«ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΟΥ»

(Εργασία που αναφέρεται στο Σπήλαιο της Θεόπετρας.)

1
2
 Καθηγητές-Συντονιστές:
 Δήμητρα Βαργιάμη, M.Ed. Δικηγόρος-
Φιλόλογος, Κοινωνικός Γραμματισμός.
 Κωνσταντίνος Γούλας, Μ.Sc. Γεωπόνος,
Περιβαλλοντικός Γραμματισμός.
 Νικόλαος Κατσίκας, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός &
Μηχανικός Η/Υ, Γραμματισμός της
Πληροφορικής.
 Αθανάσιος Πουλιανίτης, Γεωλόγος,
Γραμματισμός των Φυσικών Επιστημών και της
Τεχνολογίας.

3
 Ομάδα Εκπαιδευομένων:
 ΓΑΤΣΙΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ
 ΜΑΝΩΛΗ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ
 ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΙΑ
 ΜΟΥΚΑ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ
 ΜΠΑΧΤΣΕΒΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΙΔΕΡΗ
 ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ

4
 Αντικειμενικοί Στόχοι:
Οι εκπαιδευόμενοι, όσον αφορά τη γνώση:
 Να περιγράφουν ένα μέρος της τοπικής
προϊστορίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στα
ευρήματα του σπηλαίου της Θεόπετρας.
 Να αντιλαμβάνονται την εξέλιξη του ανθρώπου
σε συνάρτηση με το γεωφυσικό του περιβάλλον.
 Να εξηγούν την ισορροπία και τη ποικιλότητα
της ζωής στο αρχέγονο οικοσύστημα της γης.
 Να αναλύουν τη σημασία της γεωμυθολογίας
στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας.
5
 Αντικειμενικοί Στόχοι:
Οι εκπαιδευόμενοι, όσον αφορά τις δεξιότητες:

 Να αποκτήσουν ευχέρεια στη χρήση του

διαδικτύου(Internet), για την αναζήτηση
πληροφοριών.
 Να εξοικειωθούν με την ομαδοσυνεργατική
- διαθεματική προσέγγιση ενός θέματος.

6
 Αντικειμενικοί Στόχοι:
Οι εκπαιδευόμενοι, όσον αφορά τις στάσεις:

 Να σέβονται την ιστορική συνέχεια και την

εξελικτική πορεία του ανθρώπου.
 Να αναπτύσσουν μη εθνοκεντρικές
απόψεις.

7
 Μέθοδοι Διδασκαλίας:
 Εισηγήσεις από τους εκπαιδευτές - καθηγητές.
 Ενεργός συμμετοχή, ατομική και συλλογική
εργασία των εκπαιδευομένων της τάξης.
 Δομημένη συζήτηση, ερειστικός διάλογος
(debate), παιχνίδι ρόλων, μελέτη
περιπτώσεων, χαρτογράφηση εννοιών,
καταιγισμός ιδεών, επισκόπηση, ανάλυση και
διασαφήνιση αξιών καθώς και έρευνα δράσης.

8
Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΗΠΕΙΡΩΝ

9
 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ
ΕΞΕΛΙΞΗ
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ
ΠΑΓΕΤΩΔΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΕΙΔΟΥΣ

10
Απόσπασμα από εργασία των εκπαιδευομένων
11
12
 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

 Από τη Θεόπετρα αρχίζει η προϊστορία και η

ιστορία της Θεσσαλίας.
 Η πρώτη εγκατάσταση ανθρώπου στο
σπήλαιο έγινε στη Μέση Παλαιολιθική
εποχή(100.000-30.000 χρόνια π.Χ. περίπου).
Κατοικείται χωρίς διακοπή και στην Ανώτερη
Παλαιολιθική(30.000-8.000 χρόνια π.Χ.), αλλά
και στη Νεολιθική(7.000-3.000 χρόνια π.Χ.).
 Μέσα στο σπήλαιο βρέθηκαν έως
τώρα(καλοκαίρι 2006) τέσσερις ανθρώπινοι
σκελετοί.

13
 Επιπλέον, βρέθηκαν σε ατόφια καμένη επιφάνεια αποτυπώματα ανθρώπινων
πελμάτων, που ανήκουν σε παλαιότερα αρχαιολογικά στρώματα της Μεσολιθικής
περιόδου. Χρονολογούνται-σύμφωνα με τη μέθοδο του C14-στα 46.330±1.590 χρόνια
πριν από σήμερα, ώστε ευλόγως μπορούν να αποδοθούν στο προγονικό είδος του
σύγχρονου ανθρώπου Homο sapiens. 14
 Αυτό σημαίνει, ότι ο τελευταίος
έφτασε από την Αφρική στην
Ελλάδα πολύ νωρίτερα απ’ ότι
στην υπόλοιπη Ευρώπη,
δηλαδή όπως περίπου στη
Μέση Ανατολή. Τα ευρήματα
αυτά είναι μοναδικά στον
ελλαδικό χώρο και εξαιρετικά
σπάνια σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επομένως, είναι πιθανή η
εμφάνιση του σύγχρονου
ανθρώπου Homο sapiens να
έγινε στην Ελλάδα πολύ
νωρίτερα απ’ ότι στην
υπόλοιπη Ευρώπη!

15
 Στη στρωματογραφία των σκαμμάτων
διακρίνονται οι εναλλαγές του κλίματος στη
διάρκεια της Πλειστοκαίνου περιόδου.
 Όσον αφορά την πανίδα της περιοχής, έχουν
βρεθεί σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης
οστά της Μέσης Παλαιολιθικής εποχής, που
ανήκουν σε σπηλαία άρκτο, λύκο, ύαινα,
κόκκινο ελάφι, αυγοειδή και άλλα μικρότερα είδη
ζώων.
 Η καθιέρωση της καλλιέργειας της γης και η
κεραμική τεχνολογία υπήρξαν τα αποτελέσματα
προσπαθειών πολλών χιλιετιών, που
μετέτρεψαν τα άγρια φυτά(Παλαιολιθική
περίοδος) σε καλλιεργούμενα(Νεολιθική
περίοδος) και τον πηλό σε αγγεία.
16
 Ζωγραφική απεικόνιση από εκπαιδευόμενους

 Επίσης, βρέθηκαν οστέινα και λίθινα εργαλεία της Μεσολιθικής περιόδου,

άλλα από πυριτόλιθο που έβρισκαν στα γειτονικά ποτάμια και άλλα από
χοντρές ποταμόπετρες. Αυτά τα εργαλεία κατά κανόνα αποδίδονται στους
17
Homo neanderthalensis.
 ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ
• «Ο χώρος του σπηλαίου είναι μοναδικός.
Όπως μας εξήγησε η αρχαιολόγος
πρόκειται για βραχοσκεπή, δηλαδή οι
άνθρωποι της εποχής που κατοίκησαν στο
σπήλαιο δεν ενδιαφέρθηκαν να
αναζητήσουν το εσωτερικό αλλά
κατοικούσαν στη συγκεκριμένη θέση,
προστατευμένοι από καιρικές συνθήκες
και ζώα».
18
19
 ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ
• «Πιστεύω ότι τους περισσότερους τους
εντυπωσίασε η στρωματογραφία.
Προσωπικά πρώτη φορά έβλεπα ζωντανά
τα στρώματα κατοίκησης του ανθρώπου
στο σπήλαιο αλλά και τα στάδια του
ανθρώπινου πολιτισμού!!! Φοβερό!!!»

20
21
 ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ
• «Τα αποτυπώματα αποτελούν ίσως τα
πιο σημαντικά και εντυπωσιακά ευρήματα
της ανασκαφής . Πατάμε επί βημάτων
άλλων!!! Εντυπωσιακό!!!»

22
23
24
25
26
27
28
29
Ζωγραφική απεικόνιση από τη Σιδερή Μπαχτσεβανοπούλου

30