UNIVERZITET U SARAJEVU

AKADEMIJA LIKOVNIH UMJETNOSTI

2012./2013.






Osnovi fotografije I
Seminarski rad
Kamera velikog formata











Decembar, 2012. Student: Irena Juki
Mentor: Doc. mr. Ivan Hrka
2

SADRAJ



Uvod 3
Kamera velikog formata .4
Klapp kamera ..5
Kardan kamera ...6
Objektivi za kamere velikog formata ..7
Decentriranje ...9
Decentriranje objektiva ....10
Decentriranje u vidu poveavanja zone dubinske otrine .10
Literatura ...11














3






UVOD



Fotografske kamere moemo podijeliti prema formatu negativa, pa tako imamo kamere malog
formata, kamere srednjeg formata i kamere velikog formata, o kojima je i rije u ovom
seminarskom radu, a one su oduvijek bile sinonim za profesionalnu fotografiju.
Snimanje jedne veoma iroke oblasti, industrijske i reklamne fotografije, upravo se vri ovim
vrstama kamera, koje pruaju iroki dijapazon mogunosti u radu, a rezultiraju veoma
kvalitetnom fotografijom.













4

KAMERA VELIKOG FORMATA

Kamera velikog formata slui za jednu iroku, specijalizovanu oblast, koja je veoma bitna za
fotografsku djelatnost. Ona je jednostavno nezamjenjiva to se tie odreenih sektora
fotografije, koje ne bi mogli uraditi nekim drugim formatom ili nekom drugom kamerom, kao
to je sluaj sa mnogim drugim motivima i zadacima fotografije.
Ona obuhvata podruje industrijske i reklamne fotografije, kao i fotografije na temu
umjetnikih djela, fotografije skulptura, arhitekture, objekata primijenjene umjetnosti i sl.
Snimanje ovakvih zadataka nam omoguava veliki format negativa, koji nam donosi
bogatstvo detalja, veliku otrinu, odlinu reprodukciju materijala snimanog objekta, te daje
nam slobodu pri odreivanju svijetlosti prilikom razvijanja. Zbog toga to negative velikog
formata neemo puno poveavati, to nam dozvoljava razvijanje do veoma snanih gradacija.
Svaki snimak moemo razvijati posebno i tako ga prilagoditi uslovima snimanja i eljenoj
svrsi, uz mogunost retuiranja.
Sve nam ovo govori da je rije o fotografiji koja je dovedena do maksimuma mogunosti i
njihovih iskoritenja.
Kamera velikog formata nije za brz rad, ali se zato odlikuje mogunou kontrolisanja svakog
koraka prilikom rada, tako da na mat staklu (koje je veliine negativa) vidimo kompoziciju
slike, ugao zahvatanja aparata, perspektivu i rasprostiranje dubinske otrine, i u toku rada
moemo uticati na sve elemente od kojih zavisi fotografska slika.
Ove kamere imaju mranu komoru u vidu velikog mijeha koji omoguava veliku izvalku
kamere, kao i pokretljivost prednjeg i zadnjeg dijela kamere to nam donosi velike
mogunosti za upotrebu objektiva raznih inih daljina, kao i jednostavno uotravanje kamere
na mala odstojanja. Mogunost podeavanja uglova prednjeg i zadnjeg dijela kamere,
omoguava decentriranje, ime se utie na perspektivu i proiruje polje dubinske otrine.
Postoje uglavnom dva tipa savremenih kamera velikog formata:
- Kutija (Klapp kamera) i
- Kardan kamere






5

KLAPP KAMERA











Kutija ili klapp kamera je dobila naziv zbog toga to izgleda kao kutija, koja se za snimanje
otklapa, a u poklopcu se nalaze ine po kojima lizi nosa objektiva. Bolje kamere ovog tipa
obino imaju trostruke ine, to omoguuje veoma veliko izvalaenje.
Ovakve kamere su kompaktne, pa su praktine i upotrebljive za snimanja na putovanju, terenu
itd.
Najee kamere ovog tipa su LINHOF Technika, MICRO TECHNIKA, SPEED GRAPHIC,
a ima i mnogo drugih, europske i japanske proizvodnje.



Slika 1 LINHOF Technika 9x12
Slika 2 SPEED GRAPHIC kamera sa kuplovanim telemetrom
6

KARDAN KAMERA


Slika 3 Sinar Alpina 9x12 Studio Monorail

Kardan kamere su one kamere kod kojih i prednji i zadnji dio kamere klizi po jednoj ipki
koja je nosa cijele kamere. Ovaj tip kamere je pogodniji za snimanja u studiju jer je pored
prednosti koje ima u poreenju sa klapp kamerom, manje pogodan za prenoenje.
Za razliku od sistema klapp kamere, ovaj sistem ima znatno vee mogunosti za adaptiranje i
mijenjanje formata, objektiva i izvlake. Vrlo jednostavno se skidaju, prednji i zadnji dio, od
nosaa kamere, odnosno ipke, pa isto tako lako moemo i mijenjati jedan dio za drugi
(objektiv, format, mijeh). Ove kamere takoer posjeduju veliki broj raznih adaptera koji ih
prilagoavaju raznoraznim uslovima snimanja, ka to su razliiti zadnji ramovi kamere koji
omoguavaju snimanje na razliitim formatima negativa, a i mijehovi se mogu nastavljati
jedan na drugi do beskonanosti.
Dakle, prednost ove kamere je to fotograf moe, u bilo kojem trenutku, mijenjati i aranirati
dijelove kamere po elji, za svaku priliku i potrebu.
Najpoznatije kamere ovog tipa su: SINAR, LINHOF, ARCA




Slika 4 Sinar objktiv sa policom
7

OBJEKTIVI ZA KAMERE VELIKOG FORMATA

Proizvoai kamera velikog formata nisu ujedno i proizvoai optike, tako da za svaku
kameru postoji veliki izbor objektiva, to ne predstavlja nikakav mehaniki ili optiki
problem, jedni to je potrebno je da taj objektiv pokriva format na kome se snima.
Na kamerama sa ugraenim telemetrom, prilikom mijenjanja objektiva, potrebno je
promijeniti i polugicu koja spaja nosa objektiva sa mehanizmom telemetra.
Objektivi za ove kamere su ugraeni na ploice nosae objektiva koje se privruju za
prednji dio kamere, stoga je zamjena objektiva vrlo jednostavna.
Nemaju jaku svjetlosnu jainu, jer se ovima kamerama obino snimaju statini objekti, sa
malim otvorima objektiva, radi postizanja dubinske otrine. Od njih se samo zahtijeva
pravilnost reprodukcije u pogledu dimenzija objekta, ispravna reprodukcija perspektive i
dobra ortoskopija vertikalnih i horizontalnih linija, dobra korekcija sfernih, a posebno
hromatske aberacije. Da bi to postigli koristimo najee duple anastigmate, koji osim dobre
korekcije imaju obino i veliki vidni ugao snimanja, to je jako vano, zbog potrebe
decentriranja.
Objektivi koji se najee koriste:
irokougaoni objektivi
Biogon ZEISS 4,5/75 za format 9x12
Super Angulon SCHNEIDER 5,6/75 za format 9x12

Normalni objektivi
Sironar RODENSTOCK 5,6/150 za format 9x12
Symmar SCHNEIDER 5,6/180 za format 13x18

Teleobjektivi
Tele-Arton SCHNEIDER 5,6/270 za format 9x12
Tele-Xenar SCHNEIDER 5,6/500 za format 13x18


8

Kamere velikog formata imaju centralne zatvarae smjetene u objektivu. Centralni zatvarai
koji su elektronski, mnogo su precizniji u odreivanju vremena ekspozicije nego mehaniki.
Neke od kamera velikog formata imaju ugraeno trailo i telemetar, kao to su kamere
namijenjene izmeu ostalog i novinskoj fotografiji. Primjer takve kamere imamo na slici broj
2, kamera SPEED GRAPHIC

Za snimanje kamerama velikog formata koristi se sjeeni(plan) film i ploe, koje su se u
posljednje vrijeme izgubile iz upotrebe pa se koristi samo sjeeni film, koji je praktiniji, laki
za transport i obradu,a i sigurniji jer nije podloan lomljenju kao staklene ploe.
Sve kamere velikog formata imaju i adaptere koji im omoguuju snimanje na rol filmu.



















9



DECENTRIRANJE

Upravo je decentriranje razlog zato se mnogi fotografi odluuju za koritenje kamere velikog
formata. Dakle, samo kamere velikog formata imaju mogunost decentriranja, to je veoma
pogodno za snimanje arhitektonskih objekata, kao i za reklamnu i industrijsku fotografiju.
Postoje i mogunosti uvoenja decetriranja i na kamerama malog i srednjeg formata, ali te su
mogunosti veoma skromne u odnosu na mogunosti kamera velikog formata.
Decentriranje je mogue upravo zbog toga to se prednji dio kamere, na kojemu je ploica sa
objektivom, i zadnji dio kamere sa mat staklom, ploom ili filmom, moe pomjerati lijevo-
desno i gore-dole.
Snimati primjenjivanjem decentriranja je vrlo jednostavno ako poznajemo osnovne principe, a
to znai da decentriranje kamere i objektiva koristimo da bi ispravili perspektivu i da bi
proirili prostor dubinske otrine.

DECENTRIRANJE OBJEKTIVA

Slika 5 Primjer decentriranja u vidu ispravljanja perspektive
10

Pomicanje ploice sa objektivom navie ili nanie omoguava nam da u snimak zahvatimo
prostor koji je znatno iznad ili ispod nivoa u kome se nalazi kamera a da pri tome kamera
ostane horizontalna.
Kod ovakvog decentriranja, vertikalne linije ostaju paralelne, iako se snima iznad ili ispod
nivo kamere, znai, ne pojavlju ju se u perspektivi. Isti postupak provodimo kada je situacija
sprovedena u horizontali, samo objektiv pomjeramo lijevo-desno.
Ovaj postupak moe nam posluiti u snimanju enterijera, kada elimo da snimimo neki
predmet koji nismo u mogunosti snimiti kamerom postavljenom prema sredini prostora.
Decentriranjem objektiva u stranu snimamo iskosa, ali poto je mat staklo i film kamere ostao
paralelan sa povrinom koja se snima, snimljeni objekt se ne pojavljuje u perspektivi
Neki od objektiva koji dozvoljavaju decentriranje (inae pokrivaju neto vei format od onoga
na kome se snima) su SYMMAR (Schneider) i TESSAR (Zeiss).

DECENTRIRANJE U CILJU POVEANJA ZONE DUBINSKE
OTRINE

Poveanje dubinske otrine putem decentriranja se vri tako to se mat staklo naginje u
suprotnom pravcu nego kod naginjanja mat stakla prilikom ispravljanja perspektive ( mat
staklo se naginje tako da bude paralelno sa objektom snimanja), tako da dobivamo poveanu
perspektivu, ali sa znatno veom dubinskom otrinom i to sa punim otvorom objektiva.
Potpuna otrina pri punom otvoru objektiva se postie kada je kamera decentrirana na taj
nain to se ravan snimanog objekta, ravan u kojoj se nalazi objektiv i ravan u kojoj se nalazi
mat staklo, presijecaju u istoj taki.
Objekti prema kojima smo decentrirali kameru i koji su vertikalni na ravan objekta koji
snimamo su reprodukovani iskljuivo po pravilima prostiranja zone dubinske otrine, tj.
Otvora dijafragme.




Literatura

Slika 6 Primjer decentriranja za postizanje dubinske otrine (45mm objektiv,
f2.8)
11

- Elementrana tehnika fotografije, Dragoljub Kazi, Univerzitet umetnosti u
Beogradu 1987, tree izdanje