Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 1

Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta


nummer 2/2012

Een uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen
Elektronische voortzetting van het maandblad Delta, 48
ste
jaargang
Verschijnt als het past
Elke auteur is verantwoordelijk voor zijn bijdrage


Het eerste woord
En dan is er dat ander voorbeeld: de evolutie in de media: radio,
film, televisie, de pers. Zonder uitzondering zie je overal het
streven om steeds gemakkelijker, amusanter en leuker
te worden, ten koste van de oude cultuur en serieuze informatie.
Leuk is tenslotte het sleutelwoord van deze fase in onze
culturele evolutie maar van leuk leer je niets.
H.J.A. Hofland
In NRC-Handelsblad dd. 07/03/12

Deze winter was Nederland weer eens even in de ban van het schaatsen. Wij kennen het verschijnsel:
telkens als het twee dagen na elkaar stenen dik vriest, slaagt de Elfstedentochtkoorts onherroepelijk toe.
Een zeker verlangen naar de tijd van toen is daar wellicht niet vreemd aan. Toen het elke winter in ons
geheugen (of onze verbeelding?) bikkelhard vroor (en de zomers onmenselijk heet waren)

Zou dat gevoel misschien ook niet iets te maken hebben met een zekere nostalgie naar voorbije tijden?
Naar de tijd dat de consumptiemaatschappij nog niet uitgevonden was. Onze samenleving is inmiddels zo
individualistisch, zo hard, zo onpersoonlijk geworden, dat elke gelegenheid ook een Elfstedentocht
goed is om ons al ware het maar voor even terug te verplaatsen naar die tijd van toen. Toen er nog op
ouderwetse schaatsen (weet ge nog, Toon Hermans?) over de Friese wateren geschaatst en gekluund
werd.

Dat verlangen naar toen is daarbij nog niet zo opvallend, maar wat wl opvallend daarbij is, is dat dit
verlangen naar toen ook automatisch verbonden wordt met bepaalde gevoelens, mr: met bepaalde
normen en waarden.
Toen was immers de tijd dat er nog samenhorigheid bestond, betrokkenheid op elkaar, toen de Ik-Alles-
Nu maatschappij nog niet uitgevonden was, toen de crtinisation gnrale de la socit, zoals Bernard
Pivot ze noemde, nog moest beginnen, toen de mens nog niet beschouwd werd als de naamloze
vennootschap Ego, toen we het leven nog niet in abstracte en complexe systemen hadden gegoten (de
ijzeren kooien van Max Weber), toen we nog telefoneerden zonder eerst tien knopjes en hekjes ingedrukt
te hebben, toen er nog respect voor bepaalde omgangsvormen en regels bestond. Op de tram of trein
stond men toen nog spontaan recht voor een zwangere vrouw en ik zou het tegendeel niet moeten
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 2

gewaagd hebben zonder een fikse uitbrander gekregen te hebben van mijn vader. Eigenaardig toch, die
combinatie van toen met waarden en normen.

En wat ng opvallender is, dat dit verlangen naar toen niet alleen terug te vinden is bij ouderen, maar zelfs
bij jongeren. Misschien nog niet bij tieners of twintigers, dat is waar, maar nauwelijks zijn de jaren dertig in
aantocht of hola! het verlangen duikt op. Met dezelfde connotaties. Kennelijk willen er zeer velen in onze
samenleving dus terug naar de tijd waarin we in het intermenselijke verkeer bepaalde regels hanteerden.

Nostalgie? Heimwee?
Ik zou eerder zeggen het besef dat onze samenleving dreigt iets onmisbaars te verliezen, dat zij iets
anders wenst dan de kille, koude samenleving van vandaag met haar onbarmhartig geldgewin.

Laat die Elfstedentocht maar komen. En in Leeuwarden of liever Ljouwert drinken we, winnaars en
verliezers, samen een lekkere Bokma (koud opdienen!).


Feiten en Beschouwingen

IETS OVER DE (ON)GRONDWETTELIJKHEID VAN HET BELGISCHE FEDERALISME

In ons vorig nummer gingen wij al in op de ongrondwettelijkheid van de door de regering voorziene
grondwetsherziening
1
. Minder bekend is dat er aan een aantal vorige grondwetsherzieningen ook
iets schortte. Om dat beter te begrijpen, moeten we terug naar de oorsprong van het Belgische
federalisme.

Bij zijn onafhankelijkheid in 1830 was Belgi een gedecentraliseerd Koninkrijk met een zeer ruime vorm
van autonomie voor de provincies en de gemeenten. De Grondwet was zeer liberaal, diende als voorbeeld
voor vele landen en bleef ook 140 jaar grotendeels onveranderd. De arbeidersbeweging en de Vlaamse
Beweging zorgden voor verruimde sociale en taalrechten, tot ze lang geleden al hun doel ver voorbij
schoten.

De enige twee grondwetsherzieningen van belang hadden te maken met de verruiming van het stemrecht
(1893, 1919)
2
. Pas na Wereldoorlog II kwam, onder nationalistische druk, de discussie op over een
federalistische staatsinrichting voor Belgi in het centrum van de belangstelling te staan. Nochtans
verwierpen liberalen en katholieken tijdens de jaren 1960 expliciet het tweeledige (of drieledige)
federalisme.

1) De nationale consensus doorbroken

Op 5 januari 1967 schreef toenmalig Eerste Minister Gaston Eyskens naar Koning Boudewijn dat de
meerderheid der Belgen onverschillig stond tegenover de taalkwestie, maar dat actieve en agressieve
minderheden dikwijls de doorslag gaven bij hervormingen. Eyskens wilde de eenheidsstaat niet afschaffen

1
Feiten en Beschouwingen De Grondwetsherziening, Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta, nr. 1/2012, p. 4-5.
2
In 1893 werd het censitair kiesrecht vervangen door het Algemeen Meervoudig Mannenstemrecht; in 1919 trad het Algemeen
Stemrecht voor mannen in voege.
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 3

en meende dat de ruime meerderheid van de bevolking er ook zo over dacht
3
. In 1968 viel de regering
Vanden Boeynants over de kwestie Leuven Vlaams. De ontslagnemende regering hernam toen de
grondwetsherziening van 16 april 1965
4
. Op n artikel na aangaande de procedure voor wetsontwerpen
die de betrekkingen tussen de taalgemeenschappen ernstig in het gedrang zouden kunnen brengen
vinden we geen communautaire artikels terug in de tekst
5
.

Dat is ook niet abnormaal, gelet op de nationale consensus die er bestond om weliswaar meer macht aan
de Belgische provincies toe te kennen, maar anderzijds geen taalgewesten of gemeenschappen op te
richten. Op 17 juni 1968 legde de regering Tindemans de eed af. De besprekingen over de
grondwetsherziening, die in de herfst van 1968 begonnen, raakten echter algauw in het slop. Pas in de
zomer van 1969 werden ze weer opgestart.
Een gesprek tussen Gaston Eyskens en Pierre Descamps, die in juni Omer Vanaudenhove als voorzitter
van de PVV-PLP was opgevolgd, zorgde voor de deblokkering. Descamps bevestigde dat zij n partij niet
bereid was aan de grondwetsherziening mee te werken zolang de regeringsvoorstellen als basis werden
genomen. Wel bleef zijn partij problemen hebben met de culturele autonomie. Eyskens stelde voor om een
Werkgroep op te richten. Daarin zouden de drie traditionele partijen, samen met de taalpartijen (VU, RW,
FDF) zetelen.
De gematigde regeringsvoorstellen zouden weliswaar als basis dienen, maar konden geamendeerd
worden. Voor de eerste maal in de Belgische geschiedenis werden alle politieke partijen betrokken bij een
communautair overleg.
Op 24 september 1969 startte de Werkgroep van 28 in de Wetstraat 16. Achteraf zou blijken dat de
inbreng van de zes vertegenwoordigers van de taalpartijen doorslaggevend zou zijn. Over de culturele
autonomie werd vrij snel een consensus bereikt. De cultuurraden kregen een wetgevende bevoegdheid (op
zich al een contradictie met de toen exclusieve macht van de wetgever, i.e. Koning, Kamer en Senaat!). Ze
werden samengesteld uit Senatoren, omdat het uitgesloten was dat een wetgevende bevoegdheid buiten
het Parlement zou worden uitgeoefend.
Na de bespreking van de culturele autonomie, volgde de administratieve decentralisatie. Het
regeerakkoord voorzag in dat verband in de overheveling van talrijke bevoegdheden naar de provincies en
de omvorming van de bestendige deputaties tot een soort provinciale regering: een waarachtig federalisme
dus. De consensus die hierover bestond, werd echter onmiddellijk onder vuur genomen. Het
Rassemblement Wallon eiste een normatieve beslissingsbevoegdheid van de gewesten op economisch
gebied, met een mogelijkheid voor die entiteiten om belastingen te heffen. Eyskens repliceerde daarop dat
een nationale economische politiek noodzakelijk was. Bovendien waren er binnen de nationale regering al
twee staatssecretarissen voor streekbeleid. Andere bezwaren werden opgeworpen, maar de doos van
pandora was al geopend. In de spiraal van communautair opbod, vroeg Frans Van der Elst (VU) een
uitbreiding van de culturele autonomie tot andere bevoegdheden. Robert Houben (PSC) kon zich wel
neerleggen bij culturele autonomie, maar verwierp elke vorm van economische autonomie. Dat laatste zou
immers een totaal federalisme betekenen en, zo meende hij, in een latere fase naar separatisme leiden...
Op 2 oktober 1969 werd het spoor van de provinciale decentralisatie voorgoed verlaten, toen de PVV-PLP,
hierin gevolgd door de BSP, verkondigde dat zulk een decentralisatie tot niets zou leiden. Daarmee
bliezen liberalen en socialisten het luik aangaande de provincies dat nochtans een grote plaats in het
regeerakkoord innam op. De gewestvorming, want daarover ging het nu, was iets heel anders dan de

3
G. EYSKENS, De Memoires, Tielt, 1993, p. 702-704.
4
Volgens de constitutionele doctrine mag een ontslagnemende regering de grondwet niet herzien, tenzij ze de vorige verklaring
tot herziening van de grondwet overneemt.
5
Ontwerp van verklaring betreffende de herziening van de Grondwet, Kamer van Volksvertegenwoordigers, 561-1, nr. 1, 22
februari 1968, p. 1-5.
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 4

economische decentralisatie waarover tot dan toe gesproken was. Dat impliceerde immers een
regionalisering van de unitaire staat waarbij deze laatste alle controle over de gewesten zou verliezen.
Op 21 februari 1970 legde Gaston Eyskens volgende bekende verklaring af in het Parlement: de unitaire
Staat, met zijn structuur en zijn werkwijze zoals die thans door de wetten nog geregeld zijn, is door de
gebeurtenissen achterhaald. De gemeenschappen en de gewesten moeten hun plaats innemen in
vernieuwde staatsstructuren die beter aangepast moeten zijn aan de eigen toestanden van het land. De
regering, die niet over een 2/3
de
meerderheid beschikte, had onderhandeld met nationalisten en
gaandeweg de nationalistische principes overgenomen. Nochtans rijst hier de vraag: wat kon zij met die
2/3
de
meerderheid in de feiten doen, daar er geen voorstel tot constitutionele amendering was die voorzag
in een taal-federalistische grondwetsherziening?

2) Een constitutionele staatsgreep

Volgens de zeer Vlaams-nationalistische publicist Brecht Arnaert is er in februari 1970 een staatsgreep
gepleegd: Dat etiket, zo Arnaert, is geen overdrijving. Een staatsgreep is die politieke handeling waarbij
een kleine groep de bestaande rechtsorde omverwerpt en een nieuwe machtsbalans installeert. In 1970
heeft de toenmalige Groep van Achtentwintig onder leiding van Gaston Eyskens net dt gedaan: tegen
alle natuurrechtelijke principes in heeft men van een democratisch meerderheidssysteem een dictatuur van
de minderheid gemaakt
6
. Arnaert heeft het hier over de invoering van de zogenaamde grendelgrondwet,
waardoor er voortaan een dubbele meerderheid diende te bestaan in beide Kamers om bepaalde
grondwetsartikels te herzien of om communautaire wetten te stemmen. Ook de zgn. alarmbelprocedure
valt hieronder
7
. In feite is deze communautaire opdeling van de Kamers al een confederaal mechanisme
het is dus enigszins vreemd dat een nationalist er tegen is en, hoewel er heel wat tegen in te brengen
valt, kan Arnaert die stelling juridisch niet hard maken. Zoals we hebben aangegeven was de grondwet op
dit punt lees: de procedures m.b.t. de parlementaire taalverhoudingen wl voor herziening vatbaar
verklaard.

Nochtans is er weldegelijk een staatsgreep gepleegd en wel n die Arnaert ontgaan is. Immers, de
constituante voegde op volkomen illegale wijze twee nieuwe artikels in, hoewel de preconstituante hier niet
in had voorzien. Het gaat bovendien niet om de minste artikels:
- art. 59bis dat bepaalde dat er een raad en een executie is voor de Nederlandse en de Franse
cultuurgemeenschap was en de bevoegdheden ervan vastlegde.
- art. 107quater m.b.t. de gewesten en de overdracht van de wet van bevoegdheden aan
gewestelijke organen.

Welnu, deze artikels die de basis vormen van het Belgische federalisme zijn niet-grondwettelijk.


6
B. ARNAERT, De Kwantumsprong, de wet breken om recht te halen, s.l., 2011, p. 49.
7
Behoudens voor de begrotingen alsook voor de wetten waarvoor een bijzondere meerderheid is vereist, kan een met redenen
omklede motie, ondertekend door ten minste drie vierden van de leden van een der taalgroepen en ter tafel gelegd na de
indiening van het verslag en vr de eindstemming in openbare vergadering, verklaren dat de bepalingen die zij aanwijst in een
ontwerp of voorstel van wet de betrekkingen tussen de gemeenschappen ernstig in het gedrang kunnen brengen. In dat geval
wordt de parlementaire procedure opgeschort en de motie verwezen naar de Ministerraad, die binnen dertig dagen daarover
zijn gemotiveerd advies geeft en de betrokken Kamer uitnodigt zich uit te spreken hetzij over dit advies, hetzij over het
eventueel geamendeerd ontwerp of voorstel. Deze procedure kan slechts eenmaal worden toegepast door de leden van een
taalgroep betreffende eenzelfde ontwerp of voorstel van wet. (art. 51 gecordineerde Grondwet 1994).

Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 5

Op deze constitutionele staatsgreep werd in 1980 voortgegaan. Inderdaad kreeg Belgi in juli 1980
alweer een gewijzigde Grondwet.

Daarbij vallen drie zaken op:

1) art. 59bis werd licht gewijzigd (bv. vervanging van de terminologie)
8

2) art. 107quater werd niet voor wijziging vatbaar verklaard (en niet gewijzigd)
3) Ter uitvoering van bovenstaande artikels werd op 8 augustus 1980 de BWHI (Bijzondere Wet ter
Hervorming der Instellingen) ingevoerd, waarin de werking en de in 1980 uitgebreide (ruimtelijke
ordening, sport, leefmilieu, media, toerisme, monumentenzorg ...) bevoegdheden van die entiteiten
werden vastgelegd.

Het spreekt natuurlijk vanzelf dat men ongrondwettelijke artikels nog geheel noch gedeeltelijk kan
veranderen.

3) De derde fase (1988-1993)

De derde fase van de staatshervorming gebeurde in twee delen. Enerzijds door een verdere overdracht
van bevoegdheden in 1993 en vooral in 1988 (onderwijs, openbare werken, transport, energie,
luchthavens en havens...) en anderzijds door de stichting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 1989.
Het ontwerp van Bijzondere Wet ter Hervorming van de Brusselse instellingen bestaat uit twee boeken.
Het eerste boek behandelt de bevoegdheden, werking, machten, verkiezingen, instellingen ... van het
Gewest en wordt omschreven als een reeks bepalingen ter uitvoering van artikel 107quater van de
Grondwet. Boek twee is nauw met de instellingen verbonden (o.a. verhoudingen met de agglomeratie en
de gemeenschappen)
9
. We zien moeilijk in hoe een bijzondere wet ter uitvoering van een illegaal
artikel rechtsgeldig kan zijn.

In 1994 werd dan een gecordineerde grondwet in voege gesteld en de Senaat hervormd. Nochtans gaat
het hier niet om een nieuwe Grondwet, zoals velen onterecht aannemen. De nummering van de artikels
werd wel gewijzigd. Opmerkelijk is dat het oude artikel 1 (dat de indeling van het grondgebied in provincies
aangaf), wel voor wijziging vatbaar werd verklaard. Wel werd geen motivatie gegeven om een nieuw artikel
1 in te voegen. Nochtans verplicht de constitutionele doctrine dit bij de invoeging van een volledig nieuw
artikel...

Voortaan luidde het eerste artikel van de Belgische Grondwet: Belgi is een federale staat, ingedeeld in de
gemeenschappen en de gewesten. Net zoals in 1980 werd art. 59bis (nu artikels 127-129) aangevuld en
werd art. 107quater (art. 39 in de nieuwe nummering) onberoerd gelaten. Voorzien werd wel dat de
gemeenschappen en de gewesten voortaan hun raden zelf zouden verkiezen. Wel correct want
opgenomen in het ontwerp van de preconstituante d.d. 1991 schijnen ons de nieuwe artikels 2 en 3 toe
die resp. bepalen dat er drie gemeenschappen
10
en drie gewesten zijn. De splitsing van de provincie
Brabant is evenwel constitutioneel betwistbaar, al dient hier nog verder onderzoek naar verricht te
worden
11
.

8
Cultuurgemeenschappen werden Gemeenschappen.
9
Zie Handelingen van de Kamer, 661/1, 88/89, 23 december 1988, p. 1-31.
10
Sedert 1983 bestaat er ook een Duitstalige gemeenschap. De grondwettelijkheid hiervan konden we tot op heden niet nagaan.
11
Als de gewestorganen en bevoegdheden niet legaal zijn, hoe kunnen er dan provincies zijn, i.c. Vlaams en Waals Brabant die
(deels) onder hun voogdij ressorteren, terwijl midden in Brabant een gebied ligt het Brussels gewest dat wel door de Grondwet
omschreven wordt, maar waarvan de instellingen vanuit grondwettelijk oogpunt even illegaal zijn? En waar de beide
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 6


4)Nog twee staatshervormingen (2001-2011)

In de periode 2001-2003 werden nog een aantal materies gedefederaliseerd (landbouw, ontwikkelings-
samenwerking, buitenlandse handel, wapenhandel, de voogdij over de provincies en de gemeenten). Ook
mochten de gewestelijke en gemeenschapsraden zich vanaf dan parlementen noemen en hun
executieven regeringen. In de praktijk werd dit al gedaan in de jaren 1990 onder de zeer nationalistische
voorzitter van de Vlaamse executieve, Luc Van den Brande (CVP).

Na een aanslepende crisis die in 2007 begon werden twee communautaire akkoorden bereikt: een kleiner
in 2008 (dat nooit werd uitgevoerd) en een omvangrijk in 2011. Dat laatste omvatte niet alleen aanzienlijke
bevoegdheidsoverdrachten, maar ook een nieuwe financieringswet, een uitholling van het bicameralisme
en een oplossing voor BHV. Het eerste thema kan geregeld worden door een aanpassing van de BWHI,
voor de drie laatste luiken is echter een herziening van de Grondwet nodig, ook van artikels die ... niet voor
herziening vatbaar verklaard werden. In februari 2012 diende de regering een voorstel tot tijdelijke
opschorting van artikel 195 van de Grondwet. Begin maart, op het moment van dit schrijven, wordt het
voorstel in de Kamercommissie besproken...

5)Voorlopig besluit

Het moge duidelijk zijn dat het Koninkrijk Belgi sedert 1970 aan een sneltreintempo evolueert in de
richting van een machteloze statenbond, zoniet de iure, dan toch de facto. Het feit dat het land gemiddeld
een staatshervorming om de zes jaar heeft meegemaakt en toch nog steeds bestaat, zegt iets: zowel over
de sterkte als over de zwakte ervan.

Die feiten zijn echter genoegzaam bekend. In dit opstel was het ons vooral te doen over de legaliteit van
die hervormingen. We wisten al dat ze op een soort junta-achtige manier tot stand kwamen (achter
gesloten deuren, ver weg van storende burgers), maar de vaststelling dat het federalisme wellicht
zelf illegaal is, is nieuw. Inderdaad berust ons hele systeem op twee noties: gemeenschappen en
gewesten. Welnu, die deelstaten hebben weliswaar een grondgebied, maar hun instituties en
bevoegdheden zijn niet compatibel met het Belgisch grondwettelijk recht: het zijn fantoominstellingen. Het
probleem is, dat er in Belgi geen enkele instantie bestaat die bevoegd is om over de grondwettelijkheid
van de ... Grondwet te oordelen.

Wel is een strafrechtelijke procedure mogelijk het gaat immers om een doorlopend misdrijf o.g.v. een
samenspanning van ambtenaren en lichamen tegen de openbare orde. Maar dat is gemakkelijker gezegd
dan gedaan: de particratie controleert immers ook het gerecht...

Dit opstel beoogt niet volledig te zijn. Pas wanneer we alle grondwetsherzieningen naast elke nieuwe
grondwet leggen en het geheel aan een nog minutieuzer onderzoek onderwerpen, zullen de puzzelstukjes
in elkaar vallen. Overigens spreekt het vanzelf dat de niet-communautaire grondwetswijzigingen wel op
een legale manier gebeurden. Wie dit alles in ogenschouw neemt, begrijpt beter dat de huidige
regering er niet voor terugdeinst om haar toevlucht te nemen tot ongrondwettelijke praktijken. Die
daad moet gesitueerd worden binnen een ruimer taal-federalistisch continum, waarbij voor de

gemeenschappen dan nog eens bevoegdheden uitoefenen? Bovendien kon men art. 1 van de Grondwet niet wijzigen zonder
motivatie (zie lopende tekst).
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 7

heersende macht sedert vier decennia de Grondwet nog minder dan een vodje papier bleek en
blijkt.
Caveant consules!

Bruno Yammine


Activiteiten

Naar aanleiding van een vraaggesprek met Bart De Wever stuurde onze Werkgemeenschap onderstaande brief naar de Gazet van
Antwerpen, weliswaar geen kwaliteitskrant, maar wel veelgelezen. Onze brief werd op 7 maart gepubliceerd, weliswaar lichtjes
ingekort en zonder dat de naam van onze Werkgemeenschap daarbij vernoemd werd. Alleen de naam van de steller stond er
onder.
Onze woordvoerder schreef het volgende:

Ik heb meermaals het gevoel gehad dat een van de redenen waarom wij, Vlamingen, ons doel niet
bereiken, ons gebrek aan realiteitszin is. Het gebrek om de zaken te zien zoals ze zijn. Of hoe moet ik de
uitlatingen van Bart De Wever anders interpreteren? Hij wil na de verkiezingen van 2014 het
confederalisme doordrukken. Confederalisme: een systeem dat nergens een lang leven beschoren is. En
om eventuele opmerkingen bij voorbaat te counteren: Zwitserland is in weerwil van zijn naam, Confederatio
Helvetica, gn confederatie, maar sinds de Grondwet van 1848 wel degelijk een federatie.
Dat kan hij echter alleen als hij 50% + 1 stem haalt, en dat lijkt me toch lichtjes utopisch. Tenzij hij de hulp
van andere partijen zou krijgen. Maar dat lijkt mij eveneens wensdromen. Want dan zouden die partijen
zichzelf degraderen tot waterdragers van N-VA, wat op termijn hun ondergang zou betekenen. Denkt hij nu
echt dat deze politici harakiri gaan plegen?
Bovendien voegt hij er aan toe dat hij achteraf de grondwet wel zal aanpassen. Beseft hij wel dat hij zich
daardoor in de onwettelijkheid begeeft? De EU, waarvan enkele grote landen zelf met
afscheidingsbewegingen hebben af te rekenen, zal het graag horen! Mogen wij alstublieft beide voeten op
de grond houden? Wat denkt Bart De Wever met dergelijke taal te bereiken?
Niet in de opbouw van een Vlaamse rompstaat biedt de oplossing voor onze problemen, wel de uitbouw
van een sterk samenwerkingsverband van alle Beneluxlanden op basis van reel bestaande gewesten.

Vik Eggermont


Forum
Het Nationalistisch Verbond, dat zich ietwat grootsprakerig ook nog Nederlandse Volksbeweging noemt, is nu niet
bepaald een vereniging die op onze steun moet rekenen. Zij geeft nu ook een elektronische Nieuwsbrief uit. In het eerste
nummer lazen we een artikel van de voorzitter, de heer Geert Wouters. Welnu, wij vonden dit een goed artikel. Als het
goed is zeggen wij het ook! En graag zelfs. Wat hij zegt over de financile toestand bij ons klopt inderdaad als een busje!
De heer Wouters schrijft:

De Griekse tragedies uit de oudheid hebben niet alleen een enorme culturele waarde, zij zijn ook van een
zeer grote menselijke waarde. Het mens-zijn in een zuiver potische benadering uitgeschreven zoals het
nadien bijna nooit meer is herhaald. Van een ongekende schoonheid.
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 8


Het Griekse drama van vandaag is van een heel andere dimensie. Niet alleen zuiver materialistisch, maar
toch. Het sleept de moderne mens dicht naar de afgrond van het bestaan. Er komen demonen aan te pas
die de glans van het wisselgeld dreigen te vertroebelen. Het Griekse drama van vandaag zorgt voor grote
onrust ook ver buiten de Griekse grenzen.

De Euro, Europas gouden kalf, is in gevaar en dus zet het bange Europa het Griekse bestuur onder
curatele.

In Belgi is men in regeringskringen ondertussen opgelucht dat alle aandacht naar het Griekse drama gaat,
ver van de eigen wankele financile toestand. Nochtans zou het wel eens kunnen dat de toestand hier
minstens even belabberd is. Hier is immers nooit enig toekomstgericht beleid gevoerd. Hoe is het anders te
verklaren dat men plots eind februari 2012 tot de vaststelling komt dat er nooit voordien zoveel mensen
tegelijk op pensioen gegaan zijn; dat er ook nooit zoveel gepensioneerden waren. Is men hier vergeten dat
die mensen geboren waren en dat zij 65 jaar later 65 zouden worden? Of had men gehoopt dat zij niet zo
lang zouden leven, die borelingen van kort na de oorlog?

Er dreigt een nijpend probleem voor de betaling van al die pensioenen. Al was er voor enkele jaren door
een socialistisch minister een uitzonderlijk zilverfonds uitgevonden dat in de jaren 2016-2017 een soort
gouden uitkeringen zou kunnen doen. En was het in dezelfde periode niet dat de huidige voorzitter van
SP.a, als minister van pensioenen, de pensioenfondsen van o.a. Belgacom en van de Antwerpse haven te
gelde maakte zogezegd om de uitbetaling van die pensioenen te kunnen garanderen en niet om de
begrotingscijfers te fatsoeneren. Hoe is het mogelijk dat dezelfde mensen jaren na elkaar beweerd hebben
dat de begroting in evenwicht was als nu uit alles blijkt dat de staatsschuld enorm en bangelijk is gegroeid.

En als dat niet zo zou zijn, waarom dan al die heisa over zo drastisch saneren?

Is hier dan toch een Griekse tragedie in wording? Of kennen de jonge politici de Griekse tragedies uit de
oudheid niet en beperken zij zich tot het uitvinden van het wiel?


Van stroom tot stroom tot aan de zee

Luik/Limburg

De stad Maastricht en de stad Luik gaan samenwerken opdat Maastricht in 2018 de titel van Culturele
hoofdstad van Europa zou behalen, terwijl Maastricht de stad Luik zijn steun zal verlenen tot het bekomen
van de kleine wereldtentoonstelling in 2017. De ganse Euregio zal er wel bij varen. Voor de duizendste
keer toont dit voorbeeld aan dat de oude staatsgrenzen, littekens van onze dramatische duizendjarige
Europese geschiedenis, meer en meer aan belang inboeten. De werkelijkheid neemt wraak op het onzalige
nationalisme dat ons continent zoveel schade heeft berokkend!

Europa herontdekt is trouwens het motto waarmede Maastricht in 2018 Europese hoofdstad wil worden.
De stad wil samen met de omringende regio een ontmoetingsplaats worden van landen, talen en culturen
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 9

en zich presenteren als een laboratorium voor de Europese identiteit. Daarbij zullen Karel de Grote en de
schilder Jan van Eyck de sleutelfiguren zijn.
Nota: de stad heeft momenteel nog af te rekenen met de concurrentie van Den Haag, Utrecht, Eindhoven
en Leeuwarden. Begin 2013 wordt definitief beslist.
Als het Maastricht wordt, dan werd nu al besloten daarbij ook de steden uit de ganse Euregio te betrekken:
Hasselt, Sint-Truiden, Aken, Luik, Tongeren, Genk, Heerlen en Sittard-Geleen. De directeur van het
artistieke gedeelte is de Limburger Guido Wevers, de voorzitter van de Stichting is de Nederlander Vesteda
en de Duitser Jrgen Linden, oud-burgemeester van Aken, zit de Raad van Toezicht voor.

Holland

Op zondag 25 maart gaat in de Brakke Grond te Amsterdam de eerste lezing door in de reeks Noord en
Zuid onder Willem l. 200 jaar Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ingericht door de Werkgroep Verenigd
Koninkrijk der Nederlanden. De lezing draagt als titel De Bildungsroman van het Verenigd Koninkrijk en
de sprekers waren Mw. Marita Mathijsen en Janneke Weyermars.
Het ligt in de bedoeling dat gedurende de periode 2012 2015 een aantal lezingen zullen georganiseerd
worden. De Voorjaarslezingen in het Noorden, de Najaarslezingen in het Zuiden. De eerste Najaarslezing
zal doorgaan op 30 september in Gent en wordt uitgesproken door Els Witte met als titel Revolutie en
Belgische onafhankelijkheid.

Noteer alvast dat op 23 november 2012 in Luik ook het derde colloquium van deze Werkgroep zal
doorgaan met als thema: De Periferie aan het woord: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden vanuit
Waals en Luxemburgs perspectief. Dit colloquium zal drietalig zijn: Frans, Nederlands en Duits
Voor wie meer inlichtingen wenst:
info@werkgroepvkn.eu

Slechts n opmerking.
Men heeft het steeds over het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, maar dit is historisch een
FOUTE benaming. Nergens is die benaming in documenten uit die tijd terug te vinden. Steeds wordt
er gesproken over het Koninkrijk der Nederlanden, in het Frans Les Pays-Bas belgiques.
(met dank aan Prof. em. Dr. Hugo de Schepper die ons daarop attent maakte)

Klaarblijkelijk bestaan er onuitroeibare fouten!

Antwerpen

Het staat eindelijk vast dat volgende zomer, vermoedelijk einde juni, in de voortuin van het Antwerpse
Museum voor Schone Kunsten (Plaatsnijderstraat), een beeldengroep van de Mechelse beeldhouwer
Jean-Paul Laenen zal worden ingehuldigd. Het project heeft inderdaad ruime vertraging opgelopen. De
aanleg van het plantsoen start in elk geval in mei. Wij hebben dit bericht al vroeger in Delta aangekondigd.
De beeldengroep stelt Willem van Oranje voor - voor het Noorden - en Marnix van Sint-Aldegonde - voor
het Zuiden - omringd door symbolische 17 zuiltjes. Althans zo luidt het in de opvattingen van de
initiatiefnemers. Al is de historische waarheid wel enigszins anders: beide figuren waren immers zowel van
Noord als van Zuid. Dit anachronistisch onderscheid werd toen niet gemaakt. Marnix was een Brusselaar
die een groot deel van zijn leven in Leiden doorbracht waar hij overigens overleed. Beide figuren hebben
op de koop toe langer in Brabant gewoond dan in Holland. Bovendien gingen de verschillen destijds niet
van Zuid naar Noord, maar eerder van West naar Oost!
Naar verluidt zal koningin Beatrix van Nederland de inhuldiging bijwonen.
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 10


Daarmee zal Antwerpen dan ook zijn Zavel hebben! Wij houden onze lezers op de hoogte.

Brabant

Op 7 februari overleed de op 16 september 1913 in het Brabantse Kortenberg als Louis Carette geboren
Flicien Marceau. Hij werd dus 98 jaar. Bekend essayist, roman-en toneelauteur, die in 1969 de
prestigieuze Prix Concourt won en in 1975 opgenomen werd in de Acadmie Franaise (hij was inmiddels
tot Fransman geneutraliseerd). Marceau studeerde aan de Leuvense universiteit en werkte tot 1942 mee
aan de radiouitzendingen, reden waarom hij na de oorlog aangeklaagd werd en het land diende te verlaten.


De boom van goed en kwaad

*Pensioenen. Wij zijn niet bevoegd om daar met voldoende kennis van zaken over te spreken, maar ons
lijkt het voorstel dat we onlangs lazen nog niet zo dom. Iedereen draagt voor zijn pensioen af zoals dat nu
al het geval is tot op zijn 45
ste
jaar (kan evengoed 46, 47 zijn). Dat moment is een kanteljaar en iedereen
dient dan te beslissen tot welke leeftijd hij wenst te werken. Diegenen die vr hun 65
ste
verjaardag wensen
op te houden, dragen meer af dan daarvoor, de anderen niet. Een interessant thema misschien om eens
over te discussiren? Waarom kan het of waarom kan dat niet?

*Homoseksualiteit. In Nederland hebben enkele politici de Minister van Volksgezondheid gevraagd of het
niet goed zou zijn de kosten voor een therapie voor de genezing van homoseksualiteit uit de
ziektekostenverzekering te halen. De minister heeft terecht geantwoord dat deze kosten niet dienen
vergoed te worden aangezien homoseksualiteit GEEN ziekte is. Akkoord, maar wij stellen ons daarbij wel
de vraag of abortus en euthanasie dan soms WEL ziekten zijn?

*Rating bureaus. Wij zijn er het jongste jaar om de haverklap mee op de oren geslagen. Zij bepaalden de
kredietwaardigheid van een land, anders gezegd: het lot van miljoenen mensen in Europa en in heel de
wereld. Maar wie zijn zij eigenlijk? Wie gaat er achter hun naam schuil, welke belangen dienen zij? Wie
vertegenwoordigen zij, door wie zijn zij aangesteld een aan wie zijn zij verantwoording verschuldigd?
Allemaal onbeantwoorde vragen. Over een democratisch deficit gesproken!

*Dwaasheid. Onlangs las ik in een blad dat er prat op gaat dat het nationalistisch is volgende zin:
Mensen die niet alleen de eigen cultuur doorgronden, maar heel open staan voor andere culturen, zijn
meestal mensen die nationalistisch denken. Men vraagt zich af hoe dwaas iemand kan redeneren! Want
het is overduidelijk dat mensen met kennis van en liefde voor de eigen cultuur, en die bovendien dan ook
nog belangstelling hebben voor andere culturen - die daar voor open staan zoals hij zegt - juist mensen zijn
die NIET nationalistisch denken. Omdat zij kunnen relativeren. Wij hebben de indruk dat de auteur van dat
stukje onzin het verschil niet kent tussen nationalisme en vaderlandsliefde,

*Belastingen. Dat de belastingen voor bedrijven in Belgi te hoog zijn is een algemeen bekend feit. Wat de
bedrijven in werkelijkheid afdragen is dan weer een ander verhaal. Maar hoe dan ook, dat iemand die
doorgaat als een fiscaal expert zoals de heer Ivan De Hoon, de bedrijven er publiek toe aanzet om net
zoals Van Hool en Bekaert ons land te verlaten en als gevolg daarvan werkgelegenheid te vernietigen,
vinden wij grof en beschamend. In een autoritair land zou men daarvoor de gevangenis ingaan vrezen wij.
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 11

Van Hool heeft de productie van zijn standaardbussen trouwens naar Macedoni verplaatst omdat het
anders het contract niet zou binnen gehaald hebben. Van werkgelegenheid schijnt mijnheer De Hoon niet
wakker te liggen. Waarschijnlijk is het zijn zorg niet, hij heeft een vaste baan.

*De ambtenarenstaat. Ons land heeft 26.000 ambtenaren die afhangen van het Ministerie van Financin.
Als we daar de ambtenaren nog bij tellen op provinciaal en gemeentelijk vlak die zich direct of indirect met
onze portemonnee bezig houden, dan komen wij tot een totaal dat groter is dan het aantal manschappen
dat ons leger telt, n.l. 33.700. Ons land bezit bijgevolg meer mensen om de burger te doen betalen, dan om
hem te verdedigen.

*Nederland en Belgi hebben op de Nederlandse marinebasis van Den Helder in aanwezigheid van
minister Pieter De Crem en Hans Hillen het startschot gegeven voor een doorgedreven samenwerking
tussen beide defensies. Op die manier hopen zij de slagkracht van de beide legers te verhogen (n kosten
te besparen, soms breekt nood wet!). In feite zou er n leger van de Lage Landen moeten komen, zegde
Karolien Grosemans (N-VA) uit Herk-de-Stad.

*Gemeenteverkiezingen op komst. En dat betekent dat de volgende maanden de taalproblemen in, maar
vooral rondom Brussel weer scherper zullen gesteld worden. Het moet voor iedereen echter duidelijk zijn
dat van jaar tot jaar die problematiek verder gaat dan de vroegere Rand. Die problematiek reikt nu al tot
Aalst, Leuven en Mechelen. Zoals wij vroeger al herhaaldelijk schreven: de stad Brussel is quasi
volgebouwd en de nieuwkomers zullen zich verder en verder van de vroegere stadskern vestigen. Daar valt
niet aan te ontkomen. Dit heeft al lang niets meer te maken met de klassieke verfransing van vroeger.
Waar het aanvankelijk ging om de bourgeoisie, die het groen van de Rand opzocht, zijn het nu ook
gewone burgers en arbeiders en ook allochtonen uit Oost-Europa en uit alle delen van onze aardbol. Niet
in het minst Eurocraten. Dit laatste dan als gevolg van het feit dat Brussel de Europese hoofdstad is. En zij
brengen hun taal met zich. Niet alleen Frans, maar ook Engels, Italiaans, Pools, Roemeens, Arabisch en
noem maar verder op. Diegenen die denken dit door een splitsing van het land te kunnen tegen houden
dromen. Gelukkig zullen de kinderen van veel van die oorspronkelijke inwijkelingen perfect twee- en zelfs
drietalig worden. Daarin ligt onze hoop. Maar die hoop vergt ook dat wij tegenover hen een zekere
soepelheid en begrip tonen, en hen voor ons winnen.

*Metriek stelsel. Men kan zijn oren niet geloven maar na de propaganda voor het herinvoeren van de
gulden, stelt de Nederlandse PVV in haar rapport El en Mijl voor om af te stappen van het Napoleontisch
fascisme. Hiermede bedoelt de PVV ons metriek stelsel, dat een totalitair systeem wordt genoemd! De
partij wil terug de mijl, de schepel, de duim en de el invoeren.
Wij zouden zeggen: gelukkig volk dat zich met dergelijke onzin bezig kan houden.


Die Librije
Vlaams bewegen in Antwerpen

Bij het doornemen van het voorwoord van de hand van Filip Dewinter bekroop ons in den beginne
enige scepsis. De van origine West-Vlaamse inleider lijkt immers de rol van Antwerpen in de Vlaamse
Beweging niet weinig over het paard te tillen, waar hij schrijft dat: Antwerpen terecht de bakermat van de
Vlaamse Beweging mag genoemd worden. Totnogtoe werd immers aangenomen dat die bakermat met
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 12

Gezelle, Rodenbach en Verriest in West-Vlaanderen stond, waarvan Joris van Severen ooit zei dat die
gouw het Pruisen van de Nederlanden was.
Die aanvankelijke scepsis verdween al snel bij het aanvangen van de lectuur van het verhaal van Jan
Huijbrechts zelf. In een breed essay schets hij voorafgaand aan de eigenlijke wandelgids de
daadwerkelijke rol van Antwerpen ten overstaan de Vlaamse Beweging, en die is voorwaar niet gering
geweest. Aanvangend bij de 19e eeuwse Meetingpartij, loopt het verhaal doorheen de 20e met veel
aandacht voor o.a. Herman van den Reeck en de jaren van het interbellum met hun turbulente politieke
ontwikkelingen - tot de huidige prille 21e eeuw.
Was Antwerpen dan niet de bakermat, een geval apart is het doorheen de jaren altijd wel geweest. De
auteur slaagt er niettemin in een coherent verhaal te brengen waarin zowel mede- als tegenspelers, over
de partijgrenzen heen, objectief geschetst worden.
Vanaf pagina 45 krijgt de lezer dan wat de boektitel belooft: vijf nauwgezet uitgetekende cultuurhistorische
wandelingen, met heel veel aandacht voor enerzijds het Antwerpse cultuurhistorische verleden dat aan
1830 voorafgaat en anderzijds alles wat onderweg enige connotatie heeft met de Vlaamse Beweging in
verleden en heden.
De wandelingen even opgelijst:

1. Tussen Schelde en Leien
2. Tussen de Parochie van Miserie en het Quartier Latin
3. Tussen het Centraal Station en de Meir
4. De lichtjes van de Schelde
5. Door klein en burgerlijk Antwerpen

Aan de hand van het bijgevoegde stadsplan, met detailplan van elk van de wandelingen, vindt eenieder
zonder twijfel moeiteloos de weg om veel, heel veel, te ontdekken waaraan anders achteloos voorbij
gelopen wordt.
De toegevoegde registers die het boek afsluiten, leren ons onder meer dat men op de wandelingen bijleert
over niet minder dan 434 personen die cultuurhistorisch of op het vlak van de Vlaamse Beweging een rol
hebben gespeeld op het Antwerpse toneel. De hoofdrolspelers onder hen kregen daarenboven een aparte
biografische beschrijving die de waarde van het boek als wandelgids onmiskenbaar overschrijdt. Ook
vanuit dit perspectief: aan de raden lectuur!
Maurits Cailliau [10/0/2012]
___________________
N.a.v. Jan Huijbrechts, Vlaams bewegen in Antwerpen een stadsgids met vijf cultuurhistorische
wandelingen (en stadsplan). Uitgeverij Egmont, Brussel, 2011, 238 pp


Ter Overweging

Vormen doen er minder toe, allereerst telt de inhoud; die moet worden verruimd, verdiept en gezuiverd.
Bergson, die van alle moderne wijsgeren over bestendigheid en verandering het diepst heeft nagedacht,
schrijft dat wat de nieuwe tijd vooral nodig heeft om de nieuwe, jachtige problemen, de technieken en
structuren de baas te kunnen, un complment dme is, een groter stuk ziel, mr ziel. Concreet vertaal ik
dit als: mr deugden. Het is met wat wij van binnen meer waard zijn, dat wij de werkelijkheid beter kunnen
aanpakken. Naarmate wij meer deugden verwerven, zullen wij beter de nieuwe beschaving scheppen.
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 13

In een wereld waarin alle soorten van conflicten tezelfdertijd verveelvoudigen en geografisch ruimer en
acuter zullen opduiken en met altijd maar verfijnder wapens zullen worden uitgevochten, zullen wij meer en
meer behoefte hebben aan het soort deugden dat nodig is om conflicten te beheersen:
samenhorigheidswil, plichtsbewustzijn, offervaardigheid, zedelijke grootheid en kordate oprechtheid.
Bouwen wij die deugden reel uit, dan zullen wij bij machte zijn om conflicten op te lossen, verwerven wij
die deugden niet, beleven wij ze niet heldhaftiger dan ooit, dan slagen de Antwerpenaren nog voor het
einde van de eeuw die van Zeebrugge de kop in, en wie het sterkst is, zullen wij weten als het te laat is, als
wij aan verdeeldheid en twist zijn ten onder gegaan.
Frans Wuyts
+++

Nous sommes entrs dans un temps que sera peut-tre tres long o lon pourra seulement, au milieu dun
monde sans Dieu, sauver les lots de sant partiellement intact. Il y a plus de quarante ans, notre
civilisation occidentale compltement effondre, ayant puis ce que restait en elle de civilization
chrtienne.
Marcel De Corte
+++

De gebeurtenissen die zich van 1930 af en vooral na 1945 voltrokken hebben en nog voltrekken, hebben
minder voorname problemen van meer nationaal belang op de achtergrond gedrongen. Het wordt ons elke
dag herinnerd, dat zonder vreemde hulp, Europa onverbiddelijk te gronde moet gaan; elke dag
voorgehouden dat een innige vereniging van alle Europese volkeren en vooral van de West-Europese -
zich als een imperatief gebod opdringt, omdat financile, economische en ook diplomatieke moeilijkheden
slechts in de geest van een Europese of West-Europese totaliteit kunnen overwonnen worden; dat eindelijk
de bedreiging uit het Oosten het Westen tot een onwrikbare solidariteit verplicht; dat tenslotte de
Spengleriaanse visie van Europas ondergang, in de strijd van nieuwe imperialismen dreigt bewaarheid te
worden
() Europese of West-Europese eenheid, de tijd zal ons leren welke omvang die eenheid zal hebben, is
niet louter een kwestie van kapitaal en productie: het is tevens een kwestie van inzicht, van geestelijk
besef, van innerlijke bereidheid, die slechts kan worden bereikt, als elk volk, elke deelgenoot de zekerheid
bezit, in welk verband ook, de ongeremde ontwikkeling van zijn culturele vermogens en mogelijkheden in
de richting van zijn nationale eigenheid te bereiken. Het nationaal bewustzijn dat aan de basis van deze
cultuurdrang ligt, is voor enkeling en gemeenschaap een prikkel tot hogere en rijkere krachtontplooiing.
Een solidariteit van cultureel niet-gelijkberechtigden is evenals een solidaire gemeenschap van sociaal
ongelijken onnatuurlijk en op de duur onmogelijk.
() De mens sluit zijn daden gaarne bij het verleden aan, of ontleent aan het verleden de kracht voor de
toekomst. In ons ageert de zin voor historische continuteit. Benelux herstelde dus de verbroken lijn Noord-
Zuid in haar meest oorspronkelijke vorm, de Neder-Lotharingse gestalte benaderend uit de vroege
middeleeuwen. Aldus beschouwd is het scheppen van een Beneluxverband het teruggrijpen naar de
vroegste ruimte, waarin het politieke leven in het stroomgebied van Rijn, Maas en Schelde uitdrukking
vond. Benelux is als het Bourgondische vorstendom, zoals Filips de Goede Conditor Belgii het tot stand
bracht. () Wij wezen er reeds op: Benelux is althans naar de geest geen werk van eeuwigheid. Wij
moeten rekenen met de dynamische krachten, die bestendig in Europa en elders aan het werk zijn, en die
het wezen van alle organismen en groepen aanhoudend doen evolueren. Benelux kan een vruchtbaar
instrument zijn, als aan het principe van Nederlandse culturele eenheid onwrikbaar wordt vastgehouden.
Als alle cultuurwerking, elke cultuurdaad door die Nederlandse gedachte wordt gedragen en bovendien met
trots en zelfbewuste schoonheid wordt verricht. Waardigheid en zelfbewustzijn van het Nederlandse
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 14

volksdeel kunnen aan Benelux de cultuurpolitieke gestalte schenken, die trouwens in de traditie van de
Nederlanden ligt besloten.
Dr. Paul van Blaak,
(in Nederlandse idee en Benelux, Baken-reeks, nr 1, 1950).


Citaten van de maand
Als het christendom verdwijnt, verdwijnt onze hele cultuur. Dan moeten we moeizaam opnieuw beginnen
want een nieuwe cultuur kunnen we ons niet kant en klaar aanmeten. Eerst zal het gras moeten opkomen
waarop de schapen kunnen grazen, voordat de wol er is waaruit onze nieuwe jas wordt geweven. We
moeten vele eeuwen van barbaarsheid doorstaan voordat het weer zover is. Wij zullen het niet beleven die
nieuwe cultuur te zien, noch onze achterachterkleinkinderen. En als we het al zouden meemaken, zou
niemand van ons zich er in thuis voelen
T.S. Eliot


Een kleinere eurozone van meer compatibele economien had de crisis van het westers kapitalisme na
2008 waarschijnlijk kunnen doorstaan, of er had een eurozone met de huidige omvang kunnen komen,
maar dan pas na een politieke unie van niet alleen de instellingen maar ook van de harten en de geesten.
In de Verenigde Staten kunnen de mensen van New England en die van Alabama dat, in het Verenigd
Koninkrijk die van Engeland en Schotland ook. Hun verschillen zijn groot, maar ze aanvaarden dat
belastingsgeld van de ene regio naar de andere gaat, ze zijn individueel bereid om naar de andere regio te
verhuizen en er te werken(*). Ze hebben een gemeenschappelijke politiek, begroting, media en openbare
sfeer.
In Europa lijkt dat allemaal een utopie. Maar zoals psychotherapeuten tegen depressieve patinten
zeggen: je moet vertrekken van waar je staat. Geen obsessief getob over wat had kunnen zijn. Geen spijt.
Roeien met de riemen die je hebt. Maak er het beste van.
Prof. T.G. Ash, historicus, Europa-kenner, hoogleraar Oxford en Stanford.
(* al is het dan wel zo dat in die landen n taal gesproken wordt en we er een cultuur from coast to coast aantreffen, wat op het
continent niet het geval is. Het maakt wel een verschil.)


Il y a aussi la mthode du socialisme pour arriver ses fins, cest rendre des services. Tel emploi pour
telle personne, le logement social pour un autre, tel poste en vue pour un ami, etc. Ca aboutit un
systme totalement perverti o personne ne respecte rien, puisquils nont pas gagn tel out tel avantage
par leur travail, leurs comptences ou leur mrite, mais parce quon leur a donn. Et ce qui est donn a
bien moins de valeur, sans oublier que la morale de ces profiteurs est, par dfinition, bien moins bonne
que celle de ceux qui auraient pu y arriver par eux-mmes.
Benjamin Damien, die zichzelf omschrijft als un citoyen hainuyer, op Facebook, 1/2/12.


Het gaat er niet om te kiezen tussen dictatuur en vrijheid. Het gaat er nog slechts om de keuze tussen
dictatuur van de regering en dictatuur van de revolutie.
Ik verzoek u niet te vergeten dat wij vandaag nog kunnen kiezen tussen de dictatuur van beneden en de
dictatuur van boven. Ik kies die welke van boven komt. Die komt tenminste uit lichtere en zuiverder
regionen. Inderdaad, u hebt vandaag nog de keus tussen de dictatuur van de sabel en de dictatuur van de
Brief uit de Rijn-, Maas-, Schelde-delta Uitgave van de Werkgemeenschap De Lage Landen

Nummer 2012-2 Pagina 15

dolk. Ik, mijne heren, ik breng mijn stem uit voor de dictatuur van de sabel, en ik kies die omdat ze
voornamer en omdat ze eervoller is
Donoso Cortes


Et quand le hasard fait que le peuple na plus confiance en personne, comme cela arrive parfois, ayant t
tromp dans le pass par les choses ou par les hommes, on en vient ncessairement la ruine
Machiavelli


*Het meest kritieke dilemma van de eurozone is de tegenstelling tussen een al Europees en een nog
nationaal beleid. Economien die sterk op elkaar gelijken, kunnen een verschillend beleid voeren. Of
economien die sterk van elkaar verschillen, kunnen een convergerend beleid hebben: n eurozone met
n regering die in n verkiezing wordt verkozen. Dat convergerend beleid zou financile transfers
mogelijk maken om de verschillen te compenseren, zoals in de VS en zou op lange termijn een
economische convergentie in de hand werken. Maar wat niet kan, is n enkele muntzone met zowel
divergerende nationale economien als een divergerend nationaal beleid.
Prof. T.G. Ash, historicus, Europa-kenner, hoogleraar Oxford en Stanford


Nous ne croyons pas le systme adaptable par quelques rformes qui le laisseraient fonctionner un peu
moins mal plus longtemps. Nous croyons quil faut renverser les processus. Cest--dire quil ne faut pas
essayer de faire des economies, il faut repartir dune feuille blanche et dcider de ce que lEtat doit faire
et de ce quil peut encore faire en fonction des moyens que nous acceptons de lui donner.
Il faut aussi drguler selon le mme principe: repartir de zro. Puis ne remettre en vigueur que les rgles
indispensables et les organismes qui prouvent leur efficacit conomique et sociale, les autres doivent tre
mis en liquidation sans dlai ni regret.
Les prudents nous accuserons didalisme, et ils auront raison, mais devant ltat du dlabrement que
nous constatons tous les jours, nous le prenons comme un compliment, car seule une dose norme
didalisme permettra de venir bout de ce cancer qui ronge notre pays comme toute lEurope
Pascal de Roubaix, in Le Courrier du Beffroi.



ONZE WERKGEMEENSCHAP BIEDT HAAR WELGEMEEND MEDELEVEN AAN
AAN ALLE GETROFFENEN EN HUN FAMILIE
BIJ DE VRESELIJKE BUSRAMP IN ZWITSERLAND
WIJ ZULLEN DE OVERLEDEN KINDEREN GEDENKEN IN ONZE GEBEDEN



Niet tevreden over onze Brief? U wenst hem niet langer te ontvangen?
Dan kunt u ten allen tijde op eenvoudige vraag uw naam laten verwijderen