Professional Documents
Culture Documents
UNIVERSIDADE DE VORA
1 ANO | 2 SEMESTRE CURSO DE ENGENHARIA CIVIL INTRODUO ENGENHARI A CIVIL
DOCENTE: Senhor Pro ! M"#$e% &e A'e(e&o Co$)"nho ALUNOS: *o+n+ Cor)e,-o .n! 2/01023 Pe&ro Cr",)o .n 2/20223 *o,4 Terr+,,o .n2/1512
RESU#O
Pretendemos com este trabalho anal sar com ma or !ro"#nd dade as $#est%es de se&#ran'a no trabalho, nomeadamente no sector da constr#'(o c ) l* +este relat,r o )a constar #m !e$#eno res#mo de como "oram ntrod#- das as re&ras e normas de se&#ran'a no trabalho, a de" n '(o do conce to de se&#ran'a no trabalho, $#a s os r scos a $#e os o!er.r os est(o s#/e tos, d ar amente, $#a s os de)eres e os d re tos tanto do Dono da obra, do 0oordenador de se&#ran'a, do t1cn co da obra, como dos o!er.r os, $#a s a med das !re)ent )as $#e de)em ser tomadas e $#al 1 a s#a )erdade ra m!ort2nc a, bem como os m1todos a serem se&# dos a!,s #m ac dente de trabalho, a $#em se de)e recorrer, $#a s os bene"3c os 4 ndemn -a'%es5 de $#em so"re o ac dente e $#em acarreta a res!onsab l dade* 6ostar3amos tamb1m de acrescentar #ns dados estat3st cos recentes ao nosso trabalho, n"el -mente a !.& na do 7nst t#to !ara a 8e&#ran'a, 9 & ene e 8a:de no trabalho, n(o se encontra act#al -ada, e os dados $#e encontramos corres!ond am ao ano de 2006* 0omo nos "o re"er do a!,s a a!resenta'(o do trabalho em Po;erPo nt, " -emos #mas altera'%es em rela'(o a este trabalho de !es$# sa, nomeadamente no $#e se re"ere a re&ras e normas de se&#ran'a nos estale ros, e tentamos es!ec " car al&#ns conce tos ret rados de #m M*E* 4Man#al de Estale ro5*
2<P.&
na
$NDI%E
NDICE........................................................................................................................... 3 2.ENQUADRAMENTO TEORICO..................................................................................5 2.2.Factores de Risco.............................................................................................6 2.7.Conceito e Medidas de re!en"#o.................................................................$3 2.7$.Q%a& a i'(ort)ncia do Uso de E*%i(a'ento de rotec"#o Indi!id%a&...........$3
=<P.&
na
&' IN(RODU)*O
O tema deste trabalho re"ere>se ? se&#ran'a na constr#'(o c ) l, mas este conce to nem sem!re e@ st #* At1 meados do s1c#lo AA, as cond '%es de trabalho n(o eram as ma s a!ro!r adas, !re)alec a a !rod#t ) dade, e os r scos de doen'a o# at1 mesmo a morte dos trabalhadores, n(o eram le)adas em conta* Bel -mente com o !assar do tem!o, s#r& ram as !r me ras tentat )as de nte&rar os trabalhadores em act ) dades ade$#adas ?s s#as ca!ac dades* De "acto a !roc#ra da e@celCnc a "e- e)ol# r a &est(o dos 8 stemas de 8a:de, 9 & ene e 8e&#ran'a no Drabalho, $#e !assaram a act#ar d#ma "orma s stem.t ca nas em!resas en)ol)endo desta "orma os "ornecedores de ser) 'os contratados* Act#almente e@ ste em Port#&al #ma le& sla'(o 4EE7 DA 8E6FRA+GA, 9767E+E E 8AHDE +O DRABAE9O5 $#e !erm te #ma !rotec'(o e" ca-, de $#em nte&ra act ) dades nd#str a s, nomeadamente, constr#'(o c ) l, na tentat )a de sal)a&#ardar o bem>estar dos trabalhadores, sem !re/#d car a !rod#t ) dade das or&an -a'%es em!re&adoras* E em 200I, cr o#>se o 7nst t#to !ara a 8e&#ran'a, 9 & ene e 8a:de no Drabalho 47898D5, tendo como "#n'(o, n(o s, !romo)er a se&#ran'a, h & ene e sa:de no trabalho, mas tambem coordenar, e@ec#tar e a)al ar as !ol3t cas no 2mb to do 8 stema +ac onal de Pre)en'(o de R scos Pro" ss ona s* Estas no)as !ol3t cas de !re)en'(o ) eram a tra-er bene"3c os e a)an'os ao n3)el da red#'(o de ac dentes* A!esar dos melhoramentos $#e "oram alcan'ados, nomeadamente com a5 o Decreto-lei n. 155/95 $#e )e o a ser clar " cado e re) sto !elo Decreto-lei n 273/2003 $#e trans!#nha !ara o nosso ordenamento /#r3d co a Directiva n. 92/57/CEE, relat )a ?s !rescr '%es m3n mas de se&#ran'a e sa:de no trabalho nos estale ros tem!or.r os e m,)e s o# b5 a elaborao obr &at,r a de #m Plano de Se !rana e Sa"de 4P885 o# c5 a no#eao de #m coordenador de $e !rana, $#e " ca res!ons.)el !or asse&#rar a coordena'(o das act ) dades de se&#ran'a e sa:de* 4todas estas med das ter(o de ser elaboradas e !ensadas d#rante a conce!'(o do !ro/ecto !ara serem ma s tarde !ostas em !rat ca d#rante a e@ec#'(o da obra em $#est(o5 Estes melhoramentos n(o s(o nd cadores de #ma ba @a s &n " cat )a da s n stral dade no sector, o $#e nd ca $#e de)em ser "e tas no)as aborda&ens deste !roblema* +(o basta somente act#ar na conce!'(o do !ro/ecto, mas tamb1m d#rante a constr#'(o em s *Mas #m ac dente, como o !r,!r o nome nd ca 1 al&o nes!erado, !or m# to !re)en dos $#e os nter)en entes este/am, h. sem!re #ma !oss b l dade deste ocorrer*
I<P.&
na
+'EN,UADRA#EN(O (EORI%O
+'&'Higiene, Sade e Segurana
A 9 & ene, 8e&#ran'a e 8a:de s(o act ) dades $#e est(o nt mamente relac onadas, e o se# !r nc !al ob/ect )o 1 &arant r cond '%es de trabalho, $#e !oss b l tem manter #m n3)el de sa:de necess.r os, !ara o bem>estar dos colaboradores e trabalhadores de #ma em!resa* As s#as de" n '%es s(oJ A Higiene do trabalho est ma combater, as doen'as !ro" ss ona s 4s(o les%es hab t#almente s, !erce!t )e s a lon&o !ra-o, e@em!los d sso as doen'as !#lmonares &ra)es, doen'as osteo>art c#lares, bem como doen'as res#ltantes da e@!os '(o ao r#3do !ara al1m de certos l m tes5, dent " cando os "actores $#e !odem a"ectar o amb ente de trabalho, ) sando el m nar o# red#- r esses r scos !ro" ss ona s* A Sade no trabalho tenc ona abordar temas como a ) & l2nc a m1d ca, o controlo dos a&entes "3s cos, soc a s e menta s $#e !ossam a"ectar a sa:de dos trabalhadores* A Segurana no trabalho !retende ) sar #m con/#nto de metodolo& as ade$#adas ? !re)en'(o de ac dentes de trabalho, tendo como !r nc !al cam!o de ac'(o o reconhec mento e o controlo dos r scos assoc ados ao local de trabalho e ao !rocesso !rod#t )o* As cond '%es de se&#ran'a, h & ene e sa:de no trabalho const t#em o "#ndamento mater al de $#al$#er !ro&rama de !re)en'(o de r scos !ro" ss ona s e contr b#em, na em!resa, !ara o a#mento da com!et t ) dade e da d m n# '(o da s n stral dade* 0laro $#e no sector da constr#'(o c ) l, as cond '%es s(o d "erentes !o s trata>se d#ma !ro" ss(o com ma or r sco de s n stral dade, !or$#e as cond '%es s(o ma s !rec.r as e !or sso as re&ras de se&#ran'a de)er(o ser a!l cadas d#rante o !rocesso da conce!'(o do !ro/ecto da obra* Podemos concl# r $#e a 8e&#ran'a esta l &ada ? !re)en'(o* Para #ma melhor &est(o da se&#ran'a, tem de se ter em conta, n(o a!enas o !ro/ecto, mas tamb1m a e@ec#'(o da obra e a coordena'(o de se&#ran'a* De "acto, e@ ste #m ,r&(o tr !art d.r o da Fn (o E#ro!e a, a B#nda'(o de D#bl n, $#e !retende encontrar melhor as nas cond '%es de trabalho e de ) da, es!ec " cando $#a s as !r nc !a s ca#sas dos ac dentes ocorr dos d#rante a obra, destacando #ma es!ec al m!ort2nc a !ara a coordena'(o dos trabalhos* +o nosso Pa3s, a 8e&#ran'a e 8a:de no Drabalho 488D5 1 ) sta como !arte ad/acente m!osta !or ) a de le e n(o 1 ) sta como !arte nte&rante do !rocesso constr#t )o* Mas 1 d#rante todo o !rocesso da 88D na 0onstr#'(o $#e os coordenadores de se&#ran'a a!l cam #m !a!el dec s )o e e" ca- se t )erem as $#al " ca'%es necess.r as !ara tal e &o-arem d#m estat#to de nde!endCnc a t1cn ca e de a#tonom a "ace ao dono da obra e aos restantes nter)en entes 4!ro/ect stas, em!re te ros, s#bem!re te ros, trabalhadores nde!endentes5*
K<P.&
na
+'+'-actores de Risco
do conhec mento &eral $#e o sector da 0onstr#'(o 0 ) l se caracter -a !or #ma "orte desloca'(oLmo) menta'(o de m(o>de>obra, d )ers dade de act ) dades, o local de trabalho est. s#/e to a constantes altera'%es, 1 const t# do !or !e$#enas em!resas, !or )e-es em s t#a'%es le&a s, com m(o>de>obra !o#co $#al " cada, etc, e s(o todos esses "actores $#e res#ltam n#m n#meroso con/#nto de r scos bastante ele)ados, onde ob) amente h. ma or !robab l dade de ocorrCnc a de ac dentes de trabalho assoc ados a essa mesma !recar edade, rotat ) dade e !r.t ca de s#bcontrata'(o* 8e&#ndo Estes r scos !odem ser !ro)ocados !elas se&# ntes "alhas de se&#ran'a nos estale ros da 0onstr#'(o 0 ) l Risco Risco Risco Risco de Queda: Plata"ormas de trabalho ncom!letas, Escadas de acesso sem cond '%es de se&#ran'a, Anda mes ncom!letos, Estale ro desarr#mado, sem as cond 'oes de !rotec'(o ade$#adas* de Queda de Objectos: Ele)a'(o de car&as com a &r#a com d s!os t )os nade$#ados ao t !o de car&as, Me os a#@ l ares de ele)a'(o nade$#ada, Mo) menta'(o de car&as s#s!ensas de "orma ncorrecta* de Electrocusso: B os e cabos el1ctr cos em r sco de corte e esma&amento 0ab ne de d str b# '(o de ener& a electr ca aberta de Esmagamento: Passa&em de trabalhadores em -onas onde ha !er &o de des!rend mento de terras
M# tos destes ac dentes ocorrem !or$#e n(o ho#)e aten'(o o# !reoc#!a'(o em res!e tar as normas de se&#ran'a e sa:de no trabalho, !or sso 1 t(o necessar o Pre)en r !ara E) tar*
6<P.&
na
re& stam>se m lh%es de ac dentes de trabalho, an#almente e sto re!resenta c#stos enormes !ara a Econom a E#ro!e a* A !erda de rend mento de) do ? a#sCnc a do trabalho c#sta aos trabalhadores E#ro!e#s cerca de m l m lh%es de e#ros !or ano* Os em!re&adores tCm de s#!ortar c#stos decorrentes do !a&amento de s#bs3d os !or doen'a, s#bst t# '(o de trabalhadores a#sentes e !erda de !rod#t ) dade R m# tos dos $#a s n(o est(o cobertos !or $#al$#er se&#ro* As !e$#enas e as m1d as em!resas est(o !art c#larmente e@!ostas, re& stando S2T das les%es !ro" ss ona s e 90T do n:mero total de ac dentes morta s* A no)a estrat1& a de 200Q>2012 ) sa red#- r de 2KT, os ac dentes e as doen'as !ro" ss ona s na FE* Esta meta )em na se$#Cnc a da d m n# '(o de 1QT no n:mero de ac dentes morta s em 2002>200I e de 20T nos ac dentes $#e res#ltam em a#sCnc as do trabalho s#!er ores a trCs d as* +(o obstante, os !ro&ressos cont n#am a ser d3s!ares em "#n'(o dos !a3ses, sectores, em!resas e cate&or as de trabalhadores* As m#dan'as o!eradas na ) da !ro" ss onal est(o a nd#- r no)os r scos oc#!ac ona s, ao mesmo tem!o $#e se re& sta #m a#mento de al&#mas doen'as relac onadas com o local de trabalho*
S<P.&
na
9<P.&
na
10 < P . &
na
11 < P . &
na
Para al1m de todas as med das de se&#ran'a relat )as ? )eda'(o do estale ro e controlo de acessos, de)er. e@ st r #m ser) 'o de ) & l2nc a nas !artes com#ns do estale ro, de "orma a e) tar a ntr#s(o de estranhos e ro#bos*
12 < P . &
na
8e&#em>se al&#ns e@em!los de EP7Vs ma s com#ns e $#a s as s#as "#n'%esJ > O ca#acete de !egurana, #t l -ado !art c#larmente nos estale ros onde h. m.$# nas em manobra, ed "3c os em constr#'(o, trans!orte de mater a s !esados, os $#a s !odem sem!re !Wr em r sco a se&#ran'a do trabalhador, de) do ? $#eda de ob/ectos o# !or !ancadas so"r das, 1 desenhado !ara rebater o mater al em $#eda !ara o lado, e) tando les%es no !esco'o do trabalhador* > Sa#ato! ou bota! de !egurana com !alm lha e b $#e ra de a'o, !ara e) tar "er mentos e esma&amento dos !1s* > 7u%a! a#ro#riada! !ara os trabalhos a e@ec#tar 4man !#la'(o de "erro e de a'o, Man !#la'(o de !rod#tos $#3m cos, etc*5* Este e$# !amento tem #ma ma or d )ers dade de es!ec " ca'%es, e@ stem no)e t !os b.s cos de l#)as e@ stentes no mercado, !odem ser deJ > Am anto 4!ara altas tem!erat#ras5O > Ras!as de co#ro 4solda&ern o# corte a $#ente5O > PV0 sem "orro 4!erm te ma or mob l dade $#e a )ers(o "orrada5O 8 Borracha 4ser) 'os el1tr cos, d ) d dos em c nco classes, de acordo com a )olta&em5O 8 Pel ca 4!rote&e as l#)as de borracha contra !er"#ra'%es5O > 9culo! de #rotec$o( s(o es!ec " cados de acordo com o t !o de r sco, desde mater a s s,l dos !er"#rantes at1 !oe ras em s#s!ens(o, !assando !or mater a s $#3m cos, rad a'(o e ser) 'os de solda o# corte a $#ente com ma'ar co* +esse :lt mo caso, de)em ser #sadas lentes es!ec a s > +:!cara! re!#irat1ria! a!ro!r adas nos loca s onde e@ ste r sco de emana'%es noc )as, ta s como &ases, !oe ras, "#mos, etc* > Protectore! auriculare! e ta"#0e! auditi%o! !ara !rotec'(o dos o#) dos, !r nc !almente em loca s onde o r#3do este/a ac ma dos l m tes de toler2nc a, o# se/a, SKdB !ara o to horas de e@!os '(o, nomeadamente em ".br cas de corte de meta s* > Protec$o do tronco, #t l -ando "atos e coletes a!ro!r ados a cada s t#a'(o 4!rod#tos $#3m cos, !rod#tos comb#st3)e s e comb#rentes, ntem!1r es, etc*5* 8 3into! de Segurana( e) tam $#edas de trabalhadores, ac dentes m# tas )e-es "ata s* Be tos de co#ro !oss#em ar&olas $#e se enca @am n#m cabo !reso ? estr#t#ra da constr#'(o* E@ stem os c ntos de se&#ran'a t !o abdom nal e t !o !ara$#ed sta* 8 3olete ;e lector( laran/a, com bandas re"lectoras !ara #ma alta ) s b l dade, "e to de tec do de malha de !ol 1ster bastante res stente e de alta $#al dade, 1 bastante #sado em trabalhos com r sco de atro!elamento*
1I < P . &
na
7n"el -mente a nda e@ stem m# tas em!resas e trabalhadores $#e n(o se !reoc#!am em !Wr em !r.t ca estas med das, !or serem Mdescon"ort.)e sU, como 1 o e@em!lo da " &#ra $#e se se&#e* Por )e-es este descon"orto est. assoc ado aos "acto dos "#nc on.r os n(o terem "orma'(o !ara #sar este e$# !amento de "orma correcta*
B &* 1 Drabalhador sem EP7Vs
Fsar os EP7Vs correctamente a nda 1 #m tema $#e le)anta al&#mas $#est%es e e@ &e #ma Mrec cla&emU constante de) do a contrata'(o $#ase d .r a de no)os trabalhadores $#e n(o tCm a "orma'(o necess.r a, n(o obstante deste "acto 1 necess.r o $#e as em!resas cont n#em a n)est r nessa .rea, !o s acaba !or se tornar #ma med da ma s econ,m ca e e" ca- !ara !rotec'(o dos mesmos* O desen)ol) mento da no'(o do r sco al ado a #m con/#nto de n"orma'%es e re&ras b.s cas de se&#ran'a s(o "erramentas "#ndamenta s !ara e) tar a e@!os '(o a r scos desnecess.r os*
0om este ob/ect )o, e@ ste #m con/#nto de s3mbolos e s na s es!ec " camente cr ados !ara &arant r a ".c l com!reens(o dos r scos o# dos !roced mentos a c#m!r r nas d )ersas s t#a'%es labora s $#e !odem ocorrer no nter or de #ma Em!resa o# em l#&ares !:bl cos* E@ stem ).r os ti#o! de !inali'a$o, #t l -adas em h & ene e se&#ran'aJ > 8 nal -a'(o de se&#ran'a e sa:de > 8 nal -a'(o de !ro b '(o > 8 nal -a'(o de a) so > 8 nal -a'(o de obr &a'(o > 8 nal -a'(o de sal)amento o# de socorro > 8 nal -a'(o de nd ca'(o A s nal -a'(o !ode ser a nda class " cada emJ V s#al, E#m nosa, Ac:st ca, 6est#al, Verbal*
B & 2* 8 nal -a'(o de 8e&#ran'a A t3t#lo de c#r os dade, o d a 2S de Abr l 1 o D a +ac onal de Pre)en'(o e 8e&#ran'a no Drabalho e D a M#nd al Da 8e&#ran'a e 8a:de no Drabalho*
16 < P . &
na
Asse&#rar o c#m!r mento da !ro&rama'(o relat )a a trabalhos $#e m!l $#em r scos es!ec a s 6arant r a ada!ta'(o de Plano de 8e&#ran'a e 8a:de 6arant r o bom "#nc onamento da cade a de res!onsab l dades Or&an -ar ns!ec'%es ao estale ro Promo)er re#n %es de 0oordena'(o com os nter)en entes no Estale ro Zelar a ada!ta'(o da 0om! la'(o D1cn ca "ace aos des) os de !ro/ecto Zelar !ela correcta nte&ra'(o do Dono de Obra no s stema de relac onamento estabelec do com todos os nter)en entes Asse&#rar os re& stos !re) stos no Plano de 8e&#ran'a e 8a:de
1S < P . &
na
IV'%ARA%(ERICA)*O DA O?RA >0aracter -a'(o da obra 4t !o de obra, t !o de constr#'(o, )ol#metr a, c#stos rele)antes, $#ant dades de mater a s s &n " cat )os, !ra-os de e@ec#'(o, !rocesso constr#t )o e l m ta'(o da .rea onde a obra ser. real -ada5O V'RIS%OS ASSO%IADOS AO #EIO ENVOAVEN(E >+o desen)ol) mento da s#a act ) dade, as or&an -a'%es est(o em !ermanente rela'(o com o me o en)ol)ente em $#e se nserem e a "orma de &er r essa rela'(o est. na base do conce to de e!trat/gia* VI'RIS%OS EVIDEN%IADOS E #EDIDAS DE 0REVEN)*O >De!o s de anal sados os r scos do me o en)ol)ente, as or&an -a'%es real -am #m !lano de !re)en'(o, tendo com !r nc !al ob/ect )o !oder e) tar $#e esses r scos se man "estem em ac dentes n(o dese/ados* Al&#ns e@em!los de r scos aos $#a s #m trabalhador est. e@!osto n#ma obra de constr#'(o s(oJ M3tro&ela#ento) Coli$o) 5!eda ao #e$#o n(vel) 5!eda de alt!ra) 5!eda de ob6ecto$) Corte$) E$#a a#ento) Electroc!$$o) 7nc8ndio) E/&lo$o) 5!ei#ad!ra$ o! 7nto/icao U e al&#mas !oss3)e s med das de !re)en'(o dos mesmosJ M Deli#itao e ace$$o$ do e$taleiro) 3r#a0ena e# de #ateriai$) e+!i&a#ento$ e re$(d!o$) 7n$talao el%ctrica do e$taleiro) 9rabal'o$ e# alt!ra : e$cada$ &ort1tei$ U* VII'0AANO DE E#ERBDN%IA <EAA?ORA)*O DE U#A 0AAN(A DE EVA%UA)*O= >+#ma !lanta de Emer&Cnc a s(o menc onadas nstr#'%es a se&# r em caso de emer&Cnc a, nomeadamente, ncCnd o, ac dente e e)ac#a'(o* +as !lantas de emer&Cnc a s(o nd cadas as ) as de e)ac#a'(o 4!re"erenc a s e alternat )as5, a local -a'(o do obser)ador, bem como a nd ca'(o da local -a'(o dos me os de combate a ncCnd o e de alarme* VIII'0AANO DE 0RO(E%)EES INDIVIDUAIS A elabora'(o de #m !lano de !rotec'%es nd ) d#a s de em!reend mento assenta na #t l -a'(o de e$# !amentos de !rotec'(o nd ) d#al 4EP75 de "orma a aten#ar os r scos assoc ados ?s tare"as $#e cada trabalhador desem!enha nesse em!reend mento* As cond '%es de #t l -a'(o destes e$# !amentos de !rotec'(o nd ) d#al, nomeadamente no $#e se re"ere ? s#a d#ra'(o, ser(o determ nadas em "#n'(o da &ra) dade do r sco, da "re$#Cnc a da e@!os '(o ao r sco, das caracter3st cas do !osto de trabalho e do com!ortamento do e$# !amento* IF'0AANO DE %ON(ROAO DO E,UI0A#EN(O >Dodas as m.$# nas de)em estar em boas cond '%es mec2n cas e el1ctr cas antes da s#a entrada no estale ro* Dodos os e$# !amentos !esados de)em ser ns!ecc onados re&#larmente, antes do n3c o dos trabalhos* Os o!eradores destes e$# !amentos de)em ser es!ec al -ados
19 < P . & na
e com!etentes !ara trabalhar com o mater al sob s#a res!onsab l dade* Os s stemas de se&#ran'a ter(o de estar em boas cond '%es de "#nc onamento* De)er(o ser cr ter osamente colocados em todos os e$# !amentos, &r." cos de ca!ac dade de car&a, )eloc dades de o!era'(o recomendadas, a) sos es!ec a s de !er &o, e toda a n"orma'(o essenc al* 8omente os s na s estandard -ados ser) r(o de re"erCnc a !ara os o!eradores* As ns!ec'%es &era s dos e$# !amentos, de) do ? s#a com!le@ dade, ser(o e@ec#tadas "ora da obra* As man#ten'%es, abastec mentos o# re!ara'%es n(o !oder(o ser e"ect#adas en$#anto os e$# !amentos est )erem a ser #t l -ados* F'0AANO DE -OR#A)*O >+o n3c o da obra e ao lon&o da s#a e@ec#'(o real -ar>se, com al&#ma "re$#Cnc a, ac'%es de "orma'(o, n"orma'(o e sens b l -a'(o em mat1r a de se&#ran'a, $#e abran&er(o todas as cate&or as !ro" ss ona s, com !art c#lar nc dCnc a !ara a$#elas $#e en)ol)am r scos ma s ele)ados, o# !ara trabalhadores o# &r#!os de trabalhadores $#e e@ec#tem tare"as com n3)e s de r sco acresc do* Embora sem s#baltern -ar as ac'%es de nat#re-a te,r ca, de)er>se>. en"at -ar a real -a'(o de ac'%es de nat#re-a !r.t ca, $#e ser(o desen)ol) das nas "rentes de trabalho, sobret#do nos casos em $#e se/a necess.r a a s m#la'(o de s t#a'%es com e$# !amentos, "erramentas, !rocessos e m1todos de trabalho* Damb1m em obra, de)er>se>(o !romo)er, com al&#ma "re$#Cnc a, ac'%es de sens b l -a'(o com !e$#enos &r#!os de o!er.r os* FI'0AANO DE -UBA +o caso em $#e ocorra #m ncCnd o o# al&#m catacl smo, como se/a s smos, c clones, n#nda'%es, e@!los%es o# o#tros $#e !ossam ca#sar danos &ra)es, tem de se !roceder a determ nados !r nc3! os !ara $#e n(o aconte'a a desordem o# con"#s(o, no caso de "#&a o# !resta'(o de a#@3l o* Fm dos !r nc !a s c# dados a ter em conta 1 s nal -ar e l#m nar e" ca-mente o 4s5 cam nho4o5 de e)ac#a'(o !ara todos os o!er.r os s &am no mesmo sent do, e) tando ass m atro!elos ao lon&o da "#&a* Para tal, de)er. estar a" @ado em local hab t#al #ma !lanta $#e abran/a toda a .rea de nter)en'(o, nd cando claramente os cam nhos a se&# r* O#tro !roced mento a ter em conta, ser. a e@ stCnc a de me os de alarme !ara alertar trabalhadores $#e e)ent#almente n(o se tenham a!erceb do do !er &o, sendo este acc onado !elo trabalhador $#e ma s "ac lmente o !ossa !Wr em marcha*
20 < P . &
na
21 < P . &
na
Participao de acidente
I'ediata'ente
Co'%nicar !er+a&'ente o acidente ao T.cnico de /e-%ran"a da o+ra. Co'%nicar !er+a&'ente o acidente ao T.cnico de /e-%ran"a da o+ra.
Acidente de tra+a&,o res%&tante e' 'orte o% &es#o -ra!e do tra+a&,ador o% *%e ass%'a (artic%&ar -ra!idade.
/i' N#o
O T.cnico de /e-%ran"a co'%nica o acidente 0 Ins(ec"#o1-era& do Tra+a&,o2 ao coordenador de se-%ran"a e' o+ra2 no (ra3o '45i'o de 26 ,oras2 e ao Dono da O+ra atra!.s do i'(resso (r7(rio
O T.cnico de /e-%ran"a co'%nica ao coordenador de se-%ran"a e' o+ra e ao Dono da O+ra atra!.s do i'(resso (r7(rio
Responsabilidade Penal
22 < P . &
na
3.%ON%AUS*O
Podemos conl# r $#e em determ nados sectores, como 1 o caso da constr#'(o c ) l, a!resentam r scos de ac dentes de trabalho s#!er ores ? m1d a, essenc almente !elas cond '%es !rec.r as $#e estas o"erecem aos se#s nter)en entes, "alamos de contrata'(o de !essoal n(o $#al " cado, em &rantes $#e tCm d " c#ldade em !erceber a l3n&#a, $#e n(o #sam de) damente os EP7Vs, mas a res!onsab l dade 1 de todos os nter)en entes no !rocesso de constr#'(o e conce!'(o e n(o s, dos trabalhadores, reca sobre o dono da obra, a#tor do !ro/ecto, coordenadores de se&#ran'a 4!ro/ecto e obra5, " scal -a'%es, em!re te ros e s#bem!re teros, e o#tras ent dades o" c a s res!ons.)e s !ela le& sla'(o, com!anh as de se&#ros, etc* Estas cond '%es !recar as e "alta de or&an -a'(o le)a a #m re& sto ele)ado de doen'as es!ec " cas, des &nadamente do "oro m#sc#lo>es$#elet co como dores lombares, lesoes nas art c#la'%es** e !or )e-es nos casos ma s e@tremos, os r scos de ac dentes le)am mesmo . morte dos nter)en entes* As conse$#Cnc as destas mortes s(o t(o !esadas !ara a "am l a como !ara a em!resa* Po s o !re'o a !a&ar !ela em!resa 1 demas ado, !or$#e !ode ser obr &ada a !a&ar ndemn -a'%es, a !arar a obra, a s#bst t# r o !essoal, e " ca com o nome MmanchadoU com #ma morte desnecess.r a, todos estes "actores )(o a"ectar a econom a do Pa3s* 0abe !or sso ?s em!resas dent " carem as !otenc a s s t#a'%es de r sco, n)est rem em med das de se&#ran'a e ado!tarem !ro&ramas de !re)en'(o* 0omo !or )e-es mesmo sabendo das conse$#enc as !or n(o n)est rem em med das de se&#ran'a, as em!resas mesmo ass m dec dem n(o c#m!r r essas normas, e !or sso s#r&em le s e re&ras $#e obr &am as em!resas a c#m!r r, caso contr.r o, estar(o s#/e tas ? s#s!ens(o dos trabalhos, a!l ca'(o de sa'%es, c#stos ele)ados dos ac dentes de trabalhando !odendo e@ceder o !r1m do dos se&#ros !a&o !ela em!resa, !erda de re!#ta'(o, e conse$#entemente de ser) 'os, !oss )e s !rocessos em tr b#nal, "alta de mot )a'(o dos trabalhadores, absent smos dos trabalhadores o $#e le)a a #ma $#eda de !rod#t ) dade e atraso no c#m!r mento dos com!rom ssos* O $#e nos le)a ao chamado e"e to DOM7+Y, o# se/a os Ac dentes Eabora s, !odem ser com!arados com o $#e acontece $#ando n#ma " le ra de !edras de #m dom n,, a !r me ra ca3, todas as o#tras tambem s(o derr#badas* E@ ste #m se$#Cnc a de "actores $#e !erm tem $#e aconte'a #m ac dente, estes s(oJ o ambiente social, com!ortamentos nd ) d#a s n"l#enc ados !elo amb ente soc al em $#e cada #m ) )e, a causa pessoal, est. relac onada com o con/#nto de conhec mentos e hab l dades $#e cada #m !oss# !ara desem!enhar #ma tare"a, o acidente, a leso, $#e !ro)oca ba @as le)ando a #ma diminuio de produtividade !ara a em!resa* Por sso, de) do a este n#mero e@cess )o de s n stral dade $#e !ers ste, 1 !re"er )el o!tar e n)est r em cam!anhas e o#tras ac'%es com ) sta ? melhor a da se&#ran'a no trabalho d constr#'(o* +omeadamente ?s !rescr '%es m3n mas de se&#ran'a e sa:de no trabalho ? todos os nter)en entes nos estale ros tem!or.r os e mo)e s*
2= < P . &
na
2'?I?AIOBRA-IA
htt!JLLse&#rancanacontr#caoc ) l*blo&s!ot*com htt!JLLse&#rancaesa#dedotrabalho*blo&s!ot*com htt!JLLen&enhar amoderna*bl @*b 8#!orte d & tal 4+a!o 20065 02mara M#n c !al de Od )elas, Man#al de Estale ro V e ra, E# s, 8e&#ran'a na constr#'(o c ) l e obras !:bl cas, 8etembro de 2006
2I < P . &
na
ANEFOS
De1ini>es e Sig!as
15
3.=.+.).S.S. 8 0entro 7nte&rado do M n st1r o do Em!re&o e da 8e&#ran'a 8oc al $#e tem atr b# '%es de &est(o da Bolsa de Em!re&o e o#tras em dom3n os de "orma'(o !ro" ss onal, se&#ran'a soc al e conc l a'(o de con"l tos* 3he e do ProAecto 8 Pessoa $#e em nome do Dono da Obra asse&#ra a coordena'(o e &est(o da n"orma'(o e das tare"as necess.r as ? real -a'(o de em!re tadas es!ec3" cas das ed " ca'%es e L o# das n"ra>estr#t#ras 3.B.3. 8 0entro O!erac onal de 0ontrolo 1 a estr#t#ra do Dono da Obra $#e asse&#ra, em !ermanCnc a, as emer&Cnc as, a e@ec#'(o dos !lanos de cont n&Cnc a e a se&#ran'a &eral do estale ro* 3oordenador de !egurana 8 Pessoa $#e em nome do Dono da Obra asse&#ra a coordena'(o das act ) dades de se&#ran'a e sa:de $#e est(o comet das !or le ao Dono da Obra o# $#e )enham a ser !or este determ nadas, e@ercendo ta s "#n'%es ao n3)el do !ro/ecto e da obra, se/a no estale ro &eral, o# se/a no estale ro da obra* 3.S.).<. 0om ss(o de 8e&#ran'a do Estale ro 6eral* 3.S.B. 0om ss(o de 8e&#ran'a do Estale ro da Obra* Director da Bbra ou e&ui#arado 8 D1cn co des &nado !elo Em!re te ro !ara asse&#rar a s#a re!resenta'(o e a d rec'(o t1cn ca do estale ro da obra, ncl# ndo os dom3n os da se&#ran'a, h & ene e sa:de* Dono da Bbra 8 Ent dade !or conta de $#em 1 real -ada a obra encontrando>se abran& das todas as ent dades $#e nela tCm !art c !a'(o ao n3)el do ca! tal soc al* Do!!ier de Bbra 8 0on/#nto de n"orma'%es de caracter -a'(o de obra e sobre elementos ar$# tect,n cos e t1cn cos $#e determ naram a s#a e@ec#'(o, rele)antes em mat1r a de se&#ran'a e sa:de, tendo em ) sta &arant r #ma ade$#ada se&#ran'a nos trabalhos das nter)en'%es !oster ores ? concl#s(o da obra* )"#reiteiro 8 Ent dade com a $#al o Dono da Obra celebro# #m contrato !ara a e@ec#'(o de #m !ro/ecto e $#e e"ect#a e coordena os trabalhos necess.r os ? s#a nte&ral real -a'(o* )!taleiro <eral 8 Zrea reser)ada aos trabalhos de e@ec#'(o de todos os !ro/ectos com t#do os $#e !ara ele concorre, e, bem ass m, as -onas, ) as de c rc#la'(o, e$# !amentos e ser) 'os de #t l -a'(o com#m, a desen)ol)er na -ona de nter)en'(o* )!taleiro da Bbra 8 Zrea reser)ada aos trabalhos de e@ec#'(o de determ nado !ro/ecto, com t#do o $#e nela se com!reende, ncl# ndo a ed " ca'(o em obra e t#do o $#e !ara ela concorre, nomeadamente e$# !amentos, mater a s, ) as nternas de acesso e c rc#la'(o, nstala'%es "abr s, de arma-ena&em e nstala'%es soc a s*
25
=5
I5
K5 65 Q5
S5
95
105
115
125
2K < P . &
na
1=5
Ci!cal de Bbra!D Pessoa $#e, em nome do Dono da Obra, " scal -a e controla a e@ec#'(o de determ nado !ro/ecto, ncl# ndo os dom3n os da se&#ran'a, h & ene e sa:de* Plano de )"erg>nciaD Plano de ac'(o $#e ) sa or&an -ar os me os !ara &arant r a se&#ran'a e !rotec'(o das !essoas e bens em caso de ac dente o# o#tra s t#a'(o !er &osa* Plano do )!taleiroD Descr '(o &r." ca da m!lanta'(o, d#rante a "ase de e@ec#'(o da Em!re tada, de todas as nstala'%es, redes t1cn cas e e$# !amentos de a!o o, em rela'(o . ed " ca'(o* P.S.S. Plano de 8e&#ran'a e de sa:de 1 o doc#mento t1cn co elaborado !elo Dono da Obra $#e, com base nas t1cn cas de !re)en'(o, en$#adra #m !ro&rama de ac'(o relat )amente . se&#ran'a nte&rada e . ) & l2nc a e !rotec'(o da sa:de dos trabalhadores em rela'(o . obra a e@ec#tar* ProAecti!taD Ent dade o# !essoa $#e elabora determ nado !ro/ecto* Ser%io! de )"erg>nciaD Estr#t#ra $#e, com base no Plano de Emer&Cnc a, or&an -a os me os e coordena as med das de act#a'(o em caso de ac dente o# nc dente &ra)e* Ser%io! de Segurana( Higiene e Sade no ErabalhoD Estr#t#ra $#e, localmente, asse&#ra, !or !arte dos Em!re te ros, as act ) dades da !re)en'(o de r scos e da ) & l2nc a da sa:de* Sube"#reiteiroD Ent dade com al)ar. e com trabalhadores !r,!r os $#e s#bcontrata com o Em!re te ro a real -a'(o de #ma !arte do !ro/ecto o# a e@ec#'(o de #ma !arte de trabalhos ?$#ele ad/#d cados* Su#er%i!or da 3on!tru$oD Pessoa $#e em nome do Dono da Obra asse&#ra a coordena'(o e a &est(o de n"orma'(o necess.r as aos elementos com#ns do estale ro &eral, em art c#la'(o com as .reas reser)adas aos estale ros de cada obra, nomeadamente !ela a!ro)a'(o do !lano de estale ro* E/cnico de Pre%en$oD D1cn co com hab l ta'(o e e@!er Cnc a ade$#ada em $#em o D rector da Obra o# e$# !arado !ode dele&ar com!etCnc as nos dom3n os da se&#ran'a e h & ene, n(o !odendo ac#m#lar com o#tras "#n'%es, sal)o a#tor -a'(o e@!ressa do Dono da Obra* Erabalhador =nde#endenteD Pessoa s n&#lar c#/a act ) dade !ro" ss onal e@erc da em nome !r,!r o contr b# !ara a real -a'(o da obra !or conta de $#al$#er Em!re te ro, s#bem!re te ro o# Dono de Obra*
1I5
1K5
165
1Q5 1S5
195
205
215
225
2=5
26 < P . &
na