Politik Perpaduan

Ter bi t an Pe r t a ma 2 0 1 0
Transparency International Malaysia

Ha k Ci pt a Transparency International - Malaysia, 2010.
Se mu a h a k t e r pe l i ha r a . Ti da k ada ma n a - ma n a ba ha gi a n b u k u i ni b o l e h
di kel uar ul a ng at au d i g u n a k a n da l a m apa j u g a b e n t u k at au d e n g a n car a
apa j u a s ama ada secar a e l e kt r oni k at au me k a n i k , t e r ma s ukl a h secar a
f o t o k o p i at au r a k a ma n me n g g u n a k a n si st em p e mb e r i a n ma k l u ma t at au
si st em me n d a p a t k a n s emul a, t anpa i zi n pe ne r bi t .
Diterbitkan oleh
Sui t e B - l l - 1 , Wi s ma Pant ai
Pl aza Pant ai , 5, J aI an 4 / 8 3 A
5 9 2 0 0 Kual a L u mp u r
Mal aysi a
Tel : 6 0 3 - 2 2 8 4 0 6 3 0
Faks: 6 0 3 - 2 2 8 4 0 6 9 0
La ma n we b : www. t r a ns pa r e nc y. or g. my
Atur Huruf & Reka Bentuk oleh
Public Media Agency
La ma n we b : www. p u b l i c me d i a a g e n c y . n e t
MukaTai pTeks Ut ama: Bembo, 11.5 poi n
Ihsan Fot o: Arki b Negara Malaysia
Dicetak oleh
Knowmad Productions
50B, 2 n d Fl oor , J al an PU 7 / 3 , T a ma n Pu t r a I mp i a n a
4 7 1 0 0 P u c h o n g , Sel angor Da r u l Eh s a n
Mal aysi a
Tel : 6 0 3 - 8 0 7 0 8 1 5 7
Faks: 6 0 3 - 8 0 7 6 6 7 4 9
La ma n we b : www. k n o wma d p r o d u c t i o n s . c o m
Reformasi
PEMBIAYAAN
POLITIK
di Malaysia
Transparency International - Malaysia
Tentang Transparency International Malaysia
Transparency International Malaysia (TI-M) adalah sebuah badan bebas bukan
kerajaan, yang komited dengan peijuangan menentang rasuah. TI-M merupakan
cabang berakreditasi Transparency International yang berpangkalan di Berlin.
Visi TI-M adalah komited dalam usaha mencapai sebuah masyarakat yang adil
dalam ruang lingkup demokrasi majmuk yang mapan, dan bebas daripada rasuah. TI-
M membabitkan diri dalam sektor awam, sektor swasta dan masyarakat sivil menerusi
pelbagai program advokasi, pendidikan, maklumat, dan penyeHdikan dalam usaha
memerangi rasuah.
Program-programTI-M tertumpu pada usaha membangunkan organisasi, advokasi,
projek-projek berkaitan kontrak dan pemerolehan awam, kebebasan maklumat,
pembiayaan politik, integriti urus tadbir perhutanan, pakatan integriti, pendidikan
dan latihan, kaji selidik, hubungan media, penerbitan dan rangkaian keqa. Advokasi
dasar bermatlamat menambah baik rukun-rukun institusi sistem Integriti Nasional,
semakan semula dasar dan undang-undang pencegahan rasuah dan menggalakkan
transparensi dan akauntabiliti lebih besar dalam sektor awam dan swasta.
Kandungan
LATAR BELAKANG PROIEK
PRAKATA
PENGHARGAAN
SINGKATAN
BAB SATU
Pengenalan
Defi ni si Pembi ayaan Pol i t i k
Pembi ayaan Pol i t i k di Malaysia
Sinopsis Bab
Ruj uka n
BAB DUA
Si st em Pol i ti k Mal aysi a - Suat u Ti nj auan
Sistem Berparlimen
Parti-Parti Politik
Parti Politik di Malaysia:Tinjauan Ringkas
Struktur Parti dan Kewangan Parti
Perundangan dan Institusi
Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia
Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954
Pendaftar Pertubuhan dan Akta Pertubuhan 1966
Badan Kehakiman
Kesimpulan
Rujukan
7
9
12
15
17
19
22
25
21
33
35
37
37
39
43
52
53
54
59
61
63
64
64
BAB TIGA
Spektra Pol i ti k Wang di Mal aysi a
Memeti k Perkataan Mereka Sendiri
Luasnya Skop Politik Wang
Wang dan Politik dalam UMNO
Mekanisme Pengundian Baru
Pendanaan Tersembunyi
Penglibatan Parti Politik dalam Perniagaan
Politik Wang di Sabah dan Sarawak
Berubahnya Trend Perniagaan
Pemilikan dan Kawalan Perniagaan Media
Sumber Pendanaan Parti Pembangkang
Kesimpulan
Rujukan
BAB EMPAT
Adakah Si st em Pengawal an- sel i a Ki ni Berf ungsi ?
Pengenalan
Institusi
Suruhanjaya Pilihan Raya
Pendaftar Pertubnhan
Perundangan
Perjalanan Pilihan Raya Umum
Undang- Undang Yang Mengawal Selia Aktiviti Parti
Perjalanan Pemilihan Parti
Kesimpulan
Rujukan
BAB LIMA
Satu Aras Medan Permai nan Pol i ti k: Peranan Medi a
dan Masyarakat Sivil
Pengenalan
67
69
69
75
80
82
86
90
97
101
102
104
109
110
113
115
115
116
116
124
125
126
131
132
134
136
139
141
141
Masyarakat Sivil
Pentingnya Masyarakat Sivil
Masyarakat Sivil di Malaysia
Sokongan Masyarakat Sivil dalam Reformasi
Pembiayaan Politik
Media dan Kuasa Politik
Media dan Pilihan Raya
Media dan Parti Politik Pembangkang
Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984
Kesimpulan
Rujukan
BAB ENAM
Agenda Re f or mas i
Pengenalan
Reformasi Institusi
Reformasi Perundangan
Akta Parti Politik
Pendanaan Langsung dari Kerajaan
Reformasi Media
Rujukan
BIBLIOGRAFI
INDEKS
LAMPIRAN
Cara Melonjak Proses Pemerolehan Awam
Yang Sihat
Reformasi Pembiayaan Politik:
Pengalaman Korea Selatan
143
145
146
148
151
154
158
159
161
162
165
167
167
169
169
175
175
187
191
195
197
205
213
213
231
Pasukan Projek Buku Pembiayaan
Politik (Crinis/Nur) TI-M
EDITOR: Josie M. Fernandez
PASUKAN PENYELIDIK:
Joseph Tong Wai Kin
K. S. Usha Devi
Wong Chan Wai
PENASIHAT: Edmund Terence Gomez
Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia 4
Pasukan Proj ek
Josie M. Fernandez ialah Felo Intelektual Awam Asia di bawah Program
Yayasan Nippon Jepun untuk intelektual awam. Beliau ialah Pengarah Pengasas
bagi Filantrofi Asia/Pusat Pemajuan Filantrofi, Bekas Pengarah - Dasar/Kempen
Transparency International Malaysia, kolumnis, penyelidik bebas, penulis dan
perunding.
Seorang ahli pendidik, Josie merupakan Presiden pengasas ERA Consumers
Malaysia, Pengarah Serantau bagi Asia Pasifik, Consumers International dan mantan
ahli Lembaga Transparency International - Malaysia.
Joseph Tong, graduan Fakulti Ekonomi dan Pentadbiran, Universiti Malaya,
ialah Pegawai Penyelidik dengan Transparency International - Malaysia. Bercita-cita
menjadi ahli akademik, beliau meminati bidang sains politik. Pada masa ini Joseph
melanjutkan pengajiannya di peringkat Saijana Pentadbiran Awam di Universiti
Malaya.
K.S. Usha Devi, bekas wartawan, menyertai Transparency International -
Malaysia dalam tahun 2008 sebagai pegawai eksekutif. Usha menjalankan kerja-keija
dalam projek Pembiayaan Politik dan Kebebasan Maklumat. Graduan Sains Sosial
Universiti Malaya, Usha memiliki MA dalam Kewartawanan dari Universiti Ateneo
De Manila, Filipina.
Wong Chan Wai minatnya dalam politik telah mendorong beliau menyertai
Transparency International Malaysia sebagai penyelidik pada awal tahun 2009.
Dilengkapi ijazah Psikologi UTAR, Chan Wai kini melanjutkan pengajiannya di
peringkat Saijana dalam Pengajian Pembangunan di Universiti Malaya.
Edmund Terence Gomez ialah Profesor Ekonomi Politik di Fakulti Ekonomi
& Pentadbiran, Universiti Malaya. Beliau juga pernah menjawat pelbagai jawatan di
Universiti Leeds (UK) dan Universiti Murdoch (Australia) dan pernah berkhidmat
sebagai Profesor Pelawat di Universiti Kobe, Jepun. Di antara 2005 dan 2008,
beliau berkhidmat sebagai Koordinator Penyelidikan di Institut Penyelidikan bagi
Pembangunan Sosial Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNRISD), di Geneva,
Switzerland.
Antara hasil penerbitan terbaru beliau ialah Politics in Malaysia: The Malay
Dimensions (Routledge, 2007), The State, Development and Identity in Multi-ethnic
Countries: Ethnicity, Equity and the Nation (Routledge, 2008) dan The Chinese in
Britain, 1800-Present: Economy, Transnationalism and Identity (Palgrave-Macmillan,
Pasukan Projek 5
Belakang Projek
Projek Pembiayaan Politik Transparency International
Malaysia
Proj ek ini berasal daripada satu kajian berjudul " The Crinis Project 2007:
Money in Politics Everyone's Concern" yang dikendalikan bersama oleh
Transparency International dan Carter Centre di Latin Amerika dalam tahun 2006,
dengan maksud menambah baik ketelusan dan akauntabiliti dalam pembiayaan
politik. Istilah dalam bahasa Latin Crinis bermakna sinaran cahaya telah
digunakan sebagai nama bagi penyelidikan ini yang kemudiannya dikenali
sebagai Projek Crinis. Di Afrika, ia dikenali dengan projek Nuru.
Projek tersebut didasarkan pada tanggapan bahawa sumber kewangan
adalah perlu kepada parti politik untuk berfungsi secara efektif dalam sistem
demokrasi moden. Oleh sebab penyalahgunaan wang dalam pembiayaan
politik adalah risiko yang sentiasa wujud, ketelusan adalah sesuatu yang amat
diperlukan bagi memantau penggunaan wang dalam politik. Penulisan ini
menyediakan dorongan terhadap akauntabiliti politik dan keyakinan orang
awam yang semakin meningkat terhadap demokrasi.
Ekoran kejayaan projek Crinis di Amerika Latin, Transparency International
Malaysia (TI-M) menyahut cabaran berkenaan pada bulan Disember 2008
untuk mengusahakan projek yang serupa di Malaysia. Memandangkan
kurangnya penyelidikan dalam bidang ini maka TI - M merasakan ianya satu
keperluan yang mendesak untuk disegerakan bagi menyinarkan cahaya Nur
dalam pembiayaan politik di Malaysia.
Latar Belakang Projek 7
Latar
Dalam mengusahakan projek penyelidikan i ni , TI-M membuat wawancara
dan tinjauan dengan pihak-pihak utama yang berkepentingan seperti
Suruhanjaya Pilihan Raya, Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia, ahli
politik, ahli akademik, penganalisis politik, syarikat, masyarakat sivil, wartawan,
pelajar universiti, dan orang awam, sejajar dengan metodologi Crinis. Sebagai
t ambahan, TI-M menjalankan penyehdikan ini selangkah ke hadapan dengan
melakukan suatu kajian mengenai isu-isu seperti pemilihan dalam parti,
pemilikan media dan pembabitan parti politik dalam perniagaan. Metodologi
yang diubah suai membantu dalam menyediakan analisis yang lebih teliti dan
berwawasan mengenai senario pembiayaan politik di Malaysia.
8 Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
Prakata
Masyarakat Malaysia sudah terlalu lama bertolak ansur dengan rasuah. Kita
telah menikmati saat-saat indah dan kita sering memiliki sikap toleransi "tak
apa" terhadap rasuah. Kita menerima bahawa adalah tidak menjadi kesalahan
untuk seseorang itu terlibat dalam rasuah asalkan kita sendiri memperoleh
sesuatu atau merasa selesa. Justeru itu kita sering menutup mata terhadap
perlakuan rasuah politik dalam semua bentuk, dan tidak mengendahkan
soal kurangnya akauntabiliti dan urustadbir dalam urusan menerajui sumber
negara, asalkan pemimpin politik berupaya memberi manfaat ekonomi kepada
masyarakat, meskipun tidak sebanyak mana atau tidak setimpal sekalipun
berbanding dengan ketirisan yang berlaku.
Akhirnya, kekaburan dalam pemerolehan kerajaan dan pemberian lesen
dan konsesi dan bentuk-bentuk naungan politik yang lain menambahkan
beban pembayar cukai dan orang awam. Pada tahun 2008, Bank Dunia
menganggarkan bahawa rasuah di Malaysia boleh menelan belanja sehingga
RMI O bilion setahun. Ianya bertambah serius apabila Ketua Audit Negara
melaporkan pada tahun 2009 bahawa RM28 bilion telah dibazirkan dalam
pemerolehan kerajaan dalam tahun yang sebelumnya.
Ini diteijemahkan kepada kos kehidupan lebih tinggi dan sistem
penyampaian yang tidak cekap. Keadaan menjadi bertambah serius apabila
ia mendanai dan melindungi kepentingan orang yang begitu berpengaruh
yang menyalahgunakan kuasa mereka. Begitu juga, institusi penguatkuasaan
boleh dikenakan pengaruh tidak wajar supaya bertindak mengikut cara yang
berkompromi dengan kebebasan dan profesionalisme mereka. Perkara ini
boleh menimbulkan keadaan yang mengecewakan yang seterusnya menjadi
satu ciri sebuah sebuah negara yang gagal.
Prakata 9
Pada tahun 2003 dan 2004, Transparency International (TI) dan Gallup
International telah mengenai pasti bahawa parti politik merupakan institusi
paling banyak terlibat dalam rasuah, di tiga daripada empat buah negara yang
dikaji selidik. Begitu juga, dalam laporan Barometer Rasuah Global TI (GCB)
2009 mengenai persepsi masyarakat Malaysia tentang integriti sektor institusi,
kira-kira 42% responden menyatakan pandangannya bahawa parti politik
adalah kelompok paling rasuah. Sesungguhnya adalah amat membimbangkan
jika ahli politik yang terpilih unt uk berkhidmat kepada orang awam dilihat
bersikap rasuah.
Justeru, bukan sesuatu yang memeranjatkan jika rakyat Malaysia mula
mendesak supaya dilakukan perubahan dan wuj ud lebih kebertanggungjawaban
daripada ahli politik dan juga parti politik mereka. Kekaburan yang sangat
ketara dalam arena politik dan pengewangan politik ini telah berakar umbi
dalam sistem politik, sehingga dapat menyebabkan proses pilihan raya tergugat
teruk, jika tidak ada reformasi dilakukan. Rasuah politik telah digambarkan
sebagai"ibu segala rasuah",justeru itu, apa j ua usaha serius ke arah menambah
baik sistem integriti negara mestilah merubah budaya politik. Atas sebab itulah
Transparency International Malaysia (TI-M) memilih unt uk turut serta seiring
dengan kemaraan TI di peringkat global dalam menangani rasuah politik.
TI - M bernasib baik kerana kami tidak perlu mencipta semula roda kerana
sudah sedia ada kes-kes yang sangat mengilhamkan, dan telah memperlihatkan
kejayaan dalam reformasi politik di negara-negara lain di Asia yang mempunyai
masalah yang serupa dengan Malaysia. Kajian kami mengenai reformasi di
Korea Selatan dan Taiwan telah meni mbul kan keyakinan bahawa perubahan
dapat dilakukan jika masyarakat sivil dan orang awam menuntutnya. Beberapa
bidang utama yang diperlukan unt uk melakukan reformasi dalam pembiayaan
politik termasuklah:
peraturan mengenai pembiayaan politik,
penggalakan persaingan politik yang adil,
10 Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International Malaysia
pembatasan pengaruh wang ke atas dasar dan proses pilihan raya,
mekanisme pengawasan awam yang bebas dan berkesan,
pendedahan meluas tentang derma dan perbelanjaan politik; dan
pembatasan neksus tidak sihat antara politik dengan perniagaan
untuk membendung naungan politik.
Bagi mendapatkan penilaian yang lebih muktamad mengenai pengaruh
wang ke atas arena politik Malaysia, beberapa wawancara telah diadakan dengan
ahli-ahli politik akar umbi, pemimpin politik, dan mantan menteri dari semua
parti, yang bersetuju untuk diwawancarakan.TI-M mengucapkan terima kasih
kepada mereka, dan kami menghargai sikap mereka yang berterus-terang.
TI-M, sebagai NGO tempatan, telah menyahut cabaran yang sukar dan
merbahaya dengan projek Crinis, mengenai pembiayaan politik di Malaysia,
terutamanya kerana keprihatinan kami terhadap kesejahteraan dan masa depan
negara. Laporan ini telah dibuat dengan hati yang ikhlas dan suci hati tanpa
sebarang niat buruk terhadap mana-mana parti politik atau individu. Kami
berharap buku ini dapat bertindak sebagai pemangkin untuk menimbulkan
kesedaran orang awam terhadap pentingnya integriti dalam arena politik, di
samping mereka yang mempunyai kemampuan untuk melakukan perubahan
dapat memberikan respons secara positif.
Syabas Malaysia!
Prakata
11
Penghargaan
Bu k u ini, yang merupakan sebahagian daripada hasil penyelidikan
projek TI - M mengenai pembiayaan politik di Malaysia, tidak mungki n dapat
diterbitkan tanpa bantuan, komi t men, sokongan, dan kerja kuat ramai orang.
TI - M terhutang budi kepada mereka dan sekalung penghargaan di atas
sokongan yang diberikan unt uk menjayakan projek buku ini.
TI - M sangat berbesar hati kepada Pengarah Serantau dan kakitangan
Jabatan Asia Pasifik Sekretariat TI, Berlin, kerana bantuan mereka dalam
membangunkan penyelidikan. garis panduan dan bantuan maklumat mengenai
projek pembiayaan politik yang dilaksanakan di pelbagai negara oleh bahagian
TI.
TI - M ingin mengucapkan terima kasih kepada Konrad Adenauer Stiftuna
(KAS) Kuala Lumpur dan KAS Singapura kerana sokongan kewangan yang
dihulurkan bagi projek pembiayaan politik penyelidikan dan penghasilan
buku ini.
Kami juga ingin merakamkan sekalung penghargaan kepada orang
perseorangan yang berikut, yang telah menyediakan input dan wawasan yang
tidak ternilai:
Mant an Perdana Ment er i Mal aysi a:
Tun Dr. Mahathir Mohamad and Tun Abdullah Ahmad Badawi
Ahl i Par l i men dan Ahl i Pol i ti k:
Abdul Ghapur Salleh, Charles Santiago, Dr. Chua Soi Lek, Devamany S.
Krishnasamy, Kamaruddin Jaafar, Kamarul Bahrin Abbas, Karpal Singh, Lim Fei
Siang, Mazlan Harun, Mohamad Ezam Mohd. Nor, Dr. Mohd. Hatta Ramli,
Salleh Kalbi, Shahrir Samad, Tengku Razaleigh Hamzah, Tony Pua Kiam Wee
dan William Leongjee Kee.
Buku ini tidak mungki n dapat disiapkan dengan jayanya tanpa bantuan
institusi dan agensi yang berikut:
Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (SPR), Suruhanjaya Pencegahan
Rasuah Malaysia (SPRM), dan Uni t Pengurusan Prestasi dan Pelaksanaan
(Pemandu),Jabatan Perdana Ment eri .
Kami amat berbesar hati kepada Transparency International Taiwan kerana
sumber bahan tentang reformasi yang diusahakan mengenai pembiayaan politik
di Taiwan. Ucapan terima kasih khusus kepada Malaysian Indian Congress (MIC)
kerana menyediakan TI - M dengan Laporan Tahunan dan Kewangan 2008.
Kami menghargai kerjasama yang dihulurkan oleh Arkib Negara Malaysia
kepada TI - M kerana gambar-gambar yang digunakan di dalam buku ini.
TI - M berbesar hati kerana sumbangan dari saijana-saijana yang berikut:
Andrew Aeria (Universiti Malaysia Sarawak), James Chi n (Universiti
Monash), Jongbi nYoon (Universiti Myongji, Korea Selatan) dan Wong Chi n
Huat (Universiti Monash).
Secara khusus kami berbesar hati kepada Edmund Terence Gomez,
Universiti Malaya kerana bimbingan dan t unj uk ajar serta nasihat beliau, juga
usaha yang tidak mengenai penat lelah dan perit maung serta kesungguhan
sepanjang t empoh projek.
TI - M ingin memberi kan penghargaan kerana sokongan yang dimainkan
oleh Jawatankuasa Majlis Exco TI - M 2008-2009 dan 2009-2010 dalam kerja-
kerja penyelidikan dan penghasilan buku ini.
TI - M ingin merakamkan terima kasih tidak terhingga khusus buat Ngooi
Chiu Ing, Setiausaha AgungTI - M, kerana usaha gigih beliau dalam menghalusi
Penghargaan 13
draf buku ini dan memberi kan input yang kritis.
Sumbangan dan input para peserta persidangan/meja bulat/seminar pada 4
November 2009, 9 November 2009, 30 November 2009, dan 8 Februari 201C
merupakan sumber maklumat dan wawasan yang begitu berharga terhadap
penulisan buku ini.
Pasukan penyelidikan dan penghasilan buku sememangnya layak diberi
penghargaan dan ucapan terima kasih di atas usaha mereka yang tidak pernah
j emu sepanjang kajian dan penghasilan buku ini. TI - M ingin merakamkan
penghargaan ke atas usaha dan sumbangan Josie M. Fernandez, Joseph Tong
Wai Kin, K S Usha Devi, dan Wong Chan Wai.
Paul Low Seng Kuan
Presiden
27 Mac 2010
Singkatan
ABI M Angkatan Belia Islam Malaysia
ADEX Perbelanjaan Pengi kl anan
AGM Mesyuarat Agung Tahunan
AI MST Institut Perubat an, Sains dan Teknol ogi Asia
Aliran Aliran Kesedaran Negara
APU Angkat an Perpaduan Umma h
BA Barisan Alternatif
BARJASA Barisan Rakyat Jati Sarawak
BERSI H Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil
BN Barisan Nasi onal
CIJ Pusat Kewart awanan Bebas
CMS Kumpul an Cahya Mat a Sarawak Bhd
DAP Parti Ti ndakan Demokr at i k
DPP Parti Progresif Demokr at i k (Taiwan)
D U N Dewan Undangan Neger i
E RA Persatuan Pendi di kan dan Penyelidikan Unt uk Pengguna
F OMCA Gabungan Persatuan -Persatuan Pengguna Malaysia
Gerakan Parti Gerakan Rakyat Malaysia
GLC Syarikat Berkaitan Kerajaan
GR Gagasan Rakyat
IPF Barisan Progresif India
KLCC Kuala Lumpur City Centre
KMT Kuomintang (Taiwan)
KPJ Koperasi Pekeija Jaya
KSM Koperatif Serbaguna (M) Bhd
LDP Parti Liberal Demokr at i k
MAFREL Rakyat Malaysia unt uk Pilihan Raya Bebas dan Adil
MCA Malaysian Chinese Association
MCI L The Media Chinese International Ltd
MI C Malaysian Indian Congress
MI ED Maju Institute for Education Development
MP Ahli Parl i men
MP HB Mul t i Pur pose Hol di ngs Bhd
NAMF REL Gerakan Warganegara Kebangsaan unt uk Pilihan Raya Bebas
(Filipina)
N C WO Per t ubuhan Majlis Wanita Kebangsaan
NE C Suruhanjaya Pilihan Raya Kebangsaan (Korea Selatan)
DEB
Dasar Ekonomi Baru
Nesa Syarikat Keijasama Nesa Pelbagai Bhd
N G O Per t ubuhan Bukan Kerajaan
Singkatan 1 5
NI EI Institut Kebangsaan bagi Int egri t i pilihan raya
NKR A Bi dang Keberhasilan Ut ama Negara
NLFCS National Land Finance Cooperative Society
NS T New Straits Times
PANAS Parti Negara Sarawak
PAP Parti Ti ndakan Rakyat
PAS Parti Islam se-Malaysia
PBB Parti Pesaka Bumi put er a Bersatu
PBRS Parti Bersatu Rakyat Sabah
PBS Parti Bersatu Sabah
PESAKA Parti Pesaka Anak Sarawak
Petronas Petroliam Nasional Berhad
P KR Parti Keadilan Rakyat
PPP Parti Progresif Rakyat
PPPA Akta Mesi n Cet ak dan Penerbi t an 1984
P R Pakatan Rakyat
P R M Parti Rakyat Malaysia
PRS Parti Rakyat Sarawak
PSM Parti Sosialis Malaysia
RAI Radioteleuisione Italiana (Itali)
R M Ri nggi t Malaysia
ROS Pendaftar Per t ubuhan
SAPP Parti Maj u Sabah
SCA Sabah Chinese Association
SJK (C) Sekolah Jenis Kebangsaan (Cina)
SPDP Parti Demokr at i k Progresif Sarawak
S P RM Suruhanj aya Pencegahan Rasuah Malaysia
SPR Suruhanjaya Pilihan Raya
SUARAM Suara Rakyat Malaysia
SUHAKAM Suruhanj aya Hak Asasi Manusi a Malaysia
SUPP Parti Rakyat Bersatu Sarawak
Kolej TAR Kol ej Tunku Abdul Ra hma n
TI Transparency International
TI - M Transparency International - Malaysia
U MN O Per t ubuhan Kebangsaan Mel ayu Bersatu
UP KO Per t ubuhan Pasok Mo mo g u n Kadazandusun Mur ut Bersatu
USAI D Agensi Pembangunan Antarabangsa Ameri ka Syarikat
UT AR Universiti Tunku Abdul Ra hma n
WAMI Perikatan Penulis unt uk Kebebasan Medi a
WWF Worldwide Fund for Nature Malaysia
Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency Internationat - Malaysia 1 6
PENGENALAN
Pada zaman berleluasanya muslihat, membicarakan kebenaran
menjadi suatu tindakan yang revolusioner. - George Orwell
dipisahkan daripada peranan yang dimainkan oleh parti politik melalui
perwakilan popular. Hari ini, sejumlah besar sumber perlu dikerah untuk
penyertaan dalam proses politik, menjadikan parti politik daya penggerak
yang dominan dalam landskap politik urustadbir. Parti politik menggunakan
banyak pengaruh ke atas masyarakat dan institusinya yang mengakibatkan
tegejasnya fungsi demokrasi. Sudah tentu keadaan ini mempunyai implikasi
ke atas prinsip demokrasi yang asas, seperti perwakilan kawasan geografi,
pemerintahan majoriti menerusi sebuah kerajaan terdiri daripada wakil
yang dipilih, dan pertandingan oleh parti politik yang pelbagai. Justeru, pada
keseluruhannya, parti politik telah mengambil peranan sebagai pelaku penting
politik persaingan.
Dalam persekitaran sosial ini, perkara yang paling penting berkenaan
pembiayaan politik dan pembiayaan kempen telah dinyatakan mengikut
konteksnya, seperti yang berikut:
Segala usaha yang perlu untuk mewujudkan demokrasi, semestinya merupakan
cita-cita paling mulia masyarakat manusia, terpaksa berubah wajah menjadi komoditi
paling keji: wang.
Amalan demokrasi dalam sistem politik moden sudah tidak boleh
BAB SATU: Pengenalan 19
Tidak kira setinggi mana cita-cita politik, demokrasi dalam masyarakat memerlukan
sumber, dan bukan sekadar sumber berbentuk abstrak, tetapi keupayaan untuk
mengumpul wang dan membelanjakannya untuk melanjutkan matlamat politik.
1
Perbahasan mengenai pembiayaan politik tidak boleh berlaku berasingan
daripada institusi yang mengawal selia sistem pihhan raya, jenis parti politik,
akses mereka terhadap media, peraturan yang mengawal selia pendanaan parti,
dan pihak berkepentingan yang terjejas akibat keputusan politik.
Antara perkara-perkara yang menonj ol dalam perbincangan im adalah isu-
isu keadilan, peluang sama rata dan perunt ukan sumber secara saksama, dan
bagaimana prinsip-prinsip ini dihakis oleh rasuah politik dan politik wang.
Tanpa mengira pengakuan idealisme peserta sistem demokrasi itu, adalah
penting unt uk memberi kan keutamaan kepada ketelusan dan akauntabiliti
mengenai pembiayaan parti, penyumbang dan perbelanjaan, demi memastikan
semua parti dan calon boleh mendapat manfaat daripada persaingan dalam
pilihan raya yang adil.
Adalah pent i ng unt uk melengkapi pengundi -pengundi dengan maklumat
mengenai sumber yang membant u seseorang calon atau parti. Ini bagi
membant u pengundi memiliki idea yang lebih jelas mengenai kepentingan
yang kemungkinannya hendak disokong dan dikenal pasti oleh calon atau
parti berkenaan. Unt uk itu, maklumat tentang semua bidang pembiayaan
parti politik atau calon perlu diletakkan di dalam domain awam. Penyemakan
semula kajian mengenai perkara tersebut yang mencakupi Israel J e pun Jer man,
Kanada, Korea Selatan, Perancis, Taiwan dan Uni t ed Ki ngdom menunj ukkan
kepelbagaian pendekatan terhadap peraturan. Ini mengambil tiga bent uk asas:
pendirian tidak campur tangan, peraturan kendiri, dan peraturan tertutup
mengenai pembiayaan politik. Akan tetapi, dua bent uk yang pertama yang
dinyatakan tadi adalah bent uk yang paling kurang berdaya maju. Ini kerana
kedua-dua bentuk tersebut hanya boleh berfungsi jika suatu set nilai-nilai teras
dipatuhi, termasuklah integriti, ketelusan dan amalan urustadbir yang baik.
Peraturan merupakan satu-satunya pilihan.
Seorang ahli politik terkemuka dari California,pada tahun 1960 menyatakan
wang sebagai "susu ibu politik," menandakan bahawa sumber politiklah yang
paling diambil kira. Aktivis-aktivis anti-rasuah pada hari ini berkata bahawa
politik wang adalah ibu segala rasuah.
2
Perkaitan antara rasuah, termasuklah bent uk-bent uk politiknya, dan
kemiskinan adalah tema pent i ng dalam kegiatan Transparency International.
Rasuah menafikan warganegara penyertaan penuh dalam masyarakat dan
mengalihkan sumber awam ke tangan persendirian. Ketidaksamarataan
pendapatan meningkat manakala keupayaan memeri nt ah sesebuah negeri
menurun, khususnya apabila berhadapan dengan keperluan orang miskin.
Rasuah menggugat tiang seri pembangunan, hak asasi individu, dan rangka
kega perundangan yang dihasratkan unt uk melindungi mereka. Di negara di
mana kerajaan boleh meluluskan dasar dan belanjawan, yang mana tindakan
dilakukan tanpa perundi ngan atau akauntabiliti, menyebabkan berlakunya
pengaruh tak wajar, pembangunan tidak sama rata dan kemiskinan. Rakyat
kehilangan kuasa politik, ekonomi dan sosial dan, dalam proses itu, semakin
ketandusan kuasa. Ketirisan lantaran rasuah mengkompromi kan pert umbuhan
ekonomi negara, tahap pelaburan, usaha mengurangkan kemiskinan, dan
kemajuan lain yang berkaitan pembangunan.
Inti pati utama buku ini adalah unt uk mempersembahkan suatu agenda
untuk mereformasi pembiayaan politik di Malaysia. Ini kerana semakin
bertambahnya keprihatinan mengenai seriusnya fenomena politik wang dan
bahaya sebenar perkara berkenaan dalam mer unt uh dan memusnah keyakinan
awam terhadap proses demokrasi. Tidak syak lagi, terhakisnya kepercayaan
rakyat terhadap legitimasi kerajaan, dan implikasi yang berlaku ke atas institusi
utama yang mendukung prinsip urustadbir yang demokratik, mendatangkan
akibat yang dahsyat, seperti yang dinyatakan ahli sains politik, Norai ni
Othman:
...Pada masa ini sistem pilihan raya sedang berhadapan dengan suatu krisis
kebolehpercayaan dan kecuali sesuatu dilakukan dengan cepat untuk menangani
terhakisnya keyakinan orang awam, sistem pilihan raya dan legitimasi politik yang
sangat diperlukan, yang menjadi sandaran kerajaan untuk mewajarkannya berada dalam
bahaya tekanan teruk. Mengkompromikan punca atau memperkecilkan kebarangkalian
kelegitimasiannya sendiri adalah sesuatu yang tidak ada kerajaan atau pihak berkuasa
yang memerintah mampu memikirkan atau mahu memikir-mikirkannya dengan
tenang.
3
Peranan institusi dan politik pilihan raya dalam memastikan demokrasi
perwakilan perlu diperkukuh bagi mengelakkan trajektori ke bawah daripada
menjadi ramalan memuaskan hati sendiri. Hanya melalui usaha gigih agenda
ini pilihan raya bebas dan adil dengan penyertaan aktif warganegara dalam
proses politik dapat dipastikan. Bagi membol ehkan di wuj udkan suasana suatu
persekitaran demokratik yang sihat, adalah pent i ng unt uk memastikan bahawa
keadaan persekitaran yang kondusif unt uk satu aras medan permainan dalam
arena politik dikekalkan.
Agenda ini didasarkan kepada premis bahawa terdapatnya komitmen
di pihak kerajaan, parti-parti politik dan masyarakat sivil unt uk melakukan
reformasi dalam pembiayaan politik.
Def i ni si Pembi ayaan Pol i ti k
Takrif pembiayaan politik cenderung unt uk terbatas hanya kepada
pendanaan parti-parti dan kempen pilihan raya. Pinto-Duschinsky mencatatkan
bahawa menurut takrif paling sempit, pembiayaan politik dilihat sebagai
"wang unt uk kegiatan berkempen", tetapi menambah bahawa ia termasuklah
pengumpulan dana untuk aktiviti-aktiviti parti seperti kos menyenggarakan
pejabat-pejabat, menjalankan penyelidikan dasar, mengendalikan undian dan
pendidikan politik, menjalankan pengiklanan kempen mengenai dasar-dasar
mereka, dan mengerahkan pengundi semasa pilihan raya.
4
Rajah 1 memberikan suatu penunjuk mengenai sumber-sumber
pendapatan patut dan tidak patut seseorang calon dan sesebuah parti dan
perbelanjaannya semasa kempen pilihan raya. Ia juga memberi contoh membalas
budi oleh parti dan calon yang terpilih, suatu petanda bahawa pendedahan
sumber dana adalah imperatif dalam pembiayaan politik. Pembiayaan berlebih-
lebihan oleh golongan perniagaan atau aliran wang dari sumber-sumber yang
menyalahi undang-undang boleh membawa kepada pembayaran balik hutang
kempen kepada menggalakkan rasuah.
5
Sebab-sebab utama mengapa seseorang individu atau firma memberikan
dana politik adalah, pertama, untuk menyokong sesuatu ideologi atau ideal
tertentu. Umpamanya, firma-firma persendirian diketahui gemar memberikan
dana kepada parti yang memperakukan dasar neo-liberal yang mempeguangkan
campur tangan yang sedikit daripada kerajaan dalam ekonomi. Sebab kedua
pemberian dana kepada parti-parti ialah apa yang telah diistilahkan sebagai
faktor "kewangan" yang membabitkan suatu percubaan untuk memperoleh
manfaat material, seperti kontrak atau lesen, daripada kerajaan. Sebab ketiga
ialah "sosial", berkaitan dengan percubaan oleh individu-individu untuk
mendapat akses kepada kerajaan atau memperoleh penghormatan orang
awam.
6
Sebab-sebab ini menunjukkan dengan yakin bahawa sumber-sumber
dana sesebuah parti boleh menentukan atau secara aktif membentuk dasar-
dasar awam dan perundangan, dan juga mempengaruhi cara pengagihan
konsesi kerajaan.
7
BAB SATU: Pengenalan
23
Rajah 1: Bagaimana Wang Mempengaruhi Politik
Sumber : International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA). 2003
Handbook: Funding of Political Parties and Election Campaigns. Washington: IDEA.
Pembi ayaan Pol i ti k di Malaysia
Di Malaysia, istilah "politik wang" digunakan untuk memerihalkan
pembelian undi semasa pemilihan parti dan pilihan raya umum. Ia juga
merujuk kepada pengagihan kontrak, lesen, saham, dana pembangunan
dan manfaat-manfaat lain. Politik wang boleh juga berupa naungan politik
dan penyalahgunaan kuasa yang membabitkan pilih kasih, nepotisme, dan
percanggahan kepentingan dalam pemberian konsesi kerajaan. Sebagai
tambahan, frasa "politik wang" biasanya digunakan untuk memerihalkan
perkaitan antara politik dengan perniagaan, suatu konsep yang menyatakan
perkaitan antara politik dengan perniagaan, khususnya pemilikan entiti
korporat oleh parti, kawalan secara langsung dan tidak langsung ke atas
syarikat-syarikat oleh ahli-ahli politik dan parti-parti politik, dan campur
tangan langsung dan tidak langsung parti-parti politik dan ahli-ahli politik
dalam sektor korporat.
8
Sesetengah daripada kebimbangan yang diungkapkan terhadap pembiayaan
parti-parti politik di Malaysia termasuklah:
a) rejim kawal selia yang lemah ke atas pembiayaan politik;
b) medan permainan yang tidak searas semasa pilihan raya persekutuan
dan negeri kerana sesetengah parti mempunyai lebih banyak akses
kepada dana berbanding dengan parti-parti yang lain, yang mana
menggugat persaingan pemilihan yang adil;
c) dakwaan pendanaan secara tersembunyi ke atas ahli-ahli politik,
yang boleh menyumbang kepada penjajaan pengaruh dan salah guna
sumber-sumber kerajaan; dan
d) keadaan berpuak-puak yang serius yang tidak berdasarkan
pandangan ideologi atau politik yang berbeza tetapi mengenai
siapakah di antara pemimpin-pemimpin politik yang paling banyak
keupayaan untuk mengagihkan dana untuk memperoleh sokongan
akar umbi. Fahaman berpuak-puak yang berteraskan wang
mengancam kewuj udan parti-parti dan menggugat keyakinan orang
awam terhadap pemi mpi n-pemi mpi n kerajaan.
Malaysia merupakan salah sebuah daripada segelintir negara di mana
parti politik memiliki syarikat korporat. Syarikat-syarikat ini termasuklah
penerbit utama akhbar berbahasa Inggeris, Melayu, China, dan Tamil; parti-
parti ini juga mempunyai kepentingan langsung atau tidak langsung dalam
firma-firma utama televisyen dan radio. Satu lagi kebimbangan ialah cara
pendanaan kempen-kempen pemilihan dalam parti. Jumlah dana yang diagih-
agihkan semasa pemilihan parti dikatakan lebih daripada j uml ah wang yang
dibelanjakan semasa pilihan raya umum.
9
Kelebihan menjadi penyandang digambarkan oleh Dr Mahathir Mohamad
dalam wawancara beliau dengan TI - M:
... Presiden, Ketua Menteri/Menteri Besar, mereka boleh mengumpulkan dana.
Dan rakyat di Malaysia, tidak perlu banyak pujukan. Mereka percaya bahawa jika
mereka menyumbang, mereka mungkin mendapat sedikit pengaruh. Jadi, apabila tiba
masa pilihan raya, rakyat akan datang ... dan wang yang diambil ada kalanya tanpa
resit, jadi ia bergantung sama ada anda hendak berlaku jujur atau tidak.
10
Mantan Ketua Audit Negara Ahmad Noordi n, yang memeningi
Anugerah Magsaysay telah menyatakan kebimbangannya dan keprihatinannya
dalam tahun 1980-an tentang neksus antara politik dan perniagaan kerana
ketika itu pun sudah ada parti-parti politik di Malaysia yang mulai memiliki
perniagaan.
Kebimbangan dan keprihatinan Ahmad Noor di n ada kaitannya dengan
tahap ketelusan yang wuj ud di dalam perundangan sedia ada, seperti undang-
undang pilihan raya, corak pembiayaan parti-parti politik dan kempen
pilihan raya, dan keupayaan institusi badan-badan kawal selia berkaitan bagi
memastikan kesaksamaan dan akauntabiliti semasa pilihan raya.
Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) adalah antara instit'-
yang memai nkanperananpent i ng dan mentadbir pembiayaan politik oleh sebab
ia mencakupi semua bentuk rasuah, termasuklah semasa kempen pilihan raya
dan dalam aktiviti parti-parti politik. Ketika penyelidikan projek pembiayaan
politik yang dilakukan untuk TI - M diusahakan, Badan Pencegahan Rasuah
sedang melalui transformasi menjadi SPRM, dan ianya tidak dimasukkan ke
dalam kajian tersebut.
Sinopsis Bab- Bab
Bab Dua buku ini, Si stem Politik Malaysia - Suatu Tinjauan,
menyediakan huraian ringkas mengenai pelbagai elemen di dalam arena politik
Malaysia, yang mencakupi parUmen, parti-parti politik, institusi-institusi utama
yang mengawal selia pembiayaan politik, dan perundangan utama mengenai
pembiayaan politik. Ia mencakupi suatu rangka kasar mengenai politik
campuran, fiingsi Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR), dan Pendaftar Pertubuhan
(ROS); dan undang-undang yang mentadbir pembiayaan politik, seperti Akta
Kesalahan Pilihan Raya 1954, Akta Pilihan Raya 1958, dan Akta Pertubuhan
1966.
Bab Tiga, Spektra Politik Wang di Malaysia, mencakupi keperluan
pendanaan dari sumber yang sah kepada parti-parti politik, pelbagai bentuk
politik wang, sumber pendapatan parti-parti politik dan pembabitan parti-
parti politik di dalam perniagaan. Menjadikan politik sebagai platform
pengewangan politik yang semakin tumbuh dengan rancak digambarkan
dengan meletakkan UMNO sebagai parti contoh. Pemilikan perniagaan oleh
parti-parti politik lain dan trend baru dalam kepentingan perniagaan UMNO
turut dibincangkan. Kemudian, mencakupi soal pemilikan dan kawalan ke atas
media, diikuti dengan pendanaan parti-parti Pembangkang.
Bab 4, Adakah Si stem Kawal Selia Kini Berfungsi?, melihat cabaran-
cabaran yang dihadapi oleh Suruhanjaya Pilihan Raya dalam mengambil
tindakan terhadap politik wang di dalam pemilihan parti dan pilihan raya
Li mum. Peruntukan yang tidak mencukupi di dalam undang-undang yang
ment adbi r pembiayaan politik t ermasukl ah Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954
dan Akta Per t ubuhan 1966, dan perl unya reformasi per undangan diserlahkar
dalam Bab ini. Kel emahan ini menj adi kannya sukar unt uk, pada masa ini
mengawal selia pembiayaan politik.
Dal am Bab 5, Sat u Aras Me da n Pe r mai nan dal am Pol i t i k: Peranat
Medi a dan Masyarakat Si vi l , kes dibuat bagi memant au dan menyuarakan
peranan medi a dan masyarakat sivil demi memast i kan pilihan raya yang bebas
dan adil. Ia menyent uh soal peri pent i ngnya pendi di kan kepada pengundi
bagi membol ehkan orang awam membuat keput usan ber makl umat apabil;
mengundi . Medi a di gunakan ol eh part i -part i politik unt uk mempromosikan
mani fest o mereka dan dasar mereka mener usi kempen- kempen iklan. Akta
Mesi n Cet ak dan Penerbi t an 1984 yang cukup menyekat di bi ncangkan dalam
kont eks bagaimana Akta berkenaan menghal ang medi a daripada memainkan
peranannya sebagai Estet Keempat .
Bab 6, Age nda Re f or mas i , menyer u pemul i han kebebasan institusi-
institusi kawal selia, pendedahan lebih besar kepada or ang awam mengenai
pembiayaan politik, akses lebih saksama t erhadap sumber - sumber dan media
dan berhent i menghubungkan politik dengan perni agaan.
Jadual 1: Senarai Syor dalam Mereformasi Pembiayaan Politik
BIL SYOR
1 Mengkaj i semul a pe r unt uka n di da l a m Pe r l e mba ga a n
Mal aysi a dan pe r unda nga n yang me ngur us t a dbi r
Sur uhanj aya Pi l i han Raya unt uk me mp e r t i n g k a t k a n
a u t o n o mi dan kebebasannya.
2 Me mpe r ke na l ka n me ka ni s me yang sesuai unt uk
me mp e r t i n g k a t k a n kebebasan car a ber f ungs i Sur uhanj aya
Pi l i han Raya.
3
Menj adi kannya ma nda t or i supaya per bel anj aan pi l i han
raya par t i pol i t i k dan cal on di audi t secara bebas oleh
j ur uaudi t ber t aul i ah sebel um di kemukakan kepada
Sur uhanj aya Pi l i han Raya.
4
Me mbi na keupayaan Sur uhanj aya Pi l i han Raya unt uk
menent us ahkan pel apor an pembi ayaan kempen.
5
Menent ukan had per bel anj aan cal on dan par t i pol i t i k
ber dasar kan kawasan geografi kawasan pi l i han raya dan
bi l angan pemi l i h.
6
Memper kenal kan mekani s me unt uk me nubuhka n
keraj aan sement ar a yang berkecual i selepas pi l i han raya
di umumka n.
7
Menggubal per undangan bar u, Akt a Part i Pol i t i k, unt uk
mengur us t adbi r dan mengawal selia cara par t i pol i t i k
ber f ungsi .
8 Mendaf t ar kan par t i - par t i pol i t i k dengan Sur uhanj aya
Pi l i han Raya dan bukan dengan Pendaf t ar Per t ubuhan.
9
Kawal selia pemi l i han dal aman par t i di bawah Akt a Par t i
Pol i t i k.
10
Menj adi kan ma nda t or i pendedahan s umber pembi ayaan
dan per bel anj aan oleh par t i pol i t i k.
11
Memi nda Akt a Kesal ahan Pi l i han Raya 1954, yang hanya
mengawal selia per bel anj aan yang di al ami di ant ara har i
penamaan cal on dengan hari pe mbua nga n undi , unt uk
me nc e r mi nka n semua per bel anj aan yang di al ami unt uk
pi l i han raya u mu m.
12 Mel ar ang penggunaan pendanaan t er sembunyi sepert i
dana har am.
13 Mencegah per t ubuhan yang t erkai t dengan par t i pol i t i k
dar i pada di gunakan sebagai sal uran unt uk pendanaan
pol i t i k.
14 Mengenakan had s umbangan i ndi vi du kepada par t i
pol i t i k.
15 Mel ar ang par t i pol i t i k me ne r i ma de r ma asi ng.
16 Mengenakan had per bel anj aan aktiviti pi l i han raya ol eh
par t i pol i t i k.
17
Mel ar ang par t i memi l i ki per ni agaan secara l angsung atau
t i dak l angsung dan dar i pada t er babi t dal am per ni agaan.
18
Mel i bat kan semua pe me ga ng saham dal am keput usan
syarikat unt uk s umbangan pol i t i k.
19
Memper kenal kan pendanaan l angsung dar i ker aj aan
kepada par t i pol i t i k unt uk membi ayai aktiviti pi l i han raya
dan bukan pi l i han raya.
20
Mel ar ang pemi l i kan medi a ol eh par t i pol i t i k.
21
Memans uhkan Akt a Mesi n Cet ak dan Pener bi t an (PPPA)
1984.
22
Membenar kan akses sama rat a dan bebas t er hadap medi a
awam unt uk semua kumpul a n ber kepent i ngan di bawah
Akt a Par t i Pol i t i k.
Kesi mpul an
Pendanaan parti dan pendanaan kempen adalah perkara penting yang paling
membimbangkan dalam mempertahankan peraturan mereformasi demokrasi
perwakilan, dan memastikan sistem pilihan raya yang bebas dan adil.
Transparency International Malaysia telah mencadangkan suatu julat
kemungkinan kawal selia dalam karya yang sangat besar pengaruhnya ini yang
membuka laluan untuk perbahasan awam lebih meluas menerusi perundingan
pelbagai pihak berkepentingan dengan pembinaan pakatan. Pegalanan ini
jauh dan memerlukan komitmen setiap orang yang jiwa raganya adalah demi
negara, termasuklah semua parti dalam spektrum politik, untuk mencapai
wawasan sebuah negara Malaysia yang lebih baik.
1
Ewing, K. D. dan Issacharoff, S. 2006. ' Int roduct i on' , dalam KD Ewi ng dan Samuel Issacharoff,
Party Funding and Campaign Financing in International Perspective, Oregon: Hart Publishing.
2
Fernandez, J. "Say no to money politics" dipetik daripada ht t p: / / www. mal aysi aki ni . com/
columns/125112 1 Mac 2010.
3
Norani Ot hman. 2005. ' An agenda for reform: t he electoral system and prospects for
democratisation' , dalam Mavis Put hucheary dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in
Malaysia, Bangi: Percetakan Universiti Kebangsaan Malaysia.
4
Pinto-Duschinsky, Michael. 2002. ' Financing Politics:A Global View' , Journal of Democracy Jld.
13 No. 4, Oktober, him. 69-86.
5
International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA). 2003.
Handbook: Funding of Political Parties and Election Campaigns, Washington: IDEA.
6
Pareto, disebut dalam Walecki.Marcin. 2004.' Political Money and Cor r upt i on' , Siri Kertas Put i h
Pembiayaan Politik IFES.
7
Walecki, Marcin. 2004. 'Political Money and Corrupt i on' , IFES Siri Kertas Putih Pembiayaan
Politik IFES.
8
Gomez, Edmund Terence. 1994. Political Business: Corporate Involvement of Malaysian Political
Parties, Cairns: James Cook University; Gomez, Edmund Terence (eds.). 2002. Political Business
in East Asia, London: Rout l edge.
9
Lihat, umpamanya Gomez, Edmund Terence. 1994. Political Business: Corporate Involvement of
Malaysian Political Parties, Cairns: James Cook University; Gomez, Edmund Terence. 1996.
'Electoral Fundi ng of General, State and Party Elections in Malaysia', Journal of Contemporary
Asia, 26 (1), pp. 81-99; Gomez, Edmund Terence (eds.). 2002. Political Business in East Asia,
London: Rout l edge.
10
Wawancara dengan Dr. Mahat hi r Mohamad pada 14 September 2009
11
Lihat ht t p: / / www. mal aysi aki ni . com/ col umns/ 125112, dicapai pada 1 Mac 2010.
BAB SATU: Pettgenalan 33
SISTEM POLITIK MALAYSIA
- SUATU TINJAUAN
Mal ay sia adalah sebuah negara demokrasi berparlimen berdasarkan sistem
Westminster British. Keperihalan ringkas mengenai institusi utama dan
pentadbirannya dibentangkan di dalam Bab ini sebagai latar belakang kepada
isu-isu berkaitan dengan pembiayaan politik.
SISTEM BERPARLIMEN
Struktur Kerajaan
Malaysia sebuah negara dengan raja berperlembagaan sebagai Ketua Negara
- Yang di-Pertuan Agong yang mempunyai kuasa yang kebanyakannya
bersifat adat. Yang di -Pert uan Agong dipilih menduduki takhta selama
lima tahun dari kalangan sembilan Raj a negeri Melayu. Empat negeri
yang lainnya, yang mempunyai Gabenor, tidak mengambi l bahagian dalam
proses pemilihan. Sistem kerajaan berparlimen mengandungi tiga cabang:
perundangan, eksekutif dan kehakiman.
Parlimen dwi dewan di Malaysia terdiri daripada Dewan Negara yang
mengandungi 70 orang senator dan Dewan Rakyat yang mengandungi 222
ahli parlimen. Ahli Dewan Rakyat dipilih pada selang waktu tidak melebihi
lima tahun. Senator berkhi dmat unt uk satu t empoh maksi mum dua penggal
yang setiap penggal meliputi tiga tahun. Dewan Negara terdiri daripada dua
wakil dari setiap negeri, yang dilantik oleh badan perundangan negeri, dan
yang bakinya adalah 44 orang senator yang dilantik oleh Yang di-Pertuan
Agong. Setiap negeri mempunyai satu Dewan Undangan Negeri yang ahli-
ahlinya dipilih, sama seperti ahli parlimen, unt uk t empoh lima tahun.
1
BAB DUA: SISTEM POLITIK MALAYSIA - SUATU TINJAUAN
37
Kerajaan dibentuk oleh parti politik atau gabungan parti yang telah
memperoleh majoriti mudah dalam Dewan Rakyat. Semenjak negara
mencapai kemerdekaan pada tahun 1957, kerajaan telah dibentuk oleh Barisan
Nasional (BN) dan yang dahulunya adalah Parti Perikatan.
Perlembagaan memperuntukkan ukuran kebebasan badan kehakiman
yang bebas dengan menjamin tempoh memegang jawatan dan saraan untuk
anggota-anggotanya. Semua pelantikan kanan ke dalam badan kehakiman
dibuat oleh Yang di-Pertuan Agong (akan tetapi tiada budi bicara yang boleh
dijalankan dalam hal kehakiman), berdasarkan syor dan nasihat Kabinet; begitu
juga, Yang di-PertuanAgong diberi kuasa untuk menyingkirkan seseorang
hakim dari jawatan.
2
Dari segi struktur, terdapat pemisahan kuasa yang membabitkan cabang-
cabang kerajaan iaitu eksekutif, kehakiman dan perundangan, tetapi dari segi
fungsinya Eksekutif mendominasi semua ketiga-tiga cabang tersebut. Eksekutif,
sebenarnya, kini adalah nadi kepada proses kerajaan walaupun Perlembagaan
Malaysia memperuntukkan semak dan imbang di antara ketiga-tiganya.
3
Kabinet Malaysia
Kabinet, atau cabang Eksekutif daripada kerajaan adalah sebuah jemaah
menteri yang diterajui oleh Perdana Menteri yang dipertanggungjawabkan
kepada Parlimen. Perkara 43 Perlembagaan menetapkan bahawa anggota-
anggota Kabinet hanya boleh dipilih dari kalangan ahli mana-mana satu
dewan Parlimen. Yang di-Pertuan Agong melantik semua Menteri atas nasihat
Perdana Menteri.
4
Berdasarkan konvensyen, anggota-anggota Kabinet dilantik dari kalangan
ahli-ahli Dewan Rakyat.
5
Namun demikian, Perdana Menteri mempunyai
budi bicara untuk melantik anggota-anggota Dewan Negara ke dalam
Kabinet.
38 cccccRef ormasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
Bagi 15 tahun pertama semenjak negara mencapai kemerdekaan, jawatan
Menteri Kewangan dipegang oleh pemi mpi n dari Malaysian Chinese Association
(MCA). Ini mencermi nkan keupayaan MCA unt uk mendapatkan sumber
kewangan daripada perniagaan termasuklah loteri yang begitu lumayan yang
dimulakan pada tahun 1949 yang membant u membiayai pertandingan dalam
pilihan raya pertama. Kemudiannya, portfolio Kewangan telah bertukar tangan
kepada pemimpin kanan dalam parti United Malays National Organisation
(UMNO).
PARTI-PARTI POLITIK
Sebahagian besar ciri dan komposisi parti politik Malaysia mencermi nkan
penduduk pelbagai kaum di negara ini. Daripada hampir 28 j ut a penduduk
Malaysia dalam tahun 2009
6
, masyarakat Melayu dan orang asli membent uk
65 peratus, manakala Cina membent uk 26 peratus dan India lapan peratus.
Bakinya satu peratus terdiri daripada kumpul an etnik lain.
Keahlian dalam parti-parti politik utama boleh dijejaki dari peranan
kerajaan dalam menyediakan bantuan kebajikan, pekeqaan dan kemudahan
kredit. Oleh sebab kampung-kampung kekurangan kumpul an masyarakat sivil
yang mantap, yang biasanya akan menyediakan perkhidmatan sedemikian,
maka penggabungan dengan parti memberikan akses lebih baik unt uk
mendapatkan kemudahan-kemudahan ini. Inilah faktor yang memberi kan
motivasi mendukung keahlian di dalam parti seperti UMNO dan Parti Islam
se-Malaysia (PAS). Di tempat-tempat lain pula, MCA mengawal Kampung-
Kampung Baru di mana ribuan orang Cina yang sebelum itu tinggal di pinggir
hutan telah ditempatkan semula pada zaman pemerintahan penjajah Inggeris,
ketika memerangi kebangkitan komuni s dari tahun 1948 hingga 1960.
Dua perikatan utama telah muncul di Malaysia. BN, dan yang terdahulunya
Perikatan, telah mendominasi latar politik semenjak Merdeka pada tahun
1957. BN, yang diterajui UMNO, dan menikmati perpaduan kukuh dengan
MCA, Malaysian Indian Congress (MIC) dan Gerakan di Malaysia Barat,
BAB DUA: SISTEM POLITIK MALAYSIA - SUATU TINJAUAN 39
merupakan sebuah entiti yang stabil semenjak ia dirasmikan pada tahun 1974.
BN juga mempunyai sekutu yang kuatnya Parti Pesaka Bumiputera Bersatu
(PBB) di Sarawak, manakala di Sabah, UMNO menerajui perikatan dengan
Parti Bersatu Sabah (PBS), parti yang berteraskan Kadazan-Dusun, dan parti-
parti lain berteraskan kaum.
Sebaliknya, pakatan pembangkang belum pernah merupakan suatu ciri
mantap di dalam politik Malaysia sehinggalah tahun-tahun kebelakangan
ini. Parti-parti pembangkang telah membent uk pakatan sebanyak tiga kali.
Gagasan Rakyat (GR) dibentuk dalam tahun 1990 untuk menentang perikatan
yang memerintah di dalam pilihan raya umum tahun berkenaan, tetapi gagal
untuk melangkah ke hadapan. Barisan Alternatif (BA) muncul pada tahun
1999 sebelum pilihan raya umum ke-10 tahun berkenaan, tetapi mengalami
kekalahan teruk dalam pertandingan pilihan raya berikutnya pada tahun 2004,
Baru-baru ini Pakatan Rakyat (PR) telah dibentuk dalam tahun 2008 selepas
parti-parti pembangkang mencapai kemenangan yang belum pernah berlaku
sebelumnya dalam pilihan raya ke-12 tahun berkenaan.
Parti-parti utama, khususnya yang berkuasa telah membangunkan
hubungan besar-besaran dengan entiti korporat yang akan dibincangkan
dalam Bab Tiga.
Dari Perikatan ke Barisan Nasional (BN)
Sebelum penubuhan BN, telah wuj ud perikatan ad hoc di antara UMNO
dengan MCA dalam tahun 1952 untuk bertanding dalam pilihan raya peringkat
majlis bandaran. Ini berevolusi menjadi Perikatan pada tahun 1954, apabila
MI C menyertainya sebagai ahli yang ketiga.
Perikatan memperoleh kekuatan apabila ia berjaya merundingkan
Kemerdekaan Malaya daripada kerajaan penjajahan Inggeris, atas asas bahawa
ia mewakili ketiga-tiga kumpulan etnik utama. Perikatan merupakan perikat^
yang memerintah negara mulai Merdeka hingga kepada rusuhan kaum pada
tahun 1969 yang membawa kepada satu perubahan dalam persamaan politik.
Dalam Pilihan Raya Umum Ketiga tahun 1969, Perikatan mengalami
kekangan teruk untuk kali pertama. Ia kehilangan majoriti dua pertiganya
di Parlimen, dan hilang kawalan ke atas dewan-dewan undangan negeri
Kelantan dan Pulau Pinang. Di Selangor dan Perak, dewan-dewan undangan
negeri terbahagi sama rata antara pembangkang dan Perikatan.
Kekangan pilihan raya tersebut menyebabkan pakatan tiga-parti Perikatan
terpaksa membesarkan perikatan menjadi BN, yang secara rasmi didaftarkan
pada 1 Julai 1974. Pada masa ini perikatan berkenaan meliputi 13 buah parti
yang terutamanya berteraskan kaum.
BN bertindak sebagai sebuah parti tunggal apabila ia bertanding dalam
pilihan raya peringkat persekutuan dan negeri. Parti-parti lain di dalam BN
termasuklah Parti Gerakan Rakyat Malaysia (Gerakan) dan Parti Progresif
Penduduk (PPP) yang kedua-duanya berpangkalan di Malaysia Barat; parti
yang berpangkalan di Sabah iaitu Parti Bersatu Sabah (PBS), Parti Bersatu
Rakyat Sabah (PBRS), Parti Liberal Demokratik (LDP) dan Pertubuhan Pasok
Momogun Kadazandususn Murut Bersatu (UPKO); dan yang berpangkalan di
Sarawak iaitu Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB), Parti Rakyat Sarawak
(PRS), Parti Rakyat Bersatu Sarawak (SUPP) dan Parti Demokratik Progresif
Sarawak (SPDP).
Parti yang berpangkalan di Malaysia Barat tidak begitu dikenali di Sabah
dan Sarawak kecuali UMNO yang telah menembusi Sabah semenjak 1986.
Parti yang memerintah Sabah telah bertukar beberapa kali dan jawatan Ketua
Menteri telah dipegang silih berganti oleh parti yang berlainan. Ini termasuk
UPKO, Sabah Chinese Association (SCA), Pertubuhan Kebangsaan Bersatu
Sabah (USNO), Parti Berjaya, PBS, Parti Maju Sabah (SAPP), Parti Liberal
Demokratik (LDP) dan pada masa ini, UMNO. Negeri berkenaan telah
diperintah hanya sekali sahaja oleh parti pembangkang, dari tahun 1990 hingga
1994, apabila jawatan Ketua Menteri ketika itu dipegang oleh Jospeh Pairin
Kitingan daripada PBS.
Semenjak Merdeka, Perdana Menteri secara tradisinya ialah Presiden
UMNO, parti komponen utama dalam perikatan yang memerintah.
41 BAB DUA: SISTEM POLITIK MALAYSIA - SUATU TINJAUAN
Pakatan Pembangkang
Pakatan pembangkang iaitu Pakatan Rakyat (PR) ditubuhkan selepaj
penampilan luar biasa parti-parti pembangkang dalam Pilihan Raya Umum
Ke-12 pada Mac 2008. Pada 1 April 2008 pemimpin parti-parti pembangkang
- Parti Keadilan Rakyat (PKR), Parti Tindakan Rakyat (DAP) dan PAS -
mengumumkan pembentukan pakatan baru apabila ke tiga-tiga parti melihat
bahawa mereka boleh mentadbir kerajaan-kerajaan negeri yang di dalamnya
pembangkang secara kolektif mempunyai majoriti. PAS dan PKR padi
ketika itu merupakan anggota Barisan Alternatif (BA), yang telah dibentuk
dalam tahun 1999. Pada asalnya DAP adalah anggota BA tetapi meninggalkan
kumpulan berkenaan dua tahun kemudian akibat perselisihan faham yang
pahit dengan PAS berhubung pengisytiharan PAS yang ingin menjadikan
Malaysia sebuah negara Islam.
Walaupun PR tidak didaftarkan secara rasmi sebagai sebuah pertubuhan
dengan Pendaftar Pertubuhan (ROS), Suruhanjaya Pilihan Raya dilaporkaa
berkata bahawa ia boleh berbuat demikian sebagai sebuah parti.
7
Percubaan awal untuk membentuk sebuah pakatan alternatif telah dilakukan
dalam tahun 1990 apabila tiga parti - PAS, Hami m dan Berjasa - membentuk
Angkatan Perpaduan Ummah (APU) di sekitar pangkalan pengundi beragama
Islam. Satu lagi perikatan yang muncul semasa tempoh itu ialah Gagasan
Rakyat (GR), yang dibentuk pada 11 Oktober 1990, yang terdiri daripada
Semangat 46, DAP, Indian Progressive Party (IPF) dan Parti Rakyat Malaysia
(PRM). Ini merupakan kali pertama parti-parti pembangkang telah disatukan
dengan cara yang tersusun dan diterajui oleh seorang pemimpin Melayu
yang sudah terbukti, Tengku Razaleigh Hamzah. GR telah diperkukuhkan
di pertengahan jalan menerusi pilihan raya umum apabila PBS, yang ketika
itu menguasai kerajaan negeri Sabah, menyertai pakatan berkenaan. Namun
demikian, pakatan ini tidak bertahan lama akibat konflik dalaman.
Parti Pol i ti k di Malaysia: Ti njauan Ri ngkas
United Malay National Organization (UMNO)
Parti terbesar dalam perikatan BN, UMNO ditubuhkan pada 11 Mei
1946 melalui penggabungan kelab, persatuan, dan organisasi politik Melayu.
Dipelopori oleh aristokrat Melayu dan disokong oleh struktur politik Melayu
ash - daripada kalangan raja Melayu hinggalah kepada ketua kampung
- UMNO mengatur penentangan besar-besaran orang Melayu terhadap
rancangan kerajaan penjajah Inggeris untuk menubuhkan Malayan Uni on.
8
Semenjak lima dekad kebelakangan ini, pangkalan keahlian parti
berkenaan telah banyak berubah. Pada tahun-tahun awal, kira-kira separuh
ahhnya terdiri daripada guru dan sebahagiannya pula terdiri daripada anggota
perkhidmatan awam. Akan tetapi, sehingga tahun 1987, bilangan guru telah
berkurangan hingga kepada kira-kira satu perlima daripada keahliannya, dan
majoritinya kini terdiri daripada ahli-ahli perniagaan, usahawan dan t okoh-
tokoh korporat. Pada masa ini dilaporkan bahawa keanggotaan parti berkenaan
adalah sekitar tiga juta orang.
Pada masa ini lebih daripada 30 peratus perwakilan di dalam Perhimpunan
Agung UMNO datang daripada sektor perniagaan. Sebahagian besar ahli dalam
sayap Pemuda parti daripada komuniti perniagaan, dengan bilangan graduan
di kalangan perwakilannya meningkat dengan cepat.
9
Dalam konvensyen
UMNO baru-baru ini, perwakilan-perwakilan telah memperlihatkan kurang
akur terhadap pihak berkuasa dan peningkatan kecenderungan untuk bersikap
kritis mengenai parti.
Pada peringkat awalnya UMNO bergantung daripada sokongan kewangan
daripada MCA, yang ketika itu merupakan rakannya dalam Perikatan, tetapi
selepas 1961 UMNO terbabit dalam perniagaan sebagai suatu cara untuk
mencapai tahap mampu diri dari segi kewangan. Pembabitan UMNO dalam
perniagaan dibincangkan dalam Bab 3.
Malaysian Chinese Association (MCA)
MCA ditubuhkan pada Februari 1949 dengan Tan Cheng Lock seorang
tauke yang kaya, sebagai presiden sulungnya. MCA adalah rakan dalam
BN, dan telah memberi kan kekuatan yang besar kepada perikatan sejak
dari pembentukannya, meliputi sokongan pengundi dan sumber kewangan.
Keataksuban, kalaulah tidak dinyatakan, tcrpenting mengenai kepimpinan
MCA, yang terdiri sesetengah daripada ahli perniagaan Cina terkaya dan
profesional di dalam negara, unt uk memastikan kepentingan ekonomi mereka
dilindungi menerusi pembabitan dalam politik.
10
Perkaitan antara ahli-ahli perniagaan Cina dengan politik adalah wajar
kerana ramai pemi mpi n MCA pada ketika itu bukan sahaja berkhidmat sebagai
presiden Dewan Perniagaan Cina di kebanyakan negeri di Malaya, bahkan
juga sebagai pemi mpi n pert ubuhan-pert ubuhan pent i ng Cina seperti Dewan
Perhi mpunan Cina Selangor, Persatuan Cina Perak, Dewan Perbandaran
Cina Pulau Pinang dan Persatuan Cina Johor Bharu. Mereka j uga menerajui
persatuan perdagangan utama, kebudayaan, sosial dan pertubuhan-pertubuhan
rekreasi, dan pelbagai pert ubuhan dialek dan wilayah.
11
MCA mempunyai
keahlian seramai kira-kira 950,000 pada tahun 2009, menurut kumpulan
pemikir parti berkenaan, Institut Strategi Analisis dan Penyelidikan Dasar.
Malaysian Indian Congress (MIC)
MI C di t ubuhkan pada Ogos 1946 oleh John A. Thi vy, seorang peguam,
yang menjadi presiden sulung parti yang disokong oleh golongan profesional.
Dal am t ahun 1954 MI C menyertai U MN O dan MCA bert andi ng dalam
pilihan raya majlis tempatan. Kemasukan MI C ke dal am Perikatan telah
dipercepatkan oleh kebi mbangan mengenai kemandi ri an politiknya kerana
parti berkenaan mewakili komuni t i kecil yang berserak di merata-rata
tempat di kalangan para pengundi tetapi tidak membent uk bahagian yang
signifikan kepada mana-mana satu kawasan pilihan raya.
12
Dalam tahun 1960, V.T. Sambanthan, Presiden MI C ketika itu,
menubuhkan National Land Finance Cooperative Society (NLFCS) yang
menyediakan pekerja estet dengan sedikit akses kepada pemilikan harta.
NLFCS memainkan peranan penting dalam meraih sokongan unt uk MI C
daripada pekerja-pekerja ladang, yang ketika itu merupakan komuniti tunggal
terbesar di kalangan orang India. Sehingga pertengahan 1950, kumpul an
ini sebahagian besarnya enggan memberikan sokongan mereka kepada parti
berkenaan. MI C menerusi NLFCS membantu menyatupadukan pengaruh
Perikatan di kawasan-kawasan pilihan raya luar bandar.
13
Menurut laporan tahunan parti berkenaan bagi tahun 2009, keahlian
MIC masa kini adalah 615,250.
Parti Gerakan Rakyat Malaysia (Gerakan)
Gerakan ditubuhkan pada tahun 1968 oleh beberapa ahli akademik dan
ahli politik pembangkang terkenal ketika itu. Parti pelbagai kaum ini telah
memperoleh sokongannya terutamanya dari kalangan orang Cina di bandar
di pantai barat Semenanjung. Lingkungan pengaruh parti berkenaan berpusat
di sekitar Pulau Pinang di mana ia menyediakan kepimpinan negeri dari 1969
hingga kekalahannya dalam pilihan raya umum tahun 2008. Pemimpin-
pemimpin pelopor Gerakan termasuklah ahli akademik terkemuka seperti
Syed Hussein Alatas dan Wang Gungwu, ahli politik Dr. Lim Chong Eu,
presiden ketika itu bagi parti yang sekarang sudah berkubur, United Democratic
Party dan mantan pemimpin Parti Buruh, Tan Chee Khoon dan V. David.
14
Parti Islam Semalaysia (PAS)
PAS, Parti Islam Semalaysia, ditubuhkan pada tahun 1951 oleh kelompok
yang berpecah daripada UMNO. Sebagai sebuah parti yang berteraskan
Islam, keahlian PAS terdiri daripada orang Islam. PAS pada mulanya diterajui
oleh pemimpin-pemimpin Parti Nasionalis Melayu, yang condong ke kiri,
dan terutamanya daripada guru di luar bandar, sesetengahnya mempunyai
hubungan dengan UMNO. Matlamat asalnya adalah unt uk memperoleh
sokongan orang Melayu di kalangan penduduk luar bandar. Dalam tahun
1982, ekoran perubahan radikal dalam kepimpinannya, PAS mulai menerima
pakai ciri yang lebih banyak bersifat Islam.
Pemimpin dan aktivis utama PAS terutamanya terdiri daripada ulama
(guru agama) dan kawasan pengaruhnya adalah kawasan dengan majoriti
orang Melayu, di negeri-negeri Kelantan, Terengganu dan kawasan luar
bandar di Kedah. PAS mula mendapat majoriti di dewan perundangan negeri
Kelantan pada tahun 1959 dan memerintah negeri tersebut sehingga 1978.
PAS juga mengambil tampuk pemerintahan kerajaan negeri Terengganu
selepas pilihan raya umum 1959, tetapi terpaksa melepaskannya pada tahun
1961 ekoran pembelotan daripada parti berkenaan kepada UMNO. Dalam
pilihan raya umum 1990, PAS kembali menyapu dan menguasai Kelantan
dengan bantuan sebuah parti Melayu yang baru ditubuhkan, Semangat 46.
lanya diterajui oleh Tengku Razaleigh Hamzah, seorang mant an menteri
kewangan, dan naib presiden dan bendahari UMNO yang telah lama
berkhidmat dan yang telah membent uk parti pembangkang baru dalam
t ahun 1988,
Prestasi PAS dalam pilihan raya di Terengganu dalam tahun 199(1
bertambah baik ekoran kerjasama part i berkenaan dengan Semangat 46.
Walaupun PAS mengekalkan penguasaan di Kelantan dalam pi hhan raya
1995, dan memperoleh peningkatan sokongan yang tipis di Terengganu
dan Kedah, petiekanan berterusannya mengenai pelaksanaan negara Islam
menyebabkan pengarah parti berkenaan kurang di pantai barat Senienanjung
dan Sabah dan Sarawak, walaupun di kalangan Bumiputera beragama
Mam di kawasan tersebut, PAS telah mengekalkan pengnasaannya ke atas
Kelantan, dan sdLepas pilihan raya terakhir pada t ahun 2008 adalah anggota
gabungan PR- Dal am tahun 2009, PAS mempunyai kira-kira 800,000 ahli
yang terdiri daripada prafesional, bukan profesional dan ulama di kawasan
pilihan taya luar bandar dan bandar.
46
Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
Democratic Action Party (DAP)
DAP adalah cabang daripada People's Action Party (PAP), parti yang kini
memerintah Singapura. Selepas Singapura meninggalkan persekutuan pada
tahun 1965, cabang PAP di Malaysia menerima pakai nama Democratic Action
Party pada bulan Mac 1966. Ia diasaskan oleh Devan Nair, yang kemudiannya
menjadi presiden Singapura.
Memandangkan perkaitan sejarahnya dengan PAP, dan meskipun
keahliannya dibuka kepada semua rakyat Malaysia, DAP menghadapi persepsi
biasa bahawa ia adalah sebuah "parti orang Cina" dan kepentingan utama parti
tersebut adalah mengenai isu yang mempunyai kepentingan kepada komuniti
orang Cina. Akan tetapi DAP kini mempunyai orang bukan Cina yang
terkemuka dalam hierarki kepimpinan atasan, termasuklah peguam Karpal
Singh, pengerusi parti, dan Tunku Abdul Aziz, presiden pertama Transparency
International Malaysia. DAP telah meletakkan ramai calon bukan Cina di
kawasan pilihan raya peringkat persekutuan dan juga negeri.
Tokoh utama dalam DAP ialah Lim Kit Siang yang mempunyai sejarah
perkhidmatan yang panjang sebagai setiausaha agung parti dan Ketua
Pembangkang di Parlimen, adalah penunggu dalam landskap politik negara.
Lim tidak gentar bersuara untuk demokrasi, hak asasi manusia, urustadbir
yang baik di dalam dan di luar Parlimen.
Pangkalan keahlian DAP ialah 200,000 terdiri daripada profesional dan
bukan profesional. Parti ini mula bertanding dalam pilihan raya umum tahun
1969 dan memenangi 13 kerusi parlimen dan 31 kerusi dewan undangan
negeri, dengan memperoleh 11.9% daripada undi yang dibuang.
15
Dalam
pilihan raya umum 2008, DAP berupaya memperoleh 28 kerusi parlimen dan
73 kerusi dewan undangan negeri.
16
Parti Keadilan Rakyat (PKR)
PKR ditubuhkan dalam tahun 2003 menerusi percantuman di antara
Parti Keadilan Nasional (Keadilan) dengan Parti Rakyat Malaysia. Parti
Keadilan ditubuhkan dalam bulan September 1998 ekoran pemecatan
Anwar Ibrahim daripada jawatan beliau sebagai Timbalan Perdana Menteri
Malaysia, dan juga sebagai ahli UMNO. Protes orang awam secara besar-
besaran menyusul selepas itu, menyemarakkan gerakan Reformasi. Keadilan
dilancarkan secara rasmi pada 4 April 1999.
Anwar ditangkap pada bulan September 1998 di bawah Akta Keselamatan
Dalam Negeri 1960 dan menghadapi t uduhan rasuah dan liwat, yang
menurutnya tuduhan tersebut bermot i fkan politik.
17
Penangkapan Anwai,
dan penganiayaan dalam kurungan memberi dorongan kepada pembentukan
parti, yang dipimpin oleh isteri beliau, Wan Azizah Wan Ismail. Anwar
adalah pemimpin de facto PKR dan PR dan Ketua Pembangkang di
Parlimen. Dalam pilihan raya umum 2008, PKR menambah perwakilannya
di dalam parlimen daripada satu kerusi dalam tahun 2004 kepada 31 kerusi,
Keahlian PKR hampir mencecah 700,000 dalam tahun 2009, mengikut ibu
pejabat parti.
Anwar telah disabitkan dengan kesalahan rasuah dan liwat dan
dipenjarakan selama 10 tahun, tetapi telah dibebaskan pada bulan September
2004 selepas pengurangan hukuman kerana berkelakuan baik. Setelah
mengemukakan rayuan, sabitan beliau kerana liwat telah diketepikan. Sekatan
selama lima tahun unt uk Anwar daripada memegang jawatan awam, timbul
daripada sabitan beliau kerana rasuah, yang mana tamat tempoh pada April
2008. Pada bulan September tahun berkenaan, beliau menjadi ahli parlimen
setelah memenangi pilihan raya kecil Permatang Pauh. Sebelum itu kerusi
berkenaan dipegang oleh isteri beliau, yang telah mengosongkannya untuk
memaksa suatu pilihan raya kecil.
18
Parti Bersatu Sabah (PBS)
PBS ditubuhkan pada 5 Mac 1985 oleh mereka yang tidak sehaluan
dengan Berjaya, yang pada ketika itu adalah anggota BN, yang menguasai
kerajaan negeri Sabah. PBS meraih tampuk kuasa persis setahun selepas
penubuhannya, terutamanya melalui sokongan komuniti Kadazan, dengan
pemimpin utamanya Joseph Pairin Kitingan. Seorang lagi pengasas PBS yang
dikenali ialah Yong Teck Lee, yang membantu parti berkenaan memperoleh
sokongan orang Cina. Yong meninggalkan PBS pada tahun 1994 unt uk
membentuk Parti Maju Sabah (SAPP) yang berteraskan kaum Cina kerana
perbezaan ideologi dan dasar dengan Kitingan. PBS mempunyai keahlian
seramai 130,000.
Lebih daripada 63 peratus rakyat Sabah terdiri daripada orang Islam, 27
peratus Kristian dan lebih daripada enam peratus Buddha.
PBS mempunyai hubungan yang sukar dengan parti-parti lain dalam
komponen BN, terutamanya UMNO, di antara 1986 dan 1990. Pada tahun
1990 di pertengahan jalan sepanjang kempen pilihan raya umum, PBS
menarik diri dari BN dan menyertai GR, mendakwa bahawa ia kini dikenal
pasti dengan manifesto perikatan pembangkang baru. Perdana Menteri
ketika itu Dr Mahathir Mohamad mengut uk tindakan PBS meninggalkan
BN - selepas penamaan calon selesai - sebagai ' menikam dari belakang'.
19
Akan tetapi PBS kembali ke pangkuan BN pada tahun 2001.
Parti Bersatu Rakyat Sabah (PBRS)
Dibentuk pada 11 Mac 1994 oleh ahli-ahli Parti Bersatu Sabah (PBS) yang
tidak berpuas hati. PBRS diterima masuk sebagai salah sebuah komponen
BN pada 10 Jun 1994. Ia dipimpin oleh Joseph Kurup, seorang ahli Parlimen
dan Timbalan Menteri Sumber Asli dan Alam Sekitar.
BAB DUA: SISTEM POUTIK MALAYSIA - SUATU TINJAUAN
4 9 1 .
Pertubuhan Pasok Momogun Kadazandusun Murut Bersatu
(UPKO)
Parti UPKO berjuang unt uk menyuarakan hak dan memajukan
pembangunan penduduk Kadazan-Dusun dan Mur ut di Sabah dan Orang
Asli di Malaysia Barat. Parti ini bermula dengan nama Parti Demokrai
Sabah, yang diasaskan oleh Bernard Dompok dan pemi mpi n-pemi mpi n lain
yang berasal dari PBS tidak lama selepas pilihan raya negeri Sabah tahun
1994. Ia dinamakan semula dengan nama UPKO, tetapi ia tidak berkaitan
dengan sebuah lagi parti United Pasok Momogun Kadazan Organization (juga
dikenali dengan akronim UPKO) yang dibentuk oleh Ketua Menteri Sabah
pertama, Fuad Stephens pada bulan Ogos 1961. UPKO yang sekarang ini,
yang membuka empat bahagian di Perak tahun 2009, mempunyai 101,081
ahli di seluruh negara, termasuklah Orang Asli di Malaysia Barat.
Parti Liberal Demokratik (LDP)
Parti Liberal Demokratik dibentuk pada tahun 1989 oleh Chong Kah Kiat,
seorang peguam di era PBS menerajui kerajaan negeri di samping menjadi
parti pembangkang di parlimen. LDP menurunkan 14 calon dalam pilihan
raya negeri Sabah tahun 1990 tetapi kalah semua kerusi yang ditandinginya
Walaupun LDP kalah dalam pilihan raya negeri 1990, dalam tahun 1991,
LDP diterima masuk ke pangkuan BN sebagai parti politik berteraskan
kaum Cina yang pertama di Sabah menyertai perikatan berkenaan. Keahlian
LDP dianggarkan 70,000 orang.
Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB)
PBB dibentuk pada 30 April 1973 melalui kesatxian tiga buafa parti di
Sarawak - Parti Negara Sarawak (PAMAS), Barisan Rakyat Jati Saraw fe
(BAKJASA) dan Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA) - dan keahliannya
50
terdiri daripada Bumi put era Sarawak.
20
PBB adalah parti politik terbesar di
Sarawak, dan memperol eh sokongannya terutamanya daripada kawasan luar
bandar.
PBB dianggarkan mempunyai ahli seramai 300, 000 orang daripada
kalangan komuni t i Mel ayu-Mel anau, Iban, Bidayuh dan Or ang Ul u.
PBB telah diterajui oleh Abdul Taib Mahmud semenjak t ahun 1981.
Abdul Taib ialah Ketua Ment eri Sarawak dan mant an Ment eri Kabinet
Persekutuan. Beliau merupakan kuasa domi nan di dalam negeri berkenaan
dan mengekalkan hubungan rapat dengan kerajaan persekutuan.
21
PBB
adalah rakan kongsi yang amat pent i ng kepada BN kerana sokongannya
memastikan perikatan yang dipimpin U MN O membent uk Kerajaan
Persekutuan. Ia memenangi 14 kerusi parlimen dalam pilihan raya umum
2008. BN di Sarawak memperol eh 30 daripada 31 kerusi parlimen di negeri
berkenaan. Memet i k kata-kata mant an Perdana Ment eri Abdullah Ahmad
Badawi, Sarawak merupakan "deposit tetap" BN.
2 2
Parti Rakyat Sarawak (PRS)
Parti Rakyat Sarawak (PRS) diasaskan ekoran daripada pembatalan
pendaftaran Sarawak Native People's Party pada bul an Disember 2003 oleh
kelompok yang di pi mpi n oleh James Masing dan Sng Chee Hua. Kini,
Masing adalah presiden parti, yang memperol eh sokongan daripada orang
Dayak di Sarawak.
Parti Rakyat Bersatu Sarawak (SUPP)
Parti Rakyat Bersatu Sarawak (SUPP) adalah parti politik tertua di
Sarawak. Diasaskan pada t ahun 1959, parti berkenaan telah berubah dari
sebuah parti berhaluan kiri, entiti politik yang anti-Malaysia, kepada sebuah
parti komponen BN yang pro pihak berkuasa, tanpa kehilangan sokongan
komuniti Cina Sarawak.
Presidennya, Dr George Chan Hong Nam, ialah juga Timbalan Ketua
Menteri negeri Sarawak.
23
SUPP adalah parti komponen BN kedua terbesar
di Sarawak.
Semenjak penubuhannya, parti berkenaan telah sentiasa memberikan
penekanan mengenai pendidikan politik menerusi surat berita terbitan parti
berkenaan yang dikenali sebagai "Suara Rakyat". Salah satu objektifnya
adalah, melalui lunas perlembagaan, menubuhkan sebuah masyarakat yang
saksama, adil dan sama rata bagi semua, tanpa mengira asal usul keturunan
atau kepercayaan.
Parti Demokratik Progresif Sarawak (SPDP)
Parti ini diasaskan pada November 2002 oleh kelompok yang ada
kaitan rapat dengan Ketua Menteri Sarawak, Abdul Taib Mahmud selepas
pembatalan pendaftaran Parti Kebangsaan Sarawak. SPDP didaftarkan
oleh Pendaftar Pertubuhan dalam masa seminggu, dan secepat itu jugalah
ia diterima masuk ke dalam BN. Pada masa ini ia dipimpin oleh William
Mawan Ikom.
Struktur Parti dan Pembi ayaan Parti
Parti-parti politik terdiri daripada sebuah ibu pejabat di peringkat
nasional, di peringkat kawasan dan cawangan tempatan. Pejabat parti
dikendalikan oleh gabungan kakitangan tetap bergaji dan sejumlah pekerja
sukarela yang bilangannya t urun dan naik. Lazimnya, mana-mana parti akan
memerlukan dana unt uk mengendalikan organisasi mereka dengan cekap
52
Parti memerlukan sumber kewangan yang mencukupi dan yang boleh
diharap dan aliran tunai yang konsisten. Mereka memerlukan dana unt uk
menjalankan aktiviti parti dan unt uk menampung kos prasarana dan
perbelanjaan asas, termasuklah saraan kakitangan. Walau bagaimanapun,
pembiayaan parti mempunyai kecenderungan menjurus kepada kempen,
mengakibatkan pembiayaan unt uk tempoh di antara pilihan raya
diabaikan.
Sumber-sumber lazim unt uk membiayai parti datang dari yuran
keahlian, derma dan sumbangan dari penyokong. Semua pemimpin parti
politik yang diwawancara unt uk projek ini mengakui bahawa agak besar
juga dana mereka datang dari yuran keahlian.
Isu-isu berkaitan pembiayaan politik akan dibincangkan dalam Bab 3.
Perjalanan pilihan raya di Malaysia diurustadbir terutamanya oleh tiga
badan perundangan, iaitu, Perlembagaan Malaysia, Akta Pilihan Raya 1958,
dan Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954.
Perlembagaan Malaysia meletakkan asas unt uk sebuah sistem pilihan
raya dan institusi penting seperti Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR). Bab VIII
Perlembagaan Malaysia, khususnya Perkara 113 hingga 120, melindungi
hak asas demokrasi dan memastikan perjalanan pilihan raya yang bebas dan
adil. Jadual Ketiga Belas Perlembagaan Malaysia mengandungi perunt ukan
berkaitan persempadanan kawasan-kawasan pilihan raya.
SPR mengawal selia perjalanan pilihan raya manakala Pendaftar
Pertubuhan (ROS) memastikan supaya parti politik diurus mengikut
peruntukan Akta Pertubuhan 1966.
PERUNDANGAN DAN INSTITUSI
53
Suruhanjaya Pi l i han Raya Malaysia (SPR)
Suruhanjaya Rei d, iaitu Suruhanjaya Perlembagaan yang bebas yang
merangka Perlembagaan Persekutuan unt uk kemerdekaan Malaysia,
mengisy tiharkan, "Kami menganggap adalah satu perkara yang amat penting
supaya Suruhanjaya ini (yakni SPR) sama sekali bebas dan tidak berkecuali."
(Colonial Office 1957a: perenggan 71).
SPR di bent uk pada 4 September 1957 di bawah perkara 113 Perlembagaan
Malaysia, yang memberi kuasa kepada SPR unt uk menj al ankan pilihan rayi
bagi Dewan Rakyat dan Dewan Undangan Negeri .
Komposisi SPR
Menur ut Perkara 114 Perlembagaan Malaysia, anggota SPR dilantik
oleh Yang di -Pert uan Agong selepas ber undi ng dengan Majlis Raja-Raja.
SPR terdiri daripada seorang pengerusi, seorang timbalan pengerusi dan
lima orang anggota lain, yang terdiri daripada masi ng-masi ng seorang
dari Sabah dan Sarawak. Dal am melantik anggota SPR, Yang di-Pertuan
Agong dikehendaki mengambi l kira kepent i ngan memast i kan bahawa SPR
mendapat keyakinan orang awam.
Keyakinan orang awam terhadap SPR adalah amat pent i ng kerana
Suruhanjaya berkenaan mestilah dilihat tidak memi hak dan manipu
mengendal i kan pilihan raya yang bebas dan adil. Bagi mendapat kan keyakinan
tersebut daripada penduduk pelbagai kaum, Perlembagaan Malaysia telah
dipinda pada t ahun 2002 unt uk memasukkan waki l dari kalangan tiga
komuni t i kaum utama Malaysia Barat (Melayu, Ci na dan India) dan wakil
dari Sabah dan Sarawak.
Perkara 114 Perlembagaan Malaysia menet apkan bahawa anggota SPR
boleh memegang j awat an hingga umur 65 t ahun. Seseorang Pesurub
;
54 Reformasi PEMBIAYAAN POUTIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
boleh rneletakkan j awat an pada bila-bila masa dengan menulis surat kepada
Yang di-Pertuan Agong, tetapi tidak boleh disingkirkan daripada j awat an
melainkan mengi kut cara sebagaimana seorang haki m Mahkamah Agung.
Seseorang Pesuruhjaya boleh hilang kelayakan daripada memegang j awat an
dan disingkirkan oleh Yang di -Pert uan Agong j i ka beliau merupakan
seorang bankrap yang bel um dilepaskan, membabi t kan diri dalam sebarang
kerja di luar tugas rasmi atau merupakan seorang ahli Dewan Rakyat atau
Dewan Undangan Negeri .
Undang-undang tidak mempunyai sebarang perkara mengenai t empoh
maksimum seseorang pesuruhjaya suruhanjaya itu boleh kekal memegang
jawatan.
Akta Pi l i han Raya 1958 member i kan kuasa kepada SPR unt uk
membuat peraturan berkenaan dengan pilihan raya di Malaysia. Di bawah
Akta tersebut, Suruhanjaya dibenarkan, dengan kelulusan Yang di -Pert uan
Agong, unt uk "membuat peraturan mengenai pendaft aran pengundi dan
bagi semua perkara berkaitan dengannya. "
25
Akt a tersebut j uga memberi
kuasa kepada SPR unt uk membuat peraturan, dengan kelulusan Yang di -
Pertuan Agong, mengenai perj al anan pilihan raya dan bagi semua perkara
lain berkaitan.
26
Akt a tersebut mengandungi enam bahagian utama, setiap
satunya menangani t ent ang prinsip-prinsip utama dan perjalanan pilihan
raya. Akta berkenaan difokuskan kepada pentadbiran dan bidang kuasa
SPR, termasuklah mengenai perj al anan dan penyeliaan pilihan raya,
pensempadanan kawasan pilihan raya, pendaftaran pengundi dan perat uran-
peraturannya. Dal am konteks ini, perat uran tidak mer uj uk kepada had dan
kekangan terhadap calon pilihan raya, tetapi terhadap "kuasa unt uk membuat
peraturan berkaitan pendaft aran pengundi dan berkaitan perjalanan pilihan
raya."
27
Namun demi ki an peraturan ini berbent uk syor semata-mata dan
bukan boleh dikuatkuasakan kecuali peraturan berkenaan dapat diterima
oleh kerajaan yang sedang memeri nt ah pada ketika itu.
28
Fungsi Utama SPR
Perkara 113-120 Perlembagaan Malaysia menyatakan bahawa SPR
mempunyai tiga fungsi ut ama:
29
(1) Mengkaji semula pembahagian pilihan raya negara menjadi kawasan pilihan
raya Parlimen dan Negeri secara berkala pada selang tempoh tidak kurang
daripada lapan tahun dan mengesyorkan kajian semula dan perubahan
tersebut kepada Parlimen untuk mendapat kelulusannya.
(2) Menyedia dan menyemak semula Daftar Pemilih untuk pilihan raya,
yakni Daftar Tambahan yang disediakan setiap suku tahun - dan Daftar
Tambahan bagi empat suku tahun akan ditambahkan kepada Daftar Utama
setiap tahun untuk menjadikannya Daftar Pemilih yang disahkan/dikemas
kini untuk (kegunaan dalam ) pilihan raya.
(3) Menjalankan pilihan raya bagi kedua-dua Pilihan Raya Umum (apabila
Parlimen atau Dewan Undangan Negeri dibubarkan) dan Pilihan Raya
Kecil apabila berlaku kekosongan biasa sama ada di Dewan Rakyat atau
Dewan Undangan Negeri (DUN). Dalam mana-mana kes, SPR mestilah
memanggil pilihan raya untuk mengisi kekosongan tersebut dalam tempoh
enam puluh hari dari tarikh berlakunya kekosongan kerusi.
Fungsi ini dihasratkan unt uk memast i kan supaya SPR mewuj udkan satu
aras medan permai nan unt uk pilihan raya yang bebas dan adil supaya semua
warganegara boleh memi l i h seorang waki l secara bebas dan semua yang
hendak bert andi ng sebagai calon boleh memperkenal kan dirinya kepada
boleh tanpa sebaranghal angan.
30
Ini adalah pent i ng supaya warganegara
boleh memi l i h wakil yang berkualiti yang sememang mereka berhak
mendapatkannya.
31
dan negeri. SPR dikehendaki mengkaji semula persempadanan kawasan
pilihan raya selang tempoh lapan tahun. Jadual Ketiga Belas Perlembagaan
Malaysia memberi kuasa kepada SPR hanya unt uk mengesyorkan
persempadanan kawasan pilihan raya yang baru kepada Perdana Menteri.
Perdana Menteri boleh membentangkan syor tersebut ' dengan atau tanpa
ubahsuaian' unt uk mendapatkan kelulusan dengan majoriti mudah di
parlimen.
32
Jadual Ketiga Belas Perlembagaan Malaysia (Fasal 2) memperunt ukkan
garis panduan bagi kerja persempadanan, termasuklah, umpamanya, bahawa
kawasan pilihan raya hendaklah dilukis itu mengikut keselesaan pemilih
untuk mengambil bahagian dalam pengundian, mengambil perhatian
terhadap kemudahan yang disediakan unt uk menjalankan pilihan raya,
kesulitan yang dihadapi unt uk sampai kepada pengundi, kekurangan yang
dihadapi di kawasan luar bandar dan ketidakselesaan yang disebabkan oleh
perubahan kawasan pilihan raya itu.
Penyediaan dan Semakan Daftar Pemilih
Sebagaimana yang di perunt ukkan dalam Perkara 113 Perlembagaan
Malaysia, SPR diamanahkan dengan tanggungjawab unt uk menyedia dan
mengemas kini daftar pemilih secara rutin, setiap suku tahun dan juga
tahunan. Warganegara Malaysia berumur 21 t ahun ke atas layak mengundi
jika mereka telah terdaftar dengan SPR. Walau bagaimanapun, mengundi
dalam pilihan raya tidak diwajibkan.
Daftar pemilih tambahan, yang tidak memasukkan nama-nama pengundi
yang telah meninggal dunia dan mereka yang telah hilang kelayakan unt uk
mengundi, hendaklah diwartakan setiap suku tahun di pejabat SPR Negeri.
Nama yang dipaparkan dalam daftar tambahan diperakukan sebelum akhir
suku tahun jika tidak ada sebarang bantahan terhadap daftar berkenaan.
33
57
Daft ar t ambahan yang telah di perakukan itu akan di r angkum ke dalam
Daft ar Ut ama setiap t ahun. Setelah di perakukan, daft ar berkenaan akan
di gunakan dalam pilihan raya. Dal am t ahun 2002, Akt a Pi l i han Raya 1958
telah dipinda unt uk memasukkan Seksyen 9A, yang mel arang kesahihan
daftar daripada dicabar menerusi petisyen pi l i han raya atau melalui kajian
semula kehaki man.
3 4
Pi ndaan itu di perkenal kan ekoran siri petisyen pilihan
raya yang mempersoal kan kesahihan daft ar pemi l i h.
35
Perjalanan Pilihan Raya
Dalam menjalankan kewajipannya di sisi perlembagaan, SPR perlu
memastikan bahawa setiap peringkat proses pilihan raya adalah mengikut
Peraturan Pilihan Raya (Perjalanan Pilihan Raya) 1981. Di antara pembubaran
Parlimen dan hari Mengundi, suatu hari Penamaan Calon ditetapkan, diikuti
dengan tempoh berkempen yang tidak kurang daripada tujuh hari. Kuasa dan
tanggungjawab SPR untuk memantau kempen dan aktiviti lain parti/calon,
sebahagian besarnya terbatas kepada penguatkuasaan Seksyen 24B Akta
Kesalahan Pilihan Raya 1954, yang berkaitan dengan penggunaan bahan-
bahan kempen pilihan raya dan peraturan dan had mengenai pemaparannya.
Aspek lain aktiviti kempen, walaupun ditetapkan dalam Akta Kesalahan
Pilihan Raya 1954, terletak di bawah kuasa agensi penguatkuasaan lain
seperti Polis bagi menguatkuasakan Akta Polis 1967, Akta Mesin Cetak
dan Penerbitan 1984 dan Akta Rahsia Rasmi 1912 dan Akta Suruhanjaya
Pencegahan Rasuah Malaysia 2009 yang memberi kuasa kepada Suruhanjaya
Pencegahan Rasuah Malaysia menyiasat laporan tentang berlakunya rasuah
dan politik wang. Walaupun SPR merupakan badan pengurusan yang menjaga
pilihan raya, kuasa menyiasat apa-apa kesalahan oleh parti/calon bukan terletak
pada SPR, tetapi terletak pada pihak berkuasa lain. Ini adalah satu daripada
hambatan yang dihadapi oleh SPR dan satu cabaran apabila berdepan dengan
aduan dan kritikan daripada parti dan orang awam.
Wan Ahmad Wan Omar, Timbalan Pengerusi, Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia
:36
Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954
Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 terutamanya memfokuskan kepada
kesalahan pilihan raya dan amalan rasuah, perbelanjaan pilihan raya, dan
penalti bagi kesalahan-kesalahan tertentu. Bahagian II Akta memper unt ukkan
senarai kesalahan yang terhadapnya mana-mana orang atau pegawai pilihan
raya boleh dipertanggungjawabkan, berkaitan menggalakkan perasaan
benci-membenci atau permusuhan. Bahagian III Akta menyebutkan satu
senarai amalan rasuah, termasuklah kesalahan penyamaran, belanja makan,
pengaruh tak wajar dan sogokan.
Bahagian IV Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 mengandungi
peruntukan unt uk memant au dan mengawal selia tindakan ejen pilihan raya,
mengawal perbelanjaan pilihan raya dan memant au amalan yang menyalahi
undang-undang sepanjang proses pilihan raya, dari hari penamaan calon
hingga ke hari mengundi . Di bawah Bab IV Akta, perbelanjaan bagi aktiviti
tertentu, seperti mengadakan perhi mpunan di tempat awam secara terbuka
dan mengadakan hiburan di tempat awam secara terbuka adalah dilarang.
Perbelanjaan maksi mum pilihan raya yang dibolehkan bagi seseorang
calon semasa pilihan raya adalah RM200, 000 bagi kerusi parlimen dan
RM100,000 bagi kerusi Dewan Undangan Negeri. Ti dak ada perubahan
dari segi perbelanjaan dibenarkan ke atas saiz geografi daerah mengundi atau
ciri-ciri lain kawasan pilihan raya umpamanya sama ada kawasan luar bandar
atau bandar. Ejen pilihan raya dibenarkan dibayar fi sehingga RM1, 000
bagi pilihan raya parlimen dan RM750 bagi pilihan raya negeri.
Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 mewajibkan calon atau ejen pilihan
rayanya memfailkan dengan Pegawai Pilihan Raya Negeri suatu "Laporan
Mengenai Perbelanjaan Pilihan Raya" yang lengkap dengan semua resit
berkaitan, surat kuasa dan akuan. Laporan berkenaan mestilah ditandatangani
oleh ejen pilihan raya atau calon berkenaan dan disertakan dengan suatu
akuan bersumpah bahawa perbelanjaan yang dinyatakan dalam laporan
berkenaan adalah benar. Borang tersebut mesti difailkan dengan SPR dalam
59
masa 31 hari dari keputusan pilihan raya disiarkan dalam Wart a. Hanya
perbelanjaan yang t ert anggung di antara t ari kh penyiaran Not i s Pilihan
Raya dalam Warta dengan hari pilihan raya yang t ert akl uk kepada had
kewangan ini.
Tidak ada kewajipan ke atas calon unt uk mendedahkan sebarang
pendapatan atau perbelanjaan di luar t empoh berkempen. Tidak ada syarat
mengenai sebarang laporan bulanan, t ahunan atau berkala sebaik sahaja
laporan sekali gus yang diperlukan itu yang diisi dalam borang yang
sewajarnya difailkan dalam masa 31 hari dari hari pilihan raya. Tidak
ada yang menghal ang seseorang calon daripada mengumpul dana atau
menanggung perbelanjaan besar sehingga ke hari pilihan raya sebelum
penyiaran Notis berkenaan. Ti dak ada halangan terhadap calon yang menang
unt uk membelanja tanpa had kepada penyokong-penyokong mereka selepas
kemenangan.
39
Laporan perbelanjaan pilihan raya akan disiarkan dalam Wart a dan
laporan berkenaan akan hanya disimpan unt uk t empoh enam bulan. SPR
tidak menganalisis, membuat penjadualan atau menyi arkan laporan calon
berkenaan.
40
Sesiapa boleh memeriksa laporan tersebut dan membual
cabutan daripada laporan itu dengan membayar fi yang nomi nal .
Pelanggaran mana-mana per unt ukan dalam Bahagian IV Akta boleh
di hukum dengan denda RM5, 000 dan dilarang daripada mengambil
bahagian dalam pilihan raya unt uk t empoh selama lima t ahun. Jika seseorang
calon yang dipilih didapati bersalah, kerusi beliau hendakl ah dikosongkan.
Wal aupun terdapat per unt ukan ini, perbelanjaan semasa kempen
pilihan raya adalah j auh melampaui tahap yang dibenarkan. Juga, walaupun
Akta mengharamkan peneri maan sogokan dan pemaksaan dalam bentuk
j amuan atau ancaman, amalan sedemi ki anl umrah dilaporkan semasa pilihan
raya.
41
Wal aupun aduan mengenai tidak mengi kut perat uran tersebut boleli
dilaporkan kepada SPR, kebanyakan parti, khususnya pihak pembangkang
cenderung menggunakan proses mahkamah.
Hak seseorang calon untuk berkempen dengan memberi penjelasan mengenai
dasar kepada pengundi untuk memenangi undi adalah salah satu ciri utama
mana-mana pemilihan secara demokrasi. Seksyen 24B Peraturan (Perjalanan
Pilihan Raya) Pilihan Raya 1984 pada dasarnya memberi hak kepada calon
atau ejen pilihan rayanya untuk mengadakan kempen pilihan raya semasa tempoh
berkempen. Dalam mana-mana pilihan raya yang bersaing, untuk menganjurkan
kempen yang berkesan parti/calon memerlukan wang, sumber dan tenaga. Selain
perbelanjaan pentadbiran dan operasi, kos membiayai kempen pilihan raya
adalah aktiviti yang paling mahal yang terpaksa ditanggung oleh parti politik di
mana-mana jua. Dana diperlukan untuk mencetak literatur kempen, penerbitan
pilihan raya dan bahan-bahan kempen termasuklah sepanduk, bendera, logo/
simbol, poster, untuk menganjurkan mesyuarat, perhimpunan politik dan tujuan
lain dalam usaha memenangi undi. Parti-parti yang bertanding untuk kerusi
dalam pilihan raya diketahui membelanjakan ribuan atau jutaan ringgit dalam
kempen pilihanraya. Dari mana wang kempen ini datang dan sebanyak mana
sebenarnya telah dibelanjakan oleh setiap calon? Ini adalah dua daripada sekian
banyak soalan dalam minda setiap orang, termasuklah SPR. Tiada seorang pun
yang dapat memberi jawapan yang betul kepada soalan tersebut selain daripada
calon itu sendiri.
Wan Ahmad Wan Omar, Timbalan Pengerusi Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia.
42
Pendaftar Pertubuhan (ROS) dan Akta Pertubuhan 1966
Sebagai t ambahan kepada per undangan yang telah di bi ncangkan
sebelum ini, Akta Per t ubuhan 1966 mempunyai perkai t an pent i ng dengan
pembiayaan politik. Akt a i ni mengawal selia semua bent uk per t ubuhan
di Malaysia, t ermasukl ah parti politik. Di bawah Akta tersebut, Pendaft ar
Pertubuhan (ROS) di t ubuhkan di bawah Kement eri an Dal am Negeri unt uk
memantau aktiviti per t ubuhan. Parti politik, bersama dengan per t ubuhan
yang lain dikehendaki mendaf t ar dengan ROS.
BAB DUA: SISTEM POUTIK MALAYSIA - SUATU TINJAUAN 61
Fasal 2 Akta ment akri fkan parti politik sebagai pert ubuhan yang
menganjurkan aktiviti dan merancang unt uk mengambil kuasa dan autoriti
menerusi pilihan raya unt uk Dewan Rakyat atau Dewan Undangan
Negeri.
Pendaftar dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong, yangjuga boleh melantik
sejumlah Penolong Pendaftar. Akta memberi kuasa kepada Menteri Dalam
Negeri unt uk menggantung mana-mana pertubuhan, mengisytiharkannya
tidak sah dan memot ong pertubuhan itu daripada daftar. ROS memiliki kuasa
unt uk menolak permohonan unt uk pendaftaran pert ubuhan yang tidak sah,
mengancam keselamatan negeri dan perpaduan masyarakat, mengganggc
ketenteraman sosial, dan pada pandangan Pendaftar tidak diperlukan.
43
Parti politik dikehendaki mengemuka laporan aktiviti tahunan dan
laporan kewangan beraudit kepada Pendaftar dalam masa 60 hari dari tarikt
diadakan perhimpunan agung tahunan.
44
Akan tetapi akses kepada aktiviti
dan laporan kewangan parti politik itu disekat di bawah Seksyen 10 (2) Akta
Hanya seorang ahli pert ubuhan dibenarkan mengakses laporan berkenaan.
Parti politik tidak dikehendaki mendedahkan sumber dana mereka. Parti
tidak dilarang daripada memiliki perniagaan korporat dan tidak ada had
kepada pendapatan dan perbelanjaan.
45
Akta mempunyai seksyen khas, Bahagain 1A, yang hanya terpakai
kepada parti politik. Jika terdapat sebarang percanggahan dengan peruntukan
lain dalam Akta, perunt ukan Bahagian 1A mengatasinya. Ia memberi
kuasa kepada parti politik unt uk menyelesaikan perkara parti dan konflik
dalamannya sendiri. Keputusan yang dibuat oleh parti politik dalam hal
ini disifatkan sebagai muktamad dan tidak boleh dicabar di mana-mana
mahkamah.
46
Jelas, ROS tidak memiliki kuasa yang secukupnya unt uk secara berkesan
memantau dan menyelia parti politik, yang mana fungsinya berbeza daripada
pertubuhan lain.
62 Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia ' Transparency International - Malaysia
BADAN KEHAKIMAN
Prinsip "Pemisahan Kuasa" beroperasi apabila kuasa dikongsi di kalangan
badan eksekutif, badan perundangan, dan badan kehakiman. Dalam
hubungan ini, cabang perundangan bertanggungjawab unt uk menggubal
undang-undang, badan eksekutif melaksanakan undang-undang, kaedah
dan peraturan unt uk mentadbir negara, dan badan kehakiman menyediakan
fungsi semak-dan-imbang dalam pengurusan tadbir negara.
Dalam konteks pembiayaan politik, badan kehakiman adalah mustahak
untuk memastikan satu aras medan permainan dan pilihan raya yang bebas
dan adil. Apabila penipuan dan salah laku terbongkar dalam sesuatu pilihan
raya, pengundi dan calon itu sendiri mesti memfailkan petisyen kepada
Mahkamah Pilihan Raya unt uk mencabar keputusan pilihan raya (Bahagian
VII Akta Kesalahan Pilihan Raya (Petisyen Pilihan Raya) 1954). Sesuatu
petisyen pilihan raya yang mencabar kesahan sesuatu keputusan pilihan
raya adalah instrumen utama bagi memastikan bahawa sistem semak-dan-
imbang berfungsi. Mahkamah Pilihan Raya berkongsi prosedur yang sama
dengan sistem mahkamah biasa, kecuali bahawa sidangnya dipengerusikan
oleh seorang Haki m Pilihan Raya. Bahagian VII Akta Kesalahan Pilihan
Raya 1954 mengandungi perunt ukan undang-undang berkaitan dengan
petisyen pilihan raya, yang didengar oleh seorang Haki m Pilihan Raya,
yang dilantik oleh Ketua Haki m Negara unt uk membicarakan sesuatu
petisyen pilihan raya. Keputusan petisyen pilihan raya adalah muktamad
dan tidak boleh dikaji semula. Suatu petisyen pilihan raya boleh dibuat atas
alasan bahawa (1) calon sesuatu pilihan raya itu tidak layak bertanding dalam
sesuatu pilihan raya, (2) pelanggaran Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954
(seperti mengamalkan rasuah atau amalan menyalahi undang-undang dan
penyogokan secara am) telah berlaku, dan (3) pelanggaran kaedah perjalanan
pilihan raya telah berlaku, seperti secara salah menolak pencalonan seorang
yang hendak bertanding menjadi calon.
Petisyen boleh dibuat oleh seseorang yang telah mengundi atau
mempunyai hak unt uk mengundi di dalam pilihan raya, seseorang yang
63
mempunyai hak unt uk dipilih semasa pilihan raya, atau seseorang yang telah
menjadi calon dalam pilihan raya.
47
Secara signifikannya, sesuatu petisyen
pilihan raya yang difailkan atas alasan bahawa rasuah secara am telah berlaku,
yang termasuk di dalam Bab III Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954, hanya
boleh dibicarakan dalam mahkamah jika amalan itu menjejaskan keputusan
pilihan raya. Seksyen 41 Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 menyatakan
bahawa keputusan pegawai pilihan raya mengenai kesahan sesuatu kertas
undi itu adalah muktamad dan tidak boleh dipersoalkan dalam mahkamah.
Keputusan Haki m Pilihan Raya hanya boleh dirayu kepada Mahkamah
Persekutuan, iaitu mahkamah tertinggi.
Kesi mpul an
Sebagaimana yang dapat diperlihatkan dalam tinjauan menyeluruh ini,
Malaysia mempunyai kepelbagaian parti politik yang menampung kawasan
pilihan raya yang berlainan. Ia berfungsi dalam sebuah sistem kerajaan
berparlimen, secara demokrasi, dengan institusi asas urustadbir dan sebuah
kerangka kerja badan perundangan yang mantap. Akan tetapi, fungsi dan
kuasa institusi yang mengawal selia sistem pilihan raya perlu dikaji semula
bagi memastikan mereka berfungsi sebagai penyemak dan pengimbang yang
berkesan. Perundangan dan institusi yang berkaitan dengan sistem pilihan
raya akan diperiksa secara kritis dalam bab yang seterusnya.
1 www. parUmen. gov. my/ dN-maHumat umum. ht m, dicapai pada 27 Februari 2010.
2
Mohammed Suffian Hashim. 1978. The Constitution of Malaysia, Its Development: 1957-1971,
Oxford: Oxford University Press; Lee Hoong Phun. 1995. Constitutional Conflicts in Contemporary
Malaysia, Kuala Lumpur: Oxford University Press.
3
The Sun, ' The all-powerful Executive' , 1 Okt ober 2005.
4
Hj . Mohd Jali, Nazaruddin, Redzuan, Ma' arof, Abu Samah, Asnarulkhadi & Hj . Mohd Rashid,
Ismail. 2003. Malaysian Studies: Nationhood and Citizenship. Kuala Lumpur : Pearson Mal aysi a^
5
Ibid
6
ht t p: / / www. st at i st i cs. gov. my/ port al / i mages/ st ori es/ fi l es/ Archi veTi meSeri es/ Perangkaan_
Penduduk.pdf, dicapai pada 27 Februari 2010.
7
The Star, ' EC ask Pakatan to register as a party' , 6 Okt ober 2009
8
Funston, N.J. 1980. Malay Politics in Malaysia: A Study of the United Malays National Organisation
and Party Mam, Kuala Lumpur: Hei nemann Educational Books.
9
Ibid
10
Heng, Pek Koon. 1988. Chinese Politics in Malaysia: A History of the Malaysian Chinese Association,
Singapore: Oxford University Press.
11
Ibid.
12
Stenson, Michael. 1980. Class, Race and Colonialism in West Ma\aysia:The Indian Case, Queensland:
University of Queensl and Press; Arasaratnam, S. 1980. Indians in Malaysia and Singapore, Kuala
Lumpur: Oxford University Press.
13
Parties, Cairns: James Cook University.
14
Gomez, Edmund Terence (eds.). 2002. Political Business in East Asia, London: Roudedge.
15
Laporan Pilihan Raya Umu m 1969, Parlimen (Dewan Rakyat) dan Dewan Undangan Negeri
bagi negeri-negeri Tanah Melayu, Sabah, dan Sarawak oleh Suruhanjaya Pilihan Raya.
16
http://thestar. com. my/election/results/results. html, dicapai pada 6 Mac 2010.
17
Lihat, umpamanya, ht t p: / / t hest ar. com. my/ speci al / anwar/ chronol ogy. pdf, dicapai pada 27
Februari 2010.
18
Untuk perbincangan t ent ang penubuhan Keadilan dan pakatan yang dibantu penubuhannya,
sila lihat, Gomez, Edmund Terence (ed.). 2004. The State of Malaysia: Ethnicity, Equity and
Reform, London: Rout l edge; Gomez, Edmund Terence (ed.). 2007. Politics in Malaysia:The Malay
Dimension. London: Rout l edge.
Khong Ki m Hoong. 1984. Merdeka! British Rule and the Struggle for Independence in Malaya, 1945-
1957, Kuala Lumpur: I NS AN.
20
Dalam perkara 161a Perlembagaan Malaysia, 21 kumpul an et mk telah dikelaskan sebagai
"bumiputera Sarawak", antaranya ialah Iban, Bidayuh dan beberapa orang Dayak yang lain dan
juga sebagai Melayu Sarawak. Persekutuan ini merupakan suatu usaha unt uk meningkatkan
kehidupan dan mel i ndungi hak Bumi put era dalam bidang-bidang seperti politik, ekonomi dan
sosial.
Aeria,Andrew. 2005.' Sarawak: state elections and political patronage' , dalam Mavis Put hucheary
and Norani Othman,E/ecrfoHi and Democracy in Malaysia. Bangi: Percetakan Universiti Kebangsaan
Malaysia.
2 2
ht t p: / / www. t hemal aysi ani nsi der. com/ i ndex. php/ opi ni on/ j ameschi n/ 48923-sarawak-i s-bns-
secret-weapon, dicapai pada 27 Februari 2010.
2 3
ht t p: / / wwwl . supp. or g. my/ ?l ang=l
24
Sothi Rachagan, S. 1993. Law and the Electoral Process in Malaysia, Kuala Lumpur: Percetakan
Universiti Malaya.
65
2 5
Ibid.
26
Seksyen 16 (l ), Akt a Pilihan Raya 1958.
27
Akta Pilihan Raya 1958, susunan seksyen.
Universiti Malaya.
29
Wan Ahmad Wan Omar. 2009. Cabaran dalam Memastikan Ketelusan dalam Pembiayaan Politik,
dibentangkan dalam Persidangan Kebangsaan TI - M mengenai Pembiayaan Politik pada 30
November 2009 di Kuala Lumpur, Malaysia.
3 0
Ibid
31
Welsh, Bridget. 2009. Free and Fair Elections without Money Politics: Lessons from Asia, dibentangkan
dalam Persidangan Kebangsaan TI - M mengenai Pembiayaan Politik pada 30 November 2009 di
Kuala Lumpur, Malaysia.
32
Lim, Hong Hai. 2002. Electoral Politics in Malaysia: ' Managi ng Malaysia in a Plural Society',
Electoral politics in Southeast & East Asia, p. 101-148.
3 3
ht t p: / / www. spr. gov. my/ eng/ i ndex_fi l es/ pendaft aran_pemi l i hVBI/ bersi hdaft ar_pemi l i hVBL
asp, dicapai pada 27 Februari 2010.
j 4
Salbiah Ahmad. 2005. ' Some legal aspects of the electoral system' , in Mavis Put hucheary and
Norani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan Universiti Kebangsaan
Malaysia.
35
Lihat, umpamanya, kes Harris Mohd Salleh lwn Ismail bin Majin, Pegawai Pilihan Raya &Y1
dan satu lagi per mohonan.
36
Wan Ahmad Wan Omar. 2009. Cabaran dalam Memastikan Ketelusan dalam Pembiayaan Politik,
37
Section 15A, Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954.
Shad Saleem Faruqi. 2008. Document of Destiny - The Constitution of the Federation of Malaysia,
Kuala Lumpur: Star Publications.
39
Abdul Rashi d Rahman. 1994. Petjalanan Pilihan Raya di Malaysia, Kuala Lumpur: Berita
Publishing.
4 0
Ibid.
41
ht t p: / / www. ni ei . org. my/ ?p=78, accessed 19 January 2009
Wan Ahmad Wan Omar. 2009. Cabaran dalam Memastikan Ketelusan dalam Pembiayaan Politik
dibentangkan di Persidangan Kebangsaan TI - M mengenai Pembiayaan Politik pada 3
43
Seksyen 7, Akta Pert ubuhan 1966.
44
45
46
Seksyen 18C, Akta Pert ubuhan 1966.
47
Seksyen 34, Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954.
SPEKTRA POLITIK WANG
DI MALAYSIA
Memetik kata-kata mereka sendiri:
Malapetaka rasuah pembiayaan politik adalah semakin diakui sebagai satu
fenomena yang telah merebak di Malaysia. Keterangan mengenai sumber
pendanaan yang dipersoalkan termasuklah, umpamanya, perbelanjaan kempen
yang mewah, pembelian undi atau pemberian kontrak kepada mereka yang
berkepentingan.
Beberapa wajah tersembunyi yang berbahaya mengenai politik wang dan
setakat mana ia merebak telah didedahkan dalam komen berterus-terang yang
diberikan oleh ahli-ahli politik masa lalu dan sekarang, yang telah diwawancara
oleh TI-M pada tahun 2009 dalam penyelidikannya mengenai pembiayaan
politik. Penyingkapan ini meni mbul kan persoalan mengenai akauntabiliti,
pendedahan, ketelusan dan pemat uhan terhadap rejim kawal selia pembiayaan
politik.
Momokan tentang wang mengawal politik adalah satu perkara yang
mendatangkan keprihatinan dan perbahasan. Petikan ulasan yang dipaparkan
di sini meyakinkan betapa perlunya suatu kajian semula secara komprehensif
dilakukan ke atas rejim perundangan, dan supaya pembiayaan politik
didedahkan. Ianya membent uk batu loncatan kepada perbincangan susulan,
yang menjurus kepada cadangan supaya diadakan reformasi dalam pembiayaan
politik untuk jangka masa sekarang dan j uga jangka masa panjang. Ini
dibentangkan dalam Bab 6.
BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK WANG DI MALAYSIA 6 9 ?
Dr. Mahathir Mohamad, (Presiden UMNO 1981-2003):
Tidak boleh lari daripada hakikat bahawa politik adalah wang. Anda
mesti faham, tanpa wang anda tidak dapat beroperasi. Jadi kita perlu
mengumpul dana .... Dalam UMNO, hanya orang tertentu sahaja yang
boleh mengumpul dana, yakni Presiden, Menteri Besar/Ketua Menteri.
Rakyat Malaysia tidak perlu banyak pujukan. Mereka percaya kalau
mereka menyumbang, mereka mungkin dapat sedikit pengaruh. Jadi,
apabila tiba masa pilihan raya, rakyat datang ... dan wang yang diambil
ada kalanya tanpa resit. Jadi, terpulanglah sama ada anda hendak berlaku
jujur atau tidak ...
Dan kemudiannya saya melantik Tun Daim (Zainuddin) sebagai
Bendahari. Jelas, memang beliau telah sekian lama mengutip wang untuk
parti. Sekali lagi, apabila dia melepaskan jawatan, saya mengambil alih
sebagai Bendahari sementara waktu. Saya tidak mendapat sebarang wang
tunai. Yang ada, hartanah, bangunan, benda-benda macam tu, tapi anda tak
dapat hendak menjualnya. Jadi saya arahkan supaya dijalankan siasatan.
Akhirnya kami dapat mengenai pasti siapakah yang memegang duit
berkenaan. Kami mendapat balik tetapi tidak banyak. Kemudian, apabila
saya meletak jawatan, saya serahkan wang tersebut kepada Datuk (Seri,
sekarang Tun) Abdullah (Ahmad Badawi), RM1.4 bilion nilai hartanah,
saham dan tunai. Wang tunai sahaja berjumlah lebih RM200 juta.
Pada zaman Tunku Abdul Rahman dan Tun (Abdul) Razak Hussein,
mereka biasanya mendaftarkan wang, hartanah atas nama seseorang.
Apabila orang itu meninggal dunia, anak-anak mereka mengatakan, "Tidak,
ini bukati wang UMNO. Ini wang kami." Jadi, semasa saya memegang
jawatan pemangku Bendahari, saya minta Nor Mohamed (Yakcop) mencari
orang ini dan kami dapat mengenai pasti wang berkenaan ...
Bahkan, saya pernah menanyakan tidak lama dulu di dalam blog saya
ke mana perginya wang Petronas. Saya mengetahui hal ini kerana saya
melihat akaunnya. Semasa saya menjadi Perdana Menteri selama 22 tahun,
Kerajaan menerima kira-kira RM120 bilion dari Petronas, tetapi anda
nampak ke mana wang itu disalurkan; ada KLCC, Putrajaya, pembinaan
dan semua itu. Sekarang saya mengetahui daripada sumber dalaman bahawa
RM90 bilion daripada RM270 bilion yang diberikan oleh Petronas kepada
Kerajaan di antara 2004 dan 2009 telah hilang. Hakikatnya setiap orang
yang dilantik ke jawatan Majlis Tertinggi (UMNO) dalam tahun 2009
tnenang kerana mereka menggunakan wang. Jadi bolehlah anda mengatakan
bahawa jawatankuasa pusat UMNO sebenarnya terdiri daripada orang
yang bersikap rasuah.
Dalam tahun 2006, seseorang memberitahu bahawa saya sepatutnya
cuba menjadi wakil (ke perhimpunan agung UMNO). Jadi saya bertanding
(di bahagian parti saya) untuk menjadi salah seorang wakil. Saya kalah.
Kerana ibu pejabat UMNO mengirim wang untuk membayar semua mereka
supaya tidak mengundi saya. Ketua bahagian mendapat RM2,000 dan
setiap ahli RM200. Saya merasa jijik, tahu tak? RM200, murahnya saya?
Banyak mana yang dapat anda beli dengan wang RM200, banyak mana
makanan, berapa pinggan mi? Anda menjual kuasa untuk menentukan
pemimpin dengan harga RM2 0 0 ?
1
Jawapan Abdullah Ahmad Badawi:
"Saya mener i ma apa yang t el ah di sebut oleh Tun Mahat hi r
semasa saya menj adi Presi den dan Bendahar i UMNO. Apabi l a
Dato' Abdul Azi m Mohd Zabi di menj adi Bendahar i part i , saya
menyerahkan kepada bel i au segal a-gal anya yang Tun Mahat hi r
serahkan kepada saya".*
*Respons e- mel kepada TI - M
BAB TIGA: SPEKTRA POLITIK WANG DI MALAYSIA
Dr. Chua Soi Lek, (Timbalan Presiden MCA 2008- Mac 2010; Presiden
MCA dari 28 Mac 2010):
MCA adalah sebuah parti yang kaya kerana dividen yang kami terinu
daripada Star, yang berjumlah kira-kira RM50 hingga RM60 juta. Itu
merupakan asas pendanaan, tetapi ia tidak masuk ke poket individu ahli politik.
Itu wang parti.
Akaun parti tidak pernah dibentang dalam pemilihan umum parti kesemua
parti politik di Malaysia. Maklumat hanya diketahui oleh pemimpin tertinggi.
Had perbelanjaan pilihan raya calon ialah RM200,000 tetapi perakaunan
rasmi tidak mencerminkan perbelanjaan sebenar. Biasanya seseorang calon
membelanjakan di antara RM500,000 hingga RM1 juta untuk berkempen.
Kerajaan memang membantu parti-parti pemerintah menerusi penggunaan
sumber awam seperti pengerahan tenaga pekerja awam, penggunaan infrastruktur
kerajaan, pengiklanan rasmi, dsb.
2
Kamarudin Jaafar, (Ahli Parlimen PAS Tumpat, mantan Pengerusi
Bahagian UMNO):
Benar, dahulu saya dari UMNO. Mereka memang mengamalkan politik
wang. Di hotel, di bawah pintu, sampul berisi wang, jambangan bunga ...
Dalam tahun 1992, (Datuk Seri) Anwar (Ibrahim) menjadi Menteri
Kewangan. Bintang saya semakin cerah. Semua tawaran untuk menjadi
pengarah dan pengerusi syarikat datang bertali-arus. Saya tidak melakukan apa-
apa. Bahkan, saya terpaksa menolak beberapa tawaran tersebut. Dan bukannya
macam saya diberi saham, tidak, sekadar menjadi pengarah ... Memang benar
sebarang perniagaan akan mengambil orang yang ada kaitan politik kerana
mereka akan memperoleh kontrak.
3
Tengku Razaleigh Hamzah, (Bendahari UMNO 1971 - 1984):
Semua hospital retak, stadium runtuh, semuanya kerana kontraktor
hulubalang. Mereka kata memerlukan wang untuk memberi dana kepada
orang ini dan parti. Boleh jadi juga. Pengikut mereka sentiasa suka
menerima pemberian yang mereka agihkan, tetapi sebenarnya ia adalah
sedikit daripada wang yang mereka songlap daripada sistem ... Ia tidak
semestinya disebabkan rasuah. Boleh jadi juga ia disebabkan reka bentuk
yang teruk, dsb, kerana margin yang kecil untuk kontraktor mendapat
untung, kerana habuan besar telah dimakan ahli-ahli politik yang tamak.
la membiak dengan sendirinya...
Kalaulah anda hanya hendak menjadi hulubalang, dan anda tidak
memberi wang, mereka tidak akati berminat dengan anda. Anda hendak
mengumpul dana, secara yang menyalahi undang-undang, untuk menyumbat
mulut pengikut-pengikut anda.
Saya akan dedahkan sekarang: Ketika itu MCA banyak memberi wang
kepada UMNO, sama ada diketahui oleh pemimpin atau tidak. Saya tidak
dapat mengesahkan (apa yang berlaku ketika itu), tetapi sesetengahnya
berkata 'ya', dan sesetengahnya pula berkata 'kami tidak menyedari tentang
hal itu'. Kami menyemak lial tersebut kerana Pembangkangpada ketika itu,
PAS, menuduh kami sebagai pak turut atau mengikut telunjuk MCA.
Jika anda menemui pengarah-pengarah ini, mereka menyatakan wang
itu milik mereka, bukan wang UMNO ... semua pegangan ini, pegangan
pengkhianatan (double-cross holdings), anda tidak tahu siapa yang memiliki
apa.
Sebenarnya Bendahari UMNO tidak menjaga kewangan semasa pilihan
raya umum. Ianya dijaga oleh Presiden, yang biasanya merupakan ketua
pasukan petugas kempen.
4
73
Dalam ucapan pembukaan di dalam Persidangan Golongan Korporat Muda
Malaysia Pertama pada 12 Disember 2009, Tengku Razaleigh berkata:
(Kekayaan minyak negara) yang sepatutnya menjadi patrimoni/warisan
untuk semua rakyat Malaysia, dan untuk anak-anak kita, telah digunakan
sebagai dana haram (slush fund) yang besar, yang telah mengangkat
dan memperkukuh pemerintahan kuku besi, menghakis demokrasi
berperlembagaan, dan mengotori keseluruhan kelas politik dan perniagaan
kita.
Minyak yang kita terima bukan digunakan dengan cara yang kita
rancang semasa penubuhan Petronas, yakni, mengikut tujuan asal
pembangunannya, sebaliknya telah menjadi dana yang dikendalikan
mengikut tiafsu serakah mereka yang memerintah negara tanpa sebarang
sifat kebertanggungjawaban.
5
Mohamed Nazri Abdul Aziz, (Menteri dijabatan Perdana Menteri sejak
2004):
Politik wang telah menjadi agak berleluasa cuma ia telah bergerak secara
sembunyi... ahli-ahli UMNO akan melapor ke SPRM (Suruhanjaya Pencegahan
Rasuah Malaysia) kerana amalan itu telah menjadi semakin teruk.
6
Skop Bab 3
Perlunya pendanaan yang sah unt uk parti politik supaya membolehkan
mereka berfungsi dengan berkesan dihuraikan secara kasar, diikuti dengan
perbincangan ringkas mengenai skop politik wang, yang meliputi pelbagai
bentuk bagaimana kejadiannya. Sumber pendapatan parti politik akan
diterokai dalam bahagian yang membicarakan pembabitan parti politik di
dalam perniagaan. Unt uk menggambarkan perkembangan pengewangan
politik, dikemukakan kes parti UMNO. Ianya merangkumi struktur parti,
proses pemilihan dan reformasi, pembiayaan parti, asal usul usul politik wang,
pembabitan parti dalam perniagaan dan muslihat korporatnya. Pemilikan
perniagaan oleh parti-parti politik lain turut dibincangkan. Pemilikan
dan penguasaan ke atas media akan diliputi kemudiannya, diikuti dengan
pendanaan parti pembangkang.
Luas Skop Politik Wang
Parti politik memerl ukan dana unt uk pilihan raya dan aktiviti bukan
pilihan raya, termasuk pentadbiran jentera parti, pendidikan pengundi,
analisis dasar dan latihan calon. Semasa kempen pilihan raya, parti dan calon
perlu mengendalikan pusat operasi, dan mengiklan dan menyampaikan mesej
mereka kepada pengundi. Biasanya ini dibiayai menerusi yuran keahlian,
perniagaan, derma persendirian, sumbangan dalam bent uk barangan, makan
malam mengumpul dana, penjualan penerbitan dan dana peribadi calon.
7
Sumber pembiayaan parti sudah semestinya mempunyai pengarah ke atas
peijalanan dan pengendalian parti, sebagaimana yang dicatatkan oleh Mavis
Puthucheary,
Cara wang dikumpulkan menjejaskan organisasi, keahlian dan proses pembuatan
keputusan oleh semua parti.
8
Disebabkan kos mengendalikan kempen pilihan raya dan menjalankan
aktiviti bukan kempen telah meningkat dengan pert umbuhan ekonomi,
parti politik perlu mendapatkan lebih banyak pendanaan. Persaingan yang
makin meningkat unt uk menduduki jawatan awam dan jawatan dalam parti
telah menjadikan kedudukan sedemikian sangat bernilai. Dalam proses itu,
pengewangan politik telah membesar. Umpamanya, perbuatan ahli politik
memberi hadiah kepada pengundi kawasan pilihan raya mereka ketika acara
sosial seperti majlis perkahwinan dan makan malam semasa berkempen telah
menjadi satu ciri biasa dunia politik.
BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK WANG DI MALAYSIA 75
Politik wang tidak hanya terbatas kepada pengagihan sebenar wang untuk
membeli undi dan sokongan semasa pilihan raya. Fenomenanya termasuk
pembabitan parti politik dan ahli politik dalam aktiviti perniagaan korporat.
Ini mendatangkan bahaya kekaburan dalam pembahagian di antara dana dan
kepentingan awam di satu pihak dan dana dengan kepentingan parti atau
peribadi di pihak yang lain. Berikutan dengan itu, syarikat ditubuhkan oleh
ahli politik dan parti politik, ada kalanya menerusi proksi, boleh mendapatkan
akses kepada pinjaman, kontrak, maklumat penting, lesen, monopol i atau
keuntungan lain daripada kerajaan.
9
Natijah pembelian undi telah diberikan gambarannya oleh penganalisis
politik Bridget Welsh dalam persidangan TI - M mengenai pembiayaan politik
yang dianjurkan pada tahun 2009. Pembelian undi mendatangkan impak
besar kerana kaliber calon telah dikompromikan. Pemilihan dibuat bukan
berdasarkan kepada kemampuan dan keupayaan calon tetapi berdasarkan
j uml ah wang yang diagih-agihkan. Lagipun, sesetengah jawatan tertentu di
dalam Kabinet diperoleh melalui naungan, yang membabi t kan pengagihan
dana sebagai cara utama unt uk mendapatkan sokongan politik untuk
memperoleh kuasa, atau memperol eh pengaruh.
Wang merebak kerana wang mempengaruhi proses keseluruhannya, dari sebelum
pilihan raya hinggalah ke hari pembuangan undi, dan dalam menyelesaikan
konjlik proses berkenaan. Sebelum pilihan raya, pemilihan calon dibuat
berdasarkan kedinamikan wang, dan terikat ketat dengan naungan. Orang
cenderung menceburkan diri dalam politik kerana hendak memperoleh kekayaan.
Akibatnya, kaliber pemimpin dikorbankan lantaran amalan politik wang.
10
Penggunaan wang dalam pemilihan parti tidak dikawal selia oleh badan
luar seperti SPR dan dikawal selia dengan begitu longgar oleh mekanisme
dalam parti, seperti yang diperihalkan secara ringkas dalam Bab 2. Parti
politik memiliki ciri yang sama dari segi amalan pendanaan. Ini kerana hanya
pimpinan tertinggi parti sahaja yang memiliki maklumat mengenai status
pendanaan parti berkenaan sebagaimana yang didedahkan semasa wawancara
dengan TI - M bagi projek ini. Sekurang-kurangnya pemi mpi n tiga buah parti,
yakni Timbalan Presiden MCA Dr. Chua Soi Lek, mantan Presiden UMNO
dan mantan Perdana Ment eri Dr. Mahathir Mohamad dan mantan Bendahari
UMNO Tengku Razaleigh Hamzah, banyak memperkatakan hal ini. Dr
Chua selanjutnya mengatakan bahawa j uml ah yang dibelanjakan oleh calon
dalam pilihan raya semasa t empoh berkempen adalah j auh melebihi j uml ah
yang dibenarkan.
Dalam satu wawancara dengan Transparency International - Malaysia (TI-
M) dalam tahun 2009, Tengku Razaleigh Hamzah, yang suatu ketika dulu
adalah pemimpin kanan UMNO dan Menteri Kewangan dalam kabinet Dr
Mahathir, dan kini merupakan Ahli Parlimen Gua Musang, membincangkan
perlunya UMNO meningkatkan sumber pendanaannya sendiri. Sebagai
Bendahari UMNO dari tahun 1971 hingga 1984, beliau ditugaskan, pada
ketika itu, unt uk mengenai pasti sumber pendanaan unt uk parti.
(Tugas saya ketika itu) adalah untuk melabur ... apa jua wang yang anda ada,
anda laburkan, dan daripada pulangannya, anda biayai parti politik. Satu lagi
sebab adalah untuk menghentikan kutipan derma daripada parti-parti lain supaya
anda tidak lagi akan dipengaruhi oleh mereka.
11
Sebagaimana yang dipaparkan oleh Barry Wai n (2009), mengendalikan
sebuah Tabung Politik adalah satu aktiviti yang sudah berakar umbi dalam
UMNO, walaupun kononnya masih rahsia.
Akaun kewangan UMNO yang sulit itu, diaudit secara profesional dan telah
diperolehipengarang (Wain) semasa membuatpenyelidikannya ... mengesahkan
bahawa (Bendahari UMNO) Daim (Zainuddin) mewarisi parti dalam keadaan
kewangan yang kukuh ...pada tahun 1984. Rahsia besar adalah Tabung Politik
UMNO ... memiliki aset sebanyak RM88.6 juta dan tidak ada liabiliti ...
Tabung Politik UMNO menyumbang RM25 juta untuk pembinaan ibu pejabat
parti yang baru pada tahun 1983, dalam bentuk pinjaman tanpa faedah.
12
Walaupun akaun parti boleh diperakukan sebagai "benar dan saksama"
seperti yang dilakukan oleh firma audit ke atas akaun U MN O tahun 1983,
perakaunan dana tersembunyi umpamanya, boleh meni mbul kan masalah.
BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK WANG DI MALAYSIA
77
Soalan yang munasabah muncul mengenai sejauh mana perbezaan tersebut,
nasib dana tersembunyi dan potensi wang berkenaan disalahgunakan. Isu ini
menjurus kepada perlunya mekanisme yang lebih telus dan bertanggungjawab
untuk menjejaki wang yang mengalir masuk dan keluar daripada parti politik.
Cadangan adalah termasuk mengharamkan tabung politik, seperti yang
dibincangkan dalam Bab 6.
Adalah penting untuk mengkaji semula apa yang umum diketahui tentang
wang dalam politik. Sebagaimana yang dij elaskan ahli akademik Gomez, politik
wang mempunyai hubungan yang berakar umbi dengan politik naungan dan
salah guna kuasa membabitkan pilih kasih, nepotisme dan percanggahan
kepentingan dalam pemberian konsesi kerajaan. Hubungan "perniagaan
politik" ini merujuk kepada corak pemilikan korporat oleh parti politik, dan
juga ahli politik. Pemilikan sedemikian membolehkan parti politik dan ahli
politik untuk mempengaruh kawalan secara langsung dan tidak langsung
dalam proses membuat keputusan entiti korporat tersebut.
13
Ahli politik yang dipilih yang mempunyai kawalan ke atas kerajaan boleh
menggunakan kuasa mereka untuk mengagihkan faedah yang diwujudkan oleh
kerajaan, seperti lesen, kontrak dan pelbagai jenis projek yang diswastakan,
kepada sekutu-sekutu mereka. Penerima faedah kerajaan ini akan diberi akses
lebih besar ke atas kekayaan yang banyak menerusi pelbagai jenis muslihat
korporat, seperti pertukaran saham dengan aset, pengambilalihan berbalik,
percantuman, dan pembelian syarikat awam tersenarai. Unt uk dapat menikmati
faedah daripada kerajaan ini sebagai pelaburan jangka panjang, ahli perniagaan
akan membantu pemimpin parti memperoleh jawatan mereka dalam parti dan
dalam kerajaan. Bantuan dapat dilakukan dalam bentuk wang, pengiklanan
percuma, perkhidmatan berdiskaun dan manfaat lain.
Dalam konteks Malaysia, perbandingan mestilah dibuat di antara politik
wang dalam pilihan raya umum dengan dalam pemilihan parti. Dakwaan
mengenai politik wang dalam pilihan raya umum kebanyakannya adalah
dalam bentuk laporan yang dibuat kepada Suruhanjaya Pilihan Raya, polis
atau kes yang diserlahkan dalam media.
Kes Bukit Begunan (1996), Sarawak
Kes Bukit Begunan, juga dikenali sebagai Donald Lawan lwn Abang
Wahed b Abang Muzi & 2 YL [1997] adalah satu kes yang jarang berlaku
dalam tahun kebelakangan ini apabila suatu amalan rasuah telah berjaya
dicabar. Hakim pilihan raya, Ian HC Chin, malah memuj i tindakan
mereka kerana sanggup tampil memberi keterangan dengan mengatakan,
"Keterangan mendedahkan bahawa sesetengah orang telah menent ukan
putaran roda nasib dan menjadikan pengundi terikat kepadanya dan putaran
roda ini telah menghancurkan dan akan tenis-menems herputar dan menghancur
nila-nilai, kecuali landasan putarannya dihentikan. Adalah bertuah kerana
pengundi-pengundi di dalam kes ini, setidak-tidaknya mereka yang
kita kenali, telah membebaskan diri mereka daripada rantaian ini dan
tampil ke mahkamah unt uk memberi keterangan kerana mereka telah
menyedari bahawa ini bukannya roda nasib..." Haki m mengisytiharkan
pilihan raya itu tidak sah kerana beliau mendapati ianya teijejas oleh
rasuah besar-besaran.
Sumber: Ahmad, Salbiah. 2005. 'Some legal aspects of the electoral system' dalam Mavis
Puthucheary dan Norani Othman, Election and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan
Universiti Kebangsaan Malaysia.
Dalam pilihan raya kecil Kuala Terengganu pada Januari 2009, Institut
Kebangsaan bagi Integriti Pilihan Raya (NIEI), sebuah badan pemerhati
bukan kerajaan, melaporkan insiden pemberian insentif yang berikut yang
diberikan kepada pengundi semasa t empoh berkempen:
14
RM 1 juta bagi pembent ukan tabung bantuan nelayan.
RM6. 1 juta dari segi bantuan telah diberikan kepada SJK(C) Chung
Hwa Wei Sin.
RM2. 5 juta bantuan geran kepada masyarakat Cina di Kuala
Terengganu.
RM50 juta bantuan geran unt uk sekolah Cina telah di umumkan.
Ang pow (pemberian tunai) telah diberikan kepada pengundi Cina.
79
Wang muhibah telah diberikan kepada orang dewasa dan pemuda.
Wartawan yang membuat liputan kempen pilihan raya telah diberikan
RM300 setiap orang.
Politik wang di dalam pemilihan parti adalah perkara yang telah memang
disuarakan, terutamanya di kalangan parti di dalam Barisan Nasional (BN). Di
dalam BN, pemilihan UMNO adalah yang paling penting dan diperhatikan
oleh pelbagai media kerajaan dan pengulas-pengulas politik tempatan dan
antarabangsa. Sebahagian besarnya kerana dominasi UMNO di dalam BN
dan dalam membuat keputusan kerajaan. Berdasarkan konvensyen, presiden
UMNO menjadi Perdana Menteri Malaysia. Mereka yang menang dalam
pemilihan parti adalah pesaing berpotensi besar untuk menduduki jawatan
dalam kabinet.
15
Oleh yang demikian, bagaimana wang telah meresapi ke
dalam hal ehwal parti adalah suatu topik dengan kerelevanan yang istimewa.
WANG DAN POUTIK DALAM UMNO
Politik dalaman UMNO menyediakan suatu contoh yang memberikan
gambaran yang jelas bagaimana wang telah mempengaruhi pengagihan kuasa
dalam parti berkenaan.
Mereka yang menduduki jawatan tinggi (eselon atasan) dalam UMNO
terdiri daripada Presiden, Timbalan Presiden, lima Naib Presiden dan ahli-
ahli majlis tertinggi. Dua daripada lima orang Naib presiden, iaitu ketua
sayap Wanita dan Pemuda parti berkenaan, dipilih oleh perhimpunan mereka
masing-masing secara berasingan, dan mereka adalah ahli ex-officio Majlis
Tertinggi.
Sehingga perhimpunan agung UMNO tahun 2009, sistem pemilihan parti
memberi kuasa kepada 2,400 perwakilan ke perhimpunan agung tahunan
untuk memilih Majlis Tertinggi parti berkenaan, termasuklah Presiden.
Pembelian sokongan dalam pemilihan UMNO berlaku ekoran daripa
rentetan peristiwa yang genting.
Pada tahun 1981, Dr Mahathir Mohamad, yang ketika itu merupakan
Presiden parti yang baru sahaja dilantik, mengumumkan bahawa beliau
tidak akan menamakan Timbalannya tetapi akan membiarkan perwakilan
dalam perhimpunan agung unt uk memutuskannya. Bel um pernah terjadi
ketika itu presiden U MN O tidak menamakan timbalannya, dan ini telah
mendorong kepada suatu pertandingan yang agung antara dua ahli politik
terkemuka, Musa Hitam, yang ketika itu merupakan Naib Presiden UMNO,
dan Tengku Razaleigh Hamzah, Ment eri Kewangan, unt uk bertanding
memenangi jawatan Timbalan Presiden. Musa memenangi pertarungan ini,
tetapi Razaleigh kembali mencabar Musa unt uk jawatan Timbalan Presiden
UMNO pada tahun 1984. Pertandingan ini diperihalkan oleh seorang
penganalisis, Chandra Muzaffar, sebagai salah satu pertandingan "paling kot or
setakat ini". Ia membabitkan tawaran makan percuma, ancaman bunuh dan
pembelian undi secara besar-besaran. Seorang lagi penganalisis menyatakan
bahawa " dalam pemilihan UMNO 1984, jumlah wang yang dibelanjakan untuk
undi dikatakan melebihi RM20 juta ,.."
16
Dr Mahathir merupakan salah seorang yang terawal dan paling lantang
mengutuk penggunaan wang dalam memenangi undi parti, mengisytiharkan
di dalam tahun 1984 bahawa jika trend ini berterusan "satu hari nanti,
hanya jutawan yang akan meneraj ui UMNO" . Dalam perhi mpunan agung
tahun berikutnya, beliau mengut uk ahli yang mengagihkan wang tunai dan
menjanjikan lawatan ke luar negara sebagai habuan bagi perwakilan supaya
mengundi mereka dalam pertandingan bagi jawatan ketua bahagi an. '
7
Dalam pemilihan UMNO 1987, kedudukan Dr Mahathir sebagai presiden
parti telah dicabar unt uk kali pertama oleh Tengku Razaleigh. Pemilihan
itu adalah pertandingan yang paling sengit menyaksikan penyandang menang
dengan margin kecil 40 undi. Parti berpecah menjadi Pasukan A dan Pasukan
B, dan puak yang diterajui oleh orang yang bercita-cita menjadi presiden,
Tengku Razaleigh dan bekas Timbalan Perdana Ment eri Musa Hitam,
memfailkan tuntutan ke Mahkamah unt uk mengisytiharkan pemilihan parti
tersebut batal dan tidak sah. Mahkamah memut uskan bahawa keputusan
pemilihan itu tidak sah pada 4 Februari 1988 atas alasan bahawa sesetengah
81 BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK WANG DI MALAYSIA
perwakilan yang mengundi dalam pemilihan berkenaan adalah dari cawangan
yang t i dak diluluskan oleh ROS. Dengan yang demikian, U MN O disifatkan
sebuah "pertubuhan haram" dan dibubarkan. Perdana Ment eri ketika itu,
Dr Mahathir, bergegas mendaftarkan semula parti politik pada 13 Februari
1988. UMNO telah secara rasmi diterima masuk sebagai anggota BN pada 16
Februari 1988.
18
Mekanisme Pengundian Bam
Dalam percubaan unt uk menghalang berulangnya kejatuhan yang hampir
berlaku yang timbul daripada pemilihan parti 1987, dua mekanisme penting
- "Undi Bonus" dan "Sistem Kuot a" - telah diperkenalkan unt uk pemilihan
tahun 1990. Perubahan ini dilakukan unt uk menjadikannya sukar bagi sesiapa
sahaja unt uk meraih sokongan secukupnya unt uk mencabar presiden parti.
Di bawah sistem "Undi Bonus", mereka yang bertanding bagi jawatan
tinggi parti menerima sepuluh undi bonus bagi setiap bahagian UMNO yang
menamakan mereka. Sistem "Kuot a" mengenakan syarat tambahan: mereka
yang bertanding perlu mendapatkan bilangan mi ni mum penamaan daripada
bahagian-bahagian parti di seluruh negara sebelum mereka boleh bersaing
unt uk sesuatu jawatan parti. Seseorang yang bertanding bagi jawatan Presiden
parti perlu mendapatkan penamaan daripada sekurang-kurangnya 30 peratus
daripada j uml ah bahagian UMNO. Unt uk bertanding jawatan Timbalan
Presiden, seseorang calon yang berhasrat unt uk bertanding perlu mendapat
sekurang-kurangnya 20 peratus penamaan; 10 peratus penamaan diperlukan
unt uk bertanding jawatan tiga Naib Presiden dan lima peratus unt uk keahlian
dalam majlis tertinggi.
Wai n menjejaki akibat langsung perkembangan ini: " Walaupun pemimpin
tinggi parti berulang kali memberi amaran tentang kebejatan politik wang, ia terus
meluas bersama dengan pertumbuhan kehidupan mewah dan penyertaan politik dalam
perniagaan. Apa yang selama ini merupakan tidak lebih daripada belanja makan
tengah hari dan kebiasaan makan-makan telah mendadak serius apabila berlakunya
pertembungan tahun 1984 untuk jawatan Timbalan Presiden antara Musa Hitam
dan Tengku Razaleigh. Pertandingan itu menjadi contoh ikutan dalam semua
pemilihan selepas itu dan untuk semua jawatan dari pemimpin cawangan hinggalah
presiden parti. Dalam pemilihan parti yang memecahbelahkan pada tahun 1993,
yang mana Anwar menumbangkan Ghafar, pasukan Timbalan Presiden Anwar yang
mengalahkan lawan-lawan mereka, dikatakan telah membelanjakan ratusanjuta."
19
Perubahan yang diperkenalkan oleh Dr Mahathir unt uk membendung
pohtik wang telah memakan diri dan telah memberi kan kuasa kepada hulubalang
yang membolehkan mereka memai nkan peranan sebagai dalang pohtik dalam
pemilihan parti. Umpamanya, sistem undi bonus memainkan satu peranan
signifikan dalam pemilihan parti, melihat bahawa bilangan perwakilan yang
menghadiri AGM adalah sekitar 2,400. Perbandingan imbangan undi - undi
bonus dan undi perwakilan - memperlihatkan bahawa sistem undi bonus
menyumbang lebih 43 peratus daripada j uml ah pembuangan undi dalam
pemilihan parti U MN O setiap tiga tahun itu.
Sistem pengundian baru telah mengakibatkan pohtik wang menembusi
dan merebak dari perhi mpunan agung kebangsaan parti ke peringkat akar
umbi. Peningkatan persaingan pada peringkat akar umbi telah merobohkan
benteng yang di dalamnya hulubalang dapat memberi kan sokongan mereka
kepada calon yang bersedia menawarkan harga tertinggi unt uk mendapatkan
undi mereka.
Dalam pemilihan parti U MN O tahun 1993, dengan adanya sistem undi
bonus, sistem lama yang semata-mata bersandar pada undi perwakilan telah
dipintasi.
20
Dalam pemilihan berkenaan, Anwar Ibrahim mengalahkan
Almarhum Ghafar Baba, yang ketika itu merupakan Timbalan Presiden dan
Timbalan Perdana Menteri. Beliau cuma memenangi penamaan dari bahagian
berserta undi bonus.
Selepas Ghafar mendedahkan bahawa ada orang yang bercita-cita hendak
bertanding sanggup membelanjakan sehingga RM600, 000 dalam usaha unt uk
BAB TIGA: SPEKTRA POUT1K WANG DI MALAYSIA
83
memegang jawatan, para perwakilan "secara longgar meminda perlembagaan
parti untuk menghalang politik wang". Sekali lagi perlembagaan telah ditulis
semula dalam perhimpunan agung khas yang diadakan untuk tujuan khusus
dalam tahun 1994. Perlembagaan parti mengharamkan pemberian atau
penerimaan "hadiah, pemberian atau pulangan bernilai dalam apa j ua cara atau
bentuk" dan melengkapi majlis tertinggi dengan kuasa untuk membendung
rasuah.
Dalam perhimpunan agung 1993, peserta-peserta telah mengisytiharkan
bahawa mereka telah menerima pemberian, dalam bentuk pen, radio dan
jam tangan hinggalah kepada melancong ke luar negara dan wang tunai.
Sesetengah perwakilan memberikan nombor akaun bank mereka kepada
calon yang bertanding.
23
Pada tahun 1995, seorang calon di Perak, yang telah dilaporkan
membelanjakan RM6 juta untuk mendapatkan jawatan pengerusi bahagian
Pasir Salak, menjadi berita utama apabila beliau dipecat daripada parti oleh
Majlis Tertinggi kerana cuba membeli undi.
22
Ekoran "skandal" ini, Mahathir
mencadangkan pindaan kepada perlembagaan UMNO yang mengharamkan
politik wang dalam pemilihan parti. Akan tetapi, langkah ini tidak berkesan
dalam usaha melenyap samasekali politik wang. Pada tahun 1996, politik
wang menjadi begitu berleluasa hinggakan Mahathir mengharamkan kempen
bagi pertandingan jawatan dalam parti.
Pada tahun 2001, Mahathir berkata "ahli perniagaan kaya yang tidak
bermaruah tidak dibenarkan bertanding merebut jawatan dalam UMNO".
23
Unt uk menyemak pertumbuhan fenomena politik wang, UMNO
mewujudkan sebuah lembaga tatatertib dalam tahun 2001, yang merumus
dan merangka suatu tataetika yang mesti dipatuhi oleh calon untuk pemilihan
parti. Ianya bertindak berdasarkan laporan perlanggaran tataetika dengan
mengadakan siasatan dan menjatuhkan hukuman seperti yang diperuntukkai
dalam tataetika berkenaan.
Dalam AGM parti tahun 2009, Naj i b Razak, presiden sekarang,
mencadangkan beberapa pindaan kepada perlembagaan UMNO. Ini
termasuklah:
Perluasan bilangan perwakilan yang layak mengundi daripada
2,400 kepada 146,500.
Pemansuhan sistem "Kuot a".
Pindaan yang dicadangkan itu telah diluluskan oleh perwakilan yang hadir
dalam AGM berkenaan.
Peningkatan kebimbangan mengenai pohtik wang dalam UMNO telah
disuarakan oleh para pemi mpi nnya baru-baru ini.
Dalam kempen pemilihan parti UMNO 2008, Rais Yatim, Ment eri
Penerangan, Komunikasi dan Kebudayaan sekarang, seorang calon bagi jawatan
naib presiden, secara terbuka menyatakan keluhan kesalnya mengatakan
bahawa jika: " cambuk (politik wang) melangkah setapak lagi mencengkam dalam
parti, adalah lebih baik UMNO mempunyai sistem tender supaya sesiapa yang
menyumbang jumlah yang tertinggi boleh menjadi pemimpin. "
24
Nazri Aziz, Ment eri di Jabatan Perdana Menteri, yang memilih unt uk
tidak bertanding dalam Pemilihan Parti UMNO tahun 2009, menyuarakan
kebimbangan beliau mengenai penggunaan pohtik wang dalam parti. Beliau
berkata bahawa " politik wang dalam UMNO telah sampai ke peringkat bawah
sembunyi-sembunyi" dan beliau " tidak yakin perwakilan akan memilih calon yang
layak untuk jawatan-jawatan atasan."
25
Beliau memut uskan bahawa politik
wang dalam UMNO itu " masih agak berleluasa, cuma ia bergerak di bawah secara
sembunyi-sembunyi. Itulah sebabnya kita mendengar banyak perkara mengenai wang
yang berpindah tangan, tetapi tidak ada tindakan yang dapat diambil."
26
BAB TIGA: SPEKTRA POLITIK WANG DI MALAYSIA 85
Pendanaan Tersembunyi
Pada t ahun 1972, Tengku Razaleigh Hamzah, Bendahari parti UMNO
ketika itu, mewuj udkan Tabung Politik U MN O unt uk memberi kan parti
pangkalan kewangan yang stabil.
Oleh sebab Tabung Politik ini adalah bersifat rahsia, Majlis Tertinggi memberi
kuasa kepada pimpinan parti, maksudnya Presiden, untuk mengendalikan tabung
ini atas budi bicara beliau. Ini diambil bagi memintas pemegang amanah UMNO,
yang biasanya memegang aset-aset parti, oleh kerana tabung politik bukan untuk
dibentangkan dalam perhimpunan agung tahunan parti.
Telah dipersetujui di antara Razak, Timbalan beliau Ismail Abdul Rahman,
yang ketika itu adalah cerewet dengan etika dan kejujuran, dengan Tengku
Razaleigh bahawa tabung berkenaan tidak boleh terkait dengan ahli perniagaan
utama yang berumsan dengan kerajaan; tidak juga boleh mempunyai sebarang
urusan dengan kontrak kerajaan. Mereka mewujudkan suatu prosedur yang teliti
bagi menghindar sebarang keraguan bahawa derma berkenaan boleh disalurkan
untuk kegunaan peribadi. Setiap cek yang didermakan kepada Tabung Politik
ini perlulah diakui terima oleh sekurang-kurang dua daripada tiga orang, dibuat
sesalinannya dan diedarkan kepada ketiga-tiga mereka berkenaan. Resit dikeluarkan
dengan serta-merta. Tabung ini diaudit setiap tahun dan keputusannya disemak
semula oleh ketiga-tiga mereka berkenaan. Sementara sesetengah wang di dalam
tabung politik ini dipindahkan kepada tabung pentadbiran untuk membiayai
operasi harian parti, kandungan Tabung Politik tidak pernah didedahkan kepak
Majlis Tertinggi UMNO.
27
Tengku Razaleigh menegaskan sekali lagi hal ini dalam wawancara beliau
dengan TI - M pada 17 J un 2009. "Semua akaun ini diaudit tepat pada masanya.
Saya masih menyimpan akaun ini kerana takut saya dituduh..."
28
Wai n menyi ngkap lebih l anj ut mengenai sistem pembi ayaan UMNO;
Wal aupun U MN O dikehendaki mengemukakan akaun t ahunan kepada
ROS , dan ia membent angkan laporan kewangan dalam Per hi mpunan Agung
8 6
Tahunan (AGM), " " parti berkenaan tidak mendedahkan kedudukan sebenar hal
ehwal keu/angannya. Malah tidak juga Majlis Tertinggi parti, yang merupakan badan
tertinggi yang membuat dasar, dapat melihat sepintas lalu Tabung Politik UMNO,
yang kewujudannya tidak pernah didedahkan ... Walaupun beliau sepatutnya
memaklumkan kepada Dr. Mahathir, Daim seorang sahaja yang tahu perinciannya.
Dua lagi pemegang amanah rasmi UMNO, Timbalan Presiden parti dan Setiausaha
Agung, tidak dimaklumkan. Sebagaimana halnya dengan orang ramai, ahli-ahli
UMNO sendiri berada dalam gelap mengenai pemilikan syarikat berjuta-juta ringgit,
walaupun dari segi teori aset-aset berkenaan adalah milik mereka. "
29
Selama 17 tahun, hanya Dai m seorang yang tahu berapa banyak wang
yang ada di dalam Tabung Politik UMNO. Ini kerana, sebagaimana kata
Mahathir, " Ya, beliau memberitahu saya, tetapi saya tidak melihat buku akaun
berkenaan. "
30
James Chin dari Universiti Monash berkata dalam wawancara dengan TI -
M bahawa tidak mungki n data yang tepat mengenai kewangan parti pohtik
dapat diperoleh. " Kebanyakan parti politik tidak menyimpan satu set buku akaun
sahaja. Mereka mempunyai berbilang set buku akaun. Umpamanya, setiap bahagian
UMNO mempunyai bendaharinya sendiri yang menyimpan semua buku akaun, jadi
tidak mungkin untuk mendapatkan data untuk seluruh negara."
31
Justeru itu, pendanaan tersembunyi kehhatan merupakan suatu mekanisme
penting untuk parti politik mengumpul dan membelanjakan wang dalam
mencapai objektif pohtik mereka.
Akan tetapi, pendanaan tersembunyi adalah penyelesaian yang cacat
bagi pembiayaan parti atas beberapa sebab. Pertama, pendanaan tersembunyi
menggugat persaingan pihhan raya yang adil kerana pihak yang dapat
mengumpul lebih banyak wang dan sumber boleh memenangi pihhan raya
secara tidak adil. Keadaan tidak seimbang ini boleh dibetulkan dengan cara
menghalang pihhan raya daripada menjadi terlalu mahal hinggakan hanya
mereka yang kaya, atau mereka yang disokong oleh penderma yang kaya
sahaja yang dapat bertanding jawatan parti.
Pengiktirafan terhadap prinsip ini adalah pent i ng dalam mengukuhkan
kerangka kerja kawal selia yang boleh memastikan satu aras medan permainan
dalam arena politik.
Kedua, kurangnya pendedahan mengenai pendanaan dapat mewujudkan
peluang kepada ahli pohtik unt uk mempromosi kan kepentingan diri dari
bukan unt uk memberikan khidmat kepada kepentingan awam.
Satu contoh bahaya ini ialah amalan meneri ma wang unt uk mendapatkan
pertolongan.
Apabila ahli parti pohtik tidak mempunyai akses terhadap maklumat
mengenai pendanaan parti, pengurusan tadbir dalam parti pohtik tersebut
adalah sangat lemah. Adalah jelas bahawa tidak mendedahkan maklumat
tersebut kepada ahli meni mbul kan bahaya kepada integriti proses politik.
Lagipun, ianya membol ehkan pihak yang berkepentingan mengawal
parti pohtik dan seterusnya memberi tekanan tidak wajar ke atas dasar awam.
Mengharamkan pendanaan tersembunyi dapat membebaskan parti daripada
perlu memenuhi permintaan pihak berkepentingan yang tersusun, yang
mungki n bercanggah dengan kepentingan pengundi kawasan pilihan raya
mereka. Sebagai tambahan, keterbukaan mengenai pendanaan parti politik
akan melenyapkan dakwaan bahawa parti pohtik telah menerima derma dari
sumber asing yang boleh mengkompromi kan kedaulatan negara.
Banyak negara telah memperkenalkan pendanaan negara bagi memenuhi
keperluan teras parti pohtik. Umpamanya, Perkara 235 perlembagaan
Republ i k Afrika Selatan memperunt ukkan pendanaan negara kepada parti
pohtik unt uk membant u parti dan calon memenuhi keperluan teras.
Untuk mempertingkatkan demokrasi pelbagai parti, perundangan negara mestilah
memperuntukkan bagi pendanaan parti politik yang mengambil bahagian dalam
badan perundangan kebangsaan dan provinsi berdasarkan asas yang saksama dan
seimbang.
Pendanaan negara itu sendiri tidak memastikan bahawa pendanaan
tersembunyi akan lenyap. Umpamanya, Jerman memperkenalkan pendanaan
negara bagi parti-parti politik dalam tahun 1960-an. Akan tetapi, pada tahun
1999, bekas Canselor dan Pengerusi Kesatuan Demokrat Kristian, Hel mut
Kohl mengakui bahawa beliau mengendalikan tabung haram unt uk parti
semasa beliau memegang jawatan awam.
32
Agenda reformasi dalam Bab 6 mencadangkan supaya diperkenalkan
pendanaan negara unt uk parti pohtik dalam mewuj udkan satu aras medan
permainan. Selanjutnya, TI - M mengesyorkan agar tabung haram diharamkan
demi mempertingkatkan ketelusan dan akauntabiliti dalam parti dan dalam
pembiayaan kempen.
Individu yang kaya-raya boleh membel i pihhan raya atau ahli politik.
Mengehadkan derma membatasi kebebasan orang awam unt uk menyumbang
kepada parti pohtik dan menyekat kebebasan parti yang hendak bertanding
mendapatkan sumbangan. Adanya pendedahan dapat membant u membuang
tekanan tidak sah sama ada yang diimaginasikan atau yang sebenarnya.
Kebergantungan menjadi sesuatu perkara yang diketahui umum.
Ahh lembaga tatatertib UMNO Megat Naj muddi n Megat Khas, dan
pengerusi Institut Urustadbir Korporat Malaysia berkata dalam persidangan
TI-M mengenai pembiayaan pohtik, dalam bulan November 2009, " apabila
sumber dana parti tidak jelas, ia boleh membawa kepada spekulasi mengenai siapakah
penyokong dan pendermanya. Lagipun, mereka akan sentiasa meminta supaya dibalas
budi apabila ahli politik itu berjaya dipilih. "
33
Penglibatan parti politik dalam perniagaan
Sementara kos kempen politik dan aktiviti parti telah semakin membesar
sejajar dengan pembangunan sosi oekonomi dan peni ngkat an kecanggihan
sistem komunikasi dan penganj uran acara, pendanaan parti dari sumber
tradisional seperti yuran keahlian dan derma persendirian adalah j auh daripada
mencukupi .
Semua parti poht i k yang diwawancara oleh TI - M dalam t ahun 2009
melaporkan bahawa sebahagian dana mereka diperoleh menerusi yuran
keahlian. Bagi parti pembangkang - majlis makan mal am mengumpul dana
dan penjualan penerbitan menyedi akan sumber kewangan tambahan.
Na mun demikian, makl umat mengenai pendanaan dari sumber yang
samar tidak mudah unt uk diakses. Sesetengah daripadanya termasuklah derma
dari pihak identitinya enggan didedahkan, pelaburan perniagaan parti politik,
sumbangan korporat dan t abung haram.
Ol eh sebab peraturan ut ama yang mengawal selia parti politik dan aktiviti
pilihan raya, yakni Akta Per t ubuhan 1966, Akt a Pilihan Raya 1958, dan Akta
Kesalahan Pilihan Raya 1954, mengenakan hanya syarat yang minimum
unt uk pendedahan sumber pendanaan parti, makl umat pent i ng mengenai
pendanaan parti poht i k tidak dapat diperoleh dari r ekod pengawal selia.
Wal au bagairnanapun, pembabi t an langsung parti politik dalam perniagaan
setidak-tidaknya sehingga Kxisis Kewangan Asia 1997/ 98 adalah suatu perkara
yang sudah menj adi rekod awam. Sebagaimana yang dinyatakan ol eh Tengku
Razaleigh Hamzah, pemi mpi n vet eran UMNO, dalam wawancara dengan
TI - M.
9 0 R e f o r ma s i P E MB I A Y A A N P OL I T I K d i Ma l a y s i a T r a n s p a r e n c y I n t e r n a t i o n a l - Ma l a y s i a
Pada tahun-tahun awal UMNO, keahliannya terdiri dari kalangan
penduduk luar bandar dan masyarakat desa yang tidak dapat menyediakan
dana yang secukupnya unt uk parti mengambil bahagian secara efektif dalam
pertandingan pilihan raya. Maka itu UMNO bergantung pada MCA yang
kaya dengan wang, yang boleh menarik pemilik perniagaan yang menyokong
parti tersebut, supaya memberi kan dana kepada Perikatan. Dana MCA adalah
diperoleh terutamanya daripada loteri yang diinisiatifkannya pada tahun
1949, yang memberikan pulangan yang lumayan yang kemudiannya telah
diharamkan oleh Inggeris pada tahun 1953 ekoran bantahan daripada parti-
parti lain. Sumbangan MI C kepada tabung pilihan raya Perikatan adalah amat
sedikit. Pada penghuj ung t ahun 1950-an, UMNO telah menjadi semakin
bimbang kerana banyak bergantung kepada MCA unt uk mendapatkan dana.
Ini menyebabkan pemi mpi n-pemi mpi n UMNO menubuhkan "tabung
khas" tersembunyi bagi membol ehkan syarikat-syarikat menyumbang secara
tetap. Tengku Razaleigh Hamzah, Bendahari UMNO dari t ahun 1971
hingga 1984, menyent uh mengenai perkara ini dalam wawancara beliau
dengan TI-M: " (Pada tahun sebelum 1970-an, UMNO menerima dana daripada
tauke-tauke besar. MCA memberikan banyak wang. Untuk memutuskan hubungan
ini, (UMNO) melaburkan dalam perniagaan, (dengan) mendapatkan pembiayaan
daripada pinjaman dan derma. "
35
Apabila Perikatan hampir-hampir kehilangan kuasa dalam Pilihan Raya
Umum 1969 dan MCA meninggalkan Perikatan berkenaan unt uk satu t empoh
singkat, pentingnya unt uk U MN O berdikari dari segi kewangan semakin
menjadi satu hal yang perlu disegerakan. Lantaran itu, UMNO "telah melabur
dalam dana, meminjam wang dari bank untuk melabur dan mengutip derma daripada
orang ramai yang tidak semestinya terlibat dalam perniagaan dengan kerajaan," kata
Tengku Razaleigh.
36
BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK WANG DI MALAYSIA 9 1
Dasar Ekonotni Baru
Rancangan yang merangkumi Dasar Ekonomi Baru mempunyai
serampang dua mata untuk pembangunan. Serampang pertama ialah untuk
mengurangkan dan akhirnya menghapuskan kemiskinan, dengan meningkatkan
tahap pendapatan dan menaikkan peluang pekerjaan untuk semua rakyat
Malaysia, tanpa mengira kaum. Serampang kedua bermatlamat untuk
mempercepatkan proses mengstrukturkan semula masyarakat Malaysia untuk
rnembetulkan ketidakseimbangan ekonomi, supaya dapat dikurangkan dan
akhirnya menghapuskan pengenalan kaum melalui fungsi ekonomi. Proses ini
membabitkan pernodenan kehidupan luar bandar, pertumbuhan yang cepat dan
seimbang aktiviti di bandar dan mewujudkan masyarakat Melayu dalam bidang
perdagangan dan industri dalam semua kategori dan di semua peringkat operasi,
supaya orang Melayu dan orang bumiputera (asli) lain akan menjadi rakan
kongsi sepenuhnya dalam aspek kehidupan ekonomi negara.
Sumber: Rancangan Malaysia Kedua (1971-1975)
DEB memerlukan campur tangan lebih besar dari kerajaan dalam
peruntukan sumber di samping pemilikan sektor awam dan kawalan terhadap
syarikat perniagaan. Syarikat-syarikat awam membeli modal saham dan
memegangnya sebagai amanah unt uk Bumiputera dan orang asli lainnyi
di Malaysia sehinggalah mereka mampu unt uk membelinya. Mereka yang
mengurus perbadanan awam ini kebanyakannya terdiri daripada ahli politik
kakitangan kerajaan dan ahli keluarga diraja. Pada tahun 1987, lebih daripada
900 syarikat kerajaan dan organisasi berkanun di pelbagai sektor telah
ditubuhkan.
Oleh sebab kerajaan telah menubuhkan syarikat dan institusi awam yang
berlainan jenis untuk membant u Bumiputera dan orang asli, ahli-ahli politik
dan perniagaan Cina dan India membuat keputusan unt uk mengusahakan
perniagaan untuk membant u masyarakat mereka sendiri. Mereka menubuhkan
institusi perniagaan secara kolektif unt uk membant u diri mereka sendiri.
37
MCA melancarkan Koperatif Serbaguna (M) Bhd (KSM) pada tahun
1968, yang pada tahun 1975 membant u mengasaskan Multi Purpose Holdings
Bhd (MPHB), sebuah syarikat pemegangan pelaburan awam tersenarai yang
begitu pelbagai. Dengan sokongan kewangan yang besar daripada masyarakat
Cina, dan ekoran mencurah-curahnya pengambilalihan, MPHB bakal muncul
s el ewat -l ewat nya pada tahun 1982, sebagai pemegang saham kedua terbesar
dalam saham korporat Malaysia. Walau bagaimanapun, pada akhir t ahun
1985, kerugian MPHB didaftarkan sebanyak RM228. 4 juta. Kerugian MPHB
bertambah teruk dengan penangkapan, pada akhir tahun 1985, pengarah
urusan operasi kumpulannya Tan Koon Swan, yang ketika itu Presiden MCA.
Koon Swan telah menyalurkan RM2 3 j ut a dana MPHB ke dalam Pan Electric
Industries Ltd di Singapura yang akhirnya t umbang kerana satu siri pinjaman
besar-besaran unt uk menyokong beberapa urus niaga besarnya.
38
Sementara MPHB bergelumang dengan rasuah, pelaburan MCA dalam
media meraih pulangan yang lumayan. Parti berkenaan menjadi pemegang
saham terbesar The Star Publications (M) Berhad pada t ahun 1980 menerusi
cabang pelaburannya Huaren Holdings Sdn Bhd.
Timbalan Presiden MCA ketika itu, Dr. Chua Soi Lek, berkata dalam
satu wawancara dengan TI - M: "...(MCA) merupakan sebuah parti yang kaya,
dengan dividen yang ia terima daripada Staryakni kira-kira RM50-60juta (setahun).
Jadi, itu membentuk asas pembiayaan, tetapi ia tidak masuk ke poket individu ahli
politik - wang itu milik parti dan digunakan untuk majlis, aktiviti, AGM, dsb
di peringkat kebangsaan. Bagi peringkat cawangan tempatan, tidak ada pembiayaan
daripada parti. Anda kena cari jalan sendiri untuk meneruskan hidup dapatkan
derma daripada rakan dan penyokong yang percaya dengan perjuangan dan ideologi
anda, iaitu parti. "
39
MCA juga melaburkan dalam pendidikan, membuka Kolej TAR (kini
UTAR) dalam tahun 1980 -an. Hari ini, pelaburan MCA dianggarkan kira-
kira RM2 bilion.
40
BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK WANG DI MALAYSIA 9 3
MI C mengejar strategi serupa pada tahun 1984 dengan melancarkan Maika
Holdings Bhd, sebuah syarikat pemegangan pelaburan tidak disenaraikan,
unt uk menabung sumber kewangan orang India. Maika dapat mengumpul
lebih RM100 j ut a di mana sebahagian besarnya daripada ahli yang bekerja,
yang miskin, di kalangan masyakat India di Malaysia. Sementara penglibatan
singkat Maika ke dalam sektor korporat diambil dengan berhati-hati, ia tidak
boleh lari daripada kontroversi. Dalam tahun 1984, kerajaan memperuntukkan
kepada Maika sepuluh juta saham Tel ekom Malaysia atas alasan bahawa ianya
mewakili kepentingan masyarakat India.
Tetapi terdapat dakwaan yang terus-menerus dilemparkan bahawa hanya
satu juta saham sahaja daripada yang diperuntukkan itu yang diterima oleh
Maika. Baki sembilan j ut a saham lagi telah disalurkan kepada tiga syarikat
lain, yang mengikut Ment eri Kewangan ketika itu Anwar Ibrahim, " sepanjang
pengetahuan kementerian, syarikat tersebut mewakili kepentingan masyarakat
India".
41
Walau bagaimanapun, adalah sukar unt uk melihat bagaimana ketiga-
tiga syarikat tersebut mewakili kepentingan komuni t i India yang lebih besar,
selain daripada hanya pengarah-pengarah syarikat berkenaan.
Ulasan Presiden MI C adalah pet unj uk bagaimana sumber berkaitan parti
diurus: " Saya boleh memberikan semua saham kepada Maika Holding kalaulah
tidak kerana rekod perniagaan mereka yang lepas. Mereka tidak layak mendapatkan
10 juta saham kerana prestasi pengurusan Maika yang lain adalah muram. Mereka
mesti belajar bagaimana hendak berniaga sendiri dan tidak bergantung dan berharap
membuat keuntungan daripada peruntukan berkenaan".
42
MI C juga mengambil inisiatif menubuhkan National Land Finance
Cooperative Society (NLFCS) dalam t ahun 1960 manakala pemimpin-
pemimpinnya meneruskan penubuhan koperasi-koperasi lain, termasuklah
Syarikat Keijasama Nesa Pelbagai Bhd (Nesa), Koperasi Belia Majujaya (M)
Bhd dan Koperasi Pekerja Jaya (KPJ).
Selain koperasi, MI C juga memiliki institusi pendidikan MIED da
AIMST, yang secara langsung dan tidak langsung dikawal oleh parti.
43
Apabila ahli politik dibenarkan memiliki dan mengendalikan perniagaan,
peluang untuk memperkukuhkan neksus di antara politik dengan wang
rasuah adalah melimpah. Ahli perniagaan atau individu yang kaya raya dengan
kepentingan diri begitu berminat untuk memberi wang kepada ahli politik
sebagai balasan bagi mendapatkan manfaat atau keuntungan perniagaan.
Dengan membabitkan diri dalam perniagaan, parti politik dan ahli politik
akan membina pertalian dan hubungan dalam rangkaian perniagaan. Ini akan
mendedahkan parti politik kepada peluang dan keinginan terhadap politik
wang.
Pada pertengahan tahun 1980-an, sudah terbukti yang naungan politik
telah memarakkan pertumbuhan "politik wang" dalam negara.
44
Mereka
yang memperoleh keistimewaan dan akses berterusan ke atas naungan
menerusi penswastaan dapat memperkukuh kedudukan mereka di dalam
parti dan perniagaan. Ahli pohtik yang telah menggunakan pengaruh politik
mereka untuk membantu ahli perniagaan mengembangkan kepentingan
korporat mereka dan mereka yang telah menanam pertalian yang rapat
dengan perniagaan mendapati bahawa mereka memiliki kelebihan berbanding
ahli pohtik yang lain yang bercita-cita semasa pilihan raya. Penswastaan di
Malaysia "tidak mungkin menjadi lebih daripada pengaturan semula kuasa
ekonomi dan politik" sekiranya tidak wuj ud badan pemantauan bebas untuk
memastikan kesamaan pelaksanaan dasar berkenaan.
45
Seorang mantan pemimpin UMNO, Kamarudin Jaafar, menyokong isu
ini dalam wawancara behau dengan TI-M: " Dengan pengalaman kerja sebagai
Setiausaha Politik pada pertengahan tahun 1980-an kepada salah seorang Menteri
dari UMNO, apabila (Datuk Seri) Anwar (Ibrahim) menjadi Menteri Kewangan
dalam tahun 1992, bintang saya semakin cerah dan meneritna tawaran untuk
memegang jawatan pengarah dan pengerusi syarikat. Perlu ditekankan bahawa saya
tidak pernah diberi saham danjadi (saya) 'tidak pernah menjadi proksi kepada sesiapa'
tetapi juga menyatakan bahawa (saya) 'tidak ada apa-apa yang saya lakukan (untuk
mendapatkan tawaran ini)' dan malah (saya) terpaksa menolak sesetengah (tawaran
berkenaan). (Saya) melepaskan jawatan pengarah selepas Anwar keluar UMNO ...
BAB TIGA: SPEKTRA POUTIK W A N G DI MALAYSIA 95
memang benar mana-mana perniagaan akan mengambil orang yang ada kaitan politik
supaya mereka mendapat kontrak."
46
Dalam Mesyuarat Agung Tahunan UMNO 1998, presiden parti
berkenaan, Dr Mahathir, tanpa diduga telah mengeluarkan sepuluh senarai
mengandungi maklumat mengenai syarikat dan individu yang memperol eh
manfaat daripada kontrak dan pemberian kerajaan.
Senarai berkenaan termasuklah keluarga diraja, ahli pohtik, pegawai
kerajaan yang telah bersara, dan ahli perniagaan terkemuka. Senarai tersebut
mendedahkan nama individu, syarikat dan pemegang saham yang diberi
peruntukan saham istimewa, kebanyakannya pada kadar tara yang kemudian
dijual dengan keuntungan besar selepas disenaraikan di pasaran saham. Nama-
nama berkenaan termasuklah penerima manfaat unt uk program penswastaan,
lesen pengangkutan awam dan syarikat pengangkutan dan kont rakt or-
kontraktor yang diluluskan unt uk boleh membi da projek infrastruktur
kerajaan. Senarai itu mengesahkan bahawa amalan penaung-klien wuj ud
dalam Kerajaan.
47
Politik Wang di Sabah dan Sarawak
Di Sabah dan Sarawak pemi mpi n utama politik dilaporkan mempunyai
kaitan dengan projek kerajaan, konsesi balak dan perladangan menerusi ahli
keluarga dan sekutunya.
Ulasan dalam sebuah kol um oleh editor Ne w Straits Times, Ahmad A.
Talib dalam sebuah rencana berjudul " Sabah Voters Must Learn to Say 'No'
to Money Politics" pada 26 Februari 1994 secara tidak langsung menyent uh
sejarah pohtik wang di Sabah. Selepas BN memenangi 23 daripada 48 kerusi
yang dipertandingkan di dalam pilihan raya negeri pada bulan Februari 1994,
Dr Mahathir, yang merupakan perdana menteri ketika itu, telah menasihati
ahli-ahli dewan undangan supaya bekerja keras unt uk berkhidmat kepada
rakyat.
BAB T1GA: SPEKTRA POLITIK WANG DI MALAYSIA 97
... Dulu, pemimpin seperti Tun Datu Mustapha Datu Harun biasa memberikan
wang kepada penyokong-penyokongnya.
Apabila USNO memegang tampuk kuasa di bawah Mustapha, wang tidak
menjadi masalah. Apa yang Mustapha tidak boleh dapatkan menerusi pujukan
secara persahabatan, beliau akan mendapatkan menerusi wang. Lebih ramai orang
yang dia hendak pengaruhi, lebih banyak wang yang dia gunakan. Dan beliau
bangga memberitahu semua orang yang dia beri wang kepada pengundi-penguni
di kawasan pilihan rayanya.
Akhirnya, bukan duit kerajaan yang dibelanjakan tetapi duit Tun. Sebahagian
wang itu adalah duit Kerajaan yang sepatutnya digunakan untuk tujuan
pembangunan, termasuklah peruntukan kepada wakil yang dipilih untuk
menambah baik kawasan pilihan raya mereka.
Mustapha dan politik jenis beliau tidak mampu bertahan lama dan pada tahun
1916, Berjaya di bawah Datuk Harris Salleh, mengambil alih Kerajaan Negeri.
Semua parti politik telah menggunakan wang untuk melanjutkan perjuangm
mereka di negeri berkenaan, sama ada USNO, Beijaya atau PBS. Apabila
UMNO ke Sabah, politik wang sudah begitu sebati hinggakan sesetengah tabiat
ini berjalan terus.
Wang juga merupakan salah satu isu utama untuk menjadi bahan percakapan
pada saat-saat menjelang pengundian minggu lepas. Dakwaan dan dakwaan
balas antara BN dan PBS bahawa sejumlah besar wang telah digunakan
untuk membeli undi tidak semuanya tidak berasas. Seorang MP dari Johor yang
membantu BN dalam kempen tersebut terkejut apabila beliau didatangi penguni
yang meminta beliau duit poket!
Tanggungjawab mengurangkan amalan politik wang di Sabah bukan terletak
di atas bahu Ahli Dewan Undangan dari BN semata-mata. Ahli Dewan
Undangan yang bam dari BN dan PBS seharusnya bekerja bersama-sama untuk
membantu mewujudkan sebuah budaya politik yang lebih matang di dalam negeri
berkenaan.
Adalah sukar untuk membuang elemen wang dalam politik Sabah. Rundingan
kewangan juga dikatakan sedang dijalankan antara broker kuasa BN dan PBS
tidak lama sebaik sahaja keputusan diumumkan. Nampaknya ada pemenang
dalam pilihan raya yang bersedia untuk berpindah kem jika kena dengan
harganya.
Hakikat bahawa wang telah digunakan oleh semua parti politik untuk memenangi
undi bukanlah suatu perkara yang menjadi rahsia. Perbezaannya ialah dari segi
jumlah sebenar dan sama ada ia dilakukan dengan senyap-senyap dan berhati-
hati atau sebaliknya.
Pengundi di Sabah mestilah belajar untuk mengatakan "Tidak" kepada politik
wang. Satu daripada cara yang berkesan untuk melakukannya ialah dengan
menaikkanparas pendapatan rakyat supaya penjualan undi tidak boleh digunakan
sebagai sumberpendapatan bermusim.
Parti politik juga mestilah memperlihatkan keterampilan lebih halus dan canggih
dalam mencari sokongan. Jika tidak, politik Sabah akan selama-lamanya di
bawah perbezaan yang meragukan lantaran dikendalikan oleh ahli-ahli politik
yang mencari wang dan yang memberi wang, termasuklah Menteri-Menteri
mereka juga.
48
Kolumnis berkenaan telah mengenal pasti kemiskinan sebagai suatu
faktor yang menyumbang kepada tersebarluasnya pembelian undi di Sabah.
Situasi ekonomi masih teruk bagi negeri berkenaan yang mempunyai kadar
kemiskinan 23 peratus pada t ahun 2004, menurut Rancangan Malaysia
Kesembilan, yang tertinggi di dalam negara. Dalam laporan media, pohtik
wang telah berterusan tidak reda-reda di Sabah.
Yayasan Sabah yang ditubuhkan pada 10 Mei 1966, telah sekian lama
menjadi pemacu pembangunan sosial, pendidikan dan ekonomi di negeri
berkenaan, menerusi cabang pelaburannya - Sabah Foundation Communi t y
College Sdn Bhd, Innoprise Cor p Sdn Bhd, Sapagar Sdn Bhd, Rakyat Berjaya
Sdn Bhd dan lain-lain. Syarikat-syarikat berkenaan mempunyai kepentingan
dalam perhutanan, pemprosesan balak, pelaburan dalam perniagaan hartanah
dan perkhidmatan.
Konsesi pembalakan telah diberikan kepada syarikat yang terkait dengan
Yayasan Sabah. Dr. Mahat hi r telah mengarahkan siasatan dijalankan terhadap
dakwaan penyel ewengan sebanyak R M3 bilion oleh Yayasan berkenaan.
Bagaimanapun, hasil audit oleh Price Wat erhouse Coopers masih belum
dikeluarkan. Dakwaan mengenai salah guna dana awam di Sabah telah
dibangkitkan di Parlimen beberapa kali, dan pelbagai laporan telah dibuat
dengan Agensi Pencegahan Rasuah (kini digantikan dengan Suruhanjaya
Pencegahan Rasuah Malaysia).
Poht i k Sarawak didominasi oleh PBB, yang diterajui ol eh Tai b Mahmud,
yang j uga adalah Ket ua Ment er i paling lama berkhi dmat dalam negara.
Beliau telah memegang j awat an semenj ak 1981. Ent i t i ut ama di Sarawak
ialah Kumpul an Cahya Mata Sarawak (CMS) Bhd, sebuah kongl omerat yang
dikawal oleh kepent i ngan perniagaan keluarga Taib. Menur ut laporan tahunan
CMS 2008, anak-anak Tai b dan Al marhumah isteri behau Leila Tai b bersama-
sania memiliki lebih daripada 42% Cahya Mat a.
49
Keluarga Tai b dilaporkan
mempunyai sekunmg-kurangnya lima monopoh l umayan di Sarawak, iaitu
pengeluaran simen, keluli, perkhi dmat an agensi unt uk penghant aran eksport
balak, perkhi dmat an pembrokeran saham dan perbankan.
50
CMS telah
diberikan kont rak unt uk melebux al umi ni um di bawah usaha sama dengan
Ri o Ti nt o Aka n pada t ahun 2009 unt uk proj ek Empangan Bakun yang
berkontroversi.
Pada bul an November 2009, S P RM mel aporkan bahawa sehingga 60
peratus daripada dana proj ek kerajaan di Sarawak tiris atau dipesongkan ke
Dal am sidang akhbar, S P RM Sarawak mendedahkan bahawa
ngkar suatu sindiket yang terdiri daripada pegawai kerajaan
dan seorang pengarah syarikat, yang bertanggungjawab
naan dana persekutuan berj uml ah j ut aan ringgit SPRM
mendedahkan bahawa siasatan telah dijalankan ke atas sesetengah projek yang
sudah siap di antara tahun 2002 hingga 2009. Ini termasuk projek jalan raya,
rumah kos rendah dan masjid. SPRM telah menahan t uj uh individu yang
terdiri daripada kakitangan kerajaan, kontraktor dan orang tengah yang telah
dikaitkan dengan sindiket berkenaan. Tuj uh orang yang disyaki itu dikatakan
terbabit dalam penyelewengan dana projek unt uk masjid, surau, padang bola,
dewan orang ramai dan klinik.
51
Berubahnya Trend Perniagaan
Sementara pemi mpi n parti mengakui di khalayak ramai bahawa parti
mereka menjalankan perniagaan unt uk mencapai kebebasan kewangan, tidak
banyak atau langsung tidak ada pendedahan awam mengenai pemindahan
dana kepada parti daripada mana-mana pegangan korporat mereka.
Dalam tahun 1970, apabila parti politik mulai mengambil alih firma,
sebilangan kecil pemi mpi n mempunyai pengaruh yang sangat besar ke atas
syarikat tersebut. Pada tahun 1990-an ramai lagi ahli pohtik telah memiliki
dan mengawal banyak syarikat dalam dunia korporat di Malaysia. Sementara
pengurus profesional firma yang dimiliki UMNO mempunyai lebih banyak
autonomi daripada ahli politik pada tahun 1970-an, menjelang 1990-an, ahli
politik sendiri telah terbabit dalam pengurusan firma yang berada di bawah
kawalan mereka.
Semenjak 2000, bilangan pemilikan dan pengawalan syarikat-syarikat
yang terkait dengan parti politik telah semakin samar. Laporan dalam bulan
September 2007 dalam akhbar perniagaan The Edge menyingkap sedikit
maklumat mengenai perkembangan ini:
Hari ini, strategi korporat UMNO adalah berbeza. Ia tidak lagi memiliki syarikat
syarikat utama yang menjalankan perniagaannya. ...
.. pelaburan UMNO pada masa ini sebahagian besarnya adalah menerusi
syarikat yang tidak disenaraikan. Mereka tidak mengawal atau mengurus syarikat
berkenaan. Strateginya ialah UMNO perlu memperoleh pendapatan dividen
yang konsisten daripada penceburan tersebut dan merealisasikan pelaburan mereka
apabila syarikat berkenaan disenaraikan," kata seorang jurubank sudagar.
UMNO mempunyai pengarah dalam lembaga syarikat tersebut yang melamar
kepada bendahari parti. Pengarah ini bukannya personaliti korporat atau orang
yang mempunyai perkaitan kukuh dengan politik parti. ... Tidak seorang pun
pengarah ini memegang saham atas nama mereka sendiri. Saham-saham berkenaan
dipegang melalui amanah untuk parti dan surat ikatan amanah dipegang old
parti, yang merupakan tuan punya akhir.
52
Perubahan trend dalam kaitan di antara politik dengan perniagaan
menyarankan bahawa reformasi dalam pembiayaan politik adalah perlu seperti
yang telah yang telah dilakukan oleh Korea Selatan dan Taiwan. Korea Selatan
memperkenalkan pendanaan negara unt uk parti pohtik dalam tahun 2004. D
Taiwan, Kuomi nt ang mula melucutkan kepentingan perniagaannya kerana
tekanan awam. Trend-t rend ini j uga menj urus kepada perlunya syarikat
mendedahkan derma atau dana yang mereka salurkan kepada parti politik.
Pemilikan dan Pengawalan Perniagaan Media
Malaysia adalah sebuah daripada sebilangan kecil negara di dunia di man,
parti politik memiliki syarikat korporat.
53
Syarikat yang ada kaitannya dengan
parti politik Malaysia termasuklah syarikat yang menerbitkan akhbar-akhba
berbahasa Inggeris, Melayu, Cina dan Tamil terkemuka negara; parti-par
ini juga memiliki kepentingan tidak langsung di dalam firma-firma televisye
dan radio yang terkemuka.
Pentingnya media sebagai alat unt uk menonj ol kan situasi politik dan
ekonomi negara kepada penont on memang tidak dapat dinafikan. Parti t
memang benar-benar memahami peranan ini, terutamanya semasa tempoi
pilihan raya.
Penguasaan BN ke atas kerajaan dikatakan berpunca daripada penggunaan
yang berkesan terhadap " 3M" - " money, media and machinery" (wang, media
dan jentera). Aduan mengenai tindakan perikatan yang memeri nt ah dengan
menggunakan kelebihan yang tidak adil dalam pilihan raya menyerlahkan
penggunaan secara besar-besaran dana, liputan media dan jentera kerajaan.
54
Mustafa K. Anuar menyent uh mengenai fenomena tersebut dalam sebuah
artikel mengenai politik dan media di Malaysia: .. ramai pemimpin kerajaan di
dunia menjustifikasikan pengawalan mereka ke atas media atas alasan hendak menjaga
dan membimbing ahli-ahlinya ke arahjalan yang mulia dalam membangunkan negara
dan memastikan media tidak jatuh 'ke tangan yang salah'" .
55
Walau bagaimanapun, kebimbangan mengenai keselamatan dan
kestabilan negara sahaja tidak bol eh menjustifikasikan penghapusan hak unt uk
mendapatkan akses sama rata kepada media yang merupakan satu perkara
penting bagi membol ehkan demokrasi berfungsi. Pengawalan ke atas media
mengurangkan satu aras medan permainan pilihan raya dan menghalang hak
pengundi mendapatkan maklumat yang bebas.
56
Penceburan perniagaan pertama U MN O bermula pada tahun 1961,
dengan pengambilalihan akhbar Melayu yang ketika itu bebas, Utusan
Melayu, yang mana telah sekian lama bersikap kritis terhadap dasar-dasar
parti. Menurut Laporan Tahunan 2008 Utusan Melayu (Malaysia) Berhad,
UMNO memiliki 49.77 peratus kepentingan di dalam Kumpul an Utusan.
Pada tahun 1972, selepas satu dekad membel i Utusan Melayu, UMNO
membeli kepentingan kawalan dalam The News Straits Times Press Bhd yang
ketika itu menerbitkan akhbar berbahasa Inggeris utama, News Straits Times
dan akhbar Melayu utama Berita Harian.
The News Straits Times Press telah diambil alih ekoran protes daripada
ahli UMNO yang mendakwa akhbar utama tersebut dikawal oleh kepentingan
British dan Singapura. Lalu pada awal 1970-an, UMNO memperol eh kawalan
ke atas surat khabar utama Malaysia berbahasa Melayu dan Inggeris.
Sin Chew Jit Poh, akhbar Cina terlaris di negara, Nanyang Siang Pau
dan The China Press, adalah dikuasai oleh The Media Chinese International Ltd
(MCIL), yang ditubuhkan pada tahun 2009. Dahulunya ia dikenali sebagai
Nanyang Online Sdn Bhd. Syarikat berkenaan disenaraikan awam di Malaysia
dan Hong Kong. Sebahagian besar lembaga pengarahnya terdiri daripada ahli
keluarga Tiong,
57
yang terkait rapat dengan SUPP, sebuah parti komponen
terkemuka BN di Sarawak.
Kumpulan pemerhati Media mengadu bahawa pengawalan langsung
kerajaan ke atas media elektronik - TV1, TV2, rangkaian radio dan agensi
berita kebangsaan Bernama, telah membol ehkan BN mempromosi kan dirinya
hingga merugikan parti-parti Pembangkang.
58
MCA juga memiliki kepentingan media yang sangat kukuh. Syarikat
pemegangan MCA, Huaren Holdings Sdn Bhd, memiliki kepentingan
majoriti di dalam Star Publication (M) Bhd yang menerbitkan The Star.
Pada masa ini The Star merupakan akhbar berbahasa Inggeris yang terlaris di
Malaysia. Timbalan Presiden MCA ketika itu, Dr Chua Soi Lek dengan terus
terang menyatakan dalam wawancara dengan TI - M bahawa MCA menerima
dividen yang besar dari The Star.
Kelebihan dari segi pilihan raya yang diperoleh melalui pemilikan dan
pengawalan ke atas akhbar utama kepada parti pohtik mempunyai kesan
signifikan mengenai persoalan urustadbir secara demokrasi. Memandangkan
pentingnya hal tersebut dalam reformasi pembiayaan pohtik, isu ini ditangani
dengan lebih mendalam dalam Bab 5.
Sumber Pendanaan Parti Pembangkang
Parti pembangkang di Malaysia telah sekian lama menyuarakan bahawa
mereka mempunyai akses yang terhad ke atas dana. Pegawai dari parti-parti
pembangkang utama mengekalkan pendirian ini dalam wawancara mereka
dengan TI - M.
Pakatan Rakyat (PR) menggerakkan sumber menerusi "pembiayaan dari
akar umbi", yang terdiri daripada yuran ahli dan derma daripada individu
persendirian. Sebagai tambahan, PR sering kali menganjurkan forum dan
majlis makan malam untuk mengisi tabungnya. Parti pembangkang tetap
menegaskan bahawa "pembiayaan akar umbi" adalah mekanisme yang baik,
kerana ia membolehkan mereka menyampaikan atau menyebarluaskan
fahaman dan dasar mereka kepada khalayak ramai. Ia juga mengekalkan
perhubungan di antara parti dengan akar umbi. Walau bagaimanapun, parti-
parti berkenaan mengakui perlunya ruang yang lebih berkesan untuk mengutip
dana. Dengan perkembangan rancak dalam teknologi maklumat, sesetengah
parti pembangkang mendapatkan dana menerusi internet.
Namun demikian, parti pembangkang yang baru ditubuhkan khususnya
terpaksa berusaha keras untuk mencapai status pendanaan yang stabil untuk
menyokong aktiviti dan acara parti. Unt uk menambah pendanaan daripada
yuran keahlian tahunan, parti bersandar pada pengirim ucap selamat dan
penyokong untuk mendapatkan derma. Dalam wawancara beliau dengan TI -
M, bendahari PKR William Leong berkata, "" (Dana kami) sangat bergantung
pada pengirim ucap selamat. Kami mengadakan majlis makan malam. Kami
bergatiturig pada penyokong tempatan kami. ... Kami tidak bercakap tentang wang
yang'besar-besar. Kami bercakap tentang ... Saya menganjurkan sesuatu majlis, dan
saya menjangka seribu orang akan hadir, kenalah sewa khemah, pembesar suara,
mihun dan teh tarik ... itu sahaja sudah mencapai beberapa ribu ringgit. Kami
mengumpulkan satu dua orang dan bersama dengan parti wang datang mengalir."
59
Dalam wawancara beliau dengan TI-M, Pengerusi DAP Karpal Singh
menggesa akses yang saksama kepada pendanaan awam:
Semua parti sepatutnya memiliki akses yang agak sama rata semasa kempen
politik (tetapi) walau selepas anda memenangi pilihan raya sekalipun ... untuk
mengendalikan kawasan pilihan raya dan perkara seumpamanya ...
Untuk memastikan wujudnya kesaksamaan, akauntabiliti dan ketelusan, satu
cara ialah melalui pendanaan kerajaan...
Bagi DAP, sumber pendapatan tambahan adalah emol umen wakil-
wakilnya. Parti menghendaki wakil yang dipilih supaya menyumbang
sebahagian daripada elaun rasmi mereka sebagai Ahli Dewan Undangan
Negeri atau Ahli Parhmen, kepada tabung parti.
Setiausaha Publisiti Kebangsaan DAP, Tony Pua berkata dalam wawancara
behau dengan TI - M:
...sejumlah tertentu duit MP masuk ke DAP... untuk (menggaji) pekerja sepenuh
masa (dan) ... untuk pekerja sambilan. Sebagai pekerja sepenuh masa, anda perlu
mengumpul dana biasanya majlis makan malam - untuk mengendalikan pusat
daerah, tetapi apa yang anda telah kutip anda perlu bayar 10% kepada Ibu
Pejabat dan jika tidak cukup anda sendiri terpaksa membayarnya ... Kutipan
pengumpulan dana tidak disiarkan, tetapi kita umumkan semasa majlis makan
malam itu sendiri dan ada kalanya mereka siarkan di dalam blog.
60
Dalam wawancaranya dengan TI - M, Charles Santiagio, MP bagi Kelang
memberikan gambaran mengenai sesetengah pendekatan yang diambil oleh
ahli politik pembangkang:
Anda seharusnya lebih kreatif mencarijalan untuk mengumpul dana. Umpamanya,
saya sedang cuba membuat projek untuk wanita ibu tunggal. Projek ini adalah
mudah, jadi saya menemui beberapa orang. Mereka kata, baiklah; beritahu kami
berapa banyak yang anda mahu. Saya katakan saya tidak mahu dana; anda yang
belikan barangan yang kita perlukan. Jadi, tidak terdapat transaksi tunai.
61
Bagi PAS, sumber utama pendanaan ialah ceramah, atau syarahan awam,
yang mana menurut mantan setiausaha agungnya Kamarudin Jaafar. " Derma
merupakan bahagian yang terbesar dalam pendanaan kami," katanya dalam
satu wawancara dengan TI - M. Juml ah wang yang dikutip dalam acara ini
di umumkan kepada mereka yang hadir, sebagai suatu amalan menanamkan
nilai-nilai etika ketelusan dan akauntabihti dalam parti.
62
Pendanaan juga datang dari penjualan penerbitan parti, seperti jaga
akhbar DAP, The Rocket, Harakah bagi PAS dan Suara Keadilan bagi PK3-
Namun demikian kerajaan telah membatasi penjualan akhbar tersebut hanya
kepada ahli parti. Wang yang dijana adalah agak mi ni mum. Dalam wawancara
dengan TI-M, Setiausaha Publisiti Kebangsaan DAP, Tony Pua berkata:
" DAP membiayai organ partinya. ... Akhbar mencakupi kira-kira 80% daripada
kos, yang selebihnya pula datang dari parti. Kami jual dengan harga RM2 dan kos
pengeluaran adalah kira-kira 80sen. ... Tapi itu tak cukup, kami perlukan wartawan,
seorang editor - tidak ada pendanaan yang konsisten untuknya. Kami kena berkongsi
mengeluarkan wang sendiri, kecualijika terdesak anda memohon duit dari parti. Kami
mencubajual iklan. Kami berhasil melakukan penjualan."
63
Menurut Kamarudin Jaafar dari PAS: " Harakah sendiri dibiayai dari wang
(jualannya) sendiri. Jualannya agak besar kerana kami dibenarkan mengeluarkan dua
edisi seminggu, lapan sebulan, (dan) lebih 800,000 (naskhah) dijual setiap bulan."
64
Harakah dijual pada harga RM2 senaskah.
Pembabitan parti-parti pohtik tersebut dalam perniagaan tidaklah
signifikan kerana menurut wakil-wakil yang diwawancara, adalah sukar unt uk
mendapatkan dana dan dana tidak mencukupi unt uk tujuan pelaburan.
Tony Pua dari DAP berkata: " Satu-satunya yang menghampiri komersial yang
dilakukan oleh DAP ialah memiliki harta - bangunan dan barang yang dimiliki parti
dan dalam sesetengah kes ianya disewakan, jadi ada pendapatan dari sewa di sana
sini. Ia adalah kecil ... Kami tidak punya apa-apa untuk dilaburkan. Tiada wang
untuk dilaburkan, jadi kami tidak ada usaha niaga. "
65
Akan tetapi, pada mulanya DAP telah menubuhkan sebuah koperasi
untuk membantu dana parti. Koperasi itu gagal unt uk t umbuh sebagai sebuah
perniagaan dan kelihatan telah nazak sejak akhir tahun 1980-an.
Kamarudian Jaafar dari PAS berkata bahawa PAS tidak mempunyai
perniagaan, mahupun telah melaburkan di dalam apa-apa perusahaan korporat.
" . . . Jika kami mempunyai harta, ianya adalah untuk kegunaan kami," katanya.
66
L
BAB TIGA: SPEKTRA POLITIK WANG DI MALAYSIA 10?'
Y
T A V A H N
KEPIMPIMAN
Kesimpulan
Politik wang, sebagaimana yang diperlihatkan dalam perbincangan di atas
tidak merujuk hanya kepada pengagihan sebenar wang unt uk membeli undi dan
menyokong semasa pilihan raya. Ia adalah fenomena lebih besar. Pohtik wang
meliputi pembabitan parti politik dan ahli politik dalam aktiviti perniagaan,
yang mana mewuj udkan suatu keadaan unt uk rasuah pohtik berkembang.
Tidak boleh dielakkan terdapat kesamaran unt uk membezakan di antara dana
dan kepentingan awam di satu pihak dengan dana dan kepentingan parti atau
peribadi di pihak yang lain. Rasuah dan kronisme akan menyusul.
Ahli politik dan parti pohtik, dengan menggunakan proksi, boleh
mendapatkan akses kepada pinjaman kontrak, maklumat penting, lesen dan
monopoli kerajaan. Peluang-peluang ini mewuj udkan insentif yang kukuh
untuk kumpulan politik meraih kuasa, atau kekal berkuasa. Justeru adalah
perlu untuk meletakkan sistem semak dan imbang unt uk mengurangkan
berlebihan kawalan pohtik dan perangai mencari faedah.
Kesan melesukan akibat poht i k wang ke atas rakyat jelas dapat dilihat
khususnya di negeri di mana kemiskinan adalah lebih tinggi daripada purata
kebangsaan.
Suatu isu penting dalam urustadbir secara demokrasi adalah kawalan ke atas
media yang memutar-belitkan akses orang awam ke atas aliran maklumat yang
bebas dan seimbang. Seperti yang dilihat di dalam Bab im, parti-parti BN telah
mendapat kawalan ke atas media arus perdana, memberikan mereka akses ke
atas dana dan kelebihan yang tidak adil dalam menggalakkan kempen mereka.
Bagi membolehkan demokrasi berfungsi dengan berkesan, perlu dilakukan
refomasi ke atas persekitaran media dengan memberikan keterbukaan dan
keadilan lebih besar.
Isu-isu ini dibicarakan di dalam Bab 6, di mana syor khusus unt uk
mereformasikan pembiayaan pohtik dibincangkan.
1
Wawancara dengan Dr Mahathir Mohamad pada 14 September 2009.
2
Wawancara dengan Dr. Chua Soi Lek pada 18 Februari 2009.
3
Wawancara dengan Kamaruddi n Jaafar pada 24 Februari 2009.
4
Wawancara dengan Tengku Razaleigh Hamzah pada 17 Jun 2009.
5
Tengku Razaleigh Hamzah. 2009. "Reinventing and Liberalising Malaysia's Economy: Strategy
and Direction' , dibentangkan dalam Persidangan Ahli Koprrat Muda Malaysia Pertama pada
12 Disember 2009 di Kuala Lumpur, Malaysia.
6
The Star, ' When Money Speaks Louder Than Words' , 8 Mac 2009.
7
ht t p: / / www. t ransparency. org/ pol i cy_research/ ach/ pol i t i cal _syst em/ part y_pol i t i cal _and_
campaign_financing_discussion, diakses pada 4 Mac 2010.
8
Puthucheary, Mavis. 2009. ' Challenges for Electoral Ref or ms' , dibentangkan dalam Persidangan
TI - M Kebangsaan mengenai Pembiayaan Pohtik pada 30 November 2009 di Kuala Lumpur
Malaysia.
9
Francis Loh Kok Wah. 2009. Ol d vs Ne w Politics in Malaysia, Selangor: Pusat Maklumal
Strategik dan Pembangunan Penyelidikan.
10
Welsh, Bridget. 2009. ' Free and Fair Elections wi t hout Money Politics: Lessons from Asia',
11
12
Wain, Barry. 2009. Malaysian Maverick: Mahathir Mohamad in Turbulent Times, London: Palgrave
Macmillan.
13
Gomez, Edmund Terence (ed.). 2002. Political Business in East Asia, London: Routledge.
14
ht t p: / / www. ni ei . org. my/ ?p=78, diakses pada 4 Mac 2010.
15
Gomez, Edmund Terence (ed.). 2007. Politics in Malaysia:The Malay Dimension,Oxfordshire:
Roudedge.
16
Milne, R. S. 1986.'Malaysia - Beyond the Ne w Economi c Policy' . Asian Survey XXVI (12),
him. 1371-72.
17
18
19
20
Gomez, Edmund Terence. 1994. Political Business: Corporat e Involvement of Malaysian Political
Parties, Cairns: Universiti James Cook.
ht t p: / / UMNO- onl i ne. com/ ?page_i d=2900, diakses pada 16 Mac 2010.
Macmillan.
ht t p: / / www. t henut gr aph. com/ UMNO- needs- i ndependent - moni t or i ng, diakses pada 10 MAC
2010.
21
Zainudin Maidin. 1994. The other side of Mahathir, Kuala Lumpur: Ut usan Publications &
Distributors
22
Ne w Straits Times, ' Tajuddin used' a lot of money' i n division pol l s , UMNO member sacked 16
Julai 1995.
110 Refomasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
23
MacmiUan.
24
The Star,' De-monetising Politics - Disclosing Party Fund' , 24 Januari 2009
25
The Star,' When Money Speaks Louder Than Words' , 8 Mac 2009.
26
Ibid.
27
MacmiUan.
28
29
Wain, Barry. 2009. Malaysian Maverick: Mahat hi r Mohamad in Turbulent Times, London:
Palgrave MacmiUan.
30
Ibid.
31
Wawancara dengan James Chi n pada 20 Februari 2009
32
ht t p: / / www. i ndependent . co. uk/ news/ worl d/ kohl -scandal -europes-ol d-mast er-admi t s-he
- 1
-
ran-secret-slush-funds-1124613.html, diakses pada 30 Mac 2010.
33
Megat Khas, Megat Naj muddi n. 2009. "Towards Eradicating Money Politics in Internal Party
Elections" dibentangkan dalam Persidangan Kebangsaan TI - M mengenai Pembiayaan Pohtik
pada 30 November 2009 di Kuala Lumpur, Malaysia
34
35
Ibid.
36
Ibid.
37
Lihat, umpamanya, Gomez, Edmund Terence. 1994. Political Business: Corporate Involvement of
Malaysian Political Parties, Cairns: Universiti James Cook.
38
Ibid..
39
Wawancara dengan Dr. Chua Soi Lek on 18 Februari 2009.
40
Bernama,'All Eyes on the MCA Presidency' , 5 Mac 2010.
41
The Star, 30 April 1992.
42
NST, 16 Mei 1992 .
43
Lihat,umpamanya,The Star Onl i ne 8 Mac 2009, 14 Mac 2009,5 Okt ober 2009,6 Okt ober
2009; dan The Malay Mail, 5 Okt ober 2009.
44
Parties, Cairns: Universiti James Cook.
45
Ibid.
46
Wawancara dengan Kamarudi n Jaafar pada 24 Februari 2009.
47
Asia Week,' Power Play', 3 Julai 1998;Asia Week, ' Who' s Wh o on the List', 3 Julai 1998.
48
New Straits Times,' Sabah voters must learn to say ' no' to money polities', 26 Februari 1994.
49
The Edge,'Cahya Mata the Chi ef Player in Sarawak', 22 Februari 2010.
50
Ibid.
Bor neo Post,' State-funded projects: Internal audit proposed' , 2 Di sember 2009.
52
The Edge, "UMNO' s Changi ng Business World", 30 September 2007.
53
International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA). 2003
Handbook: Funding of Political Parties and Election Campaigns. Washington: IDEA.
Mustafa K. Annuar. 2005. Politics and the Media in Malaysia, Kasarinlan: Philippine Journal of
Third World Studies 20 (1): 25-47.
5 5
Ibid.
5 6
Ibid.
57
Pengumuman Kawal Selia Seberang Laut mengenai kumpul an berkenaan, dipetik dari: http://
www. mi ngpaogroup. com/ pdf/ ot her_announcement 20090616e. pdf, diakses pada 24 Febmari
2010.
58
ht t p: / / www. al i ran. com/ el ect i ons/ , diakses pada 13 Mac 2010.
Wawancara dengan William Leong pada 27 Februari 2009.
Wawancara dengan Tony Pua pada 15 April 2009.
61
Wawancara dengan Charles Santiago pada 18 Mei 2009.
62
63
64
65
66
Wawancara denngan Kamarudi n Jaafar pada 24 Februari 2009.
ADAKAH SISTEM KAWAL
SELIA KINI BERFUNGSI?

Pengenalan
Peranan utama sebuah sistem pilihan raya ialah "untuk memilih dan mengsahih
kerajaan sesebuah negara, terutamanya dengan memutuskan tuntutan untuk
merebut kuasa oleh mereka yang bercita-cita, berkarismatik dengan yang
mempunyai hubungan amat rapat, yang mana, dalam setiap masyarakat, kedua-
dua pihak merebut-rebut dan bersaing untuk mndapatkan hak memerintah pihak
yang lain.
1
Integriti dalam proses pembuatan keputusan di dalam sebuah masyarakat
demokrasi dapat dijamin hanya jika institusi utama seperti Suruhanjaya
Pilihan Raya (SPR), Badan Kehakiman dan Suruhanjaya Pencegahan Rasuah
Malaysia (SPRM) adalah bebas, memiliki sifat kebertanggungjawaban dan
berfungsi dengan berkesan dan cekap, iaitu, melakukan perkara yang betul
dan melakukannya dengan betul. Justeru, tidak boleh memperkatakan secara
berlebih-lebihan tentang peranan institusi ini dalam memastikan peijalanan
pilihan raya yang bebas dan adil. Adalah suatu kepentingan asasi bahawa prinsip
asas demokrasi ditegakkan dalam melaksanakan undang-undang berkaitan
pilihan raya dan dalam tindakan pentadbiran oleh SPR.
Adalah jelas, institusi seperti SPR mempunyai kewajipan unt uk memastikan
bahawa pilihan raya itu bebas daripada sebarang penyelewengan peraturan
dan penyalahgunaan. Ini adalah pent i ng kerana sebuah pihhan raya yang bebas
memastikan pembabitan yang bebas semua warganegara yang layak sebagai
pengundi dan peserta, manakala pilihan raya yang adil pula dapat memastikan
mereka turut serta di atas satu aras medan permainan. Sebuah SPR yang bebas
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SEUA KINI BERFUNGSI? 115
dan penerapan undang-undang pilihan raya yang bebas membantu untuk
mencegah rasuah pilihan raya, manipulasi pilihan raya atau penyalahgunaan
wang untuk mendapatkan jawatan.
2
Apabila SPR dan Pendaftar Pertubuhan (ROS), yang mengawal selia
pembiayaan pohtik, menjalankan kewajipan dan tugas mereka dengan
berkesan, maka hasilnya bakal menggalakkan kejujuran demokrasi, ketelusan,
kebertanggungjawaban dan keadilan dalam masyarakat. Jika institusi ini tidak
memihak mana-mana agensi, adalah mungkin untuk memastikan bahawa
mereka mempunyai autonomi dalam membuat keputusan tanpa menyebelahi
kepada mana-mana parti atau orang tertentu.
Perbincangan di dalam bab ini mencakupi dua bidang yang luas. Pertama,
cabaran yang dihadapi oleh SPR dan ROS dalam mengawal seha pembiayaan
pohtik semasa pilihan raya dan dalam tempoh bukan pilihan raya. Seterusnya,
mengenai batasan perundangan berhubung dengan pembiayaan pohtik untuk
menghapuskan pohtik wang dalam proses pilihan raya.
INSTITUSI-INSTITUSI
Suruhanjaya Pi l i han Raya (SPR)
Autonomi dan Tidak Memihak
Autonomi dan sifat tidak berpihaknya SPR adalah penting untuk
memastikan yang SPR berupaya menjaga demokrasi dan integriti proses
pihhan raya. Namun demikian, dapat dipertikaikan sama ada SPR menikmati
keyakinan awam dari segi sifat yang tidak berpihak itu. Di bawah Perkara
114 Perlembagaan Malaysia, Pengerusi SPR hendaklah "mengambil kira
kepentingan mendapatkan sebuah SPR yang menikmati keyakinan awam"
dan hanya boleh disingkirkan daripada jawatannya "berdasarkan alasan yang
sama dan mengikut cara yang sama seperti halnya seorang hakim Mahkanfe
Agung".
3
Walaupun Perkara tersebut bermatlamat unt uk memastikan
autonomi dan keadaan tidak memi hak Suruhanjaya berkenaan, wawancara
ahli sains politik Lim Hong Hai dari Universiti Sains Malaysia, dengan mantan
Pengerusi SPR, mengatakan bahawa perlantikan Pengerusi SPR melanggar
perlindungan perlembagaan ini. Lim menyebut bahawa,
Perdana Menteri berkemungkinan memilih dan melantik sebagai ahli dan
terutamanya sebagai Pengerusi (atau Pesuruhjaya) SPR daripada penjawat
awam yang sudah bersara yang beliau kenali secara peribadi dan percaya boleh
dijadikan tempat sandaran supaya responsif terhadap kemahuan dan kepentingan
partinya.
4
Pandangan ini disahkan oleh seorang bekas Pengerusi SPR, " Adalah
sesuatu yang mengejutkan sekiranya beliau tidak bertindak demikian".
5
Melihat
Pengerusi SPR dilantik sedemikian rupa, timbul keraguan yang serius sama
ada Suruhanjaya dapat bertindak tidak memi hak dalam perkara-perkara pilihan
Keyakinan orang awam ke atas SPR tergugat ekoran peristiwa yang
tidak menyokong imej institusi berkenaan sebagai sebuah entiti yang tidak
berpihak. Keraguan mengenai aut onomi dan keadaan tidak memi hak SPR
itu pertamanya t ert umpu pada kebimbangan mengenai persempadanan
kawasan pilihan raya dan usaha unt uk membendung politik wang. Petanda
yang jelas melalui suara orang awam semakin lantang yang mendesak SPR
supaya tidak memihak, yang mana dapat dilihat pada bulan November 2007
berlaku demonstrasi yang dipanggil Gabungan unt uk Pilihan Raya Bersih dan
Adil (BERSIH) sebelum Pilihan Raya Umu m Ke-12 Mac 2008 melibatkan
kehadiran penunjuk perasaan yang bel um pernah seramai itu. Dalam
memorandum yang terperinci yang diserahkan kepada Yang di-Pertuan
Agong, Gabungan tersebut antara lain mendesak supaya dipuhhkan aut onomi
dan sifat tidak memihak SPR.
6
Keraguan yang serius dan berlanjutan begitu lama telah dibangkitkan
mengenai sifat tidakmemihak SPR mengenai peranannya dalampersempadanan
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SELIA KINI BERFUNGSI? 117
kawasan pilihan raya. Cadangan SPR mengenai persempadanan kawasan
pilihan raya perlu dikemukakan kepada Perdana Menteri, yang kemudiannya
nvembentangkannya 'dengan atau tanpa ubahsuaian' untuk kelulusan
majoriti mudah Ahli Parhmen yang hadir di dalam suatu sidang.
7
Impak
amalan demikian, yang diperuntukkan dalam Bahagian 9 jadual Ketiga Belas
Perlembagaan Malaysia, jelas menggugat keupayaan SPR untuk membuai
keputusan yang bebas.
SPR juga disekat oleh Seksyen 5 Akta Suruhanjaya Pilihan Raya 1957,
yang inekrang pendedahan maklumat berkaitam fungsi SPR kepada mana-
niaiia orang tanpa peisetujuan bertuhs daripada Yang di-Pertuan Agong.
Seksyen 5 Akta berbunyi,
Perjalanan Pilihan Raya
Mengemukakan laporan perbelanjaan
Dalam menjalankan pilihan raya, ejen pilihan raya seseorang calon
itu mestilah, di bawah Seksyen 23, Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954,
mengemukakan laporan perbelanjaan dalam masa 31 hari selepas keputusan
pilihan raya diwartakan. Negeri berkenaan kemudiannya menyiarkan di dalam
Warta tarikh penerimaan laporan berkenaan dan masa dan t empoh di mana
laporan berkenaan boleh diperiksa. Laporan itu akan hanya disimpan unt uk
enam bulan, dan selepas itu laporan tersebut, sama ada dimusnahkan atau
dikembalikan kepada calon. Sebarang pemeriksaan atau pertanyaan mengenai
laporan ini mestilah dibuat oleh orang awam dengan perbelanjaan mereka
sendiri.
Walaupun undang-undang menghendaki semua calon mengemukakan
laporan perbelanjaan mereka, laporan berkenaan tidak semestinya
menggambarkan amaun sebenar yang dibelanjakan unt uk kempen kerana
perbelanjaan parti tidak dicakupi oleh perunt ukan undang-undang berkenaan.
Dalam wawancara dengan TI - M, Timbalan Presiden MCA ketika itu, Dr
Chua Soi Lek menyatakan bahawa secara purata, seseorang calon parlimen
membelanjakan antara RM500, 000 hingga RM1 j ut a unt uk tujuan berkempen
dalam pilihan raya umum walaupun had yang ditetapkan di bawah undang-
undang adalah RM200. 000.
1 1
Sebaliknya, menurut Pengerusi Pubhsiti Kebangsaan DAP, Tony Pua,
yang bertanding kerusi parhmen dalam pilihan raya ke-12, bahawa behau
tidak membelanjakan lebih daripada apa yang dibenarkan oleh undang-
undang untuk calon parhmen (RM200, 000). Behau menyatakan tidakpun
dapat hendak mengumpul wang sebanyak itu. Pua menjelaskan bahawa
ketepatan laporan perbelanjaan kempen bergantung kepada kejujuran calon.
Nampaknya laporan perbelanjaan gagal mencapai t uj uan unt uk merekodkan
perbelanjaan sebenar pilihan raya.
12
SPR menegaskan bahawa beban berurusan dengan akuan atau perisytiharan
palsu atau yang tidak lengkap dalam akaun pilihan raya calon terserah pada
pihak yang terkilan atau pengundi yang layak. Suruhanjaya menerima penyata
perbelanjaan pilihan raya calon dengan niat yang baik.
13
Tidak ada tindakan
yang akan diambil kecuali aduan telah dibuat oleh parti-parti pohtik atau
pengundi yang terbabit di dalam pilihan raya.
Had dalam menguatkuasakan undang-undang
Bercakap semasa Persidangan Kebangsaan TI - M mengenai Reformasi
Institusi dan Perundangan tentang Pembiayaan Pohtik di Malaysia
("Persidangan TI - M mengenai Pembiayaan Pohtik") dalam bulan November
2009, Timbalan Pengerusi SPR, Wan Ahmad Wan Omar berkata:
Walaupun SPR merupakan badan pengurusan yang menjaga pilihan raya,
kuasa menyiasat apa-apa salah laku oleh parti/calon berkaitan dengan kempen
dan terhadap aktiviti kempen yang menyalahi undang-undang, termasuklah
memantau pembiayaan politik dan amalan rasuah, bukan di tangan SPR tetapi
terletak pada pihak berkuasa lain. Ini merupakan salah satu hambatan yang
terpaksa diterima oleh SPR dan ia adalah satu cabaran apabila berdepan dengan
aduan dan kritikan daripada parti dan orang awam.
14
Seperti yang dinyatakan dalam Bab 2, Wa n Ahmad meruj uk kepada
ribuan dan j ut aan ringgit yang dibelanjakan semasa t empoh kempen, tetapi
sumber wang berkenaan dan perbelanjaan sebenarnya masih tidak diketahui
"melainkan terserah kepada calon itu sendiri".
15
Timbalan Pengerusi SPR selanjutnya menyatakan:
" Nampaknya sehingga kini, parti-parti politik, malah pengundi berdaftar
di dalam kawasan-kawasan pilihan raya, tidak terlalu kisah mengenai
penyalahgunaan atau pelanggaran Seksyen 19(1) Akta Kesalahan Pilihan Raua
berhubung dengan perisytiharan perbelanjaan pilihan raya. Barangkali toleransi
mereka mengenai isu ini disebabkan hakikat bahawa aduan mengenai perbelanjaan
berlebihan dalam pilihan raya adalah sukar untuk dibuktikan dan suatu usaha
yang tidak berbaloi untuk dilakukan.
16
Jelas, bahawa kuasa unt uk menyiasat pelanggaran undang-undang pilihan
raya adalah sangat penting kepada SPR unt uk menjalankan pilihan raya yang
bebas dan adil. Satu cont oh badan pemantauan pilihan raya yang mempunyai
kuasa siasatan adalah Suruhanjaya Pilihan Raya Kebangsaan (NEC) di Korea
Selatan.
17
Seperti yang ditegaskan oleh Yoon Jongbi n, seorang ahli akademik
Korea Selatan, " usaha berterusan NEC untuk menguatkuasakan undang-undang
yang sangat neutral telah menyebabkan Suruhanjaya berkenaan memperoleh kredit
dan penghormatan daripada warganegara biasa."
18
Komi t men kukuh NEC unt uk
menguatkuasakan undang-undang secara tidak pilih kasih atau tidak memi hak
jelas ditunjukkan, kata behau, apabila NEC mengisytiharkan bahawa mantan
Presiden Roh Moo- hyun telah melanggar undang-undang pilihan raya.
19
Pengalaman Korea Selatan menunj ukkan bahawa tanpa kemahuan pohtik
untuk berubah, kemaraan unt uk mendapatkan pilihan raya yang bebas dan
adil akan tetap menjadi suatu sasaran j auh.
Daftar Pemilih
Daftar pemilih walaupun diselenggarakan secukupnya, dapat tercemar
kerana berlakunya ketidaktepatan, yang membabitkan pengundi yang "hilang"
dan pengundi "hant u" seperti yang dilaporkan, umpamanya oleh pasukan
pemerhati Komanwel unt uk Pilihan Raya Umu m 1990. Pengerusi dan
Setiausaha SPR "mengakui bahawa . . . percanggahan itu menjejaskan kira-
kira 300,000 pengundi" atau hampir 4 peratus daripada bilangan pemilih.
20
"Pengundi hilang" ialah orang yang layak dan terdaftar yang mana nama
mereka tidak terdapat di dalam daftar pemilih bagi sesuatu kawasan pilihan
raya, manakala pengundi hantu ialah orang yang tidak layak mengundi tetapi
nama mereka terdaftar di dalam daftar pemilih. Cont oh pengundi hantu
adalah pendatang tanpa izin yang mempunyai kad pengenalan palsu, pengundi
yang layak tetapi dari kawasan pilihan raya lain dan pengundi yang mengundi
menyamar sebagai orang yang sudah meninggal dunia atau orang yang tidak
wuj ud.
21
Wal aupun SPR berhujah bahawa ia tidak mempunyai kuasa ke atas
pengeluaran kad pengenalan, Abdul Malik Hussin, Pengerusi Eksekutif
pemerhati pilihan raya MAFREL (Malaysia for Free and Fair Election) telah
menegaskan bahawa SPR sepatutnya telah menyelesaikan masalah berkenaan
dengan menyepadukan sistem pendaftarannya dengan Jabatan Pendaftaran
Negara unt uk memot ong nama-nama orang yang sudah meninggal dunia
daripada menjadi pengundi yang layak.
22
Masalah itu digambarkan melalui petisyen pilihan raya yang difailkan oleh
Chong Eng Leong @ Chi ng Eng Leong, seorang calon di dalam Pilihan
Raya Negeri Sabah dalam tahun 1999 bagi kawasan pilihan raya N13 Likas.
Behau mendakwa bahawa daftar pemilih yang digunakan itu tidak sah
kerana ia mengandungi nama-nama bukan warganegara dan pemegang kad
pengenalan palsu. Tunt ut an behau dibenarkan oleh mahkamah pilihan raya
yang memutuskan bahawa pilihan raya berkenaan tidak sah atas sebab daftar
pilihan raya yang menyalahi undang-undang.
23
Kes Likas (1999), Sabah
Pindaan kepada undang-undang pilihan raya pada bulan April 2002 telah
dilakukan oleh SPR sebagai respons terhadap keputusan mahkamah pilihan raya
pada bulan Jun 2001 yang membatalkan pilihan raya 1999 dalam kawasan
pilihan raya negeri Likas di Sabah, disebabkan wujudnya pengundi hantu atau
pengundi haram di dalam daftar pemilih. Oleh kerana ketidakpuasan pilihan raya
boleh diisytiharkan tidak sah di mahkamah walaupun bilangan pengundi hantu
jelas terlalu kecil untuk mendatangkan kesan kepada keputusan pilihan raya,
SPR mengambil langkah meminda undang-undang berkaitan bagi menghalang
daftar pilihan raya daripada dicabar di mahkamah.
122 Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia - Transparency International - Malaysia
Akta Pilihan Raya 1958 yang telah dipinda itu kini mempunyai suatu
Seksyen 9A yang barn yang memperuntukkan bahawa sesebuah daftar pemilih,
selepas diperakukan dan diwartakan, "hendaklah disifatkan muktamad dan
mengikat dan tidak boleh dipersoalkan atau dirayu di dalam, atau disemak
semula, disingkirkan atau diketepikan oleh mana-mana mahkamah."
Sumber: Lim, Hong Hai. 2005. 'Making the system work: the Election Commission',
dalam Mavis Puthuchery dan Norani Othman, Elections and Democracy in Malaysia,
Bangi: Percetakan Universiti Kebangsaan Malaysia.
Peruntukan perlembagaan mengenai kerajaan sementara
Terdapat adanya l ompang dalam Perlembagaan Malaysia mengenai
kerajaan sementara yang perlu ditangani. Lompang berkenaan dikesan oleh
peguam perlembagaan Shad Saleem Faruqi: " Perlembagaan tidak menyatakan
peranan kerajaan sementara, bagaimana ia berfungsi, kewajipannya, sama ada ia
semata-mata melaksanakan fungsi penting yang asasi atau memiliki kuasa-kuasa
biasa sebuah kerajaan. Ia bersandar pada konvensyen Komanwel bahawa kerajaan
tidak perlu dilantik sebaik sahaja Parlimen dibubarkan. "
24
Justeru, kerajaan yang menyandang mengambil peranan sebagai kerajaan
sementara.
25
Ini membuat kan pelanggaran terhadap Akta Kesalahan Pilihan
Raya 1954 sukar unt uk didefinisikan kerana tidak jelas sama ada janji
membabitkan perbelanjaan awam yang diberikan dalam kempen pilihan raya
dibuat di atas platform kerajaan atau parti politik.
Umpamanya, Timbalan Perdana Menteri, Muhyi ddi n Yassin, berjanji
akan membina jambatan di kawasan pilihan raya Mani k Urai semasa pilihan
raya kecil pada tahun 2009 jika pemilih mengundi BN.
2 6
Adakah ini janji yang
merupakan rasuah atau perkhidmatan kerajaan terhadap orang awam? Yunus
Ali, Pengerusi Institut Kebangsaan bagi Integnti Pemilih (NIEI) percaya BN
telah melanggar prinsip pihhan raya yang adil kerana mereka menjanjikan
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SELIA K I N I BERFUNGSI? 123
projek pembangunan manakala lawannya tidak berupaya. Ini membawa
kepada Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954, Seksyen 10, yang menyatakan:
Orang-orang yang berikut hendaklah disifatkan sebagai bersalah atas kesalahan
menyogok:
(c) tiap-tiap orang yang, sebelum, semasa atau selepas sesuatu pilihan raya,
secara langsung atau tidak langsung, dengan sendiri atau melalui mana-
mana orang lain bagi pihaknya, memberi apa-apa pemberian atau pinjaman,
tawaran, janji, pemerdapatan, persetujuan yang disebut terdahulu kepada
atau untuk mana-mana orang bagi mendorong orang itu supaya mendapatkan
atau berusaha untuk mendapatkan mana-mana orang dipilih, atau untuk
mendapatkan undi mana-mana pemilih atau pengundi dalam mana-mana
pilihan raya;
(d) tiap-tiap orang yang, sama ada sebelum atau semasa sesuatu pilihan raya,
apabila menerima atau oleh sebab mana-mana pemberian, pinjaman, tawaran,
janji, pemerdapatan, atau persetujuan itu, mendapatkan atau mengaku janji,
berjanji atau berusaha untuk mendapatkan mana-mana orang dipilih atau
untuk mendapatkan undi mana-mana pemilih atau pengundi dalam sesuatu
pilihan raya;
Namun demikian, perunt ukan undang-undang tersebut mestilah
diselaraskan dengan peranan yang diberikan kepada sesebuah kerajaan
sementara.
Pendaftar Pertubuhan (ROS)
Di bawah Akta Pertubuhan 1966, parti-parti poht i k di Malaysia mestilah
mendaftar dengan ROS. Ol eh sebab Akta ini mengehendaki setiap kelab,
organisasi, pert ubuhan atau parti pohtik seramai t uj uh atau lebih ahli
memperol eh lesen, Ment eri Dalam Negeri boleh menyekat atau mengh; ^ng
pembent ukan apa-apa organisasi yang ia difikirkan tidak perlu.
Sebagai tambahan kepada kuasa budi bicara untuk menerima atau menolak
sesuatu permohonan, ROS juga boleh meminta supaya cadangan nama
sesebuah parti dan tatacara di dalam perlembagaannya itu diubah sebelum
dibenarkan untuk didaftarkan. Di bawah Seksyen 13 Akta tersebut, ROS
boleh membatalkan pendaftaran sesebuah pertubuhan yang tidak bergerak
selaras dengan peruntukannya.
27
Pembatalan pendaftaran di bawah peruntukan
tertentu Akta berkenaan menyebabkan pemegang jawatan disenaraihitamkan.
Aset pertubuhan yang dibatal pendaftarannya akan diambil alih oleh Jabatan
Insolvensi.
Kebimbangan utama mengenai ROS ialah sama ada ia tidak memihak
dalam mempertimbangkan permohonan unt uk menubuhkan parti pohtik baru
oleh sebab ianya terletak di bawah bidang kuasa Kementerian Dalam Negeri.
Permohonan untuk menubuh parti yang bersekutu dengan atau memihak
kepada BN diluluskan dengan kepantasan yang luar biasa. Sebaliknya,
permohonan, umpamanya, oleh orang yang hendak menubuhkan Parti
Sosialis Malaysia (PSM) telah lama terbengkalai, hingga memerlukan perkara
berkenaan dibawa ke mahkamah untuk menyelesaikan pendaftarannya.
28
PSM telah dibenarkan mendaftarkan sebagai sebuah parti pohtik pada tahun
2008, sepuluh tahun selepas mengemukakan permohonannya kepada Menteri
Dalam Negeri.
Sebaliknya, sebuah parti baru, Makkal Sakti, yang dibentuk pada tahun
2009 dan menyatakan sokongannya kepada BN, memperoleh pendaftaran
daripada ROS pada 11 Mei 2009.
PERUNDANGAN
Masalah dan batasan perundangan yang sedia ada dalam menangani rasuah
pembiayaan pohtik dibahaskan dalam bahagian ini.
Pada masa ini terdapat beberapa perundangan yang mengawal selia
pembiayaan politik di negara ini. Umpamanya, Suruhanjaya Pilihan Raya
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SEUA KM BERFUNGSI? 125
ditubuhkan di bawah Perlembagaan Malaysia dan Akta Pilihan Raya 1958
manakala kesalahan pilihan raya dinyatakan dengan jelas dalam Akta Kesalahan
Pilihan Raya 1954, bersama dengan penaltinya. Perundangan tersebut, jika
dilaksanakan dengan tidak memihak, walaupun terdapat beberapa ruang
pemisah, dapat memastikan satu aras medan permainan dalam pembiayaan
pohtik. Masalah sebenar terletak pada pelaksanaan dan pembangunan
berikutnya yang menjejaskan perundangan, terutamanya semenjak 1970-an.
Pevjalanan Pilihan Raya Umum
Di Malaysia, peqalanan pilihan raya umum dan pilihan raya kecil dikawal
selia di bawah Akta Pilihan Raya 1958, Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954
dan sejumlah subsidiari Perundangan Pilihan Raya. Pihak berkuasa utama
yang bertanggungjawab bagi menguatkuasakan undang-undang pilihan raya
ialah Suruhanjaya Pilihan Raya, yang mempunyai autonomi dalam mengawasi
peqalanan pilihan raya. Penganalisisan berikut memfokuskan kepada tiga
isu utama dalam pembiayaan pohtik, yakni, had perbelanjaan, pendedahan
laporan kewangan, dan penyalahgunaan sumber kerajaan semasa pilihan raya
umum.
Had Perbelanjaan
Had perbelanjaan calon merupakan langkah utama bagi memastikan satu
aras medan permainan dalam sesebuah pilihan raya. Ini dicerminkan melalui
perhatian terperinci yang diberikan dalam mengawal selia perbelanjaan
sedemikian dalam Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954. Walau bagaimanapun,
perundangan berkenaan mengandungi kecacatan yang menjadikannya tidak
berkesan memeriksa rasuah dalam pembiayaan pohtik. Umpamanya, undang-
undang yang sedia ada hanya mengawal selia perbelanjaan calon dan bukannya
perbelanjaan parti. Sebab terpenting berleluasanya pengewangan pohtik Rajah
kerana tidak ada institusi atau perundangan yang mengawal selia amaun yang
dibelanjakan oleh sesebuah parti pohtik.
Satu lagi kecacatan ialah, perbelanjaan calon hanya dihadkan bagi tempoh
dari hari penamaan calon hingga ke hari pembuangan undi. Ini membolehkan
calon berbelanja untuk kelengkapan kempen sebelum hari penamaan calon.
Oleh sebab kerajaan yang memerintah mempunyai kelebihan kerana
merekalah yang menentukan tarikh pilihan raya, calon-calon mereka boleh
membuat persiapan j auh lebih awal untuk berkempen dan ini memberi
kelebihan kepada mereka jika tempoh berkempen adalah singkat. (Di bawah
sistem politik Malaysia, kerajaan yang memerintah mempunyai kuasa mutlak
untuk membubarkan Parhmen pada bila-bila masa semasa tempoh hma tahun
pemerintahan.)
Akses berat sebelah untuk mendapatkan dana di kalangan parti pohtik di
Malaysia merupakan faktor utama dalam mewujudkan satu medan permainan
yang tidak merata dalam pilihan raya. Parti-parti pembangkang telah sekian
lama mengkritik amalan sedemikian sebagai pendanaan tersembunyi, yang
boleh dilihat dari segi jumlah wang yang dibelanjakan oleh parti-parti BN
dalam pilihan raya. Walaupun Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 meletakkan
had siling mengenai perbelanjaan calon dan calon dikehendaki memfailkan
kepada SPR laporan perbelanjaan pilihan raya yang telah dibelanjakan,
terdapat banyak dakwaan yang mengatakan bahawa wang yang dibelanjakan
adalah jauh lebih besar daripada jumlah yang dibenarkan.
29
Kelengkapan kempen, termasuklah, umpamanya, sepanduk, bendera,
poster dan bahan propaganda, yang bersaiz besar dan berwarna penuh, jika
dimasukkan ke dalam akaun perbelanjaan calon, jelas akan melebihi had
perbelanjaan yang dibenarkan oleh Akta. Oleh sebab parti BN mempunyai lebih
banyak akses kepada sumber kewangan berbanding parti-parti pembangkang,
mereka boleh dengan mudah berbelanja melebihi lawan mereka.
Satu lagi kekurangan dalam peraturan sekarang mengenai had perbelanjaan
bagi calon adalah bahawa mereka tidak menyediakan variasi berdasarkan
kawasan geografi dan bilangan pemilih bagi kawasan pilihan raya berkenaan.
Had yang dikenakan ke atas perbelanjaan calon boleh mendatangkan masalah
kerana perbezaan dari segi kos berkempen antara kawasan pilihan raya
tidak diambil kira dalam Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954. Umpamanya,
disebabkan infrastruktur yang teruk di Sarawak, kos komunikasi semasa
berkempen adalah amat tinggi (umpamanya menyewa hehkopter untuk
pengangkutan), berbanding kos berkempen di bandaraya Kuala Lumpur.
Pendedahan
Mekanisme teras untuk mewujudkan satu aras medan permainan
dalam pembiayaan pohtik adalah berkisar kepada keperluan pendedahan.
Perundangan, khususnya Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954, memberikan
perhatian rapat kepada isu pendedahan perbelanjaan pilihan raya. Ejen pilihan
raya calon mempunyai peranan utama dalam perkara ini. Beliau bertindak
selaku konduit rasmi bagi dana yang diterima dan dibelanjakan semasa dana
pilihan raya. Semua perbelanjaan pilihan raya mestilah dibenarkan oleh ejen
pilihan raya. Isu pendedahan utama termasuklah sumber-sumber pendapatan
dan perbelanjaan bagi pilihan raya. Penyata akaun mestilah didedahkan secara
terperinci, jika perlu dan dibutirkan sekiranya praktikal.
Seperti yang diperihalkan dalam Bab 2, Seksyen 23 Akta Kesalahan
Pilihan Raya 1954 cuma menghendaki calon supaya mengemukakan laporan
perbelanjaan pilihan raya kepada SPR. Undang-undang tidak mengenakan
kewajipan undang-undang ke atas SPR atau pegawainya untuk membantu
dalam memeriksa laporan berkenaan. Beban memastikan kejujuran dalam
mengisytiharkan perbelanjaan sebenar yang dibelanjakan tidak dianggap
berpunca daripada mana-mana calon, partinya atau pihak berkuasa kawa
selia.
Perbelanjaan pilihan raya itu baru bunganya sahaja -
hanya balutannya sahaja yang ketara.
(Sumber: Tidak diketahui)
Seperti yang diperhatikan oleh Timbalan Pengerusi SPR, Wan Ahmad
Wan Omar dalam persidangan TI - M mengenai pembiayaan pohtik dalam
tahun 2009, bahawa SPR " terpaksa menerima Penyata Perbelanjaan Pilihan Raya
sebagaimana adanya. SPR terpaksa membiarkannya kepada lawan calon berkenaan
untuk menyiasat kesahihan fakta dan angka di dalam Penyata berkenaan, dan untuk
tnemfailkan aduan (menerusi petisyen pilihan raya) di Mahkamah untuk menggugurkan
si pemenang."
30
Pendedahan perbelanjaan calon kelihatan hanya unt uk
tujuan kosmetik semata-mata. Langkah berkenaan tidak mencukupi unt uk
membendung pohtik wang. Siasatan mengenai sebarang keraguan mengenai
berlakunya penipuan atau salah laku, jika semata-mata dibiarkan kepada orang
awam, terlalu membebankan kepada pengundi biasa memandangkan kepada
kos dan prosedur yang terbabit. Justeru, mekanisme melakukan pemeriksaan
terhadap perbelanjaan calon pilihan raya pincang bukan kerana undang-
undang, tetapi kerana kesukaran unt uk mengamalkannya.
Satu lagi bidang yang penting berkaitan pendedahan kepada orang awam
mengenai pembiayaan pohtik membabitkan pendedahan oleh parti-parti
politik. Walaupun semua parti pohtik dikehendaki di bawah Akta Pert ubuhan
1966 melangsungkan mesyuarat tahunan dan menyerahkan akaun beraudit
kepada ahli-ahlinya dan kepada ROS, tidak terdapat sebarang keperluan
untuk parti pohtik mendedahkan sumber derma yang diterima.
Jika politik wang hendak dibendung, parti pohtik dikehendaki memat uhi
undang-undang supaya telus mengenai sumber pendapatan dan derma
mereka. Reformasi unt uk meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti parti
politik dalam konteks pembabitan pohtik dibentangkan dalam Bab 6.
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SEUA KINI BERFUNGSI?
129
Penyalahgunaan Sumber Kerajaan
Di bawah Perlembagaan Malaysia pemilihan ahli-ahli Parhmen mestilah
dibuat pada selang waktu yang tidak melebihi lima tahun dari tarikh Parlimen
bersidang buat pertama kah. Kegagalan untuk berbuat demikian mehbatkan
pembubaran Parhmen secara automatik. Lompangan dalam Perlembagaan
Malaysia mengenai kerajaan sementara kelihatan membolehkan Menteri
kerajaan terus-menerus mengumumkan pelbagai manfaat kepada rakyat atas
nama pembangunan, walaupun, sebenarnya mereka bukan lagi kerajaan,
seperti yang telah dibincangkan di atas dalam bahagian mengenai peruntukan
Perlembagaan untuk sebuah kerajaan sementara.
Sejak perhimpunan terbuka diharamkan ekoran Pihnan Raya Umum
1969, kempen telah dibatasi hanya berhimpun di dalam kawasan tertutup
kerana perhimpunan umum di tempat awam tidak dibenarkan tanpa permit
pohs di bawah Akta Polis 1967. Justeru untuk menyebarkan pandangan
mereka, parti politik dan calon menganjurkan ceramah di premis persendirian
atau menggunakan majlis ucapan rasmi pegawai kerajaan. Ucapan kempen
secara terbuka atau terang-terangan boleh dirangkumkan di dalam ucapan
rasmi pemimpin kerajaan di perhimpunan besar yang berselindung sebaga
majlis anjuran kerajaan atau pelancaran projek kerajaan.
Menerusi penguasaan mereka ke atas kerajaan Persekutuan, pemimpin
Perikatan yang memerintah sering membuat dana projek pembangunan,
yang diperkuatkan menerusi tindakan mereka mengagih-agihkan pemberian
kerajaan kepada pemilih semasa tempoh kempen, atau mengancam akan
menarik balik sokongan kewangan.
Parti yang menyandang tampuk pemerintahan dapat menjalankan kempen
pohtik berselindung di sebalik majhs rasmi. Tidak ada undang-undang yang
menegah pegawai kerajaan daripada melaksanakan fungsi rasmi mereka semasa
tempoh kempen, walaupun di dalam kawasan parhmen di mana pilihan rava
sedang berlangsung. Ini memberikan kelebihan yang tidak adil jika pegawai
kerajaan dari parti yang memerintah yang sedang menjalankan urusan pilihan
raya boleh menggunakan wang pembayar cukai untuk pengangkutan,
rombongan pengiring dan penginapan mereka dan perbelanjaan kakitangan.
Mereka mendapat liputan media secara percuma bagi aktiviti politik berbentuk
kepartian dengan bersehndung kepada urusan rasmi kerajaan. Adalah penting
untuk mewujudkan suatu pemisahan yang jelas antara parti dan kerajaan semasa
tempoh kempen pilihan raya. Sesuatu undang-undang yang mencerminkan hal
ini, umpamanya, suatu peruntukan supaya wuj ud sebuah kerajaan sementara
yang berkecuali, bagi mengecualikan kelebihan penyandang seperti yang
dilaksanakan di Bangladesh, dapat membantu memastikan satu aras medan
permainan.
31
Di Malaysia, kuasa penyandang yang berterusan dan membelenggu telah
mewujudkan suatu medan permainan yang sangat tidak rata, sekaligus semakin
mengaburkan sempadan atau pemisahan antara negara, kerajaan dan parti.
Penyalahgunaan kuasa kerajaan secara besar-besaran dilakukan seolah-olah ia
menjadi perkara biasa dengan melakukan pertindihan antara majlis rasmi dan
majlis parti. Usaha unt uk membendung penyalahgunaan seumpama itu yang
boleh dilakukan melalui penggubalan undang-undang mengenai "pelayanan"
dan penyogokan boleh diterapkan terhadap janji-janji wang dan manfaat
kebendaan lain.
Undang-undang yang Mengawal Selia Aktiviti Parti
Parti politik terletak di bawah Akta Pertubuhan 1966. ROS, sebuah badan
di bawah cabang Kementerian Dalam Negeri, boleh menolak pendaftaran
sesebuah parti pohtik jika permohonan tersebut dapat dianggap "digunakan
untuk tujuan yang tidak sah atau apa-apa tujuan yang menjejaskan atau
tidak selari dengan keamanan, kebajikan, keselamatan, ketenteraman awam,
kesopanan atau moral di Malaysia".
32
Akta berkenaan meletakkan parti
politik sekumpulan dengan organisasi sivil yang lain. Pengumpulan parti
politik dan organisasi sivil ini menimbulkan masalah dari segi pelaksanaan
Akta berkenaan.
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SEUA KINI BERFUNGSI?
131
Perjalanan Pemilihan Parti
Semua parti politik mestilah berdaftar dengan ROS. Pemilihan parti
diadakan mengikut perlembagaan parti mereka dan Akta Pert ubuhan 1966.
Pemilihan ini diserahkan keseluruhannya kepada pengurusan badan parti politik
berkenaan. Masalah timbul kerana kekurangan penyeliaan terhadap perjalanan
pemihhan parti oleh ROS atau badan pemantauan lain yang sewajarnya.
Dengan sikap berpuak-puak yang sudah merebak dalam parti perikatan
yang memerintah dan pakatan pembangkang, ditambah dengan politik
wang, maka adalah penting unt uk mengambil langkah, seperti perundangan
mengenai pembiayaan, unt uk membant u parti-parti mereformasikan sistem
kepartian dalam menangani rasuah. Menerusi peningkatan demokrasi,
kebertanggungjawaban, dan ketelusan dalam struktur parti dan dalam
proses pembuatan keputusan, pemi hhan pemi mpi n-pemi mpi n boleh dibuat
berdasarkan merit.
Pendedahan Akaun Kewangan Calon yang Bertanding Pemilihan
Parti
Wakil parti sering kali mengatakan bahawa pengurusan kewangan dan
proses pengumpulan dana sebagai bidang yang paling mudah unt uk disalah
gunakan. Adalah terlalu sukar unt uk pemi mpi n menjejaki semua ahran wang
masuk dan keluar parti, khususnya dengan adanya pejabat dan ahli yang
terdapat di seluruh pelosok negara. Penderma boleh juga meni mbul kan masalah
kepada parti apabila mereka menunt ut ganjaran sebagai balasan sokongan
mereka. Di dalam lingkungan parti sendiri, semasa kempen pemilihan untuk
memiliki pemi mpi n-pemi mpi n mereka, terdapat keperluan lebih besar untuk
mendedahkan sumber pendanaan dan j uga etika penggunaan wang tersebut,
termasuklah memastikan bahawa tidak berlaku pembelian undi.
Dalam demokrasi yang lebih membangun, terdapat terlalu sedikit narti
yang masih membenarkan sebilangan kecil ahhnya unt uk menentukan
semua calon unt uk pilihan raya atau unt uk pemilihan jawatan dalam parti.
Amalan silam yang dipacu oleh kepimpinan dan amalan dari atas ke bawah
kini dihentikari dengan membabitkan lebih ramai ahli dalam menent ukan
kepimpinan parti. Terdapat tanda-tanda yang menunj ukkan parti-parti pohtik
di Malaysia kini perlahan-lahan bergerak ke arah konsep ini. Perkembangan
ini penting sebagaimana yang diakui oleh seorang ahli pohtik:
(Sememangnya) tiada had mengenai derma, dan penderma hermurah hati
kerana mereka meyakini anda boleh menyampaikan perkara tertentu yang
bermanfaat kepada mereka rundingan yang sukar. Ahli parti tidak tahu dan
tidak menanyakan maklumat siapakah penderma berkenaan. Asalkan dapat wang,
kenapa mereka perlu tanya? Maklumat berkenaan hanya berlegar di kalangan
pimpinan atasan kerana mereka yang menderma tidak mahu nama didedahkan.
Di kalangan ahli parti, sentiasa akan ada dakwaan berlakunya politik wang
kerana jika seseorang calon itu kalah mereka akan menuduh yang menang
mengamalkan pembelian undi. Mereka tidak pernah mencermin dan menilai diri
sendiri. Di Malaysia, ahli politik tidak takut dengan timbulnya reputasi buruk
lantaran menerima derma dari sumber khusus. Tetapi penderma sememangnya
takut terbabit dalam skandal politik (kerana itulah mereka mahu nama tidak
didedahkan) kerana kerajaan boleh menggunakan maklumat mengenai derma
berkenaan terhadap parti lawan dan penderma itu sendiri.
33
Jawatankuasa Tatatertib Parti Politik
Kurangnya mekanisme kawal seha yang bebas unt uk pemilihan parti telah
mendorong parti-parti mengambil langkah dalaman unt uk menguatkuasakan
suatu bentuk tatatertib. Langkah yang paling disenangi adalah dengan cara
menubuhkan jawatankuasa tatatertib parti. Parti-parti pohtik telah j uga
menggunakan pelbagai langkah unt uk menggalakkan amalan beretika di
kalangan ahli, pemi mpi n dan calon mereka, dan menghukum mereka yang
membabitkan diri dalam tindak-tanduk yang tidak beretika atau melanggar
peraturan parti. Akan tetapi, terdapat konsensus umum di kalangan ahli pohtik
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SELLA KINI BERFUNGSI?
133
bahawa kod tataetika dan peraturan bertulis tidak mencukupi unt uk menyemak
ketidakteraturan dalam kempen pemilihan parti. Kaedah pencegahan lain
diperlukan, terrnasuklah tindakan punitif dan j uga penguatkuasaan lebih ketat
unt uk menyemak penyalahgunaan wang semasa pemilihan. Jika tiada ancaman
tindakan menerusi mekanisme pemantauan bebas terhadap mereka yang
melakukan perbuatan rasuah seperti penyogokan, umpamanya pembelian
undi dan penyalahgunaan jentera dan sumber kerajaan semasa pemilihan
parti, tidak mungki n membawa kepada suatu perubahan tindak-tanduk atau
ketetapan minda mengenai penggunaan dan penyalahgunaan wang semasa
pemilihan. Peraturan parti, jika ada, sebahagian besamya akan tetap tidak
diendahkan dan tidak berkesan tanpa pemantauan dan proses tatatertib yang
sewajarnya, seelok-eloknya melalui penilaian pihak luar.
Kesimpulan
Seperti halnya dengan semua institusi awam dalam sebuah demokrasi,
SPR bekerja di bawah kekangan undang-undang dan politik yang barangkali
membawa kepada suatu persepsi yang ia memi hak atau berat sebelah dan
keupayaannya unt uk menguatkuasakan udang-undang. Ini mengakibatkan
hilangnya keyakinan orang awam dan menggugat amalan demokrasi dalam
negara. Reformasi institusi dan perundangan diperlukan bagi melengkapi
SPR dengan kuasa supaya sama sekah bebas daripada pengaruh Eksekutif dan
demi memastikan pilihan raya yang bebas dan adil.
Semasa kempen pemilihan yang dilakukan unt uk memilih pemimpin
parti, perlunya pendedahan yang meluas mengenai sumber pendanaan dan
j uga penggunaan wang secara beretika, termasuklah unt uk memastikan
bahawa undi tidak dibeli. Wuj ud keperluan yang jelas kepada perundangan
unt uk mengurustadbir aktiviti parti politik, khususnya keperluan kepada
pendedahan pendanaan dan pembendungan perbelanjaan yang berlebihan
semasa kempen pemilihan parti. Walau bagalmamapun, perundangan
134 Re f or mas i PEMBI AYAAN POLI TI K di Mal ay s i a Tr ans par e nc y I nt e r nat i onal - Mal ay s i a
sedemikian masih belum diperkenalkan, tidak juga perundangan yang telah
sedia ada dilaksanakan dengan berkesan.
Peruntukan dalam Akta Pertubuhan 1966, dalam banyak cara kurang
terpakai kepada parti politik dan tidak mencukupi unt uk memastikan
ketelusan dan kebertanggungjawaban dalam pembiayaan politik. Satu undang-
undang berasingan yang digubal khusus untuk parti politik diperlukan bagi
mengurustadbir pembiayaan parti. Sebagai tambahan, ROS tidak sesuai untuk
berfungsi sebagai sebuah badan unt uk mendaftarkan parti politik melihat
hakikat bahawa ia dibawah kawalan Eksekutif, dan rekod kerjanya mengenai
kebebasan dan tidak berpihak dalam mengawal selia aktiviti parti politik
adalah dipersoalkan.
Satu lagi undang-undang membabitkan rasuah politik ialah Akta
Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia 2009. Undang-undang itu sendiri
secara komprehensif merangkumi pelbagai bentuk rasuah, termasuk kesalahan
di bawah Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954. Pelaksanaan Akta tersebut
dengan lebih bersungguh-sungguh sudah semestinya mengurangkan kadar
rasuah pohtik. Satu cabarannya ialah apabila kes politik wang diselesaikan di
peringkat parti, ianya boleh menimbulkan kesukaran kepada SPRM untuk
bertindak ke atas orang atau entiti terbabit.
Perbincangan di atas memperlihatkan bahawa perundangan yang berkaitan
dengan pembiayaan politik di Malaysia adalah berfokuskan calon. Wuj ud
keperluan mendesak untuk menyemak semula perundangan bagi membasmi
rasuah politik dan politik wang. Di satu pihak, perundangan utama perlu
dipinda, dan di pihak lain, perundangan baru yang mengurustadbir parti
politik adalah diperlukan. Perundangan mestilah memperuntukkan suatu
rangka kerja yang lengkap untuk mengawal selia rasuah politik dan pohtik
wang dan pada masa yang sama tidak menghalang semangat demokrasi parti
politik. Perundangan ini, yang dipinda atau yang baru diperbuat, seharusnya
berhasrat untuk membantu parti politik, melihat kepada kos pilihan raya yang
kian meningkat, dan bukan untuk menghukum mereka. Syor bagi reformasi
perundangan sedemikian dibincangkan di dalam Bab 6.
1
Orr, Mercuri o dan Williams, (eds) 2003, disebut dalam Nor ani Ot hman. 2005. ' An Agenda for
Ref or m: The Electoral System and Prospects for Democratisation' , dalam Mavis Puthucheary dan
Malaysia..
2
Lim, Hong Hai. 2005. ' Maki ng the system work: the Election Commi ssi on' , dalam Mavis
Put hucheary dan Norani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan
3
Perkara 114,Perlembagaan Malaysia.
4
Put hucheary dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan
5
Ibid.
6 ht t p: / / bersi h. org/ ?page_i d=773 dan ht t p: / / bersi h. org/ ?page_i d=517, diakses pada 3 Mac
2010.
7
Lim, Hong Hai. 2002. Electoral Politics in Malaysia: ' Managi ng Malaysia in a Plural Society',
Electoral politics in Southeast & East Asia, hlm. 101-148.
8
Seksyen 5, Akta Suruhanjaya Pilihan Raya 1957.
9
Universiti Malaya disebut dalam Lim Hong Hai. 2005. ' Maki ng the system work: the Election
Commission' , dalam Mavis Put hucheary dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in
Malaysia, Bangi: Percetakan Universiti Kebangsaan Malaysia.
10
Lim, Hong Hai. 2005. ' Maki ng the system work: t he Election Commi ssi on' , dalam Mavis
Put hucheary dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan
11
12
13
TI - M, 2009, kaji selidik Crinis (politicalfinancing).
14
Wan Ahmad Wan Omar. 2009. Challenges in Ensuring Transparency in Political Financing,
dibentangkan di dalam Persidangan Kebangsaan TI - M mengenai Pembiayaan Politik pada 30
November 2009 di Kuala Lumpur, Malaysia'
15
Ibid.
1 6
Ibid.
1 7
Lihat ht t p: / / www. nec. go. kr / nec_2009/ engl i sh/ about / about 04/ 20100119/ l _1224. ht ml ,
diakses pada 3 Mac 2010.
18
Yoon, Jongbi n. 2010. Political Financing Reforms: South Korean Experiences, dibentangkan dalam
Mej a Bulat Reformasi mengenai Pembiayaan Pohtik di Malaysia pada 8 Februari 2010 di Kuala
Lumpur, Malaysia.
19
Yoon, Jongbi n. 2010. Political Financing Reforms: South Korean Experiences, dibentangkan
dalam Mej a Bulat Reformasi mengenai Pembiayaan Pohtik di Malaysia pada 8 Februari
2010 di Kuala Lumpur, Malaysia; Juga lihat ht t p: / / enghsh. chosun. com/ w21dat a/ ht ml
news/ 200403/ 200403120004. ht ml , diakses pada 3 Mac 2010.
20
Lim Hong Hai. 2005. ' Maki ng the system work: the Election Commi ssi on' , dalam Mavis
Puthucheary dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan
21
Ong Kian Mi ng. 2005. ' Exami ni ng t he electoral roll' , dalam Mavis Put hucheary dan Nor ani
Othman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan Universiti Kebangsaan
Malaysia.
22
ht t p: / / www. mal aysi aki ni . com/ news/ 50702, diakses pada 3 Mac 2010.
23
Salbiah Ahmad. 2005. ' Some legal aspects of t he electoral system' , dalam Mavis Put hucheary dan
Malaysia.
24
Shad Saleem Faruqi. 2009. Electoral Financing in Malaysia. Laporan TI - M yang tidak diterbitkan.
25
Shad Saleem Faruqi. 2008. Document of Destiny - The Constitution of the Federation of Malaysia,
Kuala Lumpur: Star Publications; ht t p: / / t hest ar. com. my/ el ect i on/ st ory. asp?fi l e=/ 2008/ 2/ 14/
election2008/20323920&sec=Election2008, diakses pada 3 Mac 2010.
26
ht t p: / / www. t henut graph. com/ promi se-of-bri dge-i s-el ect i on-graft dan ht t p: / / www.
malaysiakini.com/news/108327, diakses pada 3 Mac 2010.
27
ht t p: / / www. mal aysi aki ni . com/ news/ 84578, diakses pada 3 Mac 2010.
29
Gomez, Edmund Terence. 1996. The 1995 Malaysian General Election: A Report and Commentary,
Singapore: Institut Kajian Asia Tenggara.
30
Wan Ahmad, Wan Omar. 2009. Challenges in Ensuring Transparency in Political Financing,
dibentangkan dalam Persidangan Kebangsaan mengenai Pembiayaan Pohtik pada 30 November
2009 di Kuala Lumpur, Malaysia.
31
Transparency International. 2009. 'Crinis Project: Country Report Bangladesh'. Laporan yang
tidak diterbitkan.
32
Seksyen 7 (3a), Akta Pert ubuhan 1966.
33
BAB EMPAT: ADAKAH SISTEM KAWAL SELIA KINI BERFUNGSI?
137
Satu Aras Medan
Permainan Dalam Politik:
Peranan Media dan
Masyarakat Sivil
Pengenalan
Dari mula lagi, TI tetap mempertahankan pandangan bahawa kerajaan
tidak boleh menentang rasuah tanpa bantuan dan sokongan warganegaranya
- dan bahawa cara unt uk membina sokongan ini adalah menerusi
badan-badan bukan kerajaan (NGO) yang komited yang bersedia unt uk
membentuk kerjasama tetapi sebagai rakan kongsi yang bebas dan kritis
terhadap kerajaannya.
Kerjasama sedemikian boleh jadi dalam bent uk dialog, penyertaan
dalam jawatankuasa kerja, f or um dan seminar bersama, dan dengan cara
mengemukakan laporan dan memorandum. Bentuk penglibatan yang
berbeza di antara kerajaan dengan NGO membabitkan hak dan kewajipan
yang berbeza-beza mengikut keadaan.
Dari perspektif NGO, asas bagi penglibatan sedemikian adalah
berlandaskan kepada hak asasi warganegara unt uk berinteraksi secara
konstruktif dengan kerajaan dalam melindungi hak berpolitik dan sivik
mereka.
1
Akan tetapi, rakyat tidak dapat menjalankan hak mereka jika mereka
tidak mempunyai akses terhadap maklumat, yang merupakan perkara yang
asasi bagi sistem integrasi negara.
BAB LIMA: SATU ARAS MEDAN PERMAINAN DALAM POLITIK: 141
PERANAN MEDIA DAN MASYARAKAT SIVIL
Alat atau t unggangan ut ama unt uk menyampai kan makl umat kepada
rakyat adalah sebuah media yang tidak terikat dan bebas. Sebuah media
yang bebas berdiri seiring dengan sebuah Badan Kehaki man yang bebas
merupakan satu daripada l i ngkungan berkembar yang seharusnya berada di
luar pengaruh ahli politik. Kedua-duanya berfungsi sebagai penyemak yang
sangat kukuh terhadap rasuah dalam kehi dupan orang awam.
Tahap di mana media adalah bebas adalah tahap yang mana ianya dapat
melaksanakan fungsi pemerhat i an yang berkesan terhadap tindak-tanduk
pegawai-pegawai awam. Menur ut mant an Ket ua Editor, Ti me Inc., Henry
Grunwal d, yang menyatakan: " Malah sebuah kerajaan yang dipilih secara
demokrasi dan baik sekalipun boleh dengan mudah dirasuah apabila kuasa tidak
disemak oleh sebuah akhbar yang bebas."
2
Kebebasan media bermakna wart awan bebas daripada sebarang bentuk
campur tangan dan gangguan dalam menj al ankan tugas profesion mereka.
Walau bagai manapun, kenyataannya, wart awan sering mendapati bahawa
pemi l i k media campur tangan dalam tugas mereka. Di Malaysia, kerajaan
dan parti politik merupakan pemi l i k media, yang menggugat konsep sebenar
unt uk memastikan kebebasan t ul en media daripada pengar uh kerajaan.
Sistem dan perundangan mesti di bangunkan unt uk memast i kan suatu
pemi l i kan media yang pelbagai, supaya persaingan dalam industri itu sendiri
dapat merangsang perspektif yang luas mengenai isu-isu dasar awam dan
bert i ndak sebagai penyemak ke atas kuasa politik hart awan media.
3
Penapisan media berlaku dalam banyak bent uk. Di Malaysia,
perundangan pert ama yang mengurust adbi r industri penerbi t an ialah Akta
Mesi n Cet ak dan Penerbitan 1984 (PPPA). Akt a ini menghendaki akhbar
dan terbitan berkala lainnya memohon lesen penerbitan tahunan, yang
mana Ment eri Dal am Negeri mempunyai kuasa unt uk menafikannya. Akta
Rahsi a Rasmi 1972 merupakan satu lagi undang- undang yang menghalang
wart awan dalam melaksanakan tugas profesionalnya unt uk mempelekeh
makl umat , khususnya daripada jabatan kerajaan. Satu lagi perundangan yang
mempunyai kesan bur uk ke atas kebebasan medi a dan kebebasan bersuara
ialah Akta Hasut an 1948. Kedegilan menggunakan perundangan ini dapat
membendung kri t i kan t ul en dan j uj ur terhadap dasar-dasar kerajaan, dan
menggertak orang awam yang cuba hendak mengungkapkan pandangan
mereka.
Sebagai respons kepada syor yang diberikan Suruhanjaya Hak Asasi
Manusia (Suhakam) unt uk menggal akkan kebebasan media, kerajaan
menegaskan bahawa lesen percet akan dan permi t penerbitan adalah
diberikan sebagai suatu keistimewaan dan bukan suatu hak. Reaksi ini
membangkitkan persoalan kesediaan kerajaan mengiktiraf hak warganegara
untuk mendapatkan makl umat dan unt uk bebas mengungkapkan pandangan
mereka.
4
Bagi mendapatkan sokongan yang lebih efektif, media dan masyarakat
sivil seharusnya bekerjasama khususnya dalam usaha unt uk berkempen demi
mewujudkan masyarakat yang lebih baik.
Justeru, peranan media dalam menyokong masyarakat sivil merupakan
suatu perkara yang amat signifikan kerana media adalah sumber makl umat
yang penting unt uk orang awam, yang di manfaat kan oleh organisasi
masyarakat sivil unt uk menyokong kepent i ngan orang awam.
Masyarakat Sivil
Kebebasan tidak pernah datang daripada kemurahan hati kerajaan. Kebebasan
lazimnya datang daripada desakan rakyat. - Woodrow Wilson
Masyarakat sivil tidak pernah mendapat perhatian orang awam
sedemikian besar, seperti yang ditegaskan oleh TI di dalam kertas kerjanya
mengenai sistem integriti kebangsaan. Pergolakan politik dan ekonomi
ekoran berakhirnya Perang Di ngi n sesungguhnya telah menjejaskan
pengagi han kuasa. Sebelum ini, negara mempunyai t unt ut an monopoli ke
atas kuasa dengan bert opengkan kedaulatan negara, tetapi ki ni kewibawaan
tersebut sedang menj unam. Kini, kuasa semakin di t unt ut atau ditandingi
oleh perniagaan antarabangsa dan masyarakat sivil.
Masyarakat sivil terdiri daripada organisasi bukan kerajaan, kesatuan
bur uh, pert ubuhan profesional, dewan perniagaan, kumpul an agama, badan
pelajar, persatuan kebudayaan, kelab sukan dan kumpul an komuni t i tak
formal. Justeru itu, ia mer angkum organisasi yang mana matlamatnya sama
sekali bert ent angan di antara satu dengan yang lain, sepertinya kumpulan
pembur u dengan kumpul an aktivis hak hai wan.
5
Konsep masyarakat sivil boleh dijejaki asal-usulnya daripada karya Cicero,
yang telah disuarakan oleh ahli teori politik lebih 200 t ahun lalu sebagai suatu
daerah kekuasaan yang sejajar dengan, tetapi berasingan daripada negara:
sebuah negeri di mana warganegara bercampur-gaul mengi kut minat dan
kemahuan mereka sendiri. Thani a Paffenhol z mendefi ni si kan masyarakat
sivil sebagai,
..suatu lingkungan yang bertindak secara sukarela yang berbeza daripada negara,
lingkungan politik, swasta, dan ekonomi ... Ianya (masyarakat sivil) terdiri
daripada organisasi sukarela yang besar dan pelbagai bersaing di antara satu
dengan yang lain dan berorientasi kepada minat dan kepentingan khusus - yang
bukan semata-mata dipacu oleh kepentingan persendirian atau ekonomi, yang
disusun secara autonomi, dan berinteraksi di dalam lingkungan orang awam.
Justeru, masyarakat sivil adalah bebas daripada negara dan lingkungan politik,
tetapi ia adalah berorientasi menuju dan berinteraksi rapat dengan kedua-
duanya?
Perkembangan NGO di Malaysia yang penuh bersemangat dan bertenaga
telah terhalang dengan pelbagai per undangan seperti Akt a Pert ubuhan 1966
dan Akt a Keselamatan Dal am Negeri 1960. NGO subur bercambah di
Indonesia, Thai l and dan Filipina, manakala perkembangannya di Malaysia
kurang memberangsangkan.
Pentingnya Masyarakat Sivil
Ramai pengulas politik telah mengemukakan dengan jelas i mpak
penyertaan masyarakat sivil ke atas kualiti urustadbir kerajaan. Alexis de
Toqueville member i pujian kepada kekuatan demokrasi di US kerana
pertambahan dan semangat "ribuan jenis pert ubuhan warganegara yang
berbeza-beza" yang berusaha ke arah t uj uan bersama. Kajian mengenai
hubungan di antara penyertaan sivil dengan urustadbir kerajaan mendapati
bahawa dalam komuni t i sivik yang ditonjolkan melalui penyertaan aktif
dalam hai ehwal awam, warganegara "menj angkakan kerajaan mereka akan
mematuhi standard yang tinggi, dan mereka sanggup memat uhi perat uran
yang dikenakan oleh kerajaan ke atas mereka".
8
Mempert i ngkat kan peranan masyarakat sivil dalam menunt ut
akauntabiliti daripada kerajaan " membabitkan persoalan paling asas mengenai
kuasa, ketelusan, penyertaan dan demokrasi" .
9
Negara yang telah melalui reformasi politik mendakwa kejayaan mereka
berpunca daripada peranan masyarakat sivil. Mant an Perdana Ment eri
Thailand, Anand Panyarachun, memperi hal kan dunia masa ki ni sebagai
telah ditransformasikan oleh kebangkitan demokrasi, urustadbir yang
baik dan masyarakat sivil. Satu cont oh transformasi i ni ialah penggubal an
Perlembagaan Thai l and 1997, yang membabi t kan bukan sahaja mereka yang
berkuasa bahkan j uga warganegara biasa. Hasil daripada proses perundi ngan
tersebut adalah sebuah dokumen yang menyel uruh.
Politik bukan semata-mata pekerjaan ahli politik. Sebaliknya seluruh warganegara
mestilah terbabit dalam politik. NGO diperlukan untuk berfungsi sebagai rakan
kongsi kepada kerajaan dan pembawa suara rakyat ... Rakyat (sepatutnya)
mengurangkan perhatian kepada kerajaan, sebaliknya memberikan perhatian besar
kepada masyarakat sivil ... Justeru itu, akauntabiliti politik mesti diperlihatkan
dan dihayati sebelum reformasi dapat dicapai."
10
BAB LIMA: S A T U ARAS MEDAN PERMAINAN DALAM POLITIK: 145
Masyarakat Sivil di Malaysia
Perkembangan organisasi masyarakat sivil di Malaysia bol eh dijejaki
ber mul a dari era sebelum Merdeka. Organisasi sosial yang aktif ketika itu
sebahagian besarnya t erdi ri daripada per t ubuhan filantrofi, pertubuhan
agama, dan per t ubuhan kebajikan bersama.
Memandangkan Malaysia mul ai mengal ami pembangunan sosioekonomi
yang lebih t i nggi t ermasukl ah taraf pendi di kan yang lebih tinggi, maka
rakyat mul ai lebih menyedari hak i ndi vi du dan kolektif mereka. Ant ara lain,
mereka mul ai memf okus kepada hak bur uh dan isu-isu pengguna dan alam
sekitar. Isu-isu wani t a, kepri hat i nan terhadap rasuah dan urustadbir, hak
beragama dan berbudaya dan hak asasi manusi a menj adi menonj ol dalam
wacana masyarakat sivil.
Kumpul an wani t a menubuhkan Per t ubuhan Majlis Wani t a Kebangsaan
( NCWO) dal am t ahun 1961. Kemudi an muncul per t ubuhan yang lebih
bersifat politik dan kewani t aan seperti Pusat Bant uan Wani t a (WAC, 1982),
Persatuan Ti ndakan Semua Wani t a (AWAS, 1985), Tenagani t a (1990), dan
Sister's in Islam (1992). Dal am bi dang hak asasi manusia, gerakan reformasi
sosial Al i ran telah di t ubuhkan dal am t ahun 1977 sebagai respons terhadap
meni ngkat nya kebi mbangan mengenai hala t uj u pembangunan dalam
masyarakat. Penangkapan pekerj a-pekerj a sosial dan aktivis-aktivis lain di
bawah Operasi Lalang pada t ahun 1987 telah member i kan dorongan baru
kepada pembent ukan SUARAM.
1 1
Semangat menci nt ai alam sekitar (Envi ronment al i sme) di Malaysia
bermul a dengan t er t ubuhnya Persat uan Peci nt a Al am Malaya (Malayan
Nature Society) pada t ahun 1940. Ki ni di kenal i sebagai Persat uan Pecinta
Al am Malaysia (Malaysian Nature Society). Lebi h ramai aktivis dan kumpulan
pendesak muncul dal am t ahun 1970-an, ber mul a dengan Worldwide Fund For
Nature Malaysia ( WWF) disusuli dengan penubuhan Enviromental Protection
Society of Malaysia (1974) dan Sahabat Al am Malaysia dal am t ahun 1977.
12
Pert ubuhan pengguna muncul dalam t ahun 1960-an unt uk membant u
rakyat biasa memper j uangkan penyalahgunaan pasaran terbuka. Kumpul an
ini, yang telah membangki t kan kesedaran mengenai hak unt uk membuat
pilihan dan isu-isu keadilan sosial, terdiri daripada Persatuan Pengguna
Pulau Pi nang (1970), Gabungan Persatuan-Persatuan Pengguna Malaysia
(FOMCA) dalam t ahun 1973 dan Persatuan Pendi di kan dan Penyelidikan
untuk Pengguna ( ERA Consumers, 1986).
Pertubuhan agama j uga telah melibatkan diri dalam hak-hak sivil dan
isu-isu politik, t erut amanya Jamaah Islah Malaysia (JIM, di t ubuhkan dalam
tahun 1990) dan Angkat an Belia Islam Malaysia (ABIM, 1972).
13
Perkembangan masyarakat sivil di Malaysia tidak pernah berjalan lancar.
Kerajaan, atas nama pembangunan negara dan keselamatan negara, membatasi
aktiviti masyarakat sivil. Pert ubuhan masyarakat sivil mesti mendaft arkan
dengan ROS di bawah Akt a Per t ubuhan 1966 atau Suruhanjaya Syarikat
Malaysia di bawah Akt a Syarikat 1965. Kerajaan mengawal ketat kebebasan
pertubuhan masyarakat sivil. Umpamanya, di bawah Seksyen 5(1), Akt a
Pertubuhan 1966: " Adalah sah bagi Menteri menggunakan budi bicara mutlak
beliau melalui perintah untuk mengisytiharkan tidak sah mana-mana pertubuhan
atau cawangan atau kelas atau perihalan mana-mana pertubuhan yang pada pendapat
beliau digunakan atau sedang digunakan bagi tujuan-tujuan yang menjejaskan
atau yang tidak serasi dengan kepentingan keselamatan Malaysia atau mana-mana
bahagiannya, ketenteraman awam atau kesopanan" ,
14
Pert ubuhan masyarakat sivil
tambah dibelenggu oleh Akt a Hasut an 1948
15
yang melarang penerbitan dan
ucapan-ucapan yang disifatkan meni mbul kan kebencian antara kelas sosial
dan antara kumpul an etnik.
Sekatan ut ama ini ke atas aktiviti masyarakat sivil mewuj udkan cabaran
untuk masyarakat sivil mencapai reformasi dalam bi dang seperti pembiayaan
politik.
Kawalan ketat besar-besaran ke atas per t ubuhan masyarakat sivil berlaku
pada tahun 1987 di bawah Operasi Lalang. Lebih 100 orang ditangkap di
BAB LIMA: SATU ARAS MEDAN PERMAINAN DALAM POLITIK:
147
bawah Akta Keselamatan Dalam. Negeri 1960 dan lesen tiga buah akhbar
telah dibatalkan. Antara mereka yang ditahan adalah pemimpin-pemimpin
dari parti Pembangkang dan pertubuhan sosial, ahli akademik dan aktivis
sosial. Penangkapan tersebut, mengikut kerajaan, adalah unt uk mencegah
berlakunya rusuhan kaum 1969.
16
NGO telah sering kali menegaskan bahawa perkaitan mereka dengan
politik tidak memihak dan telah bergerak sebagai hati nurani negara. Hal
ini telah memberikan mereka kewajaran lebih luas kerana mereka bercakap
bukan unt uk kepentingan sesuatu kelompok tetapi unt uk masyarakat secara
keseluruhannya. Meskipun ruang politik tidak signifikan di Malaysia,
pertubuhan masyarakat sivil telah dapat mengekalkan kebebasan daripada
pemerintahan pusat yang sangat berkuasa.
17
Gerakan ini telah memperolehi moment um sejak Pilihan Raya Umum
Ke-12. Pada 8 Mac 2010, gabungan daripada 100 organisasi masyarakat sivil
meminta para pengundi supaya menyokong reformasi politik asasi. Bidang-
bidang utama yang menjadi keprihatinan adalah reformasi undang-undang
pilihan raya unt uk menghentikan pembelotan, mempromosikan semangat
persekutuan, pengembalian pilihan raya kerajaan tempatan dan penerimaan
pakai perundangan hak asasi manusia.
Sokongan Masyarakat Sivil dalam Reformasi Pembiayaan
Politik
Pertubuhan masyarakat sivil boleh membant u mereformasikan
pembiayaan politik dengan menjalankan aktiviti seperti menganjur kempen
membangkitkan kesedaran, memberi sokongan, pendidikan pengundi dan
pemantauan pilihan raya bagi membina satu barisan yang bersatu padu
unt uk menggesa diadakan reformasi. Di Malaysia, keprihatinan orang
awam mengenai pembiayaan politik sedang memperoleh moment um. Satu
contoh pengerahan orang awam adalah "Perhimpunan Gabungan Untuk
Pilihan Raya Bersih dan Adil ( BERSI H) " yang diadakan dal am t ahun 2007
bagi mengemukakan memor andum kepada Yang di -Pert uan Agong, yang
memohon pilihan raya yang bebas dan adil. Satu daripada reformasi yang
ditonjolkan di dal am memor andum berkenaan adalah, urustadbir yang berkesan
dan ketelusan awam mengenai pembiayaan pilihan raya untuk menghapuskan amalan
rasuah.
Selain daripada mengerah sokongan orang awam mel akukan reformasi,
pertubuhan masyarakat sivil memai nkan peranan pent i ng dalam memant au
proses pemi l i han unt uk memast i kan ia bebas dan adil. NGO, Rakyat
Malaysia unt uk Pi l i han Raya Bebas dan Adil ( MAFREL) telah secara
rasmi diiktiraf oleh Suruhanjaya Pi l i han Raya Malaysia sebagai organisasi
pemerhati pilihan raya yang bebas.
18
Pertubuhan masyarakat sivil di sebilangan negara telah memai nkan
peranan yang kritikal mendesak kerajaan mereka supaya menj al ankan
reformasi pembiayaan politik. Seperti yang diserlahkan oleh Yoon Jongbi n
dari Universiti Myongj i , Korea Selatan dalam sidang meja bulat anjuran TI -
M pada Februari 2010, " Boleh dihujahkan bahawa masyarakat sivil telah sekian
lama memainkan peranan yang signifikan dalam menerajui pilihan raya bersih dan
adil di Korea".'
19
Kempen meyenarai hi t amkan calon yang rasuah dan tidak
kompeten melalui inisiatif yang diambil oleh kumpul an masyarakat awam
di Korea Selatan t erbukt i telah berjaya menyi ngki rkan sebahagian besar ahli
politik yang menj adi sasaran.
Kempen berkenaan dilancarkan dalam bulan Januari 2000, tiga bulan sebelum
pilihan raya Dewan Kebangsaan. Perpaduan Warganegara untuk Pilihan Raya
Umum 2000, yang terdiri daripada kira-kira 900 organisasi sivik, menyemak
latar belakang semua calon dan menyenaraihitamkan 86 calon yang rasuah dan
tidak kompeten yang terlibat dengan kudeta ketenteraan atau aktiviti lain yang
tidak berlunaskan demokrasi, rasuah, pelanggaran undang-undang pilihan raya,
pengelakan cukai, pengelak atau 'kaki cabut', dan aktiviti lain yang menyalahi
undang-undang atau tidak bermoral.
BAB LIMA: SATUARAS MEDAN PERMAINAN DALAM POLITIK: 149
Pelbagai kajian telah menunjukkan bahawa 60 hingga 90 peratus rakyat Korea
menyokong kempen menolak calon sedemikian. Akhirnya, 59 daripada 86 ahli
politik yang telah disenaraihitamkan telah dikalahkan dalam pilihan raya bulan
April, yakni, 68.6 peratus atau dua daripada tiga calon yang disenaraihitamkan
gagal dipilih. Lebih memeranjatkan, 95 peratus daripada mereka yang
disenaraikan oleh Perpaduan Warganegara telah dikalahkan di Seoul dan
kawasan sekitarnya.
Adalah dihujahkan bahawa kempen tersebut telah meningkatkan kualiti politik
Korea dengan mendidik orang awam, mengurangkan pengaruh kedaerahan
terhadap keputusan rakyat dalam membuang undi, dan mendorong parti-parti
utama supaya merekrut calon lebih muda yang tidak tercemar dengan rasuah atau
yang berkelakuan tidak mengikut lunas demokrasi.
Sesetengahnya bahkan mengatakan bahawa itu adalah suatu revolusi pengundi
dalam semangat "gerakan demokrasi Jun 1981" yang merujuk kepada bulan
puncak pengerahan popular yang akhirnya menjatuhkan kuasa kuku besi di
Korea.
20
Gerakan "Warganegara Kebangsaan unt uk Pi l i han Raya Bebas
( NAMFREL) di Filipina telah menj al ankan pelbagai aktiviti termasuklah
pemerhat i pengundi an, penjadualan undi selari, " Congreswatch", dan advokasi
unt uk reformasi pilihan raya. Ki ni NAMF REL telah bergerak bukan sahaja
unt uk menyemak dan menambah baik prosedur. Ianya ki ni menyokong
aktiviti unt uk meni ngkat kan ketelusan parti dengan bekerjasama dengan
parti-parti. NAMFREL telah membawa masuk waki l dari sektor-sektor
yang berbeza unt uk f or um dalam menggal akkan pemi mpi n part i supaya
berkomunikasi secara langsung dengan reformis dari per t ubuhan masyarakat
sivil. Satu cara yang pent i ng unt uk menggal akkan reformasi parti adalah
dengan mendekati penyokong parti dan bert i ndak menyokong perubahan
sistem. NAMFREL berfungsi semata-mata daripada sukarelawan dan tidak
meneri ma pendanaan daripada masyarakat antarabangsa atau kerajaan.
Namun demikian, reformasi tidak akan menjadi kenyataan tanpa
kerjasama kerajaan, yang mempunyai kuasa dan kewajipan unt uk
memastikan pilihan raya yang bersih dan adil. Kerajaan j uga mempunyai
kuasa unt uk melaksanakan reformasi pohtik. Dalam penglibatan dengan
kerajaan, pert ubuhan masyarakat sivil mestilah menyedari risiko kroni dan
tetap bebas dan tidak memi hak parti. Ini memastikan bahawa kedudukan
masyarakat sivil unt uk reformasi, seperti mewuj udkan satu aras medan
permainan dalam persaingan pilihan raya, adalah tidak dikompromikan.
Masyarakat sivil mestilah sentiasa tetap menyedari bahaya bakal digunakan
sebagai alat unt uk mewajarkan tindakan kerajaan.
Media dan Kuasa Pol i t i k
Media yang tidak berpihak adalah penting unt uk mencegah penyebaran
meluas maklumat yang berat sebelah unt uk orang awam. Namun demikian,
media tidak selalunya berfungsi sebagai sebuah entiti yangbebas kerana banyak
pihak yang berkepentingan seperti negara, parti politik, entiti korporat,
kumpulan pelobi, pert ubuhan masyarakat sivil yang sentiasa cuba unt uk
menguasai atau mempengaruhi media.
21
Dalam negara di mana demokrasi
masih rapuh, hubungan di antara negara dengan media massa arus perdana
begitu saling terkait sehingga memberi ancaman kepada kebebasan media
dan yang lebih penting terhadap kredibilitinya sebagai sumber maklumat.
Pertumbuhan pesat saluran TV satelit telah meningkatkan kuasa media
penyiaran, yang jika dimiliki oleh ahli politik atau parti politik mewuj udkan
akses yang tidak sama rata ke atas media. Walaupun pengaruh iklan politik
ke atas keputusan pengundi masih didebatkan, hakikatnya adalah parti
politik dan kerajaan yang sedang menyandang tampuk pemerintahan telah
membelanjakan j uml ah yang besar unt uk pengiklanan di media.
Perdana Menteri Itali, Silvio Berlusconi merupakan salah seorang
yang terkaya di negaranya. Syarikat media milik beliau, Mediasat hampi r-
hampi r memonopol i televisyen komersial kebangsaan, yang mengawal tiga
saluran. Penggunaan media telah sekian lama merupakan faktor ut ama yang
memudahkan kejayaan Berlusconi dalam politik. Iklan politik adalah penting
dalam memul akan kerjaya politiknya dalam t ahun 1994. Iklan politik tidak
boleh disiarkan dalam masa 30 hari sebelum pilihan raya, tetapi sebelum
larangan berkuat kuasa, Berlusconi telah menghuj ani penont on di ketiga-
tiga saluran mi l i k beliau dengan mempromosi kan dirinya dan partinya.
Membenarkan pengi kl anan politik mewuj udkan bahaya sesebuah parti
itu bakal disokong oleh kepentingan pihak yang kaya raya memperol eh kuasa
dalam sebuah sistem di mana akses kepada komunikasi politik sebahagiannya
di t ent ukan oleh kekayaan. Semenjak meraih kuasa, Berlusconi juga
memperol eh kelebihan sebagai penyandang dengan melebarkan penguasaan
medianya kepada saluran televisyen RAI mi l i k negara. Gabungan bersama
kelebihan kekayaan, iklan politik telah membant u mengekal kan cengkaman
kedudukannya dan meletakkan parti pembangkang dalam keadaan yang lebih
lemah. Iklan politik berfungsi memper kukuh kuasa berbandi ng menyemak
kuasa berkenaan.
22
Di Taiwan, parti Kuomintang (KMT) memi l i ki empat akhbar harian
kebangsaan, kerajaan memi l i ki dua dan tentera lima. Kerajaan j uga memiliki
tiga stesen televisyen. Selanjutnya terdapat pengawalan ke atas media
menerusi satu rangkaian kompleks penaung-kl i en yang membenarkan
agensi yang mewaki l i KMT, kerajaan negeri, dan negara unt uk mengurus
perlantikan media.
Penarikan balik undang- undang tentera pada t ahun 1987 membolehkan
transformasi persekitaran media Taiwan yang dramat i k. Pada pertengahan
2003, terdapat 692 akhbar, 174 stesen radio, empat stesen televisyen kebangsaan
dan akses kepada ratusan saluran kabel, yang menyi arkan pr ogr am tempatan
dan antarabangsa.
23
Titik perubahan berlaku pada September 1989 apabila Pengarah Pejabat
Penerangan Kerajaan mengakui bahawa kawalan sendiri adalah lebih digemari
berbanding dengan pengawasan daripada kerajaan. Sebagai t ambahan, beliau
mengakui bahawa dalam sebuah sistem politik demokrasi, media mempunyai
tanggungjawab unt uk meneliti keputusan dan t i ngkah laku kerajaan dan
meletakkan kerajaan bert anggungj awab terhadap tindakannya.
Dalam menjalankan sekatan politik, ekonomi dan undang-undang ke atas media
supaya mereka mungkin memberi khidmat kepada suatu agenda ideologi dan
pembangunan yang berlainan, KMT telah melangkah ke suatu kedudukan
yang mana parti mengakui bahawa cita-citanya untuk sebuah masyarakat yang
mengamalkan demokrasi adalah mustahil tanpa adanya sebuah media yang bebas
dan merdeka. Ini merupakan langkah tentatif pertama dalam pemisahan media
dan politik di Taiwan, suatu aspirasi yang mana dipertanggungjawab sepenuhnya
oleh Presiden Chen Shui-bian selepas perlantikannya pada tahun 2000.
24
Harapan unt uk liberalisasi media selepas Chen Shui-bian memenangi
Pilihan Raya Presiden dalam t ahun 2000 adalah meyaki nkan. Pentadbiran
Chen mengumumkan bahawa beliau akan melepaskan saham-sahamnya
dalam media. Kemudi an kerajaan boleh mula membatasi pengaruh parti dan
kerajaan di dalam media. Walau bagai manapun, reformasi berkenaan tidak
sepenuhnya tercapai kerana persekitaran politik tidak begitu kondusif unt uk
reformasi sedemikian, memandangkan KMT masih menguasai Dewan
Perundangan. Tambahan pula, kepent i ngan politik dalam medi a sungguh
kuat dan mencengkam yang mana perungkai an rangkaian kompleks
penaung-klien korporat yang meresap dalam industri media adalah suatu
tugas yang sangat sukar. Sebaliknya, ahli-ahli DPP telah meni kmat i
kedudukan istimewa dalam industri media semasa proses liberalisasi dan
mereka sendiri enggan t unduk kepada perubahan.
Bagaimanapun, Dewan Perundangan akhirnya akur dengan tekanan
eksekutif dan meluluskan reformasi berkenaan. Dal am bul an Februari
2003, KMT mengumumkan i a akan memat uhi undang- undang baru dan
menjual pegangan sahamnya dalam agensi-agensi media. Proses melupuskan
pegangan saham itu masih berjalan memandangkan besarnya saham yang
telah di kumpul kan oleh KMT semenjak akhi r t ahun 1940-an.
BAB LIMA: SATU ARAS MED AN PERMAINAN DALAM POLITIK:
153
Media dan Pilihan Raya
Di Malaysia, perundangan dan pemilikan media menyekat kebebasan
media dan mengkompromikan kebebasan media, yang mana telah
mewuj udkan medan permainan yang tidak sama rata bagi parti politik.
Ini menghalang hak demokrasi pemilih unt uk mendapatkan kebebasan
maklumat terutamanya semasa tempoh pilihan raya, dan mengurangi
pengundian yang bermaklumat.
Pusat Kewartawanan Bebas (CIJ), Perikatan Penulis unt uk Kebebasan
Media (WAMI) dan Charter 2000-Aliran telah menyerlahkan bahawa semasa
tempoh kempen Pilihan Raya Umum Ke-12 dalam t ahun 2008, beberapa
isu yang mendatangkan minat kepada pengundi telah diliputi, umpamanya
analisis manifesto parti atau rekod prestasi parti dan calon dan perkara
dasar.
25
Media arus perdana di Malaysia cenderung menyediakan liputan positif
kepada kerajaan BN yang sedang menyandang kuasa, manakala kepada
parti-parti politik pembangkang kurang diberikan liputan. Analisis di bawah
memeriksa hubungan di antara kerajaan yang menyandang dengan media
massa di Malaysia menerusi iklan politik yang muncul dalam media cetak dan
media penyiaran semasa Pilihan Raya Umum 2008. Walaupun keakraban
yang memihak kepada keterbukaan politik dan reformasi, manipulasi media
oleh negara masih berterusan tidak berubah.
Jadual 1: Liputan berita politik yang pro BN, 18 Februari 22 Februari 2008,
mengikut peratusan
Utusan
Malaysia
Malaysia
Nanban
Makkal
Osai
The
Star
NST TheSun
82 70 66 63 60 43
Sumber: ht t p: / / www. al i r an. com/ el ect i ons
Kempen Iklan
Iklan yang mempublisitikan pencapaian dan manifesto Perikatan yang
memerintah dijalankan secara besar-besaran dalam semua media arus
perdana. Kumpul an pemant auan media melaporkan bahawa menj el ang
hari pembuangan undi (7 Mac 2008), parti-parti BN telah meni ngkat kan
bilangan iklan manakala iklan-iklan parti pembangkang hampi r-hampi r
tiada.
NST (News Straits Times) dan The Star telah menambah halaman untuk iklan,
masing-masing sebanyak 77% dan 71.4%, manakala Utusan Malaysia pula,
meningkatkan halaman semuka penuh pada hari Isnin kepada lima halaman
penuh menjelang hari pembuangan undi. Ketiga-tiga akhbar ini mempunyai
lebih banyak bilangan cerita yang keseluruhannya pro BN. Hanya The Sun
sahaja yang menerbitkan iklan satu halaman untuk DAP di halaman 38 dengan
slogannya 'Just Change It".
26
Walaupun parti politik mungki n membayar kurang daripada kadar
standard bagi iklan ini, kadar pengi kl anan sepenuhnya menyediakan satu
petanda yang baik mengenai nilai iklan sedemikian. Selanjutnya jika sesebuah
syarikat media telah mengenakan bayaran sebanyak RM1 j ut a kepada parti
politik bagi kempen iklan yang bernilai R M2 j ut a, ia hendaklah diambil
sebagai perbelanjaan R M2 juta kerana diskaun yang diberikan kepada
sesuatu parti politik adalah satu bent uk sumbangan politik.
BAB LIMA: SATU ARAS MEDAN PERMAINAN DALAM POLITIK:
155
Jadual 2: Anggaran perbelanjaan iklan (ADEX) dalam media cetak parti-parti politik
dari 25 Februari - 7 Mac 2008
BN DAP PKR
Harian Bahasa 1,997,802.00 10,360.00 0.00
Inggeris - M'sia
Barat
Bahasa Melayu 2,168,821.00 0.00 0.00
Bahasa Cina - M'sia 2,970,624.30 101,342.00 28,030.00
Barat
Bahasa Tamil 210,735.24 0.00
0.00
Total 7,284,982.54 111,702.00
28,030.00
Semua angka dalam Ringgit Malaysia (RM)
Sumber: Transparency International Malaysia, 2008
Satu lagi kaj i an perbel anj aan i kl an ( ADEX) unt uk cet akan dan penyiaran
telah di j al ankan oleh Ni el sen Medi a Resear ch dari Januar i hi ngga Mac 2008
oleh BN, DAP dan P KR.
Jadual 3: ADEX pemantauan media mengikut parti-parti politik (Januari - Mac
2008)
A. Akhbar Har i an
Januari-Mac BN DAP PKR
Harian
BahasaMelayu 2,357,164 0
-
Bahasa Inggeris
(M'sia Barat) 3,239,515 11,544
-
Bahasa Inggeris
(M'sia Timur) 441,914 0 7,271
Bahasa Cina
(M'sia Barat) 4,803,985 252,472 12,594
Bahasa Cina
(M'sia Timur) 1,388,761 40,080 36,804
Bahasa Tamil 719,520 0
-
Jumlah 12,950,859 304,096
56,669
B. Tel evi syen
TV bebas ke udara 1,590,200 0 0
(kerajaan)
TV bebas ke udara 13,169,580 0 0
(swasta)
Jumlah 14,759,780 0 0
C. Radi o
Saluran Radio B. 302,947 0 0
Melayu
Saluran Radio B. 389,177 0 0
Inggeris
Saluran Radio B. 210,174 9,000 0
Cina
Saluran Radio 42,620 0 0
Dwibahasa
Jumlah 944,918 9,000 0
Sumber: Perbelanjaan Iklan ( ADEX) , Nielsen Medi a Research, 2008
Perangkaan Nielsen memperl i hat kan bahawa BN telah membel anj akan
RM 28.66 j ut a bagi iklan di dalam akhbar, siaran percuma televisyen dan
radio dalam Pilihan Raya Umu m 2008, manakala dua parti pembangkang,
DAP dan PKR masi ng-masi ng membel anj akan RM 313,096 dan RM 56,669.
Data ini tidak meliputi kos pengeluaran iklan. Perangkaan BN merupakan
30.23% daripada RM 94. 80 j ut a yang dibenarkan unt uk dibelanjakan
oleh semua calonnya. (seorang calon BN gugur kelayakannya; jadi BN
bertanding di 504 kerusi.) Perbelanjaan DAP meliputi 1.61% daripada had
yang dibenarkan unt uk calonnya, manakala perbelanjaan PKR adalah 0.15%
daripada had perbelanjaan yang dibenarkan unt uk calonnya.
27
BAB LIMA: SATU MEDAN PERMAINAN DALAM POLITIK: 157
Pemantauan Televisyen
Projek pemant auan media TI - M yang meliputi iklan televisyen dari
25 Februari hingga 7 Mac 2008 semasa Pilihan Raya Umu m Ke-12
mendedahkan bahawa banyak iklan TV datangnya daripada agensi kerajaan
atau disiarkan ke udara tanpa atribut pengenal an wal aupun kandungannya
jelas memi hak BN. Umpamanya, satu siri iklan dengan tema " Dulu Lain,
Sekarang Lain" yang mempersembahkan dasar-dasar kerajaan dari sudut yang
positif dengan membandi ngkan situasi sekarang dengan senario yang masa
lalu mengenai isu seperti inflasi. Ini jelas merupakan iklan politik kerana
pandangan parti pembangkang tidak disiarkan ke udara unt uk membolehkan
penont on membuat pilihan yang bermakl umat ketika mereka mengundi .
Media dan Parti Politik Pembangkang
Parti pembangkang terpaksa bergant ung pada penerbitan parti seperti
surat khabar unt uk menyampai kan makl umat mengenai aktiviti parti kerana
mereka mempunyai akses yang sedikit kepada media arus perdana.
Penerbitan pembangkang dibiayai sendiri dan bergant ung kepada
sumbangan ahli dan penyokong. Na mun demi ki an, pengedaran penerbitan
ini adalah terbatas kerana ia hanya boleh dijual kepada ahli-ahli sahaja.
Parti pembangkang yang mempunyai sedikit pilihan kekal berpegang
kepada saluran komunikasi tradisi seperti brosur dan risalah unt uk mendatangi
kawasan pilihan raya luar bandar wal aupun terdapat penyelesainnya di zaman
Internet dan Twitter.
Menur ut penasihat DAP, Li m Kit Siang, pengedaran bahan-bahan ini
adalah amalan biasa bagi parti PR kerana mendapati adalah sesuatu yang
hampi r-hampi r mustahil unt uk mendapat kan publisiti di dalam media arus
perdana.
28
Dal am wawancara beliau, dengan TI - M, Bendahari PKR, Wi l l i am Leong
menjelaskan bahawa surat khabar parti Suara Keadilan dibiayai sendiri.
Kami bermula dengan beberapa ribu ringgit daripada ahli-ahli bagi membolehkan
operasi permulaannya berjalan. Kami menyewa ruang pejabat di Brickfields.
Kami perlu membayar pemberita. Namun begitu, kami tidak dapat membayar
mengikut kadarpasaran. Orang yang bekerja di sinifaham bahawa mereka bekerja
untuk sesuatu perjuangan. Pendapatan daripada Suara Keadilan menyediakan
aliran tunai untuk penerbitan dan percetakan surat khabar tersebut.
29
Reformasi medi a adalah perlu unt uk membet ul kan pemberi an akses yang
tidak sama rata kepada parti politik unt uk penyebaran kepada pengundi .
Reformasi mestilah disesuaikan dengan st rukt ur media yang berubah-ubah.
Oleh sebab medi a terus berevolusi, penggunaan media unt uk kempen politik
mestilah disemak semula secara berterusan. Sebarang reformasi tidak boleh
digunakan unt uk menyedi akan peluang baru kepada harta kekayaan unt uk
mempengaruhi secara tidak seimbang debat dan pert i mbangan politik. Syor-
syor bagi reformasi medi a ditangani di dalam Bab 6.
Akta Mesin Cetak dan Penerbitan (PPPA) 1984
Seperti yang dinyatakan sebelum ini, Akta Mesi n Cet ak dan Penerbitan
(PPPA) 1984 mengurust adbi r akbar tempatan dan asing yang beroperasi di
Malaysia. Ia member i kuasa kepada Ment eri Dal am Negeri unt uk memberi
atau menari k balik lesen percetakan atau permi t penerbitan. Akhbar
dan j urnal asing di kehendaki membayar deposit yang besar yang akan
dirampas j i ka penerbit mereka tidak hadir di mahkamah unt uk menghadapi
pertuduhan menerbi t kan bahan ' yang menjejaskan kepent i ngan negara'.
Pegawai Kement eri an Dal am Negeri diberi kuasa unt uk menapis atau
mengharamkan penerbitan asing yang menyi nggung.
30
Dalam t ahun 1988, PPPA 1984 telah dipinda lagi unt uk menghal ang
sebarang penyemakan kehaki man terhadap keputusan Ment eri Dal am
BAB UMA: SATU ARAS MED AN PERMAINAN DALAM POLITIK: 159
Negeri unt uk membatal atau menggant ung permi t penerbitan atas alasan
bahawa penerbitan tersebut menjejaskan ket ent eraman awam.
31
Pindaan
berkenaan dibuat di bawah Seksyen 13 dan 13B PPPA 1984.
Keputusan Menteri muktamad
13. (1) Mana-mana keputusan Menteri untuk menolak daripada memberikan
atau membatalkan atau menggantung sesuatu lesen atau permit adalah
muktamad dan tidak boleh dipersoalkan oleh mana-mana makhamah
atas apa-apa alasanjua pun.
(2) Bagi tujuan seksyen ini " keputusan" termasuklah apa-apa perintah
atau arahan yang dibuat oleh Menteri di bawah Akta ini.
Pengetepian hak untuk didengar
13B. Tidak ada seorang pun yang diberi peluang untuk didengar berhubung
dengan permohonannya untuk mendapatkan lesen atau permit atau
berkaitan dengan pembatalan atau penggantungan lesen atau permit yang
diberikan kepadanya di bawah Akta ini.
PPPA 1984 boleh menyebabkan pemi l i kan akhbar hanya t ert umpu di
t angan-t angan mereka yang Kerajaan berkenan dengannya. (Lihat Bab 3)
Oleh sebab pemberi an lesen adalah suatu budi bicara mut l ak Menteri
Dal am Negeri, media ki ni dan media baru akan memi hak kepada kerajaan
secara langsung atau tidak langsung. Seksyen 7 (1) PPPA 1984 yang dipinda
memberi kuasa kepada Ment eri menggunakan budi bicaranya untuk
melarang pencetakan, penjualan, pengi mport an, pengedaran, atau pemilikan
suatu penerbitan. Ment eri boleh berbuat demi ki an sekiranya beliau percaya
bahawa sesuatu penerbitan itu dapat mengancam kesopanan, ketenteraman
awam, keselamatan, atau kepent i ngan negara, bercanggah dengan undang-
udang, atau mengandungi bahan-bahan yang provokatif.
32
Tidak ada kayu pengukur atau garis panduan yang piawai mengenai aoa
yang merupakan ancaman kepada ket ent eraman awam, dan kuasa mutlak
adalah terletak di t angan Ment eri (Seksyen 13 A dan Seksyen 13B Akta).
Umpamanya, penerbitan berkala parti PAS Harakah dan Suara Keadilan bagi
PKR telah di gant ung oleh Ment eri selama tiga bulan kerana menerbi t kan
rencana-rencana yang 'sensasi dan salah' dalam t ahun 2009.
33
Sebuah akhbar yang bebas, iaitu Fourth Estate, yang bert i ndak sebagai
mekanisme semak dan i mbang ke atas kedua-duanya, iaitu individu dan j uga
institusi - kerajaan, badan perundangan, badan kehaki man, perniagaan,
perkhidmatan awam, pasukan polis, NGO dan lain-lain - memai nkan
peranan pent i ng dalam menggal akkan urustadbir yang baik.
Har un Mahmud Hashi m, seorang haki m dan mant an Nai b Pengerusi
Suhakam, Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia, dalam kertas berj udul
"Kebebasan Bercakap, Berkomuni kasi dan Akhbar " menulis:
Di mana-mana negara yang mengamalkan prinsip demokrasi, kebebasan media
disamakan dengan kebebasan bercakap. Kebebasan ini biasanya termaktub dalam
perlembagaan negara sebagai hak, bukan keistimewaan. Perkara 19 Deklarasi
Hak Asasi Manusia Sejagat menyebut bahawa, 'Setiap orang mempunyai hak
untuk mendapatkan kebebasan untuk menyatakan pendapat dan bercakap; hak ini
terrnasuklah kebebasan untuk berpegang kepada sesuatu pendapat tanpa sebarang
'gangguan dan untuk mendapat, menerima dan menyampaikan maklumat dan
idea menerusi apa-apa media dan tidak kira sempadan'. Dengan kata lain, dengan
melindungi kebebasan media, kebebasan lain untuk orang awam seperti kebebasan
untuk mengetahui, untuk memberitahu dan untuk mencari maklumat' akan turut
terpelihara,
34
Kesimpulan
Pert ubuhan masyarakat sivil yang bebas dan media yang tidak memi hak
adalah perlu bagi mewuj udkan satu aras medan permai nan dalam politik
yang bersaing, yang akan membawa kepada keadaan yang sesuai dalam
reformasi pembiayaan politik.
Oleh itu, masyarakat sivil mestilah membina kepakarannya untuk
menangani isu rasuah, termasuklah rasuah politik. Ini memerlukan
pembinaan keupayaan masyarakat sivil menerusi pembinaan pakatan
dan berkongsi sumber dan maklumat, unt uk memantau, mengesan, dan
menentang aktiviti rasuah penjawat awam dan ahli politik.
Undang-undang yang memudaratkan demokrasi, seperti PPPA 1984
adalah sebahagian besarnya bertanggungjawab membendung kebebasan
akhbar dan mengongkong wacana yang kritis dan wajar.
Kerjasama di antara masyarakat sivil dengan media adalah penting untuk
menjana kesedaran awam mengenai isu-isu seperti urustadbir, rasuah politik,
integriti, dan perlunya akauntabiliti dan ketelusan daripada pegawai yang
dipilih. Adalah penting unt uk kumpul an masyarakat sivil membangkitkan
kesedaran media dan celik media di kalangan NGO dan orang awam demi
mencapai matlamat ini.
1 Pope, Jeremy. 2000. Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity System, Berlin:
Transparency International.
2
Ibid.
3
Ibid.
4
Mustafa K. Anuar. 2005. Politics and t he Media in Malaysia, Kasarinlan: Philippine fournal ofThiti
World Studies 20 (1): 25-47.
5
Pope, Jeremy. 2000. Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity System, Berlin:
6
Ibid.
7
Thania Paffenholz. 2010. Civil Society and Peacebuilding: A Critical Assessment. Colorado: Lynne
Ri enner Publisher.
8
Ibid.
9
Pope, Jeremy. 2000. Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity System, Berlin:
10
Anand Panyarachun. 2003. Keynote Address, dibentangkan dalam Political Party Accountability:
Principles and Realities Workshop pada 14 Ogos 2003 di Bangkok, Thailand.
11
Fernandez, Josie. 2004. Contested Space? Fomca's Engagement with the Government, Petaling Ja 'a:
Fomca.
12
Hi l t on, Matthew. 2009. Choice andfustice: Forty Years of the Malaysian Consumer Movement, Penalig:
Universiti Sains Malaysia.
13
Ibid.
14
Seksyen 5 (1), Akta Pert ubuhan 1966.
15
Akta Hasutan 1948
Lee, Julian C. H. (200) ' The Fruits of Weeds: Taking injustice at the Commemor at i on of the
Twentieth Anniversary of Operasi Lalang in Malaysia', The Round Table, 97:397, 605 - 615
Hilton, Matthew. 2009. Choice and Justice: Forty Years of the Malaysian Consumer Movement, Penang:
Universiti Sains Malaysia.
18
Unt uk makl umat lanjut berkenaan MAFREL, sila r uj uk ke ht t p: / / mafrel . wordpress. com/
about -2/ , diakses pada 6 Mac 2010.
Yoon, Jongbi n. 2010. Political Financing Reforms: South Korean Experiences, dibentangkan dalam
Meja Bulat Reformasi mengenai Pembiayaan Pohtik di Malaysia pada 8 Februari 2010 di Kuala
Lumpur, Malaysia.
20
ht t p: / / unpanl . un. or g/ i nt r adoc/ gr oups/ publ i c/ document s/ un/ unpan026836. pdf , diakses pada
6 Mac 2010.
21
Mustafa K. Anuar. 2005. Politics and the Medi a in Malaysia, Kasarinlan: Philippine Journal ofThird
22
Rowbot t om, Jacob 2006. 'Access tp tje Aorwaves and Equality: The Case against Political
Advertising on t he Broadcast Medi a' , in KD Ewi ng dan Samuel Issacharoff, Party Funding and
Campaign Financing in International Perspective, Oregon: Hart Publishing.
23
Rawnsley, Gary D. 2004. Media reform since 1987, dipetik dari http://chinaperspectives.revues.
org/ document 440. ht ml pada 13 Mac 2010.
24
Ibid.
25
Lihat ht t p: / / www. ahr an. com/ el ect i ons/ , diakses pada 6 Mac 2010.
26
Lihat ht t p: / / www. ahran. com/ el ect i ons/ 2008/ 03/ l ast -mi nut e-ad-bombardment . ht ml , diakses
pada 6 Mac 2010.
27
Wong, Chi n Huat . 2008. Moni t or i ng Election Advertisement in Malaysia's 12th Elections A
Preliminary Re por t
28
ht t p: / / www. t hemal aysi ani nsi der. com/ i ndex. php/ mal aysi a/ 56025-pr-goes-ol d-school -t o-get -
message-across, diakses pada 13 Mac 2010.
29
Wawancara dengan William Leong pada 27 Februari 2009.
30
Francis Loh Kok Wah dan Khoo Boo Teik. 2002. Democracy in Malaysia: Discourses and Practices,
United Ki ngdom: Cur zon Press.
31
Mustafa K. Anuar. 2005. Politics and the Medi a in Malaysia, Kasarinlan: Philippine Journal ofThird
32
Ibid.
33
ht t p: / / t hest ar. com. my/ news/ st ory. asp?fUe=/ 2009/ 3/ 24/ nat i on/ 3541646&sec=nat i on, diakses
pada 6 Mac 2010.
34
Hashim, Har un Mahmud, paper on Freedom of Speech, Communication and the Press, dipetik dari
laman web ' kairos-malaysia.org/view_file.cfm?fileid=44' , diakses pada 6 Mac 2010.
BAB LIMA: SATU ARAS MED AN PERMAINAN DALAM POUTIK:
163
AGENDA REFORMASI
Pengenal an
Adalah penting mengakui bahawa pengewangan pohtik merupakan
fenomena yang sudah meluas di Malaysia dan ia menyumbang kepada barah
rasuah. Unt uk menangani cabaran, adalah perlu untuk dilakukan reformasi
mendalam terhadap institusi dan perundangan yang berkaitan pembiayaan
politik.
Walau bagaimanapun, penggunaan wang dalam politik adalah suatu
elemen j uzuk kepada demokrasi, khususnya bagi membolehkan parti berfungsi
dengan berkesan. Akan tetapi pembiayaan pohtik perlu didedahkan dengan
sepenuhnya kepada umum dan tertakluk kepada mekanisme pemantauan
kerajaan dan sosial yang berkesan.
Reformasi yang dicadangkan di sini berhasrat untuk menambah
baik pendedahan awam mengenai pembiayaan pohtik, menggalakkan
penguatkuasaan autonomi dan berkesan oleh rejim kawal selia dan
menggalakkan pemisahan perkaitan di antara pohtik dengan perniagaan, sama
ada secara langsung ataupun tidak langsung.
Cadangan reformasi ini menjurus kepada beberapa bidang utama. Institusi
pengurusantadbir, khususnya Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR), mempunyai
tempat utama di dalam cadangan berkenaan. Perubahan perundangan
merupakan bidang kedua yang utama. Ketiganya, reformasi media yang
dicadangkan, mengiktiraf peranan penting mereka dalam memastikan bahawa
BAB ENAM: AGENDA REFORMASI 167
pilihan raya adalah bebas dan adil. Akhir sekali, langkah-langkah yang akan
meningkatkan persekitaran sosial juga turut dibincangkan.
Reformasi ini akan meningkatkan keyakinan orang awam dalam demokrasi
dan parti pohtik dengan menggalakkan ketelusan dan akauntabiliti dalam
pembiayaan pohtik.
Tuj uan utama reformasi ini adalah untuk meningkatkan ketelusan
pembiayaan kempen pihhan raya dan juga aktiviti parti politik dalam tahun-
tahun yang tidak ada pihhan raya.
Cadangan untuk reformasi ini adalah hasil penyelidikan yang dijalankan
terhadap tahap ketelusan yang telah terbina dalam perundangan semasa, seperti
undang-undang pihhan raya, amalan pembiayaan parti pohtik, pendanaan
kempen pihhan raya dan keupayaan institusi badan kawal selia berkaitan demi
memastikan keadilan dan akauntabiliti semasa pihhan raya.
Cadangan berkenaan berhasrat untuk mewujudkan kesedaran di kalangan
pembuat dasar dan orang awam mengenai akibat halatuju semasa dalam
pembiayaan pohtik dan kerana itu perlunya reformasi mendalam terhadap cara
berfungsinya sistem pohtik negara. Perubahan ini hanya boleh berlaku apabila
semua mereka yang mempunyai kepentingan memaparkan komitmen mereka
kepada reformasi ini, dan menunjukkan kemahuan pohtik yang diperlukan.
Kerajaan persekutuan telah memulakan program transformasi yang meliputi
enam Bidang Keberhasilan Utama Negara (NKRA), termasuk rasuah. Satu
inisiatif adalah untuk mengkaji semula perundangan semasa yang berkaitan
pendanaan pohtik dan menerima pakai inisiatif baru untuk menambah baik
ketelusan. Ianya mempunyai potensi untuk menjana moment um yang sangat
diperlukan untuk reformasi dalam sistem politik. Usaha sedemikian perlu
dilakukan dengan cara tidak memihak untuk memperoleh sokongan kesemua
yang mempunyai kepentingan.
Reformasi Insti tusi
Reformasi institusi adalah perlu unt uk menggalakkan kejujuran proses
demokrasi, ketelusan, akauntabiliti dan keadilan dalam kempen pilihan raya.
Akan tetapi, reformasi ini perlu membabitkan penurunan kuasa kepada agensi
yang bertanggungjawab mengawal pengurusan parti politik dan perjalanan
pilihan raya parlimen dan negeri.
Oleh itu, komposisi institusi utama yang terlibat perlu dikaji semula
untuk memastikan bahawa aut onomi institusi tersebut terpelihara. Sebagai
tambahan, sesetengah daripada fungsi institusi tersebut perlu dinilai semula
untuk mempertingkatkan kebebasan, ketelusan dan akauntabilitinya.
Syor 1 : Me n g k a j i s e mu l a p e r u n t u k a n d i d a l a m P e r l e mb a g a a n
Mal aysi a d a n p e r u n d a n g a n y a n g me n g u r u s t a d b i r S u r u h a n j a y a
Pi l i han Ra y a u n t u k me mp e r t i n g k a t k a n a u t o n o mi d a n
ke be ba s a nnya .
Rasional:
SPR, terdiri daripada seorang Pengerusi dan enam anggota yang dilantik
oleh Yang di-Pertuan Agong selepas dirundingkan dalam Persidangan Raj a-
Raja, yang diberi mandat oleh Perlembagaan Malaysia unt uk berfungsi
sebagai suatu badan yang sama sekali tidak memi hak dan bebas. Unt uk
menjamin aut onomi badan berkenaan daripada Eksekutif, Perlembagaan
Malaysia menyediakan perlindungan unt uk memastikan anggota SPR tidak
boleh disingkirkan daripada jawatan, melainkan dalam keadaan yang sangat
khusus, serupa dengan keadaan bagi penyingkiran seseorang anggota badan
kehakiman. Walau bagaimanapun, dalam tahun 1962, kerajaan telah memi nda
Perlembagaan unt uk mengurangkan kedua-dua kuasa dan kebebasan SPR.
Kuasa SPR unt uk mengubah sempadan kawasan pilihan raya telah dikurangkan
BAB ENAM: AGENDA REFORMASI
169
kepada hanya unt uk mengesyorkan kepada parhmen, yang mana di bawah
pindaan 1962 itu, menj adi penent u akhir melalui suatu majoriti mudah dalam
parhmen.
1
Di bawah Perlembagaan yang dipinda pada t ahun 1962 itu, Perdana Menteri
boleh membuat penyemakan terhadap syor SPR sebelum mengemukakan
atau mengemukakannya semula kepada parhmen unt uk kelulusan.
2
Perlunya SPR diberikan keupayaan unt uk menyempurnakan fungsinya
tanpa kongkongan telah ditegaskan oleh Ti mbal an Pengerusi Wan Ahmad
Wan Omar dalam persidangan TI - M mengenai pembiayaan politik dalam
bulan November 2009: " Oleh sebab SPR merupakan badan yang menjaga pilihan
raya, ia mesti disediakan dengan kuasa secukupnya di bawah undang-undang untuk
menjalankan fungsinya di sisi perlembagaan, dalam berurusan dengan politik wang
semasa pilihan raya."
"Jika SPR diberi kuasa dengan perundangan dan kuasa yang sewajarnya untuk
menentang amalan-amalan yang tidak mengikut undang-undang berkaitan pembiayaan
politik, tugas untuk memastikan ketelusannya di semua peringkat akan menjadi lebih
mudah. "
3
Bidang yang memerl ukan perhatian termasuklah pemilihan anggota SPR
unt uk memastikan calon berkualiti tinggi dan perwakilan yang meluas bagi
merangsang urustadbir demokrasi. Kredibiliti anggota suruhanjaya sepatutnya
j uga dinilai dengan berhati-hati.
Satu lagi keprihatinan yang pent i ng adalah mekani sme pelaporan,
yang seharusnya direka bent uk bagi memastikan kebebasan SPR menerusi
pengawasan parlimen. Juga, akan menj adi pent i ng unt uk memastikan bahawa
keyakinan orang awam terhadap Pengerusi terpelihara setiap masa.
Di Korea Selatan, anggota Suruhanjaya Pilihan Raya Kebangsaan dilantik
oleh Presiden, Dewan Kebangsaan dan Ketua Haki m Negara. Anggota
Suruhanjaya dipilih daripada tiga badan kerajaan yang berlainan dan diterajui
oleh seorang anggota Badan Kehakiman.
Di Malaysia, Parlimen dan Badan Kehakiman seharusnya memainkan
peranan dalam pelantikan anggota SPR.
Syor 2: Memperkenal kan mekani s me yang sesuai unt uk
mempert i ngkat kan kebebasan cara berf ungsi Suruhanjaya
Pilihan Raya.
Rasional:
Peranan utama SPR adalah untuk memupuk, memantau dan mengekalkan
demokrasi dalam negara menerusi sistem pilihan raya yang bebas, adil
dan saksama. SPR bertanggungjawab menyemak semula dan membuat
persempadanan kawasan pilihan raya parlimen dan negeri pada selang waktu
yang tetap; menjalankan pendaftaran pemilih dan menyemak semula daftar
pemilih dan mengendalikan pihhan raya umum dan menjalankan pilihan raya
kecil.
Dalam menjalankan persempadanan semula, SPR hendaklah memastikan
ia mengelak proses tersebut daripada dipolitikkan.
4
Berkenaan integriti daftar pemilih, Ketua kumpulan Warganegara Malaysia
untuk PiHhan Raya Bebas dan Adil (MAFREL) menyatakan bahawa SPR
boleh menyelesaikan masalah penyimpangan dalam daftar pemilih, seperti
kehadiran nama orang yang telah meninggal dunia, secara bekeija rapat
dengan Jabatan Pendaftaran Negara untuk memotong nama orang yang telah
meninggal dunia daripada senarai pengundi yang layak.
5
Berhubung dengan peijalanan pilihan raya, SPR mesti diberi kuasa
untuk menguatkuasakan semua peraturan dalam memastikan pilihan raya
dikendalikan secara bebas dan adil, khususnya yang berhubung dengan
amalan rasuah untuk mempengaruhi keputusan pihhan raya, dan pemantauan
pembiayaan politik. Adalah penting diakui bahawa perundangan semasa
mengenai pembiayaan pilihan raya terpakai hanya kepada calon dan bukan
kepada parti. Isu ini ditangani secara khusus dalam Syor 7 yang menyeru
pembentukan Akta Parti Politik.
Syor 3: Menjadi kannya mandat ori supaya perbel anj aan pilihan
raya parti pol i t i k dan cal on di audi t secara bebas ol eh juruaudi t
bertaul i ah s ebel um di kemukakan kepada Suruhanjaya Pilihan
Raya.
Ras tonal:
SPR tidak memiliki mekanisme yang kukuh untuk memastikan ketelusan
dan akauntabiliti dalam proses pendanaan semasa pilihan raya.
Sebagai respons kepada kaji selidik TI - M mengenai pembiayaan politik,
SPR menyatakan bahawa ia 'tidak mengawal perakaunan politik,' dan kedua,
tidak ada peruntukan untuk juruaudit untuk membuat analisis laporan
kewangan parti politik dan calon. Ketiga, SPR tidak menjalankan siasatan
ke atas perakaunan politik. Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954 menghendaki
parti politik dan calon mengemukakan penyata perbelanjaan mereka manakala
beban akauntabiliti diletakkan ke atas parti politik atau pengundi yang terkilan.
Oleh itu, orang awam yang ingin mengesahkan laporan perbelanjaan calon
yang bertanding dalam pilihan raya terpaksa menanggung kos penyiasatan
laporan tersebut. Ini merupakan keqa yang sangat membebankan melihat
kepada bilangan dokumentasi yang terbabit, dan secara berkesan menghalang
penelitian yang bermakna ke atas laporan berkenaan. Kelemahan peruntukan
undang-undang dan penguatkuasaan yang membabitkan perakaunan politik
dan peranan SPR turut dibincangkan dalam cadangan Akta Parti Politik.
(Syor 7)
Syor 4: Membi na keupayaan Suruhanjaya Pi l i han Raya unt uk
menent usahkan pel aporan pembi ayaan ke mpe n.
Rasional:
SPR tidak memiliki kakitangan yang berkelayakan, seperti akauntan,
untuk mengesahkan ketepatan laporan perbelanjaan pilihan raya yang
dikemukakan oleh wakil yang dipilih. Ini disahkan oleh Timbalan Pengerusi
SPR semasa Persidangan Kebangsaan TI-M mengenai Reformasi Institusi
dan Perundangan mengenai Pembiayaan Politik di Malaysia, 30 November
2009.
Syor 5: Menent ukan had perbel anj aan cal on dan parti pol i t i k
berdasarkan kawasan geograf i kawasan pi l i han raya dan bi l angan
pemilih.
Rasional:
Disebabkan infrastruktur yang teruk di kawasan luar bandar, calon
menanggung perbelanjaan tambahan untuk mendekati pemilih. Had
perbelanjaan semasa yang kaku di bawah Seksyen 19 Akta Kesalahan Pilihan
Raya 1954 seharusnya disemak semula. Beberapa saijana yang telah memeriksa
perubahan sempadan semasa pilihan raya telah membuat kesimpulan bahawa
anialan "gerrymandering" (penyempadanan kawasan memihak kepentingan
penyandang kerajaan) tidak boleh diketepikan begitu sahaja.
Dengan sistem menetapkan had perbelanjaan yang lebih adil, kelebihan
" gerrymandering" akan dapat dikurangkan.
BAB EN AM: AGENDA REFORMASI 173
Syor 6: Memperkenal kan mekani s me unt uk menubuhkan
kerajaan sement ara yang berkecual i sel epas pi l i han raya
di umumkan.
Rationale:
Sistem politik Malaysia mengikuti konvensyen perlembagaan yang sudah
sekian lama mantap di mana kerajaan yang sedang memerintah mengambil
peranan sebagai kerajaan sementara semasa tempoh di antara pembubaran
Parlimen dengan perlantikan kerajaan yang baru dipilih. Perlembagaan
Malaysia, dalam Perkara 53, sunyi mengenai perlantikan sesebuah kerajaan
sementara atau sama ada kerajaan yang sedang memerintah mesti meletak
jawatan setelah p e n g u m u m a n untuk pilihan raya. Perlembagaan tidak
menjelaskan peranan kerajaan sementara atau fungsi dan tugasnya.
Dalam tempoh ini kerajaan sepatutnya menjalankan fungsinya tanpa
menyalahgunakan sumber awam sehingga menguntungkan parti penyandang.
Kerajaan sementara yang berkuasa seharusnya tidak dibenarkan membuat
peruntukan dana atau mengumumkan perancangan pembangunan dan
sogokan lain. Di samping memelihara ketenteraman sosial, kerajaan sementara
boleh terus melaksanakan dasar yang sedia ada tetapi tidak boleh memulakan
atau mengumumkan dasar baru. Pihak yang bersaing boleh membincangkan
dasar-dasar, sebagai sebahagian daripada platform mereka atau manifesto
pilihan raya, tetapi tidak ada pihak yang boleh berbuat demikian atas nama,
atau dengan sokongan institusi kerajaan.
Sebagai tambahan, jika anggota kerajaan penyandang terus melaksanakan
fungsi rasmi mereka semasa tempoh kempen, mereka memperoleh kelebihan
yang tidak adil sebagai kakitangan kerajaan kerana mereka boleh terus
mengagihkan dana awam semasa berurusan dengan kempen. Mereka juga
akan dapat memperoleh liputan media percuma kerana aktiviti pohtik partisan
mereka boleh mengelirukannya sebagai urusan rasmi kerajaan. Keperlnn
untuk pemisahan yang jelas di antara parti dengan kerajaan adalah penting"
semasa tempoh kempen pilihan raya.
Reformasi Perundangan
Reformasi perundangan mestilah dilakukan dalam konteks sebuah
demokrasi yang berfungsi sepenuhnya supaya kesemua yang berkepentingan
menjadi yakin bahawa perundangan tidak bersifat menyekat dan menghalang
fungsi dan kebebasan parti politik. Sebaliknya, tidak adanya kebebasan
demokrasi menjejaskan keyakinan terhadap langkah perundangan yang
diterima pakai.
Maka, adalah sangat mustahak dipastikan supaya institusi utama terrnasuklah
SPR dan badan kehakiman adalah bebas.
Syor 7: Menggubal perundangan baru, Akta Parti Pol i t i k,
untuk mengurus t adbi r dan me ngawal selia cara parti pol i t i k
berfungsi.
Rasional:
Akta Parti Politik diperlukan kerana beberapa sebab utama:
Untuk meluhurkan prinsip "pemisahan kuasa" supaya Eksekutif
tidak mempengaruhi operasi parti politik, yang mana kini dikawal
selia oleh Pendaftar Pertubuhan, yang terletak di bawah bidang kuasa
Kementerian Dalam Negeri,
Pengewangan politik sedang meningkat dan mempunyai akibat
sampingan yang penting terhadap kesejahteraan negara,
Parti politik dan masyarakat bersama adalah entiti-entiti yang agak
berbeza justeru perlunya untuk mereka peraturan yang berbeza.
Suatu perundangan baru hendaklah memasukkan peruntukan untuk
pendedahan sumber dana, merangkumi pengawalseliaan atau pengharaman
pendanaan asing ke atas pohtik tempatan. Isu lain yang mendatangkan
keprihatinan terrnasuklah wang rasuah, yang diberikan oleh penderma untuk
menguasai calon atau parti mereka. Pemulihan boleh juga membabitkan
langkah-langkah seperti meletakkan had bagi derma daripada individu,
perbadanan dan kesatuan sekerja.
6
Pemilihan suatu model Akta Parti Politik memerl ukan perbincangan yang
mendal am dan terbuka. Ahli akademik Kennet hJanda menyerl ahkan beberapa
model Akta Parti Politik yang dilaksanakan di peringkat global. Antara model-
model yang dicadangkan adalah ' model promosi' . Di bawah model ini, Akta
Parti Politik, menerusi perundangan yang mengunt ungkan, menggalakkan
aktiviti dan kewuj udan parti politik. Rasionalnya adalah bahawa ianya tidak
akan mengganggu kebebasan parti poht i k unt uk ber kempen mengenai
kepentingan tertentu asalkan ia tidak mengancam keselamatan negara.
7
Akta Parti Poht i k mengasingkan parti politik daripada pertubuhan
lain, tidak seperti Akta Pert ubuhan yang sekarang ini yang tidak membuat
sebarang perbezaan. Sebuah Akta yang berasingan membol ehkan peraturan
diperkenalkan khusus unt uk mengawal selia pembiayaan pohtik, dan untuk
mencegah parti pohtik daripada mainan pertaruhan wang. Akta sedemikian
akan j uga mengawal selia aktiviti pihhan raya dan bukan pihhan raya parti-
parti pohtik bagi memastikan wuj ud urustadbir yang baik dan permainan yang
adil. Selanjutnya, Akta Parti Politik boleh memastikan bahawa susunan dan
tingkah laku parti bergerak sejajar dengan nor ma demokrasi.
8
Suatu had siling perbelanjaan yang jelas ditetapkan unt uk kempen pilihan
raya adalah pent i ng dalam perundangan ini. Adalah pent i ng memantau
ehwal dalaman parti pohtik unt uk mencegah penggunaan wang yang tidak
beretika dalam pohtik, terutamanya semasa pemilihan parti. Pengawasan
perlu dilakukan kerana tindakan parti memiliki perniagaan korporat boleh
mengganggu proses demokrasi. Khususnya, pemilikan parti ke atas syarikat
media cenderung mempunyai kesan yang menyerlah ke atas akses sama rata
kepada khalayak.
Akta Parti Poht i k merupakan satu daripada ciri-ciri paling pent i ng dalam
sebuah demokrasi yang matang. Korea Selatan, umpamanya, menggubal Akta
Parti Politik 1987 yang memberikan isyarat transformasi negara berkenaan
daripada sebuah negara kuku besi menjadi sebuah negara demokrasi. Begitu
juga, Malaysia memerlukan transformasi untuk menghapuskan masalah seperti
rasuah secara besar-besaran. Ini selari dengan program transformasi kerajaan
dalam Bidang Keberhasilan Utama Negara (NKRA), yang mana pembiayaan
politik merupakan tujahan utama bidang pencegahan rasuah.
Akta Parti Politik merupakan serampang dua mata. Di satu pihak, ia boleh
menggalakkan demokrasi yang lebih besar dalam parti politik dan di pihak
yang satu lagi, ia boleh mengubah amalan demokrasi dalam parti ini. Akta
berkenaan tidak boleh berbentuk drakonan di mana ia mengawal selia fungsi
parti politik terlalu tegar, lalu mengubah tujuannya.
Syor-syor yang berikut akan membentuk komponen-komponen utama
Akta Parti Politik:
Syor 8: Mendaf t arkan parti -parti pol i t i k dengan Suruhanjaya
Pilihan Raya dan bukan de ngan Pendaf t ar Pert ubuhan.
Rasional:
Pendaftaran parti politik sepatutnya dijalankan oleh SPR dan bukannya
ROS sebagaimana yang terdapat kini ROS terletak di bawah bidang kuasa
Kementerian Dalam Negeri dan oleh itu mudah diganggu oleh Eksekutif,
manakala SPR, yang dilantik oleh Yang di-Pertuan Agung adalah lebih
bebas.
Parti politik adalah berbeza sifatnya daripada kelab, pertubuhan dan
persatuan kepentingan bersama yang terletak di bawah bidang kuasa
ROS. Justeru ia memerlukan sebuah badan kawal selia berasingan untuk
mengurustadbir aktivitinya dengan berkesan.
BAB EN AM: AGENDA REFORMASI
177
Di Uni t ed Kingdom, Australia, Korea Selatan, Jepun, Israel dan Perancis,
parti politik didaftarkan dengan Suruhanjaya Pilihan Raya, yang antara lain
menghalusi pendanaan politik.
Adalah lebih wajar bagi parti pohtik supaya dikawal selia oleh SPR, yang
mengendalikan Pilihan Raya Umum dan Pilihan Raya Kecil. Suruhanjaya
Pihhan Raya kemudiannya akan dapat menangani pendaftaran parti pohtik
secara langsung dan bebas.
Unt uk melindungi hak kebebasan berpersatuan seperti yang termaktub
dalam Perkara 10 Perlembagaan Malaysia, pendaftaran parti pohtik sepatutnya
dijalankan dengan secepatnya sebagai suatu perkara biasa.
Syor 9: Kawal sel i a pe mi l i ha n da l a ma n part i di ba wa h Akta
Part i Pol i t i k.
Rasional:
Politik wang sangat berleluasa semasa pemilihan dalaman parti apabila
puak yang bertanding berusaha meraih kuasa dalam parti. Apabila wang ,
digunakan unt uk mempengaruhi keputusan pemilihan dalam parti, ia memberi
kesan sampingan yang serius terhadap urustadbir. Justeru, mengawal selia
pemilihan parti seharusnya menjadi bidang teras di bawah Akta Parti Politik.
Perundangan berkenaan seharusnya memberi perhatian khusus terhadap
pembiayaan tersebut.
Akta Parti Politik Korea Selatan menyediakan cont oh yang baik
mengenai kawal selia besar-besaran dalam mentadbir pemilihan dalaman
parti pohtik. Akta berkenaan menghuraikan secara terperinci tindakan yang
diharamkan dalam pemilihan dalaman parti, terrnasuklah penggunaan wang
unt uk mempengaruhi pemilihan wakil parti. Sesiapa yang melanggar undang-
undang berkenaan akan didakwa. Begitu juga, Israel menetapkan had siling
perbelanjaan yang diselaraskan setiap tahun unt uk pemilihan dalaman parti.
178 ccRef ormasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
Syor 10: Menj adi kan mandat ori pendedahan sumber pembi ayaan
dan perbel anj aan ol eh parti pol i ti k.
Rasional:
Di Malaysia, Akta Pertubuhan 1966 menghendaki semua pertubuhan
yang terdaftar di bawah Akta berkenaan, termasuklah parti politik, supaya
mengemukakan laporan kewangan tahunan beraudit tetapi tidak dikehendaki
mendedahkan laporan berkenaan kepada awam.
Parti politik seharusnya dikehendaki oleh undang-undang supaya terbuka
mengenai jumlah dan sumber pendapatan dan derma mereka.
Orang awam mestilah diberi hak untuk memeriksa akaun parti politik.
Seperti yang ditegaskan oleh Edmund Terence Gomez, pendanaan parti
di Jepun, Taiwan, Korea Selatan dan Singapura adalah tertakluk kepada
penelitian undang-undang. Malaysia boleh mengikuti langkah ini menerusi
Akta Parti Politik.
Ketelusan dalam kewangan menggalakkan lebih ramai pengundi
bermaklumat untuk menjalankan hak mereka dalam sebuah demokrasi.
Sebagai tambahan, media dan masyarakat sivil diberi kuasa untuk "mengekori
wang", dengan demikian dapat sentiasa menyemak ahli politik. Logiknya
adalah bahawa keterbukaan itu pencegah kepada pengaruh wang besar, dan
kepada kerahsiaan yang membolehkan pendanaan haram atau derma yang
tidak baik.
Semua derma korporat kepada parti politik atau untuk tujuan politik
seharusnya tertakluk kepada kewajipan untuk pendedahan dan keterbukaan.
Semasa tempoh tiada pemilihan, parti adalah diperlukan menyiarkan
derma yang diterima, secara tetap, yakni setiap suku tahun, tetapi pendedahan
harian seharusnya dikehendaki semasa tempoh pilihan raya.
BAB EN AM: AGENDA REFORMASI
170
Syor 11: Me mi nda Akt a Ke s al ahan Pi l i han Raya 1954, yang
hanya me n g a wa l sel i a pe r be l anj aan y a ng di al ami di antara
hari pe na ma a n c a l o n de ng a n hari p e mb u a n g a n undi , untuk
me n c e r mi n k a n s e mua pe r be l anj aan y a ng di al ami unt uk pi l i han
raya u mu m.
Rasional:
Kecacatan utama dalam undang-undang sekarang adalah seseorang calon
boleh mengelak had perbelanjaan pilihan raya dengan membelanjakan untuk
kempennya sebelum hari penamaan. Apa-apa perbelanjaan yang dialami
berkaitan dengan iklan dan laporan yang memperkenalkan seseorang calon
sebelum hari penamaan adalah dikecualikan daripada peraturan berkenaan.
Kesannya, ini memberi kan suatu carte blanche kepada parti politik yang memiliki
atau mempunyai pengaruh ke atas akhbar dan terbitan berkala utama untuk
mempublisitikan kempen mereka. Justeru itu, perbelanjaan yang berkaitan
dengan pilihan raya seharusnya diundur kepada tarikh pembubaran parlimen
atau pembubaran dewan undangan yang sebelumnya.
Undang-undang semasa juga tidak melarang calon yang berjaya untuk
membelanjakan sejumlah wang tanpa had kepada penyokong selepas
kemenangannya.
" Kelemahan paling besar undang-undang berkenaan adalah ianya buta mengenai
fakta bahawa pada dasarnya pilihan raya ditandingi dan dimenangi oleh calon yang
disokong oleh parti. Sehingga kini tidak ada kawalan mengenai perbelanjaan oleh parti
politik tanpa mengira sama ada ianya terkait dengan mana-mana calon atau kawasan
pilihan raya."
9
Syor 12: Mel arang pe nggunaan pendanaan t ersembunyi seperti
dana haram.
Rasional:
Dakwaan berterusan mengenai penggunaan dana tersembunyi oleh calon-
calon dalam pemilihan parti dan pihhan raya umum menandakan bahawa
ia adalah suatu ciri pembiayaan politik. Kewujudan pendanaan sedemikian
telah disahkan dalam wawancara TI-M dengan pemimpin-pemimpin yang
pernah menyandang jawatan tinggi dalam parti. Operasi dana tersembunyi
seharusnya disifatkan menyalahi di bawah undang-undang kerana pendanaan
sedemikian boleh menggugat integriti sistem pohtik. Perundangan yang
dicadangkan seharusnya mengambil kira mekanisme yang dipakai untuk
memintas undang-undang. Di Britain, 'Blind Trust' (kumpulan wang yang
tidak telus) telah diharamkan kerana ia telah digunakan untuk melindungi
identiti penderma.
Syor 13: Me nc e gah pert ubuhan yang terkai t dengan parti pol i t i k
daripada di gunakan sebagai sal uran unt uk pendanaan pol i t i k. "
Rasional:
Institut penyelidikan dasar menjalankan analisis dasar dan pelobian untuk
parti politik yang menubuhkannya. Institut ini didakwa telah digunakan
untuk menyalurkan dana kepada parti politik. Di Malaysia, banyak parti
pohtik juga menubuhkan institut penyelidikan dasar. Adalah suatu yang
membimbangkan di mana institut ini boleh menjadi perantaraan bagi ahli
politik untuk berselindung dalam mendapatkan sumber pendanaan mereka.
Selepas berdepan dengan masalah ini sekian tahun, Korea Selatan telah
mulai mengawal selia institut penyelidikan dasar menerusi Akta Parti Politik.
BAD EN AM: AGENDA REFORMASI 184
Perkara 35 (3) Akta Korea berkenaan menghendaki institut penyelidikan
dasar melaporkan aktiviti tahunannya kepada Suruhanjaya Pilihan Raya
Kebangsaan, dan mendedahkan kepada orang awam.
Kebimbangan mengenai pembiayaan politik juga berlegar ke institusi
outreach (yang mendekati golongan tertentu dengan misi sosial) yang ada terkait
dengan parti politik, seperti kelab belia dan pertubuhan bukan kerajaan.
Syor 14: Mengenakan had s umbangan i ndi vi du kepada parti
pol i t i k.
Rasional:
Parti politik membiayai aktiviti mereka menerusi pelbagai cara seperti
yuran ahli, derma persendirian dan derma korporat.
Menetapkan had siling terhadap sumbangan kepada parti pohtik merupakan
mekanisme yang dipakai secara meluas dan berkesan untuk membendung
rasuah pohtik. Had sumbangan berfungsi sebagai mekanisme terbaik bagi
menyemak keupayaan individu persendirian untuk mempengaruhi keputusan
pilihan raya atau dasar awam jika calon atau parti yang disokong menguasai
kerajaan. Sebaliknya, maklumat mengenai penyokong kewangan seseorang
calon atau parti boleh mempengaruhi keputusan pengundian.
Mengawal selia jumlah sumbangan pohtik mebabitkan penenetuan had
menerusi undang-undang ke atas jumlah setiap derma. Di beberapa negara,
penderma yang dibenarkan dikenal pasti manakala yang lainnya penderma
yang tidak dibenarkan dikenal pasti.
Apabila derma dihadkan, ini akan menggalakkan parti politik untuk
mempelbagaikan sumber pendapatan dengan melibatkan orang awam. Ianya
menyediakan insentif yang baik untuk parti mengumpul dana dari pangkalan
yang luas dan dengan itu adalah berlandaskan demokrasi.
Akibat menghadkan derma telah muncul kecacatan yang besar dengan
cara mengelat melalui pemecahan derma kepada jumlah-jumlah yang kecil,
ada kalanya disebut 'bundling', atau derma atas nama-nama orang lain.
Menentukan had sumbangan juga menggalakkan calon yang kaya raya
membiayai kempennya sendiri.
10
Satu lagi isu yang menjadi keprihatinan adalah suatu pinjaman yang boleh
diberikan oleh individu atau syarikat kepada seseorang calon, yang mana
menurut pentakrifan ianya bukan suatu derma. Pinjaman ini boleh berterusan
untuk tempoh yang tidak ditentukan.
Di Malaysia, sama ada penderma korporat atau individu tidak berkewajiban
untuk mendedahkan derma kepada khalayak.
Syor 15: Mel arang parti pol i t i k me ne r i ma derma asi ng.
Rasional:
Isu pembiayaan asing untuk parti politik adalah satu perkara yang begitu
membimbangkan kerana pihak asing ini dapat menjejas kedaulatan negara.
Melarang pembiayaan dari sumber asing boleh menggalakkan parti politik
dan ahli politik mengumpul wang daripada penyokong mereka sendiri. Parti
pohtik yang menerima derma asing boleh dilihat sebagai terhutang budi
kepada kumpulan berkepentingan asing.
Walau bagaimanapun, isu derma dan sumbangan melalui talian dari
warganegara Malaysia yang bermastautin di luar negara perlu ditangani
secara berasingan untuk mencegah penyalahgunaan di satu pihak, manakala
membenarkannya tanda sokongan yang sah, di pihak lain.
Syor 16: Mengenakan had perbel anj aan akti vi ti pi l i han raya
ol eh parti pol i t i k.
Rasional:
Had perbelanjaan boleh sama ada menyekat jumlah yang dibenarkan
untuk dibelanjakan oleh sebuah parti atau seseorang calon, atau menghadkan
jumlah yang boleh dibelanjakan dengan cara tertentu dan untuk aktiviti
tertentu. Ini boleh membawa makna bahawa sesuatu bentuk perbelanjaan
perlu diharamkan sama sekah. Had ini boleh terdiri daripada satu jumlah
mutlak untuk setiap calon atau parti.
11
Dalam kebanyakan kes di mana amalan ini telah dimulakan, had tertentu
telah ditetapkan sama ada ke atas perbelanjaan kasar bagi setiap calon atau parti,
atau secara altematifke atas perbelanjaan calon atau parti bagi setiap pengundi.
12
Tujuannva adalah untuk mengekang kos kempen dan mewujudkan medan
permainan rata yang menghadkan pengaruh mana-mana parti atau calon.
Menetapkan had siling jumlah ke atas perbelanjaan kempen dianggap dapat
membantu mengurangkan permintaan terhadap penderma yang mempunyai
banyak wang.
Wuj ud pula kecacatan yang lain. Sumbangan boleh dibuat bukan dalam
bentuk wang tetapi menerusi perkhidmatan kempen sukarela profesional,
umpamanya dengan menyediakan penginapan hotel percuma atau bersubsidi,
pengeluaran atau penerbitan poster, sepanduk, lencana, kemeja-t, iklan,
bekalan pekerja kempen dan pegalanan dan pengangkutan. Perbelanjaan ini
mungkin tidak mudah untuk ditentukan jumlahnya bagi tujuan pendedahan
perbelanjaan.
13
Di Malaysia, kecacatan ini wujud dalam perundangan semasa mengenai
had perbelanjaan. Umpamanya, pembekal tidak dikehendaki mengemukakan
laporan kepada SPR mengenai perkhidmatan yang diberikan dan barangan
yangdijual kepada calon pilihan raya. Lagipun, jika tuntutan pembayaran baki
wang tidak dibuat dalam masa dua minggu selepas pilihan raya atau jika hutang
184 Reformasi PEMBIAYAAN I'OI.ITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
tersebut rela dilupuskan, ianya tidak akan direkodkan sebagai perbelanjaan
pilihan raya, dan mungki n sukar unt uk mendapatkannya kembali. Pinjaman
dan sumbangan dalam bent uk selain wang hendaklah juga didedahkan dan
sepatutnya dimasukkan di dalam keperluan melaporkan perbelanjaan dengan
menentukan nilai kewangannya. Umpamanya perkhidmatan kempen sukarela
profesional yang mempunyai nilai kewangan merupakan satu sumbangan
dalam bent uk bukan wang adalah kerap terlepas pandang.
Syor 17: Me l ar ang part i me mi l i ki pe r ni agaan secara l a ng s ung
atau t i dak l a ng s ung dan dari pada t erbabi t dal am pe r ni agaan.
Rasional:
Perundangan yang menangani pembiayaan politik haruslah menangani
isu pemilikan perniagaan oleh parti pohtik. Bagaimanapun, ini tidak harus
menafikan hak parti politik unt uk menubuh dan mengendalikan organ
berita mereka sendiri. Di kebanyakan negara yang mengamalkan demokrasi
adalah lumrah bagi parti politik menjalankan perusahaan yang membabitkan
penjualan akhbar dan bahan bacaan parti. Parti diketahui memiliki agensi
pengembaraan, pusat rekreasi, pasukan sukan, bank dan firma pembangunan
dan pembinaan hartanah. Ol eh sebab sebahagian daripada usaha ini jarang
memperoleh keunt ungan, parti mungki n teringin hendak meneroka bidang
perniagaan lain yang mempunyai potensi yang lebih menarik. Di Austria
umpamanya, parti politik telah membangunkan aktiviti komersial di kawasan-
kawasan seperti pusat pemasaran dan pusat membeli belah, dan pembinaan
rumah menerusi syarikat yang dimiliki sepenuhnya atau sebahagiannya oleh
parti. Bagaimanapun, di Taiwan, ekoran tekanan orang awam dan siri skandal
yang kontroversi, KMT telah mula melepaskan aset-aset korporatnya.
Masalah berhubung dengan pemilikan perniagaan oleh parti adalah
bahawa aset perniagaan tersebut sudah dipindah milik ke tangan persendirian.
Ini telah meningkatkan politik peribadi, yang mana parti peneraju, seperti
UMNO dan MCA memiliki akses paling banyak terhadap perniagaan media
menerusi penguasaan langsung atau tidak langsung. Pemilikan perniagaan
oleh parti pohtik dan ahli politik telah menjurus kepada kontroversi besar,
termasuklah dakwaan rasuah, naungan, nepotisme, percanggahan kepentingan
dan penyalahgunaan kuasa, khususnya oleh mereka yang memiliki kawalan ke
atas perniagaan tersebut. Satu lagi dakwaan adalah ahli pohtik yang menguasai
syarikat tersebut mempunyai sumber pendanaan langsung yang tidak ada pada
ahli lain dalam parti. Dalam hai syarikat awam tersenarai, satu lagi rentetan isu
timbul, termasuklah kebertanggungjawaban kepada pemegang saham minoriti
dalam hai bagaimana dana syarikat disalurkan kepada parti.
Di Eropah, walaupun perniagaan milik parti dikawal seha dengan baik,
adalah bukan kelaziman untuk mengharamkan usaha komersial dari segi
undang-undang kerana ia melanggar peruntukan perlembagaan. Di Republik
Czech, apabila parti politik diharamkan daripada memiliki syarikat atau
mengambil bahagian dalam aktiviti perniagaan, termasuklah menerbitkan
sebuah organ berita, Mahkamah Perlembagaan Czech telah mengetepikan
pengharaman berkenaan. Walaupun tidak digalak mengharamkan seluruhnya
pembabitan parti pohtik dalam perniagaan, adalah perlu untuk mengkaji setnula
jenis usaha perniagaan yang boleh diceburi oleh parti politik, termasuklah sama
ada parti pohtik boleh mempunyai kepentingan dalam institusi kewangan,
seperti bank dan koperasi.
Satu bidang yang menjadi keprihatinan khusus adalah pemilikan media
oleh parti politik, kerana akses orang awam untuk mendapat maklumat secara
bebas boleh dikompromikan kerana kepentingan parti. Ini dibincangkan
secara berasingan di dalam Syor 20.
Syor 18: Me l i bat kan s e mu a p e me g a n g s aham dal am ke put us a n
syarikat unt uk s u mb a n g a n pol i t i k.
Rasional:
Sering kali pemegang saham minoriti tidak dimaklumkan mengenai
keputusan yang telah dibuat oleh lembaga pengarah syarikat unt uk memberi
sumbangan kepada parti politik. Bagi melindungi kepentingan pemegang
saham minoriti, Akta Parti Politik seharusnya memasukkan syor yang
dicadangkan ini. Ianya akan mencegah syarikat daripada membuat sumbangan
politik secara rahsia.
Di Jepun, umpamanya, pemegang saham mahu syarikat
dipertanggungjawabkan terhadap sumbangan kempen dan juga bentuk
sumbangan lain yang melibatkan politik, seperti melobi.
14
Pendanaan Langsung Kerajaan
Syor 19: Me mpe r ke na l ka n pe nda na a n l a ng s ung dari keraj aan
kepada part i pol i t i k unt uk me mbi a y a i akt i vi t i pi l i han raya dan
bukan pi l i han raya.
Rasional:
Pembiayaan politik oleh orang awam dalam beberapa bent uk atau lainnya
sedang meningkat dalam demokrasi di seluruh dunia. Dalam kajian yang
dijalankan oleh Institut Antarabangsa bagi Bantuan Demokrasi dan Pilihan
Raya (IDEA) dalam tahun 2003, yang mehputi 111 buah negara, yang mana
65% daripadanya menyediakan pendanaan langsung kerajaan kepada parti
politik manakala 71% daripadanya menyediakan pendanaan tidak langsung
kepada parti politik.
15
Satu tanggapan bahawa dana awam membantu memastikan calon,
terutamanya yang mewakili pembangkang, memiliki sumber yang mencukupi
untuk mengendalikan kempen yang dapat berterusan. Penggunaan wang awam
mungkin memerlukan akauntabiliti dan dengan demikian meningkatkan
pendedahan.
Bentuk pendanaan awam bolehlah meliputi wang kepada parti politik,
pendanaan untuk calon, insentif cukai dan penggunaan media secara percuma
atau pada kadar diskaun. Di Jerman, umpamanya, sumber pembiayaan politik
datang dari tiga bidang utama, yakni pembiayaan awam yang sebahagian besar
berdasarkan kepada keputusan pilihan raya yang lalu, yuran tahunan keahlian
parti pohtik dan derma individu.
16
Peruntukan pembiayaan awam hendaklah diselaraskan setiap tahun
berdasarkan tahap inflasi negara. Amaun sebenar pembiayaan awam hendaklah
ditentukan oleh jawatankuasa bebas yang berautonomi dan beiwibawa,
sebaik-baiknya yang terdiri daripada wakil masing-masing perikatan yang
memerintah dan pakatan pembangkang di Malaysia, wakil dari perkhidmatan
awam, pemerhati pilihan raya, ahli akademik dan pertubuhan masyarakat
sivil. Ini boleh dilakukan melalui kaedah cuba-cuba sehinggalah satu amaun
pembiayaan pohtik yang wajar dapat dicapai, yang tidak memperkukuhkan
mahupun menafikan parti pohtik daripada mendapat sokongan yang sah.
Di negara di mana pembiayaan awam kepada parti pohtik dibenarkan,
peraturan mengenai pembiayaan parti dan kempen pilihan raya, secara
umumnya berdasarkan prinsip yang berikut: Imbangan yang munasabah di
antara pembiayaan awam dengan pembiayaan persendirian, kriteria yang adil
dalam pengagihan sumbangan kerajaan kepada parti, peraturan yang ketat
mengenai derma persendirian, suatu nilai ambang dalam perbelanjaan parti
yang terkait dengan kempen pilihan raya, akaun dengan ketelusan sepenuhnya,
penubuhan sebuah pihak berkuasa audit yang bebas di bawah Suruhanjaya
Pilihan Raya yang baru dibentuk semula dan sekatan yang bermakna ba i
parti dan calon yang melanggar peraturan berkenaan.
17
Walau bagaimanapun, pembiayaan awam kepada pilihan raya
memerlukan peraturan dan pemantauan yang mencukupi untuk menjamin
bahawa penyalahgunaan bantuan sedemikian berlaku di tahap minimum,
kalaupun tidak dapat dihapuskan sama sekali penyalahgunaan sokongan
tersebut. Peraturan ini hendaklah meliputi halangan untuk menyemak parti
atau individu yang memasuki proses pilihan raya walaupun mcreka kurang
mendapat sokongan yang mencukupi atau kurang wibawa.
Isu dan Cabaran Dalam Pembiayaan Langsung Kerajaan
Bagaimanapun, dengan pendanaan awam yang telah diperkenalkan di
sebilangan negara, Casas-Zamora memerhatikan bahawa dinamik sistem
parti merupakan satu fenomena yang sangat kompleks untuk membolehkan
inereka sama-sama terjejas oleh pendanaan langsung dari kerajaan.
18
Berikut
adalah halnya walaupun pendanaan langsung dari kerajaan mempunyai tiga
manfaat utama. Pertama, ia menyediakan ahli-ahli politik autonomi dan
bantuan lebih besar untuk membendung rasuah berkaitan dengan kewangan
dalam politik; kedua, ia menggalakkan persamaan peluang dalam politik dan
dengan yang demikian menggalakkan persaingan yang sebenar semasa pilihan
raya; dan akhirnya, ia mempermudahkan pertubuhan dan menginstitusikan
parti pohtik dengan menyediakannya kestabilan yang mereka perlukan untuk
menjalankan aktiviti dengan berkesan.
19
Pengkritik terhadap pendanaan langsung dari kerajaan mencabar ketiga-
tiga tanggapan tersebut dengan menghujah, antara lain, bahawa pembiayaan
politik bentuk ini membekukan sistem parti, menurunkan bilangan keahlian
parti, melemahkan semangat kesukarelawanan untuk menderma kepada parti
dan mengancam keakraban pergaulan yang telah tertanam dalam parti.
20
Mengakui peringatan amaran ini, reformasi membabitkan pembiayaan
politik perlu dibahagikan kepada peraturan dan bantuan atau sumbangan,
'Uatu isu yang diakui dan diterima pakai di sebilangan negara. Kebanyakan
negara demokrasi menyekat penggunaan sekurang-kurangnya beberapa
sumber derma persendirian, sama ada dengan mengharamkannya atau
dengan menetapkan had siling sumbangan berkenaan. Sekatan ke atas derma
bermatlamat menghalang parti dan calon terhutang budi kepada kepentingan
persendirian.
21
Rumusanyangl ebi hberkesanbagi pengawal an awam terhadap wangpolitik
nampaknya memerlukan kepada kehadiran sebuah sistem pembiayaan pohtik
yang komprehensif berdasarkan kepada tiga rukun utama: pendedahan penuh,
agensi penguatkuasaan yang bebas, dan pendanaan awam yang munasabah.
Pendedahan memerlukan pelaporan yang sistematik, pengauditan, akses awam
kepada rekod dan publisiti. Objektif mendedahkan kewangan pohtik adalah
unt uk menjadikan akaun ahli politik suatu perkara yang diketahui umum
dan menjadi perdebatan pohtik. Penguatkuasaan menghendaki suatu agensi
yang bebas yang dikurniai dengan kuasa undang-undang yang seperlunya
unt uk menyelia, menentusah, menyiasat dan jika perlu, mengambil presiding
undang-undang.
Pendanaan awam yang telus adalah dilihat sebagai satu daripada pilihan
unt uk memerangi amalan penyalahgunaan sumber negara dan pendanaan
orang yang kaya raya (plutokratik) yang menyemarakkan rasuah kewangan
dalam pohtik.
22
Satulagiperkarapentingyangperludiperhatikandalammempertimbangkan
reformasi pembiayaan pohtik adalah hakikat bahawa setiap rejim kawal selia
mestilah membuat imbangan di antara kebebasan asasi calon pilihan raya
unt uk berkomunikasi dengan pengundi dengan akses yang mencukupi dan
sama rata terhadap wang semasa kempen unt uk lebih berkesan menyampaikan
manifesto mereka. Masyarakat demokrasi yang berbeza telah sampai kepada
kesimpulan yang bertentangan mengenai imbangan yang paling wajar dalam
konteks khususnya budaya dan perlembagaan mereka.
23
Ol eh yang demikian,
wuj ud keperluan unt uk mengawal kedua-duanya, iaitu bekalan (sumber dari
dan permintaan (amaun yang boleh dikutip oleh parti atau ahli politik).
24
Ref ormasi Medi a
Media massa seperti dengan institusi sosial yang lain, tidak beroperasi
dalam suatu kekosongan sosial. Kerajaan, parti politik, perbadanan, kumpul an
pelobi dan kumpul an masyarakat sivil, antara lain, berinteraksi dengan media,
masing-masing mencuba unt uk memperol eh akses kepadanya dengan harapan
menjalankan pengaruh dan kuasa.
Di negara di mana demokrasinya rapuh, hubungan di antara kerajaan
dengan media massa arus perdana yang telah sekian t ahun begitu kukuh yang
mana mengancam kebebasan dan kredibiliti media.
Melaksanakan reformasi dalam persekitaran media menjadi sangat mencabar
kerana wadah media utama di Malaysia dimiliki atau dikuasai secara langsung
atau tidak langsung oleh parti-parti komponen BN atau pemi mpi n- pemi mpi n
mereka. Satu langkah segera unt uk menangani akses tidak sama rata parti
politik terhadap media massa adalah dengan memberi mandat kepada semua
media yang disokong oleh pembayar cukai terrnasuklah saluran TV dan radio
dan Kement eri an Penerangan supaya bertindak tidak memi hak semasa pilihan
raya dan memberi kan semua pert ubuhan yang bertanding pertimbangan yang
sama rata. Pelanggaran syarat ini hendaklah dikira sebagai amalan pilihan raya
yang korup.
Selama sekian t ahun undang- undang seperti Akta Mesin Cetak dan
Penerbitan 1984 dan Akta Rahsia Rasmi 1972, terbukti sebagai tonggak
utama mewuj udkan kekurangan kredibiliti dalam media arus perdana.
Syor 20: Mel arang Pemi l i kan Media ol eh Parti Pol i ti k.
Rasional:
Pada masa ini, tidak ada peraturan yang mengawal pemilikan media oleh
parti politik. Wal aupun kumpul an media utama pada masa ini tidak lagi secara
langsung dimiliki oleh parti pohtik, ianya dipercayai mempunyai perkaitan
rapat dengan ahli-ahli pohtik yang berpengaruh. Antara yang terkecuali
adalah The Star yang dimiliki oleh cabang pelaburan MCA, Huaren Holdings
dan Utusan Malaysia yang pemihk majoritinya adalah UMNO. Parti-parti
pembangkang memiliki organ parti mereka sendiri seperti Roket (DAP),
Harakah (PAS) dan Suara Keadilan (PKR). Oleh itu, parti-parti pohtik utama
dapat menjalankan kempen sepanjang tahun dan terus menerus menyediakan
maklumat yang berteraskan parti.
Parti pohtik hendaklah dilarang daripada memiliki media selain organ parti
mereka sendiri, bagi memastikan satu aras medan permainan semasa pilihan
raya. Parti yang memiliki pertubuhan media sendiri mempunyai kelebihan yang
tidak adil kerana mereka boleh mengenakan pengaruh yang tidak seimbang
kepada pengundi. Demi permainan yang adil, peraturan berkaitan dengan
media hendaklah seragam digunakan. Usaha unt uk mempertingkatkan etika
kewartawanan hendaklah ditingkatkan dalam suatu persekitaran di mana media
kerap mudah dipengaruhi oleh mereka yang berkepentingan terrnasuklah ahli
pohtik. Umpamanya, pertubuhan media hendaklah mendukung hak untuk
menjawab oleh pihak yang terkilan sebagai satu rukun asasi.
Parti Kuomintang (KMT) di Taiwan kehilangan pilihan raya presiden
dalam tahun 2000 dan 2004 akibat keprihatinan awam terhadap rasuah pohtik
yang timbul daripada pemilikan media dan perniagaan-perniagaan lain.
Terdapat juga tekanan orang awam untuk mendesak parti berkenaan menjual
perniagaannya. Ekoran dari situ, Parti Progresif Demokratik (DPP) meluluskan
perundangan mengharamkan parti politik memiliki perniagaan. Pada masa
ini, KMT sedang dalam proses melepaskan asetnya dan mengembalikan wang
tunai kepada Perbendaharaan.
Walau bagaimanapun, kajian semula undang-undang mengenai pemilikan
media oleh parti politik perlu dengan pendekatan berhati-hati kerana
apapun perundangan mengenai perkara ini boleh bercanggah dengan hak
perlembagaan mengenai kebebasan bercakap (Perkara 10) dan kebebasan -
memiliki harta (Perkara 13).
Syor 21: Memans uhkan Akta Mesi n Cetak dan Penerbi t an
(PPPA) 1984.
Rasional:
PPPA 1984 adalah suatu perundangan utama yang mengurustadbir industri
persuratkhabaran. Perundangan itu menetapkan bahawa semua surat khabar
dan penerbitan tetap mestilah memiliki permit penerbitan yang dikeluarkan
oleh Kementerian Dalam Negeri, yang perlu dipohon setiap tahun.
PPPA 1984 mestilah dimansuhkan kerana ia memberi Kerajaan kawalan
ke atas peranan media di dalam negara dan menggugat hak terhadap kebebasan
bercakap dan bersuara. Kawalan sedemikian tidak menggalakkan media untuk
mendedahkan rasuah politik. Lantaran takut lesen mereka akan dibatalkan
menyebabkan kalangan media terpaksa bertindak mengamalkan tapisan
sendiri.
Dalam tahun 1988, PPPA telah dipinda untuk menghalang sebarang kajian
semula kehakiman dilakukan terhadap keputusan Menteri Dalam Negeri
jika menteri membatalkan atau menggantung permit penerbitan atas alasan
bahawa penerbitan itu menjejaskan ketenteraman awam. Kedominanan pihak
Eksekutif ini mestilah diimbangi dengan memulihkan kuasa kajian semula
kehakiman terhadap keputusan Eksekutif.
Syor 22: Membenarkan akses sama rata dan bebas t erhadap
media awam unt uk s emua kumpul an berkepent i ngan di bawah
Akta Parti Pol i t i k.
Rasional:
Perlu diperhatikan bahawa sekatan yang dikenakan oleh undang-
undang bukan pilihan raya dan kebanyakan kekurangan yang dihadapi oleh
pembangkang dalam berkempen tidak semestinya disokong oleh SPR. " Situasi
boleh kelihatan sangat menindas", mantan Pengerusi SPR menyatakannya
dengan tidak bersetuju, " apabila, pada ketika tertentu, peraturan tertentu yang
telah dilonggarkan bagi parti-parti tertentu ... dan dikenakan secara berbeza ke
atas kumpulan dan orang yang berbeza." SPR telah cuba unt uk menyinggung
kerajaan supaya mengurangkan amalan berkempen yang tidak adil. Ia telah
mencadangkan kepada Kabinet supaya parti politik dibenarkan masa ke udara
semasa pilihan raya umum berdasarkan bilangan calon yang diturunkan oleh
parti politik.
25
Di Amerika Latin, hampir semua negara memastikan kebebasan akses kepada
media semasa pilihan raya dan terdapat prosedur dalam memperunt ukkan masa
ke udara dan raang dalam media cetak, justeru mewuj udkan satu aras medan
permainan untuk semua pihak. Walau bagaimanapun, terdapat pengharaman
terhadap pengiklanan berbayar dalam media oleh parti politik dan calon
semasa pilihan raya.
1
Put hucheary and Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan
2
Ibid.
3
Wan Ahmad Wan Omar. 2009. ' Challenges in Ensuring Transparency in Political Financing' ,
4
Puthucheary, Mavis and Nor ani Ot hman. 2005. Elections and Democracy in Malaysia, Bangi:
Percetakan Universiti Kebangsaan Malaysia.
5
www. mal aysi aki ni . com/ news/ 50702 diakses pada 27 Feb 2010.
6
Transparency International. 2009. 'Political Finance Regulations: Bridging the Enforcement
Gap' , Policy Position #02, Berlin:Transparency International.
7
Janda, Kennet h. 2005. ' Adopt i ng Party Law' , in John Gould, Political Parties and Democracy in
Theoretical and Practical Perspectives, Washington: Nat i onal Democrat i c Institute for International
Affairs (NDI).
8
Ibid.
9
Shad Saleem Faruqi. 2009. Electoral Financing in Malaysia. Laporan TI - M - tidak diterbitkan.
10
International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA). 2003.
Handbook: Funding of Political Parties and Election Campaigns. Washington:IDEA.
11
Hof nung, Menachem. 2006. ' Financing Internal Party Races in Non-Maj ori t ari an Political
Systems: Lessons from t he Israeli Experi ence' , Election Law Journal Volume 5, Number 4, pp.
372-383; van Biezen, Ingrid. 2004. 'Political parties as public utilities', Party Politics 10 (6): 701-
722.
12
Ibid.
13
Ibid.
14
Mitsuru Misawa. 2008. ' An Overvi ew of Problems Concerni ng Political Donat i ons in Japan' ,
Columbia Journal of Asian Law 21:2.
15
Austin, Regi nal d dan Maj a Tj er nst r om (eds). 2003. Funding of Political Parties and Election
Campaigns, Stockholm: International Institute for Democracy and Electoral Assistance.
16
Seksyen 18, 19a, 25, dan 26 Akta Parti Pol i t kj er man.
17
van Biezen, Ingrid. 2003. ' Financing political parties and election campaigns - guidelines' ,
Strasbourg: Counci l of Europe.
18
Casas-Zamora, Kevin. 2005. Paying for Democracy: Political Finance and State Funding for Parties,
Colchester: ECP R Press. Lihat j uga Posada-Carbo, Eduardo. 2008. ' Democracy, Parties and
Political Finance in Latin Ameri ca' , Worki ng Paper #346, April.
19
Casas-Zamora, Kevin. 2005. Paying for Democracy: Political Finance and State Fundi ng for
Parties, Colchester: ECP R Press.
20
Casas-Zamora, Kevin. 2005. Paying for Democracy: Political Finance and State Funding for
Parties, Colchester: ECP R Press; Clift, Ben dan Justin Fisher. 2004. ' Comparative Party Finance
Ref or m: The Case of France and Britain' , Party Politics 10 (6): 677-699.
21
Walecki, Marcin. 2004. 'Political Money and Cor r upt i on' , IFES Political Finance Whi t e Paper
Series.
2 2
Ibid.
23
Geddis, Andrew. 2007. ' Ret hi nki ng the Fundi ng of Ne w Zealand' s Election Campaigns' , Policy
Quarterly 3 (1).
2 4
Ibid.
Lim, Hong Hai. 2005. ' Maki ng t he system work: t he Election Commi ssi on' , dalam Mavis
Put hucheary dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Universiti
Kebangsaan Malaysia Press.
Abbot t , Jason P. 2004. ' The I nt er net and Democr at i sat i on' , dalam Ed mu n d Terence Gome z
(eds), The State of Malaysia: Ethnicity, Equity and Reform, London: Rout l edge.
Abdul Ras hi d Ra h ma n . 1994. The Conduct of Elections in Malaysia, Kuala Lumpur : Beri t a
Publ i shi ng.
Adamany, Davi d and Geor ge Agree. 1975. Political Money:A Strategy for Campaign Financing
in America, Bal t i more: J ohns Hopki ns Uni versi t y Press.
Aeri a, Andrew. 2005. ' Sarawak:state el ect i ons and political pat ronage' , dal am Mavis
Put huchear y dan Nor a ni Ot hma n, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi : Percet akan
Uni versi t i Kebangsaan Malaysia.
Anand Panyar achun. 2003. Keynote Address, di bent angkan dal am Political Party Accountability:
Principles and Realities Workshop pada 14 Ogos 2003 di Bangkok, Thai l and.
Arasarat nam, S. 1980. Indians in Malaysia and Singapore, Kuala Lumpur : Oxf or d Uni versi t y
Press.
Austin, Regi nal d dan Ma j a Tj e r ns t r om (eds). 2003. Funding of Political Parties and Election
Campaigns, St ockhol m: I nt er nat i onal Inst i t ut e f or Democr acy and El ect oral Assistance.
Bryan, Shari dan Deni se Baer (eds). 2005. Money in Politics: A Study of Party Financing
Practices in 22 Countries, Washi ngt on DC: Na t i ona l Democr at i c Inst i t ut e f or I nt er nat i onal
Affairs ( NDI ) .
Casas- Zamor a, Kevi n. 2005. Paying for Democracy: Political Finance and State Funding for
Parties, Col chest er : E C P R Press.
Carlson, Jeffrey dan Wal ecki , Mar ci n. 2006. Guide to Applying Lessons Learned, USAI D:
Mone y and Politics Pr ogr am ( MAP) .
Chandr a Muzaf f ar . 1977. Aliran Basic Beliefs, Penang: Al i ran.
Chandr a Muzaffar. 1979. Protector?: An Analysis of the Concept and Practice of Loyalty in
Leader-led Relationships within Malay Society; Pul au Pi nang: Al i ran.
Clad, James. 1989. Behind the Myth: Business, Money and Power in South East Asia, London:
Un wi n Hy ma n Lt d.
Clift, Be n dan Fisher, Just i n. 2004. ' Compar at i ve Part y Fi nance Re f o r m: Th e Case of
France and Br i t ai n' , Party Politics 10 (6): 677- 699.
Bibliografi 197
Bibliografi
Crai g, J. 1988. ' Pri vat i zat i on i n Malaysia: Present Trends and Fut ur e Prospect s' , dalam
Paul Co o k dan Col i n Ki r kpat r i ck (eds), Privatization in Less Developed Countries, Sussex:
Wheat sheaf Books Lt d.
Ewi ng, K. D. dan Issacharoff, S. 2006. ' I nt r oduct i on' , i n KD Ewi ng dan Samuel
Issacharoff, Party Funding and Campaign Financing in International Perspective, Or egon: Hart
Publ i shi ng.
Fields, Karl J. 1995. Enterprise and the State in South Korea and Taiwan, Ithaca: Cornell
Uni versi t y Press.
Farish A. Noor . 2004. Islam Embedded: The Historical Development of the Pan-Malaysian
Islamic Party i MS (1951-2003), Jl d 1 & 2, Kual a Lumpur : Inst i t ut Penyel i di kan Sosiologi
Malaysia.
Fer nandez, Josi e. 2004. Contested Space? Fomca's Engagement with the Government, Petaling
Jaya: Fomca.
Francis Loh Kok Wall. 2009. Old vs New Politics in Malaysia, Sel angor: Pusat Maklumat
Staragik dan Pembangunan Penyel i di kan.
Francis Loh Kok Wah dan Kh o o Boo Teik. 2002. Democracy in Malaysia: Discourses and
Practices, Uni t e d Ki ngdom: Cur z on Press.
Funst on, N. J. 1980. M/ay Politics in Malaysia:A Study of the United Malays National
Organisation and Party Mam, Kual a Lumpur : He i ne ma nn Educat i onal Books.
Funst on, J ohn. 2000. ' Malaysia' s Tent h El ect i ons: Status Quo, Reformasi or Islamization?',
Contemporary Southeast Asia 22/1 (April).
Geddis, Andrew. 2007. ' Re t hi nki ng t he Fundi ng of Ne w Zeal and' s El ect i on Campaigns' ,
Policy Quarterly 3 (1).
Gomez, Ed mu n d Terence. 1990. Politics in Business: UMNO's Corporate Investments, Kuala
Lumpur : For um.
Gomez, Ed mu n d Terence. 1991. Money Politics in the Barisan Nasional, Kual a Lumpur:
For um.
Gomez, Ed mu n d Terence. 1994. Political Business: Corporate Involvement of Malaysian
Political Parties, Cai rns: James Co o k University.
Gomez, Ed mu n d Terence. 1996. ' El ect or al Fundi ng of General , State and Part y Elections
in Malaysia' , Journal of Contemporary Asia, 26 (1), hi m. 81- 99.
Gomez, Ed mu n d Terence. 1996. The 1995 Malaysian General Election: A Report and
Commentary, Si ngapore: Institut Kaj i an Asia Tenggara.
Gomez, Ed mu n d Terence (ed.). 2002. Political Business in East Asia, London: Routledge.
Gomez, Ed mu n d Terence (ed.). 2004. The State of Malaysia: Ethnicity, Equity and Reform,
London: Rout l edge.
Gomez, EdmundTer ence. 2004. ' Pol i t i cs of t he Medi a Busi ness: The Press under Mahat hi r ' ,
in Br i dget Wel sh (ed.) Reflections: The MahathirYears,Washington DC: SAIS, Johns Hopki ns
University.
Gomez, Ed mu n d Terence (ed.). 2007. Politics in Malaysia:The Malay Dimension. London:
Rout l edge.
Gome z , Edmund Terence d a n j o mo K.S.1999 .Malaysia's Political Economy-.Politics, Patronage
and Profits. Cambr i dge: Cambr i dge Uni versi t y Press.
Heng, Pek Koon. 1988. Chinese Politics in Malaysia: A History of the Malaysian Chinese
Association, Si ngapore: Oxf or d Uni versi t y Press.
Hi l t on, Mat t hew. 2009. Choice and Justice: Forty Years of the Malaysian Consumer Movement,
Penang: Uni versi t i Sains Malaysia.
Hj . Mo h d Jali, Nazar uddi n, Re dz ua n, Ma' ar of , Abu Samah, Asnarul khadi & Hj . Mo h d
Rashi d, Ismail. 2003. Malaysian Studies: Nationhood and Citizenship. Kuala Lumpur : Pearson
Malaysia.
Hof nung, Me na c he m. 2006. ' Fi nanci ng Int ernal Part y Races i n Non- Maj or i t ar i an
Political Systems: Lessons from t he Israeli Exper i ence' , Election Law Journal Jl d 5, Bil. 4,
hi m. 372- 383.
Hwang, I n- Won. 2003. Personalized Politics:The Malaysian State under Mahathir, Si ngapore:
Institut Kaj i an Asia Tenggara.
Int ernat i onal Cent er f or Not - f or - Pr of i t Law and Wor l d Move me nt for Democr acy. 2008.
' Def endi ng Ci vi l Soci et y' , International Journal of Not-for-Profit Law 10 (2).
Int ernat i onal Inst i t ut e f or Democr acy and El ect oral Assistance (Int ernat i onal I DEA) . 2003.
Handbook: Funding of Political Parties and Election Campaigns. Washi ngt on DC: I DEA.
Janda, Kennet h. 2005. ' Adopt i ng Part y Law' , in J ohn Goul d, Political Parties and Democracy
in Theoretical and Practical Perspectives, Washi ngt on: Nat i onal Democr at i c Inst i t ut e for
Int ernat i onal Affairs ( NDI ) .
J omo K. S. (ed.). 1995. Privatizing Malaysia: Rents, Rhetorics and Realities. Col or ado:
West vi ew Press.
Khong Ki m Hoong. 1984. Merdeka! British Rule and the Struggle for Independence in Malaya,
1945- 1957, Kual a Lumpur : I NSAN.
Khoo Bo o Tei k. 1995. Paradoxes of Mahathirism: An Intellectual Biography of Mahathir
Mohamad, Kual a Lumpur : Oxf or d Uni versi t y Press.
Bi bl i ograf i 199
Hj . Mo h d Jali, Nazar uddi n, Re dz ua n, Ma' ar of , Abu Samah, Asnarul khadi & Hj . Mohd
Rashi d, Ismail (2003). Malaysian Studies: Nationhood and Citizenship. Kual a Lumpur:
Pearson Malaysia.
Lee Ho n g Pun. 1995. Constitutional Conflicts in Contemporary Malaysia, Kual a Lumpur:
Oxf or d Uni versi t y Press.
Lee, Jul i an C. H. (2000) ' The Fruits of Weeds: Taki ng Just i ce at t he Comme mor a t i on of
t he Twent i et h Anni versary of Operasi Lalang in Malaysia' , The Round Table, 97:397, 605
- 6 1 5
Lee Ka m Hi ng. 1987. ' Thr ee Approaches i n Peni nsul ar Malaysian Chi nese Politics: The
MCA, t he DAP and t he Ger akan' i n Zakar i a Haj i Ahma d (eds), Government and Politics i n
Malaysia, Si ngapore: Oxf or d Uni versi t y Press.
Li m Ho n g Hai . 2002. El ect oral Politics i n Malaysia: ' Managi ng Malaysia i n a Plural
Soci et y' , Electoral politics in Southeast & East Asia, hi m. 101- 148.
Li m Ho n g Hai . 2005. ' Maki ng t he system wor k: t he El ect i on Commi s s i on' , dal am Mavis
Put huchear y dan Nor ani Ot hma n, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi : Percetakan
Uni versi t i Kebangsaan Malaysia.
Mauzy, Di ane K. 1983. Barisan Nasional: Coalition Government in Malaysia, Kual a Lumpur:
Mar i can & Sons.
Mauzy, Di ane K. Mauzy. 1993. ' Malaysia: Mal ay Political He g e mo n y and "Coercive
Consoci at i onal i sm' ", dal am J o h n Mc Ga r r y and Br endan O' Lear y (eds), The Politics of
Ethnic Conflict Regulation, London: Rout l edge.
Means, Gor don P. 1976. Malaysian Politics, London: Ho d d e r and St ought on.
Means, Gor don P. 1991. Malaysian Politics: The Second Generation. Si ngapore: Oxford
Uni versi t y Press.
Megat Khas, Megat Na j muddi n. 2009. " Towards Eradicating Money Politics in Internal Party
Elections" di bent angkan dal am Persi dangan Kebangsaan T I - M mengenai Pembiayaan
Pol i t i k pada 30 Nove mbe r 2009 di Kual a Lumpur , Malaysia
Meggi ns on, Wi l l i am dan Jefi ry Net t er . 2001 . ' Fr om State t o Mar ket : A Survey of Empirical
Studies on Pri vat i sat i on' , Journal of Economic Literature 39: 1 (2) J un.
Mi et zner , Marcus. 2007. ' Part y Fi nanci ng i n Post - Soehar t o Indonesi a: Bet ween State
Subsidies and Political Cor r upt i on' , Contemporary Southeast Asia, Jl d. 29.
Mi l ne, R. S. 1986. ' Malaysia - Beyond t he Ne w Ec onomi c Pol i cy' . Asian Survey XXVI
(12): 1366- 1382.
Mi l ne, R. S. dan Di ane K. Mauzy. 2002. Malaysian Politics under Mahathir, London:
Rout l edge.
Mi t sur u Misawa. 2008. ' An Over vi ew of Probl ems Concer ni ng Political Donat i ons i n
Japan' , Columbia Journal of Asian Law 21:2.
Moha mme d Suffian, Lee H.P. dan F.A.Trindad. 1979. The Constitution of Malaysia and Its
Development, Oxf or d: Oxf or d Uni versi t y Press.
Mustafa K. Annuar. 2005. Politics and t he Medi a in Malaysia, Kasarinlan: Philippine Journal
of Third World Studies 20 (1): 25-47.
Nassmacher, Karl -Hei nz. 2003. ' The Fundi ng of Political Parties i n t he Angl o-Saxon
Or bi t ' , dalam Nassmacher, Karl -Hei nz, Julie Ballington dan Dani el Zovat t o (eds).
Handbook: Funding of Political Parties and Election Campaigns, Int ernat i onal Institute for
Democr acy and Electoral Assistance (International IDEA).
Nor ani Ot hman. 2005. ' An agenda for r ef or m: t he electoral system and prospects f or
democratisation' , dalam Mavis Put huchear y dan Nor ani Ot hman, Elections and Democracy
in Malaysia, Bangi : Percetakan Universiti Kebangsaan Malaysia.
Ong Ki an Mi ng. 2005. ' Exami ni ng t he electoral roll' , dalam Mavis Put huchear y dan
Nor ani Ot hman, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi: Percetakan Universiti
Kebangsaan Malaysia.
Pi nt o-Duschi nsky, Mi chael . 2002. ' Fi nanci ng Politics: A Gl obal Vi ew' , Journal of Democracy
Jld. 13 No. 4, Okt ober , hi m. 69-86.
Pollock, James Kerr. 1932. Money and Politics Abroad, Ne w York: A. A. Knopf .
Pope, Jeremy. 2000. Confronting Corruption: The Elements of a National Integrity System,
Berlin: Transparency Int ernat i onal .
Posada-Carbo, Eduardo. 2008. ' Democracy, Parties and Political Finance in Latin Ameri ca' ,
Wor ki ng Paper #346, April.
Put hucheary, Mavis, "Challenges for Electoral Reforms", di bent angkan dalam Persidangan
Kebangsaan TI - M mengenai Pembiayaan Politik pada 30 November 2009 di Kuala
Lumpur, Malaysia.
Put hucheary, Mavi s dan Nor ani Ot hman. 2005.Elections and Democracy in Malaysia, Bangi:
Percetakan Universiti Kebangsaan Malaysia.
Ramamur t i , Ravi dan Ra ymond Vernon. 1991. Privatisation and Control of State-Owned
Enterprises, Washi ngt on DC: Economi c Devel opment Institute of t he Worl d Bank.
Rof f , Wi l l i am. 1967. The Origins of Malay Nationalism, Kuala Lumpur : Percetakan
Universiti Malaya.
Rowbot t om, Jacob 2006. ' Access t o t he Airwaves and Equal i t y: The Case against Political
Advertising on t he Broadcast Medi a' , in KD Ewi ng and Samuel Issacharoff, Party Funding
and Campaign Financing in International Perspective, Or egon: Har t Publishing.
Bibliografi 201
Said Zahar i . 2001. Dark Clouds at Dawn: A Political Memoir, Kual a Lumpur : I NSAN.
Salazar, Lor r ai ne C. 2007. Getting a Dial Tone telecommunications Liberalisation in Malaysia
and the Philippines, Si ngapore: Inst i t ut Kaj i an Asi aTenggara.
Salbiah Ahmad. 2005. ' Some legal aspects of t he electoral syst em' , dal am Mavi s Put hucheary
dan Nor ani Ot hma n, Elections and Democracy in Malaysia, Bangi : Percet akan Universiti
Kebangsaan Malaysia.
Searle, Peter. 1999. The Riddle of Malaysian Capitalism: Rent-Seekers or Real Capitalists,
Honol ul u: Uni versi t y of Hawai ' i Press.
Shad Sal eem Faruqi . 2008. Document of Destiny The Constitution of the Federation of
Malaysia, Kuala Lumpur : Star Publ i cat i ons.
Shad Sal eem Faruqi . 2009. Electoral Financing in Malaysia. Laporan T I - M yang tidak
di t erbi t kan.
Sej ong Inst i t ut e and Nat i onal Endowme nt f or Democr acy. 2001. ' Pol i t i cal Finance and
Democr acy i n East Asi a: The Use and Abuse of Mo n e y i n Campai gns and Elections'.
Persi dangan anj ur an Sej ong Institute, Seongnam, Kor ea Selatan, dan t he National
Endowme nt f or Democr acy, Washi ngt on, D. C. , U. S. A. (28-30 J un 2001, Seoul, Korea
Selatan).
Shafiruddin, B. H. 1987. The Federal Factor in the Government and Politics of Peninsular
Malaysia, Si ngapore: Oxf or d Uni versi t y Press.
Sot hi Rachagan, S. 1993. Law and the Electoral Process in Malaysia, Kual a Lumpur:
Percet akan Uni versi t i Malaya.
St apenhurst , Ri ck, Ni al l J ohns t on dan Ri ccar do Pelizzo. 2006. The Role of Parliament in
Curbing Corruption, WBI Devel opment Studies.
St enson, Mi chael . 1980. Class,Race and Colonialism in West Malaysia:The Indian Case,
Queensl and: Uni versi t y of Queensl and Press.
Tengku Razal ei gh Hamzah. 2009. 'Reinventing and Liberalising Malaysia's Economy: Strategy
and Direction', di bent angkan dal am 1st Young Cor por at e Malaysians Summi t pada 12
Di sember 2009 di Kuala Lumpur , Malaysia.
Thani a Paffenhol z. 2010. Civil Society and Peacebuilding: A Critical Assessment. Colorado:
Lynne Ri e nne r Publisher.
Thor nt on, Laura L. 2002. Political Part y Strategies t o Comba t Cor r upt i on (Executive
Summar y) pener bi t an daripada Th e Nat i onal Democr at i c Inst i t ut e f or International
Affairs ( NDI ) dan Th e Counci l of Asian Liberals and Democr at s ( CALD) .
Transparency Int ernat i onal . 2009. 'Crinis Project: Country Report - Bangladesh'. Lapora |
yang tidak di t erbi t kan.
Transparency Int ernat i onal . 2009. ' Political Fi nance Regul at i ons: Br i dgi ng t he
Enf or cement Gap' , Pol i cy Posi t i on # 0 2 , Berl i n: Transparency Int ernat i onal .
US Agency f or I nt er nat i onal Devel opment ( USAI D) . 2003. Money in Politics Handbook:A
Guide to Increasing Transparency in Emerging Democracies, Washi ngt on DC: USAI D Techni cal
Publ i cat i on Series.
van Bi ezen, I ngr i d. 2003. ' Fi nanci ng political parties and el ect i on campai gns - gui del i nes' ,
St rasbourg: Counci l of Eur ope.
van Bi ezen, I ngr i d. 2004. ' Political parties as publ i c utilities' , Party Politics 10 (6): 701-
722.
Vasi l . R. K. 1971. Politics in a Plural Society: A Study of Non-Communal Political Parties in West
Malaysia, Kual a Lumpur : Oxf or d Uni versi t y Press.
Wal ecki , Mar ci n. 2007. Challenging the Norms and Standards of Election Administration:
Political Finance* (*bab-bab yang tidak di t erbi t kan dal am dokume n be qudul Challenging
the Norms and Standards of Election Administration by I nt er nat i onal Foundat i on f or El ect oral
Systems (IFES) hi m. 75- 93. )
Walecki, Mar ci n. 2004. ' Political Mone y and Cor r upt i on' , IFES Political Fi nance Whi t e
Paper Series.
Wan Ahma d Wan Oma r . 2009. Challenges in Ensuring Transparency in Political Financing,
di bent angkan dal am Persi dangan Kebangsaan T I - M mengenai Pembi ayaan Pol i t i k pada
30 Nove mbe r 2009 di Kual a Lumpur , Malaysia
Wang Lay Ki m. 2001. ' Medi a and Democr acy in Malaysia' . The Public 8 (2), 67- 88.
Wai n, Barry. 2009. Malaysian Maverick: Mahathir Mohamad in Turbulent Times, London:
Palgrave Macmi l l an.
Weiss, Mer edi t h L. 2006. Protests and Possibilities: Civil Society and Coalitions for Political
Change in Malaysia. St anford: St anford Uni versi t y Press.
Welsh, Br i dget . 2009. Free and Fair Elections without Money Politics: Lessons from Asia,
di bent angkan dal am Persi dangan Kebangsaan T I - M mengenai Pembi ayaan Poht i k pada
30 Nove mbe r 2009 di Kual a Lumpur , Malaysia
Wong Chi n Huat . 2008. Monitoring Election Advertisements in Malaysia's I2th Elections - A
Preliminary Report.
Yoon J ongbi n. 2010. Political Financing Reforms:South Korean Experiences, di bent angkan
dal am Persi dangan Mej a Bul at bagi Ref or mas i mengenai Pembi ayaan Poht i k di Malaysia
pada 8 Febr uar i 2010 di Kual a Lumpur , Malaysia.
Zai nudi n Mai di n. 1994. The other side of Mahathir, Kuala Lumpur : Ut usan Publ i cat i ons &
Di st ri but ors.
Bibiografi 203
Ru j u k a n L a m a n We b
1. h t t p : / / k y o t o r e v i e w. c s e a s . k y o t o - u . a c . j p / i s s u e / i s s u e 5 / a r t i c l e _ 4 0 7 . h t ml
Re-Opening the Debate on Malaysian Elections ( Mar ch 2005) Analisis dan dapatan
mel al ui Pr oj ek Penyehdi kan Si st em Pi l i han Raya I KMAS (Fasa I) dan kaj i an Fasa II
mengenai "Vot ers' Percept i ons on Nat i onal Issues, Ec onomi c Opt i mi s m, Education
Cor r upt i on and Political Par t i ci pat i on" tulisan Sharaad Kut t an, Nor a ni Ot hman,
Mavi s C. Put huchear y, dan I br ahi m SufFian.
2 . h t t p : / / w w w . o m c t . o r g / p d f / O b s e r v a t o r y / M a l a y s i a _ S i l e n c i n g
HRDe f e n d e r s . p d f Malaysia "The Boa Constrictor": Silencing Human Rights Defenders
(Mac 2003). Lapor an di t erbi t kan ol eh Gabungan Ha k Asasi Manusi a Antarabangsa
( FI DH) dan Per t ubuhan seduni a menet nag Keganasan ( OMCT) dal am rangka keqa
pr ogr am Pemer hat i an bagi Me hndungi Pembel a Ha k Asasi Manusi a ol eh Suaram
3. www. mo ne y a ndpo l i t i c s . ne t Yayasan Ant arabangsa bagi Si st em Pi l i han Raya (IFES)
Pr ogr am Wang dan Pol i t i k ( MAP)
4. ht t p: / / c hi na pe r s pe c t i v e s . r e v ue s . o r g / do c ume nt 4 4 0 . ht ml Media reform since
1987 yang ditulis ol eh Gar y D. Rawnsl ey.
A
Abdul Mal i k Hussi n
Abdul Taib Ma h mu d
Abdul l ah Ahma d Badawi
Ahma d A. Tal i b
Ahma d Noor di n
Akt a Hasut an 1948
Akt a Kesalahan Pi l i han Raya 1954
Seksyen 10
Seksyen 19
Seksyen 19 (1)
Seksyen 23
Seksyen 24B
Seksyen 41
Bahagi anVI I (Petisyen Pi l i han Raya)
Akt a Kesel amat an dal am Neger i 1960
Akt a Pener bi t an dan Mes i n Cet ak 1984
Akt a Per t ubuhan 1966
Seksyen 5 (1)
Seksyen 10 (2)
Akt a Pi l i han Raya 1958
Seksyen 9A
Akt a Polis 1967
Akt a Rahsi a Ras mi 1972
Akt a Suruhanj aya Pencegahan Ras uah 2009
Akt a Sur uhanj aya Pi l i han Raya 1957
Seksyen 5
Seksyen 10
Alexis de Toquevi l l e
Anand Panyar achun
Angkat an Per paduan Umma h
Anwar I br ahi m
Indeks 205
Indeks
122
51- 52, 100
51, 70- 71
97
26
143, 147
2 7 , 2 9 , 5 3 , 5 9
124
173
120
119, 128
58
64
63
4 8 , 1 4 4 , 1 4 8
2 8 , 3 0 , 5 8 , 1 4 2 , 1 5 9 , 1 9 1 , 1 9 3
2 7 - 2 8 , 5 3 , 6 1 , 9 0 , 1 2 4 , 1 2 9 , 1 3 1 -
1 3 2 , 1 3 5 , 1 4 4 , 1 4 7 , 1 7 6 , 1 7 9
147
62
2 7 , 5 3 , 5 5 , 5 8 , 9 0 , 1 2 3 , 1 2 6
58, 123
58, 130
5 8 , 1 4 2 , 1 9 1
58, 135
118
118
145
145
42
4 8 , 7 2 , 8 3 , 9 4 , 9 8
B
Bangl adesh
Bari san Al t ernat i f
Bari san Nasi onal
Barisan Rakyat Jati Sarawak
Bar r y Wai n
Beri t a Har i an
131
40, 42
3 8 - 4 1 , 4 3 - 4 4 , 4 9 - 5 2 , 8 0 , 8 2 , 9 7 -
99, 303- 104, 109, 123, 125, 127,
154- 158, 191
50
7 7 , 8 2 , 8 6
103
100
81
153
122
50
7 2 , 7 7 , 9 3 , 1 0 4 , 1 1 9
144
Cahya Mat a Sarawak ( CMS) Bhd Gr oup
Chandr a Muzaf f ar
Ch e n Shui - bi an
Ch o n g Eng Leong @ Chi ng Eng Leong
Ch o n g Kah Ki at
Chua Soi Lek
Ci cer o
D
Da i m Zai nuddi n
Dana har am
Dana poht i k
Dasar Ekonomi Bar u
Devan Nai r
Donal d Lawan
Edmund Terence Gome z
Fahai n ber puak- puak
Gabungan Pi l i han Raya Bersi h dan Adil ( BERSI H)
Gaigasan Rakyat
Geor ge Cha n Ho n g Na m
Ger akanWar ganegar a unt uk
Pi l i han Raya Bebas Kebangsaan ( NAMFREL)
Gfaafar Baba
7 0 , 7 7 , 8 7
3 0 , 7 4 , 1 8 1
23, 242- 243
92
47
79
179
25, 132
117, 149
4 0 , 4 2
52
150
83
2 0 6 Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Malaysia
H
Ha d per bel anj aan pi l i han raya
Har akah
Har r i s Salleh
He l mut Kohl
He nr y Gr unwal d
Hua r e n Hol di ngs Sdn Bh d
Hul ubal ang
Ian HC Ch i n
I nnopr i se Co r p Sdn Bhd
Inst i t ut Kebangsaan bagi Int egri t i Pi l i han Raya
Ismail Abdul Ra h ma n
J
Jabat an Insolvensi
Jabat an Pendaft aran Negar a
James Chi n
James Masi ng
Joseph Kur up
Joseph Pai ri n Ki t i ngan
K
Kamar udi n Jaafar
Karpal Si ngh
Kement er i an Hal Ehwal Dal am Neger i
( Kement er i an Dal am Neger i )
Keraj aan sement ara
Kol ej Tunku Abdul Ra h ma n
Koperasi Belia Maj uj aya (M) Bhd
Koperasi Pekega Jaya
Koperat i f Ser baguna (M) Bhd
Kr oni sme
Kuomi nt ang (Taiwan)
L
Laporan per bel anj aan pi l i han raya
Leila Taib
29- 30, 72, 126- 127, 157, 173,
180, 184
106- 107, 161, 192
98
89
142
93, 104, 192
73, 83
79
100
79, 123
86
125
122, 171
87
51
49
41, 49
72, 95, 106- 107
47, 105
6 1 , 1 2 5 , 1 3 1 , 1 5 9 , 1 7 5 , 1 7 7 , 1 9 3
29, 123- 124, 130- 131, 174
93
94
94
93
109
152- 153, 185, 192
60, 119, 127- 128, 172- 173
100
Indeks 207
Likas
Li m Ch o n g Eu
Li m Ho n g Hai
Li m Ki t Siang
122
45
117, 123
47, 158
M
Mahat hi r Mo h a ma d
Mai ka Hol di ngs Bhd
Ma j u Inst i t ut e f or Educat i on Devel opment
Makkal Osai
Makkal Sakti
Malaysia Na nba n
Malaysian Chi nese Associ at on
Malaysian Indi an Congr ess
Ma ni k Ur ai
Medi a Chi nese I nt er nat i onal Lt d
Megat Na j muddi n Megat Khas
Muhyi ddi nYassi n
Mul t i Pur pos e Hol di ngs Bhd
Musa Hi t a m
Must afa K. Anua r
Must apha Da t u Ha r u n
2 6 , 4 9 , 7 0 - 7 1 , 7 7 , 81- 84, 97, 100
94
94
155
125
155
3 9 - 4 0 , 4 3 - 4 4 , 7 2 - 7 3 , 7 7 , 9 1 , 9 3 ,
1 0 4 , 1 1 9 , 1 8 6 , 1 9 2
3 9 . 4 0 , 4 4 - 4 5 , 9 1 , 9 4
123
104
89
123
93
81, 83
103
98
N
Naj i b Ra z a k
Nanyang Onl i ne Sdn Bh d
Nanyang Siang Pau
Nat i onal Land Fi nance Co- oper at i ve Soci et y Lt d
Na unga n
Nazr i Azi z
Nepot i s me
Ne w Straits Ti mes
No r Moha me dYa kc op
Not i s pi l i han raya
85
104
104
45, 94
2 4 - 2 5 , 7 6 , 7 8 , 9 5 , 1 8 6
7 4 , 8 5
2 5 , 7 8 , 1 8 6
97
70
60
p
Pakat an Rakyat
Pan El ect ri c Indust ri es Lt d
Part i Bersat u Rakyat Sabah
Part i Bersat u Sabah
4 0 , 4 2 , 1 0 5
93
41, 49
40- 41, 49
Parti Demokr at i k Progresi f Sarawak
Part i Ger akan Rakyat Malaysia
Part i Keadi l an Rakyat
Parti Kebangsaan Sarawak
Parti Liberal Demokr at i k
Parti Negar a Sarawak
Part i Pesaka Anak Sarawak
Part i Pesaka Bumi put er a Bersat u
Parti Rakyat Bersat u Sarawak
Part i Rakyat Sarawak
Parti Islam Se-Malaysia
Parti Sosialis Malaysia
Parti Ti ndakan Demokr at i k
Pembi ayaan Part i
Pemi l i han Part i
Pendaft ar Per t ubuhan
175, 177
Pendanaan har am
Pendanaan l angsung keraj aan
Pendedahan
Penyata per bel anj aan pi l i han raya
sila lihat: Lapor an per bel anj aan pi l i han raya
Peri kat an
Perl embagaan Malaysia
Perkara 43
Perkara 113
Perkara 114
Jadual Ketiga Belas
Bahagi an 9
Per sempadanan semul a kawasan pi l i han raya 171
Per t ubuhan Kebangsaan Mel ayu Bersat u ( UMNO)
Per t ubuhan Pasok Mo mo g u n Kadazandusun
Mur ut Bersat u
Petronas
Pengundi hant u
41, 52
3 9 , 4 1 , 4 5
4 2 , 4 8 , 1 0 5 - 1 0 6 , 1 5 7 , 1 5 9 , 1 6 1 ,
192
52
41. 50
50
50
40- 41, 50- 51, 100
41. 51
4 1 , 5 1
39, 42, 45- 46, 72- 73, 106- 107,
161
125
42, 47, 105- 107, 119, 155- 158,
192
2 0 , 2 5 - 2 6 , 5 2 - 5 3 , 7 5 , 8 7 , 1 3 5 ,
168, 188
2 5 - 2 7 , 3 0 , 7 6 , 7 8 , 80- 85, 132-
134, 176, 178- 179, 181, 235
2 7 , 2 9 , 4 2 , 5 2 - 5 3 , 6 1 , 1 1 6 , 1 2 4 ,
179
187, 189
2 3 , 2 8 - 2 9 , 6 9 , 8 8 - 9 0 , 1 0 1 , 1 1 8 ,
126, 128- 129, 132, 134, 167, 175,
1 7 9 , 1 8 4 , 1 8 8 , 1 9 0 , 2 4 2
3 8 - 4 1 , 4 3 - 4 5 , 9 1 , 1 3 0
38
53- 54, 56- 57
54, 116
53, 57
118
2 7 , 3 9 - 4 1 , 4 3 - 4 6 , 4 8 - 4 9 , 5 1 , 7 0 -
74, 77, 80- 87, 89- 91, 95, 97- 98,
101- 103, 186, 192
4 1 , 5 0
70- 71, 74
121- 122
Indeks 209
Pi l i han Raya Bebas dan Adi l unt uk
rakyat Malaysia (Mafrel)
Poht i k wang
Pr i ceWat er houseCooper s
122, 149, 171
2 0 - 2 1 , 2 5 , 2 7 , 5 8 , 6 9 , 7 2 , 7 4 - 7 6 ,
78, 80, 8 2 - 8 5 , 9 5 , 9 7 - 9 9 , 1 0 9
100
R
Republ i k Czech
Ri o Ti nt o Al can
R o h Mo o - h y u n
Sabah Foundat i on Communi t y
Col l ege Sdn Bhd
Sapangar Sdn Bhd
Semangat 46
Shad Sal eem Faruqi
Silvio Berl usconi
Sin Ch e w Ji t Poh
Sistem kuot a
Sng Chee Hu a
Straits Ti mes (Singapura)
Suara Keadi l an
Suara Rakyat Malaysia ( SUARAM)
Suruhanj aya Ha k Asasi Manusi a Malaysia
( SUHAKAM)
Suruhanj aya Pencegahan Ras uah Malaysia
Suruhanj aya Pi l i han Raya Malaysia
Suruhanj aya Pi l i han Raya Korea Selatan
Syarikat Kegasama Nesa Pelbagai Bhd
Syed Hussei n Alatas
T
Tan Che e Kh o o n
Tan Che ng Lock
Tan Koon Swan
Tel ekom Malaysia Bhd
Tengku Razal ei gh Hamzah
Thani a Paffenhol z
Th e Chi na Press
186
100
121, 232- 233, 235
100
100
4 2 , 4 6
123
151
104
82, 85
51
90
1 0 6 , 1 5 9 , 1 6 1 , 1 9 2
146
143, 161
2 6 - 2 7 , 7 4 , 1 0 0 - 1 0 1 , 1 1 5 , 1 3 5
27, 53- 61, 76, 115- 118, 120- 122,
127- 129, 134, 167, 169- 173, 175,
177- 178, 184
121, 235- 238, 242- 243
94
45
45
44
93
94
4 2 , 4 6 , 7 3 - 7 4 , 7 7 , 8 1 , 8 3 , 8 6 ,
90- 91
144
104
Th e Ne w Straits Ti mes Press Bhd
Th e Roc ke t
Th e Star
Th e Star Publ i cat i ons (M) Ber had
Th e Sun
Ti me Inc.
Tony Pua
Transparency I nt er nat i onal
Transparency I nt er nat i onal - Malaysia
Persi dangan Kebangsaan mengenai
Pembi ayaan Pol i t i k
Si dang Mej a Bul at mengenai Pembi ayaan Pol i t i k
Tunku Abdul Aziz
103
106
7 2 , 9 3 , 1 0 4 , 1 5 5 , 1 9 2
93, 104
155
142
106- 107, 119
141, 143
2 6 - 2 7 , 6 9 , 7 1 , 7 6 , 8 6 , 8 9 - 9 1 , 9 3 ,
95, 104- 107, 119, 158- 159
120, 129, 170, 173
149
47
U
Un d i bonus
Uni versi t i AI MST
Uni versi t i Sains Malaysia
Uni versi t i Tunku Abdul Ra h ma n
Ut us an Malaysia
Ut usan Mel ayu
82- 83
94
117
93
155, 192
103
V
V Davi d
W
Wahed b Abang Muzi
Wan Ahma d Wan Oma r
Wan Azizah Wan Ismail
Wang Gu n g wu
Wi l l i am Leong
Wi l l i am Mawan ak I kom
Woodr ow Wi l son
Y
Yayasan Sabah
YongTeck Lee
Yoon J ongbi n
Yunus Ali
99- 100
49
121, 149, 231
123
Indeks 211
45
79
5 8 , 6 1 , 1 2 0 , 1 2 9 , 1 7 0 ,
48
45
105, 159
52
143
Pembangunan dasar awam yang berhemah dan pentadbiran yang cekap
menjadiasas kepada urustadbiryangbaik. Sebaliknya. ketiadaanpembangunan
dasar awam yang kukuh mengakibatkan kos yang besar terhadap sumber
negara dan kebajikan awam. Ini menjadi ketara khususnya dalam hai
pemerolehan awam di mana kegagalan fungsi dan penyalahangunaan kuasa
boleh menyebabkan penghakisan besar sumber dari masyarakat.
Advokasi merupakan satu alat unt uk mempertingkatkan dasar
pembangunan. Advokasi adalah mengenai cara unt uk mempengaruhi,
meyakini, menyampaikan perubahan, bertindak unt uk melakukan
perubahan, memberi maklumat, mewuj udkan kesedaran, meni mbul kan
kepekaan, dan rangkaian kerja. Justeru, bagi kebanyakan orang, advokasi
adalah sinonim dengan penyumbangan kepada keadilan, kesaksamaan, dan
penyertaan.
Advokasi ditujukan kepada kerajaan, terrnasuklah jawatankuasa kerajaan
untuk pelbagai tujuan yang meliputi usaha mengemukakan reformasi dasar.
Ianya ditujukan kepada orang awam unt uk mewuj udkan kesedaran.
Advokasi unt uk mencegah rasuah dalam pemerolehan awam boleh
ditujukan kepada agensi kerajaan, sektor swasta, orang awam, organisasi
khusus masyarakat sivil dan media.
Advokasi memerlukan wawasan, strategi, dan organisasi yang jelas.
Bahagian ini memaparkan garis kasar tanggapan advokasi, menyediakan
beberapa pengetahuan asas unt uk menguruskan advokasi, dan menjelaskan
pentingnya pembinaan keupayaan bagi advokasi.
Bagi TI Malaysia, pembinaan keupayaan mereka sendiri dalam advokasi
adalah berkait rapat dengan usaha menggalakkan strategi pencegahan
rasuah di dalam kontrak awam di Malaysia. Justeru, seberapa yang boleh,
kemungkinan dan contoh bagaimana menggunakan advokasi unt uk
menggalakkan kontrak awam yang telus dan bertanggungjawab dapat
diserlahkan.
Lampiran 213
Ca ra Melonjak Proses
Pemerolehan Awam Yang
Sihat
Lampiran
Supaya menjadi berkesan dalam kempen advokasi, adalah lebih baik
ditetapkan tanda aras terhadap perkara yang dikempenkan. Umpamanya,
kehadiran tanda aras yang jelas dalam urustadbir yang baik akan membantu
pembinaan keupayaan Organisasi Masyarakat Sivil (Civil Society Organisation,
CSO) dalam penglibatan yang efektif dengan kerajaan tempatan.
Penunjuk Urustadbir yang Baik
(seperti yang dikenalpasti oleh CSO dari enam negara Asia)
1
Ketelusan dan akauntabiliti;
Penyertaan orang awam dan pengiktirafan NGO sebagai rakan kongsi
dalam institusi dan struktur urustadbir;
Mempertingkat kualiti hidup;
Penyampaian perkhidmatan yang efektif;
Pengurusan awam strategik dan agenda pembangunan yang dikongsi
bersama;
Sifat responsif dan fleksibel;
Pematuhan, kekonsistenan dan kedaulatan undang-undang;
Kerelevanan; dan
Kesaksamaan
3.1 TANGGAPAN ADVOKASI
Bentuk-bentuk Advokasi
Advokasi pada lazimnya adalah sukar. Ianya sangat ketara dalam advokasi
pencegahan rasuah: ianya mencabar kerajaan, pekerja industri, institusi,
dan komuniti. Definisi-definisi berikut
2
mengenai konsep tertentu dapat
membantu.
Advokasi merujuk kepada "satu set kemahiran - termasuklah penyusunan
di peringkat akar umbi, penglobian, pengumpulan dana dan penglibatan
efektif dengan media - untuk mewujudkan anjakan pendapat awam dan
1
Sumber: Governance, Organisational Effectiveness and the Non Profit Sector, Sektor Filantrofi Asi a
Pasifik, Manila, Filipina 2003.
2
Sumber: Towards an Effective Policy Advocacy Management (Filipina), Pengarang tidak diketahui
menggerakkan sumber dan kekuat an yang diperlukan bagi menyokong
sesuatu isu, dasar, atau konstituensi."
Advokasi mer uj uk kepada pemberi an sokongan aktif, seruan, dan
rayuan terhadap sesuatu matlamat, kepercayaan, agenda, isu, dan prinsip.
Advokasi j uga mendepankan sesuatu mazhab tertentu. Advokasi j uga
bermakna "menggunakan segala kemampuan kita, termasuklah suara, unt uk
mewuj udkan suatu kelainan".
Advokasi Dasar ialah advokasi unt uk mengubah perkara dasar tertentu
atau program t i ndakan kerajaan. Advokasi dasar disasarkan unt uk
mempengar uhi penggubal undang-undang, pembuat dasar kerajaan dan
agensi bukan kerajaan dan swasta supaya memi nda atau mereformasi kan
dasar dan program mereka. Advokasi dasar prihatin dalam memastikan
institusi berfungsi mengi kut cara yang sepatutnya.
Advokasi A wa m ialah advokasi yang menyokong dan menyebarluaskan
isu dengan mempengar uhi pendapat awam dan menjana sokongan
awam. Menerusi advokasi awam, advokasi awam disebarkan kepada arus
perdana masyarakat. Ini mungki n membabi t kan perhubungan awam
seperti pengi kl anan dan kempen makl umat . Di Malaysia l aman web
Persatuan Penduduk USJ ( UEP Subang Jaya) menyedi akan model yang
baik bagi makl umat mengenai kepri hat i nan yang membabi t kan kerajaan
t empat an dan situasi t empat an
3
.
Advokas i Per undangan ialah advokasi dalam bent uk kerja-kerja
melobi dalam badan perundangan. Ia merupakan alat yang boleh
di gunakan unt uk orang awam melaksanakan hak mereka dalam
rangka kerja berlandaskan demokrasi, unt uk kepent i ngan dan aspirasi
per undangan dan kolektif mereka. Adalah pent i ng di t ekankan bahawa
advokasi ini bukan sekadar melobi unt uk memi hak atau menent ang
sesuatu perundangan.
Advokasi Gl obal ialah advokasi yang menangani ancaman globalisasi,
liberalisasi, dan pelaksanaan perj anj i an dan konvensyen antarabangsa.
Advokasi Medi a meruj ukkepada kempen penerangan awam, pendekatan
pemasaran sosial atau "penggunaan media unt uk memperluaskan suara
kita supaya dapat didengar dalam usaha mel akukan perubahan".
Bagi t uj uan advokasi dalam pemerol ehan awam, advokasi dasar oleh
organisasi Masyarakat Sivil seperti per t ubuhan penduduk, Transparency
International Malaysia, kumpul an pengguna dan wanita, dilihat paling
bermakna dalam usaha menggal akkan ketelusan dan akauntabiliti yang lebih
Lihat http://www.usj.com.my
Lampiran 215
besar dalam pemerolehan awam dan dalam usaha yang melibatkan pegawai
kerajaan tempatan, ahli majlis mesyuarat majlis tempatan (kaunselor),
presiden (yang dipertua), datuk bandar dan Kementerian Perumahan dan
Kerajaan Tempatan. Misalnya, Tl-Pakistan telah berjaya dalam pembabitan
dengan Lembaga Air & Kumbahan Karachi, dan TI Indonesia pula dengan
Daerah Solok, bagi membolehkan Pakatan Integriti TI (TI Integrity Pacts)
digunakan di dalam projek mereka.
Tujuan Advokasi
Pertubuhan masyarakat sivil seharusnya menetapkan objektif/tujuan program
advokasi mereka sebelum memulakannya. Objektif dapat meliputi perkara
berikut (seboleh-bolehnya contoh diberikan dalam bidang pemerolehan
awam):
Unt uk mereformasikan dasar sedia ada (contoh, unt uk memperkenalkan
amalan terbaik dan Pakatan Integriti dalam pemerolehan awam;
Unt uk memulihkan masalah sosial (contoh, di Malaysia, pemerolehan
mempunyai objektif sosioekonomi dalam menangani ketidaksamaan
pendapatan);
Unt uk memperkenalkan dasar baru.
Ciri Advokasi:
Advokasi beranggapan bahawa orang awam mempunyai keperluan asas,
hak, dan hak tersebut boleh dikuatkuasakan (contoh, hak unt uk diwakili,
hak unt uk mendapatkan maklumat);
Advokasi dapat dilaksanakan dengan amat baik apabila difokuskan
pada sesuatu yang khusus (objektif yang jelas dapat menghimpunkan
kumpulan yang berbeza kepentingan dalam sekumpulan bersama.)
(contoh: pemerolehan di sesetengah komuniti sememangnya sedia ada
pada seseorang atau pihak berkuasa tempatan);
Advokasi sangat prihatin terhadap hak dan manfaat yang mana seseorang
atau sesetengah komuniti berhak ke atasnya. (contoh, warganegara yang
tinggal di dalam sesebuah bidang kuasa pihak berkuasa tempatan.)
2 1 6 Reformasi PEMBIAYAAN POLITIK di Malaysia Transparency International - Mal aysi a
Pri nsi p Asasi Advokasi unt uk Urustadbi r Yang Bai k
Supaya lebih meyaki nkan, maka aktiviti masyarakat sivil yang menggal akkan
urustadbir yang bai k hendakl ah dipandu oleh satu rangka kerja yang
berpegang pada prinsip urustadbir penyertaan beri kut :
Pembabitan semua komuni t i yang terjejas;
Pembabitan semua pihak yang berkepentingan;
Pendekat an dan dimensi penyertaan; dan
Penanganan semua peringkat isu.
3.2 TAHAP ADVOKASI DALAM BI DANG
PEMEROLEHAN AWAM
Perjanjian antarabangsa seperti UN Convention Against Corruption
(Konvensyen Menent ang Rasuah) atau (jika terpakai) Perjanjian GATT /
WT O mengenai Pemerol ehan Kerajaan (GPA) memerl ukan penyemakan
pemerolehan awam dan undang- undang model seperti UNCI TRAL
membol ehkan negara-negara menyemak mekani sme pemerol ehan awam
mereka dan menj adi kannya lebih telus. Ol eh kerana ini memerl ukan
perubahan pada pelbagai peringkat, CSO telah mul a melebarkan pelobian
mereka ke peri ngkat beri kut :
Tempat an
Nasional
Rant au
Antarabangsa
Pelbagai peri ngkat
Menerusi keizinannya dan juga penyertaan kumpulannya, Persidangan
Serantau mengenai "Preventing Corruption in Public Contracting: Capacity Building
and Networking for Civil Society and Local Governments in Asia" yang diadakan
baru-baru ini anjuran TI yang merupakan sebahagian daripada projek E. U. -
Asia Urbs, telah dapat menyediakan wawasan yang bernilai mengenai tahap
advokasi yang diperlukan bagi mencegah rasuah dalam pemerolehan
4
.
4
Lihat Laporan Persidangan di Annex
See reports of National Workshops on Preventing Corruption in Procurement from Indonesia, Pakistan,
and Malaysia.
p
Lampiran 21 %
Pembi naan keupayaan Advokasi
Banyak Organisasi Masyarakat Sivil (CSO) dari negara-negara yang
sedang membangun dan yang sudah membangun, aktif membabitkan
diri dalam pembinaan keupayaan kakitangan mereka unt uk menyuarakan
keprihatinan mereka terhadap isu perdagangan, alam sekitar, dan kesihatan
dalam mesyuarat di peringkat global.
Ini boleh dilakukan dalam bentuk pembinaan keupayaan di dalam advokasi
(lihat di bawah) atau di dalam isu kandungan. Contoh yang baik mengenai isu
kandungan adalah projek TI E.U.-Asia Urbs mengenai Preventing Corruption
in Public Contracting. Usaha ini dilakukan unt uk tujuan membina keupayaan
pegawai kerajaan dan masyarakat sivil mengenai isu-isu berkaitan dengan
prinsip pemerolehan, ketelusan, dan akauntabiliti
5
.
3.3 RUANG UNTUK ADVOKASI
Semua masyarakat memiliki satu sistem peraturan yang mengawal
selia anggota masyarakatnya. Kerajaan menubuhkan satu set peraturan
yang digunakannya seragam unt uk semua lapisan masyarakat, merentasi
sempadan dalam negeri. Kerajaan menguatkuasakan peraturan tersebut atas
nama melindungi "kepentingan awam". Peraturan dan undang-undang
ini menentukan "ruang politik" dan "ruang ekonomi" unt uk Organisasi
Masyarakat Sivil.
Ruang untuk menggalakkan peraturan dan amalan pemerolehan awam
yang baik ditentukan dengan lebih lanjut mengikut keperluan tertentu untuk
membabitkan semua pihak berkepentingan: pegawai yang bertanggungjawab
terhadap pemerolehan, pembekal dan kontraktor yang berminat dalam
persaingan untuk mendapatkan kontrak, dan masyarakat sivil yang dapat
memainkan peranan penting dalam memantau proses pemerolehan awam.
Justeru program advokasi yang menggalakkan pemerolehan awam yang
telus dan bertanggungjawab perlu menangani semua pihak berkepentingan,
dan dalam berbuat demikian, menghebahkannya kepada orang awam.
Mesej penting kepada pihak yang berkepentingan berbeza boleh jadi:
Kerajaan dan agensi kerajaan mempunyai peraturan yang dinyatakan
dengan jelas mengenai amalan pemerolehan yang baik yang ingin
dikuatkuasakan dengan ketat;
Mereka yang melanggar peraturan akan didakwa di bawah undang-
undang;
Pegawai yang terlibat dalam amalan rasuah akan dibuang;
Kemungki nan dan insentif bagi kelakuan rasuah oleh penjawat awam
hendaklah dikurangkan (umpamanya pelarasan gaji, peraturan giliran);
Pembida yang melanggar peraturan akan didenda, kemungkinan
dipenjarakandan(sementarawaktu) tidakdipertimbangkanuntukkontrak
masa depan (umpamanya dengan cara "menyenaraihitamkan");
Pembida dan sektor swasta umumnya hendaklah diberi galakan oleh
kerajaan supaya mempertingkatkan sistem integriti dalaman mereka
(umpamanya menerusi pembangunan, pelaksanaan, dan pemantauan
kod tata etika).
Tidak ada satu pun tindakan advokasi yang disarankan di sini dengan
sendirinya mencukupi unt uk membendung rasuah pemerolehan, sama sekali
atau dengan serta merta. Walau bagaimanapun, usaha yang terselaras ke atas
semua pihak bakal mendatangkan kesan yang dramatik.
Perubahan akan berlaku jika undang-undang pencegahan rasuah
diperkukuhkan dan diperhebahkan; jika prosedur yang kukuh dan terbukti
serta dokumen diterima pakai; jika kecekapan pemerolehan ditingkatkan
melalui latihan dan pembangunan kerjaya; dan jika setiap orang mengetahui
bahawa kerajaan serius unt uk menguatkuasakan amalan j uj ur dan adil.
Kejayaan awal usaha advokasi di dalam bidang ini terserlah apabila pihak
yang berbeza kepentingan dapat diyakinkan unt uk menyebar-luaskan mesej
bahawa tidak ada toleransi dalam rasuah pemerolehan awam, dan pihak yang
bersalah akan di hukum. Pengalaman memperlihatkan bahawa walaupun
pelbagai tindakan mungki n tidak dapat menghentikan semua rasuah dalam
pemerolehan, ianya pasti dapat mengurangkan masalah berkenaan.
Lampiran 29
3.4 PENGURUSAN ADVOKASI
El emen dal am Perancangan Strategi Kempen Advokasi
Terdapat beberapa elemen utama strategi advokasi yang sebahagiannya
dihuraikan di bawah ini:
1. Menyelidik dengan cermat dan menyatakan masalah berkenaan;
2. Membangun satu set sasaran dan objektif;
3. Mengenai pasti khalayak sasar;
4. Mengenai pasti pihak berkepentingan, yakni, kumpulan lain yang
terjejas atau boleh jadi terjejas menerusi kempen advokasi anda;
5. Merumus mesej advokasi dan mengenalpasti cara yang diperlukan
unt uk menyampaikan mesej tersebut kepada khalayak sasar;
6. Menyedia pelan tindakan dan jadual aktiviti;
7. Mengenai pasti keperluan sumber: manusia, organisasi, dan
kewangan;
8. Mengumpul sekutu anda: Senaraikan sokongan daripada pemain
utama, CSO lain, orang awam, kerajaan (lihat kotak di bawah bagi
melihat satu daripada pendekatan ini);
9. Mengenalpasti kriteria pemantauan dan penilaian dan petunjuk;
10. Mengakses kejayaan atau kegagalan dan menentukan langkah
selanjutnya;
11. Mengenai pasti bidang atau kawasan yang berkemungkinan berlaku
percanggahan (walaupun dengan sekutu);
12. Mengguna mekanisme undang-undang dan kawal selia untuk
mendapatkan perlindungan, pematuhan dan akauntabiliti; dan
13. Mewuj ud saluran unt uk penyertaan orang awam.
Ment akr i f kan St r at egi - Model yang Ber kemungki nan
Sumber: Procurement Watch Philippines
Proses penyel i di kan
Dal am proses menyelidik masalah berkenaan, ada faedahnya j i ka soalan-
soalan yang beri kut dijawab:
Apakah yang i ngi n anda cari?
Apakah topik anda?
Apakah t uj uan penyelidikan?
Siapakah pengguna akhir?
Apakah hipotesis anda?
Di akhir proses penyelidikan, masalah yang hendak dinyatakan dalam bidang
advokasi unt uk ketelusan dan akauntabiliti pemerol ehan awam boleh jadi,
umpamanya, "Ti ada akses kepada makl umat mengenai bagai mana kontrak
diberikan". "Kebanyakan tender tidak terbuka tetapi di rundi ngkan".
Adalah pent i ng di dalam proses penyelidikan memast i kan data kukuh.
Maklumat adalah kuasa dan data seringkali merupakan asas paling pent i ng
untuk mengemukakan sesuatu hujah. Just eru advokasi seharusnya didasarkan
pada data yang kukuh dan boleh dipercayai.
Adalah pent i ng unt uk mengenai pasti data yang diperlukan bagi sesuatu
usaha advokasi dan meneroka pelbagai jenis data semasa memul akannya.
Umpamanya, data mengenai sejauh mana masalah boleh menj adi perkara
utama: unt uk memperl i hat kan bagai mana masalah dikaitkan dengan
pemboleh ubah khusus sosial, politik dan alam sekitar; unt uk mewajarkan
keperihatinan dan t i ndakan sosial.
Lampiran 221
Senar ai semak
Satu cara unt uk mengumpul data adalah dengan membangun satu soal
selidik atau senarai semak yang mana makl umat yang diperlukan boleh
disusun dan direkodkan. Di bawah ini adalah cont oh senarai semak mengenai
amalan pemerol ehan awam yang telah di bangunkan di Hong Kong dengan
melakarkan sesetengah bidang yang berpotensi unt uk rasuah pemerolehan.
Di dalam senarai semak tersebut, j awapan "t i dak" menandakan potensi
wuj udnya kel emahan yang memerl ukan penyiasatan lebih lanjut:
Dasar
Adakan terdapat dasar dan prosedur bertulis yang mengawal
selia pemerolehan?
Sudahkah garis paduan ini di umumkan dan diperjelaskan kepada
kakitangan?
Adakah arahan pemerol ehan disemak secara tetap dan
dikemaskinikan?
Rekuisisi
Adakah terdapat rekuisisi rasmi unt uk membuat pembelian?
Adakah terdapat satu proses membuat kelulusan yang jelas bagi sesuatu
rekuisisi?
Adakah semua kaki t angan terbabit menget ahui proses rekuisisi?
Adakah senarai t andat angan cont oh pegawai-pegawai yang memberi
kelulusan diselenggarakan unt uk pemeriksaan kesahihan?
Pembekal yang Diluluskan
Adakah terdapat senarai nama pembekal yang diluluskan?
Adakah terdapat sistem yang ditetapkan bagi memasukkan dan/atau
melupuskan nama pembekal daripada senarai berkenaan?
Adakah terdapat penilaian prestasi pembekal yang telah diluluskan?
Sebutharga
Adakah keadaan unt uk pembelian melalui sebutharga dinyatakan
dengan jelas?
Adakah wuj ud kawalan terhadap pemecahan pesanan?
Adakah penyemakan di l akukan unt uk mengesahkan kesahihan
sebutharga atau sebab kenapa tiada sebutharga?
Adakah penyemakan rawak di l akukan bagi memast i kan harga
diperoleh dari pembel i an langsung adalah berpat ut an dan
munasabah?
Adakah l angkah-l angkah keselamatan diambil unt uk mengel akkan
tersalah sebutharga dan pelepasan makl umat tanpa kebenaran?
Tawaran
Adakah makl umat lengkap diberikan di dalam dokumen tender?
Adakah kot ak tender di kunci berganda dengan kunci dipegang
berasingan oleh dua kaki t angan peringkat yang sewajarnya?
Adakah makl umat tender disimpan secara sulit sebelum sesuatu
keputusan dibuat?
Adakah pembi da yang tidak berjaya di makl umkan mengenai
keputusan tender?
Adakah syarat dan prosedur wuj ud unt uk prosedur mengenepi kan
tender bersaing?
Pelbagai
Adakah dasar organisasi terhadap percanggahan kepent i ngan dan
peneri maan kelebihan oleh kakitangan telah di makl umkan kepada
semua pembekal?
Adakah terdapat pengasingan tugas yangjelas unt uk memi ni mumkan
peluang persekongkolan rasuah?
Adakah kaki t angan secara tetap dipindahkan, unt uk pembangunan
kerjaya dan memi ni mumkan potensi rasuah bersindiket?
(Nota: Istilah mestilah di t akri fkan yang mana adalah yang jelas dan
tidak memungki nkan berlaku kesilapan memahami nya dalam konteks
ianya di gunakan. Mestilah wuj ud takrif yang boleh dilaksanakan bagi
konsep yang lebih kompleks).
Lampiran 223
Penyelidikan sesuatu isu kemudi annya memerl ukan penganalisisan
data dengan jelas. Ini termasuk mengai t kan masalah dengan sebab/
sumber (umpamanya, dasar, amalan, dsb tempatan) dan menudi ng
penyelesaian yang berkesan (umpamanya, opsyen dasar, perubahan
amalan) - daripada hasil penyelidikan boleh disarankan opsyen baru.
Menetapkan Matlamat dan Objektif
Adalah pent i ng unt uk membangunkan matlamat dan objektif yang
jelas dan spesifik.
Mat l amat merupakan hasil menyel uruh yang anda hendak capai;
Obj ekt i f ialah apa yang mesti berlaku bagi mencapai matlamat;
Matlamat menyedi akan erti hala t uj u, tema yang menyat ukan, dan
takat akhir yang spesifik; dan
Obj ekt i f mengasaskan piawaian bagi kumpul an unt uk menilai
kemaj uan dan mendapat kan makl um balas.
Pengenalpastian Khalayak Sasar
Perkara yang membant u mengenai pasti khalayak sasar dalam usaha
advokasi:
Mengasaskan kedudukan kuasa, seperti akupunkt ur - yang
mengenakan t ekanan di tempat yang ia lebih berkesan;
Menilai siapakah yang memi l i ki kuasa (pembuat dasar dan
kepent i ngan lain yang diinstitusikan mer upakan penghal ang utama
kepada advokasi);
Siapa dan institusi apakah yang mesti menj adi sasaran unt uk mencapai
matlamat dan objektif?
Memast i kan apakah cara unt uk mendapat kan akses kepada mereka dan
unt uk mempengar uhi proses penggubal an enakmen? (umpamanya,
kont ak peribadi, media, sebagai pengundi atau pembayar cukai, dsb);
dan
Mengkaj i pembangkangan dengan cermat; mempelajari hujah
mereka, membangun hujah-balas, dengan cermat menganalisis
kepent i ngan mereka. Ket ahui "musuh" anda.
Pengenalpastian Mereka Yang Berkepentingan
Rancangan terbaik adalah di rumuskan oleh mereka yang terbabit atau
terjejas oleh pelbagai latar belakang berlainan.
Soalan-soalan yang dapat membant u:
Siapakah yang terjejas dengan masalah (rasuah) yang mana organisasi
anda pri hat i n dengannya?
Suara siapakah yang lazimnya didengar dan suara siapakah yang
lazimnya tidak didengar?
Siapakah yang akan berada di pihak anda - dan siapakah yang
menent ang anda?
Pandangan siapakah yang harus kita beri kan keutamaan?
Merumus Mesej Advokasi dan mengenai pasti Cara Komunikasi yang
Perlu
Advokasi boleh dijalankan melalui penglibatan dengan pembuat dasar itu
sendiri, umpamanya menerusi memor andum, atau menerusi penggunaan
strategik media unt uk mengemukakan inisiatif dasar awam.
Strategi Advokasi:
Melobi pembuat dasar;
Mencari perwaki l an - umpamanya dalam lembaga kawal seha,
mesyuarat pemegang saham syarikat;
Mengenai pasti pelobi yang efektif dan membabi t kan mereka yang
paling terjejas dengan masalah;
Menyedi akan garis panduan yang praktikal bagi mereka yang terbabit
dal am kempen;
Kempen Penulisan Surat, umpamanya dengan:
- Membangun kempen penulisan surat secara besar-besaran unt uk
member i t ekanan kepada penggubal undang- undang, pentadbir dan
selebriti peri ngkat tempatan, negeri dan nasional, unt uk mengambi l
pendi ri an terhadap isu berkenaan;
- Merangka surat yang bersifat peribadi, bermakl umat jelas, kemas dan
ringkas;
Lampiran 225
- Apabila menulis kepada penggubal undang- undang, perkenalkan
diri anda sebagai pemi l i h, pengundi , pembayar cukai, warganegara
yang aktif, ahli jawatankuasa X, dsb;
- Mengat ur pengi ri man surat berkenaan dengan kerap.
Unt uk menyediakan strategi advokasi yang berbeza:
- Ketahui rekod penggubal undang-undang;
- Ketahui fakta;
- Bangunkan penghuj ahan anda sendiri; merupakan huj ah terbaik;
- Susun penghuj ahan dengan jelas;
- Beri kan penekanan terhadap keprihatinan bersama;
- Cuba at urkan janji t emu khusus dengan pembuat dasar;
- Bersedia dengan soalan-soalan yang ditegaskan; j adi kannya spesifik
tetapi tidak menyi nggung.
- Nyat akan permi nt aan anda dengan spesifik;
- Nyat akan dengan ringkas; cuba supaya kunj ungi anda sesingkat
mungki n; dan
- Jangan merasa tawar hati.
Pelan Tindakan Kempen Advokasi
Pelan Ti ndakan seharusnya mer angkumi :
Senarai aktiviti dengan susunan wakt u;
Penilaian sumber yang diperlukan unt uk aktiviti; dan
Senarai t anggungj awab.
3. 5 MENI LAI DAN MENGAKSES SUMBER
Meni l ai aset anda: kakitangan, wang, kemudahan, reputasi, hubungan
media, sekutu, keahlian, dsb. (kekukuhan organisasi dan keupayaan
komuni t i ).
Tanya diri sendiri: Bol ehkah kita menang? Sanggupkah organisasi kita
dibiarkan kalah? Unt uk matlamat j angka panjang, bina semangat berkomunit
dan kuasa komuni t i dan semangat berpasukan, lebarkan pangkalan '
kepimpinan, perdalamkan pengalaman kepimpinan, dan perluaskan keahlian
organisasi dan pangkalan hubungan.
3.6 PEMANTAUAN DAN PENILAIAN
Langkah pertama dalam menyediakan pemantauan dan penilaian ke
atas aktiviti seseorang (berkaitan advokasi atau lain-lain) adalah dengan
menubuhkan petunjuk pemantauan - sebelum memulakan aktiviti.
Petunjuk Pemantauan Berpotensi
Petunjuk proses apakah yang sedang berlaku di dalam projek
advokasi;
Petunjuk output - liputi semua aktiviti projek;
Petunjuk hasil apakah yang telah dihasilkan oleh projek; dan
Petunjuk impak.
3.7 PRI NSI P PENI LAI AN
Beberapa teknik pemantauan yang berguna:
Menyemak semula dokumen;
Menjalankan kajian;
Mengadakan perbincangan;
Membuat pemerhatian;
Mendengar pandangan anggota komuniti;
Melakukan pemerahan otak (brainstorming)
Mengadakan perbualan tak formal; dan
Membuat pemetaan senario.
Bagi membolehkan hasil pemantauan dan penilaian anda dibekalkan unt uk
tindakan masa depan anda.
3.8 PENILAIAN, REFLEKSI, DAN PENYEMAKAN SEMULA
Menilai kejayaan atau kegagalan dan menentukan langkah seterusnya;
dan
Menetapkan had masa ke atas taktik tertentu dan membangunkan
pelan alternatif jika taktik asal tidak dapat dilakukan.
Lampiran 227
Panduan Langkah demi Langkah untuk Advokasi dal am
Amal an Pemerol ehan Telus dan Bertanggungjawab
Menentukan matlamat dasar yang khusus
Menyelidik latar belakang dan isu terbabit dalam pemerolehan
kerajaan tempatan
Menubuhkan kumpulan pakar mengenai pemerolehan
Memastikan metodologi mantap unt uk pengutipan data
Menyediakan portfolio efektif unt uk pembentangan undang-
undang
Membangun kekompetenan hubungan media
Melaksanakan analisis SWOT unt uk kempen (kekuatan,
kelemahan, peluang, dan ancaman)
Memantau pembangunan amalan pemerolehan peringkat
tempatan dan antarabangsa
Menggunakan mekanisme undang-undang dan kawal selia
untuk memberi tekanan kepada pematuhan, ketelusan dan
kebertanggungjawaban dalam rangkaian pemerolehan
Mewujudkan saluran unt uk penyertaan awam
3.9 PEMBI NAAN KEUPAYAAN ADVOKASI
Apa itu Pembi naan Keupayaan?
Keupayaan - kebolehan, kuasa, bakat, potensi, perhitungan,
wawasan, ketajaman, fungsi, kedudukan, dan output maksimum.
Output organisasi merupakan kebolehan organisasi untuk
menjangkakan perubahan umpamanya undang-undang pemerolehan
yang baru, etika dalam pemerolehan.
Pembi naan - peningkatan, pembangunan, pertumbuhan, menjadi
bertambah hebat, pembesaran, pengukuhan, pertambahan dan
membuatkan sesuatu lebih menarik dan sihat.
Pembi naan Keupayaan Advokasi unt uk Ket el usan Pemer ol ehan
A wa m
Pembi naan keupayaan dalam advokasi unt uk ketelusan pemerol ehan
warn adalah pent i ng:
Unt uk membuat keputusan tak formal;
Unt uk membangunkan program, umpamanya, aktiviti advokasi bagi
amalan penyemaian;
Unt uk membi na perkongsian unt uk memper kukuhkan perj uangan
bagi amal an-amal an pemerol ehan yang lebih baik;
Unt uk mengguna dan mengur us sumber organisasi;
- Unt uk membant u komuni t i , umpamanya, persatuan penduduk,
kumpul kan komuni t i unt uk membangki t kan isu-isu pemerol ehan
berkaitan dengan majlis t empat an dan yang mempunyai i mpak ke
atas kehi dupan harian mereka.
- Kumpul an sasar bagi Pembi naan Keupayaan Advokasi dalam isu
Pemerol ehan Awam, mungki n daripada lembaga dan kakitangan
Bahagi an-Bahagi an TI dan CSO seperti persatuan pengguna,
kumpul an penduduk, pembuat dasar, pegawai-pegawai kerajaan
tempatan.
1. Beberapa Elemett Utama Pembinaan Keupayaan
Makl umat
Makl umat mer upakankomponenyangpent i ngdal ampembi naan
keupayaan mengenai isu kompleks seperti pemerolehan.
Peralatan yang dikeluarkan dengan baik, jelas, mesra pengguna
seperti buku panduan, manual mengenai pemant auan, adalah
peralatan yang bernilai. Pakatan Integriti boleh di gunakan unt uk
membi na kepakaran dalam urustadbir yang baik. Laman web
adalah sumber yang tidak ternilai unt uk membi na keupayaan.
Adalah pent i ng unt uk memi l i ki keupayaan mengurus makl umat
sejajar dengan zaman ledakan makl umat . Makl umat mesti tepat
pada masanya.
Lampiran 229
2. Latihan/Pendidikan
Latihan dan pendi di kan adalah cara yang paling lazim dalam
pembi naan keupayaan.
Kur i kul um unt uk bengkel advokasi reformasi dalam isu
pemerol ehan seharusnya disesuaikan mengi kut keperluan-
kumpul an sasar.
Pelan /strategi latihan sangat diperlukan. Bengkel CBT yang
diadakan di Indonesia, Pakistan, dan Malaysia telah menyediakan
wawasan pent i ng dalam membi na program latihan berkenaan
6
.
3. Pengerahan Sumber
Unt uk membol ehkan program advokasi terus bert ahan, seperti
latihan, organisasi mestilah membangun dan terus-menerus
menyemak semula semula sumber institusi t ermasukl ah dana,
kakitangan, dan sumber data.
Ada baiknya j i ka organisasi advokasi menj al i n hubungan dengan
beberapa pembiaya (adalah sukar bagi CSO yang terlibat dalam
advokasi unt uk sama sekali dapat mampan-sendi ri ).
Su mb e r : J os i e M. Fe r n a n d e z , Tr a n s p a r e n c y I nt e r na t i ona l 2 0 0 6 , Handbook for Curbing
Corruption in Public Procurement, Be r l i n: Tr a n s p a r e n c y I nt e r na t i ona l , h i m. 178 hi ngga
195.
6
Lihat Laporan Bengkel di laman web berikut: TI Malaysia (http://www.transparency.org.my). TI
Pakistan (http://www.transparency.org.pk/), dan TI Indonesia (http://www.ti.or.id/).
Ol e h: Yo o n J o n g b i n , Uni ve r s i t i My o n g j i , Seoul , Ko r e a Sel at an
p o l s j b y @mj u . a c . k r
Dibentangkan di Workshop on the Institutional and Legislative Reforms on Political
Financing in Malaysia, Februari 8, 2010, Kuala Lumpur, Malaysia.
Pengenal an
Korea Selatan boleh di kat akan telah berjaya menyat ukan sistem politik
demokrasinya. Kenyataannya terdapat dalam dua aspek.
Pert ama mengenai penyat uan demokrasi adalah proses pemi l i han calon.
Dalam pemi l i han presiden pada masa ini, parti-parti ut ama memi l i h calon
mereka melalui proses pemi l i han yang sangat bersaing.
Kedua, ahli-ahli politik Korea tidak lagi bebas daripada pemerhat i an
warganegara semenjak masyarakat sivil yang kukuh memai nkan peranan
yang pent i ng dalam memerhat i kan kuasa politik.
Ketiga, nor ma dan perat uran institusi menerusi lima pemi l i han presiden
bert urut -t urut dan enam pemi l i han dewan ber t ur ut - t ur ut telah berjaya
diselesaikan semenjak gerakan demokrasi t ahun 1987.
Keempat, lebih khusus lagi, penyemakan semula undang- undang
berkaitan politik (terutamanya Akta Pemi l i han Penjawat Awam) bar u-
baru ini telah diterima dan dipatuhi sepenuhnya oleh ahli-ahli politik dan
warganegara. Sesungguhnya ia bersifat " revolusioner".
Kertas ini cuba memperl i hat kan jenis reformasi pembiayaan kempen di
Korea Selatan.
Lampiran 231
Reformasi Pembiayaan
Politik: Pengalaman Korea
Selatan
Lampiran
Dua matlamat utama
1) unt uk berkongsi pengal aman terkini t ent ang reformasi pembiayaan
kempen di Korea.
2) menyediakan wawasan mengenai transisi demokrasi dalam konteks
perbandi ngan dengan negara-negara lain.
Tenaga Pemacu Reformasi Pilihan Raya
Kemarahan orang awam terhadap pembiayaan politik yang menyalahi
undang-undang
Pada musi m l uruh 2003, beberapa pemi mpi n t ert i nggi parti-parti
politik ut ama telah dipenjarakan kerana pembiayaan politik yang menyalahi
undang-undang.
Mal ah, ketua pejabat kempen pilihan raya yang bekerja unt uk bekas
Presiden Ro h dalam pilihan raya 2002 tidak terkecuali daripada penyiasatan
rapi. Dal am proses penamaan calon presiden, sejumlah besar wang telah
dikutip daripada kumpul an perniagaan besar dengan cara yang menyalahi
undang-undang.
Skandal j ahat yang digelar sebagai 'chataeki' (kenderaan penghantar
wang) ini di l akukan oleh parti konservatif pembangkang ut ama iaitu Grand
National Party (GNP). Hyundai Motor Group dan LG Group, masing-masing
menyumbang lebih daripada 20 bilion won kepada GNP dengan cara yang
menyalahi undang-undang.
Skandal ini telah meni ngkat kan dengan amat sangat ketidakpercayaan
warganegara biasa terhadap politik. Justeru itu parti-parti politik mulai
menekankan perlunya reformasi politik unt uk memenangi pilihan raya
umum yang berikutnya. Akibatnya, bolehlah di huj ahkan bahawa parti-parti
yang bersaing di antara satu dengan yang lain mestilah dianggap seberapa
bersih yang boleh. Pengalaman skandal wang ini telah membawa parti-
parti politik berusaha keras dan cergas unt uk mel akukan reformasi politik
semenjak 2003.
Peranan parti pol i t i k berori entasi kan ref ormasi
Ti dak diragui bahawa penubuhan Uri Party, sebuah parti baru liberal
berorientasikan reformasi secara signifikannya telah menyumbang kepada
pengenal an reformasi pilihan raya.
Sebaik saja selepas penabalannya sebagai presiden pada awal 2003,
Presiden Ro h begitu bersungguh-sungguh mendesak pl at form reformasinya.
Dal am bul an November 2003, beliau menyokong penubuhan sebuah parti
baru dengan 37 penggubal undang- undang yang sedang menyandang
(kemudiannya di nai kkan bilangannya kepada 47) t erut amanya daripada
mereka yang telah mel ompat keluar dari Millenium Democratic Party (MDP),
parti yang memeri nt ah sebelum itu. Wal aupun parti yang baru telah di t uduh
mel emahkan akauntabiliti parti, ianya telah menyumbang kepada pemacuan
reformasi politik.
Terdapat dua matlamat kukuh Uri Party yang baru, iaitu reformasi
politik dan mer obohkan faham kedaerahan. Keputusan Ro h member i kan
kuasa penuh kepada pendakwa raya kerajaan dalam penyiasatan skandal
pembiayaan pilihan raya presiden 2002 boleh dilihat sebagai satu keterangan
kukuh mengenai sejauh mana parti baru itu komi t ed terhadap reformasi
politik. Hasil daripada penyiasatan, lebih 10 orang Ahl i Dewan Kebangsaan
dan beberapa pembant u rapat Ro h telah dipenjarakan.
Adalah jelas bahawa kemuncul an parti bermi ndakan reformasi ini, secara
signifikannya, telah menyumbang kepada reformasi pilihan raya dan politik
yang asasnya bersih di Korea.
Wal aupun parti politik baru mengal ami saat-saat sukar semenjak Presiden
Roh dicabar oleh Dewan Kebangsaan terutamanya yang dipimpin oleh
GNP dan MDP, kes bersejarah ini menyumbang kepada reformasi politik
dan kebangkitan Uri Party dalam Dewan Kebangsaan.
Presiden Roh melanggar undang- undang pilihan raya apabila menyatakan
"Unt uk membant u Ur i Part y mendapat kan undi, saya akan mel akukan
apa sahaja yang dibenarkan undang-undang", yang mana tidak memat uhi
kewajipan berkecuali penjawat awam dalam pilihan raya.
Keputusan Pilihan Raya Utnum 2004
Pada 12 Mac 2004, usul unt uk mencabar Ro h telah diluluskan dalam
Dewan Kebangsaan. Presiden terpaksa melepaskan tugas rasminya selama
kira-kira 3 bul an sehinggalah Mahkamah Perlembagaan menol ak usul
tersebut dengan menyat akan bahawa cabaran itu tidak mempunyai alasan
yang adil dan sesuai.
Walau apapun, cabaran berkenaan telah menj adi isu paling ber pengar uh
dalam menjejaskan pilihan raya umum Dewan Kebangsaan t ahun 2004.
Pada umumnya, menur ut pendapat awam, wal aupun presiden kadang kala
menggunakan perkataan yang tidak sesuai sekalipun, ia tidak boleh dijadikan
alasan yang bet ul unt uk mencabar beliau.
Lampiran 233
Oleh yang demikian, seperti yang dipaparkan dalam Jadual 1, pilihan
raya Dewan Kebangsaan dengan jelas berpecah dengan mendadak tentang
isu pencabaran yang membawa Uri Party kepada kejayaan yang sangat besar
dengan memperoleh majoriti 152 daripada 299 j uml ah kerusi parlimen.
(Walau bagaimanapun, dalam pilihan raya tempatan 2006, ramai orang
yang telah kecewa dengan reformasi politik tahap rendah dan dengan halatuju
ekonomi yang merudum, tidak mengundi Uri Party yang memerintah.)
Peranan masyarakat sivil
Pada umumnya, pertubuhan sivik (NGO) di Korea memainkan 4 jenis
peranan yang signifikan di dalam proses politik.
Pertama, mereka berkempen supaya diadakan pilihan raya yang bersih
dan adil. Mereka menggerakkan sukarelawan untuk melihat kempen yang
menyalahi undang-undang yang dilakukan oleh calon dan parti.
Kedua, mereka cuba unt uk menjadikan kempen pemilihan calon dan
parti lebih berorientasikan dasar. Mereka secara rasmi meminta calon-calon
utama unt uk menjawab pendirian dan pelan tindakan mereka mengenai
dasar-dasar khusus.
Ketiga, NGO begitu berjaya dalam menggerakkan pendapat awam
dengan menggunakan kempen menyenaraihitamkan calon. Aktiviti jenis ini,
yang muncul berturut-turut dalam tahun 2000 dan 2004, begitu 'revolusioner'
sehinggakan proses pemilihan parti menjadi sangat telus, memandangkan
mereka yang pernah terbabit dalam aktiviti yang menyalahi undang-undang
pada masa lalu tidak dibenarkan menjadi calon politik.
Akhirnya, NGO Korea memerhatikan proses pilihan raya dengan
begitu dekat, dan kemudiannya menyarankan supaya undang-undang yang
berkaitan disemak semula oleh jawatankuasa khas reformasi politik di dalam
Dewan Kebangsaan. Di dalam proses ini, NGO telah memberikan kerjasama
yang efektif dengan ahli akademik dan media massa bagi mengeluarkan hasil
yang lebih baik.
Pendek kata, bolehlah dihujahkan bahawa masyarakat sivil telah sekian
lama memainkan peranan yang signifikan dalam menerajui pilihan raya
Korea ke arah bersih dan adil.
Sebagai tambahan, semenjak pilihan raya majlis tempatan tahun 2006,
organisasi sivik telah mendorong parti dan calon supaya menumpukan
lebih banyak usaha unt uk membangun politik yang kukuh, yang dipanggil
"kempen manifesto."
Peranan Suruhanjaya Pi l i han Raya Kebangsaan (NEC)
Isu reformasi pilihan raya Korea tidak dapat dibincangkan tanpa
menyentuh peranan NEC.
Adalah umum dikatakan bahawa dari segi perbandingan, kuatnya
peranan NEC Korea di peringkat kebangsaan adalah sangat tersendiri.
Statusnya sebagai sebuah agensi perlembagaan yang bebas ia mempunyai
autonomi yang berasingan daripada kuasa politik.
Usaha mereka yang berterusan unt uk menguatkuasakan undang-undang
dengan cara yang sangat berkecuali memperoleh pujian dan penghormatan
daripada warganegara biasa. Apabila bekas Presiden Roh menggesa supaya
pengundi menyokong Uri Party bagi pemilihan Dewan Kebangsaan pada
Januari 2004, NEC mengisytiharkan bahawa beliau telah melanggar undang-
undang pilihan raya.
Lampiran 235
Kes ini dengan jelas menunj ukkan bahawa NEC mempunyai dorongan
dan komi t men yang kuat unt uk memant au sesiapa sahaja, malah Presiden
sendiri, yang melanggar undang- undang yang berkuat kuasa demi
mewuj udkan sebuah pilihan raya yang bersih dan adil.
Satu lagi usaha yang di l akukan oleh NEC demi melihat politik yang
bersih adalah dengan mencadangkan penyemakan semula undang- undang
reformasi politik. Berdasarkan pengal aman dalam pemerhat i an dan
pengawasan pilihan raya, NEC telah menyarankan bagai mana hendak
menyemak semula undang- undang pilihan raya yang sedia ada dan
kemudiannya mengemukakan suatu rang undang- undang alternatif kepada
jawatankuasa reformasi politik di dalam Dewan.
Dal am proses menyemak semula undang- undang yang berkaitan, NEC
menggerakkan sokongan media, ahli akademik dan organisasi sivik, bekerja
bersama-sama unt uk menghasilkan keputusan yang terbaik bagi reformasi
politik. Menur ut tinjauan, sejumlah besar pengundi berpendapat bahawa
peranan NEC dalam pilihan raya adalah sangat adil dan memuaskan.
Terutamanya, semasa pilihan raya, kumpul an pemant auan pilihan raya
yang menyalahi undang- undang yang dikendalikan oleh NEC di peringkat
daerah, berdasarkan undang- undang pilihan raya, telah mel akukan kerja
dengan cekap sekali. Mereka menyumbang kepada pilihan raya yang bersih
dan adil.
Peranti Organisasi Pilihan Raya Adil dan Bersih oleh NEC
1) Suruhanjaya Pilihan Raya Sebagai Agensi Perlembagaan Bebas
2) Jawatankuasa Penyiaran Debat Pilihan Raya
3) Jawatankuasa Perundi ngan Berita Pi l i han Raya
4) Jawatankuasa Perundi ngan Berita Pi l i han Raya Int ernet
5) Pasukan Pengawasan Salah Amal an Pilihan Raya
Persekitaran Institusi Sistem Kewangan Kempen
Bahagian ini terutamanya menjelaskan ciri-ciri pent i ng undang-
undang baru berkaitan kewangan kempen. Adalah perlu unt uk memahami
perubahan-perubahan kaedah berkempen dan sistem pilihan raya di Korea
sebelum dijelaskan mengenai pembiayaan kempen.
Kaedah baru kempen pil ihan raya
Ciri utama gaya baru kempen pilihan raya hanya boleh diwakili oleh
tiga perkataan penting: media massa, dalam talian (internet) dan calon.
Sebelumpenyemakan semula undang-undang pilihan raya pada Mac 2004
dilakukan, gaya kempen pilihan raya boleh dicirikan dengan perhimpunan
besar-besaran di kawasan terbuka luar-talian, yang merangsang penggunaan
wang yang menyalahi undang-undang untuk mengerah khalayak penyokong
yang telah dibayar. Boleh jadi benar bahawa jenis kempen besar-besaran di
kawasan terbuka ini merupakan sesuatu yang agak umum di negara sedang
membangun lain. Namun demikian, undang-undang baru menekankan
kesignifikanan gaya berkempen berorientasikan media massa dan penggunaan
dalam-talian.
Adalah benar bahawa gaya baru tersebut boleh membuatkan proses
pilihan raya lebih telus dalam jangka masa panjang. Adalah juga benar
bahawa gaya baru ini lebih baik dalam pengawalan wang yang dibelanjakan
untuk berkempen.
Mengikut undang-undang baru pilihan raya, yang mana perhimpunan
besar-besaran di kawasan terbuka sudah tidak lagi dibenarkan, perdebatan
TV oleh calon-calon di peringkat daerah, mula diperkenalkan. Ucapan di TV
dan Radi o oleh perwakilan parti di peringkat nasional juga diperkenalkan
mengikut sistem pembahagian yang seimbang.
Dalam pilihan raya presiden, calon daripada parti-parti utama
mempunyai peluang yang banyak unt uk berdebat di TV. Proses berkempen
ini sebahagian besarnya dikawal oleh Jawatankuasa Penyiaran Debat Pilihan
Raya yang diwujudkan oleh NEC di bawah undang-undang baru tersebut.
Sistem baru pilihan raya
Perubahan yang paling ketara dalam sistem pilihan raya di Korea adalah
pengenalan sistem dua undi. Ianya mula digunapakai dalam pilihan raya
majlis tempatan 2002 (unit peringkat tinggi) dan pilihan raya Dewan
Kebangsaan. Dalam pilihan raya Dewan Kebangsaan tahun 2000 dengan
sistem satu undi, jumlah bilangan kerusi PR yang diperoleh setiap parti
adalah ditentukan oleh undi daerah.
Menurut Duverger, sistem dominan ahli tunggal menggalakkan sistem
dua parti, yang menyebabkan wujudnya ketidakseimbangan undi dan kerusi.
Bagi memperbaiki keadaan ini, sistem baru memperuntukkan dua undi bagi
setiap pengundi, satu unt uk daerah dan satu lagi untuk parti.
Lampiran 237
Pengagihan kerusi PR pada masa ini ditentukan oleh pengundi parti,
yang tidak berkaitan dengan pengundi daerah. Boleh dikatakan bahawa
pengenalan sistem dua-undi merangsang pengundian yang strategik daripada
pengundi kebangsaan. Pengundi mulai menggunakan undi parti merentasi
kedearahan (regionalisme). DLP, parti paling liberal di Korea, memperoleh
13% daripada j uml ah undi parti dalam tahun 2004 dengan kedudukan
ketiga dari segi bilangan undi yang diperoleh. Mereka hanya memperoleh
dua kerusi daerah.
Di bawah sistem pihhan raya yang baru, wanita mempunyai peluang
lebih baik unt uk menjadi ahli yang dalam senarai parti. Undang-undang
yang disemak semula memperunt ukkan 50 peratus kuota gender dalam
pemilihan Dewan, yang mana calon-calon lelaki dan wanita seharusnya
disenaraikan secara berselang-seli. Sistem kuota gender telah melonjakkan
bilangan ahli PR wanita di dalam Dewan Kebangsaan, dengan catatan 51.8
peratus, 29 orang daripada 56 ahli.
Keputusan yang ketara ini berlaku barangkali kerana undang-undang
baru memberi kuasa kepada NEC menolak mereka yang dipilih oleh parti
jika kuota berkenaan tidak dipenuhi.
Sebagai salah satu kaedah peraturan, undang-undang baru juga
menyatakan bahawa perunt ukan yang mengikat itu terkait dengan subsidi
rasmi kerajaan kepada sesebuah parti politik.
Salah satu perunt ukan yang menarik adalah bahawa seseorang yang gagal
dicalonkan sebagai calon daerah dalam proses pertandingan sesebuah parti
tidak dibenarkan bertanding unt uk pilihan raya umum, walaupun sebagai
calon bebas.
Peruntukan khas ini diharapkan dapat menyumbang kepada penyatuan
demokrasi dalam parti. Dalam pilihan raya Dewan Kebangsaan tahun 2004
dan 2008, tiada seorang pun calon yang telah gagal dalam penamaan parti
cuba unt uk bertanding dalam pilihan raya umum sebagai calon bebas.
Sistem baru pilihan raya ini j uga memperkenalkan "sistem pra-calon'
unt uk memperbaiki ketidaksamarataan yang telah wuj ud sebelum ini di
antara penyandang dengan pencabar. Tidak seperti sebelumnya, pencabar
memulakan langkah kempen dengan mempunyai lebih banyak masa dan
peluang unt uk memperkenalkan diri mereka sebelum bermulanya pilihan
raya.
Pencabar boleh membuka 'pejabat perhubungan' . Mereka juga boleh
mengedarkan kad perniagaan mereka, mengi ri mkan e-mel dan surat. Di
bawah undang-undang baru, penggubal undang-undang penyandang
mungki n tidak lagi menikmati premi um berbanding dengan pencabar.
Semakan undang-undang pilihan raya tahun 2005, yang mana amat
penting bagi pilihan raya majlis tempatan, bolehlah diringkaskan seperti
yang berikut:
1) memperluaskan umur pengundian daripada 20 kepada 19;
2) pemberian hak pengundian kepada pemastautin asing;
3) pengenalan 10 peratus sistem PR bagi anggota majlis peringkat
rendah;
4) pengenalan sistem undi tunggal pelbagai ahli (M=2, 3, atau 4) bagi
anggota majlis peringkat rendah;
5) pengenalan sistem penamaan parti unt uk ketua badan eksekutif dan
anggota majlis peringkat rendah.
Perubahan Si stem Kewangan Kempen
Sumber persendirian bagi kewangan kempen
Dalam pilihan raya, calon-calon bergantung kepada tiga sumber utama
untuk kewangan kempen: 1) hubungan dengan penyokong, 2) subsidi
kerajaan, 3) dana persendirian.
Semua parti politik yang berdaftar, calon Dewan Kebangsaan, calon
Presiden, dan sebahagian besar calon kerajaan tempatan dibenarkan
menubuhkan secara rasmi persatuan penyokong.
Subsidi Kerajaan
Parti Politik di Korea menerima subsidi kerajaan empat kali setahun.
Jumlah subsidi telah dinaikkan semenjak 1980.
1) Definisi: merujuk kepada wang yang dibayar oleh kerajaan unt uk
tujuan mempromosikan parti politik dan mengawal daripada
berlakunya rasuah politik.
2) Tiga jenis (Perkara 25 & 26)
Subsidi tetap/subsidi khas pilihan raya/ subsidi penamaan calon
wanita
3) Kaedah pengagihan (Perkara 26 & 27)
50% daripada jumlah: diagihkan kepada parti politik yang
berdaftar sebagai kumpulan rundingan rasmi ("Kumpulan
Gyosup" dengan bilangan ahli Dewan seramai 20 orang)
Lampiran 239
- 5% daripada j uml ah: parti yang memperoleh 5 atau lebih kerusi
- 2% daripada j uml ah parti yang memperoleh kurang daripada 5
kerusi
- 50% daripada bakinya: berdasarkan perimbangan kerusi setiap
parti
2) Wang amanah tidak menj adi hal mengenai pendapatan parti kerana
pembatalan derma yang di t ent ukan semenjak 1998.
3) Pendapatan parti begi t u bergant ung kepada subsidi khas kerajaan
unt uk t ahun pilihan raya. Ia menj adi lebih signifikan.
4) Ni sbah yuran keahlian di kalangan pendapatan parti semakin
meni ngkat .
Kandungan Undang-Undang Baru Kewangan Kempen
Semenjak penyemakan semula pada 2004, perat uran mengenai kewangan
kempen telah diubah beberapa kali.
Perubahan paling ketara adalah dalam undang- undang baru t ahun 2004,
yang sama sekali melarang sumbangan entiti sosial dan korporat. Kesatuan
Sekerja dan Korporat sudah tidak lagi boleh menyumbang kepada ahli
poht i k dan parti politik.
(Walaupun penyemakan semula telah di l akukan unt uk menghapuskan
aliran wang yang menyalahi undang- undang, kecekapannya adalah diragui.
Persoalannya, apakah ia sesungguhnya mencer mi nkan realiti pohtik. Dengan
perkataan lain, tidak kira t ent ang peraturan baru, adalah tidak mudah unt uk
kumpul an perni agaan menol ak permi nt aan dana daripada kuasa politik)
Ciri-ciri utama undang-undang baru pembiayaan politik
Pertama, amaun maksi mum wang t ahunan yang boleh dikutip oleh setiap
ahli Dewan telah merosot sebanyak separuh, daripada tiga bilion won (kira-
kira US300, 000) kepada satu setengah bilion won (kira-kira US150, 000).
Juml ah wang yang boleh di dermakan oleh setiap pengundi setahun
di hadkan kepada maksi mum 20 j ut a won (kira-kira US20, 000), yang
merupakan hanya satu per enam daripada had yang di t ent ukan sebelum
Ketiga, undang- undang baru diperkenalkan unt uk mengawal selia wang
yang tidak dapat dikenal pasti. Amaun maksi mum yang baru bagi penderma
yang tidak menyat akan namanya, bagi setiap orang dan setiap kes adalah
100,000 won (kira-kira US100), di kurangkan sebanyak satu per sepuluh.
Lampiran 241
Jadual 3 memaparkan bahawa corak perbelanjaan wang kempen
telah berubah-ubah. Ianya dengan mudah dikenal bahawa nisbah kos
penyenggaraan organisasi telahjatuh daripada 68.1% kepada 19.9%, manakala
nisbah kos mempromosi memaparkan arah yang bertentangan.
Pada masa lalu, sejumlah signifikan wang yang menyalahi undang-undang
telah dibelanjakan unt uk menyenggarakan organisasi kempen persendirian.
Tetapi sekarang, organisasi yang menyalahi undang-undang hampir lenyap
kerana peraturan yang ketat. Keputusan daripada jadual berkenaan boleh
menjadi satu keterangan kukuh bagi suatu pilihan raya yang lebih telus.
Pendedahan Pembiayaan Politik
Perakaunan dan pelaporan pembiayaan politik
1) Semua transaksi dana politik mesti dilaporkan kepada Suruhanjaya
Pilihan Raya oleh bendahari yang "menjawat" secara rasmi. Beliau
mestilah memfailkan semua transaksi dan bukti keterangan.
2) Perbelanjaankempenlebihdaripada200,000 won mesti dibaya rdengan
kad kredit atau kaedah yang mengenai pasti pembayarannya.
3) Bendahari parti, calon dan penyandang Ahli Dewan mesti memfailkan
laporan mengenai kewangan politik sekurang-kurangnya sekali
setahun (dua kali bagi penyandang Ahli Dewan).
4) Warganegara biasa boleh memeriksa atau membuat sesalinan laporan
berkenaan.
5) Setiap warganegara boleh memfailkan aduan dengan keterangan
yang dilaporkan (resit dsb.) dan NEC hendaklah memaklumkan
kepada pengadu mengenai hasil siasatan dalam masa 60 hari.
Penggalakkan Derma Politik
1) NE C hendakl ah mempromosi kan kaedah dan prosedur mengenai
sumbangan politik unt uk suatu budaya dana politik yang bersih.
2) Sistem Penyiaran Korea (KBS) hendakl ah menyi arkan komersial
berkaitan dengan perbelanjaannya.
3) Penubuhan "Pusat Sumbangan Pol i t i k" di dalam l aman web
NEC.
4) Der ma Politik Perseorangan yang melebihi 100,000 won boleh
dikembalikan melalui penyata cukai.
Pembayaran Kembali Perbelanjaart Kempen
1) Tuj uan:
- Unt uk member i kan peluang bert andi ng j awat an kepada calon yang
mempunyai harapan cerah tetapi tidak mempunyai wang yang
mencukupi
- Unt uk menj adi kan proses kempen yang telus
2) Kaedah: berdasarkan peratusan undi yang diperoleh individu
- lebih 15% (seluruh amaun yang dilaporkan kepada NEC
lebih awal)
- melebihi 10% - kurang daripada 15% (50% daripada
perbelanjaan)
Hukuman Perbelanjaan Menyalahi Undang-Undang
Dua kes yang menyebabkan pilihan raya boleh diisytiharkan tidak sah
1) Jika seseorang pengurus kempen atau akaunt an telah di hukum penjara
atau didenda melebihi tiga j ut a won.
2) Jika calon yang terpilih telah di hukum denda melebihi satu j uga
won (kira-kira US1. 000).
Hukuman Berat
Dal am pilihan raya t ahun 2004, langkah baru paling keras yang membawa
kepada politik lebih bersih adalah menj at uhkan penalti 50 kali daripada wang
yang dibelanjakan secara yang menyalahi undang- undang bagi makanan.
Lampiran 243
hadiah dan wang tunai. Di samping tindakan tersebut, undang-undang baru
juga memperkenalkan kurnia sehingga 50 juta won (kira-kira US 50,000)
kepada sesiapa yang melaporkan pemberian makanan, hadiah, dan wang
tunai yang menyalahi undang-undang ini.
Undang-undang baru tahun 2010 menurunkan penalti daripada
bilangan yang ditetapkan 50 kali kepada bilangan yang fleksibel 10-50 kali
dan mengurangkan kurnia kepada 30 juta won.
Natijah daripada peraturan yang keras ini, perkadaran pengundi yang
merasa lebih selesa terhadap kebersihan dan keadilan semakin meningkat.
Pastinya kerana perasaan "takut akan hukuman" telah menjadi faktor penting
mendorong dan memacu kepada pi hhan raya yang lebih bersih.
Implikasi Politik
Di Korea, biasa disebut bahawa politik adalah bidang yang paling
kurang membangun. Ada juga benarnya apabila dikatakan bahawa pelakon-
pelakon politik masih belum bebas seluruhnya daripada skandal wang yang
menyalahi undang-undang.
Akan tetapi, ada juga kebenarannya bahawa Korea Selatan telah menjalani
proses yang kukuh dalam penyatuan demokrasi.
Masyarakat sivil berdasarkan statusnya yang berkecuali memainkan
peranan yang penting sebagai pengantara dalam proses pembuatan dasar.
Modal sosial, yang semata-mata ditakrifkan sebagai suatu budaya yang
amanah dan toleransi dalam sebuah masyarakat, telah tertubuh dengan
kukuhnya semenjak pertengahan 1990.
Institusi politik cukup mudah mengadaptasi terhadap respons artikulasi
kepentingan warganegara.
Dewan Korea telah berbakti dalam memberikan khi dmat kepada
permintaan warganegara. Perubahan sikap Dewan sangat menyumbang
kepada pembangunan politik di Korea.
Reformasi politik baru-baru ini yang telah dibincangkan sebelum ini
menyediakan implikasi politik yang sangat penting.
Struktur politik di Korea telah mengalami perubahan yang pantas.
Ahli-ahli politik boleh mandiri tanpa mengikuti disiplin parti pusat, ertinya
bahawa autonomi relatif mereka telahpun meningkat.
Mereka yang mahu menjadi ahli politik boleh dipilih melalui persaingan
dalam parti mengikut gaya dari bawah ke atas dan boleh dipilih dengan
menggunakan kempen medi a massa dan melalui talian.
Banyak hasil tinjauan menunj ukkan bahawa j uml ah wang yang
dibelanjakan oleh setiap calon dalam pilihan raya umum 2004 hanya ki ra-
kira satu perlima daripada pilihan raya sebelumnya.
Perubahan persekitaran dan t i ngkah laku institusi telah membawa
kepada "kebebasan pilihan raya" pelakon politik. Justeru, bolehlah dikatakan
bahawa ahli Dewan di Korea ki ni meni kmat i lebih banyak kebebasan dalam
menent ukan aktiviti perundangan mereka, dan seterusnya unt ung nasib
mereka.
Lampiran 245
Jadual 6: Per waki l an Wani t a di Kor ea Sel at an

Politik Perpaduan

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Politik Perpaduan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ter bi t an Pe r t a ma 2 0 1 0

Transparency International Malaysia

You might also like