You are on page 1of 39

TUGAS EVALUASI

PEMBELAJARAN MATEMATIKA

Uji Validitas, Reliabilitas, Taraf
Kesukaran, Daya Beda dan
Efektifitas Pengecoh Instrumrn Tes
Dikotomi




Oleh:
Agus Tut Aryana
1329051027





PROGRAM STUDI PENDIDIKAN MATEMATIKA
PASCA SARJANA
UNIVERSITAS PENDIDIKAN GANESHA
2014




TRY OUT UJIAN NASIONAL TAHUN PELAJARAN 2013/2014

Mata Pelajaran : Matematika
Waktu : 120 Menit

Pilihlah satu jawaban yang paling benar!
1. Hasil operasi

) adalah ....
a.

c.


b.

d.



2. Makanan yang disediakan pengusaha ternak selama 30 hari cukup untuk 20 ekor
sapi. Jika sapi dijual 5 ekor, persediaan makanan tersebut cukup untuk makanan sapi
selama .hari.
a. 40 c. 18
b. 35 d. 50

3. Nilai dari

adalah.
a.

c.


b.

d.



4. Bentuk sederhana dari

(
) adalah
a. c. .
b. d. .

5. Sebuah bank swasta memberikan bunga 18% setahun. Bila Ali menyimpan deposito
sebanyak Rp 2.500.000,00 selama setahun, berapakah besar bunga yang diterima



Ali selama 4 bulan?

a. Rp 100.000 c. Rp 450.000
b. Rp 112.500 d. Rp 150.000

6. Dua suku berikutnya dari barisan bilangan , , 0, 6, 15, , adalah.
a. 20 dan 38 c. 27 dan 42
b. 28 dan 30 d. 18 dan 26

7. Rumus suku ke- dari barisan bilangan 1, 2, 4, 8, adalah.
a. c.


b.

d.



8. Suku ke-3 dan suku ke-6 dari sebuah deret aritmetika berturut-turut adalah 8 dan 17.
Jumlah 8 suku pertama deret tersebut adalah ..
a. 135 c. 125
b. 100 d. 50

9. Bentuk sederhana

adalah..
a.

c.


b.

d.



10. Diketahui jumlah lima bilangan bulat yang berurutan adalah 106. Selisih bilangan
terbesar dan terkecil adalah
a. 2 c. 4
b. 1 d. 3

11. Keliling sebuah persegi panjang tidak lebih dari 52 cm. Ukuran panjang persegi
panjang tersebut kurang 2 cm dari tiga kali lebarnya. Luas maksimum maksimum
persegi panjang tersebut adalah .cm
2

a. 104 c. 120



b. 133 d. 146

12. Diketahui { } dan { }. Pernyataan berikut benar,
kecuali
a. c.
b. d.

13. Suatu fungsi ditentukan dengan rumus () . Jika () dan
() , nilai dari () adalah..
a. c.
b. d.

14. Diketahui
i.
ii.
iii.
iv.


Persamaan garis diatas yang tegak lurus dengan garis adalah.
a. i dan iv c. ii dan iii
b. iii dan iv d. i dan ii

15. Persamaan garis yang melalui titik ( ) dan tegak lurus dengan persamaan
garis yang melalui titik ( ) dan ( ) adalah.
a. c.
b. d.

16. Sebuah bioskop mampu menjual karcis kelas I dan kelas II sebanyak 65 lembar.
Harga setiap karcis untuk kelas I adalah Rp 30.000 dan harga setiap karcis untuk
kelas II adalah Rp 20.000. Jika hasil penjualan seluruh karcis adalah Rp 1.500.000,
maka banyak karcis kelas II yang terjual adalah.lembar
a. 30 c. 60



b. 45 d. 75

17. Sebuah kapal berlayar ke arah selatan sejauh 20 km, kemudian ke arah barat sejauh
15 km dan dilanjutkan 56 km ke arah utara. Jarak kapal sekarang dari tempat semula
adalah..km
a. 25 c. 39
b. 28 d. 42

18. Perhatikan gambar berikut ini.

A E
D
B
F
C

ABCD merupakan persegi panjang. Panjang CD = 15 cm dan DF = 17 cm. Jika luas
ABCD = 405 cm
2
, luas BFDE = .cm
2

a. 258 c.285
b. 268 d. 295

19. Pak Ridwan mempunyai sebidang lahan berbentuk persegi panjang dengan ukuran
panjang 20 m dan lebar 10 m. Tepi lahan trsebut akan diberi pagar batu bata. Setiap
meter pagar memerlukan 105 batu bata Banyak batu bata yang diperlukan untuk
membuat pagar tersebut adalahbuah.
a. 6.900 c.6.300
b. 6.600 d.6.000

20. Sebuah gedung mempunyai panjang bayangan 72 m di atas tanah mendatar. Pada
saat yang sama seorang siswa dengan tinggi 2,8 m mempunyai bayangan 4,2 m.
Tinggi gedung sebenarnya adalah..m
a. 30 c. 56



b. 48 d. 64

21. Perhatikan gambar berikut
A B
C
D

Pada gambar di atas, panjang cm dan cm, panjang
adalah.cm
a. c.
b. d.

22. Perhatikan gambar, ABT konggruen dengan DCT menurut.
A
B C
D
T

//
//


a. sudut,sisi,sudut c. sisi,sudut,sisi
b. sisi,sisi,sudut d. sudut,sudut, sisi


23. Perhatikan gambar berikut ini.
o
(p+35)
o
28

Nilai p = .

a. 108
o
c.145
o

b. 117
o
d. 152
o






24. Pada gambar di bawah garis BC merupakan.

A
H

//
//
C
B
D
E
F

a. garis bagi c. gaaris sumbu
b. garis tinggi d. garis berat

25. Perhatikan gambar berikut.
O
B
A
C
D
E

Jika besar sudut , maka besar sudut
adalah.
a. 41 c. 84
b. 126 d. 156

26. Perhatikan gambar berikut.



60
o
O
B
A

Jika diameter lingkaran 16 cm, maka luas daerah yang diarsir adalah.cm
2
a.

( ) c. (

)
b. ( ) d.

27. Jarak antara pusat dua lingkaran 13 cm dan panjang garis singgung persekutuan luar
dua lingkaran itu 12 cm. Apabila salah satu jari-jari lingkaran panjangnya 7 cm,
maka panjang jari-jari lingkaran yang lain adalah.cm
a. 6 c. 3
b. 5 d. 2

28. Bangun prisma segi-6 mempunyai rusuk dan titik sudut berturut-turut..
a. 12 dan 8 c. 18 dan 12
b. 18 dan 10 d. 12 dan 18

29. Perhatikan jarring-jaring limas segiempat beraturan berikut
26 cm
20 cm

Luas permukaan limas adalah.cm
3




a. 1.800 c. 1.200
b. 1.080 d. 1.040

30. Sebuah prisma tegak alasnya berbentuk belah ketupat dengan panjang diagonal 8 cm
dan 6 cm. Jika luas sisi tegak prisma 160 cm
2
, maka volume prisma adalah..cm
3

a. 96 c. 240
b. 192 d. 360

31. Diketahui panjang rusuk sebuah kubus adalah 42 cm. Volume tabung terbesar yang
dapat dimasukkan ke dalam kubus tersebut adalah.cm
3

a. c. 48.424
b. d.

32. Kawat sepanjang 10 m akan dibuat model balok yang berukuran
. Banyak model kerangka balok yang dapat dibuat adalah.
a. c.
b. d.

33. Perhatikan gambar berikut
48 cm
50 cm

Gambar diatas adalah gabungan dari limas dan prisma. Jika diketahui tinggi limas
pada gabungan bangun diatas adalah 18 cm, maka luas permukaan gabungan bangun
diatas adalah.
a. 13.784 c. 16.088
b. 15.784 d. 14.784




34. Diketahui panjang diagonal ruang sebuah kubus adalah cm. Luas permukaan
kubus tersebut adalah adalah.cm
2

a. c.
b. d.

35. Drum berbentuk tabung dengan tinggi 1 m dan jari-jari alas 25 cm berisi penuh
dengan minyak tanah. Minyak tanah tersebut akan dibagikan secara merata kepada
90 warga. Masing-masing warga akan memperoleh minyak tanah sebanyak.(
)
a. 2,18 liter c. 3,18 liter
b. 2,38 liter d. 3,38 liter

36. Perhatikan data nilai ulangan IPS dari 25 siswa berikut
Nilai 5 6 7 8 9 10
Frekuensi 2 4 5 6 5 3
Median dari data diatas adalah
a. 7 c. 8
b. 7,5 d. 8,5

37. Berat badan rata-rata siswa di suatu kelas 54 kg. Berat rata-rata siswa laki-laki 57 kg
dan berat rata-rata siswa perempuan 45 kg. Jika banyak siswa dalam kelas 40 orang,
banyak siswa laki-laki adalah.
a. 25 orang c. 32 orang
b. 30 orang d. 36 orang










38. Perhatikan diagram berikut
4
5
8
10
12
150 151 152 153 154 155
Tinggi badan (cm)
B
a
n
y
a
k

S
i
s
w
a
rata-rata dari data diatas adalah
a. 151,5 c. 155,7
b. 152 d. 152,7

39. Dua dadu dilempar bersamaan. Peluang muncul mata dadu berjumlah kurang dari
10 adalah.
a.

c.


b.

d.



40. Dalam percobaan melempar undi sebuah dadu, ternyata muncul mata dadu lebih dari
4 adalah 120 kali. Banyak percobaan yang dilakukan adalah.
a. 40 kali c. 360 orang
b. 80 orang d. 720 orang











KUNCI JAWABAN
1 B 11 B 21 D 31 A
2 A 12 A 22 C 32 C
3 C 13 A 23 B 33 D
4 B 14 C 24 B 34 A
5 D 15 B 25 B 35 A
6 C 16 B 26 C 36 C
7 D 17 C 27 D 37 B
8 B 18 C 28 C 38 D
9 D 19 C 29 D 39 C
10 D 20 B 30 B 40 C























REKAPITULASI JAWABAN SISWA
NO KODE
BUTI R SOAL
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
1 IXA1 B A A B D D D A D B B A A C B B C C C B D A B A B C D A D B A C C A A C B D C C
2 IXA2 B A C C D C D B D D B A D C B B C C C B A C B B B C D C D A A C D A A A B D C C
3 IXA3 C A C B D A D B D D B A A C B B C C C B D C B B D C D C A B A C D D A C B D C C
4 IXA4 B A C B D C C B D D B A A C B B C C C B D C B C B C D C D B A C B A A C B D A C
5 IXA5 B A C D D C D B D D C A A C B B D C C B D C B B B A D C D B A C D A A C B C C C
6 IXA6 B A C B D C D B D D B A A A B B C C C B B C C B B A A C D B C C D A A C B D C C
7 IXA7 B A C B D C D B D D B B A C A B C C C A A C B B B C D C D B A B A A D C B D C C
8 IXA8 C A C B D C D B D D B A A C B B C C A B D C B B C C D C D B D C D A A D B D C D
9 IXA9 B A C B D C C B D D B A A C A B C C C B D C B C B C D C D B A C A A D C B A A C
10 IXA10 B A C B D C D B B D B C A C B B A C C B D C B B B C D C D B A C D A A C A D C C
11 IXA11 B C A B D A D B D D B A A D B A C C C B D C D B B A A A D B C C D A A C B D C C
12 IXA12 B A C A D C D A D D B A A C D B C C C A D C B B D C D C D B A B A C A C C D C D
13 IXA13 C D C B C C D B C D B A A C B B C C A B D C B C B C D C D B C C D A A C B D C B
14 IXA14 B A C B D C D B D D B A A C B B C C C B A C C B B C A C D B C C D A A C D D C C
15 IXA15 C A C A D C D D D C B B D C A C C B C B D C B B C D D D D B A B A A D C B D C C
16 IXA16 C A C B C C D B D D B A A A D B D C A B D B B B C C D C A B D C D A A D B D C D
17 IXA17 B D C D D C C B D D B A A C B B C C C A B C B C B C D C D A A C A A D C D D A C
18 IXA18 A A C B D C D B B D B C A C C B D C C B D C B B B D D C D B A C D A A C B D C C
19 IXA19 B C A B D A D B D C B A A D B A C C C B D C D B B B A A D B C C D A A C C D C C
20 IXA20 B A C A D A D A C D B A A A B B C A C A D C B A B C D C D A A B A C A C A D C D
21 IXA21 A D C B D C D B A A C A B C B B C C A D D C B B B C D D D D C C D A A C B A C B
22 IXA22 B A C B D C C B D D B A A C A B C C C B D C B C A B A C D B A A A A D C B A A C



NO KODE
BUTI R SOAL
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
23 IXA23 B A C B D C D B B C C C A C B B A C C C D C B B B C D C A D A D D A A C A D C C
24 IXA24 A C A B D A D B D D B A A D B A C C C B D C D B C B A A D B C C D A A C B D C C
25 IXA25 A C C D A B D A D A C A D D B A C A C A D D B B B C D D C B A C A D A A B C B B
26 IXA26 B D C B D C D B D D B A A C B B C C A B D C B C B C D C D B C C D A A C B D C B
27 IXA27 B A C B C C D B D D B A A C B B C C C B A C C B B C A C D B C C D A A C D D C C
28 IXA28 C A C A D C D B D D D B A C A C C C C B D C B B B C D C D B A A A A D C B D C C
29 IXA29 C A C B D C D B D D B A A A B D D C A B D B B B C C D C D B D B D A A D B D C D
30 IXA30 B D C D D C C B D D B A A C B B C C C A B C B C B C D C D B A C A A D C D D A C
31 IXA31 A A C B D C D B B D B A A C B B D C C B D C B B B C D C D B A C D A A C B D C C
32 IXA32 B C A B D A D B D D B A A D B A C C C B C C D B B C A A D B C C D A A C B D C C
33 IXA33 B A C A D C D A B D B A A C D B C D C C D C B B B C D C D B A B A C A C A D C D
34 IXA34 A D C B D C D B A D C A B C A B C C A D D C B B B C D D D B C D D A A C B A C B
35 IXA35 A A D A D D D A C D B A A C C B C C C B D C B B D C D C D C A B A C A C B C C D
36 IXA36 C A D A B D D A C D D A A C C B C C C B D C B B D C D C D C A B A C A B B C D D
37 IXA37 A C D C A C D D D A C A B A A C C D B A D D B B D C D A B B A C B A A D B D A C










No Kode
No soal
Benar Salah Nilai Ranking
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
1 IXA1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 32 8 80,00 15
2 IXA2 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 35 5 87,50 4
3 IXA3 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 35 5 87,50 4
4 IXA4 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 36 4 90,00 2
5 IXA5 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 35 5 87,50 4
6 IXA6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 34 6 85,00 9
7 IXA7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 33 7 82,50 13
8 IXA8 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 34 6 85,00 9
9 IXA9 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 33 7 82,50 13
10 IXA10 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 36 4 90,00 2
11 IXA11 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 30 10 75,00 18
12 IXA12 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 30 10 75,00 18
13 IXA13 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 32 8 80,00 15
14 IXA14 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 35 5 87,50 4
15 IXA15 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 25 15 62,50 34
16 IXA16 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 28 12 70,00 27
17 IXA17 1 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 29 11 72,50 23
18 IXA18 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 34 6 85,00 9
19 IXA19 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 28 12 70,00 27
20 IXA20 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 26 14 65,00 32
21 IXA21 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 27 13 67,50 30
22 IXA22 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 29 11 72,50 23
23 IXA23 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 30 10 75,00 18
24 IXA24 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 28 12 70,00 27



No Kode
No soal
Benar Salah Nilai Ranking
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
25 IXA25 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 18 22 45,00 36
26 IXA26 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 35 5 87,50 4
27 IXA27 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 34 6 85,00 9
28 IXA28 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 31 9 77,50 17
29 IXA29 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 29 11 72,50 23
30 IXA30 1 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 30 10 75,00 18
31 IXA31 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 37 3 92,50 1
32 IXA32 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 30 10 75,00 18
33 IXA33 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 29 11 72,50 23
34 IXA34 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0 27 13 67,50 30
35 IXA35 0 1 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 26 14 65,00 32
36 IXA36 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 22 18 55,00 35
37 IXA37 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 1 18 22 45,00 36









UJI VALIDITAS INSTRUMEN
Tes dikotomi adalah tes yang setiap butirnya memiliki skor 0 atau 1. Jawaban
benar diberi skor 1 dan jawaban salah diberi skor 0. Jenis tes objektif merupakan
instrumen dikotomi. Termasuk di dalamnya jenis tes pilihan ganda, pilihan ganda
variasi, benar salah, hubungan antar hal, atau menjodohkan merupakan contoh tes
dikotomi karena jawaban yang diberikan siswa hanya ada dua kemungkinan yaitu
jawaban benar dengan skor 1 atau jawaban salah dengan skor 0. Validitas tes yang
bersifat dikotomi dihitung dengan menggunakan rumus korelasi point biserial seperti
berikut.

q
p
S
M M
t
t p
pbi

=

Keterangan:
pbi
: koefisien point biserial
M
p
: Rerata skor total dari subjek yang menjawab benar butir soal yang dicari
validitasnya.
M
t
: Rerata skor total
S
t
: Standar deviasi skor total
p

: proporsi siswa yang menjawab benar butir yang dicari validitasnya
q

: proporsi siswa yang menjawab salah butir yang dicari validitasnya
(q = 1 p)
Berikut akan dicari koefisien korelasi point biserial untuk butir nomor 1

Tabel kerja untuk menghitung koefisien korelasi point biserial untuk butir nomor 1
adalah sebagai berikut.

Tabel Kerja Koefisien Korelasi Point Biserial
Responden
Skor
ButiR (X)
Skor Total
(Y)
Y jika X = 1 Y
2

IXA1 1 32 32 1024
IXA2 1 35 35 1225



Responden
Skor
ButiR (X)
Skor Total
(Y)
Y jika X = 1 Y
2

IXA3 0 35 35 1225
IXA4 1 36 36 1296
IXA5 1 35 35 1225
IXA6 1 34 34 1156
IXA7 1 33 33 1089
IXA8 0 34 34 1156
IXA9 1 33 33 1089
IXA10 1 36 36 1296
IXA11 1 30 30 900
IXA12 1 30 30 900
IXA13 0 32 32 1024
IXA14 1 35 35 1225
IXA15 0 25 25 625
IXA16 0 28 28 784
IXA17 1 29 29 841
IXA18 0 34 34 1156
IXA19 1 28 28 784
IXA20 1 26 26 676
IXA21 0 27 27 729
IXA22 1 29 29 841
IXA23 1 30 30 900
IXA24 0 28 28 784
IXA25 0 18 18 324
IXA26 1 35 35 1225
IXA27 1 34 34 1156
IXA28 0 31 31 961
IXA29 0 29 29 841
IXA30 1 30 30 900
IXA31 0 37 37 1369
IXA32 1 30 30 900
IXA33 1 29 29 841
IXA34 0 27 27 729
IXA35 0 26 26 676
IXA36 0 22 22 484
IXA37 0 18 18 324
Total 21 1120 1120 34680





31,857
21
1120
= = =

P
P
p
N
Y
M
30,270
37
1120
= = =

N
Y
M
t

( )
( ) 1
2
2

=

N N
Y Y N
S
t

( )
4,647
36 37
1120 34680 37
2
=


=
t
S
0,568
37
21
= = p
0,432 0,568 1 1 = = = p q
Dengan demikian diperoleh koefisien korelasi point biserial untuk butir nomor 1
sebagai berikut.
q
p
S
M M
t
t p
pbi

=
0,391
432 , 0
568 , 0
647 , 4
270 , 30 857 , 31
=

=
pbi

Berdasarkan cara yang sama dihitung koefisien point biserial (
pbi
) untuk butir nomor
2, 3, 4, 5, 6, dan seterusnya. Koefisien point biserial (
pbi
) dari semua butir kemudian
dibandingkan dengan harga
tabel
r untuk mengetahui validitas masing-masing butir.
Harga
tabel
r diperoleh dari tabel nilai r (dengan 2 = n dk dan taraf signifikansi o . Jika
tabel pbi
r > , maka butir bersangkutan dinyatakan valid, sebaliknya jika
tabel pbi
r s maka
butir bersangkutan dinyatakan tidak valid. Dari tabel r diperoleh harga
tabel
r untuk
35 2 37 = = dk dan 05 , 0 = o adalah sebesar 0, 325. Dengan demikian diperoleh
harga
pbi
dari masing-masing butir beserta perbandingannya dengan
tabel
r dan
keputusan validitas butir adalah seperti pada tabel berikut.



No Kode
No Butir
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1 IXA1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 IXA2 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1
3 IXA3 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
4 IXA4 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
5 IXA5 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1
6 IXA6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1
7 IXA7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0
8 IXA8 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1
9 IXA9 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1
10 IXA10 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1
11 IXA11 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1
12 IXA12 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0
13 IXA13 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1
14 IXA14 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
15 IXA15 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 1
16 IXA16 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 0 1
17 IXA17 1 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
18 IXA18 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1
19 IXA19 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1
20 IXA20 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0
21 IXA21 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0
22 IXA22 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1
23 IXA23 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0
24 IXA24 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1



No Kode
No Butir
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
25 IXA25 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 0
26 IXA26 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1
27 IXA27 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
28 IXA28 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1
29 IXA29 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1
30 IXA30 1 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0
31 IXA31 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1
32 IXA32 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1
33 IXA33 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0
34 IXA34 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 0
35 IXA35 0 1 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1
36 IXA36 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1
37 IXA37 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0
Total 21 25 29 24 31 27 32 28 26 30 29 31 31 27 24 28 30 32 29 26
Mp 31,857 31,520 31,241 31,917 31,226 31,296 30,094 31,929 30,538 31,400 31,448 30,032 31,290 31,519 31,458 31,536 29,700 31,375 30,690 31,654
Mt 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270
St 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647
P 0,568 0,676 0,784 0,649 0,838 0,730 0,865 0,757 0,703 0,811 0,784 0,838 0,838 0,730 0,649 0,757 0,811 0,865 0,784 0,703
q 0,432 0,324 0,216 0,351 0,162 0,270 0,135 0,243 0,297 0,189 0,216 0,162 0,162 0,270 0,351 0,243 0,189 0,135 0,216 0,297
R 0,391 0,388 0,398 0,481 0,467 0,363 -0,096 0,629 0,089 0,503 0,483 -0,116 0,499 0,441 0,347 0,480 -0,254 0,601 0,172 0,458
Keterangan V V V V V V TV V TV V V TV V V V V TV V TV V





No Kode
No Item
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
1 IXA1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1
2 IXA2 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1
3 IXA3 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1
4 IXA4 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1
5 IXA5 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1
6 IXA6 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1
7 IXA7 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1
8 IXA8 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0
9 IXA9 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1
10 IXA10 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1
11 IXA11 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1
12 IXA12 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0
13 IXA13 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0
14 IXA14 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1
15 IXA15 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1
16 IXA16 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0
17 IXA17 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1
18 IXA18 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
19 IXA19 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1
20 IXA20 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0
21 IXA21 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0
22 IXA22 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1
23 IXA23 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1
24 IXA24 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1
25 IXA25 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0



No Kode
No Item
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
26 IXA26 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0
27 IXA27 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1
28 IXA28 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1
29 IXA29 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0
30 IXA30 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1
31 IXA31 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
32 IXA32 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1
33 IXA33 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0
34 IXA34 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 0
35 IXA35 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0
36 IXA36 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0
37 IXA37 1 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 1
Total 29 32 30 28 26 29 29 27 32 30 23 25 21 30 30 30 27 29 29 24
Mp 29,655 31,094 30,033 29,929 31,385 30,241 30,069 31,741 30,969 30,833 29,957 31,320 32,048 31,133 30,333 31,200 30,111 31,138 31,207 31,542
Mt 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270 30,270
St 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647 4,647
P 0,784 0,865 0,811 0,757 0,703 0,784 0,784 0,730 0,865 0,811 0,622 0,676 0,568 0,811 0,811 0,811 0,730 0,784 0,784 0,649
q 0,216 0,135 0,189 0,243 0,297 0,216 0,216 0,270 0,135 0,189 0,378 0,324 0,432 0,189 0,189 0,189 0,270 0,216 0,216 0,351
R -0,252 0,448 -0,106 -0,130 0,369 -0,012 -0,082 0,520 0,380 0,251 -0,087 0,326 0,438 0,385 0,028 0,414 -0,056 0,356 0,384 0,372
Keterangan TV V TV TV V TV TV V V TV TV V V V TV V TV V V V







Rekapitulasi uji Validitas Instrumen
Butir rxy rtabel Keterangan
1 0,391 0,325 Valid
2 0,388 0,325 Valid
3 0,398 0,325 Valid
4 0,481 0,325 Valid
5 0,467 0,325 Valid
6 0,363 0,325 Valid
7 -0,096 0,325 Tidak Valid
8 0,629 0,325 Valid
9 0,089 0,325 Tidak Valid
10 0,503 0,325 Valid
11 0,483 0,325 Valid
12 -0,116 0,325 Tidak Valid
13 0,499 0,325 Valid
14 0,441 0,325 Valid
15 0,347 0,325 Valid
16 0,480 0,325 Valid
17 -0,254 0,325 Tidak Valid
18 0,601 0,325 Valid
19 0,172 0,325 Tidak Valid
20 0,458 0,325 Valid
21 -0,252 0,325 Tidak Valid
22 0,448 0,325 Valid
23 -0,106 0,325 Tidak Valid
24 -0,130 0,325 Tidak Valid
25 0,369 0,325 Valid
26 -0,012 0,325 Tidak Valid
27 -0,082 0,325 Tidak Valid
28 0,520 0,325 Valid
29 0,380 0,325 Valid
Butir rxy rtabel Keterangan
30 0,251 0,325 Tidak Valid
31 -0,087 0,325 Tidak Valid
32 0,326 0,325 Valid
33 0,438 0,325 Valid
34 0,385 0,325 Valid
35 0,028 0,325 Tidak Valid
36 0,414 0,325 Valid
37 -0,056 0,325 Tidak Valid
38 0,356 0,325 Valid
39 0,384 0,325 Valid
40 0,372 0,325 Valid

Berdasarkan hasil perhitungan
tersebut didapatkan bahwa dari 40 soal
yang dilakukan uji coba terdapat 13 soal
yang tidak valid yaitu soal no 7, 9, 12,
17, 19, 21, 23, 24, 26, 27, 30, 31, 35 dan
37, dan terdapat 27 soal valid.
















UJI RELIABILITAS INSTRUMEN
Reliabilitas tes yang dikotomi dihitung dengan menggunakan rumus KR-20 atau
KR-21. Jika tingkat kesukaran butir tes relatif homogen, maka digunakan KR-21,
sedangkan jika tingkat kesukaran tes tidak homogen, maka digunakan KR-20. Catatan
yang harus dipegang adalah reliabilias dihitung hanya untuk butir-butir yang valid.
Dengan kata lain, butir-butir yang tidak valid tidak disertakan dalam perhitungan
reliabilitas.
Dalam hal ini, pengujian reliabilitas dapat dilakukan dengan menggunakan KR-21
dengan menggunakan rumus sebagai berikut.

|
|
.
|

\
|

|
.
|

\
|

=
2
2
11
1
t
t
S
q p n S
n
n
r
atau yang lebih sederhana dengan menggunakan rumus sebagai berikut.

2
2
11
) 1 (
) (
t
t
S n
M n M nS
r


=
Dimana
11
r : koefisien reliabilitas
S
t
: standar deviasi skor total
n : banyak butir
M : rata-rata skor total

Sebagai kriteria derajat reliabilitas tes atau instrumen evaluasi dapat digunakan
kriteria yang dibuat oleh Guilford (1951) sebagai berikut.
20 , 0
11
s r : derajat reliabilitas sangat rendah
40 , 0 20 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas rendah
60 , 0 40 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas sedang
80 , 0 60 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas tinggi
00 , 1 80 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas sangat tinggi
Menghitung koefisien reliabilitas dapat dilakukan dengan cara sebagai berikut.



TABEL UJI RELIABILITAS
NO KODE
No Butir
Y Y
2

1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 26 27 28 29 32 33 34 36 38 39 40
1 IXA1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 21 441
2 IXA2 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 25 625
3 IXA3 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 23 529
4 IXA4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 26 676
5 IXA5 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 24 576
6 IXA6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 25 625
7 IXA7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 24 576
8 IXA8 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 24 576
9 IXA9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 24 576
10 IXA10 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 28 784
11 IXA11 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 20 400
12 IXA12 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 0 19 361
13 IXA13 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 24 576
14 IXA14 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 27 729
15 IXA15 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 15 225
16 IXA16 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 19 361
17 IXA17 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 23 529
18 IXA18 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 25 625



NO KODE
No Butir
Y Y
2

1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 26 27 28 29 32 33 34 36 38 39 40
19 IXA19 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 19 361
20 IXA20 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 0 18 324
21 IXA21 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 19 361
22 IXA22 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 20 400
23 IXA23 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 23 529
24 IXA24 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 18 324
25 IXA25 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 6 36
26 IXA26 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 26 676
27 IXA27 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 26 676
28 IXA28 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 21 441
29 IXA29 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0 20 400
30 IXA30 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 23 529
31 IXA31 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 27 729
32 IXA32 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 21 441
33 IXA33 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 0 19 361
34 IXA34 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 18 324
35 IXA35 0 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 0 16 256
36 IXA36 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 12 144
37 IXA37 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 8 64



NO KODE
No Butir
Y Y
2

1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 26 27 28 29 32 33 34 36 38 39 40
TOTAL 21 25 29 24 31 27 28 30 29 31 27 24 28 32 26 32 26 29 29 27 32 25 22 29 31 28 30 24 776 17166






Langkah-langkah perhitungan uji reliabilitas.
a. Menghitung standar deviasi (St)
( )
) 1 (
2
2

=

k k
X X k
S
t

) 1 37 ( 37
(776) - 17166 37
2

=
x
S
t

) 36 ( 37
602176 - 635142
=
t
S
1332
32966
=
t
S
24,749 =
t
S
4,975 =
t
S
b. Menghitung rata-rata skor total (M)
20,973
37
776
= = M
c. Menghitung r
11

2
2
11
) 1 (
) (
t
t
S n
M n M nS
r


=
2
2
11
975 , 4 ) 1 27 (
) 975 , 20 27 ( 973 , 20 975 , 4 37
x
x
r


=
890,973
336,134 915,722
11

= r
0,65051
11
= r
Sebagai kriteria derajat reliabilitas tes atau instrumen evaluasi dapat digunakan
kriteria yang dibuat oleh Guilford (1951) sebagai berikut.
20 , 0
11
s r : derajat reliabilitas sangat rendah
40 , 0 20 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas rendah
60 , 0 40 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas sedang
80 , 0 60 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas tinggi
00 , 1 80 , 0
11
s < r : derajat reliabilitas sangat tinggi



Berdasarkan kriteria tersebut dapat diketahui babhwa instrumen tersebut memiliki
reliabilitas yang tinggi.


UJI TARAF KESUKARAN BUTIR INSTRUMEN TES
Setelah validitas dan reliabilitas tes diketahui, kemudian dilanjutkan dengan uji
taraf (indeks) kesukaran butir. Menurut Nurkancana & Sunartana (1981), suatu tes tidak
boleh terlalu mudah, dan juga tidak boleh terlalu sukar. Sebuah item yang terlalu mudah
sehingga dapat dijawab dengan benar oleh semua anak bukanlah merupakan item yang
baik. Begitu pula item yang terlalu sukar sehingga tidak dapat dijawab oleh semua anak
juga bukan item yang baik.
Umumnya uji taraf kesukaran butir dilakukan dengan memperhitungkan banyak
responden yang menjawab butir tersebut dengan benar. Taraf kesukaran butir dapat
dihitung dengan menggunakan Rumus berikut.

I =
N
B


Keterangan:
I : indeks kesukaran butir
B : banyaknya siswa yang menjawab butir tersebut dengan benar
N : banyaknya siswa yang mengikuti tes

Sebagai contoh, untuk soal nomor 1, siswa yang mengikuti tes sebanyak 37 orang
dan yang menjawab benar sebanyak 21 orang, dengan demikian indeks kesukaran butir
untuk soal nomor 1 adalah:
I =
37
21
= 0, 57
Berdasarkan cara yang sama diperolehlah indeks kesukaran butir untuk soal
nomor 2, 3, dan seterusnya sampai dengan butir nomor 40.
Adapun kriteria yang digunakan untuk indeks kesukaran butir adalah sebagai
berikut.




Butir dengan I: 0, 00 sampai 0, 30 tergolong sukar
Butir dengan I: 0, 31 sampai 0, 70 tergolong sedang
Butir dengan I: 0, 71 sampai 1, 00 tergolong mudah
(Sumber: Candiasa, 2010)
Dengan demikian, indeks kesukaran butir nomor 1 tergolong sedang.
Berdasarkan patokan tersebut maka indeks kesukaran butir beserta kriteria
kesukaran tiap-tiap butir yang diujicobakan dapat diperhatikan pada tabel berikut.

No Butir B N I Keterangan
1 21 37 0,568 Sedang
2 25 37 0,676 Sedang
3 29 37 0,784 Mudah
4 24 37 0,649 Sedang
5 31 37 0,838 Mudah
6 27 37 0,730 Mudah
8 28 37 0,757 Mudah
10 30 37 0,811 Mudah
11 29 37 0,784 Mudah
13 31 37 0,838 Mudah
14 27 37 0,730 Mudah
15 24 37 0,649 Sedang
16 28 37 0,757 Mudah
18 32 37 0,865 Mudah
20 26 37 0,703 Mudah
22 32 37 0,865 Mudah
25 26 37 0,703 Mudah
28 27 37 0,730 Mudah
29 32 37 0,865 Mudah
32 25 37 0,676 Sedang
33 21 37 0,568 Sedang
34 30 37 0,811 Mudah



No Butir B N I Keterangan
36 30 37 0,811 Mudah
38 29 37 0,784 Mudah
39 29 37 0,784 Mudah
40 24 37 0,649 Sedang


PENGUJIAN DAYA BEDA BUTIR INSTRUMEN TES
Analisis daya pembeda adalah pengkajian butir-butir soal yang dimaksudkan
untuk mengetahui kesanggupan butir-butir tes untuk membedakan siswa yang tergolong
mampu dengan siswa yang tergolong tidak mampu. Indeks daya beda butir dinyatakan
dengan d dan dihitung dengan menggunakan rumus di bawah ini.

N
L U
d

=
Keterangan:
d : indeks daya beda butir
U : banyak kelompok atas yang menjawab butir dengan benar
L : banyak kelompok bawah yang menjawab butir dengan benar
N : banyak peserta tes
Batasan terhadap indeks daya beda butir sebagai berikut.
Jika 40 , 0 > d maka butir tergolong sangat baik
Jika 40 , 0 30 , 0 < s d maka butir tergolong cukup tapi perlu diperbaiki
Jika 30 , 0 20 , 0 < s d maka butir tergolong kurang dan perlu direvisi
Jika 20 , 0 < d maka butir tergolong jelek, shingga harus digugurkan.
Kelompok atas dan kelompok bawah diperoleh dengan terlebih dahulu meranking
peserta berdasarkan skor total yang diperoleh. Kemudian 27% dari siswa yang
memperoleh skor tertinggi diambil sebagai kelompok atas dan 27% dari siswa yang
memperoleh skor terendah diambil sebagai kelompok bawah. Peserta tes sebanyak 37
orang, sehingga kelompok atas dan kelompok bawah masing-masing diambil sebanyak
27% 37 = 9,99 dibulatkan menjadi 10.




TABEL KERJA UJI DAYA BEDA
No Kode
NO SOAL
Benar Kelas
1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 28 29 32 33 34 36 38 39 40
10 IXA10 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 26
Kelas
Atas
14 IXA14 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 26
31 IXA31 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 25
6 IXA6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 25
27 IXA27 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 25
26 IXA26 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 24
4 IXA4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 23
18 IXA18 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 23
2 IXA2 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 23
5 IXA5 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 23
7 IXA7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 22
Kelas
Tengah
8 IXA8 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 22
23 IXA23 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 22
9 IXA9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 21
13 IXA13 0 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 21
30 IXA30 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 21
17 IXA17 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 21
3 IXA3 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 20
22 IXA22 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 20
28 IXA28 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 20



No Kode
NO SOAL
Benar Kelas
1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 28 29 32 33 34 36 38 39 40
32 IXA32 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 20
11 IXA11 1 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 19
1 IXA1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 19
19 IXA19 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 19
29 IXA29 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 18
24 IXA24 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 18
12 IXA12 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 17
33 IXA33 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 0 17
Kelas
Bawah
34 IXA34 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 17
21 IXA21 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 17
16 IXA16 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 1 0 16
20 IXA20 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 0 16
35 IXA35 0 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 0 15
15 IXA15 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 1 1 14
36 IXA36 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 11
37 IXA37 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 5
25 IXA25 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 4





Berdasarkan tabel tersebut diatas didapat sebagai berikut.
No Butir U L d Keterangan
1 8 2 0,60 Sangat Baik
2 9 6 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
3 10 7 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
4 8 3 0,50 Sangat Baik
5 9 6 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
6 10 6 0,40 Cukup Perlu Diperbaiki
8 10 3 0,70 Sangat Baik
10 10 6 0,40 Cukup Perlu Diperbaiki
11 9 5 0,40 Cukup Perlu Diperbaiki
13 9 5 0,40 Cukup Perlu Diperbaiki
14 9 6 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
15 9 3 0,60 Sangat Baik
16 10 7 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
18 10 5 0,50 Sangat Baik
20 10 4 0,60 Sangat Baik
22 10 7 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
25 10 5 0,50 Sangat Baik
28 10 5 0,50 Sangat Baik
29 10 7 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
32 8 6 0,20 Kurang Harus di Revisi
33 9 3 0,60 Sangat Baik
34 10 5 0,50 Sangat Baik
36 9 6 0,30 Cukup Perlu Diperbaiki
38 9 5 0,40 Cukup Perlu Diperbaiki
39 9 7 0,20 Kurang Harus di Revisi
40 9 2 0,70 Sangat Baik







PENGUJIAN EFEKTIFITAS PENGECOH INSTRUMEN TES
Analisis efektivitas pengecoh (distractor) atau analisis pola jawaban dilakukan dengan menghitung peserta tes yang memilih tiap alternatif jawaban pada
masing-masing butir. Kriteria pengecoh yang baik adalah apabila pengecoh tersebut dipilih oleh paling sedikit 5% dari peserta tes. Mengingat banyak peserta tes
37 orang, pengecoh dikatakan baik jika dipilih oleh minimal 5% dari 37 orang, atau minimal dipilih oleh 2 orang peserta tes. Berikut tabel kerja efektifitas
pengecoh instrumen tes.
NO KODE
BUTI R SOAL
1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 28 29 32 33 34 36 38 39 40
1 IXA1 B A A B D D A B B A C B B C B A B A D C C A C D C C
2 IXA2 B A C C D C B D B D C B B C B C B C D C D A A D C C
3 IXA3 C A C B D A B D B A C B B C B C D C A C D D C D C C
4 IXA4 B A C B D C B D B A C B B C B C B C D C B A C D A C
5 IXA5 B A C D D C B D C A C B B C B C B C D C D A C C C C
6 IXA6 B A C B D C B D B A A B B C B C B C D C D A C D C C
7 IXA7 B A C B D C B D B A C A B C A C B C D B A A C D C C
8 IXA8 C A C B D C B D B A C B B C B C C C D C D A D D C D
9 IXA9 B A C B D C B D B A C A B C B C B C D C A A C A A C
10 IXA10 B A C B D C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C C
11 IXA11 B C A B D A B D B A D B A C B C B A D C D A C D C C
12 IXA12 B A C A D C A D B A C D B C A C D C D B A C C D C D
13 IXA13 C D C B C C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C B



NO KODE
BUTI R SOAL
1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 28 29 32 33 34 36 38 39 40
14 IXA14 B A C B D C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C C
15 IXA15 C A C A D C D C B D C A C B B C C D D B A A C D C C
16 IXA16 C A C B C C B D B A A D B C B B C C A C D A D D C D
17 IXA17 B D C D D C B D B A C B B C A C B C D C A A C D A C
18 IXA18 A A C B D C B D B A C C B C B C B C D C D A C D C C
19 IXA19 B C A B D A B C B A D B A C B C B A D C D A C D C C
20 IXA20 B A C A D A A D B A A B B A A C B C D B A C C D C D
21 IXA21 A D C B D C B A C B C B B C D C B D D C D A C A C B
22 IXA22 B A C B D C B D B A C A B C B C A C D A A A C A A C
23 IXA23 B A C B D C B C C A C B B C C C B C A D D A C D C C
24 IXA24 A C A B D A B D B A D B A C B C C A D C D A C D C C
25 IXA25 A C C D A B A A C D D B A A A D B D C C A D A C B B
26 IXA26 B D C B D C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C B
27 IXA27 B A C B C C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C C
28 IXA28 C A C A D C B D D A C A C C B C B C D A A A C D C C
29 IXA29 C A C B D C B D B A A B D C B B C C D B D A D D C D
30 IXA30 B D C D D C B D B A C B B C A C B C D C A A C D A C



NO KODE
BUTI R SOAL
1 2 3 4 5 6 8 10 11 13 14 15 16 18 20 22 25 28 29 32 33 34 36 38 39 40
31 IXA31 A A C B D C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C C
32 IXA32 B C A B D A B D B A D B A C B C B A D C D A C D C C
33 IXA33 B A C A D C A D B A C D B D C C B C D B A C C D C D
34 IXA34 A D C B D C B D C B C A B C D C B D D D D A C A C B
35 IXA35 A A D A D D A D B A C C B C B C D C D B A C C C C D
36 IXA36 C A D A B D A D D A C C B C B C D C D B A C B C D D
37 IXA37 A C D C A C D A C B A A C D A D D A B C B A D D A C
Kunci B A C B D C B D B A C B B C B C B C D C D A C D C C













Berdasarkan tabel tersebut diatas didapat bahwa
No
Butir
Pilihan Jawaban
Kunci Keterangan
A B C D
1 8 21 8 0 B Pengecoh D Kurang Baik
2 25 0 6 6 A Pengecoh B Kurang Baik
3 5 0 29 3 C Pengecoh B Kurang Baik
4 7 24 2 4 B Semua Pengecoh Baik
5 2 1 3 31 D Pengecoh B Kurang Baik
6 6 1 27 3 C Pengecoh B Kurang Baik
8 7 28 0 2 B Pengecoh C Kurang Baik
10 3 1 3 30 D Pengecoh B Kurang Baik
11 0 29 6 2 B Pengecoh A Kurang Baik
13 31 3 0 3 A Pengecoh C Kurang Baik
14 5 0 27 5 C Pengecoh B Kurang Baik
15 7 24 3 3 B Semua Pengecoh Baik
16 5 28 3 1 B Pengecoh D Kurang Baik
18 2 1 32 2 C Pengecoh B Kurang Baik
20 7 26 2 2 B Semua Pengecoh Baik
22 1 2 32 2 C Pengecoh A Kurang Baik
25 1 26 5 5 B Pengecoh A Kurang Baik
28 6 0 27 4 C Pengecoh B Kurang Baik
29 3 1 1 32 D Pengecoh B & C Kurang Baik
32 2 8 25 2 C Semua Pengecoh Baik
33 13 2 1 21 D Pengecoh C Kurang Baik
34 30 0 5 2 A Pengecoh B Kurang Baik
36 2 1 30 4 C Pengecoh B Kurang Baik
38 4 0 4 29 D Pengecoh B Kurang Baik
39 6 1 29 1 C Pengecoh B & D Kurang Baik
40 0 5 24 8 C Pengecoh A Kurang Baik

You might also like