Score Set 1

Bahagian A

1 (a) Takrifan berkenaan dengan konsep ekosistem:
Ekosistem merujuk kepada hubungan dan interaksi yanc, berlaku antara komponen biotik, iaitu komponen
hidup yang terdiri daripada pengeluar. pengguna dan pengurai ry,anakala komponen abiotik, iaitu komponen
tidak hidup yang terdiri daripada udara, air. mineral, tanah dan pelbagai jenis gas. Komponen-komponen ini
berinteraksi dengan kawasan persekitaranny a menyebabkan berlaku pengaliran tenaga dan nutrien bagi
mengekalkan keseimbangar sistem. Sesebuah ekosistem bersifat arbitrari yang mengandungi populasi dan
komuniti.

(b) Dua peringkat asas yang membentuk sesebuah komponen biotik:
PengeluarTumbuh-tumbuhan mendapat cahaya matahari bersama dengan karbon dioksida dan air
untuk memproses makanan sendiri melalui proses fotosintL,'sis dan membebaskan oksigen kepada
pengguna yang lain. Pads peringkat ini, tumbiihan ini dikenali sebagai organisma autotrof kerana
kebolehan mengeluarkan makana,l dalam bentuk karbohidrat.
PenggunaKumpulan pengguna terdiri daripada pengguna primer, iaitu hidupan yang hanya memakan
tumbuhan yang berasaskan autotrof seperti ulat, cendawan, rusa, seladang dan sebagainya. Pengguna
sekunder, iaitu hidupan karnivor yang ry emakan haiwan herbivor sebagai makanannya seperti helang
yang memakan tikus. Pengguna ketiga pula terdiri daripada kumpulan organisma yang memakan daging
dan tu,abuhan (omnivor). Pengguna pengurai dan pereput terdiri daripada organisma saprofi c seperti
kulat dan bakteria yang menguraikan bahan organik yang coati dan menukarkar kepada nutrien untuk
digunakan oleh penc,eluar.

(c) Maksud konsep kitar nutrien:
Kitar nutrien merujuk kepada kitaran bahan kimia yang terdapat dalam sesebuah ekosistem yang
menghasilkan sebuah kitaran yang lengkap dan sempurna, berlaku secara berterusan dan berkesinambungan
antara kitar nutrien dan kitar tenaga seperti kitar oksigen, kitar nitrogen dan kitar karbon. Bahan yang
terdapat dalam sebuah ekosistem akan berkitar dengan kitaran makanan. Kitaran makanan dan nutrien akan
mencapai keseimbangan untuk membentuk sebuah kitaran yang stabil yang melibatkan input dan output bahan
yang seimbang daripada ekosistem tersebut.

(d) Tiga kesan penyahhutanan terhadap kitaran hidrologi:
Penyahhutanan akan menyebabkan berlaku pengurangan kadar susupan dan paras air bawah tanah.
Akan-akan pokok berperanan untuk mengurangkan kadar I irian air permukaan dan membolehkan air di
permukaan tanah menyerap masuk ke dalam tanah melalui pori-pori tanah secara perlahan-lahan dan
disimpan sebagai air bawah tanah. Apabila penyahhutanan berlaku, air di permukaan tanah terns
bergerak ke sungai dan tasik-tasik tanpa melalui proses susupan. Ini akan mengurangkan kadar
simpanan air bawah tanah.
Penyahhutanan menyebabkan jumlah hujan tempatan berkurangan kerana tidak berlaku proses
transpirasi. Hutan akan membebaskan wap-wap air yang disimpan di daun melalui liang-liang stoma
daun dan tersejat ke udara membentuk wap-wap air dan turun sebagai hujan. Apabila hutan ditebang.
proses transpirasi tidak lagi berlaku kerana kawasan tersebut telah digondolkan. C7
Hujan yang turun dengan lebat akan menyebabkan berlaku peningkatan kadar larian air permukaan. Air
tersebut bergerak dengan laju tanpa ada halangan dari akar-akar pokok yang membantu proses susupan
air ke dalam tanah. Sebaliknya, air tersebut mengalir dengan laju ke alur sungai menyebabkan alur
sungai tidak dapat menampung jumlah air yang banyak. Dalarnjan-ka masa pendek menyebabkan
berlakui ya banjir kilat.

2 (a) Maksud hujan asid:
Hujan asid ialah air hujan yang mengandungi jumlah tahap keasidan vane, tinggi yang berada di bawah pH 5
dan mengandungi asid sulfurik clan asid nitric. Bahan pencemar yang terdapat dalam udara seperti karbon
dioksida, sulfur dioksida, nitres dioksida, karbon monoksida dan lain-lain bertindak balas dengan nukleus
kondensasi yang menarik wap air ke arahnya, menjadi tepu dan akhirnya turun sebagai air hujan yang berasid-

(b) Dua jenis asid yang terkandung dalam hujan asid:
Asid sulfurik
Asid nitrit

(c) Cara sistem geomorfologi mempengaruhi fenomena hujan asid:
Letusan gunung berapi akan membebaskan sulfur. Hujan asid terbentuk apabila sulfur yang merupakan bahan
utama jerebu bercampur dengan air hujan clan membentuk asid sulfurik. Asid sulfurik akan memasuki sungai,
tasik, kolam dan laut Berta memusnahkan sistem rantaian makanan, hidupan akuatik dan marin.

(d) Tiga kesan fenomena hujan asid ke atas alam sekitar:
Mempengaruhi kualiti air dalam sistem hidrologi apabila memasuki sungai akan memusnahkan rantaian
makanan, hidupan akuatik dan marin.
Merosakkan ekologi hutan semula jadi apabila awan yang mengandungi asid sulfurik menurunkan hujan
asid menyebabkan pokok-pokok menggugurkan daun clan batang menjadi kering.
Gangguan kesihatan. Penyakit asma semakin teruk. menyebabkan batuk, alergi dan selesema, sakit dada,
sakit kerongkong, barah kolon, barah payu dara, Alzheimer, cirit-birit clan gangguan saraf kesan daripada
air hujan yang mengandungi gas sulfur dioksida, aluminium, plumbum dan kadmium.
Mempercepatkan proses hakisan clan pengaratan barangan besi, meluntul Lan cat bangunan clan kereta,
struktur bangunan menjadi lemah clan ticlak kukuh.
Meningkatkan tahap keasidan tanah, iaitu tanah menjadi ticlak subur clan ]akan menjejaskan
pengeluaran hasil tanaman.

Bahagian B

3 (a) Maksud pemanasan global clan kaitannya dengan tindakan manusia:
Pemanasan global dikaitkan dengan kenaikan suhu dunia. Kenaikan elemen suhu d 1 seluruh dunia ini berkait
rapat dengan aktiviti manusia yang mengganggu keseimbangai sistemsistem bumf khususnya sistem atmosfera.
Dar] sudut imbangan haba, fenomena pemanasan global memberi makna wujudnya keticlakseimbangan dalam
bajet haba. 'Input haba yang diterima oleh sistem bumf berlebihan berbanding dengan outputnya'. Oleh sebab
itu, berlakunya kenaikan suhu pada semua Skala sama ada mikro atau makro.

(b) Aktiviti manusia yang menyumbang kepada pemanasan global:
Aktiviti manusia lebih banyak menyumbang terhadap kedua-dua mekanisme di atas. Antaranya ialah aktiviti
perinclustrian, penyahhutanan untuk pelbagai tujuan, penibebasan klorofluorokarbon (CFC), asap kenderaan,
pembakaran terbuka clan yang paling borbahaya ialah melalui ujian nuklear. Kesan rumah hijau banyak
disumbangkan oleh ga, karbon dioksida.

(c) Tiga kesan utama pemanasan global terhadap alam sekitar:
Pemanasan global boleh mencairkan litupan ais di kutub atau kawasan peq unungan tinggi, membanjiri
laut seterusnya meningkatkan kadar hakisan ombak yang akan menyempitkan lagi saiz pantai sesebuah
negara.
Selain itu, risiko penenggelaman kawasan claratan yang renclah juga boleti berlaku akibat kenaikan arcs
laut. Di kawasan separa gurun pula boleh menggalakk, in proses pengurunan.
Di camping An juga, suhu dunia yang panas boleh memangkinkan kejadiar El-Nino apabila suhu air laut
clan arcs lautan turut menjadi panas lalu mengubah sist,m cuaca dunia, memanjangkan tempoh musim
kemarau/panas, kejadian jerebu, keKurangan air clan lain-lain lagi yang memiuclaratkan manusia.

(d) Penyahhutanan perlu clikawal:
Selain daripada kemusnahan ke elbagalan biologi, penyahhutanan juga dikenal pasti boleh mengubah cuaca
dunia. Hutan sememangnya berupaya menyerap clan mciiyinpan karbon dioksida Berta dalam masa yang
sama membebaskan oksigen. Hutanlah se henarn ya bertindak sebagai stok/penyimpan karbon dioksida terbesar
di dunia. Apab la hulan dihapuskan perlepasan karbon dioksida akan terns berlaku yang boleh menyumbangkan
kepada pemanasan global.

4 (a) Kesan interaksi manusia dan alam sekitar terhadap alam sekitar:
Pemanasan global dikaitkan dengan kenaikan suhu dunia. Dunia dikatakan semakin hari semakin pangs.
Kenaikan elemen suhu di seluruh dunia ini berkait rapat dengan aktiviti manusia yang mengganggu
keseirnbangan sistem-sistem bumf khususnya sistern. atmosfera.
Pembesaran saiz gurun yang sedia ada hingga melampaui kawasan pinggirnya atau proses yang
menukarkan sesuatu kawasan yang sebelum ini bukan gurun kepada ciri-ciri gurun yang tandus dan
gersang. Kawasan marginal ini seterusnya berubah memiliki ciri-ciri gurun akibat kerakusan aktiviti
manusia. Akhimya, kawasankawasan separa gurun berkenaan bercantum dengan kawasan gurun asal
atau dengan lain perkataan kawasan gurun asal membesar dan semakin lugs.
Penyahhutanan bermakna penghapusan hutan secara besar-besaran. Kawasan hutan di tebang dan
dimusnahkan dengan pelbagai cara dan pelbagai tujuan. Misalnya penebangan untuk pembalakan,
pembukaan kawasan ladang, pembinaan kawasan petempatan dan industri.
Air bersih yang dikongsi oleh semua manusia di dunia ini juga mengalami kadar pencemaran yang
semakin meningkat akibat aktl%iti manusia itu sendiri. Pencemaran air di dunia kini meliputi semua
sumber sama ada laut. tasik, sungai, air bawah tanah, air hujan dan takungan-takungan yang lain seperti
pays (wet land). Sumbersumber ini tercemar hasil pelbagai faktor manusia.

(b) Penyebab pencemaran udara dan jerebu:
Punca-punca utama buatan manusia yang membawa kepada pencemaran udara dan masalah jerebu boleh
diklasifikasikan kepada tiga kate-gori. iaitu pertama punca-punca pegun (stationary source), kedua ialah
punca-punca ber-gerak (mobile source) dan ketiganya sumber daripada pembakaran terbuka yang bersifat
domestik.
Proses-proses semula jadi seperti kebakaran hutan. letusan gunung berapi dan ribut pasir walaupun
menghasilkan zarah/partikulat terampai yang jauh lebih banyak daripada sumber-sumber buatan
manusia, namun pen erakan dan penyebaran bahanbahan ini adalah meluas dan global sifatnya.

(c) Dua punca utama pencemaran udara akibat tindakan manusia:
Sumber pembakaran bahan apiDi dalam kumpulan ini punca yang paling penting ialah datangnya dari
stesen-stesen jana kuasa erta alas-alas pembakaran bahan api yang lain termasuk dandang (boiler) dan
relau (furnaces ). Sumber-sumber ini mengeluarkan sulfur dioksida, nitrogen oksida dan juga partikel-
partikel halus.
Sumber yang merangkumi proses industriDalarn kategofi ini sumber yang penting termasuklah kilang
simen, kilang logam, kilang kimia- kilang kuari. kerja-kerja yang berkaitan dengan batu-bata, seramik
dan asbestos. Selain daripada itu, partikel-partikel terampai seperti debu, habuk, zarah-zarah halus
sumber pencemaran industri juga merangkumi plumbum, kadium, raksa, hidrogen sulfida. fluorida dan
sebagainya.
Sumber bergerakMeliputi sumber kenderaan bermotor yang merupakan sumberC! utama pencemaran
udara di dalam kawasan bandar. Ekzos kereta-motor ini mengeluarkan bahan-bahan pencemar seperti
karbon monoksida. karbon dioksida, plumbum dan hidrokarbon hasil pembakaran bahan api yang tidak
lengkap tent i amany a minyak diesel dan petrol berplumbum.
Bahan-bahan sisa bandaranMeliputi amalan pembakaran terbuka di kawasankawasan pelupusan sisa
pepejal. Amalan pembakaran ini akan menghasilkan partikel partikel halus, bau yang busuk dan asap
yang bertoksik di samping gas- gas asiu seperti hidrogen klorida.
Inclustri yang berasaskan kayuBahan-bahan buangan sisa inclustri ini seperti habuk-habuk kayu,
kulit-kulit kayu dan serpihan-serpihan kayu biasanya ditupuskan secara dibakar. Pembakaran akan
menyebabkan karbon monoksida, sulfur dioksida, nitrogen oksida, hidrokarbon di samping debu dan
habuk terampai dibebaskan ke udara yang kesemuanya boleh menambah-burukkan lagi masalah
pencemaran udara dan jerebu.



Score Set 2

Bahagian A

1 (a) Maksud konsep ekologi:
Konsep ekologi ialah kajian mengenai hubungan antara organisma hidup dengai i kawasan persekitarannya.
Hidupan Baling bergantung sesama sendiri dan persekitaran dalan i komuniti yang sama atau berlainan.
Hidupan (biotik) ini berinteraksi dengan hidupan yang lain di habitatnya dengan bukan hidupan (abiotik) dan
persekitarannya.

(b) Dua komponen ekosistem berasaskan pendekatan struktur:
Benda bukan hidupanKitaran bahan kimia dalam sesebuah ekosist(-m seperti fosforus, kalsium,
nitrogen. karbon dioksida, oksigen dan lain-lain.
Organisma autotrofKumpulan organisma yang menggunakan tenaga curia untuk menghasilkan
makanan sendiri dan mengubahnya kepada tenaga kimia.
Organisma heterotrof merupakan kumpulan pengguna yang terbesar yang terdiri daripada haiwan dan
manusia.
Organisma pereput dan perigurai yang berfungsi mereputkan dan mt-11guraikan bahan organisma yang
kompleks. menyerap reputan clan mengeluaAan semula bahan tersebut sebagai nutrien tanah. Antara
organisma tersebut ialah kuh't, bakteria, cacing tanah dan kumbang najis.

(c) Tiga ciri piramid ekologi:
Bilangan organisma semakin berkurangan dan sedikit apabila menuju ke puncak.
Tenaga semakin berkurangan apabila semakin menuju ke puncak pii amid.
Bilangan pengguna clan pengeluar tidak seimbang.
Pengguna yang terakhir berada di puncak piramid ekologi.

2 (a) Maksud pemanasan global:
Pemanasan global merujuk kepada pemerangkapan haba bumi daripada terbebas ke angkasa. Haba bumi
terperangkap dan terhalang keluar ke angkasa oleh gas rumah hijau. Gas rumah hijau hanya membenarkan
kemasukan bahangan matahari dan menghalang pembebasan semula ke angkasa. Contoh gas rumah hijau
seperti karbon dioksida, karbon monoksida clan klorofluorokarbon. Antara kawasan yang menerima kesan
pemanasan global adalah seperti di Kutub Utara dan Kutub Selatan (pencairan ais/glasier).

(b) Dua faktor yang mempengaruhi pemanasan global:
Aktiviti perindustrianPembakaran bahan api fosil seperti petroleum dan arang batu yang digunakan
untuk mengerakkan mesin clan jentera yang akan mengeluarkan banyak gas rumah hijau seperti karbon
dioksida dan karbon monoksida. Lapisan gas ini akan memerangkap suhu udara, secara global.
Penggunaan kenderaan bermotor ~iang menggunakan minyak berplumbum untuk menggerakkan
kenderaan membebaskan banyak gas karbon dioksida dan gas karbon monoksida.
Pembakaran dan pembersihan hutan secara besar-besaran untuk tujuan pertanian, petempatan,
perindustrian dan sebagainya menyebabkan imbangan kandungan oksigen tidak seimbang. Lebihan
karbon dioksida di udara mempengaruhi pemanasan global.
Kegiatan pertanian dan penternakan yang menggunakan racun serangga clan baja kimia secara
berlebihan mengeluarkan banyak gas rumah hijau seperti metana. Gas ini juga terhasil melalui buangan
najis haiwan ternakan seperti kambing dan lembu.
Letusan gunung berapi mengeluarkan asap dan debu yang menganclungi banyak gas rumah hijau seperti
karbon dioksida, gas karbon monoksida clan gas sulfur dioksida yang menyumbang berlakunya
pemanasan global.

(c) Tiga kesan pemanasan global:
Mencairkan litupan salji dan glacier di kawasan pergunungan Kutub Utara dan Kutub Selatan
menyebabkan kenaikan air laut dan banjir di negara kepulauan seperti Fiji dan Maldives.
Kehilangan nyawa, harta benda clan kemusnahan kawasan tanaman akibat banjir dan kemarau.
Suhu yang tinggi menyebabkan kemarau dan mernu-snahkan tanaman.
Menjejaskan kesihatan manusia dengan pelbagai penvak-it seperti barah kulit clan katarak mata.
Menjejaskan kehidupan manusia, suhu yang panas menyebabkan manusia sentiasa berpeluh, panas dan
tidak selesa.


Bahagian B

3 (a) Maksud kemerosotan kualiti sumber air:
Kemerosotan kualiti sumber air bererti pencemaran terhadap sumber-sumber air di mana sumber-sumber air
bersih sama ada dari sungai, laut, tasik, kolam dan takuligan semula jadi, air bawah tanah dan juga air hujan
tercemar atau semakin rendah kualit inya. Indeks kemerosotan kualiti air bersih (kadar pencemaran air) dari
pelbagai sumber ini boleh diukur melalui pelbagai indikator seperti kandungan permintaan oksigen biol% ikal
(BOD), kandungan bakteria Escherichia Coli (E.Coli), kandungan ammonia nitrogen kandungan pepejal
terampai, nilai keasidan (pH) di samping perubahan warna dan bau yang ada di dalam sesuatu sumber air
tersebut. Contoh pencemaran sumber air ialah pencemaran sungai seperti Sungai Gombak dan Sungai Kelang
manakala pencemaran laut seperti di Selat Melaka.

(b) Dua punca yang menyebabkan kualiti sumber air di Malaysia merosot:
Pembangunan tanah secara besar-besaran sama ada untuk pertanian, petempatan, pembandaran,
perindustrian dan lain-lain yang melibatkan aktiviti pembalakan dan penyahhutanan. Ini menyebabkan
sumber air seperti sungai dan tasik tercemar apabila partikel-partikel tanah yang terhakis dibawa oleh
larian air permukaan ke, sungai.
Pembangunan pertanianPenggunaan racun seperti DDT dan peng"unaarl baja kimia menyebabkan
sumber-sumber air seperti air tanah tercemar apabila bahan kimia tersebut dilarut resapkan, air sungai,
paya dan tasik juga tercemar akibat dibawa oleh air hujan.
Pembangunan sektor penternakanPenyaliran najis haiwan seperti najjs khinzir ke sungai atau
pembuangan sisa-sisa haiwan yang disembelih atau yang coati ke sungai, tasik dan paya. Air sungai
berbau busuk dan kandungan bakteria E. Coli amat tinggi.
Pembangunan perindustrianPerlepasan efluen/sisa kilang ke, sungai. tasik, paya dan sebagainya.
Sektor perkilangan dianggap sebagai sektor yang pa Ong banyak menyumbang kepada pencemaran
sumber air khususnya air sungai. K lang-kilang yang banyak mencemarkan sungai ialah kilang
memproses getah serta kelapa sawit.
Pembangunan sektor pelari.:onganPerlepasan sisa kumbahan dari note], pusat peranginan dan chalet
ke iaut menyebabkan pencemaran air laut. Kemerosotan kualiti air laut ini dikesan melalui kandungan
bakteria E. Coh.
Pembangunan sektor pengan2kutanSumber air laut tercemar melalui pembuangan enap cemar serta
perlanggaran dan tumpahan minyak oleh kapal-kapal tangki. Dikesan melalui kewujudan ketulan-
ketulan tar/minyak mentah menutupi permukaan ail laut.
Pembangunan pesat sektor pembandaranPertambahan penduduk bandai ke-vN u iudan kawasan
setinggan yang membuang sisa domestik seperti sampah wrapdaii air kumbahan ke sungai.
Pembangunan sumber tenagaDi peringkat awal pembinaan empangan hidro t iektrik biasanya
mencemarkan sungai dengan kelodak dan bahan ampaian.
Pembangunan sektor perlombonganSisa perlombongan bijih timah emas dan tembaga mencemarkan
sungai dan tasik apabila is dialirkan/dibuang k_- dalamnya seperti kes perlombongan tembaga di Mamut,
Sabah. Pencemaran laut di kawasan pelantar cari gali petroleum juga boleh berlaku semasa kerja-kerja
penggerudian dijalankan.

(c) Kesan penyahhutanan terhadap iklim mikro sesuatu tempat:
Peningkatan suhu setempat. Pemanasan sekitar berlaku akibat daripada ketiadaan pelindung kepada
matahari, kesan lebihan karbon di dalam atmosfera yang boleh menyebabkan kesan rumah hijau.
Seterusnya akan mengurangkan hujan atau mengubah rejim hujan yang lazimnya berlaku sehingga
mexN-ujudkan fenomena kemarau.
Pengurangan kelembapan udara ekoran daripada fungsinya untuk membebaskan air ke udara melalui
proses transpirasi sudah hilang atau berkurangan. Udara sekitar menjadi leering dan cuaca menjadi
panas dan ini menggalakkan pula fenomena jerebu.
Tiupan angin yang lebih kencang disebabkan oleh tekanan udara yang lebih rendah berbanding dengan
kawasan sekitar yang bersuhu sejuk (berhutan tebal) di samping kekurangan pelindung daripada
bahangan matahari. Ketiadaan hujan menyebabkan penghalang semula jadi kepada tiupan angin tidak
dapat berfungsi dengan berkesan. Kesannya di kawasan lapang atau kawasan gondol tiupan anginnya
lebih kencang.
Kesan ke atas sistem geornorfologi. Penyahhutanan akan mendedahk in permukaan bumi secara
langsung kepada pelbagai proses geomorfologi seperti luluhawa dalaman, hakisan percikan dan larian air
permukaan serta pelbagai jenis gerakan jisim khususnya tanah runtuh. Permukaan bumi kini kehilangan
pelindung, kehilangan daya pengikat dan cengkaman tanah oleh ak-ar-akan pokok yang menyebabkan
struktur tanah menjadi longgar dan rerun-rerun bukit menjadi longgar.
Kesan ke atas sistem hidrologi. Akibat penyahhutanan. kitar hidrologi menjadi tidak stabil.
Penyahhutanan akan menyebabkan beberapa impale terhadap elemen kitar hidrologi. Proses larian air
permukaan, susupan. aliran batang dan sebagainya akan terganggu dan menyebabkan kitaran hidrologi
terjejas.


4 (a) Tiga kesan perkembangan sektor perindustrian terhadap alam sekitar fizikal:
Pencemaran udara dan jerebu terutama dari kilang-kilang memproses yang banyak menggunakan bahan
api fosil sebagai bahan bakamN a. Pelbagai bahan pencemar udara (pollutions) dan partikel terampai
(PM-10) dikeluarkan.
Pencemaran air. Sumber-sumber air seperti sungai. tasik. kolam, muara, air bawah sungai dan lain-lain
tercemar akibat penyaluran sisa/etluen yang bertoksik dari kilang. Pencemaran air boleh diukur melalui
kanduncan BOD dalam air.
Kemusnahan ekosistem akuatik seperti ekosistem sungai, ekosistem tasik, ekosistem muara dan
sebagainya. Sisa-sisa toksik dari kilang yang dibuang terns ke dalam sungai boleh membunuh pelbagai
species air %ang menjadi sumber makanan kepada hidupan dalam air.
Pencemaran bau dan bunyi berkait t7 dengan perlepasan sisa terutama dari kilang memproses seperti
kilang getah dan kelapa sa%vit yang mengeluarkan bau busuk kepada persekitaran setempat.
Kenaikan suhu setempat/pemanasan sekitar berkait dengan perlepasan haba dari kilang dan juga bahan-
bahan pencemar yang menyebabkan kesan rumah hijau (green house effect). Gas-gas rumah hijau
terutamanya karbon dioksida dan karbon monoksida yang dibebaskan oleh kilang bertindak
memerangkap bahangan bumi.

(b) Dua impak sosial pencemaran udara dan jerebu terhadap manusia:
Daripada segi kesihatan manusia, kesan yang paling besar ialah ke ata- sistem pernafasan. Ini kerana
dianggarkan hampir 50% partikulat terampai yang ber"alz 0.01 hingga 0.1 mikrometer boleh menembusi
sistem penapisan pernafo'an dar didepositkan di dalam paru-paru.
Mengurangkan jarak penglihatan. Keadaan ini berlaku disebabkan oleh kotiiponenkomponen yang ada di
dalam jerebu berupaya untuk menyerap dan menyerak cahaya matahari yang dikenali sebagai serakan
MIE.
Selain mengurangkan jarak penglihatan, jerebu juga telah memberikan kesan negatif kepada sektor
pertanian. Selimut jerebu telah menghalang kemasukan cahaya matahari yang cukup bagi membolehkan
tumbuhan menjalankan proses fotosintesi
Hujan asid ini seterusnya boleh merosakkan tanaman dan tumbuhan, meningkatkan nilai keasidan tanah
dan air sekali gus mengganggu keseimbangan dalam ekosistem seperti ekosistem akuatik, ekosistem
hutan dan ekosistem muara.

(c) Aktiviti perbandaran yang boleh menjejaskan simpanan sumber air di sesuatu kawasan:
Pembandaran yang melibatkan aktiviti penurapan muka bumf sama ada dengan tar, bitumen atau asfalt.
Akibatnya Bang-Bang pori tanah akan ditutup. Ini akan menjejaskan proses susupan air hujan ke dalam tanah.
Kadar susupan yang berkurangan akan mengganggu pula sistem akuifer dan aliran air bawah tanah yang juga
semakin berkurangan. Pada masa yang sama air hujan banyak mengalir di permukaan sebagai larian air
permukaan. Lebihan air permukaan ini membolehkan imbangaii hidrologi positif berlaku sehingga boleh
mewujudkan fenomena banjir seperti banjir kilat.

(d) Aktiviti pembangunan ekonomi Yang boleh menyebabkan kemerosotan kualiti sumber air:
Pembangunan tanah secara besar-besaran sama ada untuk pertanian, p'Aempatan, pembandaran,
perindustrian dan lain-lain yang melibatkan aktiviti pembalakan dan penyahhutanan. Ini menyebabkan
sumber air seperti sungai dan tasik terse) i iar apabila partikel-partikel tanah yang terhakis dibawa oleh
larian air permukaan sungai.
Pembangunan pertanianPenggunaan racun seperti DDT dan pengg inaan baja kimia menyebabkan
sumber-sumber air seperti air tanah tercemar apabila bahan kimia tersebut dilarut resapkan, air sungai,
paya dan tasik juga terct mar akibat dibawa oleh air hujan.
Pembangunan sektor penternakanPenyaliran najis haiwan seperti naji, khinzir ke sungai atau
pembuangan sisa-sisa haiwan yang disembelih atau yang mail ke sungai, tasik dan paya. Air sungai
berbau busuk, kandungan bakteria E.Coli amat tinggi.
Pembangunan perindustrianPerlepasan efluen/sisa kilang ke sungai, tasik. paya dan sebagainya. Sektor
perkilangan dianggap sebagai sektor yang paling banyak menyumbang kepada pencemaran sumber air
khususnya air sungai. Kilang-kilang yang banyak mencemarkan sungai ialah kilang memproses getah
serta kelapa sawit.
Pembangunan sektor pelanconganPerlepasan sisa kumbahan dari hotel. Rumah tumpangan dan chalet
ke laut menyebabkan pencemaran air laut. Kemerosotan kualiti air laut ini dikesan melalui kandungan
bakteria E.Coli.
Pembangunan sektor pengangkutanSumber air laut tercemar melalui pembuangan enap cemar serta
perlanggaran dan tumpahan minyak oleh kapal-kapal tangki.
Pembangunan pesat sektor pembandaranPertambahan penduduk bandar, kewujudan pembanguna
setinggan yang membuang sisa domestik seperti sampah sarap dan air kumbahan ke sungai.


Score Set 3

Bahagian A

1 (a) Maksud pengguna herbivor:
Pengguna herbivor ialah pengguna primer atau hai-wan yang memakan turibuh-tumbuhan dan bergantung
sepenuhnya kepada tumbuh-tumbuhan tersebut seperti ulat, serangga, arnab, rusa, kijang dan sebagainya yang
memakan makanan yang dihasilkan oleh pengeluar seperti pucuk, bunga dan buah.

(b) Berdasarkan rajah:
X : Tumbuhan hijau yang mengeluarkan dawn. bunga dan buah
Y : Haiwan pengguna/herbivor/kamivor/omnivor

(c) Satu kepentingan kitaran nitrogen dalam pertanian:
Kitaran nitrogen amat penting dalam menyediakan sumber protein clan makanan yang dikeluarkan oleh
kitaran nitrogen tanah. Nitrat akan keluar secara perlahan-lahan dari tanah hasil tindak balas mikroorganisma
tertentu dan digunakan oleh tumbuhan clan ditukarkan kepada protein.

(d) Dua langkah bukan perundangan bagi mengawal sumber kepelbagaian biologi:
Penghutanan semula. Menjalankan projek ladang, hutan selepas pokok ditebang, menjalankan silvikultur
dan kaedah tebangan memilih.
Meningkatkan usaha penyelidikan clan pernbangunan dalam mendapatkan sumber gantian kayu seperti
besi, aluminium dan simen.


2 (a) Maksud tsunami:
Tsunami berasal claripada bahasa Jepun yang bermaksud -ombak- laut pelabuhan'. Gegaran gempa bumi yang
berlaku di dasar lautan menyebabkan berlakunya ombak besar yang dipanggil tsunami. Ombak besar ini
bergerak dengan kelajuan yang tinggi dan semakin perlahan menghampiri pantai. Bagaimanapun ketinggian
ombak semakin tinggi sehingga 30 meter sebelum membadai pantai.

(b) Hubungan antara kejadian tsunami dengan kejadian gempa bumi dasar laut:
Kejadian gempa bumi berlaku apabila plat tektonik berselisih di sepanjang garis gelinciran sempadan neutral.
Perselisihan ini menyebabkan berlaku gegaran apabila tenaga dilepaskan apabila berselisih dan mengeluarkan
gelombang seismik yang berbentuk bulatan. Geseran antara dua plat ini menghasilkan tenaga yang
menyebabkan lapisan kerak bun bergegar. Gegaran yang berlaku di dasar lautan akan menyebabkan
berlakunya pembentutan ombak yang besar. Gelombang ombak yang besar dan kuat ini dikenali sebagai
tsunami.

(c) Tiga impak tsunami ke atas manusia:
Kemusnahan harta bendaMeruntuhkan bangunan, memusnahkan kenderaan dan petempatan
penduduk.
Kehilangan nyawaTsunami yang melanda pantai akan meragut nyawt manusia.
TraumaBagi mereka yang pernah atau mengalami tsunami akan mengalami trauma yang
berpanjangan dan ketakutan terhadap air atau laut.
Kesan kepada aktiviti manusiaTsunami menyebabkan air masin mengalir masuk ke kawasan pertanian
menyebabkan kawasan pertanian akan musnah dan coati.

(d) Satu kempen kesedaran alam sekitar yang dijalankan di Malaysia:
Kempen kesedaran alam sekitar banyak dijalankan oleh pihak berkua,,a tempatan (PBT) dan agensi bukan
kerajaan (NGO) seperti Sahabat Alam Sekitar N ang banyak menjalankan kempen dan program kesedaran alam
sekitar yang dijalankan secara gotong-royong seperti kempen membersihkan parit, sungai, longkang di samping
menerbitkan buletin alam sekitar.

Bahagian B

3 (a) Maksud pembangunan lestari:
Pembangunan sesebuah negara hendaklah berterusan dan boleti menjamin k.sejahteraan hidup generasi kini
dan akan datang. Prinsip pembangunan yang mengadulokan dengan usaha pemeliharaan dan pemuliharaan
alam sekitar agar kesejahteraan hidup, boich dinikmati oleh semua penduduk. Daripada segi alam sekitar,
pembangunan lestari bole], ditakritkan sebagai adunan pembangunan atau kemajuan dengan pemeliharaan dan
pemul, haraan alam sekitar daripada musnah. Pemuliharaan membawa maksud membaik pulih sun 11 ber-
sumber alam sekitar seperti cumber air, hutan, tenaga, udara, mineral dan lain-laic~ yang telah digunakan
tanpa membiarkan cumber-cumber itu pupus sehingga is tidak boleti digunakan lagi. Manakala pemeliharaan
pula neliputi aspek-aspek penjagaan dan perlindungan untuk mengekalkan cumber-cumber semula jadi
daripada diteroka dengan rakus olch manusia.

(b) Tiga akta yang terdapat dalam pengurusan alam sekitar di Malaysia:
Akta Pemuliharaan Tanah (Bahagian III) mengenai kawalan kelodak dan hakisan.
Akta Perhutanan Negara. (1984). Jadual 1, Seksyen 2 (1), Perkara 15 (b) merighundaki pemegang lesen
membalak bertindak mengurangkan hakisan tanih di kawasan pembalakan yang telah dijalankan
olehnya.
Akta Jalan, Parit dan Bangunan (1974): Menghendaki ruang terbuka di dalam dan di sekeliling bangunan
yang sedang dibina dilindungi secara bersesw'lan daripada hakisan tanah.
Akta Perikanan, Seksyen 26 (1) bagi kawalan penggunaan racun din pencemar (tuba) dan bahan letupan
bagi tujuan menangkap ikan di perairan carat atau di pinggir pantai.
Akta Kerajaan Tempatan, Seksyen 69 menyatakan bahawa adalah menjadi satu kesalahan bagi seseorang
yang melakukan kacau ganggu atau membuang kotoran di dalam atau di tebing sungai, saluran terusan
dan longkang.

(c) Langkah perundangan penting bagi mengatasi masalah pencemaran udara:
Akta Perhutanan Negara (1984), Seksyen 82 (1) yang melarang sesiapapun daripada melakukan
pembakaran dalam hutan simpan.
Akta Kerajaan aan Tempatan (1976), Seksyen 81 yang menyatakan tindakan terns boleh diambil bagi
kacau gangguan relau dan cerobong yang mengeluarkan asap serta gangguan kesihatan dan alam sekitar
daripada debu oleh perniagaan, pengilangan atau proses.
Ordinan Lalu Lintas Jalan Raya (1958) menyatakan bahawa tiada sesiapapun yang boleh menggunakan
kereta yang melepaskan asap dengan ketumpatan melebihi 50 unit asap Hartridge atau yang setanding
dengannya.

(d) Langkah amalan pengurusan strategik yang dapat dilaksanakan bagi mengawal masalah hakisan tanah di
Malaysia:
Bagi kerja pemotongan, perataan dan peneresan bukit untuk pelbagai jenis tapak bina maka langkah-
langkah seperti pembinaan henteng konkrit, membina sangkar dawai batu (groin dan gabion), penanaman
tumbuhan tutup bumi seperti rumput, membina alur-alur kecil sebagai laluan air selain daripada
mengehadkan pemotongan cerun kurang daripada 45.
Bagi aktiviti pertanian khususnya di cerun-cerun bukit mestilah dilaksanakan mengikut kontur,
membina Ceres, membina benteng dan peranakap lumpur, menanam pokok pelindung atau tutup bumi,
kaedah tanaman berjalur dan bergilir, menggunakan sungkupan dan sebagainya.
Bagi kerja-kerja pembalakan pula, mestilah disertakan dengan aktiviti penanaman semula, membina
perangkap, keloclak dan takungan ementara untuk mengelakkan banjir lumpur, mengadakan zon
pembalakan atau zon penampan supaya tidak melebihi kawasan rizab seperti rizab, sungai dan
sebagainya.


4 (a) Dua langkah perundangan dan dug langkah bukan perundangan dalam pengunisan sumber air yang
dilaksanakan di Malaysia:
Akta Jalan, Parit dan Bangunan (1974), Seksyen 55 (3) menyatakan bahawa tidak ada apa bentuk efluen
perdagangan pun yang boleh dibuang atau dibenarkan memasuki mana-mana sungai, terusan, alur.
kolam. tasik. laut atau mana-mana parit atau pembetungan awam tanpa kelulusan bertuhs pihak
berkuasa tempatan ataupun negeri.
Akta Kerajaan Tempatan, Seksyen 69 menyatakan bahawa adalah menjadi satu kesalahan bagi seseorang
yang melakukan. kacau ganggu atau membuang kotoran di dalam atau di tebing sungai, saluran, terusan.
longkang dan sebagainya. longkang
Akta Perikanan, Seksyen 26 (1) bagi kawalan penggunaan racun clan pencemar (tuba) dan bahan letupan
bagi tujuan menangkap ikan di perairan darat atau di pinggir pantai.
Menjalankan usaha merawat semula air yang tercemar, menyediakan sistem perangkap Sampah di
sungai, merawat sisa terlebih dahulu seperti sisa kumbahan, sig., buangan inclustri sebelum dialirkan
kepada sungai atau tasik di samping menyediakan kolwn takungan sisa yang khas.
Mengawal aktiviti pembangunan di kawasan tadahan air seperti mengawal aktiN iti pembalakan di
samping mewujudkan kawasan rizab tadahan air.
Mengawal selia dan sentiasa memantau aktiviti pengangkutan air seperti kapal pengangkut petroleum
dan juga kapal-kapal kontena yang lain.
Sentiasa memantau (monitoring) tentang kualiti sumber-sumber air seperti sungai, tasik, kolam clan
sebagainya agar sentiasa mematuhi standard kualiti yang telah ditetapkan.

(b) Dua langkah untuk memelihara kepelbagaian biologi hutan di Malaysia:
Menjalankan program penghutanan semula (projek perladangan hutan) selepas pokok-pokok balak
ditebang, melaksanakan rawatan silvikultur, melaksanakan kaedah tebangan memilih bukannya tebang
bersih di samping mengharamkan penebangan tebang balak yang dikenal pasti hampir pupus.
Meningkatkan usaha penyeliclikan dan pembangunan (R&D) terhadap usaha hasilan hutan, R&D untuk
beralih kepada sumber-sumber pengganti agar tidak terlalu bergantung kepada sumber kayu seperti
penggunaan simen, fiber, besi, aluminium dan sebagainya khususnya dalam sektor pembinaan.

(c) Kesan penyahhutanan terhadap aspek kepelbagaian biologi:
Kesan yang paling penting akibat aktiviti penyahhutanan ialah terhadap kepelbagaian biologi. Spesies fauna
dan flora diancam kepupusan sehingga kita tidak sempat n ienjalankan pemuliharaan. Dijangkakan menjelang
tahun 2000 lebih daripada 1 juta spesies haiwan dan serangga akan lenyap dari muka bumf ini clan tidak dapat
clijangkakan befApa banyak lagi spesies yang akan lenyap apabila kita melangkah masuk ke alaf 21 nanti.
P:musnahan habitat ini berlaku atas nama pembangunan. Selain daripada spesies clan gelletik fauna (haiwan)
serta flora (tumbuhan) musnah akibat penyahhutanan, elemen-elemen hiodiversiti yang lain juga turut musnah.


Score Set 4

Bahagian A

1 (a) Maksud abiotik:
Abiotik ialah kumpulan bukan hiclup yang terclapat dalam sesebuah sistemieperti air, udara, tanah dan mineral
seperti nutrien. Abiotik amat penting dalam sesebuah ekosistem kerana is merupakan habitat hidupan.

(b) Tiga komponen abiotik yang terdapat dalam ekosistem hutan hujan tropika:
Tenaga matahariMembekalkan sumber tenaga kepada pengeluar, iaitu tumbuh sepanjang tahun dengan
suhu di antara 26 C hingga 27 C dengan beta tars suhu tahunan yang kecil.
HujanMembekalkan jumlah hujan yang banyak clan lebat dengan jumlah 2 030 mm setahun, menjamin
kelembapan udara clan tiada musim kering yang nyata.
TanihBatuan yang terhasil daripada proses luluhawa kimia menghasilkan pelbagai jenis regolit seperti
tanah list, tanah pasir. aluvium dan lain-lain.

(c) Dua proses pemindahan tenaga dalam rantaian makanan ekositem hutan hujan tropika:
Tenaga dipindahkan terns dari matahari kepada pengeluar untuk membuat makanan melalui proses
fotosintesis. Tumbuh-tumbuhan akan men\ impan tenaga kimia dalam bentuk karbohidrat, protein, lemak
dan asid tumbuhan.
Pengeluar atau tumbuhan akan memindahkan tenaga haba clan kimia kepada pengguna kedua seperti
arnab, burung, tikus dan tupai apabila memakan tumbuhan yang menganclungi karbohidrat, protein dan
lemak. Pemindahan tenaga haba berlaku melalui proses respirasi.
Apabila haiwan karnivor memakan haiwan herbivor. berlaku pemindahan tenaga daripada pengguna
pertama kepada pengguna kedua. Contohnya seperti ular yang memakan tikus. Perpindahan tenaga kimia
diperoleh melalui tisu-tisu badan haiwan herbivor.
Omnivor (pengguna tertier) akan menclapat pemindahan tenaga kimia clan haba daripada pengguna
sekunder clan primer apabila haix,.an ini akan memakan haiwan yang lain atau tumbuhan.
Organisms pengurai seperti bakteria, kulat, ulat dan eating tanah memperoleh tenaga kimia daripada tisu
organisms yang mati dan mereput. Mikroorganisma akan mereput clan menguraikan jisim organik yang
mati.


2 (a) Maksud kemerosotan kualiti sumber air:
Kewerosotan kualiti sumber air merujuk sumber air bersih dari sungai, laut, tasik, kolam, takungan semula
jadi, air bawah tanah clan sebagainya tercemar dan berkualiti renclah. Kewerosotan kualiti sumber air dinilai
berdasarkan kandungan permintaan oksigen biol()gikal (BOD), kandungan bakteria E.Coli, ammonia nitrogen.
pepejal terampai, nilai kea,idan Berta perubahan warns dan ban yang terdapat dalam sesuatu sumber air.

(b) Dua langkah bagi mengatasi masalah kemerosotan kualiti sumber air:
Langkah perundanganPenguatkuasaan undang-undang. pemantauan tinclakan yang tegas termasuk
menarik balik lesen operasi dan penjara kepada pihak yang mencemarkan sumber air berdasarkan Akta
Kualiti Alam Sekitar 1974 oleh Jabatan Alam Sekitar.
Mengawal selia aktiviti pembalakan dan penyahhutanan terutama di kawasan yang berhampiran dengan
rizab sungai clan taclahan air bagi memastikan sumber air sentiasa bersih dalam lingkungan 10 km dari
tebing sungai.
Meningkatkan kerjasama serantau dalam kalangan negara ASEAN melalui pemantauan. rondaan
bersama, perkongsian pintar dan teknologi serta kos pemulihan air laut yang tercemar selaras dengan
peraturan undang-undang laut.
Merawat air yang tercemar dengan membina loji rawatan di tebing-tebing sungai. Selain itu, bahan
kumbahan dan sisa-sisa kilang dirawat terlebih dahulu sebelum disalurkan ke sungai.
Melaksanakan kempen dan pendidikan alam sekitar dalam kalangan masyarakat melalui pelbagai saluran
media massa, media elektronik dan sekolah sama ada secara formal atau tidak formal.

(c) Tiga impak negatif interaksi manusia ke atas sumber air:
Pembuangan bahan kumbahan dan sisa kilang menyebabkan kandungan oksigen air berkurangan dan
bakteria E.Coli semakin bertambah.
Pembuangan sisa kilang yang tidak dirawat ke sumber air telah memusnahkan sistem akuatik kerana
mengandungi asid yang tinggi.
Penggunaan dan pembuangan sisa pertanian yang mencemarkan sumber air seperti pengunaan racun
serangga DDT.
Pembangunan tanah baharu menyebabkan pencemaran kelodak dan lumpur. Air menjadi keruli dan tidak
berkualiti.


Bahagian B

3 (a) Dua kesan aktiviti perindustrian terhadap alam sekitar bandar:
Pencemaran udara dan jerebu terutama dari kilang-kilang memproses yang banyak menggunakan bahan
api fosil sebagai bahan bakarnya.
Sumber-sumber air seperti sungai, tasik, kolam, muara, air bawah tanah Jan lain- sungai tercemar akibat
penyaluran sisa/efluen yang bertoksik dari kilang.
Kenaikan suhu mikro/pemanasan setempatBerkait dengan perlepasan baba dari kilang danjuga bahan-
bahan pencemar yang menyebabkan kesan rumah hijau (green house effect).
Hujan asidMeningkatkan kejadian hujan asid. Kualiti air hujan terjejas melalui tindak balas antara
bahan pencemar dengan wap-wap air dalam udara.

(b) Cara konsep pemban.gunan lestari dapat dilaksanakan dalam sektor perindustrian di Malaysia:
Langkah penguatkuasaan undang-undang yang lebih ketat kepada niana mana penguatkuasaa yang
mencemarkan alam sekitar. Seperti kes-kes pembuangan sisa toksik, mencemarkan sungai, mencemarkan
udara dan lain-lain. Hukumaii dan denda maksimum patut dikenakan sepertimana yang diperuntukkan
ddam kkta Kualiti Alam Sekitar 1974.
Menguruskan sisa toksik dengan cekap dan berkesan terutama sisa-sag pepejal dengan diuruskan dengan
sistematik dan saintifik. Setiap kilang mesti menyediakan takungan khas untuk simpanan sisa toksiknya
dan tidak membuangnya ke dalam sungal, tasik, kolam clan lain-lain.
Menguruskan bahan pencemaran udara. Industri yang melepaskan asap pencemar melebihi standard
kualiti yang dibenarkan oleh Akta Kualiti Alam Sekitar mestilah menggunakan beberapa kaedah sebelum
bahan-bahan pencemar tersebut dilepaskan ke udara. Misalnya menggunakan sistem penapis (filter) di
dalam serombong asap, meninggikan serombong asap agar konsentrasi bahan pencemar boleh terserak
dan tidak terkumpul di dalam atmosfera setempat- tidak menjalankan pembakaran terbuka seperti habuk
kayu dalam industri pemprosesan kayu balak atau sekam padi.
Beralih kepada teknologi industri yang mesra alam dan tidak mencemarkan alam sekitar terutamanya
dalam konteks penggunaan tenaga Sebagai contoh terlalu bergantung kepada bahan api fosil seperti
petroleum haruslah dik-uranckan sebaliknya lebih banyak menggunakan tenaga alternatif yang murah
dan bersih seperti menggunakan tenaga hidro elektrik, gas asli (NGV) atau menggunakan tenaga solar.
Menggiatkan kempen-kempen kesedaran terutaman% a kepada pengusahit-pengusaha dan kakitangan
sektor industri yang menjadi 'masyarakat industri' tentang pentingnya menguruskan alam sekitar dent an
bijak clan hidup harmoni dengan alam sekitar.

(c) Dua langkah bukan perundangan yang boleh diambil ba--i mengatasi masalah kemerosotan kualiti sumber
udara clan sumber air:
Menjalankan usaha merawat semula air yang tercemar. menyediakan sistem perangkap sampah di sungai,
merawat sisa terlebih dahulu seperti sisa kumbahan, sisa buangan industri sebelum dialirkan kepada
sungai atau tasik di samping, menyediakan kolam takungan sisa yang khas.
Mengawal aktiviti pembangunan di kawasan tadahan air seperti mengawal aktiviti pembalakan di
camping mewujudkan kawasan rizab tadahan air.
Mengawal selia dan sentiasa memantau aktiviti pengangkutan air seperti kapal pengangkut petroleum
dan juga kapal-kapal kontena rang lain.
Sentiasa memantau (monitoring) tentang kualiti sumber-sumber air seperti sungai, tasik, kolam dan
sebagainya agar sentiasa mematuhi standard kualiti yang telah ditetapkan.
Menempatkan industri mengikut jenis dan zon-zon yang sesuai yang mesti jauh dari kawasan kediaman
serta kawasan tepu bina. mengawal perlepasan asap melalui sistem penapisan, meninggikan serombong,
mengurangkan penggunaan bahan bakar petroleum clan arang batu, sebaliknya beralih kepada sumber-
sumber gentian seperti tenaga hidro, tenaga solar dan gas asli.
Mengawal penggunaan kenderaan yang masuk ke bandar seperti menggalakkan perkongsian kereta,
menggalakkan penggunaan petroleum tanpa plumbum dan menyediakan sistem penapisan asap
kenderaan yang sempurna dan lain-lain.
Mengelakkan aktiviti pembakaran terbuka sebalikinva lebih banyak menjalankan usaha kitar semula sisa
pepejal, menimbus sampah serta menjalankan aktiviti tebang reput dalam sektor pertanian.


4 (a) Kualiti air sungai di Malaysia:
Tercemar/sungai yang tercemar semakin meningkat/peningkatan jumlah atau peratu sungai yang
tercemar.
Sungai sederhana tercemar semakin meningkat.
Pembangunan tanah secara besar-besaran sama ada untuk pertanian, petempatan pembandaran,
perindustrian dan lain-lain yang melibatkan aktiviti pembaiakan dan penyahhutanan.
Pembangunan pertanianPenggunaan racun seperti DDT dan penggunaan baja kimia menyebabkan
sumber-sumber air seperti air tanah tercemar apabila bahan kimia tersebut dilarut resapkan, air sungai,
paya dan tasik juga tercen ar akibat dibawa oleh air hujan.
Pembangunan sektor pentemakanPenyallran najis haiwan seperti naj , khinzir ke sungai atau
pembuangan sisa-sisa haiwan yang disembelih atau yan man ke sungai, tasik dan paya.
Pembangunan perindustrianPerlepasan efluen/sisa kilang ke sungai, tasik, paya dan sebagainya. Sektor
perkilangan dianggap sebagai sektor yang paling banyak menyumbang kepada pencemaran sumber air
khususnya air sungai.
Pembangunan sektor pelanconganPerlepasan sisa kumbahan dari hotel, pusat peranginan dan chalet ke
laut menyebabkan pencemaran air.
Pembangunan pesat sektor pembandaranPertambahan penduduk bandar, Kewuj udan kawasan
setinggan yang membuang sisa domestik seperti sampah sarap dan air setingga
ke sungai.
Pembangunan sumber tenagaDi peringkat awal pembinaan empangan hictro elektrik biasanya
mencemarkan sungai dengan kelodak dan bahan ampaian.
Sektor perlombonganSisa perlombongan bijih timah, emas dar tembaga mencemarkan sungai dan tasik.

(b) Cadangan bagi mengurangkan kadar pencemaran udara yang berpunca daripada f :nggunaan kereta dan
motosikal di Malaysia:
Menggantikan enjin dua lejang untuk motosikal dengan enjin empat le ang. Enjin dua lejang sebenarnya
menge ivarkan lebih banyak bahan hidrokarbon tidak terbakar dan karbon monoksida jika ( tibandingkan
dengan enjin empat lejang.
Mengurangkan penggunaan bahan bakar enjin berplumbum untuk kenderaan dengan C>L- i-antikannya
kepada petrol tanpa plumbum.
Menggantikan kenderaan-kenderaan bermotor yang lama kepada yang bat aru dengan menggunakan
suntikan bahan api yang lebih mesra alam seperti meiiggantikan kenderaan enjin diesel kepada enjin yang
menggunakan gas asli.
Menggalakkan penggunaan kenderaan awam seperti bas, komuter, transit aliran ringan (LRT) di dalam
bandar-bandar besar seperti Kuala Lumpur.
Merealisasikan kempen berkonsi kereta terutamanya di bandar-bandar besar

(c) Dua langkah yang dijalankan bagi memelihara sumber marin di Malaysia:
Mewartakan taman-taman maritim sebagai kawasan perlindungan seperti Taman Laut Pulau Payar.
Taman Laut Pulau Tioman, Taman Laut Pulau Redang dan sebagainya.
Peraturan-peraturan tertentu dikenakan untuk melindungi segala sumber hidupan laut terutamanya
terumbu karang di kawasan berkenaan.
Mengawal dan membersihkan tumpahan minyak di laut daripada merebak dengan cepat. Tumpahan
minyak boleh berlaku melalui perlanggaran kapal-kapal tangki atau pembuangan enap cemar kapal-kapal
tangki berkenaan.
Membina tukun-tukun tiruan di laut sebagai kawasan pembiakan dan habitat pelbagai jenis hidupan laut.
Tukun tiruan diperbuat daripada tayar-tayar yang diletakkan di laut sebagai kawasan pembiakan ikan.
Usaha-usaha penyelidikan dan pembangunan (R&D) sumber-sumber marin. Meliputi kajian tahap
pencemaran dan langkah-langkah kawalannya, usaha penetasan dan perlindungan penyu belimbing dan
lain-lain lagi.
Menyediakan tapak pelupusan sisa atau loji rawatan sisa yang khusus sebelum sisa industri (efluen), sisa
kumbahan, sisa domestik dibuang atau disalirkan ke laut.
Kawalan perairan negara. Mengetatkan aktiviti rondaan. mengambil tindakan yang cepat dan tegas
terhadap aktiviti yank mencemarkan perairan negara termasuk juga kawalan aktiviti perikanan,
pencerobohan nelayan acing dan sebagainya.
Kempen kesedaran dan pendidikan alam sekitar yang khusus berkaitan dengan menyelamatkan sumber-
sumber marin daripada ancaman kepupusan. Misalnya usaha menyelamatkan terumbu karang daripada
serangan tapak sulaiman, kempen 'Save Our Sea' yang dianjurkan oleh PBB bermula pads tahun 1998.

(d) Dua impak alam sekitar yang kerap, berlaku di kawasan penridustnan yang pesat: Pencemaran udara dan
jerebu terutama dari kilang-kilan-g. memproses yang banyak menggunakan bahan api fosil sebagai bahan
bakamva-
Pencemaran airSumber-sumber air seperti sungai. tasik-- kolam, muara, air bawah tanah dan lain-lain
tercemar akibat penyaluran sisa/efluen % ang bertoksik dari kilang. Kemusnahan ekosistem akuatik
seperti ekosistem sungai. ekosistem tasik, ekosistem muara dan sebagainya.
Pencemaran bau dan bunyiBerkait dengan perlepasan sisa terutama dari kilang memproses seperti
kilang getah dan kelapa sav-it vang mengeluarkan hall busuk kepada persekitaran setempat.
Kenaikan suhu setempat/pemanasan sekitarBerkait dengan perlepasan haba dari kilang dan juga
bahan-bahan pencemar yang menyebabkan kesan rumah hijau (green house effect).



Score Set 5

Bahagian A

1 (a) Maksud keseimbangan ekologi:
Koseimbangan ekologi bermaksud sesebuah ekosistem mempunyai keupayaan pemulihan kendiri untuk
mencapai keseimbangan dan kestabilan yang berkekalan. Keseimbangan yang ekologi dapat dicapai melalui
keseimbangan input dan output tenaga yang menghasilkan kitaran lengkap.

(b) Cara sesebuah ekosistem hutan yang terganggu boleh mencapai keseimbangan:
Musim kemarauHutan ragut akan mengalami kekeringan, tumbuhan mitti, haiwan herbivor menjadi
lemah dan tidak bertenaga kerana kekurangan makanan. Haiwan karnivor menjadi kuat dan bertenaga
kerana mempunyai sumber makanan ~ au.g mudah dan banyak.
Musim hujanTumbuhan akan tumbuh. membiak, membesar dan mengeluarkwi makanan. Haiwan
herbivor mudah mendapat makanan, populasi haiwan ini oertamban sebaliknya haiwan karnivor akan
mengalami pengurangan kerana kesukaran mendapatkan makanan.

(c) Dua kesan gangguan ekosistem terhadap spesies flora dan fauna:
FloraTumbuh-tumbuhan akan coati dan keying kerana tidak dapat menghasilkan makanan kerana
kekurangan sumber air dan matahari untuk proses pembesaran dan pembiakan.
FaunaPengguna primer dan sekunder akan berkurangan kerana kekurangan makanan. Tumbuhan
tidak dapat menghasilkan makanan. Populasi pengguna tertier meningkat dengan cepat dan banyak
kerana mempunyai sumber makAnan yang banyak yang terdiri daripada pengguna sekunder dan primer.

(d) Satu faktor yang mempengaruhi keseimbangan ekosistem hutan:
Penyahhutanan secara semula jadi
Pembinaan empangan hidroelektrik
Pembalakan tanpa kawalan
Aktiviti pertanian
Pembangunan infrastruktur.


2 (a) Maksud El-Nino:
El-Nino ialah fenomena luar biasa yang berlaku terhadap, arus lautan. Arus Lautan Pasifik mengalami
peningkatan suhu panas melebihi kebiasaan sehingga 5 'C ekoran penumpuan tenaga matahari. An-in lazim
yang biasa membawa hujan yang lebat ke arch timur mengalami perubahan suhu dan tekanan udara rendah
bertukar menjadi angin panas. Kesannya proses pemeluwapan di lautan tidak berlaku kerana air laut ang panas
berterusan menyebabkan kawasan Asia Tenggara mengalami kemarau.

(b) Cara sistem atmosfera mempengaruhi fenomena El-Nino:
Fenomena El-Nino berlaku di lapisan sistem atmosfera. Lapisan ini menjadi idak , abil menyebabkan berlaku
perubahan cuaca menjadi panas dan keying di bahagian Ntrat Pasifik, sebelah timurnya pula mengalami taufan,
dan banjir. Kekurangan hujan, cuaca panas dan kemarau akan menc,2an22u sistem hidrologi.

(c) Tiga kesan fenomena El-Nino:
Berlakunya kemarau yang berpanjangan kerana kekurangan hujan.
Fenomena jerebu berlaku kesan kebakarzt n hutan yang berlaku secara semula jadi atau pembakaran
secara terbuka untuk tujuan pertanian.
Hasil pertanian berkurangan kerana kekurangan sumber air untuk tujuan pengairan.
Krisis bekalan air domestik berkurangan disebabkan taburan hujan yang sedikit tidak dapat menampung
jumlah penduduk yang yan ramai.
Memusnahkan rantaian dan siratan makanan hidupan akuatik menyebabkan hidupan maritim coati dan
berkurangan.


Bahagian B

3 (a) Maksud penyahhutanan:
Penyahhutanan bermakna penghapusan hutan secara besar-besaran. Kawasan hutan di tebang dan
dimusnahkan dengan pelbagai cara dan pelbagai tujuan. Misalnya penebangan untuk pembalakan, pembukaan
kawasan ladang, pembinaan kawasan petempatan, industri di samping penenggelaman untuk projek hidro,
elektrik.

(b) Cara penyahhutanan boleh menjejaskan cuaca dunia:
Hutan sememangnya berupaya menyerap dan menyimpan karbon dioksida serta dalam masa yang sama
membebaskan oksigen. Misalnya Hutan Amazon menghasilkan kira-kira 20% daripada bekalan oksigen dunia.
Oleh itu, fungsi menyimpan karbon dan membebaskan oksigen ini sekali gus dapat mengurangkan kesan rumah
hijau. Hutanlah sebenarnya bertindak sebagai stok/penyimpan karbon dioksida terbesar di dunia. Apabila hutan
dihapuskan, perlepasan karbon dioksida akan terns berlaku yang boleh menyumbangkan kepada pemanasan
global.

(c) Satu punca yang menyebabkan berlakunya pencemaran air di Malaysia:
Tumpahan minyak sama ada melalui perlanggaran kapal tangki dan pembuangan enap cemar,
pembuangan sisa nuklear, sisa toksik industri yang menjadikan laut sebagai sasarannya.
Efluen/sisa toksik daripada sumber-sumber perindustrian yang disalirkan ke dalam sungai dan tasik sama
ada secara sengaja atau tidak sengaja. Bahan-bahan toksik ini akan menyebabkan kualiti air merosot,
menin2katnva nilai BOD serta tahap keracunan yang tinggi.
Penggunaan racun dan baja kimia daripada sumber-sumber pertanian yang mencemari air bawah tanah
melalui proses larut resap, air hujan (hujan asid) atau mengalir masuk ke tempat takungan air yang lain.
Sisa-sisa kumbahan domestik seperti saliran najis. sisa mak-anan, sampah sarap terutamanya di kawasan
bandar yang menjadikan sungai, tasik. pinagir laut sebagai tempat buangan.
Tercemar melalui aktiviti pembangunan tanah atau penyahhutanan untuk pelbagai tujuan. Misalnya
pembukaan tanah-tanah baharu untuk pertanian di kawasan hulu sungai. Ini akan menyebabkan
keseluruhan sistem sungai tercemar, sungai menjadi keruh, berkelodak dan berlumpur.

(d) Tumpahan minyak di laut yang boleh menyebabkan kemusnahan ekosistem marin Dalam kes tumpahan minyak
ke laut, proses pembauran menyebabkan pen-nuki.an laut diselaput ketulan-ketulan tar minyak. Ini
menghalang kemasukan cahaya matahari dan oksigen untuk plankton clan zooplankton membina makanannya.
Apabila plankton ri i usnah. maka pelbagai pengguna ekosistem marin seperti spesies ikan, udang, sotong,
kerang dan lain-lain menghadapi krisis kekurangan makanan yang boleh membawa kepada kcmattan atau
penghijrahan.


4 (a) Jumlah perubahan pengeluaran sisa pepejal antara, tahun 1999 dengan 2000:
W. P. Kuala Lumpur (1 082-1 070 = 12 000 tan)
Selangor (1 240-1 204 = 36 000 tan)
Selango
Pulau Pinang (648-630 = 18 000 tan)
Johor (1 005-956 = 49 000 tan)

(b) Maksud pemeliharaan dan pemuliharaan sumber alam:
Pemeliharaan ialah usaha-usaha menjaga dan mengawasi untuk mengekalkan ~,Umbersumber alam daripada
diteroka, dieksploitasi atau dimusnahkan. Usaha penjagaan ini dilaksanakan melalui langkah perundangan.
Pemuliharaan ialah usaha-usaha memba i k pulih clan menggantikan sumber-sumber alam yang telah diteroka
dan dieksploitasi. U,aha ini dilakukan melalui langkah bukan perundangan seperti amalan pengurusan yang
strategik dan juga kempen kesedaran serta pencliclikan alam sekitar.

(c) Dua cara bagi mewujudkan pembangunan lestari dalam sektor perhutanan di Malaysia: bag
Akta Perhutanan Negara dengan tegas clan ketat seperti men,enakan denda/kompaun yang tinggi,
penjara, membatalkan lesen operasi kepada ndividu dan s-varikat yang melanggar akta berkenaan.
Mewartakan hutan simpan/taman negara clan juga kawasan perlinclungan ildupan liar untuk
mengekalkan sumber-sumber perhutanan sebagai khazanah wari,an.
Pens!hutanan semula. Menubu4an estet hutan kekal untuk jaminan masa hadapan dengan menanam
pokok balak yang cepat membesar clan matang seperti Acasia, yamane. sentang dan lain-lain.
Melaksanakan sistem penebangan hutan secara terpilih bukannya tebang bersih. Hanya pokok-pokok yang
matang clan cukup ukur lilitnya sahaja yang ditt hang.
Penubuhan pasukan renjer hutan untuk memastikan tiada pembalakan hara li, tiada aktiviti
pencerobohan clan juga mengawal selia hutan daripada kebakaran. jug
Melaksanakan usaha penyeliclikan clan pembangunan (R&D) secara berterusan Ichususnya dalam
konteks silvikultur, menjaga clan merawat hutan daripada perosak clan penyakit dan juga teknologi
pembiak baka pokok clan sebagainya.
Menggalakkan pengguna sumber-sumber gentian agar tidak terlalu bergantung kepada sumber hutan
seperti penggunaan simen, batu-bata, besi, aluminiul, dalam inclustri pembinaan. penggunaan sumber
terbuang dalam industri perabot dan lain-lain.
Kempen menyedarkan masyarakat tentang kepentingan hutan sebagai warisan generasi kini dan akan
datang menerusi pelbagai media seperti 'Kempen Cintailah Hutan Kita', 'Bumi Hijau" termasuk jugs
kempen kesedaran kepada masyarakat orang asli.


Score Set 6

Bahagian A

1 (a) Maksud ekosistem tasik:
Ekosistem tasik ialah ekosistem air yang tidak berarus atau mengalir seperti sungai. Memperoleh input air
daripada hujan itau aliran air yang mengalir dan memasuki sistem tasik berkenaan.

(b) Dua aliran tenaga dalam siratan makanan pada peringkat pengeluar clan pengguna primer:
Tenaga matahari diperlukan oleh tumbuhan hijau seperti lumut dan alga untuk melakukan proses
fotosintesis. Tumbuhan bertindak sebagai pengeluar dan penyimpan tenaga clan membekalkan tenaga
asas kepada semua hidupan tasik.
Zooplankton akan memakan tumbuhan hijau seperti alga dan lumut. Tenaga kimia dipindahkan
kepadanya sebagai pengguna primer.
Tenaga kimia dalam zooplankton pula berpindah kepada pengguna sekunder seperti ikan kecil clan cacing
tanah untuk proses pembesaran. pergerakan dan pembiakan.

(c) Tiga kepentingan ekosistem akuatik terhadap alam sekitar manusia:
Ekosistem akuatik banyak menghasilkan sumber protein melalui sumber marin yang banyak kepada
manusia di samping aktiviti akuakultur yang menternak ikan air masin atau ikan air tawar.
Ekosistem mengandungi pelbagai spesies biologi dan amat berguna dalam bidang perubatan seperti
rumpair laut yang digunakan sebagai spirulina dan sumber makanan.
Keunikan dan kepelbagaian biologi di ekosistem akuatik amat penting dalam sektor pelancongan dan
rekreasi.

2 (a) Maksud banjir kilat:
Banjir kilat bermaksud berlaku limpahan air yang cepat dan banyak yangberlaku secara singkat akibat curahan
air hujan yang lebat menyebabkan berlaku aliran air permukaan yang banyak dalam satu tempoh masa yang
singkat dan mengalarni proses penyusutan air dalam satu tempoh masa yang singkat. Kadar larian air
permukaan yang tinggi disebabkan oleh kegagalan air menyusup masuk ke dalam tanah kerana Bang-Bang pori
tanah tertutup dengan tar, bitumen, asfalt clan sebagainya.

(b) Cara sistem sungai melakukan tindak balas homeostasis bagi memastikan keseimbangannva: Tindak balas
homeostasis ialah merupakan tindak balas negatif yang berfungsi untuk memperlahankan perubahan yang
berlaku dalam sesebuah sistem. Sistem ini akar, mengesan perubahan yang berlaku clan menghantar isyarat
kepada agen perubahan untuk mengubahsuai perubahan yang berlaku. Contohnya apabila berlaku hujan yang
lebat, isi padu air oertamban, halaju tinggi dan meningkatkan kadar hakisan alur sungai untuk menampung ki
padu air yang banyak tadi. Air sungai kembali perlahan apabila isi padu air dapat ditampung oleh alur-alur
sungai tadi.

(c) Dua kesan lebihan air ke atas alam sekitar manusia:
Menyebabkan sistem pengangkutan terrgendala, kerosakan kenderaan dan kemalangan jalan raga.
Aktiviti perkilangan akan mengalami kesan buruk kerana produktiviti terganggu, mesin mengalami
kerosakan ditenggelami air dan kerosakan bahan.
Mengganggu aktiviti perniagaan, kedai terpaksa ditutup, pelanggan berkurangan dan kemusnahan barang
dagangan.
Kemusnahan tanaman dan ternakan yang ditenggelami air.
Memusnahkan kawasan ternakan akuakultur, sangkar atau kolam ikan pecah, kemasukan air masin
dalam kolam air tawar.
Mengganggu aktiviti harian pelajar dan penduduk seperti berulang alik ke sekolah, bekerja dan
sebagainya.

(d) Satu langkah perundangan bagi mengatasi lebihan air:
Mewartakan dan menguatkuasakan kawasan rizab sungai dengan jarak 30 meter dari tebing sungai,
bebas daripada penerokaan dan pembangunan.
Penguatkuasaan Akta Kualiti Alam Sekeliling, Akta Parit dan Saliran dan Akta. Kualiti Air
dikuatkuasakan dapat membantu mengawal alur sungai mengalami pencemaran dan sampah sarap.
Penguatkuasaan melalui denda, hukuman dan mahkamah.


Bahagian B

3 (a) Dua amalan pertanian yang dijalankan di Malaysia yang menjejaskan alam sekitar
Aktiviti penyahhutanan untuk pembukaan kawasan pertanian baharu khu,"usnN aoleh petani pindah
atau oleh sektor perladangan yang melibatkan pemusn,than hatan secara besar-besaran.
Amalan pembakaran terbuka. Kaedah pembakaran merupakan kaedah \.Ing paling mudah dan jimat
untuk membersihkan tapak pertanian bagi memulakan musim penanaman van- baharu setelah hasilnya
dituai.
Amalan penvemburan racun serangga secara, besar-besaran dan juga penggunaan baja kimia yang
berlebihan.
Amalan pertanian tanpa tanaman tutup bumf. Sistem pertanian pindah ,ering kali membiarkan
permukaan bumf terdedah kepada agen-agen hakisan khosusnNa air mengalir dan angin.
Amalan pertanian tunggal (monokultur), tanpa menggilirkan tanaman atau tanpa merehatkan tanah.
Amalan pertanian tanpa teres terutama di kawasan bercerun. Amalan ini wring kali dilakukan oleh
pekebun-pekebun sayur dalam sistem pertanian pasar atau oleh petani pindah.

(b) Dua impak alam sekitar akibat kegiatan pertanian yang pesat di Tanah Tinggi Cameron:
Perubahan landskap fizikal yang ketara seperti hutan semula jadi bertukar kepada `hutan tanaman',
permukaan tanah menjadi gondol dan sebagainya.
Pendedahan permukaan bumi secara ter-us kepada pelbagai proses geomorfologi seperti hakisan tanah
dan tanah runtuh.
Pencemaran air sungai clan pen ngkatann kadar pemendapan sungai. Larian air permukaan akan
membawa regol!t dari atas cerun ke bawah cerun clan seterusnya masuk ke sistem sungai yang ada di
kawasan pertanian berkenaan.
Kemusnahan ekosistem clan kepelbagaian biologi (biodiversiti) seperti pelbagai biolog
fauna clan flora yang diancam kepupusan.
Mengganggu kestabilan kitar hidrologi. Penyahhutanan untuk dijadikan tapak pertanian biasanya
melibatkan kawasan hutan primer/hutan dara seperti dalam sistem perladangan teh. Kawasan hutan
primer pada asalnya merupakan kawasan tadahan air yang amat penting kepada sistem hidrologi
khususn%*a sungai. Oleh itu, apabila hutan-hutan tersebut clihapuskan dan dimusnahkan maka
fungsinya sebagai kawasan tadahan air akan terjejas/hilang.
Perubahan suhu mikro/pemanasan setempat. Hutan semula jadi sebenarnya berfungsi sebagai
`menyederhanakan suhu sekitar' dengan cars mengekalkan peratus kelembapan udaranya. Tetapi apabila
is dimusnahkan untuk tujuan pertanian maka gangguan terhadap, proses sejatpeluhan pokok-pokok akan
terjadi.

(c) Tiga langkah pengurusan alam sekitar yang dapat dijalankan bagi menangani masalah alam sekitar fizikal di
kawasan pertanian di Malaysia:
Membenarkan aktiviti pertanian dijalankan hanva di kawasan yang mempunyai kesan yang paling
minima kepada persekitaran fizikal.
Menggalakkan aktiviti penanaman sayur-sayuran dan bunga-bungaan dengan menggunakan kaedah
hidroponik clan kaedah rumah hijau di kawasan tanah pamah bukannya menanam sayuran di lereng-
lereng bukit atau kawasan bercerun curam.
Menggunakan baja kimia dan racun serangga dengan kadar yang minima clan menguruskannya secara
berhemah, iaitu tidak membuang sisa racun clan baja kimia sewenang-wenangnya.
Mestilah membina teres-teres yang sesuai dan lobar bagi mengurangkan halaju larian air permukaan.
Kaedah agronomi seperti menutup permukaan tanah dengan sungkupan dawn dan plastik clan juga
meningkatkan kadar larut resap tanah dengan tanaman pelinclung/tutup bumi seperti pokok kekacang,
kaedah tanaman berjalur, tanaman selingan clan lain-lain lagi.
Kaeclah mekanika seperti pembinaan kontur/teres, zon perlindungan (hulan ~dng clikekalkan dalam
keaclaan semula jadi), mewujudkan sistern perparitan & i i saliran di kawasan pertanian, membina
benteng clan sebagainya.
Kaedah penyuburan tanah seperti pembajaan kimia/organik untuk men-ekalka keseimbangan nutrien
tanah, merehatkan tanah, giliran kawasan penanairian dLi sebagainya.

(d) Cara kegiatan pertanian yang intensif yang boleh menjejaskan kepelbagaian biologi:
Pelbagai spesies fauna dan flora yang diancam kepupusan akibat kegiatan pertanian intensif.
Kemusnahan ekosistem seperti rantaian makanan clan habitat khususnva hutan yang telah dijaclikan
tapak pertanian akan berlaku. Dalam konteks kepelbagaian biologi akibat pemusnahan hutan untuk
aktiviti pertanian pindah clan pertanian perladangan akan menyebabkan kesan-kesan negatif.
Pelbagai spesies fauna dan flora diancam kepupusan/kemusnahan akibat kAilangan sumber-sumber
makanan. Apabila hutan dimusnahkan/dinyahkan maka fungsi pokok sebagai pengeluar utama akan
musnah sama selcali. Dengan itu, hidupan lain yang bergantung kepada tumbuhan seperti herbivor
(kancil, rusa) akan kehilangali sumbersumber makanan.
Penghijrahan spesies akibat pemusnahan habitat. Hutan berfungsi sebagai satu habitat. Prows
penyahhutanan memusnahkan sama sekali habitat. Keniusnahan habitat mengambil masa yang lama
untuk dipulihkan. Justeru itu, haiwan-haiwan akan berhijrah ke hutari/habitat lain untuk mencari
perlinclungan atau tempat baharu.

4 (a) Tiga punca van- mempengaruhi status kualiti udara. di Malaysia:
Kesan pencemaran udara akibat industri clan kenderaan
Akibat kebakaran hutan daripada cuaca panas El-Nino
Stesen-stesen jana kuasa elektrik dan industri yang menggunakan minyak (Ian arang batu sebagai bahan
apinya
Proses-proses yang terclapat di dalam industri tertentu seperti industri petrokimia serta industri kuari
Sumbangan pembakaran secara terbuka juga tidak kurang hebatnya kepada permasalahan jerebu

(b) Kesan pencemaran udara terhadap kesihatan manusia:
Melemahkan pengecutan jantung serta merenclahkan jumlah oksigen yang dibawa oleh darah.
Mengurangkan keupayaan beriadah clan merbahaya bagi penpidap,,akit jantung yang kronik.
Masalah penvakit yang sedia ada terutamanya bronkitis. Menggang-u saluran pernafasan pen-ghidap
penyakit asma dan batuk.
Merangsang hidung clan tekak terutamanya yang mengidap asma. Meningkatkan jangkitan penyakit
melalui udara.
Merosakkan sistem saraf dan otak.
Meruncingkan penyakit paru-paru clan jantung, mengubah ketahanan badan melawan bahan yang disedut
dan merosakkan tisu paru-paru terutamanya yang berpenyakit jantung clan paru-paru yang kronik.
Radang kulit/kanser kulit.
Jangkitan pads mata

(c) Maksud pencemaran air:
Pencemaran air berlaku apabila perubahan berlaku dari segi kandungan, keadaan clan warns sehingga ticlak
sesuai clan memberi kesan apabila digunakan. Pencemaran berlaku sama ads dari segi biologi, kimia dan fizik.
Pencemaran air bukan hanya berlaku di sungai tetapi juga di laut clan is boleh berlaku secara sengaja atau
tidak. Pencemaran air menurut Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 didefinisikan sebagai apa-apa perubahan
largsung atau ticlak langsung kepada sifat-sifat fizikal, haba, biologi atau radloakti iaitu inana-mana bahagian
slam sekeliling yang melepaskan, mengeluarkan atau meletakkan buangan ini sehingga menjejaskan
kegunaannya dan menyebabkan suatu keadaan merbahaya atau memuclaratkan kesihatan, keselamatan clan
kebajikan pihak awam atau kehidupan lain seperti burung, hidupan liar, ikan clan hidupan akuatik Berta
tumbuh-tumbuhan air.

(d) Aktiviti penerokaan yang boleh menjejaskan kualiti sumber air:
Penerokaan tanah untuk dijaclikan kawasan pembinaan juga menyebabkan hakisan tanah berlaku dan ini
seterusnya akan mengakibatkan mendapan berlaku. Mendapan ini akan mencetekkan sungai clan air sungai
menjadi keruh. Penerokaan juga membantu menyumbang ke arah pencemaran air. Ini adalah kerana
penerokaan vane dijalankan sudah pasti menyebabkan hakisan tanah berlaku dan seterusnya tanah runtuh
akan masuk ke dalam sungai lalu mendapan berlaku. Mendapan ini bukan sahaja akan mencetekkan lagi paras
air sungai tetapi akan mengakibatkan berlakunya banjir.-



Score Set 7

Bahagian A

1 (a) Tumbuhan tersebut ialah:
- Organisms saprofit, iaitu mikroorganisma kulat.
Fungsi tumbuhan tersebut:
- Berfungsi menghuraikan bahan-bahan organisms rang mati dan reput dalam sesebuah ekosistem
clan menghasilkan nutrien bukan organik. iaitu nitrogen, fosforus, karbon potassium dan
sebagainya yang berguna kepada pengeluar, laitu tumbuhan untuk tumbuh clan membesar dan
menghasilkan makanan.

(b) Maksud kitaran nutrien:
Kitaran nutrien bermaksud satu proses kitaran unsur-unsur kimia seperti nitrogen, karbon, kalsium clan sulfur
dalam sesebuah ekosistem yang berlaku secara berterusan dalam tiga fasa yang lengkap, iaitu fasa atmosfera,
biosfera clan litosfera.

(c) Proses kitaran oksigen yang berlaku dalam kitaran nutrien:
Proses kitar oksigen yang berlaku dalam kitaran nutrien ekosistem berlaku melalui proses fotosintesis,
pemafasan, pembakaran, pereputan dan pengaratan. Proses ini melibatkan pengambilan, penggunaan,
pengembalian oksigen ke atmosfera secara berterusan. Manusia, haiwan dan tumbuhan menggunakan oksigen
untuk tujuan pernafasan, penguraian, pereputan dan proses transpirasi di mana ia diperoleh secara terns
daripada atmosfera. Proses ini menyebabkan berlaku pembebasan gas karbon dioksida ke atmosfera. Gas karbon
dioksida digunakan oleh tumbuhan hijau untuk melakukan proses fotosintesis serta membebaskan gas oksigen
ke atmosfera dan digunakan semula oleh manusia dan haiwan.

(d) Dua aktiviti pertanian yang mengganggu proses kitaran nitrogen:
Penggunaan baja kimia menambahkan nitrat dan ammonia dalam tanah yang akan menjejaskan
keseimbangan nitrogen semula jadi dalam tanah.
Pembinaan sistem pengairan menyebabkan pengaliran nitrogen dalam tanah melalui aliran air
permukaan, unsur nitrogen di kawasan asal berkurangan.
Pengkhususan tanaman menyebabkan berlaku cepat kehilangan nutrien dalam tanah seperti tanaman
kacang tanah, kacang soya dan kacang kuda.
Pembakaran sisa pertanian menyebabkan unsur tersebar di udara manakala tiada unsur nitrogen di
tanah.
Proses pereputan sisa tanaman melalui proses penghumusan seperti jerami dan batang jagung
menggalakkan pembentukan nitrat dalam tanah menyebabkan kuantiti nitrat bertambah dan menjadi
tidak normal.


2 (a) Maksud konsep pemeliharaan alam sekitar:
Pemeliharaan bermaksud usaha yang dilakukan oleh kerajaan dan pertubuhan tertentu seperti badan bukan
kerajaan yang bertujuan untuk melindungi alam sekitar yang sedia ada daripada mengalami kemusnahan demi
kepentingan generasi akan data 1g. Konsep pemeliharaan alam sekitar dijalankan meliputi langkah
perundangan, pengurus, in strategik atau melalui kempen kesedaran dan pendidikan.

(b) Satu gas yang mencemarkan udara:
Karbon dioksida
Karbon monoksida
Plumbum
Sulfur
Nitrogen
Kadium

(c) Dua tindakan manusia yang menyumbang pencemaran udara:
Pencemaran udara yang berpunca daripada penggunaan kenderaan berm otor terutama di bandar-bandar
besar yang membebaskan gas karbon dioksida, karbon monoksida, hidrokarbon dan nitrogen oksida.
Stesen penjanaan kuasa elektrik yang menggunakan minyak dan arang batu sebagai bahan api asli
menyebabkan pencemaran udara kerana pembakaran bahan api yang tidak lengkap seperti industri
petrokimia dan industri kuari.
Pembakaran terbuka untuk tujuan pertanian dan pelupusan sampah menyebabkan berlakunya
pencemaran udara.
Perindustrian yang berasaskan kayu dengan melupuskan bahan seperti habuk, kulit dan serpihan kayu
melalui proses pembakaran menyebabkan udara tercemar dengan gas karbon monoksida, karbon dioksida,
sulfur dioksida, nitrogen dan sebagainya.

(d) Du a langkah pemeliharaan udara daripada tercemar:
Menempatkan kawasan perindustrian mengikut zon vang sesuai dan jauh dari penempatan penducluk.
Mengawal pelepasan asap kilang mela;ui penapisan dan meninggikan serombong kilang.
Beralih kepada sumber gantian yang lebih mesra alam seperti tenaga hidro dan tenaga solar.
Menggalakkan perkongsian kenderaan dan penggunaan kenderaan tanpa plumbum serta penggunaan
penapisan asap yang mesra alam.
Menggalakkan kitaran semula sisa pepejal, menimbus sampah dan menjalankan aktiviti tebang reput
dalam sistem pertanian.
Bahagian B

3 (a) Maksud pencemaran bunyi:
Pencemaran bunyi bermaksud bunyi yang tidak dikehendaki dan boleh diertikan juga sehagai sebarang bunyi
yang boleh memberi gangguan psikologi dan kesan sosial kepada orang atau kumpulan. Contohnya seperti
gangguan percakapan, kerja, berehat, rekreasi, tidur dan sebagainya. Bunyi ini boleh tersebar melalui medium
udara, air dan bahan pepejal yang lain seperti kayu, besi dan sebagainya.

(b) Empat punca utama pencemaran bunyi di Malaysia:
Kebisingan yang berpunca daripada pengangkutan boleh dibahagikan kepada tiga punca utama, iaitu lain
lintas, kapal terbang dan keretapi. Lalu lintas merupakan punca utama pencemaran kebisingan komuniti
di bandar-bandar utama.
Kebisingan daripada operasi industri adalah daripada mesin dan peralatannya.
Kebisingan ini biasanya dihasilkan oleh penggunaan jentera dalam proses pembinaan.
Kebisingan daripada aktiviti harian manusia dan suara manusia juga menyebabkan berlakunya
pencemaran bunyi. Kebisingan ini termasuklah berpunca daripada radio, televisyen dan sebagainya serta
daripada binatang peliharaan seperti anjing.

(c) Tiga langkah bukan perundangan yang dapat dilakukan bagi mengurangkan kesan pencemaran bunyi:
Kerajaan diharapkan dapat mewujudkan lebih banyak lagi kawasan taman industri yang jauh dari
kediaman. Ertinya zon pencemaran bunyi hanya herlaku Ii kawasan itu sahaja sementara itu mewajibkan
pengusaha kilang menyediakan alat penghadang bunyi kepada pekerja yang sentiasa berada di kawasan
bunyi bising
Masyarakat boleh membantu pengurangan kadar bunyi bising walaupun tidak secara keseluruhannya
dengan memperlahankan bunyi radio, muzik karaoke dan bunyi motorsikal yang telah diubah suai.
Perkongsian kereta merupakan strategi serampang tiga mata, iaitu mengurangkan k-esesakan lalu lintas,
mengurangkan kos dan mengurangkan pencemaran bunyi.
Penggunaan alat dan jentera canggih dalam pembinaan mengurangkan kadar bunyi bising berbanding
jentera lama. Penggunaan jentera canggih juga lebih mempercepatkan proses pembinaan terutamanya
alat menanam cerucuk dan mengerudi.
Kempen kesedaran berkenaan anti pencemaran bunyi juga sangat wajar dianjurkan oleh Kementerian
Sains, Teknologi clan Alam Sekitar.


4 (a) Maksud pencemaran udara:
Pencemaran udara boleh didefinasikan sebagai terdapatnya gas, cecair atau zarah yang terkandung di udara
sehingga berlakunya perubahan dan menjejaskan keh dupan atau bahan-bahan lain. Bahan-bahan tersebut
terampai di udara clan memberi kesan negatif kepada manusia, tumbuh-tumbuhan dan haiwan. Pencemaran
udara merUpakan satu keadaan yang melibatkan kehadiran sebarang gas atau zarah yang mengandung 1
toksik atau radioaktif dalam atmosfera, khususnya yang terhasil menerusi kegiatan mamisia. Contoh bahan
pencemar termasuk karbon monoksida, sulfur dioksida. klorofluoroka,-bon (CFC), nitrogen dioksida yang
dikeluarkan oleh kenderaan dan kilang industri.

(b) Langkah bukan perunclangan penting bagi mengatasi masalah pencemaran u tara:
Menempatkan industri mengikut jenis clan zon-zon yang sesuai yant mesti jauh dari kawasan kediaman
serta kawasan tepu bina, mengawal perlepasan asap melalui sistem penapisan, meninggikan serombong,
mengurangkan penggunaan bahan bakar petroleum dan arang batu, sebaliknya beralih kepada sumber-
sumber gentian seperti tenaga hidro, tenaga solar dan gas asli.
Mengawal penggunaan kenderaan yang masuk ke bandar seperti rr.cng-atakkan perkongsian kereta,
menggalakkan penggunaan petroleum tanp.t plumburn, menyediakan sistem penapisan asap kenderaan
yang sempurna dan lain-lain.
Mengelakkan aktiviti pembakaran terbuka sebaliknya lebih banyak men.1alankan usaha kitai semula sisa
pepejal, menimbus sampah serta menjalankan aktiviti lebang reput dalam sektor pertanian.

(c) Langkah meningkatkan kempen kesedaran dan pendidikan alam sekitar dalam kalangan rakyat:
Pendidikan secara formal tahap rendah - Pada peringkat ini Kurikulum Baru Sekolah Rendah (KBSR)
telah memperkenalkan mata pelajaran Alam dan Manusia yank ditumpukan khusus kepada isu alam
sekitar.
Tahap menengah - Di peringkat ini elemen alam sekitar diserapkan secara khusus menengah mata
pelajaran Geografi bermula di tingkatan satu hingga enam. Selain itu mats pelajaran Sains teras clan
Biologi juga banyak menyentuh kepentingan alam sekitar kepada pars pelajarnya.
Tahap tinggi di peringkat universiti - Program-program yang menjurus kepada alam sekitar atau
menjadikan slam sekitar sebagai satu disiplin pengajian.
Pendidikan tidak formal - Pendidikan ticlak formal banyak dijalankan oleh Jabatan Alam Sekitar dengan
kerjasama beberapa badan bukan kerajaan (NGO) yang lain seperti Sahabat Alam Sekitar (SAM). Jabatan
Alam Sekitar (JAS) telah melaksanakan pencliclikan ticlak formal ini melalui media massa, sen-finar,
forum, risalah dan penerbitan clan sebagainya.
Kempen kesedaran pula banyak dijalankan oleh badan bukan kerajaan dan juga pihak berkuasa tempatan
(PBT). Antara agensi bukan kerajaan (NGO) yang terlibat ialah seperti Persatuan Perlindungb n Alam
Sekitar Malaysia (EPSM), Sahabat Alam Sekitar (SAM), Persatuan Pengur,isan clan Penyeliclikan Alam
Sekitar Malaysia (ENSEARCH) Berta Persatuan Pengguna Pulau Pinang (CAP). Di antara kempen clan
program kesedaran yang dijalankan seperti gotong-royong membersihkan sungai, parit clan longkang,
kempen menghijaukan bumf, kempen 'Cintailah Sungai Kita' di samping menerbitkan beberapa bush
majalah dan buletin alam sekitar sebagai panduan kepada masyarakat umum.

Score Set 8

Bahagian A

1 (a) Maksud aras trofik:
Konsep aras trofik merujuk aras makanan clan pemakanan yang ads dalam sesebuah ekosistem secara
berurutan. Aras trofik dalam sesebuah ekosistem dibahagikan mengikut kehidupan organisma dalam sesebuah
ekosistem yang selari dengan fungsi organisma. Aras trofik dalam sesebuah sistem bermula daripada tumbuhan
sebagai pengeluar sehingga omnivor sebagai pengguna akhir dan clikenali sebagai piramid ekologi.

(b) Perbezaan antara siratan makanan clan rantaian makanan:
Rantaian makanan merujuk kepada pemindahan atau aliran tenaga, elemen kimia dan beberapa jenis
sebatian daripada satu organisma yang lain sepanjang aliran itu berlaku. Rantaian makanan melibatkan
mangsa dengan pemangsa. Rantaian makanan bermula dengan penerimaan cahaya matahari clan
digunakan oleh tumbuhan (pengeluar) untuk memproses makanan untuk diri sendiri clan digunakan oleh
pengguna sekunder, tertier clan pengurai.
Siratan makanan bersifat lebih kompleks clan melibatkan aliran tenaga yang berlaku daripada pelbagai
arah ke pelbagai arah antara organisma-organisma yang hiclup dalam sebuah ekosistem.

(c) Tiga cara manusia mengganggu aktiviti siratan makanan:
Pengeluar, iaitu tumbuhan akan mengalami kemusnahan akibat kegiatan pembalakan, kegiatan
penyahhutanan oleh manusia untuk tujuan pembangunan ekonomi.
Pengeluar, iaitu tumbuhan akan mengalami kemusnahan akibat kegiatan pengutipan hasil hutan yang
berlebihan manakala pengguna berkurangan atau MLngalaini kepupusan kerana kekurangan sumber
makanan.
Kepupusan pengeluar menyebabkan berlaku penghijrahan pengguna kerana pembinaan petempatan.
Kegiatan pelancongan yang berteraskan ekopelancongan menyebabkan kepupusan pengguna dan
pengeluar. Kawasan ekopelancongan dibersihkan untuK tujuan pembinaan kemudahan penginapan clan
sebagainya.
Pembinaan infrastruktur seperti jalan rays menyebabkan pengguna clan pengeluar mengalami kepupusan.


2 (a) Maksud saline, kebergantungan antara sistem:
Saling kebergantungan antara sistem merujuk interaksi atau hubungan yang berlaku antara satu sistem
dengan sistem yang lain. Kebergantungan sistem berlaku secara fizikal dan manusia. Interaksi yang wujud
menyebabkan perubahan dan gangguan alam sekitar fizikal dan manusia. Contoh perubahan yang berlaku
dalam sistem geomorfologi menyebabkan berlaku letusan gunung berapi, lapisan udara berjerebu dan
memberikan kesan ke atas alam sekitar manusia.

(b) Dua cara kebergantungan sistem secara fizikal:
Kitaran hidrologi - Dalam sistem atmosfera, proses kitaran hidrologi melibatkan proses sejatan air dari air
permukaan tanah, permukaan laut, sungai atau claratan mengalami pemanasan clan terpeluwap ke udara
clan membentuk proses kerpasan. Kerpasan ini turun sebagai air hujan dan mengalami proses cegat silara
alau proses pintasan atau susupan air ke dalam tanah oleh tumbuh-tumbuhan yang berlaku dalam sistem
ekologi. Air larian permukaan akan menyusup dan mengalir dalam sistem geomorfologi.
Sistem geomorfologi - Letusan gunung berapi menyebabkan berlakunya muntahan asap dan debu. Debu
dan asap yang banyak di lapisan udara menyebabkan berlakunya kejadian jerebu, hujan asid, bumf
menjadi sejuk dan kekacauan atmosfera sehingga berlakunya ribut taufan.
Sistem atmosfera - Fenomena El-Nino yang berlaku di negara Pasifik menyebabkan negara di barat
Pasifik men,-alami cuaca yang pangs clan kering. Kawasan ini mengalami fenomena kemarau dan
kekurangan air. Manakala di kawa~an timur berlaku taufan dan banjir. Perubahan ini menyebabkan
berlaku gangguan ke atas sistem hidrologi clan menjejaskan kehidupan.

(c) Tiga kesan interaksi manusia terhadap alam sekitar:
Berlaku penipisan lapisan ozon yang bertinclak melindungi bumf daripada I cma-sukan sinar ultraungu
yang berpunca daripada penggunaan baja nitrogen, kapal terbang supersonik yang membebaskan gas
nitrogen clan penggunaan gas CFC.
Berlaku kesan rumah hijau apabila haba dari matahari dibenarkan masuk. Lapisan atmosfera, yang
mengandungi karbon dioksida, klorofluorokarbon, metana clan nitrus oksida memerangkap haba dari bumf
daripada terbebas dan dipantulkan kembali ke angkasa.
Fenomena pengurunan berlaku apabila kawasan gurun mengalami proses pembesaran gurun melampau di
kawasan pinggimya akibat tindak-an, manusia seperti penyahhutanan, ragutan temakan yang melampau,
pertanian intensif menyebabkan kawasan tersebut tiada ruang melalui proses pemulihan terdedah kepada
proses pergondolan.
Penyahhutanan secara besar-besaran untuk tujuan pertanian, pembalakan, petempatan dan sebagainya.
Pencemaran sumber air sama ada berpunca daripada domestik. kumbahan, buangan sisa kilang, kapal
tangki dan sebagainya.
Pencemaran udara clan jerebu yang bt rpunca daripada kehadiran gas. bahan berbau, gas zarah clan
sebagainya yang mengubah kuantiti, kualiti dan sifat atmosfera.



Bahagian B

3 (a) Kepentingan hutan kepada alam sekitar manusia:
Penting kepada sistem ekonomi tradisional yang masih bergantung kepada sumber hutan seperti
masyarakat orang ash yang menjalankan aktiviti pertanian pindah, mengutip dan berburu.
Penting untuk sektor pembalakanMenghasilkan sumber kayu dalam pelbagai bentuk untuk kegunaan
tempatan clan juga dieksport.
Penting untuk sektor pelancongan (ekopelancongan) seperti hutan lipur. air terjun, kepelbagaian spesies
fauna dan flora (biodiversiti) yang menarik pelancong yang akan menambahkan pendapatan penduduk
dan negara.
Membantu memajukan industri-industri yang berkaitan dengan sumber hutan (industri hiliran) seperti
industri membuat perabot, industri pembinaan (perumahan,i serta industri pengangkutan.
Menjadi kawasan tadahan air yang membekalkan air kepada empangan yang diproses untuk dijual kepada
penduduk atau dieksport ke negara lain yang kelak menghasilkan pendapatan negara.

(b) Dua kesan aktiviti perhutanan yang dijalankan di Malaysia:
Mengurangkan kadar susupan air ke dalam tanah dan seterusnya menurunkan paras air dalam tanah. Ini
akan menjejaskan kawasan tadahan air dan bekalan air kepada sungai, tasik, kolam clan paya juga turut
terjejas.
Mengurangkan jumlah hujan tempatan yang yan menjadi input utama kepada sistem hidrologi setempat
ekoran daripada kekurangan atau ketiaclaan proses transpirasi pokok.
Meningkatkan kadar larian air permukaan yang membawa banyak kelodak clan lumpur ke dalam sungai,
memendapkan dan mencetekkan dasar sungai yang seterusnya menggalakkan banjir lumpur.
Mempercepatkan kadar luahan air sungai (discharge) khususnya di muara.

(c) Kesan penyahhutanan terhadap alam sekitar manusia:
Kekurangan sumber makananBagi masyarakat orang asli yang amat bergantung kepada aktiviti
ekonomi memungut dan berburu hasil-hasil hutan akan meoghadapli krisis bekalan makanannya kerana
sumber utama makanan mereka, iaitu hasil-hasil hutan musnah.
Mengurangkan sumber kayu balakPokok-pokok balak yang berharga sepe!-ti cengal, meranti, seraya,
keruing dan lain-lain akan musnah dan mengambil masa y ang lama, iaitu lebih daripada 50 tahun untuk
membesar dan matang menjadi hutari berhasil.
Kemerosotan kesuburan tanihRantaian makanan yang musnah akan mengurangkan bekalan bahan
organik untuk reput dan diuraikan oleh pereput dan pengural. Penghasilan humus akan berkurangan dan
tanah menjadi tidak subur, tanah mungkin menjadi kering kontang, tandus dan gersang. Ini akan
menjejaskan aktivit. pertanian penduduk seperti pertanian perladangan.
Mengurangkan bekalan oksigen kepada penduduk dan sebaliknya menambahkan karbon dioksida dalam
udara.
Menjejaskan bekalan air kepada pendudukApabila hutan ditebang, simpanan air dalam tanah akan
berkurangan yang akan mengurangkan pula bekalan air kepada sungai dan empangan. Kesannya
manusia juga akan mengalami krisis bekalan air.

(d) Maksud konsep kelestarian hutan:
Kelestarian hutan ialah satu bentuk pembangunan yang mementingkan kt Sejahteraan hidup yang berterusan
untuk semua generasi kini dan akan datang. Pembangunan lestari boleh ditakrifkan sebagai adunan
pembangunan atau kemajuan dengan peme,iharaan dan pemuliharaan. Terdapat tiga aspek penting yang mesti
digabungjalinkan dalam rr,elaksanakan pembangunan lestari dalam sektor perhutanan di Malaysia, iaitu
langkah perundangan, langkah pengurusan yang strategik dan juga langkah kempen kesedaran dai pendidikan
alam sekitar.


4 (a) Dua kesan terhadap alam sekitar Cizikal akibat penjanaan dan pengeluaran tenaga elektrik hidro di Malaysia:
Terhadap proses hakisan sungaiKadar hakisan berkurangan di dalam alur sungai kerana apabila
empangan dibina di hulu sungai maka is akan mc nyekat aliran air sungai ke muaranya.
Terhadap pengangkutan dan pemendapanKadar pengangkutan sungai juga semakin berkurangan.
Apabila aliran air sungai tersekat di dinding enipam-'all maka bahan-bahan yang dibawa oleh sungai juga
terhenti di situ dan tidak boleh diangkut untuk diluahkan di muara/hilir sungai.
Peningkatan aras air ke hulu empanganAliran air sungai yang tersekat di sepanjang dinding empangan
akan menyebabkan aras air di bahagian tengah dan hulu sungai meningkat.
Pembinaan empangan hidroelektrik akan mewujudkan tasik buatan manusia yang besar dan dalam.
Kewujudan tasik ini akan meningkatkan lagi proses sejatan air di permukaan tasik untuk menghasilkan
awan.
Penenggelaman hutan akibat pembinaan empangan hidroelektrik secara keseluruhannya akan
memusnahkan sistem ekologi daratan (ekosistem hutan) dan dalam jangka masa panjang sistem ekologi
daratan akan bertukar kepada sistem ekologi akuatik.

(b) Maksud pemeliharaan dan pemuliharaan sumber alam:
Pemeliharaan ialah usaha-usaha menjaga dan mengawasi untuk mengekalkan sumber-sumber alam daripada
diteroka, dieksploitasi atau dimusnahkan. Usaha penjagaan ini dilaksanakan melalui langkah perundangan
manakala pemuliharaan pula usaha-usaha membaik pulih dan menggantikan sumber-sumber alam yang telah
diteroka dan dieksploitasi. Usaha ini dilakukan melalui langkah bukan perundanL -in seperti amalan
pengurusan yang stmtegik dan juga kempen kesedaran serta pendidikan alam sekitar.

(c) Sumber alam yang boleh diperbaharui memerlukan pemeliharaan dan pemuliharaan:
Untuk menjamin keperluan dan kesejahteraan hidup generasi kini dan akan datang sentiasa dapat
dipenuhi seperti keperluan terhadap sumber air dan udara van- bersih, bekalan sumber pertanian (tanih)
dan perikanan (marin) yang cukup.
Untuk menjamin keberterusan sektor ekonomi yang bergantung kepada sumber berkenaan sebagai bahan
mentah atau sumber tenaga. Seperti kegiatan pembalakan dan pelancongan yang bergantung kepada
sumber hutan, sumber air yang membekalkan tenaga kepada sektor perindustrian, pengangkutan dan
sebagainya.
Untuk menjamin kegiatan penyelidikan dan pembangunan (R&D) berterusan dan pembangunan dengan
pesat seperti R&D dalam bioteknologi dan bio-perubatan. (iv) Untuk mengekalkan sumber warisan
daripada diancam kepupusan seperti pelbagai jenis hidupan liar, hidupan marin, tumbuhan yang berharga
dan sebagainya.
Untuk mengekalkan keseimbangan sistem alam sekitar fizikal sama ada sistem hidrologi, sistem ekologi,
sistem atmosfera dan juga sistem geomorfologi. jug



Score Set 9

Bahagian A

1 (a) Maksud dengan autotrof:
Autotrof ialah tumbuhan yang boleh memproses makanan sendiri dengan menggunakan cahaya matahari yang
diterimanya melalui proses fotosintesis. Tumbuhan hijau akan menukarkan karbon dioksida dan air dan
membentuk gula serta mengeluarkan gas oksigen sebagai bahan sampingan.

(b) Dua aktiviti manusia yang mengganggu keseimbangan ekosistem:
Aktiviti pelancongan dengan pembinaan pelbagai chalet, restoran, hotel dan kolam menyebabkan
ekosistem mengalami gangguan seperti ekosistem akuatik dan daratan. Contohnya Bukit Merah Wetland
yang menebus guna kawasan penanaman padi sawah.
Peningkatan bilangan penduduk menyebabkan permintaan terhadap tempat tinggal meningkat. Kawasan
tanah lembap, paya atau sawah padi ditambak untuk dijadikan sebagai kawasan penempatan penduduk.
Contoh kawasan lombong timal di Ipoh.
Pembinaan kolam ternakan udang atau ikan yang dijalankan di sawah padi telah menyumbang
ketidakseimbangan ekosistem bagi menampung permintaan yang tinggi terhadap sumber protein.
Pembinaan kemudahan infrastruktur seperti jalan raga yang melibatkan penimbunar, tanah di kawasan
sawah padi bertujuan untuk meninggikan arcs tanah agar bebas daripada bencana banjir.

(c) Tiga peranan tumbuh-tumbuhan dalam sebuah ekosistem:
Tumbuhan hijau memainkan peranan dalam mengawal keseimbangan ekosistem sebagai pengeluar utama
kepada komponen-komponen hidupan lain.
Melalui proses fotosintesis is menukarkan tenaga suria kepada tenaga kimia yang akan digunakan oleh
haiwan clan tumbuhan parasit, saprofit sebagai makinan.
Tumbuhan membekalkan oksigen kepada hidupan melalui proses f6tosintew Oksigen penting untuk
kelangsungan hidup manusia dan haiwan.
Tumbuh-tumbuhan merendahkan suhu dan proses sejatpeluhan yang mernhebaskan wap air melalui
liang-liang stoma daun serta yang merendahkan suhu persekitaran.

2 (a) Maksud jerebu:
Jerebu merujuk peningkatan bahan yang terampai dalam atmosfera melebihi kadAr normal mengikut indeks
pencemaran udara (IPU). Bahan yang terampai dalam lapi~,an udara seperti habuk, debu, jelaga, asap clan lain-
lain oleh fenomena semula jadi seperti letupan gunung berapi clan kebakaran hutan akibat panahan petir selain
kegiatan manusia seperti penggunaan kenderaan bermotor, penyahhutanan clan lain-lain menyebabkan had pt
nglihatan menjadi terhad.

(b) Satu gas yang menyebabkan berlakunya penipisan lapisan ozon:
Klorofluorokarbon
Halon
Karbon dioksida
Sulfur dioksida
Karbon monoksida
Metana

(c) Dua kesan rumah hijau terhadap sistem ekologi:
Berlaku kecenderungan kebakaran hutan kerana penerimaan cahaya matahari yang tinggi kesan
pemanasan global telah memusnahkan kepelbagaian biologi, 1,epupusan spesies flora clan fauna yang
berharga clan rantaian makanan telah memusnahkan ekologi hutan.
Peningkatan suhu dunia telah menyebabkan peningkatan suhu air laut seperti yang dialami Laut Pasifik
pada tahun 1997 dengan peningkatan suhu sebanyak 5 C kepada 30 C.
Kemusnahan plankton yang menjadi makanan utama hidupan laut menyebabkan hidupan marin
mengalami kepupusan apabila makanan berkurangan clan mengalami kemusnahan. Contohnya
kemusnahan kerang, sotong dan ikan.
Laut tropika yang menjadi tempat pertumbuhan karang laut dan terumbu karang akan mengalami
kemusnahan apabila polip-polip karang coati apabila suhu air laut tinggi.

(d) Dua langkah pengurusan untuk mengatasi kesan rumah hijau:
Mengurangkan penggunaan peralatan yang menggunakan gas klorofluorokarbon seperti peralatan
pendingin hawa, penyembur/aerosol sebaliknya menggunakan bahan-bahan yang lebih mesra alam.
Menggunakan kenderaan awam seperti komuter clan LRT yang dapat mengurangkan pembebasan gas
rumah hijau serta menanam dengan lebih banyak pokok hijau.


Bahagian B

3 (a) Maksud pengurusan alam sekitar:
Melibatkan perancangan, penggunaan, pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar secara sistematik
menerusi langkah perundangan clan bukan perundangan bagi menjamin kelestarian (keberterusan) sumber
alam sekitar. Pemeliharaan alam sekitar ialah usaha memelihara/ menjaga sumber alam sekitar menerusi
langkah perundangan seperti akta, ordinan, perintah, pelaksanaan hukuman clan lain-lain di bawah aspek
perundangan. Pemuliharaan alam sekitar pu la ialah usaha membaik pulih sumber alam sekitar menerusi
langkah bukan perundangan seperti amalan pengurusan yang strategik, kempen keseclaran dan pendidikan
alam sekitar.

(b) Dua langkah perundangan alam sekitar yang dijalankan di Malaysia:
Akta dan enakmen - Akta merupakan asas perundangan yang komprehensif bagi mengkoordinasi kesemua
aktiviti berkaitan pengawalan alam sekitar di seluruh negara misalnya Akta Kualiti Alam Sekitar 1974.
Akta Taman Negara 1980, Akta Perhutanan Negara 1984, Akta Perikanan 1985. Akta Pemuliharaan
Tanah 1960, Enakmen Air 1948 dan lain-lain. Akta ini dikawal secara langsung oleh kerajaan pusat/agensi
kerajaan pusat. Misalnya Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 dikawal oleh Jabatan Alam Sekitar (JAS).
Peraturan dan arahan - Peraturan merupakan perincian di bawah Akta bagi kes-kes tertentu yang lebih
spesifik. Misalnya di bawah Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 terdapat peraturan-peraturan seperti
Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Udara Bersih) 1978, Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kumbahan
dan Efluen Perindustrian) 1979, Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Bahan Buangan Berjadual) 1989 dan
lain-lain.
Ordinan - Termaktub di bawah undang-undang kecil yang dikawal oleh pihak berkuasa tempatan (PBT)
seperti Majlis Daerah dan Majlis Pembandaran. Misalnya Ordinan Tali Air dan Perparitan 1954, Undang-
undang Kecil Pelupusan Sampah Majlis Daerah Hulu Langat 1984, Undang-undang Kecil Perlesenan
Tred, Perniagaan dan Perindustrian Majlis Daerah Hulu Langat 1987, clan lain-lain undang-undang kecil
di bawah PBT.
Penguatkuasaan dan perlaksanaan hukuman - Denda/kompaun, pembatalan lesen operasi, menyita premis
dan hukuman penjara di bawah peruntukan undang-undang alam sekitar. Hukuman dijatuhkan oleh
mahkamah atau badan-badan yang berkuasa.
Penyediaan Laporan Kesan Alam Sekitar (EIA)Bertujuan untuk menflai impale keseluruhan sesuatu
projek pembangunan yang dijalankan oleh sektor,swam dan swasta terhadap alam sekitar. EIA termaktub
di bawah Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (aktiviti yang ditetapkan)(penilaian kesan alam sekeliling)
987. EIA meliputi penilaian awal dan penilaian terperinci mengikut tatacara yang telah ditetapkan.

(c) Peranan masyarakat dalam usaha memelihara alam sekitar:
Peranan orang ramai/awam - Memantau dan melaporkan aktiviti yang rnerosakkan alam sekitar kepada
pihak berkuasa.
Peranan media - Masyarakat media mendedahkan secara berterusan terhadap jenayah alam sekitar
seperti yang dibuat oleh TV3 dan NTV7.
Peranan orang ramai menyahut seruan kerajaan melibatkan diri dalam kempen penjagaan.alam sekitar
seperti 'Kempen Menghijaukan Bumi, Cintailah Sungai Kita', menyertai pelbagai projek gotong-royong
membersihkan persekitaran dan lain-lain.
Peranan masyarakat pendidikan - Guru dan murid di sekolah dan IPT menanam keseclaran tentang
kepentingan alam sekitar menerusi mata pelajaran Gcografi. Sains, dan Alam Sekitar.
Peranan badan bukan kerajaan (NGO) - Menganjurkan seminar, persidajigan, kempen dan lain-lain yang
berkaitan bagi memelihara dan memulihara alam sekitar.
Peranan pihak swasta - Sama-sama menjaga alam sekitar misalnya patuhi segala peraturan yang
ditetapkan, sumbangan kewangan, teknologi dan pelbagai jenis kemudahan bagi menjaga alam sekitar.
Menjadikan alam sekitar sebagai hak milik bersama.

4 (a) Maksud pembangunan lestari:
Daripada segi alam sekitar, pembangunan lestari boleh ditakrifkan scbagai adunaa pembangunan atau
kemajuan dengan pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar daripada musnah. Pemuliharaan membawa
maksud membaik pulih sumber-sumber alam sekitar seperti sumber air, hutan, tenaga, udara, mineral dan lain-
lain yang telah digunak.-n tanpa membiarkan sumber-sumber itu pupus sehingga is tidak boleh digunakan la~,i.
Manakala pemeliharaan pula meliputi aspek-aspek penjagaan dan perlindungan untuk mengekalkan sumber-
sumber semula jadi daripada diteroka dengan raku, oleh manusia. Kaedah pemeliharaan ini biasanya dibuat
melalui akta dan perundangan seperti Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 di Malaysia.

(b) Dua prinsip pembangunan lestari:
Menjana pertumbuhan ekonomi
Mengubah kualiti pertumbuhan ekonomi
Memelihara dan mempertingkat asas sumber
Orientasi semula teknologi dan kaedah pengurusan risiko
Integrasi alam sekitar dan ekonomi dalam membuat keputusan
Membaharui hubungan ekonomi antarabangsa
Kukuhkan kerjasama antarabangsa

(c) Tiga kerjasama antarabangsa dalam konteks pembangunan lestari yang disertai oleh Malaysia:
Persidangan Stockholm
Persidangan Rio
Persidangan Johanesburg
Protokol Montreal
Persidangan Kyoto
Deklarasi Langkawi

(d) Maksud penilaian impak alam sekitar (EIA):
Penilaian impak alam sekitar (EIA) adalah satu proses pencegahan daripada berlakunya kemerosotan kualiti alam sekitar. Penilaian
im diwujudkan bertujuan untuk mengelakkan berlakunya kerugian besar khususnya terhadap alam sekitar akibat kesilapan dalam
perancangan dan perlaksanaan sesuatu projek pembangunan. Justeru itu, EIA adalah satu pendekatan yang menyeluruh ke arah
pengurusan alam sekitar yang melibatkan kawalan dan perancangan sumber jaya agar wujud keseimbangan antara kepentingan
projek pembangunan dengan pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar yang berkualiti.


Score Set 10

Bahagian A

1 (a) Dua komponen asas yang membentuk ekosistem bakau:
Komponen biotikKomponen hidup seperti tumbuhan, haiwan dan manusia.
Komponen abiotikKomponen tidak hidup seperti air, udara dan tanah.

(b) Dua ciri tumbuhan bakau:
Akar timbul/ceracak untuk menyokong pernafasan seperti pokok bakau api-api dan perepat dan akar jangkang menyokong
pokok daripada tumbang. Contohnya seperti pokok bakau kurap dan bakau minyak.
Batang keras dan tinggi dan mempunyai banyak cabang
Dominan dan malar hijau
Daun berlilin, bersaiz kecil, lebar, liat dan tebal

(c) Dua card bagaimana manusia mengganggu ekosistem:
Kegiatan pembalakan di kawasan hutan bakau terutama pembalakan pokok bakau seperti bakau minyak clan bakau kurap
yang bermutu tinggi ditebang kerana, nilai seperti yang tinggi telah merosakkan habitat pelbagai spesies hidupan dua alam.
Aktiviti akuakultur terutama di kawasan hutan bakau untuk dijadikan kawasan ternakan ikan kerapu atau kolam ternakan
udang harimau menyebabkan ,umber hutan bakau mengalami kemusnahan.
Pembuangan sisa kilang ke sungai menyebabkan sungai mengalami pencemaran. Penyaliran sisa toksik ini menyebabkan
kematian pelbagai spesies hidupan paya bakau seperti ikan, udang clan ketam.
Pembinaan jeti penclaratan ikan terutama di kuala-kuala sungai yang kecil menbatkan kerja-kerja perluasan alur dan
penebangan pokok bakau yang berhampiran menyebabkan ekosistem hutan bakau terjejas.

(d) Satu kepentingan hutan bakau terhadap alam sekitar manusia:
Sebagai sumber kayu arang clan sumber kayu dpi seperti pokok bakau karap dan bakau minyak.
Sebagai bahan cerucuk dan pancang kayu dalam sektor pembinaan kerani, sifatnya keras dan tahan air masin clalarn
pembinaan dermaga. kapal, bot dan sebagainya.
Sumber perubatan sakit keron-konLy dan tahan muntah daripada pokok bakau minyak dan bakau perepat.
Penghasilan rayon untuk dieksport melalui kayu serpihan berdasarkan pc nggunaan bahan selulos.
Sumber pendapatan tambahan hasil penangkapan ikan, ketam, udang dan sebagainya.
Tempat pembiakan dan ternakan akuakultur air masin seperti ternakan ikan kerapu dan udang harimau.
Kawasan pelancongan. pendidikan dan rekreasi yang berasaskan ekopelancongan.


2 (a) Maksud penyahhutanan:
Penyahutan bermaksud proses penghapusan hutan secara besar-besaran. Manusia bertindak mengeksploitasi sumber hutan dengan
menjalankan penebangan, pembersih. n clan pemusnahan untuk tujuan pembalakan. petempatan penduduk, perindustrian dan
penjanaan kuasa hidroelektrik. Selain itu, penyahhutanan berlaku secara semula jadi disc ,tbkan peningkatan suhu dan cuaca yang
kering menyebabkan hutan terbakar.

(b) Cara fenomena atmosfera mempengaruhi proses penyahhutanan secara semula jadi: Penyahhutanan yang berlaku secara semula
jadi berlaku disebabkan oleh perubahan cuaca atau iklim seperti fenomena El-Nino yang berlaku pada tahun 1997. Penumpuan
cuaca yang tinggi dan melampau di kawasan tertentu menyebabkan kawasan tersebut menjadi boring dan terbakar dengan
sendirinya.

(c) Langkah pengurusan hutan secara lestari yang dijalankan di Malaysia:
Menjalankan penebangan hutan secara Sistem Sebaya Malaya (SMS) dengan menebang hutan secara sistematik dan
berjadual. Hutan bernilai ditebang dalam pusingan 60-80 tahun bagi satu pusingan.
Menjalankan sistem tebangan memilih dengan memilih pokok yang bemilai dan cukup umur, berdiameter 45-50 cm.
Tempoh kitaran penebangan pokok antara 25-30 tahun. Jika Sistem Sebaya Malaya dipilih, jumlah tinggalan pokok seiepas
penebangan sebanyak 32 pokok sehektar.
Menggunakan kaedah silvikultur dengan cara memulihara dan menjaga sumber hutan. Contohnya seperti penubuhan Ladang
Hutan Kompensatori yang melibatkan penanaman, penjagaan dan pembesaran pokok seperti pokok Acacia mangiuln,
yamane dan batai.
Menjalankan banyak penyelidikan dan pembangunan yang berkaitan dengan sumber perhutanan oleh FRIM, UPM dan
Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia dengan memberikan penumpuan dalam pengurusan hutan, biak baka, bekalan
stok tanaman, kawalan serangga perosak dan sebagainya.


Bahagian B

3 (a) Kesan urbanisasi terhadap fenomena peningkatan suhu di bandar-bandar utama di Malaysia:
Kekurangan litupan tumbuhan atau pokok-pokok peneduh yang mampu bertindak menyederhanakan suhu. Perubahan
landskap yang ketara dari hutan semula jadi bertukar kepada 'hutan batu'.
Adanya banyak bahan atau sumber yang boleh menyerap dan menyimpan bahangan matahari sebagai haba pendam seperti
bangunan konkrit, tar/bitumen. asfalt. bahanbahan pencemar udara dan sebagainya. Bahangan matahari yang tersimpan pada
waktu siang akan dibebaskan pada waktu malam.
Perlepasan banyak gas-gas rumah hijau seperti karbon dioksida, karbon monoksida dan hidrokarbon daripada sumber-
sumber kenderaan, industri dan sebagainya yang juga mampu memerangkap bahangan matahari.
Perlepasan banyak tenaga haba di bandar yang berpunca daripada sumber jana kuasa kilang, sumber kenderaan bergerak dan
juga daripada metabolisms badan manusia sendiri yang ramai tinggal di bandar.

(b) Dua impak alam sekitar akibat proses urbanisasi yang pesat di Malaysia:
Masalah pencemaran udara dan jerebu
Kesan kenaikan suhu mikro/pulau haba bandar
Fenomena banjir kilat dan hujan asid
Masalah pencemaran air.
Masalah hakisan tanah, tanah runtuh dan tanah mendap


(c) Dua aktiviti manusia di bandar yang menyebabkan berlakunya kemerosotan kualiti alam sekitar di bandar:
Kadar pencemaran (udara clan air) yang berpunca daripada pertambahan bilwigan kenderaan yang sejajar
dengan pertambahan penduduk bandar.
Peningkatan suhu dalam bandar/pulau haba bandar juga boleh dikaitkan denganZ~ kadar urbanisasi yang
pesat. Ini kerana pertambahan penduduk dalam bandai juga boleh menambahkan pengeluaran tenaga
haba melalui proses metabolisms hadall manusia.
Pertambahan penduduk bandar pula menambahkan permintaan terhadap petempatan. Kawasan
perumahan baharu akan dibuka yang melibatkan aktiviti penyahhuianan. Selain daripada sumber hutan
pupus dan musnah, sumber tanah juga rosak dengan pelbagai kejadian seperti hakisan tanah dan tanah
runtuh.
Selain itu masalah sistem perparitan yang tersumbat di kawasan-kawasan perumahan yang boleh
dikaitkan dengan kekerapan kejadian banjir kilat.


4 (a) Sektor perkilangan yang menyebabkan pencemaran air:
Sumber-sumber air seperti sungai. tasik. kolam, muara, air bawah tanah clan lain-lain tercemar akibat
penyaluran sisa/efluen yang bertoksik dari kilang. Penct maran air boleh diukur melalui kanduni!an BOD
dalam air.
Terdapat banyak kilang memproses di Malaysia yang membuang sisanya torus ke dalam sungai sehingga
sungai tersebut dikelaskan sebagai tercemar dengar serius seperti Sungai Juru dan Prai di Pulau Pinang
Berta Sungai Sekudai di Joho,
Selain daripada indeks BOD meningkat, kadar pencemaran air juga diukur berdasarkankepada beberapa
jenis bakteria 3 ang terdapat seperti Coliform clan E-Coli. F,,tkterld ini juga datangnya dari sisa efluen
industri. Lebih merbahaya lagi jika sesebuah industri melupuskan sisa-sisa radioaktifnya kepada sumber-
sumber air seperti ke dalam laut.
Sisa-sisa toksik dari kilang yang dibuanc, terns ke dalam sungai boleh meuibufiuh pelbagai spesies air
yang menjadi sumber makanan kepada hidupan diAlam air misalnya kernwnahan rumpai air. plankton
clan zooplankton. Kesannya, kemdsnaliaii rantaian makanan berlaku, kerosakan habitat dan lain-lain ciri
ekologi yamg menyebabkan kepupusan kepelbagaian spesies.

(b) Konsep pembangunan lestari dapat dijalankan dalam sektor perinclustrian di Malaysia:
Langkah penguatkuasaan undang-undang yang lebih ketat kepada mana-mana pengusaha/sN-ar-ikat yang
mencemarkan alam sekitar. Seperti kes-kes pembuangan sisa toksik. mencemarkan summi, mencemarkan
udara yang teruk dan lain-lain.
Hukuman clan denda maksimum patut dikenakan sepertimana yang diperuntukkan dalam Akta Kualiti
Alam Sekitar 1974.
Selain itu tindakan menggantung/menarik balik lesen operasi/menyita kepada manamana syarikat yang
ticlak membersihkan persekitaran yang dicemarinya. Di samping itu langkah-langkah pemantauan dan
kawal-selia yang lebih kerap dan tegas haruslah dilakukan oleh Jabatan Alam Sekitar (JAS) berdasarkan
Standard Kualiti (SQ) yang telah ditetapkan. Pihak pengurusan kilang juga diwajibkan menyediakan
laporan EIA dari masa ke semasa dan berterusan kepada pihak-pihak yang berwajib bagi menjamin
inclustrinya sentiasa mesra alam.
Menguruskan sisa toksik dengan cekap clan berkesan. Terutamanya sisa-sisa pepejal haruslah diuruskan
dengan sistematik clan saintifik. Seperti setiap kilang mesti menyediakan takungan khas untuk simpanan
sisa toksiknya clan ticlak membuangnya ke dalam sungai, tasik, kolam dan lain-lain.
Bahan pencemaran udara. Industri yang melepaskan asap pencemar melebihi standard kualiti yang
dibenarkan oleh Akta Flualiti Alam Sekitar mestilah menggunakan beberapa kaedah sebelum bahan-
bahan pencemar tersebut dilepaskan ke udara. Misalnya menggunakan sistem penapis (filter) di dalam
serombong asap.
Beralih kepada teknologi industri yang mesra alam dan tidak mencemarkan alam sekitar terutamanya
dalam konteks penggunaan tenaga. Sebagai contoh terlalu bergantung kepada bahan api fosil seperti
petroleum haruslah dikurangkan sebaliknya lebih banyak menggunakan tenaga alternatif yang murah
clan bersih seperti menggunakan tenaga hidro elektrik, gas ash (NGV) atau menggunakan tenaga solar.
Menggiatkan kempen-kempen kesedaran terutamanya kepada pengusaha-pengusaha clan kakitangan
sektor industri yang menjadi 'masyarakat industri' tentang pentmgnya menguruskan alam sekitar dengan
bijak dan hidup harmoni dengan alam sekitar.

(c) Dua kesan negatif terhadap manusia akibat kegiatan perindustrian yang pesat di bandarbandar utama di
Malaysia:
Gangguan kesihatan penduduk akibat fenomena pencemaran udara clan jerebu, pencemaran air,
pencemaran bunyi, hujan asid dan sebagainya.
Kesesakan lalu lintas. Apabila pekerja kilang bertambah maka jumlah kenderaan juga akan bertambah
untuk berulang-alik ke tempat kerja. Kesannya masalah aliran trafik akan berlaku yang boleh
melambatkan perjalanan dan risiko kemalangan kepada penduduk sekitar termasuk pekerja kilang itu
sendiri.
Masalah kesesakan penduduk clan masalah sosial. Pertambahan tenaga buruh menyebabkan sesuatu
kawasan seperti di bandar menjadi paclat clan sesak. Keaclaan ini biasanya boleh menimbulkan pelbagai
masalah sosial seperti penyakit beriangkit, masalah jenayah, penyalahgunaan dadah clan sebagainya.