БАРИЛГЫН НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ 

МОДОН БЇТЭЭЦ
БНбД 54-02-05

Албан ёсны хэвлэл

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ

УЛААНБААТАР ХОТ

2005 он
БАРИЛГЫН НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ 

МОДОН БҮТЭЭЦ
БНбД 54-02-05

Албан ёсны хэвлэл

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ

УЛААНБААТАР ХОТ

2005 он
БНбД 54-02-05

Барилга, архитектур корпорацид боловсруулав.

Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2005 оны 11 дїгээр сарын 15–ны

єдрийн 105 дугаар тушаалаар батлав.

Боловсруулсан :  Н.Даш  Монгол улсын зөвлөх инженер 

Б.Оюунбилэг  Барилгын  бүтээцийн  зураг 
төслийн мэргэшсэн инженер

Хянан тохиолдуулсан :  Ш. Төрбат доктор / Ph /

Энэхїї нормативийн баримт бичгийг Барилга, архитектур корпорацийн

зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулах, тараахыг
хориглоно.
 БНбД 54-02-05

Монгол улсын барилгын норм ба дїрэм

Модон бїтээц БНбД 54-02-05
Wood construction
2006 оны 01 дїгээр сарын 01-ны
єдрєєс эхлэн мєрдєнє.
1 ЕРЄНХИЙ ЗЇЙЛ
1.1 Барилга байгууламжийн модон бїтээцийг угсрах ба хїлээн авахад энэхїї
дїрмийг дагаж мєрднє. Тїїнчлэн бїтээц угсрахад барилгын їйлдвэрлэлийн зохион
байгуулалт, аюулгїй ажиллагааны талаарх барилгын норм ба дїрмийн холбогдох
бїлгїїдийн шаардлага, модон бїтээц эдэлхїїний улсын стандарт барилга
угсралтын ажлыг гїйцэтгэх їеийн галын аюулгїй ажиллагааны дїрэм болон
холбогдох баримт бичгийг дагаж мєрдєнє.

1.2 Усны байгууламж, гїїр, хоолой, хонгил зэрэг байгууламж, цэвдэг болон
суумтгай хєрсєнд барих барилга байгууламж, тїїнчлэн усанд автагдсан дэвсгэр
нутаг, газар хєдлєлтийн єндєр чичирхийллийн бїс нутагт барилгыг барихдаа
холбогдох норм ба дїрэм болон норматив техникийн бичиг баримтын шаардлагыг
мєрдєн.

1.3 Барилга байгууламж нь бїхэлдээ бїрэн угсармал бїтээцээс бїрдэж байгаа

бол объектын угсралтын ажлын ажил гїйцэтгэх тєслийг (АГТ) БНбД 12-01-03-д
заасны дагуу боловсруулна.Харин зарим нарийн тєвєгтэй бїтээц болон
эдлэхїїнийг угсрахад технологийн карт(ТК) зохиох хэрэгтэй. Технологийн картад
тухайн эдлэхїїнийг угсрах хєдєлмєрийн процесын картыг ашиглавал зохино. АГТ
ба ТК-ын бїрэлдэхїїнийг БНбД 12-01-03-д зааснаар авбал зохино.

1.4 Угсармал модон бїтээц ба эдлэхїїнийг угсрах ажлын технологийн

карт(ТК)дараах бїтэцтэй байна. Їїнд:
-Бїтээц ба эдлэхїїнийг объектын хэмжээнд угсрах технологийн схем. Їїнд:
Бїтээц эдлэхїїнийг тєслийн байрлалд угсрах схем, угсрахад ашигладаг
єргєх тэнжээ, оосор болон тїр бэхлэх шалгах бїрмєсєн бэхлэхэд хэрэглэдэг
тоног хэрэгслийг хэрхэн байрлуулах схем, эдлэхїїнийг хураах ба тээвэрлэх
схем, татанга, багана,облочкийн ба куполийн бүтээцийн элементийг томсгох
технологи, угсралтын дарааллыг їзїїлсэн тоон тэмдэглэгээ ба угсралтын
чиглэлийн заалт; бїтээц эдлэхїїнийг хооронд нь боох, бэхлэх аргыг зураг
схемээр тодорхой їзїїлнэ.Эдгээрийг объектын план огтлол ба хэсэглэл,
ажлын байрны зохион байгуулалтын схем байдлаар їзїїлбэл зохино.
-бїтээц ба эдлэхїїнийг угсрах ажлын график.Їїнд: угсралтын нийлмэл
процессыг ажилбар болгон хувааж хєдєлмєрийн процессын карт (ХПК)-ын
хєдєлмєр зарцуулалтыг ашиглавал зохино. Ажлын графикийг бїх бїтээц,
эдлэхїїнийг угсрахад гїйцэтгэнэ.

1 
БНбД 54-02-05 

-бїтээц ба эдлэхїїний тоо, угсралтад шаардагдах материал, тїїхий эдийн

хэрэгцээний тооцоо.Їїнийг нэг эдлэхїїнд ба нэг хэсэг бусад давхар, нийт
обеъктын хэмжээнд ялгаж тус бүрд нь тодорхойлно.
-угсралтанд ашиглагдах аргууд, тээврийн хэрэгсэл, машин механизм, тоног
хэрэгслийн жагсаалт
-угсралтын салаа буюу бригадын бїтэц бїрэлдэхїїний тооцоо.
-угсралтын нарийвчлалыг хангах арга ба хїлцэх алдааны норм.
-гїйцэтгэлийн зураг
-угсралтын аюулгїй ажиллагааны заавар зэрэг болно.

1.5 Угсралтын ажилд хэрэглэх модон бїтээц нь холбогдох бусад стандарт,

ажлын зураг тєсєлд заасан шаардлагыг хангасан байна. Модон бүтээцийн чийг нь 
тухайн  бүтээцийн  стандартад  зааснаас  ихгүй  байх  ба  стандартад  тодорхой 
заагаагүй бол 15%­иас ихгүй байвал зохино.

1.6 Хєдєлмєрийн бїтээмжийг дээшлїїлэх, бїтээцийн угсралтын нарийвчлалыг

хангах зорилгоор угсарч буй бїтээцийг урьдчилан томсгох, хэсэг бїлгээр угсрах
хэрэгсэл ашиглах, бїтээцийн орон зайн тогтворшилыг хангах арга хэмжээг
батлагдсан техник эдийн засгийн тооцоог баримтлан хэрэгжїїлнэ.

1.7 Нэг маягийн бус бїтээцийг угсрах аргаас нь хамааруулан бэлтгэн

нийлїїлэгч байгууллагатай тохиролцсоны їндсэн дээр дараах техникийн нэмэгдэл
арга хэмжээг захиалгад тусгана. Їїнд: 
­  барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєлд тусгасан  тээврийн  болон угсралтын
механизмын даацаас хамааруулан бїтээцийг эдлэхїїн болгон хэсэгчлэх, 
­  бїтээц эдлэхїїнийг буулгах, хадгалах, угсрах їед бат бэх нь алдагдахааргїй
байхаар бэхэлгээний нэмэгдэл эд анги тавих. Тїїнчлэн угсралтын тоноглол
/холбоос, тогтоогуур зэрэг/, єргєх хэрэгслийг байрлуулах нїх гаргах, 
­  бїтээцийн элементийг тээврийн хэрэгсэлд ачих їед хэрхэн байрлуулах, 
­  бїтээцийн элементїїдийг їйлдвэрт тусгай хэсгїїд болгон бэлтгэж,
угсралтын талбайд томсгож угсрахаар бол бїтээцийн хэсгїїдийн нийлж
уулзварлах дарааллыг заах, 
­  угсралтын зураас, тэмдэглээний байрлалыг їзїїлэх, 
­  угсралтын ажлыг хэмжин шалгалтгїй явуулахын тулд бїтээц эдлэхїїнийг
нарийвчлал сайтай бэлтгэх зэрэг болно.
Эдгээр техникийн нэмэгдэл шаардлагыг бэлтгэн нийлїїлэгчид єгєхийн ємнє
угсралтын байгууллага, зураг тєсєл зохиогчтой зєвшєєрєлцсєн байна.
1.8 Ажил гїйцэтгэж эхлэхийн ємнє угсралтын єргїїр, тоног тєхєєрємж,
угсралтын шат вандан, хашлага, шалгах стенд суурь, тулгуур, явах зам, ачаа
хавчих хэрэгсэл зэргийг шалган тохируулсан байх хэрэгтэй.

1.9 Угсрах арга, тєхєєрємж хэрэгсэл, єргїїрийг зєв сонгон авсан эсэхийг
шалгахдаа угсарч буй бїтээц, элементїїдийн жин, овор, тоо, барьж буй барилга
байгууламжийн хэлбэр, нутаг дэвсгэрийн байгаль, цаг уурын онцлог болон
єргїїрийн тогтвортой байдлыг хангах шаардлагыг хамруулсан байна.

2 
 БНбД 54-02-05

1.10 Бїтээц эдэлхїїнийг тээврийн хэрэгслээс шууд эсвэл єргїїрийн їйлчлэх

хїрээнд урьдчилан байрлуулсны дараа угсралтыг гїйцэтгэнэ.

Бїтээц эдэлхїїнийг тээвэрлэхдээ зураг тєсєлд болон АГТ-д заасан

угсралтын дарааллыг баримтлана.

Бїтээц эдэлхїїнийг барилга, байгууламжийн талбайн агуулахад урьдчилан

хадгалахдаа норох, эвдэрч, хэмхрэхээс хамгаалсан байна. Агуулах нь єргїїрийн
їйлчилгээний бїсэд байрласан байна.

1.11 Хавтгай буюу эзлэхїїнт гулдмай байдлаар угсрахдаа ажил гїйцэтгэх тєсєлд
заасан аргыг хэрэглэнэ.

1.12 Угсралтын ажлын гїйцэтгэлийн тухай барилгын ажлын тэмдэглэлд

БНбД 12-01-03-ын 1-р хавсралтанд заасны дагуу єдєр бїр хєтлєж, угсралтын
явцад гїйцэтгэлийн фото зураг авч, бїтээц, эдлэхїїний тохирлын гэрчилгээ
(certificate), туршилт шинжилгээний дїн зэрэг магадлах баримт бїрдїїлж, ил далд
ажлын акт їйлдсэн байна.

1.13 Угсралтын ажлыг гїйцэтгэх їед ил, далд ажил уулзвар зангилааны холбоос,
бэхэлгээний эд ангийн бэхэлгээ, ширээлт, металл эдлэлийн зэврэлтээс хамгаалах
болон бусад ажлуудыг БНбД 12-01-03 “Барилгын їйлдвэрлэлийн зохион
байгуулалт”-ын норм, дїрэмд заасны дагуу шалгаж, хїлээн авна.

1.14 Бїтээц, эдэлхїїнийг тээврийн хэрэгсэлд ачиж, буулгахдаа стандарт болон

зураг тєсєлд заасан схемээр оосорлож тээврийн хэрэгсэлд ачих ба барилгын
талбайд хураана.

1.15 Бїтээц, эдэлхїїнийг угсралтын талбайд тїр хадгалах, зєєвєрлєхдєє дараах

шаардлагыг хангасан байх ёстой. Їїнд: 
­  бїтээц, эдэлхїїн /багана, дам нуруу, татанга, хавтан, хавтгайлж гэх мэт/-ийг
талбайн зохион байгуулалтын зурагт заасны дагуу хурааж хадгална. 
­  бїтээц, эдэлхїїнїїдийг талбайн зохион байгуулалтын зургийн дагуу зассан
тэгш талбайд тэгш єнцєгт огтлолтой модон дэр тавьж, єргєж угсрахад
хялбар, бїтээц эдлэхїїнийг эвдрэхээргїйгээр хураана. 
­  дэр модны зузаан нь 30мм-ээс багагїй байна. 
­  нэг тєрлийн бїтээц эдэлхїїнийг олон давхарлаж ачих ба хураахдаа дэр
модыг эгц босоо тэнхлэгийн дагуу стандарт, ажлын зурагт зааснаар
байрлуулсан байна. 
­  бїтээц, эдэлхїїнийг тээвэрлэхдээ онхолдох ба нурах, дагуу ба хєндлєн
шилжилт їїсэх, єєр хоорондоо болон тээврийн хэрэгслийн хамгаалалт
хашлагатай хавирч холгохоос хамгаалж, найдвартай бэхэлсэн байвал
зохино. 
­  бїтээц, эдэлхїїний єнгєлж зассан гадарга норох, бохирдох, гэмтэхээс
хамгаалсан байх шаардлагатай,

3 
БНбД 54-02-05 

­  бїтээц эдэлхїїний бэхэлгээ, боолтны эрээс, тємєр эд ангийн ширээсэн

холбоос, эд ангийг зэврэх, эвдрэлд орохоос хамгаалсан байвал зохино. 
­  їйлдвэрээс бїтээгдэхїїн дээр тавьсан, шошго нь ямар ч їед тодорхой
харагдахаар байх ёстой. 
­  угсралтын холбоосын жижиг эд ангийг, бїтээц эдлэхїїнд бэхлэх буюу
тусгайлан савлан дагалдуулан хэрэглэгчид нийлїїлэх ба тїїнд эд ангийн
тоо, маркийг заасан зїїлт хийнэ. Эдгээр эд ангийг зэврэх ба эвдрэхээс
хамгаалж битїї байранд тєрєлжїїлэн хадгална.

1.16 Овор хэмжээ том, мєн тээвэрлэлтийн онцгой нєхцєл шаардах бїтээц
эдэлхїїнийг автозамаар тээвэрлэхдээ тусгай зориулалтын тээврийн хэрэгсэл
/хавтгайлж, татанга, хавтан-тээвэрлэгч/ хэрэглэнэ.
1.17 Бїтээц, эдэлхїїнийг тємєр замаар тээвэрлэхдээ тємєр замаар ачаа
тээвэрлэх журмыг баримтална.

1.18 Барилгын угсралтын талбайд модон бїтээц эдлэхїїнийг шалгахдаа чанарын

гэрчилгээтэй эсэх, ажлын зурагт заасан угсралтын тэмдэглэгээ зураасыг гаргасан
эсэх, бїтээц эдлэхїїнийг норохоос хамгаалсан, ханын хавтгаалжийн дулаалгын
їеийг бїрэн хийсэн, тїїнчлэн ачих буулгах, тээвэрлэх явцад гэмтэл гарсан эсэхэд
тус тус їзлэг хийнэ.

1.19 Барилгын талбайд нийлїїлж буй бїтээц эдэлхїїнд зураг тєсєлд заасны
дагуу галаас хамгаалах боловсруулалт хийсэн эсэх, чийгний хамгаалалт болон
бїтээц нь иж бїрдэлтэй байгаа эсэх, ялангуяа холбоосны модон болон тємєр эд
анги байгаа эсэхийг заавал шалгана.

1.20 Бїтээц, эдлэхїїнийг дараах байдлаар хурааж хадгална. Їїнд: 

­  ханын хавтгайлж, татанга, дам нурууг тїшїїрт (кассетанд) босоо байдлаар 
­  хучилтын хавтанг хэвтээ байдлаар 2.5м-ээс илїїгїй єндєртэйгээр тус, тус
хурааж хадгална.

1.21 Бїтээц эдэлхїїнийг тїр хадгалж хураахдаа нэр тєрєл маркаар нь ангилж,
угсрах дарааллыг харгалзан байрлуулвал зохино.

1.22 Ямар ч бїтээц эдэлхїїнийг чирч зєєхийг хориглоно.

1.23 Модон бїтээц, эдэлхїїнийг тээвэрлэх, хадгалахдаа чанарыг нь

алдагдуулахгїйн тулд тїїний тулгуур болон металл эд ангитай (чингэлэг, зєєлєн
татлага, хом, ачих тєхєєрємжийн тулгуур) тулж буй хэсэгт зєєлєн ивїїр буюу
жийрэг хэрэглэхээс гадна модон бїтээцийг хурц нарны тусгал, удаан хугацаагаар
норох, огцом халахаас хамгаалсан байна.

1.24 Бїтээц, эдлэхїїнийг угсрахын ємнє дараах зїйлийг шалгана. Їїнд: 

­  зураг тєсєлд заасан марктай тохирч буй эсэх; 
­  бэхэлгээний эд анги, угсралтын зураасны байдал, єнгєлгєє їеийн эвдрэл,
согог, элдэв бохирдолт, цас мєсийг цэвэрлэсэн эсэх; 
­  холбох эд анги, туслах материалуудын иж бїрдэл; 
­  єргєх тєхєєрємжийн бэхэлгээ найдвартай, зєв байгаа эсэх зэрэг болно.
4 
 БНбД 54-02-05

1.25 Бїтээц эдлэхїїнийг угсрахдаа тїїний зураг тєсєлд заасан байрлалаас

оосорлоно. Барилгын угсралтын талбайд нийлїїлж, томсгон бэлтгэсэн хавтгай ба
орон зайн бїтээцийг оосорлох схем нь тїїнийг єргєхєд бат бэх, тогтворшил,
геометрын хэлбэр, хэмжээгээ алдахгїй байх нєхцлийг хангасан байна.

1.26 Бїтээц, эдлэхїїнийг єргєж, угсрахдаа савлалт, эргэлт  багатай огцом

дугтралт їїсгэлгїй аажим жигд хурдаар єргєх ба угсралтын тїр татуурга,
тэнжээ, траверс оосор хэрэглэнэ.

Босоо байрлалтай бїтээц эдлэхїїнийг єргєхдєє нэг оосор, хэвтээ

байрлалтай бол хоёроос цєєнгїй татуурга, тэнжээ ба оосрыг тус, тус хэрэглэнэ.

Бїтээц эдлэхїїнийг єргєхдєє хоёр  үйлдэл хийнэ. Їїнд эхлээд 20-30 см

єргєєд оосорлолтын байдлыг шалгаад, найдвартай бол їргэлжлїїлэн єргєнє.

1.27 Бїтээц эдлэхїїнийг угсрахад дараах шаардлагыг хангасан байна. Їїнд: 

­  угсралтын бїх їе шатанд тїїний тогтвортой байдал, бат бэх, ажлын аюулгїй
байдал, зєв байрлал; 
­  угсралтын холбоосны бат бэх зэрэг болно.

1.27 Бїтээц эдлэхїїнийг зураг тєслийн байрлалд угсрахдаа чиглїїлэгч (зураас,

тулгуур г.м) ашиглана.

Мєн зориулалтын бэхэлгээний эд анги болон тохируулгын тєхєєрємж

ашиглаж болно.

1.29 Барилгын бїтээцийн угсралтын ажлыг орон зайн тогтворжилтыг хангах

їндсэн хэсгээс эхлэн гїйцэтгэнэ.

1.30 Угсралтын ажлын їйлдвэрлэлийн чанарын хяналтыг БНбД 12-01-03-д

заасныг баримтлан гїйцэтгэнэ.

Чанарыг шалгаж хїлээн авахдаа дараах бичиг баримтыг бїрдїїлнэ. Їїнд: 

­  зураг тєсєлд зааснаас зєрїї гарч угсрагдсан бїх бїтээцийн гїйцэтгэлийн

зураг, зохиогч инженерийн зєвшєєрєл, 
­  модон бїтээц, эдэлхїїн їйлдвэрлэгчийн чанарын гэрчилгээ 
­  барилгын угсралтын ажилд хэрэглэсэн материалын чанарын хангалтын
баримт бичиг (гэрчилгээ, туршилт, сорилтын дїн), 
­  ил далд ажлын акт, 
­  барилгын ажлын тэмдэглэл, 
­  наамал холбоосны чанарын тухай магадлах баримт бичиг зэрэг болно.

2 МОДОН БЇТЭЭЦИЙН УГСРАЛТ

5 
БНбД 54-02-05 

2.1 Модон бїтээцийн угсралтыг энэхїї барилгын норм дїрмийн зїйлд тусгагдсан
шаардлагын дагуу шалгаж хїлээн авах ёстой. Наамал модон бїтээцийн угсралтыг
хїлээн авахад барилгын норм дїрмийн дээрх зїйлээс гадна MNS 914:86
“Барилгын харуулдсан тууш модон эд анги” болон холбогдох техникийн
шаардлагын дагуу, ажлын зураг тєсєлд заасны дагуу шалгаж хїлээн авах
хэрэгтэй. Модон бїтээцийг хадгалах, тээвэрлэх їед  гарсан  эвдрэл  согогыг
барилгын талбайд засварлах боломжгїй эвдрэл, наамал холбоо салах , нэвт
цууралт гэх мэт согог гарсан нєхцєлд зураг тєслийн байгуулагаас дїгнэлт
гаргахаас ємнє угсрахыг хориглоно. Зураг тєслийн байгуулагын дїгнэлтэнд тухайн
бїтээцийг угсралтанд ашиглаж болох эсэх, нэмэлт бэхэлгээ шаардлагатай эсэх
мєн тїїнчлэн уг бїтээцийг зайлшгїй солих тухай шийдлийг гаргаж єгсєн байна.

2.2 Модон бїтээцийн даацын угсармал элементийг їйлдвэрлэгчээс барилгын

угсралтын талбайд нийлїїлэхдээ хашлага хийц, дээврийн материал болон бэхлэх
боолт, татуурга, холбогч даруулга, тушаа холбоос, дїїжлээс, татаас, холбоос
зэрэг угсрахад шаардлагатай эд ангиудыг иж бїрнээр нь нийлїїлэх хэрэгтэй.
Хучлагын болон ханын хавтгайлжийг тєрєлжсєн холбох эд анги, татуурга болон
заадас чигжих материалын хамт нийлїїлэх шаардлагатай.

2.3 Модон бїтээцийг хадгалах тээвэрлэх їед тухайн материал онцлогийг анхаарч
нарны шууд тусгал, хур борооны їйлчлэлд оруулахгїй байх хэрэгтэй. Мєн
угсралтын їед байгалийн янз бїрийн їзэгдлийн удаан їйлчлэлээс модон бїтээцийг
хамгаалах їїднээс угсралтыг хэсэгчлэн гїйцэтгэнэ. Хэсэгчлэсэн угсралтыг богино
хугацаанд технологийн дагуу эхлээд їндсэн хийц, дараа нь хашлага хийц, сїїлд
нь дээврийн угсралтыг гїйцэтгэх хэрэгтэй. Ачих, буулгах, угсрах явцад бїтээцийн
зєєж байрлуулах тоог аль болохоор цєєн байлгана. Галаас хамгаалах бодисоор
боловсруулалт хийгдсэн модон бїтээцийг тусгай байранд чийгэнд автаж норохоос
хамгаалсан нєхцєлд хадгалах хэрэгтэй. Мєн тїїнчлэн ашиглах модон бїтээцийн
чийгийг MNS 2720:79 ( Бєєрєнхий хагалсан модон материал. Чийг тодорхойлох
арга), MNS ISO 4480:2000 ( Шилмїїст тєрлийн зїсмэл гуалин. Хэмжилт хийх арга 
ба эзэлхїїн тодорхойлох арга ) -ыг ашиглан тодорхойлоно.

2.4 Даацын модон бїтээцийг томсгон бэлдсэн хэсгээр угсрах нь зїйтэй. ( хагас
арк, хагас рам, бїтэн угсарсан арк, хучилт дээврээс бїрдсэн блок буюу секц гэх
мэт ). Татуургатай модон бїтээцийг томсгон угсрах ажлыг зєвхєн босоо байдалд,
харин татуургагїй бїтээцийг хэвтээ байдалд гїйцэтгэх шаардлагатай.Томсгон
угсрах элементїїдийг бїх уулзвар хэсгїїдийг нягт нийлїїлж байрлуулсны дараа
уулзварын хавчаарыг тавина.

2.5 Угсармал модон бїтээцийг угсрахын ємнє тэдгээрийг тээвэрлэх, хадгалах

явцад гарсан эвдрэл согогийг засварлан, бїх ган холбоосуудыг чангалж бэлэн
болгосон байна.

2.6 Модон бїтээцийг угсрахын ємнє нь тоосгон єрєг, буурь хєрс, цутгамал бетон
гэх мэт бусад хийцтэй нийлэх хэсэгт зураг тєсєлд заасан ус тусгаарлалтыг хийсэн
байна.

2.7 Угсралтын ажлын гїйцэтгэлийн хїлцэх алдааг ажил гїйцэтгэх тєслийн хїрээнд

6 
 БНбД 54-02-05

барилгын бїтээц эдэлхїїний нарийвчлалын ангилалаас хамааруулан

тогтоосон байна.

2-р хүснэгт

№ Техникийн шаардлага Хїлцэх алдаа Шалгах арга

Элемент тус бїрийг
1 Шїдэн холбоосны гїн зураг тєсєлд ±2 мм хэмжиж шалгасан байх
зааснаас зєрєх нь:
2 Холбоосны ажлын боолт, нагель, Элементийг сонгож авч
тээгийн тэнхлэг хоорондын зай зураг шалгана
тєсєлд зааснаас зєрєх нь
Нїхэнд оруулах талд: ±2мм

Ширхэгийн хєндлєн чиглэлийн нїхний Холбох хэсгийн нийт

гарах талд: зузааны 2%, захдаа
5 мм –ээс тус тус
ихгїй
Мєн ширхэгийн дагуу
Холбох хэсгийн
зузааны 4%, гэхдээ
10мм –ээс тус тус
ихгїй
3 Хадсан талын хадаасны тєвийн ±2 мм Мєн адил
хоорондын зай :
4 1м урттай заамал хана хэвтээ ±3 мм
тэнхлэгээс, 1 м єндєртэй хана босоо Мєн адил
тэнхлэгээс зєрєх хэмжээ :

2.8 Модон дам нуруу, арк, рам, татангын угсралтыг тусгай мэргэжсэн
байгууллагын боловсруулсан ажил гїйцэтгэх тєслийн дагуу гїйцэтгэх
шаардлагатай. Арк ба дам нурууны угсралтыг гїйцэтгэхдээ тулгуурын  бүтээцтэй 
ажлын боолт, нагель холбоосоор бэхэлсэн байвал зохино. Татангын урт 24 м ба
тїїнээс дээш нєхцєлд угсралтыг тусгай мэргэжсэн гїйцэтгэгч байгууллага
гїйцэтгэх ёстой.

2.9 Модон татангыг угсрахдаа барилгын талбайд зураг тєсєлд заасны дагуу
барилгын єргєлтийг гаргаж гїйцэтгэх хэрэгтэй.

2.10 Модон ба ган татуургатай, тэгш єнцєгт наамал элементїїдээс бїрдсэн

ташуу тулаасгїй гурван нугаст татангын саланги элементїїдийн угсралтыг
тусгайлан тоноглосон талбайд гїйцэтгэх хэрэгтэй.

2.11 Модон багана ба тулгуурыг байрлуулах болон тэдгээрийн элементїїдийг

нийлїїлж угсрах явцад залгагдах бїтээц, элементийн гадаргууг нягт зайгїй тулгаж
нийлїїлэх шаардлагатай. Залгаасанд гарах зай ( нэг талаас ) 1 мм –ээс ихгїй
байна.Уулзварын дагууд нэвт гарсан байхыг хориглоно.

2.12 Модон дам нуруу, татуурга туслах дам нуруу, хавтгайлж болон бусад
бїтээцийг угсрахын ємнє багана ба тулгуурт тэдгээрийг байрлуулахад зориулж

7 
БНбД 54-02-05 

тэмдэглэгээ хийнэ.
2.13 Ханын хавтгайлжийг угсрах явцад дээд талын хавтгайлж ба доод талын
хавтгайлжийн нїїрэн талын гадарга тэгш байвал зохино.

2.14 Хучилтын модон хавтанг ханан талаас буюу мєгєєс эхэлж ноён нуруу єєд
єгсїїлж доороос нь дээш тавина. Хавтанг даацын бїтээц дээр 5 см –ээс
багагїйгээр суулгана. Хавтангуудын хооронд битїї чигжээс хийх боломжийг
хангах завсар гаргана. Дээд талын бїрээсгїй хучилтын хавтан дээр дараагийн їе
шатны ажлыг гїйцэтгэх болон дараагийн ажлыг хийх материал, эд ангиудыг
агуулахыг хориглоно. Дараагийн їе шатны ажлыг хийх болон материал агуулах
зорилгоор хучилтын хавтан дээр хамгаалах банз буюу тїр зуурын шат ванданг
байрлуулах хэрэгтэй. Хавтанг байрлуулан чигжээсийг хийсний дараа дулаалгыг
чийг авахуулалгїйгээр дээврийн ажлыг эхлїїлэх хэрэгтэй.

2.15 Дїнзэн ба гуалин ханын угсралтыг гїйцэтгэхдээ мод ба модон материалын

суултыг тооцож чигжээс хийх материалын зузааныг тооцох ёстой. Їїний тул
барилгын тєслийн єндрийг 3-5% -аар илїї тооцож авах хэрэгтэй.

3 ХЄНГЄН ХИЙЦТЭЙ ХАШЛАГА БЇТЭЭЦИЙН УГСРАЛТ

Бїрээстэй экструз хавтан ба хавтгайлж

3.1 Ханыг томсгосон хавтгайлж хэлбэрээр угсрвал зохино.

3.2 Томсгон угсрах ажлыг угсралтын єргїїрийн бїсд тусгайлан бэлтгэж
тоноглосон тавцан дээр гїйцэтгэх хэрэгтэй.
3.3  Барилгын ханын хавтгайлжийн угсралтыг даацын бїтээцийг угсарсаны дараа
тусгай єргєх тєхєєрємжийг ашиглан гїйцэтгэх хэрэгтэй. Дан барилгын ханын
хавтгайлжийг угсрахад цамхагт єргїїр ашиглахыг зєвшєєрнє.
3.4 Томсгон бэлтгэсэн хана болон хучилтын хавтгайлжийг угсрахдаа даацын
болон тулгуур бїтээцїїд дээр тавьсан зураг тєслийн тэнхлэгийг угсарч буй
эдлэлийн тэнхлэгийн зураасыг давхцуулан байрлуулна.
3.5 Ханын хавгайлжийн босоо ба хэвтээ заадасны нягтруулах жийргийг угсралт
хийхээс ємнє суулгасан байвал зохино.
3.6 Бїрээстэй экструз ханын хавтгайлжийн угсралтын ажлыг давхраар, секц
буюу алгасалаар нь шалгаж хїлээн авсан байна.
3.7 Угсарч дууссан ажлуудыг хїлээн авах явцад ханын хавтгайлжийн
бэхэлгээний найдвартай байдал, цуурсан ба гэмтсэн хэсэг байгаа эсэхийг хянаж
шалгах шаардлагатай. Мєн тїїнчлэн угсралтын явцад хавтгаалжийн заадасны
чигжээсийг шалгавал зохино.

8 
 БНбД 54-02-05

3.8 Зураг тєсєлд ханын хавтгайлжийн угсралтын хїлцэх алдааны хязгаарын

талаар тусгайлан зааж єгєєгїй нєхцєлд 3-р хїснэгтэд заасан хїлцэх алдааны
шаардлагыг хангасан байна.
3-р хїснэгт

техникийн шаардлага Хїлцэх алдаа Шалгах арга

мм
Хавтгаалжийн булангууд ханын ±4 Элемент тус бїрд хэмжилт
єєрийн гадаргуугаас илїї гарах хийж барилгын тэмдэглэлд
буюу догол гарах бичнэ
Зэргэлдээ хавтгаалжийн уртын ±4 Мєн адил
дагуух заадсаны зузаан
Босоо тэнхлэгээс хазайх ±5 Мєн адил
хазайлт

4 КАРКАСТ БЇРЭЭСЭН ХАМАР ХАНА

4.1 Бїрээс хийх хуудсыг тээвэрлэх, хадгалах явцад гэмтээж, чийг авхуулахаас
хамгаалах хэрэгтэй.

4.2 Хамар ханыг єрєєний температур 10 оС-аас багагїй, чийгшилт 70% -аас
ихгїй нєхцєлд угсарна.

4.3 Бїрээсний хуудасны уулзварыг каркасан дээр байхаар тохируулж гаргасан

байна.

4.4 Каркасыг хоёр талаас нь бїрэх нєхцєлд хуудсуудын уулзварыг зєрїїлж

байрлуулах хэрэгтэй.

4.5 Каркасан дээр нийлж байрлах бїрээсийг бэхлэх тогтоох шураг, эргээстэй
хадаасыг сєєлжїїлж байрлуулвал зохино.

4.6 Хамар ханын эд ангийн байршилын хїлцэх алдаа 4-р хїснэгтэнд заасан
хэмжээнд байх ёстой.

4.7 Угсарч дууссан хамар ханыг барилгын давхар тус бїрээр буюу хэсгээр нь
шалгаж хїлээн авна.

4.8 Угсралтын ажлыг хїлээн авахдаа каркасын тогтвортой байдал, бїрээсний

бэхэлгээ, бїрээсний бїрэн бїтэн байдал, бїрээсний цэвэр байдал зэргийг шалгаж
авах хэрэгтэй.

4.9 Угсарч дууссан каркастай бїрээсэн хананд заслын ажил гїйцэтгэхийн ємнє
гадаргууг сайтар шалгах хэрэгтэй. Ханыг 2 м урттай шугамаар шалгахад 3 мм –ийн
гїнтэй хонхор буюу гїдгэр 2 –оос илїїгїй байх ба хамар ханын босоо тэнхлэгийн
хазайлт 1м тутамд 2мм –ээс ихгїй тїїнчлэн давхрын єндрийн хїлцэх алдаа 10 мм-

9 
БНбД 54-02-05 

ээс тус тус ихгїй байвал хїлээж авч заслын ажил гїйцэхийг зєвшєєрнє.
4-р хїснэгт

¹ Техникийн шаардлага Хїлцэх Шалгах арга

алдаа мм

0 1 2 3
1 Чиг татах тэнхлэгээс зєрєх хэмжээ ±3 Элемэнт бїрийг хэмжиж
Босоо эд анги хоорондын зай ±2 Барилгын ажлын тэмдэглэлд
бичнэ
2 Хуудсыг каркасан дээр зєрїїлэх хамгийн бага Мєн адил
хэмжээ
Тємєр каркастай ±10
Модон каркастай ±20

3 чиглїїлэгч буй каркасыг даацын бїтээцтэй ±5 Мєн адил

бэхлэх эд ангиудын хоорондын зай
4 Дуу тусгаарлагч хавтанцаруудын хоорон дохь 2 –оос Мєн адил
завсар ба дуу тусгаарлагч хавтанцар каркас ихгїй
хоорондын зай
-1, Мєн адил
5 Хуудасны хоорондын уулзварын хэмжээ
+2
6 Бїрээсний хуудсыг каркасанд бэхлэх эргээсний 0,5-1 Мєн адил
толгойг суулгах гїн
7 Хуудасны уулзварын дагууд хуудас дээш илїї 1 Мєн адил
гарах догол

5 СЭНДВИЧ МАЯГИЙН ХАНЫН ХЄНГЄН ХАВТГАЙЛЖ УГСРАХ

5.1 Ханын хавтгайлжийн багцуудыг босоо байрлалтай оосорлох зориулалтын

гогцооноос єргєж угсрах хэрэгтэй.

5.2 Ханын хавтгаалжийг зураг тєсєлд заасны дагуу томсгон угсрах ажлыг
їндсэн єргїїрийн ажлын бїсд тусгайлан тоноглосон тавцан дээр бэлтгэх хэрэгтэй.
Хуудасны хэмжээний зєрєєгийн хязгаарыг зураг тєсєлд заасан байна. Зураг
тєслийн дагуу угсралтыг гїйцэтгэх бєгєєд зєвшєрєгдєх зєрїї урт ба єргєний дагуу
-/+6, диагоналийн уртын хэмжээний ялгавар 15 мм-ээс илїїгїй байх
шаардлагатай.

5.3 Ханын угсралтыг температурын заадсаар, бїх барилгын хэмжээнд,

алгаслаар хїлээн авах хэрэгтэй.

5.4 Зураг тєсєлд тусгайлан заагаагїй бол ханын эд ангийн угсралтын хїлцэх
алдаа 5-р хїснэгтэд зааснаас хэтэрч болохгїй.
5-р хїснэгт

10 
 БНбД 54-02-05 

№ Техникийн шаардлага  Зєрїїгийн хязгаар Хяналтын арга, хэмжээ

Хавтгайлж бїрийг
1 Хавтгаалжийн талууд босоо 0,001L хэмжиж барилгын
тэнхлэгээс хазайх хазйлт ажлын тэмдэглэлд
бичнэ
Угсарагдсан хавтгаалжийн хэвтээ Мєн адил
2 тэнхлэг дахь булангуудын
тївшингийн зєрїї хавтангийн
уртад
6 м хїртэл ±5
12 м хїртэл ±10
Ханын хавтгаалжийн босоо 0,002H Ханын уртын 30 м
3 тэнхлэгийн хазайлт тутамд ба 3-аас
цєєнгїй цэгт хэмжиж
барилгын ажлын
тэмдэглэлд бичнэ

Тєгсєв.

1-р хавсралт

Модон бїтээцийн ажил гїйцэтгэсэн акт

11 
БНбД 54-02-05 

200....оны ....р сарын ¹

.....ны єдєр

......................................аймаг, хотын ...............................................нд барьж буй ........

( сум дїїрэг )
.................барилга, байгууламжийн ................................................................................
( Модон бїтээцийн ажлын нэр)
1. Ажил гїйцэтгэгчийн нэр: ..............................................................................................
2. Ажил гїйцэтгэхэд мєрдсєн зураг тєсєл: ....................................................................
...........................................................................................................................................
( зураг тєсєл гїйцэтгэгчийн нэр, зургийн дугаар, огноо )
3. Шалгаж хїлээн авсан ажлын нэр: ..............................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4. Ажил гїйццэтгэхэд хэрэглэсэн материал: .................................................................
...........................................................................................................................................
( материалын нэр, стандартын дугаар, їндсэн шинж чанарын їзїїлэлтїїд,
анги, марк )
5. Ажил гїйцэтгэсэн їеийн нєхцєл: ................................................................................
...........................................................................................................................................
( цаг агаарын байдал, хур тунадас, температур, ажлын нєхцєл г.м )
6. Хэмжиж шалгахад чанарын їзїїлэлт, зураг тєсєлтэй харьцуулахад хїлцэл нь
ямар байсан: ....................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
7. Ажил эхэлсэн, дууссан хугацаа: .................................................................................
8. Далд ажлын гїйцэтгэлийг магадлах фотозураг, хэрэглэсэн материал эдлэхїїний
чанарын гэрчилгээ, туршилт шинжилгээний дїн зэрэг баримт бичгийн бїрдэл:
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
Комиссын шийдвэр
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

12 
 БНбД 54-02-05 

(гїйцэтгэсэн ажил зураг тєсєл, барилгын норм дїрмэнд заасан шаардлагыг хангаж
буй эсэх, хїлээн авсан эсвэл засах эсэх)
Дээрх шийдвэрийг їндэслэн дараагийн їе шатны ажлыг:.............................................
...........................................................................................................................................
( ажлын нэр )
гїйцэтгэхийг зєвшєєрсєн эсэх

Захиалагчийн техник
хяналтын инженер: .........................................../ .............................. /
( овог нэр )
Зохиогч инженер: ............................................./ ................................ /
( овог нэр )
Барилга угсралтын
байгууллагын инженер:..................................../ ............................... /
( овог нэр )

Гарчиг Хуудас

13 
БНбД 54-02-05 

1. Ерєнхий зїйл 1
2. Модон бїтээцийн угсралт 5
3. Хєнгєн хийцтэй хашлага бїтээцийн угсралт 8
4. Каркаст бїрээсэн хамар хана 9
5. Сэндвич маягийн ханын хєнгєн хавтгайлж угсрах 10-11
6. Хавсралт 12-13
7. Гарчиг 14

14