Nghin cu khoa hc chuyn ngnh

72
TNH TON CU KI N B TNG CT THP THEO TIU CHUN NHT BN
TS. Nguyn Nguyn Hng
Nguyn GV Trng THTL3
1. T VN
Chng trnh Tnh ton cu kin b
tng ct thp bng tiu chun Nht Bn l
mt phn ni dung trong ti nghin cu
khoa hc cp B Cng nghip 2001-2002 c
ta Nghin cu xy dng h thng phn
mm thit k cng trnh thy in, bn
cnh cc chng trnh tnh ton n nh p
v mi dc, chng trnh thit k tng chn
t, chng trnh x l cc bn s trong
cng tc thit k
Chng trnh Tnh ton cu kin b
tng ct thp bng tiu chun Nht Bn
c chn bo co ti Hi ngh ng dng
Ton hc ton quc ln II ti H Ni, 23-
25/12/2005 v c gii thiu ti Tp ch
ng dng Ton hc, tp IV, s I nm 2008
ca Hi Ton hc Vit Nam.
2. NI DUNG
Bi ton tnh v b tr ct thp cho cc
kt cu b tng ct thp chu un ko (hoc
nn) l bi ton rt ph bin trong thit k
xy dng. y l bi ton phi th ng dn
v ni chung thng chim kh nhiu th gi
khi phi so snh la chn din tch mt
ct ngang thp sao cho c li v kinh t, c
bit i vi cc hng mc cng trnh c khi
lng ln cc chi tit v cu kin chu lc
khc nhau.
i vi cc kt cu c mt ct ngang
hnh trn, hnh vnh khuyn, mt ct ch
nht hoc hnh hp c thp chu lc b tr
theo chu vi th vic tnh ton cng
chn thp l mt vn phc tp v cha
c cp ti trong cc ti liu, qui phm
tnh ton cho cc ngnh xy dng nc ta.
Nhng bi ton ny c nghin cu rt
rt thnh cng ti Nht Bn c hai phng
din l thuyt ln thc hnh. Da trn cc
biu thc l thuyt (kh phc tp v phng
din ton hc), ngi ta xy dng h
thng cc biu quan h a phng nhm
gip ngi thit k c th tra cu s dng
sau khi thc hin cc tnh ton nhng tham
s cn thit.
Phng php trn y, c th ni, rt
tin li. Tuy nhin, n i hi ngi s dng
phi thc hin mt phn tnh ton bng th
cng xc nh cc tham s cn thit; mt
khc, trong nhiu trng hp bt buc phi
ni suy. V vy, trn c s cc h phng
trnh ca l thuyt s c gii thiu di
y, chng ti nghin cu xy dng mt
chng trnh ng dng nhm gip cc k s
c th la chn mt cch nhanh chng lng
thp cn thit kt cu m bo tha mn
yu cu v cng v cc yu cu v kinh
t.
ng dng ny cho php tnh thp cho
c cc cu kin BTCT c mt ct ngang hnh
trn, hnh vnh khuyn, mt ct ch nht
hoc hnh hp c thp chu lc b tr theo
chu vi da trn Tiu chun tnh ton cc cu
kin BTCT hin ang lu hnh ti Nht Bn
v c a vo b tiu chun thit k d
n thy in Hm Thun - a Mi.
Khi s dng phn ng dng ny, ngi
thit k ch cn nhp cc d liu v ni lc
(bao gm m men, lc dc, lc ct), kch
thc mt ct ngang ca cu kin v chy
cc chng trnh tnh ton thng qua vic tr
li cc hp thoi xut hin trong qu trnh
giao tip vi mn hnh. Nh , s tit kim
c mt thi lng ng k trong vic tnh
ton thit k cc cu kin BTCT.
a. S tnh ton & cc h phng trnh
c bn
Nghin cu khoa hc chuyn ngnh
73
ng vi mi loi cu kin c tit din
khc nhau, ngi ta thit lp c mt h
phng trnh c bn ring, v sau y chng
ti ch gii thiu cch tnh ton cho cu kin
mt ct ch nht, ct thp b tr theo chu vi
minh ha:
ng sut lm vic ca cu kin c xc
nh bi cc cng thc:
ng sut nn trong b tng:
C
bd
M
c
2
'
(1)
ng sut ko nn trong ct thp:
Sn
bd
M
s
2
'
(2)
ng sut ct trong b tng:
Z
bd
Q
c
(3)
Vi M = M + Nu (4)
Biu thc xc nh cc h s C, S v Z[1]:
)
{
1
1
|
1
+ + + +

) 1 2 (
3
2 ) 1 )( 1 ( 2
3
1
2
2 2
1 1
2

np k np
k
k
k
C
k
k
C S

1
)
{
1
1
|
1
+ + + + + +
)
{
1
1
|
1
+

2 2 2 2
1
2 2
3
1
) 1 (
6
) 2 1 (
2
) ( ) 1 (
3
1
) 2 1 )( 1 (
1
1

np k k k
k k np
Z
Trong :
) 1 ( 2
) 1 )( 1 (
2
1
1
1
2

+ +
+ + +

np k
np k
H s k c rt ra t mt trong hai
phng trnh sau:
Trng hp N0:
{
0 ) 3 3 1 2 (
3
) ( 2 ) 1 )( 2 1 ( 2 ) 1 (
3
2
2
1 1 2
3

)
{
1
+ +
+ + +

np k np k
k
Trng hp N=0:
0 ) 1 ( 1 2 ) 1 ( 4
1 2
+ + + + + np k np k
Trong :
( )
2 1
1
2 1
1
2 ; ;
s s s
s
s s
A A A
A
A
bd
A
n np +
u
N
M
f
d
f
d
d
+ ; ; ;
'

b. Phng php tnh ton
phc v cng tc thit k cc cu
kin BTCT theo l thuyt c gii thiu
trn y, Nht Bn ngi ta lp sn cc
th quan h np~C, np~S, np~Z vi cc
thng s nht nh, chng hn i vi cu
kin mt ct ch nht, l
d
d
A
A
d
f
s
s
'
,
'
, . Khi ng dng cc th
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(11)
Nghin cu khoa hc chuyn ngnh
74
c xy dng sn, trc ht cn xc nh
cc thng s
d
f
d
d
,
'
v gi thit As, As
tnh ra np. Vi cc thng s k trn, c
th dng th xc nh C, S v Z, sau
tnh ra ng sut trong kt cu theo cc cng
thc (1)~(3). So snh vi ng sut cho php
ca b tng v ct thp, c th nh gi din
tch thp chn ph hp hay cha.
Nhm nng cao hiu qu ca vic tnh
ton cc cu kin b tng ct thp da trn
l thuyt nu, chng ti xy dng mt
chng trnh ng dng bng ngn ng
Visual Basic trn nn Microsoft Excel. Ni
dung ca chng trnh l xc nh h s k
cho vic tnh ton cc h s C, S, Z theo cc
cng thc l thuyt phc tp c gii thiu
phn trn bng cch gii gn ng mt
trong hai phng trnh dng (9)~(10) tu
theo tr s lc dc trong cu kin N=0 hay
N0.
Vi cc bng tnh c lp sn trong ng
dng, ngi dng c th tnh ton kim tra
cng cho cu kin vi
d
d
A
A
d
f
s
s
'
,
'
,
v np bt k, trnh vic
phi ni suy khi tra cu th tm C, S, Z
gia nhng gi tr nht nh ca cc thng s
. Kt qu tnh ton ng sut trong cu kin
s c nh gi da trn c s so snh vi
ng sut tng ng cho php ca b tng v
ct thp. Tu theo ni dung kt lun c
thng bo trn mn hnh, ngi dng c th
d dng nhn bit kt cu tha hay thiu
thp, kch thc mt ct hp l hay khng;
t , c hng chn li din tch thp hoc
kch thc cu kin (nu c th) v chy li
cc chng trnh bng cch nhp chut vo
cc menu lnh (hoc button) tng ng.
3. KT LUN
Chng trnh tnh ton ct thp chu lc
cho cc cu kin b tng ct thp gii thiu
trn y c xy dng trn mt c s rt
cht ch v phng din l thuyt c hc l
cc h phng trnh ton c biu th quan h
gia cc thnh phn ng sut vi mt lot
cc tham s lin quan, c lp cho hu ht
cc loi tit din thng dng trong thc t
xy dng.
Vi vic ng dng chng trnh Tnh
ton cu kin b tng ct thp bng tiu
chun Nht Bn, c th tnh ton c cc
cu kin BTCT mt ct ch nht hoc hnh
hp c thp chu lc b tr theo chu vi l mt
vn phc tp, cha c cp ti trong
cc ti liu, qui phm tnh ton cho cc
ngnh xy dng nc ta.
Chng trnh tnh ton ny trn thc t
c ng dng rng ri trong cng tc
tnh ton kim tra, sa i v thit k mi
nhiu hng mc khc nhau thuc cng trnh
thy in a Mi (cc tnh ton ny c tp
hp trong tp "Hydraulic and structural
calculations during construction stage"),
trong tnh ton thit k k thut Khu Qun l
vn hnh & sa cha Nh my nhit in
Mn, cc kt cu b tng ct thp Trung tm
sa cha Nh my nhit it Ph Li, kt
cu mt s hng mc cc cng trnh thy
in ng Nai 3 v 4, v.v...
TI LIU THAM KHO
[1].Uemae Yukitaka, Tamano Harumitsu,-
Tnh ton kt cu b tng ct thp bng
phng php th - Kindai Tosho Co., Ltd.,
Tokyo, 1994 (ting Nht);
[2].Da Mi HP Scheme: "Hydraulic and
structural calculations during construction
stage", 1998;
[3]. Nguyn Nguyn Hng - Tnh ton n nh
p, thit k tng chn t v cc cu kin
BTCT trn Microsoft Excel, 2001 - ti
NCKH cp B Cng nghip.