You are on page 1of 90

DC LIU

HOC

CHNG TRINH

AI HOC

CHNG TRINH

Nm th 1: Nhn
thc dc liu

Nm th 3: Dc liu
hoc
(1)
Nm th 4: Dc liu
hoc
(2)
Nm th 5: Phng phap
nghin cu dc liu

Chuyn
Lun
vn tt nghip

Nm th nht:
Nhn
thc dc liu

Hng dn
chung: 5 tit
Tn goi cua
cy thuc
va dc liu

Cac
c
im
hinh
thai cua
cy thuc

Cach
oc
tn khoa hoc
cua
thc vt
Thc hanh:

5 bai
5 bai thc hanh

Nhn
thc # 100 cy thuc

Thi:
10 phut,
10 cy thuc

Nm th ba: Dc liu
hoc (1)
Ly thuyt : 60 tit
ai cng v dc liu
hoc

Dc liu
cha carbonhydrat
Dc liu
cha glycosid
* Dc liu
cha glycosid tim

* Dc liu
cha anthraquinon

* Dc liu
cha saponin

* Dc liu
cha flavonoid

* Dc liu
cha tannin

* Dc liu
cha coumarin

* Dc liu
cha mono- va diterpen glycosid

Thc hanh:

40 tit
10 bai thc hanh

Nhn
thc 100 v dc liu.

Nm th t: Dc liu
hoc
(2)
Ly thuyt : 60 tit
Dc liu
cha alkaloid
Dc liu
cha tinh du

Dc liu
cha cht nha
Dc liu
cha cht beo

Dc liu
co ngun
gc
ng
vt
Thc hanh:

40 tit
10 bai thc hanh

Nhn
thc 100 vi dc liu.

Nm th nm
Phng phap
nghin cu cy thuc
Ni dung:
Kim
nghim
dc liu
bng
kinh
hin
vi
Phn tich
thanh
phn
hoa
hoc
cy thuc

Cac
phng phap
sc
ky
Chit xut dc liu

Xy dng tiu chun


dc liu

Ly thuyt : 15 tit
Thc hanh:

40 tit
Seminar: 5 bui
anh
gia:
Thc hanh
+ Seminar + Bao
cao
ht 6mn

Nm th nm
Chuyn
Cac
cht chng
oxy hoa
t nhin:
Ly thuyt : 15 tit
anh
gia: Thi trc
nghim

NHN
THC DC LIU

Muc
ich:

Nhn
mt c cac
cy thuc
thng dung

Bit c bp. dung,

cng dung
chinh
cua
cy
thuc.

Yu cu:

Trinh
bay
c:
Tn Vit nam
Tn khoa hoc

B phn
dung

Tac
dung
va cng dung
chinh

Ky nng cn
co:
Ky nng quan sat
8
Tinh
yu

TN GOI CUA
CY THUC

Tn ia
phng
Theo dn tc

Theo ia
phng
Theo nganh
ngh / vn hoa...

c
im:

a dang,

phong phu: Mt cy co th co nhiu


tn goi
Khng nht quan
:
Mt tn goi chi nhiu
cy
D nhm
ln

Tn khoa hoc

Danh phap
kep:

Tn cy = Tn chi + Tn loai
c
im

Thng
nht toan
cu.

TN GOI CUA
CY THUC

Tn ring, co t xa, kho tim


c xut x, y nghia:

Cu mai, Qu, i, B kt,


Na v.v
Tn gi nh v c
im
hay s vic
lin quan ti cy:
Mau
sc:

Hoang
ng,

Vang
ng,

Co mc, Hng
hoa.
Mui vi:
Dip
ca, Chua me, Mp ng,

Dy mt,
Dy khai.
Hinh
dang
mt b phn
nao
o cua
cy hay vi thuc:

Cy rut ga, Cy xng kh, Xng rn,


Lng cu li,
Sng d, Ru meo,
Kim vang,

Bach
hac
(King
co)
Cng dung:

Thin nin kin,


Ba binh,

Thuc
bong,

Thuc
doi.

Cac
tinh
cht khac
cua
cy:
Co sa, Co may, Cy ct ln, Cho e, Nhn
ng,
10

TN GOI CUA
CY THUC

Tn vay mn t cac
ngn ng khac:

Cy mi nhp
/ cy cha hay khng tn thng dung.

S dung
nh la tn chinh
thc cua
cy:
Tn Han
- Vit:

Ma hoang,

Dng cam cuc,


Ha thu , X qun t
(S).
Tn t cac
ngn ng khac:

Su
ring, Tht nt,
Su
u, Canh ki na, Digital,
Actis
S dung
song song vi tn Vit co sn:

Du long thai (Rau da nc), Tho ti t (T hng),

Bach

gii t (Hat cai trng),

Hng phu (Co cu, Cu gu).

Tn t mi:
Theo nghia
cua
tn dn tc
it ngi, tn nc ngoai
Theo c
im
c
bit cua
cy
Theo m hay nghia
cua
tn khoa hoc.

11

Tn phai sinh
T chi c
im
chung + t chi c
im
ring cua
cy
Cac
loai gn
gui v mt thc vt va cng dung
:
Ca: Mt s loai thuc
chi Solanum ho Ca (Solanaceae):
Ca c
dc, Ca dai hoa trng,

Ca trai vang,

Ca gai
leo
Cai:
Mt s loai rau co mui hng ho Cai (Brassicaceae):
Cai xanh, Cai trng,

Cai bp,
Cai thao
v.v
Hung:

Mt s loai rau dung


lam
gia vi (thng ho Hoa
mi)
Hung
chanh, Hung
qu, Hung
rui (Hung
lui)
v.v
Ngai:
Cy thuc
ho Gng (Zingiberaceae).
12

TN GOI CUA
CY THUC

Gn
v thc vt,
cng dung
Khac
xut x, hinh

dang

Bac
ha: Bac
ha A, Bac
ha u.
Sm: Sm Triu
tin, Sm My, Sm Nht,
Sm Vit
Nam.
Qu: Qu thanh, Qu quy, Qu quan.
Thach
xng b, Thuy
xng b.
Ma tin
(cy), Ma tin
dy.

13

Cung
tinh
cht,
cng dung
:
Rau mung,

Rau ay, Rau ma, Rau ng,

Rau
ng
t,
Rau ng
bin.

ai hi,
Tiu
hi,
Dng hi hng.
Cam thao,
Cam thao
dy, Cam thao
t.

Hoang
lin, Hoang
lin gai, HL. r, Th hoang

lin.
Ha thu (o),
Ha thu trng
(Ha thu nam)
Ging
v hinh
dang:

Rau da (nc), Da can.

ia
hoang,

Dng ia
hoang.

14

TN GOI CUA
CY THUC

Tn ia
phng
Theo dn tc

Theo ia
phng
Theo nganh
ngh / vn hoa...

c
im:

a dang,

phong phu: Mt cy co th co nhiu


tn goi
Khng nht quan
:
Mt tn goi chi nhiu
cy
D nhm
ln

Tn khoa hoc

Danh phap
kep:

Tn cy = Tn chi + Tn loai
c
im

Thng
nht toan
cu.

15

TN GOI CUA
CY THUC

Khng thng
nht:
Mt cy nhiu
tn goi
Annona squamosa: Mang
cu
(Min
nam), Na (Min
Bc).

Annona reticulata: Binh


bat (min
nam) va N (Min
Bc)

Belamcanda chinensis: Xa can, Re quat.

Wedelia chinensis: Sai t,


Hung
tram,
Cuc
nham,
Ng nui
D gy nhm
ln:
Mt tn goi chi nhiu
cy khac
nhau:
B cng anh: Taraxacum officinale, Lactuca indica,
Elephantopus scaber.
Ha thu : Polygonum multiflorum va Streptocaulon juventas
Cy ct ln: Ageratum conizoides va Siegesbeckia
orientalis

16

TN GOI CUA
CY THUC

Tn ia
phng
Theo dn tc
Theo ia
phng
Theo nganh
ngh / vn hoa...

c im:

a dang,
phong phu: Mt cy co th co nhiu
tn goi
Khng nht quan
:
Mt tn goi chi nhiu
cy
D nhm
ln

Tn khoa hoc
Danh phap
kep:

Tn cy = Tn chi + Tn loai
c im

Thng
nht toan
cu.

17

TN KHOA HOC
CUA
THC VT

Tn chi + tn loai + Tn tac gia +


(tn taxon di loai + Tn tac gia) +
Ho thc vt
Quy inh
v vit tn khoa hoc

Tn chi:
Vit hoa
Tn loai:

vit thng
vit nghing
Taxon di loai:

vit thng
Tn taxon di loai:

vit thng
Tn tac
gia:
Vit hoa
Tn vit tt:

Co du
(.) cui ch vit
tt
Ho thc vt:

Vit hoa
18

TN GOI CUA
DC LIU

Tn ia
phng
Ging
nh tn cy thuc

Tn b phn
dung
+ tn cy thuc

Tn ring
Tn khoa hoc

Tn b phn
dung
+ tn cy thuc
(chi + loai)

Tn b phn
dung
+ tn cy thuc
(chi)
Tn ring (goi theo truyn
thng)

19

DC LIU

Tn ia
phngTN GOI CUA
Cac
t Han
Vit thng thng chi b phn
dung:

Thao

Kim tin
thao,
Ich
mu
thao,
Lin tin
thao

Bi
Tang bach
bi, Ngu gia bi, Mu
n bi
Dip

Lin dip,
T dip,
Trc bach
dip

Cn
Cat cn, Sn u
cn, Bach
mao cn
Tm
Lin tm, ng tm
T
20
Xuyn luyn
t, T t, Tho ti t, Bach
gii t

TN KHOA HOC
CUA
DC LIU

Tn b phn
dung
+ Tn chi + tn loai

Quy inh
v vit tn khoa hoc

Tn b phn
dung:

Vit hoa
Tn chi:
Vit hoa vit nghing
Tn loai:

vit thng

Lilium brownii F. E. Brown var. colchesteri

Wilson,

21

Liliaceae

TN GOI CUA
DC LIU

Tn khoa hoc
Cac
t chi b phn
dung:

Arillus : cm qua (t y) Medulla :


loi,
tuy (cy)
Bulbus : gio, hanh

Nodus :
ngo, t (cy)
Cacumen:ngon
mang hoa
Nux : hat (ln)
Caulis : dy leo
Pericarpium: vo qua
Cortex : vo (thn, r)
Petiolus:
cung
la
Exocarpium: vo qua ngoai
Pollen :
phn
hoa
Flos :
hoa
Radix :
r
Folium : la
Ramulus, ramus : canh

Fructus :
qua
Rhizoma :
thn
r
Galla : mun
cy
Semen :
hat (nho)
Herba : toan
cy
Styli :voi nhuy

Lignum :g
Uncus :
moc
cu
22

CAC
C
IM
HINH

THAI THC
VT

Muc
ich:

Hiu
bit cac
c
im
hinh
thai thc vt giup
ich

cho:
M ta ung
cy thuc

Hiu
cac
m ta trong tai liu

Nhn
thc, ghi nh c cac
c
im
cua
cy
Yu cu

Hiu
ung
cac
thut ng thc vt hoc

M ta chinh
xac
= cac
thut ng thc 23
vt hoc

CAC
C
IM
HINH

THAI THC
VT

Ky nng
Hinh
dang

Kich
thc
Mau
sc

Th cht
Cac
c
im
c
trng, bt thng
Ni dung
Dang
sng

Hoa
R
Qua
Thn
Hat
La

24

DANG

SNG

Mi trng sng

Thc vt ia
sinh: sng
trn can.

Thc vt khi sinh:


sng
trong khng khi.
Thc vt hoai sinh: sng
trn phn
cht cua
SV
khac

Thc vt ky sinh: sng


ky sinh trn sinh vt
khac

Thc vt thuy
sinh: sng
trong hay trn mt nc.
Thc vt m
ly:

sinh trng m
ly.

Khi hu

Thc vt nhit i
Thc vt cn
nhit i
25
Thc vt n i

DANG

SNG

Sinh canh

Rng
Rng nguyn sinh
Rng th sinh, tai
sinh
Rng ma (nhit i) / Rng n i
Rng thng xanh
Rng la rung

Rng cy la rng

Rng la kim
Rng hn
giao
Rng ngp
mn

Trang

Ni sng

Nui cao, trung du, ng


bng
, ven bin...

26
Thao
nguyn, ai nguyn, m
ly

DANG

SNG

Dang
sng

Cy g: a nin, thn chinh


hoa
g. Cao ti 40 m
Cy g nho (tiu
mc):
cy g cao di 15 m
Cy nh (trung mc):
cao 15 - 25 m
Cy g ln (ai mc):
cao trn 25 m
Cy bui:
thn chinh
khng phat trin,
canh
t
gc,
cao 7 m.
Cy thao:
thn mm
khng hoa g, lui sau khi tao

qua.
Cy thao
nht nin
Cy thao
lng nin
Cy thao
a nin: thn ngm
nhiu
nm,
co th lui hang
nm.
27

DANG

SNG

Dang
sng

Dy leo: cy phat trin


nh da trn cac
gia ta.
Nh thn qun:
thn cun
quanh gia ta.
Nh r: cac
r phu bam
vao
gia ta
Nh cac
b phn chuyn bit:
canh
hay tua
cun
cun
vao
gia ta.
Moc
trn: cy moc
trn ln trn cac
cy
khac,
da trn cac
cy khac.

Cy moc
bo: bo lan trn mt t,
thn khi sinh
ngn
hay khng co.

28

Cac
loai r
R tru (r coc):

R chinh
(r cai)
phat trin
manh
moc
thng
xung
t.

T r chinh
moc
ra cac
r phu nho hn.
La c
trng cua
r cy hai la mm.

R chum:

Nhiu
r co kich
thc gn nh nhau, it phn nhanh,

moc
t c r.
La c
trng cua
cy mt la mm.

R cu:
R chinh
hoc
cac
r con co th phng
to
D tr cac
cht dinh dng cho cy.
Khoai lang, Cu mai, Bach
b.
29

30

R
R phu:
Moc
t thn, canh,

thn ngm
ni long
xung
t
a, Mia.

R bam:

Moc
t thn giup
cy bamvao

gia th
Khng co chop
r va lng hut:

Tru
khng, Tiu.
R mut:

R cua
cac
cy ky sinh, m su vao
cy chu hut cht
dinh dng
Tm
gi, T hng.

R khi sinh:
Moc
trong khng khi, r non co dip
luc

Phong lan .
31

32

R
R thuy
sinh:
R cua
thc vt thuy
sinh, nm
trong nc,
Thng khng phn nhanh,

khng co lng hut


R cac
loai beo

R h hp:

R cua
cac
thc vt m

Moc
t bun
m thng
ln khng khi
Cung cp
oxy cho r:
Bn,
Mm.

R Ca kheo (r nang):

R phu moc
lng chng cy, giup
cy ng
vng
c

33

34

THN
Cac
loai thn
Thn trn mt t (thn khi sinh)
Thn ng
Thn g:
Thn cua
cac
cy to, phn canh

Thn ct:

Thn thng
khng phn nhanh,

mang 1 chum
la
ngon

Cau, Da

Thn thao:

Thn thng nho, mm


va thp.

Cac loai co, cy nho sng


1 nm hay lu nm,

Thn ra:
Thn thao,
rng
long
va c
cac
mu

Lua

35

THN
Thn bo:
Thn mm,
moc
bo sat mt t
Rau ma, Sai t

Thn leo:
Thn mm,
ta ln cac
gia th bng
cach

Qun

Dy coc,
Thn
thng, M lng
Bam
bng
tua cun

Lac tin, Gc
Bam
bng
r bam

Tru
khng, Tiu

36

37

THN
Thn di mt t (thn ia
sinh, thn ngm)

Thung bi goi nhm


la r hay cu
Thn r:
Thn moc
nm
ngang di mt t nh r cy
Co cac
la bin
i thanh
vay
kh
Gng, Ngh, Ring
, Co tranh
Thn hanh
(gio):

Thn rt ngn

Phu bi nhng la bin


i thanh
cac
vay
mong
nc
Hanh,

Toi
Thuy
tin
Thn cu:
Thn phng
to cha cht d tr
Khoai ty, Su hao

38

39

THN

Thit din
thn
Vung: cac
cy ho Hoa mi (Lamiaceae).
Tam giac:
cy thuc
ho Coi (Cyperaceae).
Nm goc:
cy thuc
ho Bu
bi (Cucurbitaceae).
Dep:
Quynh
(Epiphyllum oxypetalum), Xng rng
ba
(Opuntia vulgaris) ho Xng rng.

Co canh
li:
cy thuc
ho Xng rng
(Cactaceae).
Cac
hinh
dang
khac:

Thn khng u
gp
cac
loai dy leo thn g
Thn phinh
to, hinh
cu

40

41

LA
Cac
loai la
La n:
Cung
la khng phn nhanh,

la co mt phin
duy
nht.

La kep:

La co cung
phn nhanh,

Nhanh
mang phin
goi la la chet hay la phu.
La kep
lng chim:
La chet xp
thanh
2 day trn cung
la
Ging
lng chim

42

La kep
lng chim chn:

LA

Tng
s la chet chn

La kep
lng chim le:
Tng
s la chet le, tn
cung
bng
1 la chet.

La kep
ba:
La kep
lng chim le vi 1 cp
la chet va 1 la
tn
cung.

La kep
lng chim nhiu
ln:

Cung
la chinh
chia nhiu
ln
(Kep
2, 3, 4
ln)

La kep
chn vit:

La kep
co nhiu
la chet inh
tai u
cung

Xoe ra nh chn vit.

43

44

LA
Cac
phn
cua
la
Cung
la
Phin
la
Cac
phn
phu cua
la
Gn la
Cach
sp
xp
cua
la

45

Phin
la
Mep
la

Cung
la kep

Cung
la
La kem

La chet
La kem

46

LA
Cung
la
Cung
la
Be la
Phin
la
Hinh
dang
chung
Mep
la
u
la
Gc
la

47

48

49

50

LA

Cac
phn
phu cua
la
La kem

Li nho
Be chia

51

LA
Gn la
Gn la lng chim:
La co mt gn chinh,

Gn phu xut phat t gn chinh


nh lng chim.
Gn chn vit:

Gn chinh
va cac
gn phu toa ra t ni inh

cung
la
Gn mang:

H gn la phu lam
thanh
mt mang
li.
Gn toa tia:
Gn la ging
nh gn chn vit nhng cac
gn
phu khng lam
thanh
mang
li.
Cac
gn co th toa tron
t tm cua
52
la.

GN LA

53

LA
Gn la
Gn hinh
cung:
Gn chinh
va phu gp
nhau u
va cui
Lam
thanh
hinh
cung
Gn song song:
Gn chinh
va phu cua
la gn
nh song song
vi nhau
Gn co th song song theo chiu
doc
hay chiu

ngang bi cac
gn phu xut phat t gn chinh.

54

LA
Cach
sp
xp
cua
la
La moc
cach
(so le)
La moc
i
La moc
vong

Vong
3
Vong
nhiu
la
Hoa thi
Dip
t

55

HOA
Hoa lng phai (lng tinh)

Hoa co ca nhi va nhuy.

Hoa n phai
Hoa chi co nhi hoc
nhuy
Hoa n tinh
cung
gc:
hoa c va cai trn cung
1
cy
Hoa n tinh
khac
gc:
hoa c va cai trn hai
cy ring.
Hoa thu phn
nh gio
Hoa thu phn
nh cng trung

56

HOA
Cac
b phn
cua
hoa
La bc:

La moc
gc
cua
cung
hoa.
Thng nho hn la va hay bi tiu giam.

Co th phat trin
va co mau

Bng giy,
Trang
nguyn, Cuc
bach
nht.

La bc
co th hop
thanh
tng
bao
Cuc

La bc
co th ln bao ca cum
hoa: mo
Ray
, Thin nin kin,
Cau, Da.
Cung
hoa:
La nhanh
mang hoa, thng moc
nach
la bc.

hoa:
Phn
u
cung
hoa, thng hi phinh
ln.
hoa co th li,
phng
hoc
lom.

57

Hat phn

Voi nhi
Bao phn

Chi nhi
Canh
hoa
Voi nhuy

ng
phn

Bu

Noan

ai hoa

hoa

Cung

58
hoa

59

HOA

Bao hoa:
ai hoa
Trang
hoa.
Chu y :
Bao hoa co th khng y
u:
Co th khng co trang
hoa hoc
khng co ca trang
hoa va
ai hoa.
Hoa trn
(Hoa soi,
Tiu).

B nhi:
C quan sinh san
c cua
hoa.
Chi nhi
Ri, dinh
nhau thanh
mt hay nhiu
bo.

Bao phn

M ngang, doc,
lng, bung

60

HOA
B nhuy:

C quan sinh san


cai cua
hoa
Num
nhuy:
phn
u
cua
b nhuy.

Voi nhuy:
phn
hep
dai ni num
vi bu.

Bu:
Phn
phinh
to, tao
bi cac
la noan
mang
cac
noan.

Bu
thng: bu
nm
trn bao hoa (t, Ca).

Bu
ha: bu
nm
di bao hoa (Chui,
Sim).
61

Bu
trung: cac
b phn
ngoai cua
hoa inh
gia

62

HOA

Hoa t (cum
hoa, phat hoa):
Hoa t la cach
sp
xp
hoa trn canh
hay thn cy.
Hoa ring le: hoa ring le trn 1 cung
khng phn nhanh

Hoa t hp:
Nhiu
hoa tp
trung trn 1 canh
hoa phn nhanh.

Chum,

Gie,
Ngu,
Tan
n, tan
kep,

u,

Xim ...

63

64

HOA

65

QUA
Cac
phn
cua
qua:
- vo qua ngoai,

- vo qua gia,
- vo qua trong,
- thit qua.
Trong qua co cha hat.

66

QUA
Qua n: sinh bi 1 hoa
Qua hach:

ao,
M, Tao
ta.
Qua co lng:
B cng anh
Qua mong:

Ca chua, Da hu.

Qua ai:

Qua hi
Qua ong
(qua b):
hat Sen, hat De
Qua loai u:

u
en, u
van
trng

Qua thoc:

hat Lua

Qua loai cai:

qua Cai
Qua co canh:

Cho, Sao, Du.

Qua co ao
hat:

Nhan,
Vai.

67

QUA
Qua tu (qua ri):
1 hoa co nhiu
la noan
ri, mi la noan
cho 1 qua
ring
Du ty, Hi,
Mang
cu,
Mang
cu
xim, Sen
Qua kep
(qua phc):
Qua hinh
thanh
t 1 cum
hoa
Da, Du tm,
Mit,
Nhau

Qua gia:
hoa co th phat trin,
mong
nc co dang

ging
qua,
Qua thc cua
cy co th nm
trong hay ngoai qua
gia.
ao
ln
ht,
Tao
(ty), Sung v.v 68

69

70

71

72

HAT

Vo hat:

Phn
ngoai cung
cua
hat gm
1 hay hai lp.
Con
co th co cac
thanh
phn
phu:
Lng:
Mt ngoai cua
vo hat (hat Bng)
u
hat (cac
loai Strophanthus).
Ao
hat (t y):
Phn
mong
nc bao boc
hat (Nhan,
Vai).

Mng:

Phn
li mep
l noan
(ho Thu
du
Euphorbiaceae).
Ao
hat gia:
Ngun
gc
nh mng
nhng phat trin
hn, bao ly
toan

b hat (Nhuc
u
khu).

73

HAT

Mao:

phn
sng
noan
li ln trng nh canh.

Canh:

mang
mong
dang
nh canh
trn hat.

Hat co th co mt hai hay ba canh.

Nhn hat:

Cy mm:
co r mm,
thn mm,
chi mm
va la
mm.

Phi nhu:
Cha cht d tr (carbohydrat, cht beo)

Ni nhu
Ngoai nhu.
Hat co th khng co ni hay ngoai nhu hoc
ca
74
hai

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Nguyn m n
Cac
nguyn m a, i , u oc
nh m [a], [i], [u] ting

Vit
Labium:
mi, canh
mi
Panicula:
c
Ch j oc
nh m [i] ting
Vit
Juventas:
tui tre
Jasminium: cy Nhai
Nguyn m e oc
nh m [] ting
Vit
Epidermis: biu
bi
Semen:
hat
75

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Nguyn m n
Nguyn m o oc nh m [] ting
Vit
Lobus:
thuy

Sapo:
xa phong

Nguyn m y oc nh m [uy] ting


Vit
Calyculus:
tiu
ai
Cyaneus:
xanh lam

Nguyn m kep
va nguyn m ghep

Nguyn m ghep:

2 nguyn m i lin
nhau, oc
thanh
2 m, nguyn m u

oc
ngn,
nguyn m sau oc
dai.

Opium:
thuc
phin

Hordeum:
lua
mach

76

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Nguyn m kep
: La 2 nguyn m i lin
nhau nhng
c oc thanh
mt m
ae (): oc
nh m [e] ting
Vit
Aegirophyllus:

la xanh thm

Aeruginosa:

mau
xanh ng

oe (): oc
nh m [] ting
Vit
Foeninus:

mau
xanh lam

Foetidus:

co mui hi

au: oc
nh m [au] ting
Vit
Caulis:

thn

Autumnus:

mua
thu

77

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

eu: oc
nh m [u] ting
Vit
Eucalyptus:

y
kin,
tn cua
cy

Bach
an

Eugenius:

chn thc

Ghi chu:
Du
() trn ch e trong t hp ch a va o
bao
hiu
rng
y la nguyn m ghep

phai oc
ring tng nguyn m.
Ar :

khng khi

Alo:

cy l hi

78

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m n
Nhng phu m oc ging
ting
Vit:
b, h, k, l, m, n, p, v.
Bulbus: hanh

Bilobus: hai thuy

Herbaceus: co, dang


co

Heterophyllus: la khac

kiu

Kola: cy cla
Latifolius: la rng

Multiflorus: nhiu
hoa
Niger: en
m

Kaki: qua hng

Laccifer: co nha
Major: to hn
Nyctanthus: hoa n v
79

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m c
Trc cac nguyn m: a, o, u oc nh [k] ting
Vit
Calyx: ai hoa
Corolla: trang
hoa
ng trc e, i, y, ae, oe, oc nh [x] ting
Vit
Cera:
sap

Caeruleus: mau
xanh da
tri
Citratus: mui chanh Coenobialis: (thuc)
n,
miu

Cylindrica: hinh
tru
Phu m d oc nh [] ting
Vit
Dulcis:
ngot
Dichrous:
hai mau

Phu m f oc nh [ph] ting


Vit
Folium:
la
Flos:
hoa
80

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m g oc nh [gh] ting


Vit
Glycyrrhizus: r ngot
Granatus: nhiu
hat
Phu m q thng i kem
vi u oc nh [q] ting
Vit
Quadrangularis: bn
goc

Quinquelobus: nm thuy

Phu m r oc nh m [r] ting


Vit (rung li khi oc)

Rhynchophyllus: la nhon

Roseus: mau
hoa hng

81

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m s
Thng thng c oc
nh [x] ting
Vit
Sativus: trng
trot

Grandis: to ln

Scaber: xu xi, th nham

Eriostemus: chi

nhi co lng
Khi ng gia 2 nguyn m hoc
gia mt
nguyn m va ch m hoc
ch n thi oc
nh
m / z /
Rosa: hoa hng

82

Jasminoides: dang

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m t:
oc
nh [t] ting
Vit trong phn
ln trng
hp
Tomentosus: phu lng nhung
Tinctorius:

dung
nhum

oc
nh [x] ting
Vit khi trc nguyn m i ma
sau nguyn m i co thm mt nguyn m bt ky
Solutio:

dung dich

Constipatio:

tao
bon

oc
nh [t] ting
Vit khi nm
trong t hp st,
tt, xt:
83

OC
TN LATIN CUA
THC VT

Phu m x
ng u
t oc
nh m [x] ting
Vit
Xanthoxylon: g mau
vang

Xanthocarpus:

qua vang

ng sau nguyn m hoc


cui t oc
nh [kx]

Radix:

r (cy)

Hyrtrix: nh con nhim

Calyx: ai hoa Carapax: Mai (rua,


ba ba)
ng gia 2 nguyn m oc
nh [kz]
Exocarpium:

vo qua ngoai

Flexuosus:

Ngon
ngoeo

84

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m z
oc
nh [z] trong cac
t gc
Hy lap

Zibethinus:

mui xa hng

oc
nh [ts] trong cac
t gc
c
Zincum:

Kem

Ch w
ng trc nguyn m oc
nh [v]:
Rauwolfia:

cy Ba gac

ng trc phu m oc
nh m [u]:
Fowler:

dung dich
85
Fowler

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m ghep,
phu m kep
va phu m i
Phu m ghep
:
La 2 phu m i lin
nhau, khi phat m phu m
u
oc
nhe va lt nhanh sang phu m sau
Species:
loai
Fructus:
qua
Drupa: qua hach

Glabra:
trn, nhn

Phu m kep
:
2 phu m i lin
nhau nhng c oc
nh mt
phu m duy nht (thng phu m sau la h)
Phu m ch: oc
nh m [kh] ting
Vit
Chrysanthemum: hoa vang

Rhynchophylla: la nhon

86

OC
TN LATIN CUA
THC VT

Phu m ghep,
phu m kep
va phu m i
Phu m ph: oc
nh m [ph] ting
Vit
Heterophyllus:

la khac

Macrocephalus:

u
to

Phu m rh: oc
nh m [r] ting
Vit (rung
li)
Rheum:

cy ai hoang

Rhizoma:

thn r

Phu m th: oc
nh m [th] ting
Vit
Anthus:

thuc v hoa

Erythroxylon:

87
g o

CACH

OC
TN LATIN CUA
THC
VT

Phu m i:
La 2 phu m cua
cung
mt ch, i lin
vi nhau
phu m ng trc thuc
v m tit trc,
phu m ng sau thuc
v m tit sau
Aryllus:

ao
hat

Senna:

cy Phan ta

Immaturus:

cha chin

88

Repetitio est mater studiorum.


(Anonymous)

Laboribus vendunt dei nobis omnia bona.


(Anonymous)

Sine pennis volare haud facile est.


(Anonymous)

"In regione caecorum rex est luscus."


Erasmus c.1469 1536
89

Ut ager quamvis fertilis sine cultura fructuosus esse


non potest, sic
sine doctrina animus.
(M. Tullius Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.13)
As a field, however fertile, is not able to be
productive without cultivation, so is the mind without
education.
Non omnibus aegris eadem auxilia conveniunt.
(Celsus, De Remediis 3.1.5)
The same remedies are not appropriate for all sick
people.
90

You might also like