Ljekovitost breze

Listovi i pupoljci breze sadre saponin, tanine, eterina ulja, saharoze, betulin, smole, vitamin C.
U brezovu katranu nalaze se gvajakol i krezol tvari koje imaju ljekovito i antiseptino djelovanje, pa
se esto koriste protiv konih bolesti.
Breza je najcjenjenija kao diuretik te se koristi za pospjeivanje mokrenja, protiv kamenaca,
bubrenih bolova i albuminurije. Potie znojenje i lijei bolesti mjehura.
Listovi breze smanjuju kolesterol, iste krv i djeluju protiv bolesti jetre. Srani edemi uzrokovani
oslabljenom cirkulacijom, arterijskom hipertenzijom i aterosklerozom takoer se lijee uz pomod
breze.
Breza preporuuje se i u lijeenju gripe, prehlade i kroninih upala sinusa. Sniava temperaturu,
ublaava glavobolje i jaa imuni sustav.
ajevi od lista breze su odlini protiv povienog krvnog tlaka.
Razni biljni preparati od breze poboljavaju cirkulaciju i razgrauju trombove. Preporuuju kod
tromboflebitisa, upala na koi, upale pluda, bronhitisa.
Breza se upotrebljava i kod bolesti izazvanih radijacijom.
ajevi od listova i pupoljaka uspjeno pomlauju tkivo i ubrzavaju zacjeljivanje bez oiljaka ak i
dubokih rana. Breza takoer poboljava koncentraciju, jaa panju i osnauje organizam.
Pripravci od breze

Pripravci od breze mogu se koristiti lokalno i oralno. U lijeenju se rabe pripravci od listova,
pupoljaka, kore i soka, a znaajni su i njena smola i ugljen.
Najbolje ih je sakupljati u proljede kad su ljekovite tvari najaktivnije. Berite najkrupnije pupoljke i
najmeke listove.
Sok se skuplja kod breza promjera ireg od 20 centimetara na visini od jedan metar iznad zemlje.
Da biste skupili sok, u proljede prepilite jednu granu. Ako je dovoljno velika moe dati etiri do pet
litara, koje ulijte u staklenu posudu.
Koru skidajte tako da se prirodno odvaja, u krunim trakama. Rese berite prije nego to se muki
cvjetovi oslobode peluda, a enski oplode.
Listovi breze
Listovi breze imaju snano diuretsko djelovanje. Osueni se koriste kao aj za bolesti koje nastaju
zbog vika vode, a mladi se listovi mogu upotrijebiti za salatu.
Sok i vino breze
Imaju modno detoksikacijsko i diuretiko djelovanje, pomau kod ateroskleroze, gojaznosti, cistitisa,
edema, bubrenih kamenaca i drugih bubrenih bolesti. Preporuena dnevna doza je jedna lica.
Kora
Koristi se za pripremu ljekovitih kupki kod raznih konih tegoba. Dobra je kao diuretik, digestiv i
antipiretik.
Pupoljci
iste bubrege i imaju antimikrobno, diuretsko i antibiotsko djelovanje.
Korisni recepti
aj od listova breze
Prelijte malu aku svjeih listova breze litrom vrude vode. Nakon deset minuta procijedite.
Pijte tri alice dnevno. Lijeenje ajem od breze najbolje je kombinirati s kupkama od breze.
Uvarci od breze
1. Za koncentrirani uvarak stavite etiri ake pupoljaka u litru vode i kuhajte dok pola vode ne ispari.
Pijte dvije do tri alice uvarka dnevno, u svrhu idenja bubrega.
2. Za uvarak protiv celulita uzmite aicu listova i pupoljaka breze. Natapajte ih deset minuta u litri
vrude vode. Pijte tri alice dnevno.
3. Za uvarak protiv temperature i poboljanje probave stavite aicu kore na jednu litru vrude vode i
ostavite deset minuta. Pijte tri alice dnevno.
Tinktura od pupoljaka breze
Prelijte 100 grama pupoljaka litrom 40-postotnog alkohola. Natapajte dva tjedna i svakodnevno
protresite. Koristite za masau vlasita radi poticanja rasta kose.
Kupelj za mravljenje
U toplu vodu za kupanje dodajte svjee listove breze u omjeru pola ake listova na svaku litru vode. U
kadi provedite 15-20 minuta.
Oblozi od breze
Koristite obloge od svjeih listova breze protiv konih bolesti i za zacjeljivanje rana nekoliko puta
dnevno.
Breza u slubi ljepote
Breza zbog sposobnosti idenja krvi pomae kod svih vrsta konih bolesti: akni, bubuljica,
dermatitisa, ekcema koji odolijevaju svim drugim tretmanima.
U kozmetici se primjenjuje kao tonik za idenje lica i protiv sunanih pjega.
Sok breze moete koristiti za masiranje vlasita kod ispadanja kose, razliitih bolesti vlasita i za
odstranjivanje prhuti.
Ulje i gel od breze u kombinaciji s njenim ajem najdjelotvorniji su tretman protiv celulita.
Breza iz organizma odstranjuje viak vode, toksine i mokradnu kiselinu. To pospjeuje uklanjanje
celulita i mravljenje te povedava zategnutost i elastinost koe i tkiva.No, ovdje ljekovitosti breze
nije kraj. Kada vidite brezu, obavezno ju zagrlite, jer prema ruskim znanstvenicima, ona je darivatelj
pozitivne energije.
Ljekovito djelovanje breze:
Da je breza uistinu magino drvo nije potrebno ve samo jedan odabir terapijske kurative od listova, pupova,
soka, kore ili katrana pa da osobno potvrdimo stoljetna uvjerenja o maginosti stabla breze. Razni narodi u
razliitim i udaljenim krajevima ne znajui jedne za druge razradili su slinu uporabu breze u lijeenju i prehrani.
- List breze je jedan od jaih prirodnih biljnih diuretika koji pospjeuje 5-6 puta jae i vee izluivanje koliine
mokrenja od normalnih koliina mokrenja. Poznato je i ljekovito djelovanje obloga od mladih listova breze koji se
stavljaju na bolna mjesta kod reume i gihta, otekle i bolne zglobove, vodenih oteklina itd.
- U proljee puka medicina kao preventivu u odravanju naeg zdravlja savjetuje razne biljne terapije i ishranu
za proiavanje cijelog organizma i krvi, a koje se zasnivaju na svjeem soku breze
- Od kore pripremamo kupke koje rabimo za lijeenje raznih konih neistoa i bolesti
- Danas je za brzo odstranjivanje bradavica potrebno skuhati aj od kore breze i namakati bradavice, a moemo i
koru malo namoiti i stavljati na bradavice.
Pupoljke sakupljamo potkraj zime i u rano proljee sve dok se ne ponu otvarati, a suimo ih u sjeni na
prozranom hladnom mjestu da se ne otvore ili ih svjee rabimo za izradu tinkture, aja, masti i sl. List
sakupljamo u svibnju i srpnju. Suimo u sjeni na toplom i prozranom mjestu, a potrebno je pripaziti da ljepljivi
listovi ne budu zalijepljeni due vrijeme jer tada brzo pocrne te ih je kod suenja potrebno razdvojiti. Osuene
pupoljke i listove pohranimo u suhu i tamnu ambalau u koju ne prodire svjetlost. Koru sakupljamo na poetku
proljea ili potkraj jeseni. Suimo na toplom i prozranom mjestu. Suhu koru breze moemo grubo usitniti te po
potrebi i samljeti u brano; Sok sakupljamo u rano proljee potkraj veljae i poetkom oujka iz stabla koje ima
promjer najmanje 20 cm. Sakupljanje brezova soka radimo pomou limenog lijevka ili staklene cjevice koje
uguramo u 2-4cm duboko izbueni dio stabla iz kojeg istie sok te podno toga stavimo bocu ili posudu koja nije od
eljeza. Kod vaenja soka izaberemo zdrava i kriva stabla breze koja e se uskoro sjei za ogrjevno drvo, a kod
vee potrebe za sokom bilo bi poeljno koristiti stabla svake druge godine.
Radi zatite od raznih nametnika ili gljivinih zaraza potrebno je izbuenu rupu zatvoriti pelinjim voskom. U toku
48 sati na jednom stablu sakupi se oko 5 l soka, a u sezoni i do 170 lit. Sok breze na toplom mjestu brzo
fermentira; Rese muke sakupljamo prije zime, a enske rese u proljee, prije sazrijevanja. Rese suimo na
toplom i prozranom mjestu; Smolu sakupljamo u rano proljee. Katran dobivamo suhom destilacijom drva. Iz
drveta breze dobivamo ulje brezove smole.
Breza je vitko listopadno drvo visine do 30m s glatkom bijelom ispucanom korom, te vitkim i tankim objeenim
granicama. Pupoljci su jako ljepljivi kao i mladi listovi. U jesen se formiraju duge do 10 cm muke rese obino na
kraju grane, a u proljee enske rese koje su manje do 2 cm i stoje uspravno pojedinano. Cvate od travnja do
svibnja.
Breza je od 10 do 25 metara visoko drvo s tankim, vitkim granicama i belom glatkom korom,
koja se moe ljutiti na tanke listie. Listovi na peteljkama su trouglasti i zailjeni, a cvetne rese
dugake od tri do etiri centimetra.
Aktivni sastojci u liu su uglavnom flavonoidi, a osim njih i esencijalna ulja, pelini, tanini, saponini
i vitamin C.
Biljni sok breze sadri stimulatore biljnog rasta, organske kiseline i soli. Kora drveta bogata je
betulinom, poznatim i kao brezin kamfor. Smola je bogata fenolima, i to krezolom i gvajakolom.
TA JE LEKOVITO
Od svih delova breze u lekovite svrhe najvie se koristi lie jer ima snano diuretiko dejstvo.
Posebno se preporuuje za leenje bakterijskih infekcija urinarnog trakta i kod uretritisa. Osim
toga, lie ima blago dezinfekciono dejstvo, pa se koristi i protiv ukoenosti miia. Iako u ovom
momentu ne postoje medicinski dokazi za to, dosta ljudi veruje da korienje lia breze pomae
kod reumatizma i gihta.
ZA TA SE KORISTI
aj od brezinog lia esto se upotrebljava za prolene tretmane proiavanja organizma jer
ispira soli, pesak i kamenje iz bubrega. Kae se da redovno korienje biljnog soka breze
stimulie rast kose tako to se utrljava u kou glave, a pranje lica ajem od lia breze moe
poboljati ten.
Ako imate problema sa srcem ili bubrezima, ne smete da pijete aj od lia breze jer su u takvim
sluajevima neeljena dejstva prilino opasna.
AJ ZA IZBACIVANJE TENOSTI
Naspite olju kipue vode preko pune kaiice suenog lia breze. Ostavite da odstoji deset
minuta, a zatim procedite. Pijte etiri olje dnevno, izmeu obroka. Nakon aja popijte i olju
vode.
TRETMAN ZA PROIAVANJE KRVI
Pripremite meavinu od 35 g lia breze, 70 g izdrobljenog semena komoraa, 70 g lia
matinjaka, 35 g ploda divlje rue, 35 g cvetova zove i 35 g ljubiice. Kaiicu ajne meavine
prelijte oljom vrele vode. Ostavite da stoji deset minuta, pa procedite. Pijte tri olje dnevno u
periodu od etiri do est nedelja da biste proistili organizam.
PROTIV UPALE PROSTATE
Pomeajte po 30 g lista breze, uve, preslice i 10 g cveta podbela. Supenu kaiku meavine
kuvajte oko 5 minuta u 2 dl vode, poklopite i ostavite da stoji petnaestak minuta. Procedite i pijte
mlako. aj pijte dva-tri puta dnevno u toku dana pre jela

Ako imate problema sa srcem ili bubrezima, ne smete da
pijete aj od lia breze jer su u takvim sluajevima
neeljena dejstva prilino opasna.
Nain pripreme: liicu lista breze prelijte s 2,5 dl kipue vode, poklopite i pustite da
odstoji 15 minuta. Procijedite i pijte tri puta na dan
O primjeni breze u medicini poznato je jako malo. Lie breze ja pak jako dobar prirodni
diuretik koji uglavnom jako dobro djeluje na bolesnike.
DROGA:
BETULAE FOLIUM: Ljepljive mlade brezove listove beremo u svibnju, poto breza ocvate. Proljetnu kuru
zapoinjemo lisnim pupoljcima, a kasnije koristimo svjee listove. Droga ima karakteristian miris i gorka je okusa.
BETULAE CORTEX: Uzimamo koru mladih grana i suimo je.
BETULAE GEMMAE: Ljepljive brezove pupoljke beremo prije cvatnje, brzo ih posuimo i uvamo u dobro
zatvorenim posudama, jer sadre hlapivo ulje. Iz njih se destilira i eterino ulje, koje dodajemo brojnim pripravama
za bolji rast kose.
STANITE I RASPROSTRANJENOST: Raste uglavnom u kopnenim dijelovima Hrvatske, te u Srbiji i Bosni i
Hercegovini, u nizinskom i gorskom pojasu.
SRODNE VRSTE: Srodna cretna breza (Betula pubescens Ehrh.) raste kod nas u tresetitima i na tresetnim tlima.
Zbog gotovo istih aktivnih tvari prihvaena je u farmakopeji, pa je moemo sakupljati i koristiti kao obinu brezu.
SASTAV I AKTIVNE TVARI: Listovi sadre flavonoide (1,5%), npr. hiperozid, triterpenske saponine (3%),
eterino ulje (0,05-0,1%), metilsalicilat, smole, katehinske trjeslovine (8%) i gorke tvari. Kora sadri eterino ulje i
metilsalicilat. Pupoljci sadre najvie hlapivoga ulja (4%) u kojem se nalazi glavna aktivna tvar seskviterpenski
alkohol betulol.
DJELOVANJE I UPORABA: Breza je dobar diuretik kod svih bolesti bubrega, mokranog mjehura, vodene
bolesti i slinih vodenih oteklina organizma. Koliina mokrae poveava se pet puta, a istodobno se iz krvi i tkiva
ubrzano izluuje mokrana kiselina. Znakovi bolesti (osobito bolovi u zglobovima) kod reumatinih bolesti i
kostobolje ublaavaju se, kao i kronini katar mjehura i tegobe pri uriniranju. Kod kroninih konih bolesti pijemo
aj ili ajne mjeavine kao kuru, koju dopunjujemo i kupeljima od brezove kore. Hlapivo ulje i brezov sok koji se u
proljee dobiva buenjem drveta dodaju se kozmetikim pripravcima za njegu kose.
AJ: Jednu do dvije june lice brezovih listova spravljamo kao oparak, koji pokriven treba stajati 10-15 minuta.
Tri do etiri puta na dan izmeu obroka pijemo svjee spravljen, nezaslaen aj.
KUPELJI: Od 100 g kore i jedne litre vode spravljamo uvarak te ga dodajemo u kadu.
MASAE: U Finskoj se za masau u sauni koriste svjee, prelistale brezove granice.
UPORABA U VETERINI: aj od brezove kore (dvije do tri june lice na 250 ml vode) kao uvarak koristimo za
ienje rana. Koji put se koristi brezov katran, za lijeenje furunkula i drugih konih tegoba. Brezovi pupoljci i
mladi listovi namoeni u vonu rakiju ili 40 postotni alkohol pomau kod upala i nateenih zglobova domaih
ivotinja.
NEELJENA DJELOVANJA: Kod uzimanja aja u navedenim koliinama nema nikakvih neeljenih djelovanja.
Opis biljke: postoje dvije vrste breza: bijela ili obina breza i cvjetna ili sjeverna breza. U lijeenju ljekovitim biljem
obje imaju jednaku vrijednost. Breza je 10 do 25 m visoko drvo s tankim, vitkim granicama i bijelom glatkom
korom to se moe ljutiti na listie tanke poput papira. Listovi na peteljkama su koso etvrtasti ili trokutasti,
zailjeni i dvostruko pilasti. Cvjetne rese dugake su 3 do 4 cm, a razvijaju se zajedno s liem.
Stanite: Breza je drvo koje moemo nai skoro na svakom mjestu. U visinu naraste do 15 metara, a karakterie
je bijela kora i tanke granice. Upotrebljava se lie, pupoljci i kora. Lie breze (betulae folium) bere se mlado,
ve u proljee, kada je u potpunosti razvijeno. Lie je specifinog gorkog i oporog ukusa, specifinog mirisa.
Lie treba osuiti u hladu, na promaji, a nikada na suncu. Lie sadri oko 8% tanina, oko 8% eera, malo
eterskog ulja (0,05% u listovima, a u pupoljcima ak do 4%), smola, gorke materije, saponozida i drugog.
Ljekoviti dio biljke: za lijek se skupljaju sok, rese, listovi i kora. Sok se vadi krajem februara i marta, a lie se
bere za vrijeme cijele vegetacije. Kora se prikuplja u proljee i jesen. Pupoljci sadre mnogo eterinog ulja, ali ne i
vitamina C, kojega pak ima u listovima. Eterino ulje pupoljaka povoljno djeluje na disajne puteve.
Ljekovito djelovanje: u proljee, kad ponu cirkulirati sokovi, probui se rupa u stablu. U nju se stavi tanka
cjevica pomou koje dobivamo brezov sok. Posle toga rupa se zatvori drvenim klinom. Iz jednog stabla se moe
dnevno nakupiti oko 4,5 litra soka, a oko 170 l u sezoni! esto buenje istog stabla tetno djeluje na drvo,
smanjujui mu otpornost prema gljivinim zarazama. U soku se nalazi eer te, ukoliko ga grijemo da provri,
dobivamo brezovo vino.
Sok i vino su odlian lijek za lijeenje arterioskleroze, gojaznosti, bubrenih kamenaca i drugih bubrenih bolesti.
Od pupoljaka i listova breze priprema se ajni uvarak ( prelijevanje biljke vruom vodom ), tako da se taj aj ne
smije se kuhati ! koristi kao jedan od najboljih prirodnih diuretika. Taj aj je i jedno od prirodnih sredstava za
izluivanje mokrae uope. Sa ajem od listova pomaemo izljeenju bolesnih organa, odnosno spreavamo
oboljenje istih koji primarno stradaju od nakupljanja suvine vode u organizmu ( bubrezi, beika, jetra, zglobovi
itd.). aj od brezovog lia ne treba esto piti, jer ima i drugog ljekovitog bilja sa slinim djelovanjem u pogledu
izluivanja urina, ali se brezov aj preporuuje za rastvaranje bubrenih kamenaca i njihovo bezbolno izluivanje.
Brezovo lie koristi se vrlo uspjeno za lijeenje konih bolesti liajeva te raznih dermatida, a aplikacija je u
vidu ljekovitih kupki. Uklanja slabo mokrenje, bjelanevine u mokrai i cisti krv. aj od brezovog lia i resa
pojaava izluivanje mokrae, odstranjuje kiselinu iz organizma te lijei groznicu, reumatske bolesti i vodenu
bolest.
aj protiv vodene bolesti:
5 g lista breze, 5 g rumarina, 5 g lista koprive, 10 g poljske preslice, i 10 g borovnice. Jedna kaika se prelije
vrelom vodom dva decilitra. Ohlaen aj moe se po elji zasladiti medom.
aj protiv reumatizma i gihta:
Primjeni se ista koliina lista breze, koprive list i kore krkavine ( Cortex Frangulae). aj se priprema i pije kao i
u prije navedenom sluaju.
aj protiv bubrenih kamenaca:
Pripremi se ajna mjeavina od lista breze, pirike (Rhizoma Graminis), cestoslavice (Herba Veronicae) i vodopije
(Herba Cichorii). priprema i pijenje aja je ista kao kod aja protiv vodene bolesti. Iz stabla iscijeeno 5-6 velikih
kaika svjeeg soka pomijea se s kozjim mlijekom i medom, ili sa malo vina, pa se pije u proljee radi ienja
krvi od loih sokova, plua od sluzavosti, bubrega od pijeska, i konih osipa i avitaminoze skorbuta. U sluaju
oteene slezene pije se natate aj od 20 g brezove kore i 10 g korijandera ( Coriandrum sativum ) kuhanih u 2,5
dl bijelog vina.
Napomena: uroloke ajeve ne piti bez konsultacije sa ljekarom.
Recept aja koji je poznati i priznati uroloki aj.
Dakle : list breze (20%), biljka sitnice ( 5%), svila od kukuruza (15%), list borovnice (10%), vranilovka (15%), list
koprive (15%) i list medvjeeg groa (20%). Protiv zapaljenja bubrega ovaj aj se upotrebljava na sljedei nain:
Supenu kaiku mjeavine preliti sa 2 dl hladne vode, poklopiti, zagrijati do vrenja, ostaviti da odstoji 1 sat,
procijediti. Tri puta dnevno piti po 2 dl nezaslaenoga aja posle jela.
Za lake mokrenje: tri puta dnevno prije jela uzeti po 1 kaiku sitno samljevenog lia breze. List usitniti prije
same upotrebe.
Protiv zapaljenja prostate i otezanog mokrenja: pomijeati po 30 g lista breze, medvjeeg groa, preslice i 10 g
cvijeta podbela.
Jednu supenu kaiku mjeavine kuhati oko 5 minuta u 2 dl vode, poklopiti i ostaviti da stoji 3 sata. Procijediti i piti
mlako. To se ponovi jo 2-3 puta u toku dana prije jela.
Bolesti srca
Prehrana bolesnika s bolestima srca i krvoilnog sustava

Bolesnicima, koji boluju od bolesti srca i krvotoka (arterioskleroze) i visokog tlaka, moderna medicina
preporuuje skromnu prehranu, koja treba da sadri to manje masnoa. Dokazano je da obilna, a
pogotovo masna hrana, ubrzava razvoj arterioskleroze i bolesti srca. Svaki kilogram tjelesne teine
predstavlja optereenje za bolesno srce. Kod nekih bolesti srca i krvotoka, a osobito kod vodene bolesti i
visokog tlaka, potrebno je, osim toga, ponekad krajnje ograniavanje uzimanja soli, jer je dokazano, da
upravo sol ometa izluivanje vode iz tijela bolesnika. U ovom sluaju tekuine ne ograniujemo tako
strogo, kao to se to radilo nekada.

Osnovno je za prehranu da se zasniva umjerenom upotrebom mesa, mlijeka, sira, visokim unosom
sloenih ugljikohidrata (krumpir, palenta, tijesto, ria), svjeeg voa i povra, redovitom upotrebom ribe
(koja predstavlja idealan izvor omega-3-viestrukonezasienih masnih kiselina) i upotrebom maslinovog
ulja.

Okvirne upute kod vodene bolesti: od stanja bolesti zavisi da li emo bolesniku davati hranu bez soli sa
ograniavanjem tekuine ili hranu s malo soli, a tekuine onoliko, koliko eli. To e odluiti lijenik.
Uope, kod takvih bolesnika postupamo prema naelu: to vie ograniavamo sol u hrani, tim je krae
zadravanje vode u tijelu. Prema tome bolesniku smijemo davati i vie tekuine -obino izmeu 1-1 i
litre dnevno (u ljetnim vruinama zbog znojenja i vie). Pri tome treba postupati prema pravilu: bolesnik
ne smije primiti vie tekuine, nego to ju je izluio u protekla 24 sata. Toj koliini tekuine dodamo i
koliinu, koja je potrebna za druga izluivanja, osim uriniranja, znojenja. Ta koliina iznosi 7-13 dcl
dnevno; zimi manje, ljeti vie -a prosjeno oko litre. Pri tome moramo imati na umu, da namirnice i
bez dodavanja sadre izvjesnu koliinu soli. takozvanu vlastitu sol. To treba imati na umu u prvom redu
kod teih bolesnika, gdje lijeenje zahtijeva strogo neslanu hranu! Na primjer: jedna litra mlijeka sadri
1,6 grama soli. Dobro uhranjeni bolesnici moraju dobivati jaku dijetu za mravljenje, ali u hrani mora biti
onoliko proteina, koliko je tijelu potrebno. Samo bolesnici s bolesnim srcem, koji osim toga boluju i na
bubrezima, moraju dobivati hranu, u kojoj nema mnogo proteina. O tome odluuje lijenik.

U dijetnoj prehrani, u pogledu besolnih namirnica osobito se cijeni ria, koja sadri neznatne koliine soli.
Stoga je ria od velikog znaaja u dijetnoj prehrani bolesnika s visokim krvnim tlakom i bolesnika
oboljelih od srca, ali inae nema nikakve ljekovite snage.

Ublaimo li strogu dijetu, kada su u pitanju laki sluajevi sranih oboljenja, onda emo dobiti hranu koja
e sadravati priblino 2 grama soli dnevno: sva se hrana kuha bez soli, obian, malo soljen kruh i druga
peciva, sve vrste voa, osim onoga, koje napinje, juhe su doputene, osim krepkog mesnog bujona, sve
vrste slatkih kolaa i voa, upotreba soli samo u najskromnijim koliinama za najneophodnije solenje! Sol
pospemo po gotovom jelu tako, da daje utisak jae posoljene hrane, jer se tada ini, da je jelo jae slano
ili je hrani dodajemo u najmanjoj koliini.
Kad ove etiri biljke pomijeate u ultimativni aj
lijeit ete i teke bolesti
Da bi ga pripremili, izmijeajte list breze, hajduku travu (stolisnik),
trputac i list koprive.. aj se priprema tako da se jedna aka
mjeavine potopi u dva decilitra provrele vode i ostavi dva sata da
odstoji. Kad se procijedi, spreman je za konzumaciju. Mjeavinu
uvajte u staklenoj posudi.
Kada je slubena medicina nemona ili ljudi jednostavno ele lijeiti
bolest prirodnim lijekovima, ovaj aj e im odlino doi. Naime,
pojedinana svojstva biljaka koje se koriste su udesna. aj, naravno,
nije samo za teke bolesnike, moe se piti i preventivno.
Da bi ga pripremili, izmijeajte list breze, hajduku travu (stolisnik),
trputac i list koprive.. aj se priprema tako da se jedna aka mjeavine
potopi u dva decilitra provrele vode i ostavi dva sata da odstoji. Kad se
procijedi, spreman je za konzumaciju. Mjeavinu uvajte u staklenoj
posudi.
Ljekovita svojstva breze nadaleko su poznata. Listovi se koriste, i to vrlo
uspjeno, za lijeenje konih bolesti te raznih dermatida. Uklanjaju slabo
mokrenje, bjelanevine u mokrai i iste krv. aj od brezovog lia i resa
pojaava izluivanje mokrae, odstranjuje kiselinu iz organizma te lijei
groznicu, reumatske bolesti i vodenu bolest.
Hajduka trava, poznata i kao stolisnik, isti i jaa krv i probavne organe.
Posebno je korisna za lijeenje jetre, slezene, guterae, utice, greva,
groznice, prekomjernog lupanja srca, bolova u leima, neredovite
menstruacije, hemeroida, nesanice, osipa, ireva... Jedna izuzetno
svestrana biljka.
Kopriva je najbolja biljka za ienje i poboljanje krvi. Pozitivno djeluje
na guterau i pomae sniavanju eera u krvi. Kopriva lijei upale
urinarnog trakta i stimulira rad crijeva. Zbog toga se kopriva preporua
kao dio proljetnog ienja organizma. U biljnoj medicini aj od koprive
se koristi za bolesti jetre i ui, za poremeaje sna, kod tumora slezene,
za greve u elucu, ireve, bolesti plua itd. aj od koprive takoer je
blagotvoran kod virusnih i bakterijskih infekcija.
Uz glikozide, saponine i gorke tvari, trputac sadri supstance sline
taninu, eer, eterino ulje, vklorofil, velike koliine sluznih tvari (ksilin),
vitamine A, C i K, eljezo, kalcij, fosfornu kiselinu i sirini enzim koji se
nalazi i u eluanom soku sisavaca i ljudi. Taj sirini enzim u zajednici s
kiselinama uzrokuje gruanje mlijeka u crijevima. Na zemljitima koja
sadre cink, trputac je u stanju upijati cinkov karbonat, a s obzirom na
stanite na kojem raste, trputac sadri manje ili znatnije koliine kalijevih
soli i kremine kiseline.
U medicini starih Grka i Rimljana trpuci su bili omiljene ljekovite biljke.
Plinije tvrdi da je svjei sok uskolisnog trpuca pouzdano sredstvo protiv
posljedica ugriza divljih ivotinja i uboda korpiona. U starogermanskoj
medicini trputac je kao ljekovita biljka cijenjen i poznat jo prije no to su
Rimljani doli u Germaniju, a isto tako i u Engleskoj. Sve knjige o
ljekovitom bilju srednjeg vijeka pune su hvale o obje vrste trpuca, a jedva
da bi se mogao nazrijeti kraj svim oblicima lijeenja trpucem, tim vie to
je i sadanjost o toj ljekovitoj biljci donijela nove zanimljive zakljuke.
Tako je dr. Madaus dokazao da svjei sok trpuca spreava gruanje krvi
pa, dok se normalno grua za 3 do 5 minute, dotle se krv pomijeana sa
sokom od trpuca zgruala tek nakon 24 sata.
AJ OD BREZE | POSPJEUJE MOKRENJE, DJELUJE KOD EDERNE BOLESTI, DOBAR PROTIV BUBRENIH
KAMENACA I PIJESKA
Breza u narodnoj medicini vai kao posebno ljekovito drvo. U narodnoj medicini koristi se protiv
greva u elucu i crijevima. Listovi bijele breze su goli a lista nervatura se ne istie jako preko lisne
povrine. Breza je visoka do 26 metara, poznato po bijeloj kori koja se najede goli u vodoravnim
trakama. Listovi imaju fini, slabi miris, okus im je nagorak i smolast.

Ljekovite i djelotvorne tvari breze: tanin, saponin, gorke tvari, betulabina, betuloretinska kiselina,
smola, vitamin C, malo eterinog ulja, mineralne tvari kao kalijeva sol i kalcij.

LJEKOVITO DJELOVANJE
-Jako pospjeuje mokrenje, 5-6 puta vie nego prosjene koliine. Ovo izluivanje ima osobito znaaj
gdje sakupljanje vode u organizmu nepovoljno djeluju
-aj od brezovog lista se preporuuje bolesnicima od ederne bolesti u poetnom stadiju. Treba ga
piti bez edera i u gutljajuma 2-3 oljice.
-Kona oboljenja, kao liaji, svrab i ostale kone neistode uspjeno se lijee kupkama sa oparcima od
brezovogo lida
-Vrlo je poznata upotreba soka od breze kao vode za kosu. Sok od breze ozdravljuje kou na glavi i
zaustavlja stvaranje prhuti i ispadanje kose. Kod hroninog ispadanje kose ili kod izostajanja
ljekovitog djelovana soka od breze treba traiti dublje uzroke koje de lijenik utvrditi i lijeiti.
- Svjei sok djeluje na idenje krvi (ne onaj koji vrije)
PRIPREMANJE AJA
Za pripremanje aja koriste se listovi breze. aj se ne smije nikada kuhati. Poznato je da listovi breze
imaju visok sadraj tanina. Listovi se beru od maja do jula.

aj kod vodene bolesti, dobro izmijepati po 10 g lista breze, rumarina, ipka, lista koprive, te po 20
gpoljske preskuce i borovice; od te ajne mjeavine uzeti 1 kaikicu za 1 oljicu aja.

aj kod pojave kamenca i pijeska, Izmijeati listove breze, puzave pirike, estoslavice i vodopije. Od te
mjeavine uzeti 1 kaikicu za 1 oljicu aja. Piti do 3 oljice dnevno.
Glog je vedinom grm srednje veliine a u povoljnim uslovima moe narasti u drvo visine i do 5
metara. Drvo gloga je veoma tvrdo i ilavo. Kora je glatka i sivo pepeljasta. Grane su popradene
trnjem duine od pola cm do jedan i po cm. Listovi su okruglastog ili obrnuto jajastog oblika. Kod
bijelog gloga plod se sastoji od jedne kotunice a kod crvenog od dvije. Glog odaje snaan miris nalik
na gorki badem. Okus plodova je branjav. Cvate u maju i junu a plodovi sazrijevaju u septembru i
oktobru. LJEKOVITI DIJELOVI BILJKE
Sabiru se cvjetovi sa cvjetnim stapkama, u proljede za vrijeme cvatnje. Cvjetovi i cjvetni vridi sabiru
se samo s grmovima koji su u punom poetnom cvatu. Poslije cvatnje sabiru se listovi, koji se
upotrebljavaju u narodnoj medicini. Cvjetovi, cvjetni vridi i listovi sue se u hladu na zranom mjestu,
na tankom sloju. U jesen se sabiru plodovi bez peteljke.

LJEKOVITE I DJELOTVORNE TVARI
Eterino ulje, trimetilamin i glikozid oksiakantin (u listovima i cjvetovima). Plodovi sadre eterino
ulje, tanin, saponin, glikozide i fruktozu, aluminij, kalij, natrij, kalcij i soli fosforne kiseline.

LJEKOVITO DJELOVANJE
-Glog jaa i regulira rad srca, odlian je regulator krvnog tlaka,
-Glog je vrlo dobar kod otedenja sranog miida u starosti, kod upale sranog miida. kod ovapnjenja
ila, te kod nervoznih sranih smetnji,
-Opdenito umiruje ivce,
-Lijei tjelesnu slabost. PRIPREMA AJA OD GLOGA
Za pripremu aja mogu se upotrijebiti cvjetovi i listovi, pojedinano ili pomijeani u jedankim
dijelovima, i plodovi. aj od vjetova ili listova priprema se kao ajni oparak a uzima se jedna ajna
kaikica vjetova, listova ili mjepavne za 1 oljicu aja. Tokom dana piju se 2-3 oljice u gutljajima i
zaslaene medom.
Stolisnik ( kunica)
Stabljika je na presjeku cilindrina i glatka, unutra srikasta, gola ili proviena sitnim dlaicama, to
zavisi od visinskog poloaja stanita. Visina stabljike krede se30-80 cm. Bijeli ili ruiasto-bijeli cvjetovi
skupljeni su u cvat na vrhu stabljike. Listovi i cvjetovi imaju fini aromatini miris dok im je okus
mirisav, trpak i stee. Cvate od juna pa do prvih mrazova.

LJEKOVITI DIJELOVI BILJKE
Za vrijeme cvatnje sabiru se cvjetovi sa kratkom peteljkom i itava biljka najvie do 30 cm duljine.
Ukoliko bi se pri sabiranju itava biljka prirezivala sasvim do zemlje, dobila bi se odrvenjela droga s
premalim sadrajem cvjetova i listova u odnosu na itavu koliinu osuene droge.

LJEKOVITE I DJELOTVORNE TVARI
Gorka tvar ahilein i eterino ulje s plavim ugljikovodikom azulenom, koji je sadran u kamilici. Nadalje
sadri cerotinsku kiselinu, cerini alkohol, oleinsku kiselinu, linolensku kiselinu i dr. Zatim: smola,
inulin, asparagin, guma, fitosterin, fosfate, nitrate i kalijeve soli.
LJEKOVITO DJELOVANJE
-Preporuuje se kod oboljenja crijeva i eluca,
-Popravlja apetit, oktlanja nadutost, greve u crijevima,
-Lijei upale: debelog crijeva, upale eluca,
-Povedava aktivnost crijevnih lijezda, otklanja pojave vrenja,
-isti krv i smanjuje tekode usljed gihta i reumatizma, ako bolesnik slijedi i sve ostale upute ljenika.
-Pomae u lijeenju krvavog kalja, krvi u pljuvaki, krvarenja hemeroida, krvarenja iz debelog crijeva,
te krvarenja iz nosa i bubrega
-Preporuuje se kao aj za mokradne organe,
-Dobar kod oboljenja organa za disanje, kalja, brohalnog katara, bronhitisa,
-Lijei svakovrsne ireve.

PRIPREMA AJA OD STOLISNIKA
Priprema aja za mokradne organe:
-100g stolisnika,
-30g cvijeta branke. Pripremanje aja od stolisnika se vri tako to se prelije oparak, 1-2 kaikice
droge, vrudom vodom. Zatim se ostavi 5 minuta da odstoji i procijedi se. Dnevno se piju 2-4 oljice,
podijeljeno na itav dan. aj ne smije biti zaslaen za upotrebu kod svih vrsti eluanih i crijevnih
smetnji.
iak je dvogodinja biljka sa dugim i vretenastim mesnatim korijenom koji je iznutra bijelkaste
boje a izvana sivo-sme. Cvjetne glavice su okrugle i smjetene na vrhovima granja. Korijenje mirie
neugodno i otro, a bez mirisa je tek nakon to je potpuno suho. Okus je slatkast i sluzast. Cvate od
aprila do septembra. LJEKOVITI DIJELOVI BILJKE
U prvom redu sabire se korijen dvogodinjih biljaka (Radix Bardanae), a raspoznavanje je veoma
lahko jer kod dvogodinjih biljaka mora ved izrasti stabljika. Korijen se sa

bire u aprilu i na poetku maja, te u oktobru i novembru. Korijen se oisti te se sui na toplom mjestu.
Listovi mogu biti otrovni te se ne preporuuju kod upotrebe.


LJEKOVITE I DJELOTVORNE TVARI
Korijen sadri oko 45% inulina (posebna vrsta edera), zatim masne kiseline, fosforne kiseline,
taninske kiseline, organske kiseline te masna i hlapljiva ulja. LJEKOVITO DJELOVANJE
-Pospjeuje izluivanje mokrade i znoja te isti krv,
-Pogodan za lijeenje smetnji u jetri i ui. za idenje krvi,
-Preporuuje se kod bolesti jetre,
-Ukusno povrde u dijeti edernih kiselina.

PRIPREMA AJA OD IKA
Puna ajna lica svjeeg i usitnjenog korijena stai se u oljicu hladne vode te se ostavi na moenju 7-8
sati nakon ega se sasvim kratko prokuha. Piju se dnevno 2-3 oljice.
Rumarin je trajni, razgranjeni, zimzeleni grm sa naspramnim sjededim i vrstim listovima.
Gornja strana lista je tamnozelena a donja je sive boje i lagano pustenasta. Miris cvjetova i cvjetnih
vrtova je jak i nalik na kamfor, dok je okus ljut, pomalo gorak i aromatian. Cvate od marta do maja,
ponekad u septembru cvate po drugi put. Raste na sunnim i kamenitim stanitima. LJEKOVITI
DIJELOVI BILJKE
U slubenoj upotrebi su cvjetovi rumarina (Flores Rosmarin), izdanci u cvatu, a najede i listovi.
Destilacijom listova i granida dobica se rumarinovo ulje. Cvjetovi, kao i biljka u cvati, sabire se u
aprilu i maju. Sue se u hladu i najbolje u hladnim prostorijama.

LJEKOVITE I DJELOTVORNE TVARI
Eterino ulje, smola, tanin, gorke tvari, mala koliina saponina.

LJEKOVITO DJELOVANJE
-Pospjeuje protok krvi,
-Moe dovesti do poboljanja funkcije jetre i sekrecije une kesice, to pridonosi poboljanju opdeg
stanja cijelog organizma,
-Ulje rumarina djeluje na proirenje krvnih sudova a time i na bolji protok krvi. PRIPREMA AJA OD
RUMARINA
Za otklanjanje svih navedenih bolesti pije se aj od rumarina, dnevno 2 oljice, uzima se 1 ajna
kaikica suhih i sitno izrezanih listova i cvjetova ili samih cvjetova za 1 oljicu ajnog napitka.
Kupina je trajni grm s horizontalno poloenim korijenjem koji tjera 1-3 metra duge grane to
djelimino puu po zemlji ili se penju po ostalom grmlju. Mnogobrojni bijeli cvjetovi smjeteni su u
lanom tocu. Listovi i najgornji dijelovi biljke djeluju na okus steudi, zreli su plodovi slatki, vrlo
aromatini i prijatnog mirisa. Cvate od juna do septembra, olodovi sazrijevaju u septembru. Raste na
umskim istinama i krevinama. LJEKOVITI DIJELOVI BILJKE
Sabiru se mladi i njeni listovi, te gornji cvjetni vrhovi, i to u proljede od aprila do kraja maja. Listovi
kupine moraju se sabirati bez peteljke. Suenje se obavlja po hladu. Korijen se sakuplja po februaru ili
najkasnije u martu. Suenje se vri na veoma suhom mjestu kako ne bi izgubili aromu, vri se veoma
paljivo i polagano.

LJEKOVITE I DJELOTVORNE TVARI
Eterino ulje, tanin, pektin, jantarna, jabuna, oksalna, mlijena, salicilna kiselina a znaajan je i
vitamin C.

LJEKOVITO DJELOVANJE
-Listovi djeluju steudi, potpuno je bezazleno sredstvo protiv proljeva, no ako patite od tvrde stolice
trebate izbjegavati ovaj aj od lista kupine bez dodavanja drugih ljekovitih biljaka.
-Dobar kod krvarenja eluca, upale crijeva, a prije svega kod hroninog nadraaja sljepog crijeva,
-Djeluje na rastvaranje sluzi i pospjeuje njeno izbacivanje,
-Preporua se kod blijedode,
-aj od korijena se preporua za one koji boluju od vodene bolesti,
-Plodovi djeluju umirujude kod nervoznih ljudi koji pate od nesanice.
-Od znaenja je za ene u drugom stanju jer pridonosi elasticiteti mekih dijelova pred porodom.

PREIPRAMA AJA OD KUPINE
Iz prirodne medicine: aj za idenje krvi preporua se mejavina:
-100 g lista kupine,
-100 g lista koprive,
-50 g lista bazge,
-50 g lista maslaka

Bududim majkama preporua se sljededi biljni aj
-50 g lista kupine
-100 g lista maline
-50 g biljke stolisnika
-10 g kore cimeta

Sok od breze se sakuplja se u rano proljee, prije
otvaranja pupoljka. Napraviti na stablu, otprilike 50 cm
iznad zemlje, rupu promjera 1 cm i dubine takoer 1 cm.
U visini rupe uvrstiti komad drveta koji slui kao lijeb.

Sok prikupljati u posudama od stakla, gline ili emajla.
Sakupljeni sok treba uvati u friideru, a ne u zamrzivau.
Uzimati u dozama od 200 do 400 ml na dan, podijeljeno u
2-3 navrata. Starija djeca uzimaju pola doze predviene za
odrasle, a mala djeca etvrtinu od ve pomenute
doze.Svje brezin sok predstavlja prirodni regulator kod
bubrenih oboljenja, alergija, kostobolje, reumatizma, u
periodu oporavka od bolesti, kao remineralizant.

Breza (betula pendula) je 10 do 25 metara visoko drvo s tankim, vitkim granicama i bijelom
glatkom korom, koja se moe ljutiti na listie tanke poput papira. Listovi na peteljkama su koso
etvrtasti ili trouglasti, zailjeni i dvostruko pilasti. Cvjetne rese dugake su tri do etiri cm, a
razvijaju se zajedno s liem.
Postoje dvije vrste breza, bijela ili obina breza, i cvjetna ili sjeverna breza. U lijeenju ljekovitim
biljem obje imaju jednaku vrijednost i primjenu. Za lijek se sakupljaju sok, rese, listovi i kora. Sok
se vadi krajem februara i marta, a lie se bere za vrijeme cijele vegetacije. Kora se prikuplja u
proljee i jesen.
Breza je jedna od najboljih diuretskih biljaka, s jakim djelovanjem, pa utie na eliminisanje otoka,
vika vode u organizmu nastalog poputanjem snage srca, oboljenja bubrega, a ujedno vri i
dezinfekciju mokranih puteva. Od pupoljaka i listova breze priprema se ajni uvarak, kao jedan
od najboljih prirodnih diuretika. Sa ajem od listova pomaemo izljeenju bolesnih organa,
odnosno spreavamo oboljenje istih koji primarno stradaju od nakupljanja suvine vode u
organizmu. aj od brezovog lia ne treba esto piti, jer ima i drugog ljekovitog bilja sa slinim
djelovanjem u pogledu izluivanja urina, ali se brezov aj preporuuje za rastvaranje bubrenih
kamenaca i njihovo bezbolno izluivanje.
Brezovo lie koristi se vrlo uspjeno i za lijeenje konih bolesti, liajeva, uklanja bjelanevine u
mokrai i isti krv. aj od brezovog lia i resa pojaava izluivanje mokrae, odstranjuje kiselinu
iz organizma, te lijei groznicu, reumatske bolesti i vodenu bolest.
U proljee, kad ponu cirkulisati sokovi, probui se rupa u brezovom stablu. U nju se stavi tanka
cjevica pomou koje dobijamo brezov sok. Poslije toga rupa se zatvori drvenim klinom. Iz jednog
stabla se moe dnevno nakupiti oko etiri do pet litara soka, a oko 170 litara u sezoni. esto
buenje istog stabla tetno djeluje na drvo, smanjujui mu otpornost prema gljivinim zarazama.
U soku se nalazi eer, te ukoliko ga grijemo da provri, dobijamo brezovo vino.
Sok i vino su odlian lijek za lijeenje arterioskleroze, gojaznosti, bubrenih kamenaca i drugih
bubrenih bolesti.
Recepti
aj protiv vodene bolesti: 5 g lista breze, 5 g ruzmarina, 5 g lista koprive, 10 g poljske preslice i
10 g borovnice. Jednu kaiku mjeavine preliti sa dva decilitra vrele vode. Ohlaen aj po elji
zasladiti medom.
aj protiv reumatizma i gihta: Primjeniti istu koliinu lista breze, lista koprive i kore krkavine.
aj pripremiti i piti kao u prije navedenom receptu.
aj protiv bubrenih kamenaca: Pripremiti ajnu mjeavinu od lista breze, pirike, estoslavice i
vodopije. Priprema i pijenje aja je ista kao kod aja protiv vodene bolesti.
Proljeno ienje krvi: Iz stabla iscijediti pet-est velikih kaika svjeeg soka i pomijeati s
kozjim mlijekom i medom, ili sa malo vina, pa piti u proljee radi ienja krvi od loih sokova,
plua od sluzavosti, bubrega od pijeska, konih osipa i avitaminoze.
Oteena slezina: U sluaju oteene slezine piti natate aj od 20 g brezove kore i 10 g
korijandra kuvanih u 2,5 dl bijelog vina.
Protiv upale bubrega: Potrebni su list breze (20%), biljka sitnica (5%), svila od kukuruza (15%),
list borovnice (10%), vranilovka (15%), list koprive (15%) i list medvjeeg groa (20%). Supenu
kaiku mjeavine preliti sa dva dl hladne vode, poklopiti, zagrijati do vrenja, ostaviti da odstoji sat,
te procijediti. Tri puta dnevno piti po dva dl nezaslaenog aja poslije jela.
Protiv upale prostate: Pomijeati po 30 g lista breze, medvjeeg groa, preslice i 10 g cvijeta
podbjela. Jednu supenu kaiku mjeavine kuvati oko pet minuta u dva dl vode, poklopiti i ostaviti
da stoji tri sata. Procijediti i piti mlako. To se ponovi jo dva-tri puta u toku dana prije jela.
R
ecept: aj za izbacivanje vika vode iz organizma
Preliti licu pupoljaka breze sa 2 dl kljuale vode. Ostaviti poklopljeno da odstoji jedan sat, a potom procijediti. Piti
4 puta dnevno, 30 minuta prije jela, uvijek svjee pripremljen aj.
Dokazana ljekovita svojstva koprive su:
Izuzetno dobar kod infekcije mokradnog sustava.
Koristi se kod upale mokradnih mjehura.
Kod prevencije nastanka bubrenih kamenca.
Proiava krv (posebno koristan kod konih bolesti).
Zbog bogatstva eljezom izuzetno dobar kod slabokrvnosti, stvaranju crvenih krvnih zrnca.
Potie obnovu stanica (izuzetno koristan za obnovu istroene hrskavice).
Kod reume.
Spreava opadanje kose.
Regulira probavu.
Pomae kod vodene bolesti.
Za bolji san.
Djeluje umirujude tj. smiruje ivanu napetost.
Kod ireva na elucu i crijevima.
Izuzetno dobar kod pludnih bolesti (najede se dodaje med).
Preporua se kod upala desni.
Pomae kod sniavanja eera u krvi.
Koristi se kod bolesti jetre.
Zaustavlja krvarenja (primjena kod krvnog mokrenja, prejakog menstrualnog krvarenja).
Koristi se kod tumora slezene.
Pomae kod virusnih i bakterijskih infekcija.
Pomae kod alergija.
Jaa imunitet.
aj od koprive ima jako puno ljekovitih svojstva, ali najvanije je znati kako se priprema.
Klasian nain pripreme aja od koprive
Kuhajte 0,2 litre vode dok ne uzavre.
Stavite 1 vredicu. Ako se aj ne nalazi u vredicama onda stavite ajnu licu biljke.
Prelijete s kipudom vodom.
Poklopite i ostavite 15 20 min.
Procjedite.
Moete poeti s ispijanjem ovog izuzetno ljekovitog napitka.
aj od koprive za eludac i jetru ( priprema se vri od cijele biljke koprive) priprema se na sljededi
nain:
u 2 l vode stavite 3 lice usitnjene koprive i ostavite da stoji 11-12 sati,
kuhajte tu smjesu pola sata u poklopljenoj zdjeli,
ostavite da se ohladi,
procjedite,
aj se pije tri puta dnevno prije jela po 1 alicu.
aj od koprive za upalu bubrega i mjehura, reumatskih tegoba, povienog eera u krvi, oteanog
mokrenja, unih i jetrenih tegoba, kod nesanice, slabokrvnosti, loe cirkulacije, ira na elucu
priprema se na sljededi nain:
kuhajte 6 dl vode dok ne uzavre,
2 3 lice osuenog usitnjenog lida prelijte kipudom vodom,
poklopite i priekajte 5 10 min,
procjedite,
aj je spreman za upotrebu (tokom dana piti 3 alice svjee pripremljenog aja).
Ako imate problema s opadanjem kose ovdje je recept za rjeenje vaeg problema:
u lonac s 5 l vode stavite za 2 ake koprive i to sve skupa zakuhajte,
nakon toga ostavite oko 15 min,
procjedite,
ohladite,
ovaj aj umasirajte u glavu te nakon toga operite.
aj za ir na elucu i crijevima te za bubrena oboljena priprema se na sljededi nain:
u 1 l crnog vina stavite smjesu (smjesa se sastoji od: 10 lica lida i korijena koprive, 2 lice bokvice te
po 1 licu pelina i smrvljenih smrekovih boba),
to ostavite 12 sati,
u to stavite 3 4 lice meda,
kuhajte oko 30 min,
ovaj napitak uzimajte dok je mlak i to 1 lica prije jela.
aj od koprive koji pomae kod reumatizma priprema se na sljededi nain:
u pola litra vode stavi se smjesa i kuha se 15 min (smjesa se sastoji do po 20 g lista koprive i breze),
nakon 15 min tome dodajte po 20 g pupoljaka topole te cvijeta bazge i lipe,
kuhajte dok ne uzavre,
poklopite i ostavite oko 8 sati,
ovaj napitak uzimajte umjesto vode u toku dana.
aj od koprive za kamenac u mokradnim organima priprema se na sljededi nain:
u 1 l vode stavi se smjesa i kuha 10 min (smjesa se sastoji od: po 10 g koprive, preslice te lida
stolisnika (botaniko ime Achillea),
poklopite i ostavite 4 sata,
procjedite,
ovaj napitak uzimajte umjesto vode u toku dana.
Sok od kopriva
Danas je jako popularno raditi sok od koprive. Neki dre da je tako kopriva najljekovitija, a neki kau
da s dodacima kopriva nije ljekovita. Istina je da je taj napitak izuzetno ljekovit jer to i nije sok kao sok
ve da je to kopriva u vodi, a dodaci slue samo boljem okusu. Svakako probajte!
Priprema se na slijedei nain:
prvo pripremite sve sastojke (30 vrhova mladih kopriva, 2 limuna, 3 narande, limontus nije nuno,
oko 80 dkg sladila),
operite koprive i ostale agrume (agrume nareite na krike),
stavite sve u vodu,
ostavite sve 24 sata,
izgnjeite koprive i agrume,
sok od koprive je spreman za pide. Ako ne elite odmah popiti sok onda ga ugrijte do vrenja.
Kopriva je zeljasta biljka koja je jako rasprostranjena u cijeloj zemlji. Kopriva voli vlano i hranjivo tlo.
Raste na nizinama i na visokim planinama. Najede raste po zaputenim mjestima, pokraj puteva,
oko naselja, kraj ograda, po umama, movarama, zaputenim njivama i vodnjacima i ostalim slinim
mjestima. To je biljka koja je specifina i po tome jer na jednom mjestu najede rastu u velikom
mnotvu.
Kopriva moe narasti preko 100 cm u visinu. Listovi su joj dugoljasti (3 15 cm), jajolikog oblika, po
rubovima nazubljeni, zelene boje te rastu jedan nasuprot drugog. Listovi su s obje strane pokriveni
kratkim mekim dlakama. Stabljika joj je etvrtasta. I listovi i stabljika su joj obrasli jo i lomljivim te
duim dlakama koje su pune kiseline ( mravlja kiselina i histamin) koja ari, pee i izaziva nadraj.
Bere se u proljee, te u jesen od naknadnih izbojaka, a cvate od svibnja do rujna. im naraste do oko
20 cm treba se pokositi jer mladi listovi imaju najbolju kvalitetu.
Kopriva u sebi ima izuzetno puno vitamina i minerala. Od vitamina kopriva sadri C, K vitamin,
karoten (A vitamin), B kompleksom, a od minerala kopriva sadri izuzetno puno: kalija, kalcija,
eljeza, fosfora, magnezija te natrija.
Od vitamina najvaniji je C vitamin (najvie vitamina C ima mladi list koprive, a u njemu ga se nalazi
od 80 150 mg). On je sa silicijskom kiselinom zasluan za koritenje koprive kod mravljenja tj.
pojaavaju sagorijevanje masnoda. Vitamin C jako je poznat po tegobama koje izaziva ako ga ljudi
uzimaju premalo, a to su skorbut i krvarenje desni. Malo je poznato da vitamin C potie rad
imunolokog sustava te da je slavan kod karcinoma tj. on spreava stvaranje nitrosamina,
kancerogene tvari.
Sljededi vaan vitamin u biljci koprivi je karotenom (u biljci koprive ga ima oko 30 mg). Karotenom se
jo naziva i provitamin A ili -karoten. Naziva se provitamin jer ga ljudski organizam moe pretvoriti u
vitamin A. Vitamin A ima mnoge vane funkcije, a meu najvanijima su: potie sazrijevanje mladih
stanica na koi (obnova koe), djeluje kao zatita od slobodnih radikala itd.
Isto tako u biljci koprive ima vitamina K. On je poznat po tome to ima vanu ulogu u zgruavanju krvi
tj. nedostatak vitamina K dovodi do nemogunosti zgruavanja krvi.
Zadnji vitamin kojeg susreemo u sastavu koprive je vitamin B kompleksa. Vitamini B kompleksa
su vie skupina srodnih tvari. Poznati su po tome to sudjeluju u oslobaanju energije iz hrane
(ugljikohidrati, masnode, bjelanevine), a nedostatak vitamina B kompleksa negativno utjee na
zdravlje.
U biljci koprive izuzetno puno ima kalija. To je mineral izuzetno poznat po tome to je potreban za
funkcioniranje miida.
Kalcija isto tako ima puno u koprivi. On odrava jake zube i kosti.
Jedan od najznaajnijih minerala u koprivi jest eljezo. To je mineral svakako vaan za svakoga od nas.
Tijelo ga koristi za stvaranje hemoglobina. On se nalazi u krvi (crvenim krvnim zrncima) i dohvaa na
sebe kisik kojeg krv prenosi do svih organa u tijelu. Nedostatak eljeza dovodi do slabokrvnosti.
Sljededi mineral koji se nalazi u sastavu koprive je fosfor. Izuzetno je potreban naem organizmu. To
je mineral potreban za rast, odravanje ravnotee drugih minerala i vitamina te razne druge izuzetno
vane funkcije.
Sljededi isto tako izuzetno vaan mineral u koprivi je magnezij. On je potreban za razne procese u
tijelu npr. u razgradnji masti. Nedostatak tog minerala dovodi do bolnih greva posebno u listovima.
I zadnji mineral znaajan u sastavu koprive je natrij. On se sastavni dio soli. Pomae u raznim ivotnim
funkcijama npr. potreban za proizvodnju probavnih enzima, pomae u zadravanju vode u tijeli.
Nedostatak ovog minerala dovodi do ubrzanog rada srca, ei, pada krvnog tlaka i bolnih greva u
miidima.
Napomena!
Ovaj aj nije za srane bolesnike i za ljude s jako otedenim bubrezima. Takoer ona utjee na
pojaano luenje mokrade te se preporua da kod este primjene treba pripaziti na gubitak kalija te
uzimati hranu bogatu tim mineralom.
Breza: Stanite i rasprostranjenost
Breza raste samonikla u prirodi i obino raste u nizinskim i brdskim predjelima, ali se takoer nalazi
gotovo u svakom parku.
Breza: Djelovanje i upotreba
Za pripremu pripravaka od breze koristi se mladi listovi, cvjetni pupoljci, kora i sok.
Lide breza se sakuplja u maju kada se brze procvijeta. Brezova kora se sakuplja od mladih grana i
potom sui, dok se pupoljci ubiru prije cvijetanja, osue i uvaju u dobro zatvorenim posudama jer
sadre lahko hlapljivo ulje.
Pripravci od breze su poznati kao efikasna sredstva za izmokravanje kod svih oboljenja bubrega,
mokradnog beike. Nadalje, pripravci od breze ublaavaju simptome reumatinih oboljenja i
kostobolje. aj od breze se korisiti kod hroninih konih oboljenja, dok se se brezov sok dodaje
pripravcima za njegu kose.
Cvijetni pupoljci i sasvim mladi listovi mogu se koristiti za spremanje orbi i varva. Granice breze se
oriste za pripravljanje aja, a koristi se i za aromatizovanje sirdeta. Unutarnji dio brezove kore moe
se samljeti i dodati branu za mijeenje hljeba ili pripremati kao kaa sa medom. Cvjetni pupoljci
sakupljaju se rano u proljede, dok se listovi beru od maja do polovine jula, kada je i najbolje vrijeme
za sakupljanje kore.
Pripravci od breze:
Sok od breze
Sok od breze se sakuplja u rano prolede, u vrijeme listanja, na mladom stablu probui rupa duboka
nekoliko cm i ubaci cijevica. Sok se sakuplja tokom narednih dva dana, a potom se buotina zatvori
drvenim epom. Nije preporueno esto buiti isto stablo zbog negativnog uticaja na zdravlje stabla.
Pri visokim temperaturama sok vrlo brzo fermentira. Brezov sok mijea se sa vinom, ederom,
kvascem ili limunom. Sok se obino sakuplja u vede posude, u kojima fermentira nekoliko dana, a
zatim koristi. Sok od breze je bogat mineralima (kalijum, kalcijum, eljezo), vitaminima (vitamin C,
vitamin E, karotin). Najbolje vrijeme za dobijanje soka je poetak listanja, u prvoj polovini maja.
aj od breze
Jednu do dvije ajne kaike usitnjenog lista prelije se oljom kljuale vode koji treba da stoji pokriven
10 15 minuta. Svijee pripremljen nezaslaen aj se pije se 3-4 puta dnevno, izmeu obroka.
Postoji i druga varijanta aja od breze gdje se koristi 30 grama brezove kore, 4 litra vina i 250 ml vode
se dre u prokuhanoj vodi 12 sati, a zatim prokuhaju 20 minuta kako bi dobili aj. Jedna olja ovako
pripremljenog aj se pije tri puta dnevno.
Pripravak za kupanje
Pripravak za kupanje se priprema tako to se 100 g svijee brezove kore uvari u jednom litru vode
Konjogriz
Opis biljke: Vodopija, konjogriz ili divlji radic je viegodinja zeljasta biljka, visoka 1,5 m. ima trajni,
valjkasti i vretenasti koren izvana uckasto-bele boje, a iznutra bele boje. Stabljika je uspravna, kruta,
uglasta, u gornjem delu razgranata. Stabljika i listovi su pokriveni kratkim dlakama. Listovi su
duguljasti do lancetasti, sueni u drku, duboko renjevito testerasto useceni. Cela biljka, pogotovo
mlada ima mlecnog soka.Listovi su grubo nazubljeni i podsecaju na maslacak. U pazuhu listova ili na
vrhu grana razvijaju se pojedinacno po celoj biljci cvetne glavice svetloplave boje. Cvetovi su
svetloplavi, vrlo lepi i upadljivi, sakupljeni z glavice koje izbijaju pojedinacno na stabljici ili na
granama. Cveta obilno preko celog leta. Raste svuda kao korov, najvie pored staza i puteva, po
panjacima i livadama, po obodima uma i drugde "
. . . . ,
Stanite:Ponegde se gaji radi korena od koga se spravlja surogat kafe (cigura). Ponegde se zaputena
mesta izjutra plave od iscvetale vodopije. Cela biljka je gorka i vrlo cvrsta tako da se teko kida i cupa.
Vadi se u jesen, ocisti od zemlje i nadzemnih delova, iseci po duini, nanizati na konac i suiti u hladu
na promajnom mestu. Zbog dugog korena dobro podnosi suu. Razmnoava se semenom. nalazi se
svuda u prirodi. Moe se naci na pustim zemljitima, uz rubove putova, na livadama posebno na
sunim zemljitiina. Uzgaja se i kao kultuma biljka. ..
.
Lekoviti deo biljke: Lekovit je koren, koji je valjkasto-vretenast, cvrst, spolja tamne boje, a iznutra
beo. Koren (Cichorii radix) se kopa u jesen kad je najdeblji i ima najvie lekovitih sastojaka i inulina
(rezervna hrana). Redje se koristi nadzemna biljka brana u cvetu .

Lekovito delovanje: . : Za lek koriste se koren, cvetovi i listovi. Od druge polovine marta do kraja maja
kopa se koren, a listovi i cvetovi za vreme cvatnje. Lekovito delovanje: konjogriz ili divlji radic cisti i
jaca eludac, popravlja probavu, odvaja prekomernu uc, cisti jetru, bubrege i slezenu, leci uticu i
anemiju. Vie se koristi u narodnoj nego u naucnoj medicini kao neotrovna gorka droga za lecenje
organa za varenje, pre svega, za pojacavanje apetita, za jacanje eluca, bolje varenje hrane, za
obilnije lucenje mokrace i uci i dr. "Frankova cigura", dodatak kafi i "sirotinjska ili ratna kafa" je
ispren i samleven koren oplemenjene vodopije sa krupnim mesnatim korenom bogatim inulinom.
Poto je inulin polisaharid koji hidrolizom daje samo levulozu (fruktozu ili vocni ecer), razumljivo je
zato kod nas u narodnoj medicini ciguru koriste dijabeticari. Ovo je sasvim opravdano, jer sve biljke
iz familije glavocika (Compositae), a njih ima vrlo mnogo, umesto skroba kao rezervnu hranu imaju
inulin. Prema tome, osobe obolele od ecerne bolesti mogu koristiti sve biljke iz te porodice kao
dijetalnu hranu .
Kantarion ulje se priprema na sledeci nacin:
Do visine od 8 cm ispod vrha boce od 2 litre staviti to vie listova i cvetova muke i enske kantarije
(jednakih kolicina), a zatim ubaciti stabljiku.
Do iste visine, zatim, ulije se domace maslinovo ulje. Bocu lagano zacepiti plutom, da pluto radi a
da ne iskoci. Bocu se iznosi na sunce i izlae godinu dana.Postupak dozrevanja kantarion ulja moe se
ubrzati na sledeci nacin: na isti nacin u bocu od 1 litre ubaciti listove i cvetove muke i enske
kantarije, a nakon toga uliti domace maslinovo ulje zagrejano na temperaturu od 60 do 70'C.
Prethodno je potrebno bocu zagrejati, da ne pukne. Napunjena boca treba da odlei barem 10 dana,
od cega najmanje 2 dana na suncu. Iz boce se uzima onoliko ulja koliko je potrebno, a ostatak ostaje
u boci. Valja naglasiti da je kantarion ulje tim bolje cim duze vremena odstoji.
jagorcevina
Opis biljke: jedna je od prvih biljaka koja cvate u prolece. To je trajnica sa kratkim i smedjim
korijenom. Jajasto okrugli prizemni listovi sloeni su u rozetu. Valovito su nazubljeni, a u vrijeme
pupanja uvinuti unatrag. Iz sredita rozete izraste 10 do 20 cm visoka cvetna stapka nq cijem se kraju
nalazi 5 do 10 utih cvetova. Cvetovi su sloeni u titasti cvat, a nalaze se u duguljastoj zelenoj caki.
Cela je biljka dlakava.Medju zaticenim biljkama mnogih razvijenih zemalja jeste i ovaj rani vesnik
proleca. Njena medeno uta boja na planinskim livadama simbolizuje pobedu nad zimom. Nije
slucajno ba jaglika bila ta koju je izabrao legendarni Knajp da se s njom fotografie. On je poznavao
njene prednosti i visoko je cenio. Jagorcevina procicava krv i iz organizma eliminie uzrocnike reume
i kostobolje. Ako neko ima sklonost ka oboljenjima miica i ligamenata, neka svakodnevno pije caj od
jagorcevine, (jednu do dve olje), i bolovi ce prestati. Jedno od najefikasnijih sredstava protiv
nesanice je upravo ova biljka, koja je preporodila mnoge ljude i spasla ih od fizicke i duevne
iscrpljenosti. . . ,
Stanite: raste u svetlim umama, medju ivicama, u grmlju .
Lekoviti deo biljke: za lek se u maju skupljaju cvetovi, listovi ikoren.

Lekovito delovanje: jaglac je osobito dobar lek za lecenje plucnih bolesti, nesvestice i lupanja srca.
Caj pripremljen od cvetova povecava broj crvenih krvnih zrnaca. Osim toga, koristi se u lecenju
nesanice, migrene i neuredne menstruacije. Pospeuje cirkulaciju krvi i izbacivanje sluzi. Caj od
korena vrlo uspeno deluje kao umirujuce sredstvo za stiavanje glavobolje, nervoze, nesanice,
vrtoglavice i nesvestice. Pored svega, jaglac se koristi za lecenje uzetosti, bolesnih bubrega,
reumatizma i kronicne zacepIjenosti. Caj koji se preporucuje treba uzeti pre svih sintetickih sredstava
koja obecavaju miran san. Ovaj caj donosi san lececi sve uzroke nesanice, cuvajuci nerve i zdravlje
uopte. Potrebno je 50 g jagorcevine, 25 g levandinog cveta, 10 g hmelja i 15 g kantariona. Jednu
vrhom punu kaiku ove meavine prelijemo sa 1/4 l vrele vode, pa ostavimo da odstoji tri minuta. Pije
se pred spavanje, veoma vrelo, koliko god se moe podneti, zasladeno sa malo meda. Jagorcevina
izvanredno povoljno deluje na nerve i srce, jaca ih i smiruje glavobolje na nervnoj bazi. Izvrsno deluje
i na upalu srcanog miica, a prevencija je protiv izliva krvi i mozak.
Odlican caj za isterivanje peska iz bubregadobicemo ako skuvamo koren jaglike i pomeamo ga sa
medom. Pravi prolecni caj koji cisti krv dobija se od 50 g jaglike, 50 g zovinih izdanaka, 15 g
koprivinog lista i 15 g korena maslacka. (Izdankom zove nazivamo tek iznikle pupoljke lica na
granama zovinog drveta).
Protiv srcanih tegoba posebno dragoceno je vino od jaglike. Moemo ga i sami napraviti od cveta
jaglike koji naberemo u prolece, napunimo njime - ali prilicno rastresito - bocu od 2 litra i nalijemo
cistim belim vinom. Bocu drimo na suncu dve nedelje. Uzima se 2-3 gutljaja po potrebi. Tei srcani
bolesnici mogu uzimati dnevno po 3 jelovne kaike
glog
Opis biljke: glog je vecinom srednje velicine. Na pogodnim stanitima uspeva i kao cvorasto,
razgranjeno drvo visine i do 5 metara. Drvo gloga je tvrdo i ilavo. Kora je glatka, sivo-pepeljaste boje
s granama na kojima je rasporedjeno trnje duine do 1 1/2 cm. Listovi su trokrpasti i peterokrpasti, s
donje strane su svetlo plavkasto-zeleni, a s gomje strane tamnozeleni i sjajni. Nalikuju listovima
hrasta, samo to su znatno manji. Beli cvetovi su skupljeni u bogate kitice s dugim i kracim
peteljkama. Snano miriu na med. Plodovi su crvene boje i beru se kad sazriju, u kasno leto .
Stanite: glog se cesto nalazi na rubovima niskih belogoricnih i crnogoricnih uma, a veoma cesto
raste u ikarama te uz ograde i ivice.

Lekoviti deo biljke: za lek se skupljaju cvetovi sa cvetnim stapkama, listovi i plodovi bez peteljke.
Cvetovi i listovi sakupljaju se u prolece. Cvetovi i cvetni vrci sabiru se samo s grmova koji su u punom
pocetnom cvatu. Sue se u tankom sloju pri cemu je potrebno paziti da ne promene boju. Listovi se
beru nakon cvatnje. Plodovi se beru nakon dozrevanja; sue se najpre u hladu, da uvenu, a nakon
toga dosue se na toploj peci

Lekovito delovanje:dri se da je glog jedna od najvrednijih i najdelotvomijih lekovitih biljaka za srce.
Glog jaca i regulira rad srca. Osim toga, glog je izvanredan regulator krvnog pritiska, pri cemu ne
samo da snizuje povieni krvni pritisk, nego povisuje preniski krvni pritisak u oslabljenog srcanog
miica. Dobar je u lecenju otecenog srcanog miica u starosti, kod upale srcanog miica, u lecenju
zakrecenja krvnih ila i angine pectoris. Glog deluje na smirenje ivcanog sistema.


BOKVICA

Opis biljke: Plantago lanceolata nazivaju mukom bokvicom, odnosno trpucem mukim, dok enska
bokvica ( Plantago major ) nazivaju velikim trpucem ili bokvicom enskom ! Prema obliku listova
razlikuju se enska ili irokolisna bokvica / P. major / i muka , uskolisna bokvica / P. lanceolata /U
medicini se vise ceni muska bokvica (Herba Plantaginis lanceolatae ).bokvica muka ili trputac muki
trajna je biljka s prizemnim, uskim, sulicastim, golim i ilavim listovima. Na listovima je naglaeno 3
do 5 provodnih ila. Cvetna stapka je bez listova, uglasta i uspravna, a zavrava zeleno-sme?im
cvetnim klasom. Plod je dvosemeni tobolac. , Stanite: rairena je po celoj Evropi, a nalazi se na
livadama, svetlim prozracnim umama.

Lekoviti deo biljke: za lek se skupljaju koren, listovi pre cvatnje, a seme nakon to sazre

Lekovito delovanje: bokvica muka ili trputac muki sadri mnoge lekovite materije koje joj daju
sposobnost u lecenju svih oboljenja organa za disanje, kod vece ili manje sluzne izlucevine. Izvrstan je
prirodni lek kod plucne astme, upale plucnih vrhova, kalja, hripavca, cak i tuberkuloze pluca..Za lek
se najvise koristi list; od sirokolisnih vrsta za rane i obloge, od uskolisnih vrsta protiv plucnih
unutarnjih bolesti te zenskih bolesti.Bokvica izvrsno potpomaze u lecenju tuberkuloznih bolesti pluca.
Bokvica je posebno pogodna za decu jer joj je sok ukusan, narocito kada se zasladi ecerom ili
medom.Caj od listova bokvice treba piti to je moguce topliji.Najbolje je jedna soljica caja odmah
ujutro natate, a zatim 1- 2 soljice preko dana i jo jedna uvece, pre spavanja. Tako se postize mirna
noc.Sveze zgnjeceno lice sluzi kao oblog koji se stavlja na mesto uboda insekta ili ujeda zmije.
takodje se stavljaju oblozi kod vrucih oteklina i rana koje teko zarastaju.
Sok od svezeg liscakoje dobro izgnjecimo, nakapa se na ranu, te zaustavlja krvarenje i ubrzava
zarastanje; sprecava upalu i ublazava bol. Oblog od lisca hladi noge nakon dugog i napornog hodanja
pis biljke: prizemni listovi bokvice enske ili trpuca velikog sloeni su u obliku rozete, irokog su
jajolikog oblika, na rubovima delimicno ili svekoliko nazubljeni. Na golim listovima istice se uglavnom
7 provodnih ila. Cvetna stapka je uspravna i okrugla a cvetni klasi? je duguljastovaljkast. ,

Stanite: bokvica enska ili trputac veliki moe se na?i na zaputenim livadama, pustim zemljitima,
stazama i putovima, ali i u vlanim grabama od nizina do visokih planinskih podrucja.
Lekoviti deo biljke: za lek se sabiru samo listovi, a sue se u tankim slojevima na hladnom i
prozracnom mestu
Lekovito delovanje: koristi se kao sredstvo za lecenje rana i cireva jer suzbija upale. Isto kao bokvica
muka ili trputac muki, koristi se kao lek protiv kalja i za rastvaranje sluzi, iako se u tome daje vie
prednosti trpucu mukom. Koristi se u lecenju bolesti mokra?nog mehura te cireva na elucu i
crevima.. Sok od bokvice:200 grama lisca bokvice,,100 g koprive ( Urtica dioica),100 g maslacka (
Taraxacum officinale)100 g stolisnika ( Achillea millefolium ) :sve se dobro izgnjeci, istisne kroz cistu
lanenu krpu, procedi, zatim prokuva uz skidanje pene i koja se skuplja na povrsini , dobijenom soku
dodaju se dve velike kasike meda, pa se to ponovo kuva dok se ne zgusne tako da postane koncasto.
Kada se sok ohladi, uliva se u boce , a da se ne bi pokvario, doda se svakoj boci casica rakije. Pre
upotrebe pomesa se sa toplom vodom , pola - pola.

Neven
Opis biljke:neven je jednogodinja, uspravna biljka s razgranjenom stabljikom visine do 60 cm. Listovi
su sedeci, duguljasti i nasuprotni. Cela je stabljika proeta pustenastim dlakama. Cvetna glavica ute
je, tamnoute ili narancaste boje Bere se cvet, koji je ute do narancaste boje, i to celu godinu. Biljka
je baktericidna, i slui kao antibiotik, upotrebljava se za unutranje i spoljno lecenje raznih bolesti i
stanja:Za spoljnu upotrebu: za gnojne rane i posekotine, pomae u lecenju psorijaze, kod impetiga,
cireva, opekotina, promrzlina, upalu vena...
,Staniste:Kao omiljeno cvece sadi se po vrtovima i vinogradima, a divljeg ima neto na livadama oko
naselja .
Lekoviti deo biljke: lek se, za vreme cvatnje skupljaju listovi, a cvetne glavice dok se jo nisu
rascvetale. Listovi i cvetovi neugodna su mirisa. Upotrebljava se cvet, redje vrhovi biljke sa
cvetovima.Treba brati jarkonarancaste, debele cvetove, a ne blede i tanke.Moraju se brzo suiti na
promaji, da bi sacuvali prirodnu boju. Latice imaju najvecu vrednost.
Lekovito delovanje: neven se koristi u lecenju zatvora, utice, bolesti eluca i creva, a narocito cireva
u elucu i crevima. Od sveih listova i cvetova, domace svinjske masti i voska priprema se
nevenova mast to se veoma uspeno koristi u lecenju rana, otecenih lezda, krasta i osipa,
kostobolja..Recept -
Mast od nevena: 1 oljica svee iscedjenog soka od lica i cveta, 2 oljice nesoljene svinjske masti (
domace) i pola soljice voska meaju na vatri dok se sve ne spoji. Ta mast koristiti i u slucaju otecenih
lezda (posavetovati se sa lekarom ) cireva i rana koje teko zarastaju. Preporuka je da se uz to popije
i 1 oljica caja od lica i cveta, dnevno. Ubrzo nakon to mast od nevena namaemo na rane,
opazicemo kako poboljsava zaceljivanje. Vano i dobro svojstvo te masti je da ne nadrauje. Kolicina
koja se primenjuje kod upotrebe masti: na platnenu krpu namae se sloj debljine milimetar, krpa se
stavi na ranu ili cir, pokrije sa malo vate i sve to ucvrsti zavojem, a na manjim mestima i
flasteromTinktura:Tinktura se pravi od 20 delova cveta potopljenih u 100 delova 70% alkohola.
(1:20).Ostavi se da stoji dobro zatvoreno 10 dana, zatim procedi i ostavi u dobro zacepljenoj boci.
Tinktura nevena smiruje upale koe i zubnog mesa.Angina i upaljene desni ispiraju se sa uspehom
prelivom od nevena. Preliv se priprema tako da se jedna cajna kasikica usitnjenih cvetova nevena
prelije kipucom vodom i ostavi 15 minuta da stoji. Njime se ispiru usta i grlo. Protiv celavljenja i
sprecavanja ispadanja kose, te za bolji rast kose pravi se ovaj caj: 20 g sitno izrezanog korena podbela
(Tussilago farfara), 10 g suvih cvetova nevena, sve to prelije jednom litrom kipuce vode , ostavi da vri
10 15 minuta, a zatim se jo i doda samo malo preliva od nevena i procedi. Tim se toplim cajem
nedeljno dvaput istrlja glava.


Rusomeca
Opis biljke: rusomaca je uglavnom dvogodinja biljka s vretenastim korenom i uspravnom stabljikom
visine do 40 cm. Listovi su prizemni, vecinom perasto rascepljeni Listovi na stabljici su nerazvijeni i
sulicasto produeni. Gomji dio stabljike nosi bele sitne grozdasto sloene cvetice... , Stanite: uzgaja
se u vrtovima.

Lekoviti deo biljke: za lek skuplja se za vreme cvatnje cela biljka sa cvetovima, listovima i
komuicama. Sui se u hladu, nakon cega se sitno izree i pohranjuje u tamne staklene posude
Lekovito delovanje: rusomaca je jo u srednjem veku bila poznata kao veoma korisna lekovita biljka
to deluje na zaustavIjanje krvarerija, protiv krvavog mokrenja, kod prejake menstruacije. krvarenja iz
nosa i za zaustavljanje krvi iz rana koje jako krvare. Po tim je svojstvima rusomaca i danas poznata.
Stee krvne sudove te se zbog toga koristi kod zaustavljanja krvarenja eluca, creva, nosa i rana te
bubrega, pluca i matemice. Rusomaca u sebi ima materiju koja deluje na ritmicko skupljanje
muskulature maternice i na peristaltiku creva te se koristi kao sredstvo za pospeenje trudova i
olakanje porodjaja, zatim kod lenih i sporih creva te za pospeenje stolice. Posebno lekovito deluje u
regulisanju krvnog pritiska, bez obzira radi li se o visokom ili niskom. Pomeana s drugim lekovitim
biljkama koristi se u lecenju mnogih bolesti..
maticnjak
Opis biljke: maticnjak je trajna biljka s cetverouglastom i jako razgranatom stabljikom visine do 60
cm. Listovi su nasuprotni. s dugackom peteljkom, jajastog oblika, nazubljeni i slabo dlakavi. Cvetovi su
bijeli ili bijelo-uti, a nalaze se u prljenastim cvatovima u pazucima gomjih listova. Maticnjak je
veoma ugodna mirisa, nalik mirisu limuna. Ukus rnu je aromatican.Cela biljka, a posebno kada se list
nagnjeci, odaje jak, veoma prijatan miris, koji podseca na limun te je poznata i kao "limun-trava".
Cvetovi su beli, plavicasto beli, bledoruicasti ili uckasto beli, smetani u pazuhu listova..
Stanite: raste u vrtovima gde se uzgaja kao kulturna biljka, ali se kao samonikla moe naci nedaleko
naselja, uz ograde, ivice. Maticnjak je jedna od retkih biljaka koja je istovremeno lekovita, mirisna,
ukrasna, zacinska, aromaticna, medonosna i industrijska. Raste u pcelinjacima, dvoritima, pored
naselja, uz ograde i ivice, po umama itd. Gaji se i u kulturi kao lekovita i aromaticna biljka, i u
parkovima kao ukrasna biljka. Cveta od juna do septembra, a razmnoava se semenom, ali se bolji
uspeh postie deljenjem busenova i rasadivanjem. veoma lako se gaji.

Lekoviti deo biljke: za lek se sabiru listovi pre nego to procvetaju, a cela biljka s vrikama i listovirna
za vrerne cvatnije. Sui se brzo i oprezno u hladu i sa to manje dodira. Osueni naticnjak ne sme se
cuvati u limenim posudama .Od maticnjaka se najvie ceni list, jer u ostalim organima ima malo
lekovitih sastojaka, osim u cvetu, ali je cveta malo tako da nema prakticnu primenu. Najvaniji
lekoviti sastojak maticnjaka je vrlo lako isparljivo mirisno etarsko ulje. ! .
Lekovito delovanje:maticnjak je izvanredno sredstvo za sva srcana oboljenja. Oivljava i jaca srce, a uz
to cisti i krv.

Maticnjak se preporucuje u lecenju histerije, hipohondrije, smetnji u menstruaciji, grceva, koji su
povezani s menstruacijom, zatim, kod nadutosti, grceva u crevima, proliva elucanih tegoba,
povracanja na nervnoj osnovi, kronicnog bronhalnog katara, nekih oblika astme i svih depresivnih
stanja. Maticnjak je blag, dobar i veoma prijatan lek protiv nadimanja u organima za varenje, protiv
neuralgije, histerije, neurastenije, gadenja, povracanja i proliva, za jacanje organizma. Sam list
maticnjaka, a jo cece pomean s gorkim travama (kicicom, lincurom, gorkom detelinom,
hajducicom, podubicom i dr.), uspeno se daje slabunjavim za pojacavanje apetita, dodatak kupkama
protiv neuralgije i reumatizma. Etarsko ulje od maticnjaka (dobija se destilacijom s vodenom parom
maticnjaka pokoenog u fazi cvetanja), je izvanredno prijatnog mirisa, koristi se ne samo u farmaciji
vec, jo vie, i u industriji parfema, i kozmetike.Osobito se preporucuje trudnim enama koje pate od
povracanja.

Caj od maticnjaka zasladjen neobicno povoljno deluje kod nesanice izazvane premorenocu ili
ivcanom bolecu. Od maticnjaka priprema se melisa-pirit koji slui za masau ili se pije razredjen s
vodom, pri cemu osveava i otklanja telesni i duevni umor.
zova
Opis biljke: zovina ili bazga raste kao grm ili drvo visoko 3 do 10 metara. Na donjem delu stabla kora
je svetlosmedja, a u gornjem delu sivo-bela, pomalo izbrazdana i bradavicasta. Vec u blizini zemlje
izbijaju postrane krhke i lako lomljive grane. Drvo okruuje plutasta, bela i veoma lagana sr.
Nasuprotni listovi ne-pravilno su perasti s jajastim, zailjenim, tamnozelenim liskama, koje su po rubu
pilasto nazubljene. Cvetovi su sakupljeni u plosnati patitac, a boja im je bela do uckasto-bela. Iz
cvetova se razvijaju bobe, u pocetku zelene, zatim crveno-smedje i naposletku sjajnocme. Bobe su
male i socne. Cvetovi su jakog i veoma ugodnog mirisa, koji u suvom stanju postaju blai. Ukus
cvetova je gorkast i aromatican. Sirove bobe (plodovi) imaju neprijatan ukus, dok su pripremljeni kao
kompot ukusni. ... ,
Stanite: raste na rubovima uma i osuncanim umskim krcevinama. na zaputenim mestima i u
blizini naselja. .
Lekoviti deo biljke: mladi izboji i mladi listovi sabiru se u prolece, cvetovi za vreme cvatnje, plodovi
nakon dozrevanja, a kora od od februara do novembra. ..
Lekovito delovanje: caj od listova i mladica zovine ili bazge koristi se za pospeivanje izlucivanja
mokrace, nakupljene tecnosti u telu, za lecenje eceme bolesti kao i za cicenje i poboljanje krvi. caj
od cvetova bazge koristi se u lecenju prehlade, bronhitisa, kalja, gripe, pocetne upale pluca, jake
kijavice, ospica, arlaha, tekog disanja, astme, kod pocetne tuberkuloze i kod svih reumaticnih
bolesti. Kora od grana i stabla koristi se za pripremanje caja kojim se odstranjuju potekoce kod
mokrenja, smetnje u radu bubrega i mehura, leci vodenu bolest, razne edeme te tvrdu stolicu. Kod
nje su korisni i cvet, i kora, i plod, i list, i koren. Neka u vaoj kuci uvek bude zove. Caj od njenih
cvetova pomoci ce da se preznojite kod bilo koga oblika prehlade ili gripa, to je znatno olakati
bolest. Sutina je u tome to se sa znojem izbacuju sve tetne materije koje su bolesti doprinele. Zova
spira bolesti i tako to pospeuje mokrenje i olakava ga. Cajevi od kore pomau kod regulacije stolice
i olakavaju mokrenje, ali se mora pomno i paljivo dozirati, jer preterane kolicine mogu biti opasne.
Upotrebljava se jedna manja, i to ravna (nikako napunjena!) kafena kaicica za jednu olju. U toku
dana sme da se popije samo jedna kafena oljica - maksimalno dve - i to u vecim razmacima, gutljaj
po gutljaj. Zreli plodovi zove su takode vrlo korisni. Pored mnogih drugih za zdravlje vanih materija,
ove bobice, naravno kada su potpuno zrele, imaju vie vitamina B nego i jedna poznata namirnica.
Poto se ne jedu svei, plodovi zove se kuvaju bilo kao kompot, bilo kao dem. Lekovito deluju protiv
nesanice.Sok od sveih boba koristi se u lecenju neuralgije trigerninusa (neurlagija licnog ivca), za
jacanje, za blago regulisanje stolice, cicenje krvi, umirenje trbunih grceva i crevnih kolika, za apetit i
poboljanje cirkulacije krvi .
Opis biljke: gavez ima socnu, grubo dlakavu stabljiku visine 20 do 100 cm. Viegodinji koren
gaveza raste vrlo duboko u zemlji. Debeo je, razgranat, vretenast i socan. Izvana je tamnosmedje do
crnkaste boje, a iznutra bele do svetloute boje. Donji listovi su veliki s peteljkom, dugoljasti i grubo
dlakavi. Listovi na stabljici su naizmjenicno poredani i grubo dlakavi po celoj povrini. Cvetovi izbijaju
tokom leta iz pazuha gornjih listova, a okrenuti su prema dole u jednostrano povijenim cvatovima.
Imaju oblik uskog zvona, a boja im je prljavobela do ruicaste ili ljubicaste . ,
Stanite: gavez raste po citavoj srednjoj Evropi. Nalazi se na vlanim mestima, jarcima, uz vode i na
vlanim livadama. Za poljoprivrednika predstavlja korov to se teko iskorenjuje (zbog duine
korena). Lekoviti delovi biljke: za lek se skupljaju listovi i koren. Koren se skuplja u prolece i kasnu
jesen. Nakon to se iskopa, opere se i, da ne izgubi od sluzavog soka, najpre se osui, ree na
komadice i do kraja sui na toplom mestu. Postoji oko dvadesetak vrsta gaveza, neke od njih uzgajaju
kao stocnu hranu. Viegodinji gavez puta korijen duboko u zemlju
Lekoviti deo biljke: za lek se skupljaju listovi i koren. Koren se skuplja u prolece i kasnu jesen. Nakon
to se iskopa, opere se i, da ne izgubi od sluzavog soka, najpre se osui, ree na komadice i do kraja
sui na toplom mestu
Lekovito delovanje: od svih domacih lekovitih biljaka gavez sadri alantoin, materiju to najvie deluje
u stvaranju novih celija - zbog cega se gavez koristi u lecenju rana, cak i zaputenih gnojnih rana.
Njme se lece sve vrsti ozleda: ispucanost, posekline, lom kostiju, izev krvi i sl. Za vanjsku upotrebu
protiv gihta i kostobolje nema boljeg leka od sveeg nastruganoga gaveza sa kojim oblaemo mesta
oboljela od gihta.Kad nemamo na raspolaganju sveu biljku, upotrebljavamo tinkturu gaveza. Ona
takodje povoljno deluje protiv neuralgicnih bolova, posebno protiv nesnosnih bolova lica.Buduci da
gavez snano deluje na centralni ivcani sistem, valja ga uzimati samo u malim dozama. Gavezovu
tinkturu treba lagano utrljavati, jer pri tekom gihtu ne smemo upotrebljavati jake masae. Tinktura
se izvrsno pokazala i kod lecenja upale ivaca; gde god su na telu nastala bolna mesta, osetljiva na
pritisak, to se odrazi na perifernim ivcima, a tinktura je jednostavan, prirodan i prikladan lek. Odlika
je tinkture i da preporadja kou.; ostarelu, naboranu, pogotovo sa borama oko ociju, to su nastale
zbog razlicitih kozmetickih sredstava, posle due upotrebe tinkture, koa ce se regenerisati. Protiv
upale vena tinktura se dobro pokazala u kombinaciji sa gospinom travom kantarionovo ulje ili jo
bolje takodje tinktura od kantariona.Koren gaveza delotvoran je u lecenju raznih potekoca organa za
varenje, protiv katara eluca (sa prolivom ili bez njega), srdobolje, bolesti bubrega i kod prejake
menstruacije. Upotrebljava se kod krvarenja eluca, bronhialnog katara, upale pluca, krvavog kalja i
ispljuvka, upale porebrice i dr. Caj protiv bronhijalne astme priprema se na sledeci nacin : 5 g korena
gaveza kuvati pola sata u pola litre vode, ostavi da odstoji dvadeset minuta i zatim procedi. Pije se
jedna oljica ujutro natate, zatim svakih pola sata dve velike kasikei pre spavanja opet jedna
oljica.Caj protiv cira na zelucu i dvanaestercu priprema se na sledeci nacin: meavina od 50 g gaveza,
semena dunje, i lanenog semena (Semen lini) i po 20 g slatkog korena (Glycirrhiza glabra), i lista
stolisnika, popari sa litrom kipuce vode, i nakon est sati stajanja procedi. Pije se tokom dana umesto
vode.
Ako treba podstaknuti znojenje ili mokrenje, priprema se caj od lica i cveta gaveza. Jedna velika
kasika lica i cveta gaveza prelije se sa pola litre kipuce vode, poklopi i ostavi da stoji 15 minuta.
procedi se i pije se dvaput dnevno; ujutro natate i uvece pre spavanja, po 1 caica. Ujedno, ovaj caj
uklanja i grceve u trbuhu.
Napomena: svi preparati od gaveza ne smeju se praviti ni drati u gvozdenom ni limenom posudju
!Takodje, kod suenja korena treba paziti da se koren ne uplesnivi, jer je opasan!Sok od sveeg
korena zaustavlja krvarenja iz sveih rana.
Ako se koren gaveza kuva u mleku ili pivu dok se ne zgusne u kau, dobija se sredstvo sa kojim se
oblau mesta preloma ruke ili noge; preko toga se stave dacice i cvrsto se povee. nakon 8 dana
povoj se obnovi.U slucaju da koa pobeli, na to mesto stavljati zgnjeceno lice trpuca, a kasnije posuti
prahom od zdrobljenog lica kupine.Manje je poznato da gavez moemo koristiti kao tecno djubrivo u
povrtlarstvu; bogat je kalijumom, pa je podesan za djubrenje korenastog povrca, narocito paradajza.
Priprema : u pocetku cvatnje pokosi se gavez i cele biljke stavljaju u burad ili posude od plastike , ali
ne sasvim do vrha.Zatim se dolije voda dok biljke ne pokrije voda, posuda se pokrije i ostavi tako 3
nedelje. Kada masa provrije, tecnost se odlije i razredjenom vodom u promeru 1:10 upotrebljava za
zalevanje povrca. Najbolje je ovu tecnost pomeati sa tecnim djubrivom od koprive, koje se spravlja
na isti nacin, u promeru 1:1.Zalevanje biljaka ovim tekucim prirodnim djubrivom ubrzava rast biljaka i
jaca njihovu otpornost prema bolestima.

Opis biljke: Kantarion je viegodinja zeljasta biljka, visoka do 100 cm. Ima vrlo cvrstu,
uglastu, razgranam stabljiku, uspravnu, sa naspramnim granama.Kantaria enska ili gospina trava ima
30 do 60 cm visoku, golu i razgranatu stabljiku s nasuprotnim jajolikim listovima. Listovi su sedeci,
protkani rnnotvorn providnih tockica. To su lezde napunjene etericnim uljem tako da list izgleda
fino izbuen. Cvetovi su smeteni na vrhu stabljike, a ute su boje. Zuti cvetovi od 5 latica s donje
strane imaju crne tacke. Imaju rnnogo pranika i jednu plodnicu. ,


Stanite: Kantarion raste po suvim breuljcima, na osuncanirn livadama, pustom i neobradenom
zemljitu, krcevinama i rubovima uma. Stabljika je okrugla, a listovi su smesteni naspramno i jajastog
su oblika. Cvetovi cu zute boje smesteni na vrhu stabljike.Kantarion je vrlo rasprostranjena biljka koja
raste na suncanim livadama, na pustom i neobradjenom zemljistu i na rubovima suma.Vreme berbe:
Maj i jun.

Lekoviti deo biljke: za lek se, u vreme cvatnje, skupljaju samo cvetovi i listovi


Lekovito delovanje: Kantarion ili gospina trava odavno je poznata i zbog njezina mnogostrukog
delovanja, veoma obljubIjena lekovita biljka. Koristi se za lecerije sluzavosti pluca, grceva u trbuhu i
elucu, gruanja krvi, bolesti bubrega, jetre, slezene i rnokracnog rnehura. Narocito se preporucuje
kod nekontrolisanog mokrenja. Pomeana s drugim lekovitim biljkama odlicno je sredstvo za lecenje
zastarelog kalja i astme .Kantarion se odvajkada u narodu ceni i mnogo upotrebljava spolja protiv
posekotina, opekotina, hemoroida, za zaracivanje rana i kao antiseptik, a iznutra protiv bolova jetre,
eluca, proliva itd. Dejstvo droge je mnogostruko zbog sloenog hemijskog sastava. Ulje se koristi na
taj nacin to se njime mau rane, posekotine, opekotine i druge ozlede ili se tim uljem natopi gaza ili
cisto platno pa se ozledeno mesto obloi. Etarsko ulje od kantariona deluje protiv crevnih parazita.
Fenolska jedinjenja koja se nalaze u kantarionu imaju izraenu antibakterijsku moc..Kantarion je
dobar za lecenje umerene i blage depresije, navode nemacki strucnjaci u studiji koju je objavio
medicinski casopis "British Medical Journal".Na prvom su mestu nega i zatita koe u kozmetici i
medicini (masae, suva koa, ragade, ljuskava koa, zatita od zracenja i suncanja, pritevi, akne,
cirevi, opekotine...). Zatim je korisna upotreba kod rana koje krvare; ozleda miica, hematoma,
oteklina kod udaraca, uganuca i icaenja; mnogobrojnih reumatskih oboljenja (upalni reumatizam;
degenerativni reumatizam artroze , kukova, kolena, ramena; metabolicki reumatizam giht, te
bolnih sindroma ramena i krsta-lumbago). Cajni uvarak pije se vie puta na dan po uputstvimama te
kod mnogobrojnih upalnih i bolnih stanja ( oboljenja ) unutranjih organa. Kantarion ulje primenjuje
se lokalno (najvie za masae, oblozi, kataplazme) i na usta (zacin, lek). Ulje se posebno preporucuje
u nezi i zatiti koe koja je osetljiva (suva, raspucana).


pis biljke:hajducka trava ili stolisnik uspravna je biljka visine do 80 cm. Boja
stabljike je svetlozelena ili crveno-smedja. Ima innotvo perastih listova. Cela biljka veoma je
ugodnog mirisa. Mnogobrojni sitni listovi su ili beli ili purpumo-crveni. Cvetovi su skupljeni u cvat na
vrhu stabljike. Raste svuda uz puteve i polja u kontinentalnoj klimi, kao samonikla biljka. Cveta belim
cvetovima od juna do avgusta. Bere se za vreme cvetanja a listovi do jeseni. Botanicko ime je dato
prema grckom junaku Ahilu Achillea, i ima znacenje da daje snagu.Nadzemni deo biljke u cvetanju
sadri do jedan odsto etarskog ulja (farmakopeja zahteva najmanje 0,13%), vlavonoide, vitamin K,
gorku materiju ahilein, smole, stereole, tanine i dr. Etarsko ulje hajducke trave dobija se destilacijom
pomocu vodene pare, a sadri pinen, cineol, tujon, kamfor, limonen, borneol.,


Stanite: biljka je rasprostranjena po celoj Evropi. Raste pojedinacno ili u velikom mnotvu na
livadama i panjacima .


Lekoviti deo biljke: za vreme cvatnje sabiru se cvetovi s kratkim peteljkama, i cela biljka najvie do 30
cm duine. Zbog visokog sadraja gorkih materija i etericnog ulja, hajducku trava ili stolisnik ubrajaju
u gorke droge.Cveta preko celog leta. Koristi se u obliku caja za poboljanje apetita, kod eludacnih
tegoba, nadimanja i tekog varenja. U narodnoj medicini se koristi za zaracivanje rana kao
hemostiptik i ublaavanje bola. Hajducka trava ulazi u sastav gorkih cajeva, cajeva za cicenje,
pojacano lucenje uci, caja za normalizaciju metabolizma i caja za umirenje. Spolja se upotrebljava
kao antiflogistik slicno kamilici, za ispiranje, kupke, obloge. Hajducka trava ulazi u sastav gorkih
cajeva, cajeva za cicenje, pojacano lucenje uci, caja za normalizaciju metabolizma i caja za
umirenje. Zbog prisustva vitamona C daje se kod krvarenja i hemoroida. Pri upotrebi hajducke trave
treba znati da kod osetljivih osoba moe izazvati alergiju. Zato ljudi osetljive koetreba da koriste
samo mlade, tek procvetale biljke, a caj da piju u manjim kolicinama.
Herba se skuplja tokom letnjih meseci, od juna do avgusta, odsecanjem vrnih delova biljaka duine
20-25 santimetara, ili se sakuplja samo cvast duine samo dva santimetra. Odseceni delovi se vezuju
u kite i sue na promajnom mestu ili sunici na temperaturi 35-50C. Suva droga je aromaticnog
mirisa, gorkog i malo slanog ukusa. Poto stabljika ne sadri lekovite sastojke, bolje je upotreblljavati
samo list i cvet. Stoga je droga sa vie stabljike manje cenjena. Suva herba pakuje se u jutane vrece ili
kartonske kutije i cuva zaticena od svetlosti godinu i po dana.


Lekovito delovanje: hajducka travu ili stolisnik cisti i jaca krv i probavne organe. Posebno je korisna za
lecenje jetre, slezene, guterace, utice, navale krvi u glavu, katara u crevima i elucu, zatim grceva,
groznice, lupanja srca, bolova u kstima i ledjima, neredovitih menstruacija, krvavih i zatvorenih
uljeva, nesanice, raznih osipa i cireva.. Caj od stolisnika korisno deluje i leci ispucane ruke, ranjive
bradavice majki koje doje, kao i kod lecenja osipa na koi psorijaze. Kod psorijaze se uz obloge
moraju sprovesti i kure cicenja krvi. Takodje se upotrebljava kod angine pektoris, i to kao caj. Kod
nervnih osoba preporucuje se cece pranje celog tela rashladjenim cajem od stolisnika i to ujutro i
uvece. Tople kupke od stolisnika i kamilice ublauju nervne bolove.Smanjuje tekoce kod gihta i
reumatizma. Povoljno deluje za lecenje ecerne bolesti, narocito u pocetnom stadijumu. Korisna je i
kod prekomjernog krvarenja.Stolisnik spada medu lekovita sredstva koja deluju svojim gorkim
okusom na sluznicu eluca, pa tako podstice izlucivanje elucanog soka, a samim tim pobuduje
apetit.Povoljno deluje na resorpciju hrane. Lekoviti preparati sa stolisnikom, odnosno meavina
cajeva, pomau kod gastritisa, kolitisa, grceva u elucu i crevima. Kalijum, koji je sadran u stolisniku
potpomae rad bubrega i krvotoka, te tako posredno utice na rad srca, uspeno se koristi i kod
enskih bolesti.

Opis biljke:rastavic ili preslica je jako rasprostranjen korov to se teko iskorenjuje.
Ubraja se u red papratnjaca. Trajna podzemna stabIjika cme je boje i poput niti rasprostranjuje se u
dubinu i irinu. Jako je otpoma. Stabljika je uspravna s tankim i brojnim listovima u prljenu te je zbog
toga zovu konjskim repom..
Stanite: raste u mocvamom tlu , na peskovitim livadama i poljima te uzdu eleznickih nasipa.
Lekoviti deo biljke: za lek se skuplja cela biljka.

Lekovito delovanje: mnogostruka lekovitost preslice bila je poznata jo u starom veku. Jedno je od
najboljih sredstava za lecenje bolesti pluca, posebno kod plucnih krvarenja i tuberkuloze pluca.
Preslica je veoma dobra u lecenju svih oblika malokrvnosti, jer pospeuje stvaranje crvenih krvnih
teleaca. Nenadoknadivo je sredstvo u lecenju cira na elucu, fistula na debelom crevu i drugih oblika
cireva, zatim u lecenju bolesti mokracnih organa. Uspesi se postiu kod grceva u mehuru, slabog
mehura, bolnog mokrenja, zadravanja mokrace, upale bubrega s pojavom belancevina u mokraci,
upale bubrene nakapnice, krvarenja bubrega, kod kronicnog nadraaja mehura s pritiskom na
mokrenje (kod ena), kod pocetne tuberkuloze bubrega i mehura. Pomeana s drugim biljkama
koristi se u lecenju mnogih drugih bolesti.

Opis biljke: orah je stasito drvo visine do 25 metara. Listovi su nepamo perasti, u pocetku malo
crvenkaste boje. Muki cvetovi razvijaju se u pazuhu listova, kao obeene rese. Zenski cvetovi
razvijaju se pojedinacno, ili u manjim skupinama, na novim izdancima..Stanite: orah potice sa
Dalekog istoka i iz Male Azije. U umama se pojavljuje samoniklo, a uzgaja se i kao kulturna biljka. Ne
podnosi niske temperature.Lekoviti deo biljke: u prolece se skuplja lice, nezreo plod u junu, a zreo u
jesen.
Lekovito delovanje: caj od mladog lica uz dodatak meda koristi se za cicenje, poboljanje i jacanje
krvi, za jacanje eluca, dobru probavu, zatim, protiv raznih cireva, kostobolje, skrofuloze, gnojnih rana
svih vrsta te za ispiranje i oblaganje upaljenih ociju. Koristan je kod rahiticnih oboljenja kostiju, opste
slabosti organizma, krvarenja zubi, bolesti zubnog mesa, oteklina kostiju. Vrlo dobri rezultati postiu
se kod bubuljica, krasta na glavi, liajeva na bradi, mlecnih krastica, gnojnih osipa, prekomernog
znojenja nogu i belog pranja. Od zelenih nedozrelih plodova, ili samo od zelene ljuske, uz dodatak
meda priprema se sirup koji se s uspehom koristi za lecenje svih navedenih bolesti.
Opis biljke: bosiljak je jednogodinja mirisava, zeljasta biljka koja izraste 30 do 40 cm sa
razgranjenom stabljikom. Listovi su jajoliki i na kraju iljasti. Mali, beli, dvousnati cvetovi nalaze se u
gornjem delu stabljike .Listovi su jajolikog oblika na dugim peteljkama. Cvetovi se razvijaju u velikom
broju u gornjem delu stabiljke. Viebojni su, beli, ruicasti ili purpurni. Cela biljka ima ugodan miris i
aromu ,
Stanite: Pradomovina bosiljka ja Indija. Davno, vec pre oko 5500 godina poznavali su ga Egipcani, o
cemu govore ostaci biljaka pronadjeni u grobnicama piramida iz toga razdoblja. Bosiljak je poznata i
cenjena lekovita i zacinska biljka . Prema nekim starim zapisima na prostoru srednje Evrope preneli su
ga monasi u 12. veku. Na novim prostorima vrsta se udomacila i uzgaja se u vrtovima. U junim
delovima Evrope ponegde se moe naci i van vrtova. Za uzgoj bosiljka potrebna su gnojena tla bogata
humusom, te suncana i od vetra zaticena stanita. Biljka je narocito osetljiva na niske temperature, a
ne podnosi ni zalevanje hladnom vodom.bosiljak se uzgaja u vrtovima i loncima. Cela biljka je veoma
ugodna mirisa.
Lekoviti deo biljke: za lek se upotrebljava cela biljka sa semenom Dosada utrvdjene lekovite i
delotvorne materija su: etericna ulja, cineol metil-kalvikol, tinol lineol, kamfor, jedan glikozid i kiseli
saponin, kao i niz drugih jo nedovoljno istraenih materija.Bosiljak u narodnoj medicini ima vrlo
iroku primenu kod lecenja ljudi i ivotinja. Primenjuje se kod lecenja upala (eluca, creva), kod kaslja,
pocetnih stanja tuberkoloze, kod bolesti mokracnih organa (bubrega, mehura). Najcece se
primenjuje u obliku cajeva.
Lekovito delovanje: bosiljak se koristi za umirenje ivaca, grceva u elucu,lake mokrenje, lecenje
astme i zapaljenje bubrega. Koristi se, takodje, za poboljanje apetita i protiv nesanice. Semenkama
bosiljka lece se mokracni organi.Dosada utrvdjene lekovite i delotvorne materija su: etericna ulja,
cineol metil-kalvikol, tinol lineol, kamfor, jedan glikozid i kiseli saponin, kao i niz drugih jo
nedovoljno istraenih materija.Bosiljak u narodnoj medicini ima vrlo iroku primenu kod lecenja ljudi
i ivotinja. Primenjuje se kod lecenja upala (eluca, creva), kod kaslja, pocetnih stanja tuberkoloze,
kod bolesti mokracnih organa (bubrega, mehura). Najcece se primenjuje u obliku cajeva..

Opis biljke: cicak je dvogodinja biljka koja ima dugacak i sivosmedji i vretenasti koren. U prvoj
godini pojavljuju se veliki prizemni listovi s peteljkama i nepravilna srcolikog oblika. U drugoj godini
izraste uspravna razgranjena stabljika visine od 1 do 1 1/2 metar. Listovi su sve manji iduci prema
vrhu stabljike. Cvate u glavicama s grimiznocrvenim cevastim, gusto zbijenim cveticima, to imaju
kukice pomocu kojih lako prianjaju za odecu.
Stanite: raste uz putove, na livadama i neobradjenom zemljitu
.
Lekoviti deo biljke:Za lek se upotrebljavaju koren, listovi i seme. Dvogodinje korenje sakuplja se u
prolece i jesen, listovi dok su jo mladi, a seme kad sazre Lekovito delovanje: koren cicka deluje protiv
otrovno, pospeuje izlucivanje mokrace i znoja te cisti krv. Isto tako koristi se u lecenju venericnih
bolesti, svih vrsti cireva, skrofula, gihta (uloga), zastarelih reumatskih bolesti, vodene bolesti i
trovanja ivom. caj od mladog lica koristi se u lecenju katara eluca i nadutosti, a dobro je sredstvo i
protiv raznih osipa, cireva, gnojnih rana i ranica u ustima. Seme cicka koristi se za sve bolesti za koje
se koristi i koren i listovi, s time to seme jace deluje. Seme cicka koristi se za pravljenje cickova ulja
koje je jako dobar lek protiv peruti i ispadanja kose. Koren, listovi i seme cicka nakon godinu dana
gube svoje lekovito delovanje. Takodje, koren i list koriste se i kod upale i cireva eluca, koriste se kod
pospeivanja znojenja, kod varenja, pomau u ublaavanju reume, konog ekcema, liaja, osipa,
gnojnih rana i skorbuta.Suv koren stucan u prah i pomean sa jestivim ( maslina ) uljem, leci gnojne
rane kada se njime namau.Protiv reume koristi se caj od cickovih semenki.Lek protiv gore navedenih
bolesti priprema se tako da se 1 velika kasika sitno narezanog korenja i lica kuva u pola litre vode 5
minuta, zatim se ostavi poklopljeno10-15 minuta i na kraju procedi. Piju se po 2 velike kasike dvaput
dnevno, ujutro i uvece.Ako se 60 grama korena kuva 5 minuta u 1 litri vode, moe se uzimati po
oljica ujutro i uvece.Prah od suvog korena pomean sa zecjim lojem izvlaci strana tela iz rane.U
slucaju poremecaja licnog ivca ( Nervus facialis ), kada se usta iskrive, zdrobi se sve koren i lice sa
donjim delom stabljike cicka i privije na zdravu stranu.Kod gnojnih procesa usne upljine grglja se a
cirevi se i rane ispiraju , a osip po koi oblae odvarom od cickovog lica, koje ima osobinu da hladi.
Na 1 litru vode uzme se 1 dag. suenog lica i pije ujutro i uvece po 1 oljica.U vinu skuvano lice cicka
leci od mokracnih kamenaca. Oni nestaju i kada se uzima sitno izrezan cickov koren ( ili prah ) od
suvog korena, pomeano sa medom. Kada se koza glave dobro opere cajem od cickova korena, a
svaki drugi dan namace cickovim uljem, stimulise rast kose, ako je koren zdrav. Za caj se na jednu
litru vode uzima 1 velika kasika isecenog korena i skuva.Pomeaju se jednaki delovi toga caja i sirceta
( jabucni ) pa se time natrlja koa glave dvaput dnevno, zaustavlja se ispadanje kose.
RECEPT ZA CICKOVO ULJE.aka suvog i sitno istucanog semena, polivena sa malo 90 % alkohola,
ostavi se da stoji 14 dana , zatim se dolije pola do tri cetvrt litre ulja ( najbolje maslinovog, ali ako ga
nema dobro je i suncokretovo ), pa se opet ostavi 4 nedelje na toplom mestu, uz povremeno
muckanje. Da bi alkohol ispario, bocu sa uljem ne zatvaramo cepom nego sa malo gaze ili papirom u
kome su izbuene sitne rupice.
MAST OD CICKOVOG KORENA :Dobro se ocistiti i opere cickov koren. Narezemo ga na male komadice
i iz njih istisnuti to vie soka Pripremiti kvalitetnu i cistu, nesoljenu svinjsku mast. Kolicina masti
zavisi od toga koliko se istisnulo soka, jer njihovim meanjem treba postici gustu kaastu masu. Tako
pripremljenu lekovitu mast staviti u porculansku ( nikako u metalnu) posudu, dobro je zatvoriti i
cuvati u frizideru.Nekoliko puta na dan nanosi se na opecenu kou, a koristi se i kod cireva, rana i
liajeva.


Za smirivanje kalja i izbacivanje lajma
aj od korena jagorevine - 2 supene kaike isitnjenog korena na litar vode.

KAD PADNE IMUNO SISTEMAJ: Pomeati u istim koliinama koprivu, travu ivu, podubicu i hajduicu, sve
dobro izmeati, pa prstohvat meavine preliti sa 2 dl kljuale vode. Ostaviti pod poklopcem da odstoji pola
sata, pa procediti i piti.
MELEM:250 g divljih jabuka samleti, pa smesu pomeati sa po 250 grama bagremovog meda i maslinovog
ulja. Uzimati ujutro, pre jela, po dve kaiice. Pre upotrebe smesu promeati da se sastojci sjedine.
UNIVERZALNI MELEM
Ooistiti 5 veih glavica belog luka i procediti na sokovnik. Dobijeni sok i masu koju sokovnik izbaci,
pomeati, pa procediti na krupnijoj cediljki. U dobijeni filtrat dodati 50 odsto u odnosu na dobijenu masu
kantarionovog ulja, etvrtinu komovice i etvrtinu jabukovog sireta (takoe u odnosu na dobijenu masu
od luka). Sve izmeati drvenom varjaom da se dobije gusta i glatka smesa. Drati u zatvorenoj tegli i
melem utrljavati na svako obolelo mesto, osim na oi i sluzokou telesnih upljina. Obavezno se premazuju
tabani i preko toga stavi suva krpa.

ZA SRANE TEGOBEVino od jaglike (jagorevine): Bocu od 2 litra do vrha
napuniti cvetovima jagorevine, preliti kvalitetnim belim vinom, tako da prekrije cvasti. Bocu zaepiti i
ostaviti da odstoji na suncu 14 dana, uz povremeno mukanje.
Doziranje: kod lakih sranih tegoba piti jedan gutljaj vina dnevno, a srani bolesnici - 3 kaike dnevno.
Napomena: Za jaanje srca veoma je dobro piti i jednu olju aja od jemenog slada (prema uputstvu na
pakovanju) i umesto prave kafe konzumirati onu od prenog jema.

ZA KURJE OI I BRADAVICE
Beli luk izgnjeiti i iscediti iz njega sok, pa ga pomeati sa aspirinom, koji se prethodno istuca u prah, tako
da se napravi testasta masa. U nju dodati nekoliko kapi propolisa. Mesto oko kurjeg oka namazati uljem,
kako se ne bi otetilo zdravo tkivo, a na izraslinu staviti melem. Umesto belog luka moe da poslui i
limun, a zamena za aspirin je salicil. Za odstranjivanje kurjeg oka efikasan je i sok od trave ruse, kao i od
zelenog ploda smokve. Takoe, moe pomoi i sok od uvarkue i debele koke, s tim to tada terapija traje
vie dana.
MELEM ZA RANE
Zagrejati ist pelinji vosak, pa u njega dodati po 50 grama kantariona, hajduke trave, bokvice i majine
duice. Sadraj pomeati i mlak melem staviti na istu gazu, a zatim priviti na ranu. Postupak ponavljati 3-
4 puta u toku dana.
PROTIV OTOKA NA NOGAMA
Jesti jabuke u neogranienim koliinama i u bilo kom obliku (svee, peene u rerni, kao kompot, dem,
itd.). Dobro je jesti i prirodno ukiseljeno mleko, piti kefir i punomasno mleko.
SIRUP OD KOPRIVE ZA JAANJE
80 vrhova koprive preliti sa 4 dl prokljuale vode, ostaviti da se ohladi, dodati 2 kesice limuntusa, ostaviti
da odstoji 48 sati poklopljeno, pa procediti.