dospije}a Vlasniki vrijednosni papiri Potra`ivanja po plaenim vanbilansnim obavezama Ostali prihodi od kamata i slini prihodi UKUPNI PRIHODI OD KAMATA I SLINI PRIHODI Rashodi po kamatama i slini rashodi Depoziti Uzete pozajmice od drugih banaka Uzete pozajmice - dospjele obaveze Obaveze po uzetim kreditima i ostalim pozajmicama Subordinisani dugovi i subordinisane obveznice Ostali rashodi po kamatama i slini rashodi UKUPNI RASHODI PO KAMATAMA I SLINI RASHODI NETO KAMATA I SLINI PRIHODI OPERATIVNI PRIHODI Prihodi iz poslovanja sa devizama 37.784 48.198 Naknade po kreditima 5.361 6.918 Naknade po vanbilansnim poslovima 25.682 24.933 Naknade za izvrene usluge 173.130 178.944 Prihod iz poslova trgovanja 585 368 Ostali operativni prihodi 86.031 55.681 UKUPNI OPERATIVNI PRIHODI a) do f) 328.573 315.042 NEKAMATNI RASHODI Poslovni i direktni rashodi Trok.ispr.vrijed. riz.aktive, rezerviranja za potenc.obaveze i ost.vrijed.uskla* 386.102 190.499 Ostali poslovni i direktni trokovi 70.185 76.209 UKUPNI POSLOVNI I DIREKTNI RASHODI 1) + 2) 456.287 266.708 Operativni rashodi Trokovi plata i doprinosa 242.690 250.783 Trokovi poslovnog prostora, ostale fiksne aktive i reija 152.737 166.075 Ostali operativni trokovi 101.833 106.998 UKUPNI OPERATIVNI RASHODI 1) do 3) 497.260 523.856 UKUPNI NEKAMATNI RASHODI 953.547 790.564 DOBIT PRIJE OPOREZIVANJA 64.209 142.117 GUBITAK 158.428 45.512 POREZI 9.252 15.872 DOBIT PO OSNOVU POVEANJA ODLOENIH PORESKIH SREDSTAVA I SMANJENJE ODLOENIH PORESKIH OBAVEZA 495 607 GUBITAK PO OSNOVU SMANJENJA ODLOENIH PORESKIH SREDSTAVA I POVEANJE ODLOENIH PORESKIH OBAVEZA. 0 98 NETO-DOBIT 4. - 6. 54.957 126.754 NETO-GUBITAK 4. - 6. -157.933 -45.512 FINANSIJSKI REZULTAT -102.976 81.242 *Po staroj metodologiji (do 2011.godine) pozicija: Trokovi rezervi za opi kred.rizik i potencijalne kreditne gubitke 45.081 7.674 24.781 184.256 1.139 46.326 309.257 14.388 4.920 778.690 4.311 26 0 54.193 856.528 266.893 16 0 43.536 11.821 3.507 325.773 530.755 23.545 5.529 769.774 5.663 909 61.264 866.684 230.224 4 0 47.831 12.086 4.412 294.557 572.127 3.991 3.436 729.602 6.564 186 0 65.645 809.424 218.614 149 0 36.520 10.997 3.362 269.642 539.782 31.12.2010. 31.12.2011. 31.12.2012.
144.761 76.171 220.932 243.133 158.933 97.508 499.574 720.506 145.003 16.470 16.736 60 188 128.173 16.504 111.669
80
FBA
PRILOG 8
IZVJETAJ O STANJU I ADEKVATNOSTI KAPITALA BANAKA U F BiH AKTIVNI BILANS u 000 KM

R.br. 1 1.a. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.a. 1.b. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.b. 1. 2 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2. 3 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3. A. B. C. D. E. F. Dioniki kapital, rezerve i dobit Dioniki kapital - obine i trajne priorit.nekumulat. dionice -novane uplate Dioniki kapital - obine i trajne priorit.nekumulat. dionice -uloene stvari i prava Iznos emisionih aia ostvarenIh pri uplati dionica Opte zakonske rezerve (rezerve propisane zakonom) Ostale rezerve koje se ne odnose na procjenu kvaliteta aktive Zadrana neraspodijeljena dobit iz prethodnih godina UKUPNO ( od 1.1. do 1.6.) Odbitne stavke od 1.a. Nepokriveni gubici preneeni iz prethodnih godina Gubitak iz tekue godine Knjigovodstvena vrijednost vlastitih (trezorskih) dionica u posjedu banke Iznos nematerijalne imovine UKUPNO ( od 1.7. do 1.10.) IZNOS OSNOVNOG KAPITALA: ( 1.a.-1.b.) DOPUNSKI KAPITAL BANKE Dioniki kapital - obine i trajne priorit.kumulat. dionice -novane uplate Dioniki kapital - obine i trajne priorit.kumulat. dionice -uloene stvari i prava Opte rezerve za kreditne gubitke na kategoriju A Dobra aktiva Iznos obraunate dobiti u tekuoj godini revidirane i potvrene eksternom revizijom Iznos dobiti za koju je FBA izdala rjeenje o privremenoj obustavi raspodjele Iznos subordinisanih dugova najvie 50% iznosa Osnovnog kapitala Hibridne konvertibilne stavke - najvie do 50% iznosa Osnovnog kapitala Iznos stavki-obaveza trajnog karaktera bez obaveze za vraanje IZNOS DOPUNSKOG KAPITALA: ( od 2.1. do 2.8.) ODBITNE STAVKE OD KAPITALA BANKE Dio uloenog dionikog kapitala koji je po ocjeni FBA primljena, a precjenjena vrij. Ulozi u kapital drugih pravnih lica koji prelaze 5% visine Osnovnog kapitala banke Potraivanja od dioniara sa zna. glas.pravom - odobrena suprotno propisima VIKR prema dioniarima sa zna. glas. pravom u banci bez saglasnosti FBA Iznos nedostajuih rezervi za kreditne gubitke po regulatornom zahtjevu IZNOS ODBITNIH STAVKI OD KAPITALA BANKE: ( od 3.1. do 3.5.) IZNOS NETO KAPITALA BANKE (1.+2.-3.) RIZIK PONDERISANE AKTIVE I KREDITNIH EKVIVALENATA POR ( PONDERISANI OPERATIVNI RIZIK ) PTR ( PONDERISANI TRINI RIZIK ) UKUPNI PONDERISANI RIZICI B+C+D STOPA NETO-KAPITALA (ADEKVATNOSTI KAPITALA) (A.:E.) X 100 15.938 2.045.886 11.713.116 942.707 0 12.655.823 16,2% 2.829 0 209.612 52.090 0 159.056 0 66.399 489.986 0 15.938 0 0 3.090 212.248 62.564 0 139.754 0 49.312 466.968 0 18.408 0 0 19.386 37.794 2.083.295 11.286.997 965.932 0 12.252.929 17,00% 65.070 467.092 0 3.043 85 0 95.529 98.657 2.092.285 11.078.930 974.201 0 12.053.131 17,36% 120.264 3.090 211.425 67.243 92.058 157.933 81 63.249 313.321 1.571.838 251.187 45.512 81 57.180 353.960 1.654.121 120.740 16.505 156 52.590 189.991 1.723.850 1.157.918 12.550 136.485 183.807 228.867 165.532 1.885.159 1.177.932 12.550 136.485 192.752 262.501 225.861 2.008.081 1.185.966 12.550 136.485 101.836 309.179 167.825 1.913.841 O P I S OSNOVNI KAPITAL BANKE 31.12.2010. 31.12.2011. 31.12.2012.
81
FBA
PRILOG 9
PODACI O ZAPOSLENIM U BANKAMA F BiH
R.br. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
BANKA BOR BANKA dd SARAJEVO BOSNA BANK INTERNATIONAL dd Sarajevo HERCEGOVACKA BANKA dd MOSTAR HYPO ALPE ADRIA BANK dd MOSTAR INTESA SANPAOLO BANKA dd BiH INVESTICIONO KOMERCIJALNA BANKA dd ZENICA KOMERCIJALNO INVESTICIONA BANKA dd VELIKA KLADUA MOJA BANKA dd SARAJEVO NLB TUZLANSKA BANKA dd TUZLA POTANSKA BANKA dd SARAJEVO PRIVREDNA BANKA dd SARAJEVO PROCREDIT BANK dd SARAJEVO RAIFFEISEN BANK BH dd SARAJEVO SPARKASSE BANK dd SARAJEVO TURKISH ZIRAAT BANK dd SARAJEVO UNION BANKA dd SARAJEVO UNI CREDIT BANKA BH dd MOSTAR VAKUFSKA BANKA dd SARAJEVO VOLKSBANK BH dd SARAJEVO UKUPNO
31.12.2010. 54 207 75 568 519 178 67 143 474 91 211 501 1.630 426 150 180 1.362 222 330 7.388
31.12.2011. 57 235 72 647 525 173 71 171 471 90 191 427 1.576 432 158 177 1.338 229 329 7.369
31.12.2012. 62 247 579 537 166 71 151 456 85 179 344 1,552 452 171 183 1,305 230 360 7,130
82

Inforamcija Bankarski Sistem 31-12-2012 Bos

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Inforamcija Bankarski Sistem 31-12-2012 Bos

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE AGENCIJA ZA BANKARSTVO FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE

Sarajevo, mart/oujak 2013.

UVOD NADZOR BANKARSKOG SISTEMA

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

Informacija o bankarskom si stemu Federacije BiH is

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

II NADZOR BANKARSKOG SISTEMA

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

Tabela 3: Uporedni pregled broja i vrijednosti izvijetenih transfera

Opis (naziv transfera)

362.919 19 362.794 106

11.874.402 20.324 11.849.141 4.937

11.896.546 3.993 11.888.089 4.464

66,30 36.80 66,30 76,40

100,20 19,60 100,30 90,40

Tabela 4: Uporedni pregled broja i vrijednosti izvijetenih sumnjivih transfera

27.664 20.324 6.004 1.336

8.802 3.876 3.035 1.891

51,80 31,60 47,70 83,30

31,80 19,10 50,50 141,60

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

III POSLOVNE PERFORMANSE BANAKA U FEDERACIJI BIH

1.1. Status, broj i poslovna mrea

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

FBA 1.2. Struktura vlasnitva

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

Tabela 5: Struktura vlasnitva prema ukupnom kapitalu

Dravne banke Privatne banke UKUPNO

46.586 1.650.039 1.696.625

50.499 2.029.566 2.080.065

51.114 2.167.574 2.218.688

108 123 123

101 107 107

Tabela 6: Struktura vlasnitva prema ueu dravnog, privatnog i stranog kapitala

Dravni kapital Privatni kapital (rezidenti) Strani kapital (nerezidenti) UKUPNO

41.860 163.074 968.363 1.173.297

3,6 13,9 82,5 100,0

38.072 174.088 981.412 1.193.572

3,2 14,6 82,2 100,0

33.096 164.603 1.003.907 1.201.606

2,8 13,7 83,5 100,0

91 107 101 102

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

Tabela 7: Trini udjeli banaka prema vrsti vlasnitva (veinskom kapitalu)

31.12.2010. Uee Uee u ukup. u ukup. kapit. aktivi

31.12.2011. Uee Uee u ukup. u ukup. kapit. aktivi

31.12.2012. Broj Uee banaka u ukup. kapit.

Uee u ukup. aktivi

2,7 12,2 85,1 100,0

1,1 7,0 91,9 100,0

2,4 10,3 87,3 100,0

1,3 7,7 91,0 100,0

2,3 10,6 87,1 100,0

1,4 7,6 91,0 100,0

Informacija o bankarskom sistemu Federacije BiH

BROJ ZAPOSLENIH 31.12.2011.

Dravne banke Privatne banke UKUPNO Broj banaka

180 7.208 7.388 19

177 7.192 7.369 19

183 6.947 7.130 18

98 100 100 100

Tabela 9: Kvalifikaciona struktura zaposlenih

BROJ ZAPOSLENIH 31.12.2011.