Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá

inh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng

Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

CHÖÔNG 14

Thöïc Hieän Moät Ñeà Taøi Thöïc Nghieäm

Trong Chöông 1, chuùng toâi ñaõû moâ taû toång quaùt caùc böôùc tieán haønh moät nghieân cöùu thöïc
nghieäm, töø vieäc xaùc ñònh vaán ñeà nghieân cöùu ñeán dieãn dòch keát quaû. Maëc duø phaàn lôùn caùc
chöông trình baøy nhöõng öùng duïng minh hoïa döôùi daïng caùc ñeà taøi nhoû, sinh vieân seõ hoïc ñöôïc
nhieàu hôn veà kinh teá löôïng töø moät ñeà taøi thöïc nghieäm hoaøn chænh hôn laø töø haøng taù baøi giaûng.
Chöông naøy seõ trình baøy saâu hôn töøng böôùc ñaõ ñeà caäp trong Chöông 1. Neáu giaûng vieân yeâu
caàu thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm, sinh vieân neân nghieân cöùu chöông naøy tröôùc, ñaëc bieät laø
nhöõng phaàn veà thieát laäp vaán ñeà nghieân cöùu, xaùc ñònh moâ hình xuaát phaùt daïng toång quaùt vaø
thu thaäp döõ lieäu.
Nhö coù ngöôøi ñaõ keát luaän, khoâng coù caùch duy nhaát ñeå tieán haønh moät nghieân cöùu thöïc
nghieäm vaø khoâng coù moät coâng thöùc kyø dieäu naøo coù theå aùp duïng. Thöïc haønh laø caùch duy nhaát
ñeå hoïc caùc böôùc baèng caùch öùng duïng vaøo nghieân cöùu vaø phaùt trieån tröïc giaùc caàn thieát ñeå
nhaän ñònh caùc keát quaû vaø caùc keát luaän ruùt ra. Vì vaäy chöông naøy chæ coù theå ñöa ra nhöõng
höôùng daãn chung vaø caùc gôïi yù ñeå thöïc hieän.

14.1 Choïn ñeà taøi

Neáu baïn laø moät nhaø nghieân cöùu chuyeân nghieäp, vaán ñeà nghieân cöùu thöôøng ñöôïc xaùc ñònh
bôûi yeâu caàu cuûa coâng vieäc vaø/hoaëc do caáp treân chæ ñònh. Ví duï, moät trong nhöõng nhieäm vuï
chính cuûa nhaø phaân tích trong boä phaän döï baùo cuûa ngaønh ñieän löïc laø öôùc löôïng lieân heä giöõa
nhu caàu veà ñieän vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng nhö thôøi tieát vaø tieâu thuï theo muøa, giaù ñieän, thu
nhaäp, loaïi maùy moùc gia duïng, ñaëc ñieåm ñòa lyù, coâng nghieäp cuûa nôi phuïc vuï …v.v. Moái lieân
heä öôùc löôïng sau ñoù seõ ñöôïc duøng ñeå tính caùc giaù trò döï baùo löôïng ñieän. Caùc giaù trò döï baùo
naøy ñöôïc ngaønh ñieän löïc tieåu bang xem xeùt ñeå quyeát ñònh caáu truùc giaù môùi nhö theá naøo vaø
coù caàn phaûi xaây döïng theâm nhaø maùy naêng löôïng môùi ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngöôøi daân trong
khu vöïc hay khoâng. Trong ví duï naøy, deã daøng neâu ra vaán ñeà nghieân cöùu laø lieân heä giöõa nhu
caàu ñieän vôùi caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán nhu caàu naøy, vaø phaùt ra caùc döï baùo.
Tuy nhieân, neáu baïn laø sinh vieân hoïc moân kinh teá löôïng, giaûng vieân coù theå yeâu caàu
baïn thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm vaø coù theå seõ khoâng chæ ra ñeà taøi cuï theå naøo caàn quan
taâm nghieân cöùu. Nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa sinh vieân laø choïn moät ñeà taøi ñeå nghieân cöùu, vieäc
naøy thöôøng daãn ñeán xuaát hieän moät caâu hoûi “Toâi seõ laøm gì vaø baét ñaàu nhö theá naøo?”. Ñeå traû
lôøi caâu hoûi naøy, haõy xem phaàn sau ñaây. Tröôùc khi hoïc moân kinh teá löôïng, khoâng nghi ngôø
gì baïn ñaõ hoïc caùc moân kinh teá khaùc, moät soá coù theå ôû trình ñoä cao. Baïn ñaõ hoïc nhieàu lyù
thuyeát veà haønh vi kinh teá cuûa moät chuû theå vaø moái lieân heä giöõa caùc bieán kinh teá. Vaäy haõy töï
hoûi nhöõng lieân heä lyù thuyeát naøo baïn ñaõ hoïc caàn ñöôïc öôùc löôïng thöïc nghieäm vaø nhöõng lyù
thuyeát naøo coù theå ñöa vaøo kieåm ñònh trong thöïc teá. Trong nhöõng moân hoïc baïn ñaõ hoïc, coù
theå ñaõ coù nhöõng buoåi thaûo luaän veà moät vaán ñeà hoaëc veà nghieân cöùu cuûa moät ngöôøi naøo ñoù
khieán baïn quan taâm. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà coù theå xem xeùt. Nhöõng giaùo sö daïy baïn tröôùc
ñaây coù theå raát saün loøng giuùp baïn taäp trung vaøo moät vaán ñeà nghieân cöùu, nhöng khoâng neân

Ramu Ramanathan 1 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

phuï thuoäc vaøo hoï hoaëc tranh thuû söï nhieät tình cuûa hoï. Moät soá lónh vöïc coù theå quan taâm
sau1:

1. Kinh teá vó moâ: Öôùc löôïng moät haøm nhu caàu veà tieâu duøng hoaëc ñaàu tö hoaëc veà tieàn teä.
Nhöõng ñeà taøi naøy ñoøi hoûi phaân tích chuoãi thôøi gian vaø ít nhaát laø hai giai ñoaïn. Baïn coù
theå öôùc löôïng ñöôøng cong Phillips vôùi döõ lieäu quoác teá ñoái vôùi nhieàu nöôùc hoaëc döõ lieäu
chuoãi thôøi gian vôùi moät nöôùc xaùc ñònh. Caùc ñeà taøi vó moâ coù öu ñieåm laø deã daøng thu thaäp
döõ lieäu.
2. Kinh teá vi moâ: Öôùc löôïng haøm saûn xuaát, chi phí, cung, vaø caàu thuoäc nhoùm naøy, nhöng döõ
lieäu cuûa nhöõng ñeà taøi naøy noùi chung raát khoù thu thaäp.
3. Kinh teá ñoâ thò, kinh teá vuøng: Öôùc löôïng nhu caàu veà nhaø ôû, tröôøng hoïc, vaø caùc dòch vuï
coâng coäng khaùc cho moät thaønh phoá, thò traán hoaëc tieåu bang. Ño löôøng ñoä nhaïy cuûa caùc
vuøng coâng nghieäp ñoái vôùi caùc vuøng khaùc veà thueá suaát, giaù naêng löôïng, luaät ñòa phöông,
coâng ñoaøn, lao ñoäng coù tay ngheà…v.v.
4. Kinh teá quoác teá: Öôùc löôïng haøm nhaäp khaåu vaø xuaát khaåu ñoái vôùi moät nöôùc trong moät
khoaûng thôøi gian hay giöõa nhieàu nöôùc. Lieân heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø caùc yeáu toá quyeát
ñònh tyû giaù naøy.
5. Kinh teá phaùt trieån: Ño löôøng caùc yeáu toá quyeát ñònh thu nhaäp ñaàu ngöôøi (GNP) giöõa caùc
nöôùc
6. Kinh teá lao ñoäng: Kieåm ñònh giaû thuyeát veà coâng ñoaøn, nghæ höu sôùm, tyû leä tham gia cuûa
löïc löôïng lao ñoäng, löông khaùc bieät giöõa phuï nöõ, nhoùm thieåu soá vaø lao ñoäng treû …v.v
7. Toå chöùc coâng nghieäp: Ño löôøng caùc aûnh höôûng cuûa quaûng caùo ñeán doanh thu, lôïi nhuaän,
hoaëc ñeán möùc ñoä taäp trung (ñoù laø thò phaàn) trong ngaønh. Öôùc löôïng lieân heä giöõa chi
tieâu cho nghieân cöùu phaùt trieån (R&D) vaø naêng suaát lao ñoäng. Nghieân cöùu lieân heä giöõa
taäp trung ngaønh vaø lôïi nhuaän do caùc hoaït ñoäng saùt nhaäp. Tuy nhieân, baïn neân caån thaän
vì lyù do baûo maät caùc döõ lieäu veà nghieân cöùu phaùt trieån, vaø ngaân saùch quaûng caùo cuûa moät
coâng ty trong thöïc teá seõ khoâng theå thu thaäp ñöôïc.
8. Taøi chính coâng: Öôùc löôïng lieân heä giöõa thueá thu nhaäp cuûa chính phuû ñòa phöông vaø caùc
ñaëc ñieåm cuûa ñòa phöông nhö daân soá, söï keát hôïp daân soá vaø coâng nghieäp, löông, thu nhaäp
…v.v. Cuõng coù theå lieân heä chi tieâu cho söùc khoûe, ñöôøng xaù, giaùo duïc …v.v vôùi caùc yeáu toá
quyeát ñònh caùc khoaûn chi tieâu naøy.
9. Kinh teá xaõ hoäi: Giaûi thích caùc sai bieät veà toäi phaïm, ngheøo ñoùi, tyû leä ly dò, qui moâ gia
ñình …v.v giöõa caùc thaønh phoá, thò traán, vaø tieåu bang.
10. Chính trò: Lieân heä ñaïi bieåu boû phieáu vôùi moät soá ñaëc ñieåm cuûa öùng cöû vieân …v.v. giaûi
thích soá phieáu moät nhaø chính trò thu ñöôïc trong nhöõng quaän khaùc nhau.

Moät phöông phaùp tieáp caän heä thoáng ñoái vôùi vaán ñeà choïn moät ñeà taøi cuï theå laø söû
duïng hieäu quaû heä thoáng phaân loaïi ñöôïc taïp chí Journal of Economic Literature (JEL –
Taïp chí Lyù thuyeát Kinh teá) aùp duïng, taïp chí naøy ñöôïc phaùt haønh haøng quyù vaø trình baøy
moät danh saùch phaân loaïi caùc loaïi saùch vaø baøi baùo ñöôïc phaùt haønh trong caùc quyù tröôùc ñoù
(xem Baûng 14.1 ñeå coù danh saùch naøy). Moät ñóa CD cuõng coù baùn taïi Hieäp hoäi Kinh teá
Hoa Kyø. Ví duï, baïn quan taâm ñeán vieäc nghieân cöùu möùc linh hoaït cuûa lao ñoäng, tröôùc

1
Danh saùch naøy ñöôïc trích töø danh saùch cuûa Carrol Foster

Ramu Ramanathan 2 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

tieân xem trong Baûng 14.1 muïc “Kinh teá Lao ñoäng vaø Daân soá” vaø löu yù raèng soá phaân
loaïi töông öùng laø J6. Tieáp theo xem ñeán phaàn “Muïc luïc caùc Baøi baùo trong caùc taïp chí
hieän nay”, phaàn naøy lieät keâ danh saùch caùc baøi baùo phaùt haønh gaàn ñaây phaân thaønh nhieàu
loaïi, sau ñoù baïn laäp moät danh saùch nhöõng ñeà taøi maø baïn quan taâm. Taïp chí naøy cuõng
lieät keâ noäi dung cuûa caùc taïp chí hieän nay vaø toùm taét cuûa caùc cuoán saùch, caùc taïp chí. Caùc
toùm taét naøy cuõng seõ giuùp baïn bieát theâm nhieàu veà nhöõng ñeà taøi cuï theå, vaø giuùp baïn quyeát
ñònh xem moät baøi baùo coù quaù thieân veà lyù thuyeát so vôùi baïn khoâng.
Caùc taïp chí nhö Applied Econpmics (Kinh teá öùng duïng), Applied Econometrics
(Kinh teá löôïng öùng duïng), Review of Economics and Statistics (Toång quan veà Kinh teá
vaø thoáng keâ), International Monetary Fund Staff Papers (Taïp chí daønh daønh cho nhaân
vieân quyõ tieàn teä quoác teá), vaø Brookings Paper on Economic Activity (Caùc baøi baùo veà
hoaït ñoäng kinh teá) laø nhöõng taïp chí thieân veà öùng duïng vaø laø ñieåm xuaát phaùt raát coù ích.
Moät soá taïp chí chuyeân veà moät vaøi lónh vöïc (ví duï nhö Journal of Human Resources (Taïp
chí veà nhaân söï), Journal of Urban Economics (Taïp chí kinh teá ñoâ thò), Journal of
Regional Science (Taïp chí khoa hoïc khu vöïc)). Nhöõng taïp chí naøy coù theå giuùp chuùng ta
giôùi haïn ñöôïc vaán ñeà nghieân cöùu. Haõy chaéc chaén laø baïn ghi laïi teân vaø caùc taøi lieäu tham
khaûo khaùc cuûa caùc saùch, baùo coù lieân quan ñeán ñeà taøi baïn choïn. Ñoïc löôùt qua caùc baøi
baùo xem baïn coù muoán theo ñuoåi caùc ñeà taøi ñoù hay khoâng. Caùc thö muïc trích daãn trong
nhöõng baøi baùo naøy cuõng ñaùng ñeå xem xeùt vì chuùng coù nhieàu taøi lieäu tham khaûo khaùc
lieân quan ñeán cuøng ñeà taøi. Danh saùch maø baïn coù ñöôïc ôû giai ñoaïn naøy seõ raát caàn thieát
cho caùc böôùc tieáp theo. Sau khi choïn ñöôïc moät ñeà taøi, haõy chuaån bò phaùt bieåu ñeà taøi maø
baïn döï ñònh nghieân cöùu.

Baûng 14.1 Taïp chí heä thoáng phaân loaïi lyù thuyeát kinh teá
DANH SAÙCH MAÕ SOÁ CAÙC LÓNH VÖÏC CHÍNH

A Kinh teá hoïc toång quaùt vaø Daïy hoïc C1 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng vaø
A0 Toång quan thoáng keâ: Toång quan
A1 Kinh teá hoïc toång quan C2 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng:
A2 Daïy kinh teá hoïc Caùc moâ hình moät phöông trình
B Phöông phaùp luaän vaø lòch söû caùc hoïc C3 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng:
thuyeát kinh teá Caùc moâ hình heä phöông trình
B0 Toång quan C4 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng vaø
B1 Lòch söû caùc hoïc thuyeát kinh teá tröôùc thoáng keâ: Caùc ñeà taøi ñaëc bieät
1925 C5 Laäp moâ hình kinh teá löôïng
B2 Lòch söû caùc hoïc thuyeát kinh teá sau C6 Caùc phöông phaùp toaùn hoïc vaø laäp
1925 trình
B3 Lòch söû caùc hoïc thuyeát: Caù nhaân C7 Lyù thuyeát troø chôi vaø Lyù thuyeát
B4 Phöông phaùp luaän kinh teá thöông löôïng
C Caùc phöông phaùp toaùn hoïc vaø ñònh C8 Thu thaäp döõ lieäu vaø phöông phaùp
löôïng öôùc löôïng; Chöông trình maùy tính
C0 Toång quan C9 Thieát keá thí nghieäm

Ramu Ramanathan 3 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Baûng 14.1: Tieáp theo

D Kinh teá vi moâ H Kinh teá coâng

D0 Toång quan H0 Toång quan
D1 Haønh vi cuûa hoä gia ñình vaø kinh teá H1 Caáu truùc vaø Phaïm vi cuûa chính phuû
hoä gia ñình H2 Thueá vaø Trôï caáp
D2 Saûn xuaát vaø Toå chöùc H3 Chính saùch taøi chính vaø Haønh vi cuûa
D3 Phaân phoái caùc toå chöùc kinh teá
D4 Caáu truùc thò tröôøng vaø Ñònh giaù H4 Haøng hoùa coâng coäng
D5 Toång quan veà Caân baèng vaø Khoâng
caân baèng H5 Chi tieâu cuûa chính phuû vaø caùc Chính
D6 Lôïi ích kinh teá xaõ hoäi saùch lieân quan
D7 Phaân tích ra quyeát ñònh taäp trung H6 Ngaân saùch nhaø nöôùc, Thaâm huït, vaø
D8 Thoâng tin vaø baát ñònh Nôï
D9 Löïa choïn vaø taêng tröôûng theo thôøi H7 Chính quyeàn tieåu bang vaø ñòa
gian phöông: Caùc lieân heä giöõa caùc chính
E Kinh teá vó moâ vaø kinh teá hoïc tieàn teä phuû
E0 Toång quan H8 Caùc vaán ñeà khaùc
E1 Caùc moâ hình toång hôïp chung I Y teá, Giaùo duïc, vaø Phuùc lôïi xaõ hoäi
E2 Tieâu thuï, Tieát kieäm, Saûn xuaát, Vieäc I0 Toång quan
laøm vaø Ñaàu tö I1 Y teá
E3 Giaù, Bieán ñoäng kinh teá vaø Chu kyø I2 Giaùo duïc
E4 Tieàn vaø Laõi suaát I3 Phuùc lôïi xaõ hoäi vaø Chính saùch
E5 Chính saùch tieàn teä, Ngaân haøng J Kinh teá lao ñoäng vaø daân soá
trung öông, vaø nguoàn cung caáp tieàn J0 Toång quan
teä vaø tín duïng J1 Kinh teá hoïc daân soá
E6 Khía caïnh kinh teá vó moâ cuûa taøi J2 Phaân chia thôøi gian, Haønh vi laøm
chính coâng, Chính saùch kinh teá vó vieäc, vaø Giaûi quyeát vieäc laøm
moâ, vaø Trieån voïng chung J3 Löông, Boài thöôøng vaø Chi phí lao
ñoäng
F Kinh teá hoïc quoác teá J4 Thò tröôøng lao ñoäng cuï theå
F0 Toång quan J5 Quan heä Ngöôøi lao ñoäng-Nhaø quaûn
F1 Thöông maïi lyù, Coâng ñoaøn, vaø Thöông löôïng taäp
F2 Löu chuyeån taøi saûn quoác teá trung
F3 Taøi chính quoác teá J6 Linh ñoäng, Thaát nghieäp vaø Vò trí
F4 Khía caïnh kinh teá vó moâ cuûa khuyeát
Thöông maïi vaø Taøi chính quoác teá J7 Phaân bieät
G Kinh teá hoïc taøi chính K Luaät vaø Kinh teá hoïc
G0 Toång quan K0 Toång quan
G1 Toång quan veà thò tröôøng taøi chính K1 Caùc lónh vöïc caên baûn cuûa luaät
G2 Caùc toå chöùc vaø dòch vuï taøi chính K2 Ñieàu leä vaø Luaät Kinh doanh
G3 Taøi chính doanh nghieäp vaø chính K3 Caùc lónh vöïc quan troïng khaùc cuûa
phuû luaät

Ramu Ramanathan 4 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Baûng 14.1: Tieáp theo

K4 Caùc thuû tuïc luaät phaùp, Heä thoáng N7 Vaän taûi, Thöông maïi, vaø caùc Dòch
luaät phaùp vaø Haønh vi phaïm luaät vuï khaùc
L Toå chöùc coâng nghieäp O Kinh teá phaùt trieån, Thay ñoåi coâng
L0 Toång quan ngheä, vaø Taêng tröôûng
L1 Caáu truùc thò tröôøng, Chieán löôïc O0 Toång quan
coâng ty vaø Hoaït ñoäng thò tröôøng O1 Kinh teá phaùt trieån
L2 Muïc tieâu coâng ty, Toå chöùc, vaø Haønh O2 Keá hoaïch vaø Chính saùch Phaùt trieån
vi O3 Ñoåi môùi coâng ngheä
L3 Caùc toå chöùc phi lôïi nhuaän vaø Doanh O4 Taêng tröôûng kinh teá vaø Naêng suaát
nghieäp nhaø nöôùc toång hôïp
L4 Luaät choáng ñoäc quyeàn O5 Nghieân cöùu Kinh teá quoác gia
L5 Qui ñònh vaø Chính saùch ngaønh P Heä thoáng kinh teá
L6 Nghieân cöùu ngaønh: Saûn xuaát P0 Toång quan
L7 Nghieân cöùu ngaønh: Saûn phaåm chính P1 Heä thoáng tö baûn
vaø Caáu truùc P2 Heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa
L8 Nghieân cöùu ngaønh: Dòch vuï P3 Caùc toå chöùc xaõ hoäi chuû nghóa
L9 Nghieân cöùu ngaønh: dòch vuï coâng P4 Caùc heä thoáng kinh teá khaùc
coäng vaø löu thoâng P5 Heä thoáng kinh teá so saùnh
M Quaûn trò kinh doanh vaø Kinh teá hoïc Q Kinh teá noâng nghieäp vaø Kinh teá taøi
kinh doanh: Tieáp thò, Keá toaùn nguyeân thieân nhieân
M0 Toång quan Q0 Toång quan
M1 Quaûn trò kinh doanh Q1 Noâng nghieäp
M2 Kinh teá hoïc trong kinh doanh Q2 Caùc nguoàn taøi nguyeân taùi sinh ñöôïc
M3 Tieáp thò vaø Quaûng caùo vaø Baûo toàn: Quaûn lyù moâi tröôøng
M4 Keá toaùn Q3 Caùc nguoàn taøi nguyeân khoâng taùi
N Lòch söû kinh teá sinh ñöôïc vaø Baûo toàn
N0 Toång quan Q4 Naêng löôïng
N1 Kinh teá vó moâ: Taêng tröôûng vaø R Kinh teá thaønh thò, Kinh teá noâng thoân
Bieán ñoäng vaø Kinh teá vuøng
N2 Thò tröôøng taøi chính vaø Toå chöùc taøi R0 Toång quan
chính R1 Toång quan veà kinh teá khoâng gian
N3 Lao ñoäng, Daân soá, Giaùo duïc, Thu R2 Phaân tích hoä gia ñình
nhaäp vaø Taøi saûn R3 Phaân tích saûn xuaát vaø Vò trí coâng ty
N4 Luaät vaø Ñieàu leä R4 Dòch vuï vaän taûi
N5 Noâng nghieäp, Taøi nguyeân thieân R5 Phaân tích chính quyeàn khu vöïc
nhieân, vaø Coâng nghieäp khai thaùc Z Caùc ñeà taøi khaùc
N6 Saûn xuaát vaø xaây döïng Z0 Toång quan
Z1 Kinh teá hoïc vaên hoùa

Nguoàn: Journal of Economic Liteature. Taùi baûn vôùi söï cho pheùp cuûa Hieäp hoäi Kinh teá Hoa Kyø

Ramu Ramanathan 5 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

BAÛNG 14.2 Danh saùch choïn loïc caùc taïp chí

American Economics Review Internation Journal of Transport

American Journal of Agricultural Economics
Economics International Labor Review
American Journal of Economics and International Monetary Fund Staff Papers
Sociology Journal of Agricultural Economics
Annals of Regional Science Journal of Applied Econometrics
Antitrust Bulletin Journal of Banking and Finance
Applied Economics Journal of Business
Australian Economic Review Journal of Business and Economic
Brookings Papers on Economic Activity Statistics
Cambridge Journal of Economics Journal of Consumer Research
Canadian Journal of Agricultural Journal of Development Economics
Economics Journal of Econometrics
Canadian Journal of Economics Journal of Economic Education
Contemporary Economic Policy Journal of Economic Issues
Eastern Economic Journal Journal of Ecomomics and Business
Ecnonometrica Journal of Encironmental Economics and
Economica Management
Economic Analysis and Worker’s Journal of Finance
Management Journal of Financial and Quantitativ
Economic Development and Cultural Analysis
Change Journal of Financial Economics
Economic Enquiry Journal of Financial Research
Economic Journal Journal of Health Economics
Economic Modeling Journal of Human Resources
Economic Record Journal of Industrial Economiecs
Economic Studies Quarterly Journal of Labor Economics
Economics of Education Review Journal of Law, Economics, and
Economics Letters Organization
Empirical Economics Journal of Macroeconomics
Energy Economics Journal of Monetary Economics
Enegy Journal Journal of Money, Credit, and Banking
Environment and Planning Journal of Publitical Economy
European Economic Review Journal of Public Economics
Federal Reserve Bank Reviews Journal of Quantitative Economics
Federal Reserve Bulletin Journal of Refional Science
Finance and Development Journal of Urban Economics
Finance Review Baûng 14.2: Tieáp theo
Indian Economic Journal
Indian Economic Review Lan Economics
Industrial Relations Managerial and Decision Economics
International Journal of Industrial
Organization

Ramu Ramanathan 6 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Manchester School of Economics and Quarterly Journal of Business and

Social Studies Economics
Marine Resource Economics Quarterly Journal o fEconomics
Mongthly Labor Review Quarterly Review of Economics and
National Eax Journal Business
Natural Resources Journal Quarterly Review of Economics and
Oxford Vulletin of Economics and Finance
Statistics Rand Journal of Economics
Oxford Economic Papers Regional Science and Urban Economics
Oxford Review of Economic Policy Review of Financial Studies
Pakistan Development Review Review of Social Economy
Public Choice Social Science Quarterly
Southern Economic Journal
Survey of Current Busines

14.2 Cô sôû Lyù thuyeát

Böôùc tieáp theo sau vieäc choïn ñeà taøi vaø phaùt bieåu vaán ñeà caàn nghieân cöùu laø tìm xem caùc nhaø
nghieân cöùu khaùc ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu gì veà ñeà taøi naøy. Vieäc tra cöùu taøi lieäu tham khaûo
naøy raát quan troïng vì baïn seõ khoâng chæ hoïc ñöôïc caùc moâ hình ñöôïc xaây döïng vaø öôùc löôïng
nhö theá naøo maø coøn bieát ñöôïc nhöõng nguoàn döõ lieäu. Ñieåm xuaát phaùt cho giai ñoaïn xem laïi
lyù thuyeát cuõng laïi laø taïp chí Journal of Economic Literature (Taïp chí lyù thuyeát kinh teá).
Trong quaù trình choïn ñeà taøi, baïn seõ taäp hôïp ñöôïc moät danh saùch caùc baøi baùo hoaëc saùch lieân
quan ñeán ñeà taøi. Ñaàu tieân, haõy ñoïc löôùt qua nhöõng taøi lieäu naøy ñeå xem coù caàn phaûi nghieân
cöùu saâu hôn khoâng. Ñaëc bieät, ghi chuù nhöõng taøi lieäu tham khaûo töø caùc baøi baùo khaùc coù
cuøng ñeà taøi. Moät nguoàn tham khaûo boå ích khaùc laø Social Science Citation Index (Muïc luïc
trính daãn khoa hoïc xaõ hoäò). Taïp chí naøy cung caáp moät danh saùch (ñaëc bieät theo teân taùc giaû)
caùc taïp chí, saùch …v.v coù trích daãn nhöõng nghieân cöùu cuï theå. Neáu taøi lieäu tham khaûo ñöôïc
choïn coù veû hay, haõy ñoïc kyõ vaø ghi chuù laïi. Ñaëc bieät, xaùc ñònh caùc bieán phuï thuoäc vaø bieán
ñoäc laäp, xaùc ñònh loaïi moâ hình caàn thieát laäp, vaø xaùc ñònh xem döõ lieäu söû duïng laø döõ lieäu
chuoãi thôøi gian hay döõ lieäu theo khoâng gian, caùc kyõ thuaät öôùc löôïng vaø caùc kieåm ñònh giaû
thuyeát ñöôïc söû duïng, vaø caû caùc nguoàn döõ lieäu, phöông phaùp ñaùnh giaù. Tieáp theo, chuaån bò
moät baûn toùm taét töø ba ñeán naêm trang cho moãi baøi baùo hoaëc moãi chöông cuûa cuoán saùch coù
lieân quan ñeán vaán ñeà nghieân cöùu baïn choïn. Baïn neân chuaån bò ít nhaát laø boán toùm taét nhö
vaäy.

14.3 Thieát laäp moâ hình toång quaùt

Döïa treân cô sôû lyù thuyeát, baïn neân xaây döïng moät coâng thöùc toång quaùt cho moâ hình cuûa baïn.
Vieäc naøy coù theå ñoøi hoûi moät khung nghieân cöùu toái öu nhö cöïc ñaïi ñoä thoûa duïng, cöïc ñaïi lôïi
nhuaän, hoaëc cöïc tieåu chi phí. Phaùt bieåu moâ hình khôûi ñaàu döôùi daïng caùc thuaät ngöõ toång
quaùt, vaø xaùc ñònh caùc bieán phuï thuoäc, ñoäc laäp maø baïn muoán thu thaäp döõ lieäu. ÔÛ böôùc naøy,
baïn cuõng neân quyeát ñònh xem coù caàn ñeán moät moâ hình heä phöông trình hay khoâng. Neáu

Ramu Ramanathan 7 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

caùc bieán cuûa baïn coù aûnh höôûng ngöôïc laïi (nghóa laø X taùc ñoäng ñeán Y vaø Y taùc ñoäng laïi X),
baïn neân choïn moâ hình heä phöông trình, tröø phi baïn quan taâm ñeán daïng ruùt goïn nhö ñaõ trình
baøy trong Chöông 13. Taïi böôùc naøy, baïn cuõng neân quyeát ñònh loaïi döõ lieäu naøo phuø hôïp vôùi
caùc muïc tieâu baïn ñaõ ñeà ra, döõ lieäu chuoãi thôøi gian hay döõ lieäu theo khoâng gian. Neáu muïc
tieâu cuûa baïn laø giaûi thích caùc yeáu toá laøm cho giaù trò cuûa bieán phuï thuoäc thay ñoåi theo thôøi
gian, thì döõ lieäu chuoãi thôøi gian laø thích hôïp. Maët khaùc, neáu baïn muoán nghieân cöùu taïi sao
caùc nhoùm khaùc nhau (nhö caùc quoác gia, caùc tieåu bang, caùc thò traán, caùc coâng ty, caùc ngaønh
hoaëc caùc nhoùm ngheà) laïi coù haønh vi khaùc nhau trong cuøng moät thôøi ñieåm cho tröôùc, thì baïn
laïi caàn döõ lieäu cheùo. Coù theå caùc lieân heä ñöôïc öôùc löôïng baèng döõ lieäu cheùo seõ khoâng oån
ñònh theo thôøi gian. Ñeå kieåm tra vieäc naøy, baïn caàn thu thaäp döõ lieäu toång hôïp. Haõy chuaån
bò baøi vieát giaûi thích taïi sao baïn tin laø caùc bieán ñoäc laäp baïn choïn coù aûnh höôûng ñeán bieán
phuï thuoäc. Haõy moâ taû caùc giaû thuyeát baïn döï ñònh seõ kieåm ñònh vaø baûn chaát cuûa caùc taùc
ñoäng töø bieán ñoäc laäp maø baïn kyø voïng. Ñaëc bieät, haõy thaûo luaän veà daáu kyø voïng cuûa caùc heä
soá hoài qui, coù theå xuaát hieän quan heä phi tuyeán khoâng, baïn caàn xem xeùt loaïi töông taùc naøo
giöõa caùc bieán ñoäc laäp …v.v.

14.4 Thu thaäp döõ lieäu

Baây giôø ñeán nhieäm vuï maát thôøi gian vaø thöôøng laø nhaøm chaùn, nhieäm vuï thu thaäp döõ lieäu, toå
chöùc döõ lieäu döôùi daïng coù theå xöû lyù baèng maùy tính, vaø cuoái cuøng laø nhaäp döõ 1ieäu vaøo maùy
ñeå phaân tích sau naøy. Bao nhieâu döõ lieäu caàn thu thaäp vaø caùc nguoàn naøo coù theå thu thaäp
ñöôïc döõ lieäu? Chuùng ta thaáy laø baäc töï do caøng cao thì ñoä chính xaùc cuûa öôùc löôïng caøng cao
vaø ñoä tin caäy cuûa kieåm ñònh giaû thuyeát caøng cao. Taêng soá baäc töï do nghóa laø phaûi coù theâm
nhieàu quan saùt cuûa caùc bieán ñoäc laäp. Trong öùng duïng yeáu toá quyeát ñònh löông ôû Muïc 7.3,
soá bieán ñoäc laäp töông ñoái lôùn (xem Baûng 7.5) bôûi vì coù nhieàu soá haïng töông taùc vôùi nhau.
Chuùng ta ñaõ thaáy trong Chöông 9 vaø 10 neáu moâ hình chuoãi thôøi gian coù nhieàu soá haïng treã
(lag) hoaëc coù chuoãi töông quan baäc cao hôn, chuùng ta seõ maát nhieàu quan saùt ban ñaàu. Ñeå
ñaùnh ñoåi vieäc naøy, chuùng ta caàn theâm caùc quan saùt. Cuoái cuøng, kieåm ñònh thöøa soá
Lagrange vaø caùc kieåm ñònh tính chaát phöông sai cuûa sai soá thay ñoåi laø nhöõng kieåm ñònh
maãu coù kích thöôùc lôùn do vaäy caàn phaûi coù theâm nhieàu quan saùt. Theo qui taéc kinh nghieäm,
baäc töï do thaáp nhaát phaûi laø 30.

Nguoàn döõ lieäu

Löôïng döõ lieäu phaùt haønh thöôøng raát lôùn ñeán noãi khoâng theå lieät keâ taát caù caùc nguoàn ôû ñaây.
Vì vaäy, chæ coù moät soá loaïi phoå bieán, ñaëc bieät laø nhöõng nguoàn thoâng duïng nhaát seõ ñöôïc trình
baøy ôû ñaây.

Döõ lieäu coù theå ñoïc ñöôïc baèng maùy. Trong thôøi ñaïi maùy tính ngaøy nay, coù nhieàu döõ lieäu coù
saün trong maùy. Ví duï, thö vieän ôû Univeristy of California, Sandiego, coù cô sôû döõ lieäu khoa
hoïc xaõ hoäi (Social Science Data Base) coù theå truy caäp töø maïng ñöôïc nhieàu loaïi döõ lieäu kinh
teá nhö: Citibase (Cô sôû döõ lieäu thaønh phoá), International Financial Statistics (Thoáng keâ taøi
chính quoác teá), vaø Census of Population and Housing (Thoáng keâ daân soá vaø nhaø ôû)…v.v. Caùc
tröôøng khaùc cuõng coù theå coù cô sôû döõ lieäu töông töï. Trung taâm Nghieân cöùu Giaù Chöùng

Ramu Ramanathan 8 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

khoaùn (CRSP) coù nhieàu döõ lieäu veà giaù chöùng khoaùn cuûa raát nhieàu coâng ty, coù theå truy caäp
baèng maùy tính. Nhieàu coâng ty tung ra thò tröôøng caùc ñóa maùy tính caù nhaân chöùa thoâng tin
veà nhieàu lónh vöïc. Moät soá ôû daïng CD-ROM. COMPUSERVE laø moät nguoàn döõ lieäu raát noåi
tieáng. Lieân heä vôùi thö vieän ñeå xem hoï coù döõ lieäu baïn caàn döôùi daïng ñoïc baèng maùy khoâng.
Moät nguoàn ngaøy caøng phoå bieán laø World Wide Web coù voâ soá döõ lieäu saün treân
maïng. Trang chuû cuûa toâi http://weber.ucsd.edu/~rramanat coù moät danh saùch caùc ñòa chæ
naøy vaø noái tröïc tieáp vôùi caùc trang web töông öùng.
Öu ñieåm cuûa vieäc coù thoâng tin ôû daïng truy caäp tröïc tieáp baèng maùy tính laø raát thuaän
tieän ñeå truy caäp vaø thöôøng khoâng coù loãi. Tuy nhieân, caùc döõ lieäu naøy caàn xöû lyù ôû daïng vaên
baûn tröôùc khi ñöa vaøo chöông trình hoài qui. Ví duï, döõ lieäu veà daân soá coù theå coù saün trong 50
naêm, nhöng döõ lieäu veà laõi suaát coù theå chæ coù trong voøng 30 naêm. Tröôùc khi baïn coù theå söû
duïng döõ lieäu ñeå phaân tích hoài qui, baïn caàn choïn moät thôøi ñoaïn chung ñeå phaân tích vaø chuaån
bò moät taäp tin döõ lieäu vôùi ñaày ñuû thoâng tin cho thôøi ñoaïn naøy.
Maëc duø laáy döõ lieäu töø maïng ñöôïc öa chuoäng hôn, baïn cuõng khoâng neân boû qua caùc
nguoàn thoâng tin khaùc töø caùc baûng ñöôïc phaùt haønh. Moät soá ñöôïc trình baøy sau ñaây.

Döõ lieäu ôû phaïm vi quoác teá. Nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây, International Financial Statistics
(Thoáng keâ taøi chính quoác teá) laø moät nguoàn thoâng tin raát toát ôû phaïm vi quoác teá. Caùc nguoàn
khaùc: United Naitons Statistical Yearbook (Nieân giaùm thoáng keâ Hoa Kyø), World
Development Report (Baùo caùo phaùt trieån theá giôùi), Demographic Yearbook (Nieân giaùm veà
daân soá), vaø Toå chöùc y teá theá giôùi (WHO) vaø caùc taøi lieäu cuûa Quyõ tieàn teä theá giôùi (IMF)

Döõ lieäu ôû phaïm vi quoác gia Haàu heát caùc quoác gia ñeàu coù caùc toùm taét thoáng keâ thöôøng
chöùa döõ lieäu toång hôïp caû moät nöôùc. Moät soá quoác gia coù caùc taïp chí chuyeân ngaønh cung caáp
döõ lieäu (ví duï, Economic Trends (Xu höôùng kinh teá) ôû Anh, vaø Economic Report of
President (Baùo caùo kinh teá cuûa toång thoáng) ôû Myõ). Census of Manufacturing (Ñieàu tra veà
ngaønh saûn xuaát), Annual Housing Survey (Ñieàu tra haøng naêm veà nhaø ôû), State and
Metropolitan Data Book (Döõ lieäu tieåu bang vaø thaønh phoá), vaø taøi lieäu cuûa phoøng thoáng keâ
lao ñoäng laø nhöõng nguoàn khaùc.

Döõ lieäu ôû phaïm vi vuøng ÔÛ Myõ, haàu heát caùc tieåu bang ñeàu coù Baùo caùo Kinh teá cuûa Chính
phuû vôùi phaàn phuï luïc thoáng keâ keøm theo. Nhöõng phuï luïc naøy coù döõ lieäu cuûa caû tieåu bang
vaø döõ lieäu cuûa töøng vuøng nhö caùc thò traán, caùc quaän, caùc thaønh phoá hoaëc thoáng keâ theo caùc
thuû phuû (SMSA - Standard Metropolitan Statistical Areas). Saùch döõ lieäu cuûa quaän vaø thaønh
phoá (County and City Data Book) cuõng laø moät nguoàn döõ lieäu höõu ích töông töï nhö Saùch döõ
lieäu cuûa tieåu bang vaø thuû phuû (State and Metropolitan Data Book), phuï baûn cuûa Toùm taét
thoáng keâ cuûa nöôùc Myõ (Statistical Abstract of the United States).

Döõ lieäu chuyeân ngaønh

Döõ lieäu haøng thaùng hoaëc haøng quyù veà caùc chæ soá kinh teá, kinh doanh coù theå laáy ñöôïc töø
cuoán Ñieàu tra kinh teá hieän taïi ( Survey of Current Business) hoaëc töø caùc taøi lieäu cuûa Dun
Ramu Ramanathan 9 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

and Bradstreet. Moät soá loaïi döõ lieäu coù saün theo ngaønh ñöôïc phaân loaïi theo maõ SIC
(Standard Industrial Classification codes – maõ Phaân loaïi coâng nghieäp chuaån). Federal
Reserve Bulletin cuõng laø moät nguoàn döõ lieäu veà thoáng keâ taøi chính nhö chæ soá chöùng khoaùn
Standard and Poors vaø Moody. Caùc thoâng tin lieân quan ñeán noâng nghieäp coù theå laáy töø Nieân
giaùm Noâng nghieäp (Agricultural Statistics). Ñoái vôùi caùc thoáng keâ veà giaùo duïc, coù raát nhieàu
nguoàn döõ lieäu: Toùm taét caùc thoáng keâ veà giaùo duïc (Digest of Education Statistics), Thoáng keâ
taøi chính cuûa Vieän sau ñaïi hoïc (Financial Statistics of Institute of Higher Education), Baùo
caùo toùm taét cuûa Chöông trình kieåm tra nhaäp hoïc (Admissions Testing Program Summary
Reports), xuaát baûn cuûa Trung taâm thoáng keâ giaùo duïc quoác gia (National center for
Education Statistics) …v.v.
Maëc duø caùc nguoàn döõ lieäu naøy coù theå cho nhaø nghieân cöùu ñieåm xuaát phaùt, soá löôïng döõ
lieäu ñöôïc xuaát baûn nhieàu voâ soá vì vaäy khoâng theå lieät keâ taát caû ra ñaây. Tuy nhieân, may maén
laø nhöõng cuoán saùch toùm taét nhö Journal of Ecnonomic Literature (Taïp chí lyù thuyeát kinh
teá), luoân saün coù vaø cung caáp moät danh saùch phaân loaïi caùc nguoàn döõ lieäu. moät trong nhöõng
cuoán phoå bieán nhaát laø Statistical Reference Index (Chæ soá tham chieáu thoáng keâ) do Hoäi
nghò dòch vuï thoâng tin (Congressonal Information Service) thöïc hieän. Nhö bìa cuoán saùch
ñaõ ghi, ñaây laø “höôùng daãn choïn loïc caùc taøi lieäu thoáng keâ cuûa Myõ, töø caùc nguoàn cuûa toå chöùc
tö nhaân ñeán chính phuû”. Cuoán muïc luïc naøy goàm ba phaàn: (1) muïc luïc lieät keâ caùc taøi lieäu
xuaát baûn vôùi moät ít thoâng tin veà loaïi döõ lieäu; (2) moät baûn toùm taét cung caáp thoâng tin ñaùng
keå veà moãi loaïi döõ lieäu; vaø (3) baûn vi phim chöùa döõ lieäu gaàn ñaây.

Baûng tính

Neáu döõ lieäu baïn kieám coù saün ôû daïng in maø khoâng phaûi ôû daïng ñoïc ñöôïc baèng maùy tính, baïn
phaûi sao cheùp laïi döõ lieäu vaø chuyeån sang daïng coù theå ñoïc ñöôïc baèng maùy tính. Baïn hoaøn
taát coâng vieäc naøy baèng caùch söû duïng baûng tính. Baûng tính coù theå ñöôïc chuaån bò sao cho döõ
lieäu ñöôïc xeáp theo laàn quan saùt treân baûng hoaëc theo bieán soá, nghóa laø theo töøng chuoãi.
Vieäc naøy ñöôïc choïn chuû yeáu döïa vaøo yeáu toá thuaän lôïi vaø caùch döõ lieäu xuaát baûn ñöôïc saép
xeáp nhö theá naøo. Ñoái vôùi moãi chuoãi phaûi ñaûm baûo nguoàn döõ lieäu ñöôïc ghi laïi chính xaùc
(vôùi soá trang vaø soá baûng, teân vaø naêm xuaát baûn, nôi xuaát baûn …v.v). Vieäc naøy raát quan troïng
vì baïn coù theå muoán xem laïi sau naøy ñeå hieäu chænh döõ lieäu hoaëc tìm theâm döõ lieäu boå sung.
Ñôn vò ño löôøng döõ lieäu cuõng caàn phaûi ñöôïc ghi chuù caån thaän. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, dieãn
dòch caùc giaù trò soá hoïc cuûa heä soá hoài qui phuï thuoäc chính vaøo ñôn vò duøng ñeå ño löôøng caùc
bieán soá. Cuoái cuøng, haõy kieåm tra xem coù thay ñoåi gì trong phaàn ñònh nghóa bieán hoaëc trong
caùc thôøi ñoaïn tính giaù hoaëc caùc chæ soá khaùc. Neáu coù thay ñoåi, coù theå baïn phaûi hieäu chænh döõ
lieäu theo thay ñoåi ñoù.
Do maùy tính coù theå thöïc hieän caùc tính toaùn soá hoïc, baïn khoâng caàn phaûi chuyeån döõ
lieäu moät caùch thuû coâng cho phuø hôïp vôùi moâ hình cuûa baïn. Ví duï, neáu moâ hình baïn söû duïng
caàn thu nhaäp thöïc treân ñaàu ngöôøi, thu thaäp thoâng tin veà thu nhaäp danh nghóa, chæ soá giaù, vaø
daân soá. Sau ñoù haõy ñeå maùy tính thöïc hieän coâng vieäc chuyeån ñoåi töông öùng ñeå coù ñöôïc thu
nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi thöïc.

Nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính

Ramu Ramanathan 10 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Tieáp theo sau laø coâng vieäc nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính ñeå thöïc hieän chöông trình hoài qui.
Döõ lieäu ñöôïc nhaäp nhö theá naøo phuï thuoäc nhieàu vaøo toå hôïp hoài qui baïn döï ñònh duøng ñeå
phaân tích döõ lieäu. Ñeå thöïc hieän vieäc naøy, baïn caàn moät chöông trình bieân taäp vaên baûn,
ñaây laø chöông trình xöû lyù vaên baûn cô baûn. Baïn coù theå söû duïng moät chöông trình baûng tính
(nhö EXCEL hoaëc LOTUS 1-2-3) ñeå nhaäp döõ lieäu. Haàu heát chöông trình hoài qui ñeàu duøng
döõ lieäu daïng maõ ASCII. ASCII laø chöõ vieát taét cuûa American Standard Code for
Information Interchange (Maõ trao ñoåi thoâng tin chuaån cuûa Hoa Kyø) vaø ñöôïc söû duïng roäng
raõi nhö moät chuaån ñeå nhaäp döõ lieäu vaø vaên baûn. Neáu chöông trình xöû lyù vaên baûn cuûa baïn
khoâng löu tröõ döõ lieäu döôùi daïng ASCII, chöông trình thöôøng seõ cho baïn moät löïa choïn chuaån
bò daïng ASCII cho taäp döõ lieäu. Haõy chaéc chaén laø baïn choïn löïa choïn naøy neáu chöông trình
hoài qui cuûa baïn khoâng chaáp nhaän taäp tin khoâng ôû daïng ASCII. Nhieàu chöông trình hoài qui
coù rieâng chöông trình bieân soaïn cuûa mình. Tröôùc khi baïn thöû nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính,
haõy tìm hieåu caùc yeâu caàu cuûa chöông trình hoài qui baïn döï ñònh söû duïng.

Taïo caùc bieán môùi

Khi thöïc hieän phaân tích thöïc nghieäm, nhaø phaân tích thöôøng laøm vieäc vôùi caùc bieán chuyeån
ñoåi hôn laø vôùi caùc bieán goác maø döïa vaøo ñoù döõ lieäu ñöôïc thu thaäp. Chuùng ta ñaõ thaáy nhieàu
ví duï veà vieäc naøy. Moâ hình double-log yeâu caàu moïi bieán ñeàu ñöôïc chuyeån sang daïng
logarit. Caùc soá haïng baäc hai vaø töông taùc yeâu caàu tích soá cuûa caùc bieán. Neáu daân soá coù moät
vai troø trong moâ hình cuûa baïn, haõy dieãn taû caùc bieán töông öùng döôùi daïng bình quaân ñaàu
ngöôøi. Ñeå bieán ñoåi caùc bieán sang daïng thöïc, caùc bieán danh nghóa phaûi ñöôïc chia cho chæ soá
giaù. Ñeå tính phaàn traêm thay ñoåi, caàn phaûi tính 100(Xt − Xt – 1)/Xt-1 Ñeå tính “toác ñoä cuûa
thay ñoåi” söû duïng bieán chuyeån ñoåi ln(Xt − ln(Xt – 1) − ñoù laø khaùc bieät cuûa logarit hai quan
saùt lieân tieáp. Caùc chöông trình hoài qui coù khaû naêng töï chuyeån ñoåi döõ lieäu. Haõy taän duïng lôïi
ñieåm naøy.
Maùy tính khaùc nhau veà ñoä chính xaùc cuûa caùc pheùp tính soá hoïc. Moät soá chöông trình
vaø maùy tính thöôøng laøm troøn vaø sai soá nhieàu hôn so vôùi caùc maùy/chöông trình khaùc. Vì
vaäy, toát nhaát khi thöïc haønh traùnh duøng nhöõng giaù trò quaù lôùn hoaëc quaù nhoû khi phaân tích.
Toång bình phöông cuûa nhöõng soá coù giaù trò lôùn coù theå seõ voâ cuøng lôùn gaây ra caùc sai soá lôùn.
Ví duï, thay vì nhaäp vaøo döõ lieäu daân soá laø 2,157899, haõy chuyeån thaønh möôøi phaàn ngaøn, vaø
nhaäp vaøo soá 215,7899. Ñaây cuõng laø moät yù kieán hay khi ñoåi bieán sao cho caùc giaù trò nhaäp
vaøo naèm trong khoaûng töø 1 ñeán 1000.

14.5 Phaân tích thöïc nghieäm

Phaân tích roõ raøng laø moät böôùc quan troïng trong moät nghieân cöùu thöïc nghieäm. Noù bao goàm:
ñaàu tieân döõ lieäu ñöôïc kieåm tra sô boä vaøi laàn, sau ñoù öôùc löôïng caùc moâ hình ñaõ ñöôïc thieát
laäp ban ñaàu, thöïc hieän caùc kieåm ñònh thích hôïp, vaø neáu caàn, thieát laäp laïi moâ hình vaø öôùc
löôïng laïi.

Phaân tích döõ lieäu sô boä

Ramu Ramanathan 11 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Tröôùc khi söû duïng döõ lieäu ñeå öôùc löôïng moâ hình, moät vieäc laøm raát quan troïng laø phaûi thöïc
hieän moät soá phaân tích sô boä ñeå phaùt hieän nhöõng loãi do ñaùnh maùy, döõ lieäu dò bieät (outlier -
nhöõng döõ lieäu coù giaù trò ôû hai cöïc quaù lôùn hoaëc quaù nhoû), vaø khoâng coù söï sai leäch döõ lieäu.
Moät soá loãi ñaùnh maùy thöôøng gaëp nhö söû duïng chöõ “l” thay vì soá “moät” (coù theå laø do thoùi
quen cuõ söû duïng maùy ñaùnh chöõ khoâng coù phím khoaûng caùch), vaø söû duïng chöõ “O” thay vì
soá “khoâng”. Moät danh saùch lieät keâ döõ lieäu seõ raát caàn thieát ñeå phaùt hieän nhöõng loãi nhö vaäy.
Böôùc tieáp theo laø ñöa caùc chuoãi döõ lieäu töông öùng vôùi soá quan saùt. Noùi caùch khaùc
veõ Xt töông öùng vôùi t. Caùc döõ lieäu dò bieät seõ deã daøng xaùc ñònh ñöôïc treân sô ñoà naøy. Neáu t
laø thôøi gian, ñoà thò seõ laø caùc ñieåm chuoãi thôøi gian vaø seõ cho baïn yù töôûng veà xu höôùng theo
thôøi gian cuûa döõ lieäu vaø toác ñoä taêng tröôûng. Thöôøng chuùng ta seõ thöû veõ ñoà thò caùc giaù trò
cuûa bieán phuï thuoäc vôùi giaù trò cuûa moãi bieán ñoäc laäp ñeå xem quan heä phi tuyeán toàn taïi hay
khoâng. Maëc duø nhöõng ñoà thò nhö theá coù ích trong nhieàu tröôøng hôïp, trong moät soá tröôøng
hôïp chuùng cuõng coù theå daãn ñeán sai laàm. Ñoà thò giöõa giaù trò quan saùt cuûa Y vaø giaù trò quan
saùt cuûa X khoâng giöõ cho caùc bieán khaùc coá ñònhi. Vì vaäy, quan heä coù veû nhö phi tuyeán giöõa
X vaø Y coù theå thöïc söï laïi laø quan heä tuyeán tính nhöng laïi bò dòch chuyeån do thay ñoåi cuûa
bieán thöù ba Z (xem trong phaàn trình baøy veà phi tuyeán tính giaû ôû Muïc 6.5). Neân traùnh
nhöõng loãi “ñaøo bôùi döõ lieäu” (data mining) ñeå xaùc ñònh caùc moái lieân heä nhö vaäy. Thay vaøo
ñoù, haõy söû duïng lyù thuyeát veà haønh vi ñeå thieát laäp moâ hình vaø thöïc hieän caùc kieåm ñònh phuø
hôïp ñoái vôùi caùc ñaëc tröng cuûa moâ hình, goàm caû moâ hình phi tuyeán.
Ngoaøi vieäc veõ ñoà thò ñeå xaùc ñònh nhöõng döõ lieäu dò bieät, ñoà thò coøn giuùp xaùc ñònh
nhöõng giaù trò thoáng keâ nhö trung bình, ñoä leäch chuaån, vaø heä soá bieán ñoåi, chính laø tyû soá giöõa
ñoä leäch chuaån vaø giaù trò trung bình. Maëc duø khoâng coù moät qui luaät chaët cheõ naøo veà heä soá
bieán ñoåi nhöng vôùi moät giaù trò thaáp nhö 0.05 chaúng haïn coù nghóa laø ñoä leäch chuaån chæ baèng
5 phaàn traêm cuûa giaù trò trung bình. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc bieán soá trong vaán ñeà nghieân
cöùu khoâng bieán ñoåi nhieàu vaø coù theå seõ khoâng coù gì nghieâm troïng neáu choïn bieán naøy laøm
bieán ñoäc laäp trong moâ hình hoài qui (xem phaàn trình baøy ôû Chöông 3 veà Giaû ñònh 3.2)
Cuoái cuøng, coù ñöôïc ma traän heä soá töông quan − ñoù laø caùc heä soá töông quan cuûa moãi
caëp bieán soá duøng trong phaân tích. Lyù töôûng thì töông quan giöõa bieán phuï thuoäc vôùi moät
bieán ñoäc laäp phaûi cao. Töông quan chaët giöõa hai bieán ñoäc laäp thì seõ gaây ra vaán ñeà ña coäng
tuyeán vaø vaán ñeà naøy caàn ñöôïc quan taâm sôùm. Tuy nhieân , haõy löu yù laø moät töông quan
khoâng chaët giöõa hai bieán ñoäc laäp khoâng ñoàng nghóa vôùi vieäc khoâng toàn taïi vaán ñeà ña coäng
tuyeán. Ñieåm naøy ñaõ ñöôïc trình baøy trong Chöông 5.

Öôùc löôïng moâ hình vaø Kieåm ñònh giaû thuyeát

Baây giôø chuùng ta ñaõ saün saøng ñeå öôùc löôïng moâ hình toång quaùt ñaõ ñöôïc xaây döïng trong muïc
14.3. Öôùc löôïng moâ hình vaø kieåm tra caùc trò thoáng keâ F vaø 2 . RMoâ hình ñaïi dieän ñöôïc bao
nhieâu phaàn traêm thay ñoåi cuûa bieán phuï thuoäc? Moâ hình ñaàu tieân ñöôïc öôùc löôïng thöôøng coù
nhöõng keát quaû khoâng nhö mong ñôïi. Daáu cuûa caùc heä soá hoài qui coù theå traùi vôùi mong ñôïi
tröôùc ñoù, caùc trò thoáng keâ t coù theå bieåu hieän khoâng coù yù nghóa trong moät soá bieán, R2 hieäu
chænh coù theå thaáp, caùc töông quan coù theå toàn taïi neáu söû duïng döõ lieäu chuoãi thôøi gian …v.v.
ÔÛ ñaây moät laàn nöõa laïi khoâng coù coâng thöùc toång quaùt veà vieäc tieán haønh nhö theá naøo. ÔÛ moãi
böôùc yeâu caàu phaûi coù nhöõng hieäu chænh ñaùng keå vaø nhaø nghieân cöùu caàn thay ñoåi nhieàu veà
phöông phaùp.

Ramu Ramanathan 12 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Tuy nhieân cuõng caàn coù moät soá höôùng daãn toång quaùt. Baøi hoïc caên baûn laø traùnh nhöõng
keát luaän voäi vaõ maø khoâng coù laäp caùc moâ hình ñeå phaân tích theâm. Phöông phaùp ñöôïc ñeà
nghò laø thieát laäp moâ hình döïa treân moät soá khung lyù thuyeát vaø söï hieåu bieát veà haønh vi, vaø sau
ñoù thöïc hieän moät loaït caùc kieåm ñònh chaån ñoaùn ñeå chaéc chaén laø caùc keát luaän coù tính thuyeát
phuïc − nghóa laø chuùng khoâng nhaïy ñoái vôùi caùc ñaëc tröng cuûa moâ hình. Chuùng ta ñaõ thaáy roõ
laø caùc kieåm ñònh thöøa soá Lagrange vaø Wald raát coù ích trong vieäc kieåm ñònh xem neân theâm
vaøo caùc bieán ñaõ boû qua, tính phi tuyeán, caùc töông taùc, söï toàn taïi cuûa bieán phuï thuoäc treã,
töông quan thôøi gian cuûa baäc cao hôn vaø coù neân theâm bieán môùi vaøo moâ hình hay khoâng.
Khi nhieàu moâ hình töông töï ñöôïc thieát laäp, tieâu chuaån choïn moâ hình coù theå ñöôïc söû duïng ñeå
ñaùnh giaù moät moâ hình so vôùi caùc moâ hình khaùc. Neáu moät bieán naøo khoâng coù yù nghóa trong
caùc coâng thöùc khaùc, baïn coù theå keát luaän moät caùch an toaøn laø coù leõ ñaây laø bieán thöøa vaø vieäc
boû qua bieán ñoù coù theå seõ khoâng daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng.
Kieåm tra caùc töông quan giöõa caùc bieán giaûi thích vaø xem caùc giaù trò lôùn coù giaûi thích
ñöôïc nhöõng daáu khoâng nhö mong ñôïi hoaëc/vaø caùc heä soá khoâng coù yù nghóa. Neáu baïn tìm
thaáy caùc töông quan chuoãi trong döõ lieäu chuoãi thôøi gian, haõy thieát laäp laïi moâ hình ñeå xem
coù loaïi boû ñöôïc töông quan chuoãi hay khoâng. Neáu caàn, öùng duïng phöông phaùp Cochrane-
Orcutt vaø/hoaëc Hildreth-Lu. Töông töï, neáu toàn taïi phöông sai cuûa sai soá thay ñoåi, neân söû
duïng thuû tuïc bình phöông beù nhaát coù troïng soá ñaõ ñöôïc trình baøy trong Chöông 8. Ñoái vôùi
moâ hình nhieàu phöông trình, haõy söû duïng thuû tuïc bình phöông beù nhaát hai giai ñoaïn ñeå
traùnh thieân leäch bình phöông beù nhaát vaø söï khoâng nhaát quaùn cuûa caùc öôùc löôïng. Öôùc löôïng
vaø kieåm ñònh chaån ñoaùn moâ hình thöôøng lieân quan ñeán nhieàu giai ñoaïn cuûa vieäc öôùc löôïng
laïi vaø kieåm ñònh laïi.

Vieát baùo caùo

Giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa moät nghieân cöùu laø vieát moät baùo caùo trình baøy caùc böôùc vaø dieãn
dòch keát quaû. Ñaàu tieân, chuaån bò moät töïa ñeà cho nghieân cöùu ñeå dieãn taû ñöôïc baûn chaát cuûa
vaán ñeà nghieân cöùu. Khi vieát baùo caùo nhôù duøng vaên phong ñôn giaûn, tröïc tieáp. Caån thaän
traùnh duøng töø daøi doøng, nhieàu nghóa (noùi caùc khaùc, traùnh duøng töø ñao to buùa lôùn). Sau ñaây
laø daøn yù ñeà nghò cho moät baùo caùo:

1. Phaùt bieåu vaán ñeà

2. Cô sôû lyù thuyeát
3. Thieát laäp moâ hình toång quaùt
4. Nguoàn döõ lieäu vaø moâ taû döõ lieäu
5. Öôùc löôïng moâ hình vaø kieåm ñònh giaû thuyeát
6. Dieãn dòch keát quaû vaø keát luaän
7. Caùc haïn cheá cuûa nghieân cöùu vaø Höôùng môû roäng
8. Caùm ôn
9. Taøi lieäu tham khaûo

Phaùt bieåu vaán ñeà: Trong moät ñoaïn vaên khoaûng moät trang, dieãn taû vaán ñeà baïn ñaõ
nghieân cöùu, caùc caâu hoûi baïn neâu ra, vaø caùc giaû thuyeát toång quaùt baïn ñaõ kieåm ñònh. Baïn
cuõng coù theå neâu ra toùm taét caùc keát luaän cuûa mình.

Ramu Ramanathan 13 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Cô sôû lyù thuyeát: Toång hôïp caùc lyù thuyeát baïn thu thaäp ñöôïc tröôùc ñaây vaø ñöa vaøo
phaàn naøy. Nhö ñaõ trình baøy trong Muïc 14.2, phaàn naøy seõ goàm phaàn toùm taét cuûa töøng baøi
baùo, töøng cuoán saùch baïn ñaõ ñoïc coù lieân quan ñeán nghieân cöùu cuûa baïn, vôùi nhöõng moâ hình,
nhöõng phöông phaùp söû duïng, caùc nguoàn döõ lieäu, vaø caùc keát luaän cuûa caùc taùc giaû.
Thieát laäp moâ hình toång quaùt: Moâ taû ôû ñaây moâ hình xuaát phaùt baïn ñaõ thieát laäp trong
Muïc 14.3. Neâu ra nhöõng khaùc bieät giöõa phöông phaùp cuûa baïn vaø phöông phaùp cuûa nhöõng
ngöôøi khaùc ñaõ nghieân cöùu vaán ñeà töông töï.
Nguoàn döõ lieäu vaø moâ taû döõ lieäu: Trình baøy moät baûng teân bieán vaø ñònh nghóa chuùng.
Haõy nhôù neâu roõ caùc ñôn vò ño löôøng. Lieät keâ caùc nguoàn döõ lieäu vaø ñính keøm baûn sao döõ
lieäu thoâ. Ñöa vaøo baûng nhöõng coâng thöùc chuyeån ñoåi taïo ra nhöõng bieán thöïc söï ñöôïc duøng
ñeå öôùc löôïng (xem ví duï Baûng 9.5).
Öôùc löôïng moâ hình vaø Kieåm ñònh giaû thuyeát: Trình baøy caùc keát quaû hoài qui trong
moät baûng töông töï nhö Baûng 4.2. Maëc duø nhieàu taùc giaû trình baøy sai soá chuaån trong daáu
ngoaëc phía döôùi heä soá hoài qui, ôû ñaây ñeà nghò baïn trình baøy caùc trò thoáng keâ t hoaëc giaù trò p,
vôùi daáu sao ñeå xaùc ñònh heä soá yù nghóa. Cuõng trình baøy caùc giaù trò thoáng keâ toùm taét caàn thieát
nhö R2 hieäu chænh, trò thoáng keâ Durbin-Watson, caùc tieâu chuaån choïn moâ hình, trò thoáng keâ
F, baäc töï do …v.v. Trong baøi, haõy trình baøy caùc moâ hình baïn öôùc löôïng, caùc kieåm ñònh baïn
thöïc hieän vaø caùc keát quaû. Möùc ñoä maø moät nhaø phaân tích kinh teá löôïng caàn phaûi trình baøy
phuï thuoäc nhieàu vaøo ñoâïc giaû. Neáu baïn noäp ñoà aùn moân hoïc cho giaûng vieân thì nhaát thieát
phaûi coù nhöõng böôùc phaân tích. Neáu ñoâïc giaû khoâng thieân veà kyõ thuaät, haõy ñöa nhöõng chi tieát
kyõ thuaät naøy vaøo phuï luïc.
Dieãn dòch keát quaû vaø keát luaän: Phaùt bieåu nhöõng gì baïn ñaõ quan saùt döôùi daïng nhöõng
giaû thuyeát ban ñaàu vaø nhöõng kyø voïng. Neáu baïn tìm ñöôïc nhöõng keát quaû khoâng mong ñôïi,
trình baøy lyù do. Phaàn dieãn dòch keát quaû trong Muïc 4.7, 7.4 vaø 9.7 laø nhöõng höôùng daãn raát
coù ích. Haõy ñöa ra nhöõng keát luaän ñaùng löu yù lieân quan ñeán nghieân cöùu cuûa baïn vaø lieân heä
chuùng vôùi nhöõng nghieân cöùu khaùc.
Caùc haïn cheá cuûa nghieân cöùu vaø höôùng môû roäng: Raát caàn thieát phaûi nhaän ra nhöõng
haïn cheá trong nghieân cöùu cuûa baïn. Nhöõng haïn cheá naøy coù theå do thieáu döõ lieäu hoaëc do
chöông trình maùy tính ñoái vôùi phöông phaùp baïn söû duïng khoâng töông thích, hoaëc do caùc lyù
do khaùc. Haõy ñònh höôùng phaùt trieån töø nghieân cöùu cuûa baïn vaø höôùng môû roäng naøo caàn quan
taâm.
Caùm ôn: Trong suoát thôøi gian thöïc hieän nghieân cöùu, baïn coù theå nhaän ñöôïc söï giuùp
ñôõ cuûa nhieàu ngöôøi: giaùo sö, trôï giaûng, ngöôøi giöõ thö vieän giuùp baïn tìm taøi lieäu tham khaûo,
nhöõng ngöôøi giuùp baïn thu thaäp döõ lieäu …v.v. Theo pheùp lòch söï thoâng thöôøng haõy caùm ôn
hoï.
Taøi lieäu tham khaûo: Ñính keøm danh saùch theo thöù töï chöõ caùi nhöõng taøi lieäu tham
khaûo baïn ñaõ thu thaäp trong khi chuaån bò nghieân cöùu. Danh saùch phaûi goàm coù taøi lieäu tham
khaûo lyù thuyeát laãn nguoàn döõ lieäu cuûa baïn. Traùnh ñaùnh soá taøi lieäu tham khaûo vaø söû duïng soá
töông öùng trong baøi vieát vì neáu baïn theâm vaøo moät taøi lieäu tham khaûo khaùc, baïn seõ phaûi
ñaùnh soá laïi vaø phaûi thay ñoåi soá trong baøi vieát. Neáu baïn lieät keâ theo thöù töï chöõ caùi vaø trích
daãn trong baøi vieát theo teân taùc giaû vaø naêm xuaát baûn, baïn seõ chæ phaûi söûa chöõa nhoû, neáu coù
nhöõng thay ñoåi sau naøy. Ñònh daïng ñöôïc söû duïng trong cuoán saùch naøy laø moät tham khaûo coù
ích.

Ramu Ramanathan 14 Thuïc Ñoan/Haøo Thi

 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng
Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm

Thuaät ngöõ

ASCII: maõ ASCII

On-line database: cô sôû döõ lieäu treân maïng
Outliers: döõ lieäu dò bieät
SIC code: maõ SIC
Spreadsheet: baûng tính
Text editor: soaïn thaûo vaên baûn
Work sheet: baûng tính
World Wide Web

Ramu Ramanathan 15 Thuïc Ñoan/Haøo Thi