DOKUMEN SEKOLAH

SANGAT RAHASIA

YAYASAN BINA UTAMA

SMK BINA UTAMA KENDAL
ULANGAN AKHIR SEMESTER (UAS)
SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2012/2013
Mata Pelajaran
: BAHASA JAWA
Kompetensi Keahlian : Semua Kompetensi Keahlian
Tingkat
: X (Sepuluh)

Hari/Tanggal
Alokasi Waktu
Jumlah Soal

: Rabu, 29 Mei 2013

: 90 menit
: 40 Pilihan Ganda, 5 Essay

PETUNJUK UMUM
1.
Berdoalah sebelum mengerjakan soal.
2.
Isikan identitas Anda ke dalam Lembar Jawab yang tersedia dengan ballpoint warna hitam/biru.
3.
Periksalah lembar soal dan lembar jawab, bila kurang jelas, rusak, atau tidak lengkap segera laporkan
kepada pengawas.
4.
Soal berupa pilihan ganda dan essay
5.
Tidak diijinkan menggunakan kalkulator, HP, dan alat bantu hitung lainnya.
6.
Dilarang menyontek, memberi atau menerima jawaban dari peserta lain.
7.
Periksalah pekerjaan Anda sebelum diserahkan kepada pengawas.
8.
Lembar soal tidak boleh dicoret-coret.

SELAMAT MENGERJAKAN
I. . Wenehana tanda ping (x) aksara a, b, c, d, utawa e ing sangarepe wangsulan kang bener!

1. Arya Penangsang ing kadipaten Jipang Panolan nyata sekti mandraguna. Emane watake brangasan
ora sabaran, cengkiling mara tangan. Dheweke minangka siswane Sunan Kudus. Ing bab
kasampurnaning ulah kanuragan ora dimerekake dening siswa-siswa liyane. Rikala oleh layang
panantang saka Sutawijaya putra Panembahan Senopati ing Mataram, dheweke nesu lan nekani
Sutawijaya kanthi nitih jaran aran Gagak Rimang. Durung kongsi tekan pentasan tumbake Sutawijaya
mapak njojoh wwetenge Arya Penangsang. Landheping pusaka mbesut usus kang wus muntel-muntel
sanalika pedhot rantas, kang banjur nemahi pati.
Arya Penangsang iku minangka adipati ing .
A. Jipang Panolan
B. Mataram
C. Majapahit
D. Kudus
E. Kedhiri
2. Aku sekolah nalika ibu soto.
Tembung kang trep kanggo ngganepi ukara ing dhuwur yaiku .
A. mulih, mangan
B. mantuk, dhahar
C. mantuk, maem
D. mantuk, nedhi
E. kondur, dhahar
3. Ukara ing ngisor iki migunakake basa ngoko alus, kajaba .
A. Aku arep sowan omahe simbah ing Demak.
B. Arya lagi nonton TV nalika bapak lagi maos koran.
C. Danu nggawa buku basa jawa menyang pasar.
D. Bapak tindak menyang sawah ngasta arit lan pacul.
E. Padharanipun pak dhe gerah mila boten kersa dhahar.

WESINE KRETEG SURA MADU

DIDHODHOSI MALING
Aparat Kepolisian Sektor Kenjeran
Surabaya ngringkus komplotan maling wesi ing
dhasare kreteg Surabaya Madura (Suramadu),
minggu (15/3). Cacahing maling wesi iku ana
wong papat yakuwi Bambang Hariyanto,
Budiono, Fadil, lan Muin. Kapapate warga
kampung Bulak Cumpat Kenjeran kang
sedina-dina nyambut gawe minangka nelayan.
Manut pangakune Muin, wesi-wesine kreteg
Suramadu dijupuki kanthi cara dipancing
nganggo wesi sembrani. Jroning telung sasi,
Muin sakanca kasil nglumpukake wesi 3 ton.
Sabanjure wesi-wesi mau didol Rp 3.200 saben
sekilograme marang juragan wesi.
Muin
mbantah
dheweke
sengaja
ndhodhosi konstruksine kreteg. Wesi-wesi kang
disedhot mau, kandhane Muin, mung tugelan
kang wis ora kanggo lan sumebar ing dhasaring
segara. Nanging Kapolsek Kenjeran AKP
Saven Victor ora percaya ngono wae karo
katrangane pelaku. Saven bakal tumuli njaluk
marang penanggung jawabe proyek jembatan
pengaji Rp 8 triliun iku murih niti priksa
konstruksine. Bab iki kanggo ngawekani aja
nganti nuwuhake bebaya nalika dioperasikake
mengko.
Kapethik saka: Panjebar Semangat 13/09
4. Jroning telung sasi Muin sakanca kasil
nglumpukake wesi 3 ton. Sabanjure wesiwesi mau didol pira?
A. Rp 3200 saben sekolograme
B. Rp 3300 saben sekolograme
C. Rp 2300 saben sekolograme
D. Rp 3600 saben sekolograme
E. Rp 3100 saben sekolograme
5.

Nyangking ember kiwa tengen .

Ceceg-ceceg parikan ing dhuwur paling
trep diiseni .
A. mangan jagung tangan tengen
B. tuku ember ning jambearum
C. aja jejer aku gemeter
D. Lungguh jejer tamba kangen
E. Ayo jejer lungguh rada mrene

6. Tumindak sing ngrendheti anggone maca

cepet yaiku .
A. sing obah mung telenge mripat
B. lambene obah nyuwarakake
C. nguwasani basa
D. mecucu
E. limang tembung saben sadetik

7.

Basa Jawa iku bisa kaanggep salah

sijine basa klasik ing donya, basa iki duwe
sajarah kasusastran kang wis lawas banget.
Lawase luwih saka 12 abad,. Para pakar
basa Jawa marang sajarah basa Jawa ing
patang tahap.
Ide pokok teks ing dhuwur yaiku.
A. sejarahe basa Jawa kang dawa.
B. para pakar merang basa Jawa dadi
patang tahap
C. basa Jawa umure saka 12 abad
D. basa Jawa salah sijine basa klasik ing
donya
E. basa Jawa duwe sejarah kasusastran
kang dawa.
Wacan iki kanggo mangsuli pitakon
nomer 8-9.
Dumadine Dhukuh Balakan
Dumadine Desa Balakan ana sambung
rapete karo crita Kyai Ageng Balak.
Miturut crita Kyai Ageng Balak nata praja
Majapahit. Kacarita nalika Majapahit lagi
ketaman rubeda, sang Prabu Majapahit antuk
sasmita, Manawa kang bisa ngluwari rubeda
ora liya ya Kyai Ageng Balak. Mula sang
prabu banjur utusan Tumenggung Simbarja
lan Tumenggung Simbarjaya supaya
nggoleki Kyai Ageng Balak. Wusanane
ketemu ana sacedhake kali Ranjing ing Desa
Mertan Kecamatan Bendosari, Kabupaten
Sukoharjo. Krungu pangandikane Kyai
Ageng Balak, menawa Majapahit wis
tentrem,
Tumenggung
Simbarja
lan
Tumenggung Simbarjaya ora gelem bali,
nedya ora bali ananging arep ndherek Kyai
Ageng Balak, banjur dumunung ana ing
papan kono nganti sedane. Nganti seprene
akeh wong kang padha ziarah lan papan
kanggo wisata. Papan ing sakiwa tengene
mau katelah padhukuhan Balakan.

8. Dumadine dukuh Balakan iku ana gandheng

cenenge karo kasektene .
A. Kyai Balak
B. Tumenggung Simbarja
C. Kyai Pandanaran
D. Tumenggung Simbarjaya
E. Prabu Majapahit
9. Kang diutus ratu Majapahit kanggo
nggoleki Kyai Ageng Balak yaiku .
A. Tumenggung Simbarja
B. Tumenggung
Simbarjaya
Tumenggung Subarjaya

lan

C. Tumenggung
Simbarja
Tumenggung Simbarjaya

lan

D. Tumenggung
Simbarja
Tumenggung Sambernyawa

lan

E. Tumenggung
Sutawijaya

Simbarja

lan

Amarga wis ora duwe papan dunung

maneh, juragan iku niyat pindhah saka
kutha papan dununge sasuwene iki.
Paragrap ing dhuwur kalebu jinise
paragrap..
A. argumentasi

Raden

B. deskripsi

10. Utusane sang Prabu ketemu karo Kyai

Ageng Balak ana ing endi?
A. Semarang
B.

sacedhake kali Ranjing ing Desa

Mertan
Kecamatan
Bendosari,
Kabupaten Sukoharjo

C. Desa Dhadhapan
D. Bugangin

C. eksposisi
D. narasi
E. persuasi
14. Cerita ing soal nomer 13 ide pokoke yaiku..
A. juragan kang sugih bandha, sugih esem
lan welas asih
B. juragan kang tuna amarga bangkrut lan
kapusan.

E. Majapahit

C. juragan kang ora duwe papan dunung

11. Tembang Mijil iku kalebu tembang .

A. macapat

D. juragan kang sugih tur pelit banjur

bangkrut

B. tengahan

E. juragan kang pagaweane nyaur utang

lan bandhane entek.

C. gedhe
D. kuna
E. dolanan
12.

Mijil
Poma kaki padha dipuneling
Ing pituturing wong
Sira uga satriya arane
Kudu anteng jatmika ing budi
Ruruh sarta wasis
Samubarangipun
Guru wilangan lan guru lagune tembang
Mijil ing dhuwur yaiku .
A. 9i, 6o, 11e, 10i, 6i, 6u
B. 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u
C. 9i, 7o, 10e, 10i, 6i, 6u
D. 10i, 6o, 11e, 10i, 6i, 6u
E. 10i, 5o, 10e, 10i, 7i, 6u

13.

Ing jaman biyen ana sawijining juragan

utawa saudagar kang sugih mblegedhu lan
kebak rasa welas asih marang sapadhapadha, kalebu marang wong-wong kesrakat.
Juragan iku kondhang lomane lan sugih
esem marang sapa wae.
Ananging sawijining dina, juragan iku
kapusan lan bangkrut. Bebakulane tuna
gedhen-gedhenan. Kanggo nyaur utange,
juragan iku kepeksa ngedol kabeh banda
donyane, kalebu omahe kang gedhe
magrong-magrong.

15. Crita sing wus sumebar ana ing rakyat lan

turun-temurun tanpa ana owah-owahan
kang wigati diarani
A. cerita rakyat
B. cerita cekaka
C. cerita bersambung
D. cerita legenda
E. cerita pengalaman
16.

Cendhake crita Kancil banjur menang

mungsuh Macan sanajan sejatine kalah
gaman
lan
kadigdayan.
Bola-bali,
kedadeyan iki amarga saka wasise Kancil
golek cara kanggo ngupadi kaslemetane.
Akal pranyata luwih unggul tinimbang
okol.
Crita rakyat ing dhuwur kalebu
A. dongeng
B. legenda
C. mitos
D. mite
E. foklor

17. Asal-usuke
Kaliurang,
Sritanjung
Sidapaksa, Asal-usule candi Prambanan, lan
Malin Kundang.
Cerita ing dhuwur kalebu crita
A. cerita cerkak
B. cerita bersambung

C. cerita pengalaman
D. cerita rakyat
E. cerita lucu
18.

Rikala jaman semana ing Kedhiri, tlatah

Jawa Timur ana crita wong wadon jeneng
Thothok-kerot. Thothokkerot mono prawan
tuwa sing ala praupane. Kulite ireng
mbekisak, rambute rewo-rewo sarta untune
pating jrepat. Najan mengkono dhewekw
ora ngrumangsani saktenane ala. Malah
dheweke duwe pepinginan dipek bojo karo
Raden Panji Asmarabangun, putra raja kang
bagus rupane.
Nitik saka crita ing dhuwur, Thothokkerot
duweni watak..
A. adus gethih

Kana-kene padha ngumbar

angkara.
Kapethik saka Pustaka Candra, taun 2007
21. Geguritan kanthi irah-irahan Kahanan
Akhir Jaman dianggit dening .
A. Ponisih
B. Ponari
C. Poniman
D. Candra
E. Ponasih
22. Geguritan kanthi irah-irahan Kahanan
Akhir Jaman kapethik saka .
A. Panjebar Semangat
B. Jaya Baya
C. Pustaka Candra
D. Djoko Lodhang
E. Mekar Sari

B. nggayuh lintang
C. gedhe sirahe
D. ora ngilo githoke
E. rai gedheg
19.

Bareng ngerti yen sejatine sing

tumindhak apik tur adoh saka kadurjanan,
Klenthing Kuning kasil sinandhing Andheandhe Lumut banjur urip mulya nganti
tekaning anak putu.
Saka pethilan crita rakyat mau, bisa
kapethik pesen
A. urip mulya
B. urip rekasa
C. tumindhak sing becik
D. sandhingan Ande-ande Lumut
E. tumindaka durjana.

20. Salah sijine cirine geguritan kuna yaiku

A. tibane swara bebas

Pratelan iki kanggo mangsuli pitakon nomer

23-24
Innalillahi Waina Illaihi Rojii un
Assalamualaikum Wr. Wb.
Ngaturi uninga bilih kala dinten Kemis
legi surya kaping 14 Februari 2013, wanci jam
10.00 sampun katimbalan sowan wonten
ngarsanipun Allah Swt.
Bp. Marta Jaya Dikrama
Jalaran nandhang gerah sepuh.
Almarhum kaparingan yuswa 70 taun.
Jenazah badhe kasarekaken wonten pasarean
Tlawong.
Dinten
: Kemis Lwgi
Surya kaping
: 14 Februari 2013
Jam
: 13.00 WIB
Bidhal saking griya dhuhkita Jl. Nakula No.10
Sekarsari, Semarang.
Mbok bilih rikala sugengipun almarhum
nggadhahi kalepatan dhumateng panjenengan
sedaya, kulawarga nyuwunaken pangapunten.
Wassalamualaikum Wr. Wb.
Semarang, 14 Februari 2013
Ingkang nandhang Sungkawa
Ibu Marta Jaya Dikrama
Putra
1. Kel. Anisa Putri Dikrama
2. Kel. Bima Putra Dikrama

B. ora kawiwitan sun nggegurit

C. mentingake pamilihane tembung kang
mentes
D. saben sagatra jumlahe wanda padha
E. cacahe gatra ora digatekake
Kanggo soal nomer 21-22
Kahanan Akhir Jaman
Dening: Ponisih
Kahanan akhir jaman kang wus ora katulungan
Akeh iblis kang manjelma dadi manungsa
Iblis anjalari manungsa dadi sengsara

23.Wara-wara ing dhuwur uga diarani .

A. wara-wara kesripahan
B. wara-wara kasedhihan
C. atur pambagyaharja
D. sari warta
E. pariwara
24.Kapan wara-wara mau digawe?
A. Semarang, 14 Maret 2010
B. Semarang, 14 Februari 2014
C. Semarang, 14 Februari 2013
D. Semarang, 24Maret 2010

E.

Semarang, 7 Maret 2012

Wacan iki kanggo mangsuli pitakon

nomer 25-26
Siswa SD Syukuran Kanggo Suryo
Suryo kang dilairake tanggal 8 Oktober
1983 iku bisa nyabet emas cacah loro, ing
SEA Games Viantiane rikala dina Jumuwah,
18 Oktober 2009 ing cabang lari 100 meter
lan 200 meter. Rasa seneng dirasakake
dening warga Solo. Salah sijine yaiku siswa
SDN Banyuanyar 2. Minangka wujud syukur
marang Gusti Allah, esuke SDN Banyuanyar
2 banjur gawe tumpengan ana ing sekolahan.
Dene kang nugel tumpeng yaiku H.
Ngadiman bapake Suryo.
Iki minangka bukti Manawa warga Solo
melu seneng lan mongkog. Mangkono
ngendikane Untung Supartono kepala
sekolah marang anak didike kang lulus taun
1994.
Sumber: Solo Metro, 19 Desember 2009
25.Kang dadi undering pawarta kasebut yaiku
.
A. SDN Banyuanyar 2 nganakake
syukuran kanggo Suryo.
B. Suryo dilairake tanggal 8 Oktober 1983.
C. Suryo bisa nyabet emas cacah loro, ing
SEA Games Viantiane.
D. SDN Banyuanyar 2 banjur gawe
tumpengan.
E. Suryo putrane H. Ngadiman minangka
olahragawan.

Nanging saka asiling panaliten, pawongan

sing awake atletis, isih enom tur sregep olah
raga pranyata uga gampang kaserang
kolesterol.
Paragraf ing dhuwur, diarani paragraf...
A. Deduktif
B. Edukatif
C. Induktif
D. Argumentatif
E. Komunikatif
29. Ing panulisan pawarta ana kang diarani
formula jurnalistik 5W + 1H. Ing ngisor iki
kang ora klebu 5W + 1H yaiku .
A. what
B. when
C. where
D. why
E. whose
30. Aja tansah sesambat wae.
Tembung
sesambat yen ditulis jawa .
A. ?[sesmBt\
B. ?[ssmBt\
C. ?sesmBt\
D. ?ssmBt\
E. ?sesmBtn\
31 Siti dodol tahu.
Ukara ing dhuwur aksara Jawane.

a. ? siti[so[sols[t.
b. ?fiti[so[solTau.
c. ?siwiffltau.
d. ?siti [fo[doltau.
e. ?siti[fo[folTau.

32. Pratiwi nangis terus

Ukara ing dhuwur aksara Jawane.

26. Pawarta Siswa SD Syukuran Kanggo

Suryo kapethik saka .
A. Solopos, 19 Desember 2009
B. Solopos, 9 Desember 2009
C. Solo Metro, 19 Desember 2009
D. Solo Metro, 9 Desember 2009
E. Solopos, 19 Oktober 2009

a. ?p]tiwingisTerus\.
b. ?pRtiwifzosterus\.
c. ?p]tiwinngisterus\.
d. ?p]tiwinzisTerus\.
e. ?pRtiwinzisteruS.
33.? wisSu [w adiku[fol[nHor blibli.
Ukara ing dhuwur macane
A. wis duwe adhiku ora bali-bali
B. wid duwe adhiku dolan ra bali-bali

27. Ibu : Arka, apa kowe wis nggarap PR?

Arka
:
Ukara kang paling cocog kanggo ngganepi
tembung ing dhuwur yaiku
A. Sampun, kula wis nggarap PR
B. Sampun, aku wis nggarap PR
C. Sampun, kula pun nggarap PR
D. Wis, aku rampung nggarap PR
E. Sampun, kula sampun nggarap PR
28.

Lelara kolesterol isih sok dianggep

nyerang pawongan kang wis tuo, lemu,
kurang olah raga lan karem dhahar jerohan.

C. wis suwe adhiku dolan ora bali-bali

D. wis suwe ladhikune bali-bali
E. wis suwea dhikudo lanora bali-bali
34. Simbah
: Ya, apa kowe wis tuku
gula neng warunge Lek Pari?
Arya
:
Ukara kang paling cocog kanggo ngganepi
tembung ing dhuwur yaiku
A. Sampun, kula wis tuku
B. Sampun, aku wis tumbas gendhis

C. Sampun, kula pun tumbas gula

D. Wis, aku wis tuku gula.

E. ngaturake - kamangka
Kanggo soal nomer 39-40

E. Sampun, kula sampun tumbas gendhis

35. Bu dhe lunga neng pasar numpak becak.
Ukara neng nduwur yen dikramakake
dadi.....
A. Bu dhe kesah ten pasar numpak becak.
B. Bu dhe kesah ten peken nitih becak.
C. Bu dhe tindak wonten peken nitih
becak.
D. Bu dhe tindak peken numpak becak
E. Bu dhe lunga ten peken nitih becak.
36. Ibu

: Bil, mreneya dak dawuhi tuku

uyah
Nabil
: .
Wangsulane Nabil kang trep miturut
unggah-ungguh basa yaiku..
A. Inggih Bu, wonten pundi anggen kula
mundhut sarem?
B. Inggih Bu, wonten pundi anggen kula
tumbas sarem?
C. Inggih Bu, wonten pundi anggen kula
mendhet sarem?
D. Inggih Bu, teng pundi nggen kula
tumbas uyah?
E. Inggih Bu, ana pundi anggen kula
tumbas gula?

37. Ukara ing ngisor iki migunakake basa

ngoko alus, kajaba .
A. Aku arep sowan menyang omahe
simbah ing Semarang.
B. Charly lagi sarapan nalika bapak lagi
maos koran.
C. Dewi nggawa buku LKS menyang
kantor.
D. Bapak tindak menyang sawah ngasta
arit lan pacul.
E. Padharane ibu gerah mila boten kersa
dhahar.
38. Aku didhawuhi bu Endang layang
durung ngerti omahe.
Tembung kang bener/trep kanggo ngganepi
ukara kasebut ing dhuwur, yaiku .
A. menehake - mula
B. maringake saka
C. maringake - sejatine
D. ngaturake mulane

Gambuh
Pitutur bener iku
Sayektine apantes tiniru
Nadyan metu saking wong sudra papeki
Lamun becik wurukipun
Iku pantes sira anggo

39. Apa maknane tembang gambuh ing

dhuwur.....
A. Yen ana pituturan sing becik kudu ditiru
B. Yen ana wong sudra nuturi kudu ditiru
C. Yen ana pituturan sing bener ora usah ditiru
D. Pituturane wong sudra ora perlu ditiru
E. Wong sudra iku pantes nuturi becik
40. Guru lagu lan guru wilangan tembang ing
dhuwur yaiku.....
A. 7u,8a,12i,8o,8i
B. 7u,10u,12i,8u,80
C. 9i, 7o, 10e, 10i, 6i, 6u
D. 10i, 6o, 11e, 10i, 6i, 6u
E. 10i, 5o, 10e, 10i, 7i, 6u

II. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki

kanthi bener!
41.Gaweya paragraf deduktif nganggo basa
krama!
42.Aku dikongkon bapak tuku gula selawe
kilo
Ukara ing dhuwur yen digawe basa karma
inggil yaiku
43. Rina wengi tansah kelingan
Ukara ing dhuwur yen ditulis nganggo
aksara jawa yaiku...
44. Gaweya parikan loro (2) wae!
55. ?zunD|
h[woai=pk/tibebsnLiy[nspnnF|/bk[lZ|
nD|h.
Ukara ing dhuwur tuisen latine?