ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ως Κοσμήτορας της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου

Θεσσαλίας χαιρετίζω τη σημερινή εκδήλωση που διοργανώθηκε στα πλαίσια
της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Ποιότητας με θέμα "Πράσινη Επιχειρηματικότητα
Περιβαλλοντικά Πρότυπα".
Σήμερα, δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η προστασία του
φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί ζήτημα που μας αφορά όλους και σίγουρα
αποτελεί προϋπόθεση για την επιβίωση και την εξασφάλιση της ποιότητας της
ζωής μας. Πλέον, η ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί
συνείδηση πολλών κυβερνήσεων και κοινωνιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο
όρος «βιώσιμη ανάπτυξη» έχει εισαχθεί στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και εδώ
και ορισμένα χρόνια γίνεται προσπάθεια να αποτελεί στόχο όλων των
προτάσεων ανάπτυξης των οικονομιών. Η προστασία του φυσικού
περιβάλλοντος είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η
ανθρωπότητα στον αιώνα που διανύουμε. Οι διεθνείς και ευρωπαϊκές
συνθήκες, συμφωνίες και στρατηγικές δεν παραλείπουν να ορίζουν τη βιώσιμη
ανάπτυξη ως στρατηγικό τους στόχο.
Η μεγάλη αλλαγή που έχει συντελεστεί το τελευταίο διάστημα, όσον αφορά
στο περιβάλλον, είναι η συνειδητοποίηση της σημασίας του από τις
κυβερνήσεις πολλών κρατών και η συνεχώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των
πολιτών. Το περιβάλλον δεν είναι μια εφήμερη μόδα, αλλά ένα πολύ ευαίσθητο
και συνάμα απαραίτητο αγαθό που με τον καιρό γίνεται συνείδηση τόσο στον
πολιτικό κόσμο όσο και στην κοινωνία των πολιτών σε ολόκληρη την υφήλιο.
Όλο και περισσότερο πληθαίνουν οι φωνές που υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξή
μας πλέον θα πρέπει να στηρίζεται στη βάση της αειφορίας και της
βιωσιμότητας. Πρόσφατα στη χώρα μας η «πράσινη ανάπτυξη» αποτέλεσε
όρο, ο οποίος συμπεριλήφθηκε στα προγράμματα των κομμάτων και τείνει
πλέον να γίνει το νέο «σουξέ» της εποχής.
Η «πράσινη ανάπτυξη» είναι μια νέα αναπτυξιακή, ολοκληρωμένη
στρατηγικά, φιλοσοφία που ενσωματώνει την ενεργό περιβαλλοντική

1
προστασία, την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη. Οι προτάσεις
για τέτοια αναδιάρθρωση περιλαμβάνουν όλους τους τομείς της οικονομίας
που είναι:
• Ο πρωτογενής τομέας (γεωργία, αλιεία, παραγωγή βιολογικών
προϊόντων κ.λπ.).
• Ο δευτερογενής τομέας (παραγωγή τροφίμων, χειροτεχνία, ανακύκλωση
κ.λπ.)
• Ο τριτογενής τομέας (εμπόριο πράσινων προϊόντων, αγροτουρισμός
κ.λπ.).
• Ο τεταρτογενής τομέας (επικοινωνίες, προβολή, πιστοποίηση κ.λπ.).
Η πράσινη επιχειρηματικότητα αναγνωρίζεται σήμερα σε παγκόσμιο
επίπεδο ως μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την αειφορία και τη βιώσιμη
ανάπτυξη, μπροστά στην απειλή της οικολογικής κατάρρευσης του πλανήτη
από τις ρυπογόνες δραστηριότητες του ανθρώπου. Ουσιαστικά, αποτελεί την
οικονομική δραστηριότητα, η οποία θέτει την προστασία του φυσικού
περιβάλλοντος ως πρωταρχικής σημασίας στόχο και επίκεντρο της
στρατηγικής της. Η «πράσινη επιχείρηση» αντιμετωπίζει θετικά το
περιβάλλον τόσο μέσα από το προϊόν της όσο και μέσα από τις διαδικασίες
παραγωγής που υιοθετεί. Ουσιαστικά, η «πράσινη επιχειρηματικότητα»
αποτελεί μια αναδυόμενη μορφή οικονομικής δραστηριότητας, που βασίζεται
πρωταρχικά σε ζωτικές ανάγκες, που έχουν σχέση με την ποιότητα της ζωής
και του περιβάλλοντος. Το κέρδος από αυτή τη μορφή της οικονομικής
δραστηριότητας είναι διπλό, γιατί εξασφαλίζεται τόσο η προστασία του
περιβάλλοντος όσο και η ανάπτυξη.
Στη σημερινή πραγματικότητα η «πράσινη επιχειρηματικότητα» παρέχει
ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς συνδυάζει αρχές και αξίες, με
κοινωνικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, αποτελώντας με
αυτόν τον τρόπο μια συνειδητή δέσμευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η πράσινη επιχειρηματικότητα συντείνει και θα συντείνει όλο και
περισσότερο στην ενσωμάτωση του περιβαλλοντικού κόστους στην οικονομία
και την αγορά. Αποτελεί έναν επιχειρηματικό κλάδο με μεγάλη ευρύτητα

2
πεδίου και μια πρόκληση αλλά και προοπτική για την ανάπτυξη νέων
επιχειρηματιών και επιχειρήσεων. Το βασικό πρόβλημα που σήμερα
αντιμετωπίζει, εντοπίζεται στη μικρή της προϊστορία και κατά συνέπεια στην
έλλειψη κατάλληλων δομών, που θα της επιτρέψουν να διαμορφώσει ζωτικούς
χώρους αγοράς. Με άλλα λόγια η μορφή αυτή της ανάπτυξης είναι προνομιακά
συνδεδεμένη με ένα νέο καταναλωτικό πρότυπο, ύφος και ήθος.
Η επίτευξη του στόχου της πράσινης επιχειρηματικότητας προϋποθέτει την
ύπαρξη υποστηρικτικών θεσμών και μηχανισμών. Για την ολοκληρωμένη
ανάπτυξή της απαιτείται χάραξη πολιτικής και στρατηγική κλίμακας, με
σκοπό την άμεση και αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού. Ειδικότερα
κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει:
• Καθεστώς και συνθήκες προστατευόμενων περιοχών και του
περιβάλλοντός τους.
• Νομοθετικό καθεστώς και πλαίσιο νόμων και κανονισμών ρύθμισης
επιχειρηματικών παραγωγικών δράσεων στο περιβάλλον, άσχετα από
τις προστατευόμενες περιοχές.
• Καθεστώς πράσινης αγοράς υπηρεσιών και προϊόντων.
Σύμμαχος αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι η πολιτεία με την
παροχή όλων των μέσων στήριξης και φυσικά σε όλη αυτήν τη νέα
πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην οικονομία και στον κλάδο των
επιχειρήσεων, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα επονομαζόμενα
«πράσινα επαγγέλματα». Ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η υποστήριξη των
σχεδίων της πράσινης επιχειρηματικότητας θα αποτελέσουν τομείς όπου στο
μέλλον θα επανδρωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης, με ειδικότητες σχετικές με το περιβάλλον. Σήμερα, η «πράσινη
απασχόληση» καλύπτει παγκοσμίως το 0,4-3% της συνολικής απασχόλησης,
ενώ στην Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό είναι κατά μέσο όρο 1,3%. Αναμένεται
ότι η πράσινη ανάπτυξη θα φέρει στο μέλλον 8,4 εκατομμύρια νέες θέσεις
εργασίας. Αυτές οι θέσεις εργασίας, θα καλύπτουν όλους τους τομείς
παραγωγής τόσο σε παραδοσιακά όσο και σε νέα επαγγέλματα.

3
 Ειδικότερα για τη χώρα μας, εκτιμάται ότι μελλοντικά η πράσινη
επιχειρηματικότητα θα έχει αυξητική τάση, λόγω:
• της ολοένα πιο απαιτητικής και αυστηρής κοινοτικής και εθνικής
νομοθεσίας,
• της συνεχιζόμενης ευρωπαϊκής χρηματοδότησης σε έργα έρευνας και
περιβαλλοντικής υποδομής,
• της τεχνολογικής εξέλιξης και των αυξανόμενων επενδύσεων στον τομέα
των καθαρών τεχνολογιών και των εγκαταστάσεων απορρύπανσης και
• του γεγονότος ότι οι οικονομικές δραστηριότητες σε τομείς σχετικούς με
την αειφορική διαχείριση, την προστασία και την ανάδειξη ευαίσθητων
οικοσυστημάτων, τη βιολογική παραγωγή προϊόντων και την παραγωγή
ήπιων μορφών ενέργειας, είναι επενδύσεις έντασης εργασίας και
δημιουργούν πολλαπλάσιες θέσεις.
Για το σκοπό αυτό θα πρέπει η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση της χώρας μας να
προσανατολιστεί στις νέες συνθήκες, όπως αυτές διαμορφώνονται διεθνώς και
να παρέχει σύγχρονες σπουδές ικανές να τροφοδοτήσουν την αγορά εργασίας
με άρτια καταρτισμένους επιστήμονες. Είναι γνωστό ότι η πράσινη
απασχόληση αναπτύσσεται στους τομείς διαχείρισης των περιβαλλοντικών
προβλημάτων, καθώς και της προστασίας και της ανάδειξης του περιβάλλοντος
μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται τα γεωτεχνικά επαγγέλματα.
Είναι προφανής η σχέση του γνωστικού αντικειμένου των γεωτεχνικών
επαγγελμάτων με την πράσινη επιχειρηματικότητα και οι ευκαιρίες που
δίνονται στους αποφοίτους των Σχολών αυτών για επιχειρηματική
δραστηριοποίηση στον κλάδο.
Σήμερα, έχω την τιμή να σας καλωσορίζω ως Κοσμήτορας της Σχολής
Γεωπονικών Επιστημών, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στην οποία
εντάσσονται τα Τμήματα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου περιβάλλοντος
και το Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος. Οι
απόφοιτοι των Τμημάτων αυτών στο μέλλον θα επωμιστούν, από τις θέσεις
εργασίας τους, ένα σημαντικό βάρος της υλοποίησης των στόχων της πράσινης
ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας στη χώρα μας. Η αλιεία και η γεωργία

4
αποτελούν δύο νευραλγικής σημασίας παραγωγικούς κλάδους για τη χώρα
μας, τόσο για τη συμβολή τους στο Α.Ε.Π. όσο και για τη συμβολή τους στην
περιφερειακή ανάπτυξη.
Μέχρι σήμερα τα Γεωπονικά Πανεπιστημιακά Τμήματα έχουν συμβάλει
σημαντικά στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας στη χώρα μας. Η μεγάλη
ανάπτυξη της Γεωργίας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα υποστηρίχτηκε άμεσα
από την τότε Ανώτατη Γεωπονική Σχολή Αθηνών (το σημερινό Γεωπονικό
Πανεπιστήμιο Αθηνών) και από το Τμήμα Γεωπονίας του Αριστοτέλειου
Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, από όπου αποφοίτησαν διαπρεπείς Γεωπόνοι
στους οποίους πρέπει να αποδοθεί το μέγιστο των ευσήμων για την ανάπτυξη
της Ελληνικής Γεωργίας. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 άρχισαν να
διαμορφώνονται εξειδικεύσεις κατά τη διάρκεια των βασικών γεωπονικών
σπουδών με «κατευθύνσεις» (Φυτικής, Ζωικής Παραγωγής κ.λπ.) όπου και
αναγράφονταν στο Πτυχίο και σήμερα πια αποτελούν ανεξάρτητα Τμήματα
που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην
κοινωνία και την οικονομία της χώρας μας γενικότερα. Η πρωτογενής
παραγωγή αγροτικών προϊόντων την τελευταία 60ετία έδωσε κατ’ αρχήν
έμφαση στις υψηλές αποδόσεις, στη συνέχεια τονίσθηκε το στοιχείο της
ποιότητας και της εκμετάλλευσης προϊόντων ή παραπροϊόντων με τη
μεταποίηση, για να αξιοποιηθούν τελικά όλα από τον καταναλωτή με τη σωστή
εμπορία αλλά και στη διαχείριση των φυσικών πόρων ώστε να καλύπτονται
όλες οι ανάγκες των πολιτών. Η Παγκοσμιοποίηση της διεθνούς αγοράς, είχε
ως άμεσο αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση της ανταγωνιστικότητας και για τα
περισσότερα αγροτικά προϊόντα. Η εντατικοποίηση της πρωτογενούς
παραγωγής τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει σειρά δυσμενών επιπτώσεων
στο περιβάλλον στις περισσότερες Αναπτυγμένες χώρες, υποβαθμίζοντας
επίσης και την ποιότητα ζωής τόσο των κατοίκων της υπαίθρου όσο και των
αστικών κέντρων. Σήμερα, τα Γεωπονικά Τμήματα καλούνται να προσφέρουν
υπηρεσίες στο σχεδιασμό της διαχείρισης και προστασίας των φυσικών πόρων
έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της αειφορίας και της άριστης χρήσης του
φυσικού περιβάλλοντος.

5
 Είναι προφανές ότι όλα τα παραπάνω αντικείμενα μπορούν να αποτελέσουν
πεδίο ανάπτυξης της πράσινης επιχειρηματικότητας και ότι ο ρόλος του
Ιχθυολόγου και του Γεωπόνου σε μια οικονομία δομημένη σύμφωνα με τις
αρχές τις αειφορικότητας, στο μέλλον, θα είναι σημαντικός. Εξίσου
σημαντικός θα είναι ο ρόλος του στην υλοποίηση πράσινων επιχειρηματικών
σχεδίων στον κλάδο της αλιείας, των υδατοκαλλιεργειών, της καλλιέργειας
φυτών και της παραγωγής ασφαλών για την ανθρώπινη υγεία προϊόντων.
Σύμμαχος της πράσινης επιχειρηματικότητας είναι η νέα υψηλή πράσινη
τεχνολογία που εισδύει σε όλους τους τομείς της ενέργειας, της παραγωγής
προϊόντων και υπηρεσιών και φυσικά γίνεται εφικτή η μετάβαση σε μια νέα
οικονομία φιλική με το περιβάλλον. Ενώ, συγχρόνως, συνδέεται άμεσα με την
«πράσινη ζήτηση» σε υγιεινά και ωφέλιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Είναι
προφανές, λοιπόν, ότι τα επαγγέλματα του Ιχθυολόγου και του Γεωπόνου στο
μέλλον θα αποτελέσουν για τη χώρα μας ένα από τα πιο βασικά πράσινα
επαγγέλματα, που θα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανάπτυξη της
πράσινης επιχειρηματικότητας.

Η χώρα μας, επειδή είναι ευνοημένη κυριολεκτικά «φύσει και θέσει» και
συνεπώς διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα προς αξιοποίηση, οι κλάδοι της
επιστήμης της αλιείας και της γεωργίας μπορούν να αποτελέσουν χώρους
υποδοχής και ανάπτυξης «πράσινων» επιχειρηματικών σχεδίων.
Για το λόγο αυτό τα δύο Τμήματα της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών
έχουν αναπροσαρμόσει τα προγράμματα σπουδών τους προς την κατεύθυνση
αυτή. Σήμερα διαθέτουν, ευέλικτα και δυναμικά προγράμματα σπουδών που
έχουν ως στόχο την κάλυψη σύγχρονων γνωστικών αντικειμένων και την
παροχή γνώσεων που θα οδηγήσουν στην όσο το δυνατόν αρτιότερη κατάρτιση
των αποφοίτων τους, σε αντικείμενα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την
πράσινη ανάπτυξη, αλλά και την εξειδίκευσή τους για την εξασφάλιση της
συνεχούς προσαρμογής τους, έτσι ώστε να είναι ικανοί να ανταπεξέλθουν στις
συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Οι σπουδές στα δύο
Τμήματα διαρθρώθηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε να ανταποκρίνονται στις
απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, τις ανάγκες της κοινωνίας και να

6
προσαρμόζονται συνεχώς στα μεταβαλλόμενα μεθοδολογικά και τεχνικά
εργαλεία. Η εκπαίδευση που παρέχεται αποβλέπουν στην καλλιέργεια νέων,
επιπλέον των παραδοσιακών αντικειμένων, τα οποία δεν είναι αποκομμένα το
ένα από το άλλο, αλλά βρίσκονται σε έναν πολυεπίπεδο μεθοδολογικό και
θεματικό συνδυασμό μεταξύ τους.
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι σήμερα μετά από την
καταστροφική, για το φυσικό περιβάλλον, πορεία του ανθρώπου, είναι
περισσότερο από ποτέ επιτακτική η ανάγκη υιοθέτησης του μοντέλου της
πράσινης ανάπτυξης. Το μοντέλο αυτό προσφέρει δυνατότητες πολυσχιδούς
επιχειρηματικής δραστηριότητας, απομονώνει τις παθογένειες του συστήματος
και κερδίζει τη μέγιστη δυνατή κι ευρεία κοινωνική αποδοχή και υποστήριξη.
Για κάποιους η πράσινη ανάπτυξη είναι η οικονομική και βιομηχανική
επανάσταση του 21ου αιώνα. Είναι το επόμενο, για τον άνθρωπο βήμα, το οποίο
όμως θα του εξασφαλίσει ένα απολύτως ασφαλές φυσικό περιβάλλον και το
βαθμό ευημερίας που επιθυμεί.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΚΟΣΜΗΤΟΡΑΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΤΟΥ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ