PERFEKCIONIZAM I PSIHOPATOLOGIJA

- Istraivanja u podruju perfekcionizma veinom su bila usmjerena na negativne posljei!e

pe"#e$!ioni%&a
~ posebno na povezanost s psihikim poremeajima
~ mogue shvaanje perfekcionizma kao imbenika ranjivosti za velik broj psihikih
potekoa.
- a perfekcionizam se gleda kao na oso'in( li)nosti ili na $ognitivni stil koji dovodi do
kroninog osjeaja neuspjeha! neodlunosti! odga"anja obavljanja zadatka i srama
- #ez obzira gledamo li na perfekcionizam kao na neto to je nepoeljno ili smatramo da on
moe imati i poeljne aspekte! neupitna je njegova povezanost s psihikim potekoama odnosno
poremeajima
- $ak ni istraivanja koja istiu postojanje pozitivnog! adaptivnog perfekcionizma ne pronalaze
negativnu povezanost ove dimenzije i psihikih poremeaja
- %erfekcionizam se vrlo esto opisuje kao karakteristian kognitivni stil ili osobina osoba s
poremeajima hranjenja.
- &sobe s nekim od poremeaja hranjenja postavljaju nerealne standarde tjelesnog izgleda i
mravosti! ali istovremeno imaju nerealna oekivanja i elju za savrenstvom i u ostalim
podrujima svog ivota
PERFEKCIONIZAM I POREME*AJI HRANJENJA
- %ovezanost perfekcionizma i poremeaja hranjenja je sloena i perfekcionizam je ukljuen u
model razvoja i odravanja poremeaja hranjenja koji predlau 'oldner i sur. ()**).+
- ,nutar modela perfekcionizam se smatra nunim uvjetom za razvoj poremeaja hranjenja! ali i
za razvoj depresije i anksioznih poremeaja.
- %erfekcionizam se vrlo esto ispituje unutar ljestvica za procjenu tog poremeaja hranjenja
- &sobe s anoreksijom imaju izraeniji perfekcionizam nego zdrave sudionice istraivanja i taj
odnos ostaje isti ak i dugo nakon oporavka od anoreksije
PERFEKCIONIZAM I ANKSIOZNOST
- %ovezanost s opom anksioznou i izraen kod osoba s anksioznim poremeajima (socijalna
fobija! &-.+
- /ajedniki zakljuak svih istraivanja ope anksioznosti i perfekcionizma0
~ postoji povezanost ope anksioznosti i socijalnih! odnosno evaluativnih aspekata
perfekcionizma! ali da je ona redovito niska do umjerena
~ povezanost anksioznosti s aspektima perfekcionizma koji se odnose na postavljanje
visokih standarda i ciljeva nije jednoznano utvr"ena.
- 1oliko je povezanost perfekcionizma i anksioznosti neovisna od komorbiditeta depresije i
anksioznosti2
~ perfekcionizam vie povezan s depresivnou nego s anksioznou
~ povezanost anksioznosti i perfekcionizma neovisna o depresiji
PERFEKCIONIZAM I ANKSIOZNI POREME*AJI
- &sobe s dijagnosticiranim anksioznim poremeajem imaju i%"a+eniji pe"#e$!ioni%a& o
%"avi, oso'a
- &sobe s razliitim vrstama anksioznih poremeaja po izraenosti perfekcionizma me"usobno se
ne razlikuju
- 3ezultati su pokazali da osobe sa socijalnom fobijom! opsesivno~kompulzivnim poremeajem i
paninim poremeajem imaju izraenije socijalno-evaluativne aspekte perfekcionizma (sumnja u
vlastite postupke! strah od pogreaka i izvana oekivani perfekcionizam+ nego zdrave osobe
- 4edino se osobe sa specifinim fobijama ne razlikuju od zdravih osoba.
- 3ezultati pokazuju da su anksiozni poremeaji povezani s poveanom potrebom za kontrolom
usmjerenom na izbjegavanje moguih opasnosti
- 5nksiozne poremeaje i perfekcionizam povezuje vjerovanje prema kojem je pravljenje
pogreaka dokaz o gubitku kontrole
PERFEKCIONIZAM I SOCIJALNA FO-IJA
- 6ocijalna fobija je ustrajan! iracionalan strah openito povezan s nazonou drugih ljudi.
- 7obina osoba nastoji izbjei situacije u kojima bi mogla postati predmetom procjenjivanja i
vrednovanja te pokazati znakove anksioznosti ili se poeti nepristojno ponaati
- 8eimberg! 4uster! 8ope i 9attia (:;;<+ predlau model socijalne fobije koji objanjava njenu
povezanost s perfekcionizmom
- ("o.ena s(&nji)avost ( $o&'ina!iji s "ani& is$(stvi&a ini osobe osjetljivima! tako da
socijalne situacije percipiraju kao ugroavajue to rezultira pojavom socijalne fobije
- &sobe poinju vjerovati da se opasnost moe smanjiti ili izbjei samo savrenom izvedbom
- 6am strah od pogreke otvara zaarani krug u kojem osoba postaje jako usmjerena na injenicu
da ne smije pogrijeiti! zbog ega joj opada koncentracija i vjerojatnost pojave pogreke se
poveava
- 6vaka uinjena pogreka ini postizanje zacrtanog cilja manje moguim i zapravo postaje dokaz
neuspjeha
- =akvo postavljanje visokih standarda i zabrinutost zbog moguih pogreaka (perfekcionistike
dimenzije+ zapravo su sadraj kognicija osoba sa socijalnom fobijom.
PERFEKCIONIZAM I OPSESI/NO0KOMP1LZI/AN POREME*AJ
- osobe s opsesivno~kompulzivnim poremeajem u svemu vide nesavrenstvo iz ega proizlazi
anksioznost koju pokuavaju umanjiti kompulzijama.
- $esto tee postizanju visokih ciljeva koje im postavljaju drugi ljudi i ukoliko ih ne ostvare
osjeaju se neuspjenima
- razliitim teorijama zajedniko je to smatraju da je pe"#e$!ionisti)$o &i2ljenje jena o
osnovni, $a"a$te"isti$a oso'a s OC3! ali jo uvijek nije utvr"en uzrono~posljedini odnos
perfekcionizma i tog poremeaja.
- %erfekcionizam se kod osoba s opsesivno~kompulzivnim poremeajem razvije ili zato da bi se
izbjegla neizvjesnost ili radi postizanja kontrole
- .ruga pretpostavka je da je perfekcionizam osnova za razvoj opsesivno~kompulzivnog
poremeaja. %erfekcionizam dovodi do nesigurnosti i stvara potrebu za kontrolom vlastitog
ponaanja ali i okoline
,natosvim navedenim podacima! mnogo toga je jo uvijek nejasno u pogledu onosa
an$sio%nosti i pe"#e$!ioni%&a
- %erfekcionizam kognitivni imbenik ranjivosti za nastanak anksioznih poremeaja
ili
-perfekcionizam javlja kao nain suoavanja s anksioznou
PERFEKCIONIZAM I 3EPRESI/NOST
- .osadanja istraivanja dosljedno potvr"uju povezanost perfekcionizma i depresije
- %ostavljanje visokih ciljeva poveava vjerojatnost neuspjeha i pojaava intenzitet osjeaja
vezanih za neuspjeh
- >isoki standardi i osjeaj neuspjeha u kombinaciji sa samookrivljavanjem dovode do depresije
- , velikom broju istraivanja potvr"ena je povezanost dimenzija perfekcionizma koje se odnose
na postavljanje visokih standarda i evaluativnih aspekata perfekcionizma s depresivnou na
studentskim! neklinikim uzorcima
4 3i&en%ije pe"#e$!ioni%&a0
~ postavljanje visokih osobnih standarda nisko su povezane s depresijom
(r?*!*< do r?*!):+
~ dimenzije perfekcionizma koje ispituju njegove evaluativne aspekte u umjerenim do
razmjerno visokim korelacijama s depresijom (r?*!)@ do r?*!<).+
- eto drugaije povezanosti prona"ene su u istraivanjima na klinikim uzorcima! utoliko to
su dimenzije koje se odnose na postavljanje visokih osobnih standarda izrazitije povezane s
depresivnou.
4 -e!$ova teo"ija ep"esije na dva naina objanjava povezanost perfekcionizma i depresije0
~ preko negativnih automatskih misli
: ~ preko bazinih vjerovanja
- %rema kognitivnoj teoriji depresije osnovna karakteristika depresivnog poremeaja jest
negativni kognitivni obrazac
~ tendencija osobe da sebe! budunost i svijet vidi na disfunkcionalan! negativan nain.
- =a negativna vjerovanja i stavovi o sebi! svijetu i budunosti! koja su najee sadrajno vezana
uz gubitak ili neuspjeh! nazivaju se kognitivnom trijadom.
- .epresivne osobe doivljavaju sebe kao nesposobne! neprivlane i nevrijedne osobe. 6talno
oekuju neuspjeh i odbijanje i veinu doga"aja percipiraju u skladu s tim oekivanjima
- &soba u ranom djetinjstvu razvija disfunkcionalne pretpostavke koje se aktiviraju svaki put kad
se osoba na"e u situaciji koja je slina onoj u kojoj su pretpostavke nastale (kritian doga"aj+.
- ,z pretpostavke aktiviraju se i negativne automatske misli koje dovode do pojave simptoma
depresije (emocionalnih! ponaajnih! tjelesnih! misaonih i motivacijskih+
- 9e"utim! navedeni simptomi odravaju negativne automatske misli (npr. gubitak motivacije za
rad odrava misli o tome kako je osoba nesposobna+.
- &no to povezuje depresivnost i perfekcionizam je sadraj a(to&ats$i, negativni, &isli
- aime! #eck smatra da su negativne automatske misli kod nekih depresivnih bolesnika
perfekcionistikog sadraja! odnosno da odraavaju sklonost perfekcionizmu
4Pe"#e$!ioni%a& se o)it(je ( &isli&a5
: ~ koje su vezane uz neuspjeh
) ~ A,koliko ne uspijem! moj ivot nema nikakvog smislaB!
C ~ B5ko nisam uspjean na poslu! onda nisam uspjean ni kao ovjekA
D ~ vezane uz odobravanje od strane drugih
< ~ B,koliko me svi ne vole! ja sam grozanB
-1ognitivna teorija depresije predlae da do pojave depresije dolazi po modelu 6ijate%a4st"es6
-%siholoka predispozicija za pojavu depresije su negativna! samookrivljavajua bazina
vjerovanja koja se razvijaju u djetinjstvu.
-=a su vjerovanja latentna i neaktivna sve do trenutka dok se osoba ne suoi sa za sebe
specifinim stresorima (slinim onima koja su dovela do razvoja bazinih vjerovanja+
-#eck (:;@C.+ smatra da je potrebno razlikovati dvije vrste bazinih vjerovanja koje u interakciji
sa dvije vrste stresora (stresori vezani uz postignue i uz prihvaenje od strane drugih+ dovode do
pojave depresije
s obzirom na vrstu vjerovanja koje kod pojedinca prevladavaju! #eck razlikuje sociotrope i
autonome0
4So!iot"opi su ljudi koji vrednuju bliskost! prihvaanje i pripadanje.
-1od njih e do pojave depresije doi kad se suoe sa sociotropskim stresorima kao to su
socijalna izolacija! odbijanje ili neodobravanje
-&soba koja je npr. u djetinjstvu izgubila roditelje razvit e sociotropska bazina vjerovanja i do
pojave depresije u odrasloj dobi vjerojatnije e doi nakon prekida ljubavne veze nego nakon
gubitka posla.
4A(tono&i su osobe koje vrednuju samostalnost vezanu za odgovornost! uspjeh i donoenje
odluka.
-1od njih e do pojave depresije doi kad se suoe s autonomnim stresorimakao to su neuspjeh!
nemogunost odabira i nesamostalnost.
-9e"u ovim osobama ima vie perfekcionista
-1od njih su bazina vjerovanja nastala u djetinjstvu kao posljedica osjeaja neostvarivanja
ciljeva koje su im postavili roditelji