Tc gi : ng Ch Bnh - mt ip vin, mt chin s trong bng ti ca Qun Lc VNCH hot ng ti min Bc VN.

(Chng 1 -- 42)
Tm t khi in li Thp en

Nm 1985, ti vit xong hai tp hi k Thp en I & II. Hai nm sau mi tm

c nh in v pht hnh. Nm nm sau Thp en tp III mi ra i. T khi
Thp en I & II c in n nay 15 nm. Trong thi gian phn v sc
kho, phn v gnh nng gia nh, ti hu nh khng vit lch g, cng khng
sinh hot bo ch g c. Nhng tht ngc nhin, c thnh thong ti nhn c
mt l th c gi ni v Thp en. C thy c hn 300 l th. i pht thanh
Vit Ng Qu Hng Bc Cali, i Sng Trn t M Nam Cali... cho c
Thp en. C c nhng i cho c m ti khng c bit, ch bit do thnh gi
quen. By gi th ngoi sch Thp en, cn c c bng audio v a CD Thp
en na.
Trong hn hnh y, ti t hi lm sao m Thp en c n nhn nh vy?
Trc v sau Thp en c bit bao hi k v lao t v thi cuc. C nhiu b
mt chnh tr c phanh phui. Bao nhiu v tng lnh thut li nhng giai on
gay go ca t nc. Bao nhiu nh vn tn tui ghi li nhng cnh sng t y
m nu khng c vn chng ti nng, kh c th ni ln nhng trng hung
cng nh cm xc day dt v cng cc. Trong khi ti ch l mt ip vin
khng tn tui, thi hnh mt cng tc gii hn, hu nh b bt mt trc thi
cuc, cng cha bao gi vit vn, v ngoi Thp en cng cha vit g ng k.
Hi bn b, mi ngi cho mt kin. Cui cng ti on rng, ngoi mt s
yu t v vn m Thp en cng gp phn vi cc tc phm khc, c l tnh xc
thc mt cch mc mc ca Thp en li cun c gi sut mi my nm
nay chng? C c gi gi th sa cho ti s nh ph Hng Bc. C ngi
nhn l v ca mt trung t cho ti bit r nhiu chi tit ca s vic ngy y v.v...
Nhiu c gi hi c Vn by gi ra sao?
Nu cc c gi mun bit v c Vn ra sao mt phn, th ti mun bit n mt
trm phn, v khng phi ch c c y m l tt c cnh c ngi xa ca 40
nm trc. Ti m c c mt ngy c v r nhng bc tng x lim, ci
cm chn v cm mm. Ti kht khao c nhn thy c Vn tm xem c cn
nhng nt g ngy xa, v c cn nh ti khng. Ti mun c tay bt mt
mng vi nhng bn t, nu h cn sng, n li nhng ngy b y a trong
2

kiu t y chc ch cn st li cui cng trong bc tin ha ca con ngi

nhn tnh t th k ny.
gn 20 nm, ti cha v c. Nhng may cho ti, c mt v linh mc tr v
mt bn tr c gi ln theo giai on ca Thp en n tn ni, ghi li
bng hnh nh, v qu nht mt anh ch bn gp ngi mun nm c, ca
t Hng Yn nhiu mu m, cn thu vo bng hnh video mang v cho ti. Xin
qu v tha li, nu ti ni rng, khng ai c th hiu ht c ti sung sng n
mc no! C n vi thng tri, ti nh sng tr li nhng ngy xa y, ch
tr khng c ci x lim v khng c cm.
Cho nn, mt phn p li s n nhn ca c gi, mt phn Thp en
nhng ln in trc khng cn, ti quyt nh cho ti bn vi s b sung nhiu
hnh nh mi c c. Mt iu ngc nhin cho chnh ti l, cng nh vit vn,
ti cha h v bao gi, vy m ch bng tr nh, ti v c ci cm mm, cm
chn, x lim... trong khi vit Thp en gn ging nh ci hnh chp by gi, c
v hnh dng cng nh kch thc. Vy, chnh v tnh xc thc to nn s hp
dn v thuyt phc cho Thp en th ln ti bn ny, ti hy vng c th gp
thm vo s xc thc y.
Sau ht, ti xin cm t v linh mc tr, anh ch bn thn v mt c gi thanh
nin nhiu ngha tnh. gip ti gii ta c phn no ni nim trong lng ti.
Boston ngy 29 thng 10 nm 2002.
ng Ch Bnh

Ta

Trong x lim Ha L ca Vit Cng, ngi t b cm hai chn trn b xi mng,

b ngang chng 65 phn. Cm st dy v lnh, c ng ai kin c
nghin cht c chn ca nn nhn. Hai tay b xing ngc ra sau, nn t nhn
phi nm nghing. V dch, lt ra mp sn xi mng gii quyt nhu cu v
sinh, phn ri vi tung to ra khi mt b t di t. Ngy ny qua ngy khc,
nn nhn b lit c hai chn, v sng trong hi thi m mc ca x lim nh mt
con th.
Nhng nn nhn cn ci mm, ngha l cn c mt cht t do c gii hn ca
nhng ting thu tho, nhng li rn xit, hay nhng ting la ht chi ra.
V khi , mt vt dng k qui tng trng cho nn dn ch u vit ca ch
Cng Sn mi c em ra p dng. l ci cm mm. Bng st, c bt inh
c v l xo, kha cng hm nn nhn. ngi t khng th chi ch ,
chi lnh t hay la ht g c na. Ngi t nu ch danh H Ch Minh ra
chi, ngay gia Ha L H Ni, mong c git, hoc c bn, sm
chm dt cnh d sng d cht ca mnh. Nhng Vit Cng, chng khng nng
rut hp tp nh vy, chng pht minh ra ci cm... mm.
Khng c g qu hn c lp t do. Cu ni mi thm tha v khn nn lm sao!
*
Trong dy x lim, t nhn c mt con chut nht, gy b nh ngn tay, chui
vo thm.
Trong t, ngoi , m hi v mu kt en trn nn xi mng, cn c g quyn
r mt con chut? Vy m con chut chui vo, b bt, chy thot, ri t ba
sau li b vo. V bn ngoi, trong vng t do ca sc vt, n i. Trong nh
t, n con hy vng mong manh l tranh ht cm vi ngi t b xing, b lit.
Mi ngy, ngi t dnh vi ht cm cho ngi bn bn chn ny. y l ci
gii thot ca ngi t, mt cht tnh cm san x vi mt con vt xu s, thy
l mnh vn cn sng.
Con chut nht ny cng c ti, n b tn cng an qun gio ly chn di cht.
Trong Ha L t nhn khng c mt s gii thot no, d ch bng cch kt bn
vi mt con chut nht b b rng.
4

Khng c g qu hn c lp t do. Cu ni mi him c v gh khip

chng no.
*
Cng trong Ha L, t nhn c bit n mt ngi c hnh nh ni ting
th gii. Ngi anh hng in Bin, trong i i nm xa h hi cm l c
chin thng trn nc hm B Ch Huy ca de Castrie. Anh kt thc cuc i
v vang ca anh trong Ha L, nh mt t chnh tr. Ti ca anh l lm tng
nhng iu Vit cng ni l s tht. Khng, iu cha phi l mt ci ti. Ti
ca anh l nu ln cu hi v s tht . Ngi b i gc tiu t sn yu
nc ny, l mt in hnh ca bit bao ngi khc v mng v cht kt,
gia nhng iu ng ni v nhng iu ng lm. B nghin nt khng m
vang.
Trong Ha L, iu gh rn nht chnh l s im lng. i sng im lng v ci
cht im lng. Tt c u m u mt mi t kh ca ngha a. V, khc bit gia
s sng v ci cht c khi ch l mt ting th nh trong x lim s 7, khng ai
hay bit. Lm sao con ngi c th nghe thy ci cht khi b bao vy gia m
qu sng.
Cng v vy, d chng c ai ni, ch qua nhng du vt cn ghi trn mt ,
ngi t cng c bit ni y c thi cm hm Thy An. Nh vn n mt
thi ni ting v ci cht tc ti ca nh cch mng nh o. Cng tng
l mnh c cng vi ch .
Trong Ha L H Ni, c rt nhiu ngi tng lm nh vy. H l cn b, l
ng vin, l thng dn, l tr thc... H l chiu ri ca x hi bn ngoi, vi
nhng in hnh kinh hi nh di mt ng knh hin vi. Ch v tng lm.
*
Tc gi th khng nhm ln v bn cht ch . ng l ngi di c vo Nam
thi Genve. ng c hun luyn bi Cc Tnh Bo Vit Nam Cng Ha, thi
Tng Thng Ng nh Dim, tung ra Bc hot ng. ng l mt ip vin,
mt trong nhng chin s ca bng ti, tm ra ti H Ni, thi hnh nhng
ip v, cho n nay vn cn c gi b mt.. Cng tc va hon tt, th ng b
bt. Nm l nm 1962, thi m min Nam chng ta vn cn m m v thc
trng min Bc. Mi tm nm t cho ng mt kinh nghim him c.

ng sng, v thy tn mt vi ci nhn t m, nhng cnh tng, tng ch

c th xy ra trong tr no mt ngi bt bnh thng. Mt cun phim kinh d
c dng ln bi nhiu tn o din bnh hon. Ton th ch Vit cng, v
trong y su ca Ha L, i sng lao t Vit cng, v kt qu nhng pht
minh gh khip nht.
Nu s thc c vt khi tr tng tng ca chng ta, ch v chng ta nh gi
sai ch Cng Sn, nh gi sai ci bnh qu qui ca chng.
iu ng ni y, tc gi ng Ch Bnh, bt hiu hay b danh iu thc
khng quan trng, khng i vo mt cuc thi ua kinh tm. Ngha l khng
phi nh li, hay nn ra nhng chi tit gh ngi nht. S tht bnh thng vn
lm ta khip hi...
Tc gi ng Ch Bnh khng phi l mt nh vn. ng cha khi no cm bt
vit vn. V, chnh nh ng tm s Trc sau g ti cng ch l mt k bt
ti, tht bi, chng c g ng k li cho ngi khc.
ng ch b thc gic phi thc hin mt bn di chc sng cho nhng ngi hin
vn ko l kip sng trong lao t Vit cng. ng phi vit nhc nh mi
ngi l di nh mt tri, vn cn mt ci m mt u ti ca ch Vit cng
phi nhn. ng mun thp mt ngn nn nh soi vng qu d, vut mt
nhng ngi gc ng v i ngha dn tc, vut ngc cho nhng ngi
ang a mu bm gan trong gng cm Vit cng.
Chnh v ng khng mun lm vn chng, m ch vit theo k c c ln gi
nh tho dn mt cun ch t u ti cui, hi k ca ng mi lm ta khip s.
Tt c ngn ng ng dng, li nhn li ni, v c cch em chnh mnh ra hn
nhin chm bim. Tt c bt php ca ng u phn nh mt iu: ng ngh
sao, v nh th no th vit ra nh vy. C ci g lm ta mun run bn ln
trong cch ng thn nhin k li cu chuyn.
Hn hai mi nm qua ri. ng bnh thn ln gi cun ch ca i mnh
trong t... Nhng ting rn xit, ting ngi tra tn ngi, ting xch l trn sn
, v c s yn lng cung n vn vang ln tng nhp, theo ging ch ko di t
nhng ngy thng m u ca ci cht.
ng khng lm vn chng, nhng khi vn ca ng mi lm ta rng mnh.
*
6

Tuy nhin, iu ng ni nht trong hi k vn cha phi l nhng m t v

vng t ca qu. iu lm ta sng s nht cng khng phi l s sng trong
ci cht m u, mc d sc phn u ca con ngi vn lm ta bng hong theo
tng trang sch.
iu ng ni, v y l s k diu nht ca tp hi k, chnh l s tri dy ca
tnh ngi trong th gii ca loi th.
Ngay trong Ha L, m m t nhn vn bit l c ai kn o qua li gip
h. Nhiu khi ch l mt cu hi thm ngn gn, lc ging, hoc mt ting th di
thng cm. Hay mt mu thuc lo c lun qua k ca, gip ngi t cm
mu... Vo gi , ch c qun gio canh gi Ha L mi c i li bn ngoi.
Ngi l ai? T nhn khng bit, ch bit l trong m qun gio, vn cn c
ngi c c mt cht nhn tnh, v lng l lm c ch ca con ngi. Lng l
thi, nu khng, chnh h s b i v tr, t ngoi vo trong x lim.
Vit cng mun bin con ngi thnh loi th. Ni chng c th thnh cng
nht, chc phi Ha L H Ni. Nhng, cng ti ni y, tc gi sng v
thy s chin thng ca loi ngi. Cng sn khng th nhum c ht
tm hn loi ngi. ng kt lun nh vy.
V ng nhn ra rt ng. V cng tc ca ng ch c th hon tt, khi min
Bc c nhng ngi vn tip tc chin u, t nhng nm 1960. Mt v linh
mc, mt ngi bc s, mt thiu n o nu qun ka ki... V bit bao nhiu
ngi anh hng v danh khc. Ngay c nhng ngi nng dn hn hu, nhng
nn nhn hng u ca ch Vit cng, h sng cht vt trong cnh tm ti
m vn c nhng hnh ng chi sng tnh ngi...
S kin ng Ch Bnh tri qua tui thanh xun trong mt th gii th vt, v
tr li nguyn vn cng chng ta, vi nhng m t tinh nghch, nhng li ni
thnh tht v nhng lm ln ca chnh mnh, vi nhng ph phn rt bnh thn
v lng v thi xu ca con ngi, s kin cng chng l mt iu k
diu sao?....
ng l ngi i m sng dy, v ci sng nht trong tc phm ca ng,
chnh l ci cht ngi m nhiu khi ng s mt, nhiu khi ng thy
mt ni khc...
Cng v vy, Thp en l mt tc phm ln. Khng ch ni dung, tnh tit, m
cn ngha rt nhn bn ca tc gi. Xin cm n ng Ch Bnh, tranh u
7

 tn ti, vt thot, v ghi li chon chng ta s thng th ca loi ngi

trn loi qu.
(Li ta ca nh xut bn ng Tin, nm 1987)

TM S CA NGI VIT

Trc y ti cha bao gi ngh ti li c mt ngy ngi vit cu chuyn ca i

ti. T bi cnh ca t nc, do nhng x y ca ging i, ti nhn mt
nhim v nh b xm nhp vo t ch, v ti ri vo tay k th. Nh
vy, trc sau g ti cng ch l mt k bt ti, tht bi, chng c g ng k li
cho ngi khc. Hn na, mt s bn b thn quen cn ngn cn ti ng vit.
Anh hy lo cho cuc i ca anh trc , i anh kh nhiu ri. V li, d
anh c cm ci vit ra, tc phm ca anh ri cng chung s phn nh bao nhiu
tc phm khc, ca nhng ngi i t v vit li. Ngi ta th , khng thm
c. Trn x ngi, lp tr cn phi lo hc hnh, lp ln phi vt ln vi cuc
sng hng ngy v lo cho tng lai, h u cn quan tm n nhng chuyn
qua ca qu hng dn tc. Anh nn i tm mt cng vic lm no , l thc t
nht.
Nhn vo thc t, ri ngh li hon cnh t nn ca mnh, ti tha nhn nhng li
khuyn ca bn b l xc ng, v ti xng vo cuc i mu sinh. Nhng
ri nhiu m nm khc khoi, tm s tru nng, vi y vi bao nim qun tht
vn thp thm khng yn v qu hng t nc v i sng, bao ni ging co
v x, gm nhm ci lng. Nhng ting kng ca nh t Cng Sn, i theo gn
ht c cuc i, vn nh m nh, qun cht hn ti:
Thong nghe phn ro bn tai,
Git mnh tng kng sm mai nh t!
Hnh nh nhng b xng vn cn di ng trn chn lao trng, nhng nm m
hoang lnh gia rng su; d m nhng ting th di l th xen ln nhng ting
rn xit qun qui trong m di tm ti... V nhng cp mt kht khao nhn
nh ngy ti chia tay, vn lng vng vn vt trong hn; tt c nh ang khn ni,
go tht, i hi ti phi thc hin bn di chc sng ca h.
Ti bit, d mnh sc hn ti mn, nhng vn cn may mn hn bit bao cc
bn bt hnh cn li trong t. Cho nn, ti t cm thy mnh ang khoc ly mt
trch nhim, mang mt bn phn nu c th c php ni nh vy vut
mt cho nhng ngi ang ut hn, a mu bm gan trong gng cm xing xch
ca b l cng n H Ni.

Ti c mong tp hi k nh mn ny, s l mt ngn nn nh trong trm ngn

ngn nn to ln khc, c thp ln trong m mt u ti ca ch phi nhn Vit
cng. Nu t c ngn nn . D leo lt, ti cng cm thy vui sng th
hin c phn no trch nhim ca mnh i vi bn di chc sng k trn.
Li cht, ti ch bit ln lt tng thut li s vic, nh tho dn mt cun ch
ra t u n cui. V, v vn an ninh ca nm, by ngi c bit, nn ti
bt buc phi i tn v a im sng trong nc cng nh hi ngoi. Cng
t thc tn trng s tht, knh mong qu v thng cm v tha th.
ng Ch Bnh

10

Mt
Cuc Hp u Tin ...

Vo mt bui ti cui Xun 1959, tri tht nhiu gi. Nhng hng me trn ng
16 vt v, nghing ng theo tng t gi mnh. Tng m l me kh nh dy
da cun ui nhau nh m ong vng, gy nn nhng ting xo xc, trn mt
ng.
Bui ti l ngy thng nn khu nh th Tn Sa Chu, gn Lng Cha C Tn
Sn Nht Si Gn rt vng v. Xa xa mt vi nh in t ngoi ng Trng
Minh K ht vo, cng lm cho khu vc nh th mp m, ch sng ch ti.
Nhn sang pha bn kia nh th, ti thy thp thong trong mt gc ti my
ngi cng c v nh chng ti, ngha l cng ch gi hn vi mt ngi.
Mi 8 gi 15, t u ng 16, mt chic xe dp thng dn i ti v t t
li, trong bng ti ca mt cy me bn ng, cch xa nh th mt khong.
Mt bng ngi bc xung v i v pha nh th. Chng ti ch ai ni ra,
nhng cng hiu l ngi chng ti ang i. Ln trong bng ti, chng ti
ch thy ngi mc o blouson xm, i m pht. ng ta i vo khu bung
cha Khu pha u nh th.
Chng 10 pht sau, mt ch b gip l ra sn mi chng ti vo. Cha Khu
khng gii thiu, nn chng ti ch bit gt u cho. Sau khi ng ta ni vi Cha
Khu, xin mn mt phng hc trn lu, ng quay li pha chng ti vi ging
Hu nng chnh chch:
- Mi tt c cc anh em ln trn gc!
Chng ti nhn nhau, chng ai ni mt li lc tc bc theo ng ln trn lu.
Trong phng, chng ti gm 8 ngi, k c ng ch h ti. Chnh ti lc ny
cng khng hiu v sao ch ti cng vo y ngi. Hu ht chng ti u la
tui thanh nin; ch ti trng ring bit hn khng nhng v tui tc, m cn v
dng dp phong nh mt chnh khch na. Chnh s hin din ca ch ti,
cng ang lm cho ng ngi Hu khng t bn khon. ng nhn ch ti, na
nh mun hi, na nh e ngi n o. C l ch ti cng thy vy, nn ng
11

ng dy, ri cng ng ngi Hu a nhau ra ch ban cng ni g vi nhau

mt lc. Sau , ch ti xung lu.
Ti nh li hn mt tun trc, thng em trai i ph v, gi ti ri rt:
- Ch Thng gi anh ra gp c ch c vic cn.
ng Thng l mt ngi t trc ti gi ti vn knh n, ng nhng ng l bc
cha ch, m v kin thc uyn bc trong nhiu lnh vc, v s giao thip rng ri
ca ng trong x hi. V vy, ti vi vng ra nh ch ti ngay.
Sau nhng pht n cn thm hi thng chu v hc hnh, thi c, mt ng sng
thm ra nhn ti, ni:
- Hin nay, Ph Tng Thng t chc mt lp hc c bit ch dnh cho mi
ngi. Nhng ngi phi c bo m vi Ph Tng Thng bi nhng ngi
c th lc. Vy nu chu thch, ch s gii thiu cho.
Nhng nm thng mi ng qun trn gh nh trng, kt hp vi thc tin
cuc sng dn hnh thnh trong ti mt nhn sinh v th gii quan. Mt ngi
con trai c sinh ra trong i ny, ln ln, ly v, con, gi, bnh ri ... cht.
Nh vy i khng ri cng tr v ... khng; c khc g con ngi ch l ci mc
o, v l ci ni hng ngy cm vo? T tng ho hng y la sng
ca c Nguyn Cng Tr cun ht, thm m vo tm hn non tr ca ti;
lun lch vo tng t bo ca tri tim nng hi; rung ln nhng iu nhc
tang bng vy vng ngang dc ca ngi con trai. Cho nn, mi nghe ch ni,
ti v vp nhn li ngay, v nh ch ti gii thiu.
Ngy hm sau, ch dn ti sang gp linh mc Mai Ngc Khu gii thiu ti
vi ngi.
Cha Khu hi nhiu v thn th, gia nh, qu trnh cuc sng, v mt s
quan im ca ti i vi x hi, i vi qu hng dn tc.
Ngi rt ch , khi ch ti gii thiu t b ti c nhiu nm luyn tp v
thut. Cui cng ngi t ra hi lng nhn ti va gt g:
- Nh vy l mt thanh nin vn v ton ti.
Cu khen qu ng ca ngi lm ti mt. Khi t gi cha Khu, trn
ng v nh, ti hi ch ti c bit g v lp hc c bit ny hay khng?
12

Thc ra, ch ch l mt ngi quen thn vi Cha Khu qua nhiu ln trao i v
chnh tr, thi cuc... ch v lp hc ny, ch chng bit g hn nhng iu ti
nghe Cha Khu ni.
Khi ch ti xung di lu, ng ngi Hu tr li lp hc. ng quay nhn ti,
n mt n ci thin cm trong lc tay ng m chic cp en trn bn. Sau
, ngng ln nhn tt c chng ti, nt mt nghim trang, ng ni rnh rt:
- Cc anh l nhng ngi c gii thiu bo m theo lp hc ny. Ti rt
hn hoan, tin tng, vy trc ht cc anh hy in, ghi vo tp l lch sau y.
ng va gi mt tp giy, va ni ni dung v cch thc ghi chp vo nhng
ch trng theo cu hi. Tp l lch in sn ny cng nh nhiu tp l lch khc,
ngoi phn cp v bn thn v cuc sng, cn thm hai mc:
- Quan im t tng, hoi bo.
- K 3 ngi bn thn nht, ghi r tn tui v a ch.
Gn 1 gi sau, khi chng ti lm xong th tc l lch, ng cn dn my vic:
- Tr v nh, ch c ni vi gia nh, bn b l chun b i d mt lp
hun luyn, v thanh nin Cng Ha.
- Mi ngi hy ch nh! ng s n tip xc ring tng ngi theo a ch
trong bn l lch. Nu c vic g cn kp phi i u, vit giy ghi r ni n v
khi no tr v, li dn ngi nh.
- Lc u phi nh ngi gii thiu l trung gian; nhng by gi tuyt i khng
ni l nhn c hay khng. Nu ngi gii thiu c hi, ch ni vn ch, cha
thy gi.
Khi chng ti ra v, 10 gi 30 ti. Ch ti v nh. Cha Khu vo phng
c kinh. n lt ti cho ng ngi Hu, ng tin li bn ti, ni:
- Bnh, t na theo ti ra xe ni chuyn nh!
Hi ngc nhin, nhng ti cht hiu. Hn l Cha Khu, hoc ch ti c li
nhn nh.
Lc ra ti ng 16, ng i thong th bn ti, t tay ln vai ti ra chiu thn
mt, ng hi ti v cuc sng, v hc hnh, v.v... Cui cng, ng ni:

13

- Ti rt mn v tin tng Bnh. Do , ti mun Bnh gii thiu cho ti mt

ngi bn thn, ng ch hng nh Bnh.
L mt thanh nin hy cn nhiu bng bt; nghe ng ni ti thy lng t ho v
ngh ngay ti Nguyn Vnh L, mt ngi bn rt thn hc Chasselop Laubat.
Anh va u phn I T Ti Php, anh cng c mt s hoi bo, c m nh ti.
Sau khi ng ghi xong s nh, ng ph ca L do ti ni, ng li t tay ln vai
ti, ging tnh cm du dng:
- Ti s tip xc vi L, by gi Bnh v, chng ta s gp li.
Trn ng v nh v c m hm trc khi i ng, ti min man suy ngh
v din tin ca bui ti nh th Tn Sa Chu. Mc d cha bit cht g v lp
hc, nhng nhng hin tng m ti nhn v nghe c bui ti hm trc,
lm ti trin min tng tng vin nh ca mt ngy mai, trong gic ng mun.
Sng hm sau, ti phng xe sang nh L khu a Kao Cu Bng rt sm. Ti
k cho L nghe v s vic ti trc v ni gii thiu vi ng ri. L rt
mng r v hi lin tip nhng cu m ti cng m tt:
- Lp ny l lp g? Hc u v hc g? Thi gian bao lu? Hc xong, lm g?
Tuy vy L rt vui v tin tng ti nn L s ch ng ngi Hu n gp. Ti
dn L:
- My tip xc vi ng y, th moi thm, may ra bit r hn.
Chng 10 ngy sau, L xung nh cho bit: gp v hon tt l lch. L c hi
tn, c ng bo c gi ng l Hng (ti cho l tn gi). Ngoi ra L khng
bit g hn nhng iu ti bit.
Chng ti phi ch hn mt thng tri. C l y l thi gian sp xp chun b
lp hc. Cng c th c nhng ngi b mt n xm ging, thm tra v tng
ngi ca chng ti. Mt hm, L xung nh ti vi mt v phn khi:
- ng Hng bo ti nay my n nh tao ng, 8 gi sng mai (tc l ngy 28
thng 4), ng s n n i tham d lp hc. Phi chun b qun o, sinh hot
trong mt tun.

14

Chng ti, hai a xn xang bn tn rt nhiu nhng vn chng hiu c g

hn. m hm ng nh L, hai anh em nm bn nhau trong cn gc hp, nh
to r rm ri i dn vo gic ng nhiu mng m, v ngy mai ca cuc i.

15

Hai
Cun S Tay Tai Hi...

Sng hm sau, tri Si Gn tht p. Mt vi vng my trng lng l trn nn

tri xanh nht.
ng 8 gi, ng Hng u xe mt gc ph, i b li ( l cch thn trng
thng xuyn ca ng ta). Chng ti nhn thy, mi ngi mt ti xch ra xe.
Mt ci bt tay, vi n ci, khng mt li ni, chng ti cng ln xe.
Xe ra khu Bch ng, n mt ngi cui ng Hai B Trng, quo v
Trng Minh Ging, ln khu Vn Li n thm hai ngi na. Khng k ng
Hng, xe nm ngi, nh vy l ht ch.
Trong khi xe lao v pha Ch Ln, c nm chng ti khng bit xe s i v u.
Khi xe ra ti u Quc L s 4 ng xung M Tho, mt trong ba ngi kia t
v hiu bit ni nh:
- Chc n trng Cy Mai.
Ti chng bit trng Cy Mai dy ci g nn a mt hi, anh kh gii thch:
- o to tnh bo cnh st.
Thc t khng phi vy, khi i ti ng t Ph Lm, xe i chm li, r vo chic
cng c hai cnh ca st ng im m mang s: 365.
Nh ng ch sn pha trong, mt ngi qun o b ba nu vi vng ra m
cng. Xe i thng vo, n ca mt ngi nh to th ngng li. Chng ti xung
xe theo ng Hng ln gc.
Trn lu c chn ngi na, trong , mt ngi ln tui vo khong ba
mi lm, bn mi, lm ti ch nhiu hn v hu ht chng ti t hai mi
n hai mi lm.
Trong cn nh rng c nhiu bung nh, nhng mt phng tht to, c l l
phng khch k sn 14 chic ging vi, c mng, chn, gi ca qun i
th t theo tng ging. iu ny ni ln s ngi c n .

16

Mt ngi mc pyjama xanh nht, eo knh trng, chng ba mi tui, t di

nh ln. ng Hng quay li pha chng ti gii thiu:
- y l ng Lm Gim th, mt ngi s thng xuyn vi cc anh em, khi
c iu g cn thit, cc anh n gp ng s c gii quyt.
ng Lm mm ci v bt tay mi ngi, ng cng l ngi min Trung. Sau
, li c hai ngi mc nu na t di nh ln. ng Hng cho bit h s
phc v chng ti v cm nc. Tt c ba ngi ny ni ting min Trung.
Theo ng Hng v ng Lm, y l mt lp hc tp th. Bt c tp th no
cng c ni quy n nh trt t. Vy, trc ht chng ti phi t t b danh,
v t nay, trong mi sinh hot hc tp cng nh n , chng ti s bt buc gi
nhau theo b danh . Ti l J. hay John. L l K. hay Karl. Gii hn ti a vic
ra ngoi ph. Ra ngoi, nu gp ai hi, ch tr li, chng ti l mt s sinh vin
Kinh T v Chnh Tr, v mun tm hiu ch ngha nhn v, nn mn cn nh
ny nghin cu hc hnh trong my thng H.
y l mt ngi nh hai tng, rt kin c, c nhiu phng. Chung quanh c
tng xy, dy thp gai bao bc.
Theo dn chng chung quanh, ngi nh ny trc y thuc Phng Nh ca
Php, nay thuc v Ph Tng Thng. Cui cng, ng Hng nhn chng ti, gi
:
- thun tin trong sinh hot, c l cc anh nn chn bu ra mt ngi trng
ton.
Chng ti ton nhng ngi chng h bit nhau. (iu ny ng Hng bit nn
c dng ). Lm sao bit c o c v kh nng ca nhau, cho nn tt
yu u nhn v ngi ln tui nht. ng Hng ng ngay. Anh tn o.
Qua nhng ba cm, v trong t lnh lun lun c y nc ngt, bia,
chanh, ng gii kht thoi mi, tt c chng ti u phn chn tin tng
vo vin nh ngy mai ca lp hc.
Ti hm ti xung bung ca gim th, theo li hn ca ng ta. Ngay bui ni
chuyn u ny, ng c v c cm tnh vi ti nh mt ngi em, tn ng l
Cao nh Tiu, tu xut, vo qun i. Qua ng, ti bit c nhiu chuyn
chung quanh lp hc.

17

Sng hm sau, c mi bn ngi chng ti ln mt chic xe Dodge 4 mui

ph kn mt. Xe i ln pha Si Gn, nhng chng ai bit s i v u. Cui cng,
xe i thng vo mt ta nh to ln chng khc g mt ta lu i, c hai cng to
hai bn xe ra vo, khng c lnh gc. Trong sn, vi con ngng ku i, sn
c trng c v hoa, m m nh mt t gia. l cn nh s 2 ng Jacques
Rousseau. Sau ny, ti bit l nh ca Cu Trung Tng Nguyn Vn Hinh,
Tham mu trng Qun i Quc Gia thi 1954 v trc.
Chng ti c hng dn vo mt phng pha bn phi. Trong phng, c
mt ng Hng v my ngi l ng b ng hong. H chy lng xng chun
b bn gh, c qut. Vch tng, ca ca vn phng u c bc da, ngn
cn m thanh vi bn ngoi. Trn cao, gia tng, treo mt l c T Quc ln,
v nh c Ng, pha trn nh hng trm nghi ngt. Bn cnh, pha di, c
my ghi m. Chng ti 14 ngi ngi my hng gh pha cui.
ng 9 gi, mt ngi i vo. C ting h nghim, chng ti ng dy. Ngi
bc ln bc. Sau khi lm th tc cho c ht quc ca, mc nim, ng ta vi
cp mt nh ta nh sng sau i knh trng tht dy, v bng ging Hu m v
nng, ng va tha thit nhn nh, va nghim ngh ra lnh. Ni dung:
- Cc anh l nhng thanh nin, s tr thnh rng ct ca T Quc trong tng
lai. Bi th, hy ra sc c gng hc tp, cng tc, khng ph lng tin tng
v thng yu ca Tng Thng. Lc ny, ang i cng cn c bit, nn Tng
Thng khng kp ra d bui khai ging lp hc hm nay. v.v..
Ba mi pht sau, ngi v ngay.
Chiu hm , ng Minh (Ph gim c lp hc) ging v Ch ngha Nhn V.
Gi sau, ng Hng ging v Ch ngha Cng Sn.
Ln u tin chng ti c nhn hai tm nnh to tng kh 40x60 phn ca
Engels v Karl Max. ng lt qua nhng nt chnh v Ch ngha Cng Sn vi
nhng din tin theo thi gian t Nht Quc T n Ng l Tito Nam T,
(d nhin l ng t goc ca th gii t do nhn v Ch ngha Cng Sn).
ng To, Ch s Phng Thng Mi, ging v Kinh T v X Hi. ng c
ging v t do v con ngi, v.v...
Tt c ch l m ra mt bc tranh khi nim v tng lnh vc. Tuy vy, chng ti
vn phi lm bi vi nhng ti nh:
18

- Con ngi v X Hi.

- Ch ngha Cng Sn v con ngi.
- Nn Kinh T ch huy v t pht. v.v...
Chng ti c tha h tham kho sch bo ngoi x hi. Phi ni, lc u ti
cng hi ngc nhin, ti sao li cho chng ti hc nhng mn nh vy. Phi hn
mt thng sau, ti mi hiu r.
Hng ngy i hc bng xe bt bng, bc kn nh bng... Ti , thng thy
nhng chic xe du lch ra vo u trong sn s 2 Jean Jacques Rousseau, li
phi ly vi bt s xe. Nhng ngi trn xe hu ht l ngoi quc, nam cng nh
n. Thi ca h t ra nhanh nhn v cng kn o khc thng.
Trong nhng gi gii lao, chng ti lang thang ngoi sn, khi gn ra pha cng
th b ging vin gi vo. H ni:
- Cc anh khng nn ra ngoi , c th b chp nh.
Nhng iu nh vy, cng gi tr t m ca ti. Ti suy on, c th khng
chng y l mt ch ti lui ca nhiu tay ip vin quc t ch khng chi u,
do , ti tm mi cch mong bit c tn tht ca cc ging vin. Ti hiu
h dng ton tn gi. Th d: ng Minh ging v Ch ngha Nhn V li c ci
tht lng mang ch K. Hoc ng c, c ln thong trong ln gii lao, ng Minh
li gi l ng Thi. Ti mun bit r tn tht v chc v thc ca h. Phn khc,
ti cn ghi tt c nhng s xe, bt k loi g ra vo ngi nh s 2 ny. Ti cho
rng ri y Si Gn, hay u, nu ti gp nhng chic xe , a im v
ch nhn y u c dnh dng n tnh bo. iu ng trch ca ti, l ghi tt c
tn cng nh s xe vo mt cun s tay, m ti thng b trong ngi.
Trong nhng bui ln lp cng nh nhng bi lm nh, nhiu ln ti c
khen l c nhng kin su sc; nht l ng Hng, Gim c, cng t ra thn
mt qu mn ti hn.
Hng tun, tra th By, chng ti c ngh hc, v nh. Ti Ch Nht tr li.
Qua chuyn tr sinh hot, sau na thng, ti bit trong s 14 ngi ny c
nhiu anh c phn I, phn II T Ti. a s l con ng chu cha, con chu
Tnh Trng, Ch s,v.v... V vy, ti v L cng hoan h tin tng vo tng lai
ca mi ngi.

19

Hc c hn na thng, mt hm, ti khng thy cun s tay nh ca ti u,

ti thc mc tm hoi mi ch, hi c L, cng khng thy. Ti cho l, c th
nhiu ln i trn xe, xe va ng li va xc, cun s ri xung ng ri
chng, ch ti tm ht mi ch ri. Ti cng hi ton th anh em, nhng
khng mt ai bit. Mi ri cun s tay cng i vo lng qun.
Mt bui ti, sau khi hc v lm bi v xong, ti cht nh ti cun s tay, ti
quyt nh m va li tm ht li mt ln na may ra thy chng. Lc li, tm mi
cng khng thy. Ti cht nhn thy gn na bnh pho i Quang trong
gc va li, th pho n xc tan nh nh vy c. Bnh pho ny hi Tt cn tha,
ti nh dnh cho Tt sang nm.
Sn tinh nghch ngm ngang tng, ti rt ra mt chic pho trc mt L v my
anh em cn thc. Ming ang ngm iu thuc, ti bnh thn t t a ngi
pho v u iu thuc ang chy; khi ngi x la, ti vn lnh lng nhn
chic ngi x dn ri n ngay tay, ngang ngay trc mt ti chng hai mi
phn, ch v tnh ngng cung t vi mi ngi l mnh gan l.
Mi ngi ngi khng ai ngh l ti dm t pho nh vy, m ch cho ti a
bn, nn khng kip c kin can ngn.
Ting n d di, m vang trong ngi nh nh ting lu n khin mi ngi
xanh mt, k c ti! Anh em ng c dy. Ba ngi bp di nh cng hc
tc chy ln, mt my nhn nhc. Sau khi bit ni v my ngi lm bp v tt
c anh em gip ti nht tng mnh pho vn. Gim th Lm hm tnh c li i
chi vng. Lc 10 gi ti.
Ti lic nhn xung ng ch ng t Ph Lm, thy mt ngi qun cnh v
hai cnh st, u ngc nhn ln lu ta nh 365, ri mt ngi ly xe gn my
chy v pha Si Gn.
Ti xung nc nn n ba ngi bp v cc anh em ng s vic ny cho
ban Gim c bit.
Dn xong, tt c u i ng li. Ring ti nm bn chn lo lng. Ti cm thy s
vic s khng n gin. Ti khng yn lng, vi tay sang lay L dy, th thm:
- Tao thy s vic ny s khng phi l t pha di ln, m c khi t pha trn
xung.
L trn an ti:
20

- Khng sao u, hy i ng i!
Ti nm, tuy c lo lng, nhng tui tr, nn d i vo gic ng lc no khng
hay.
Ti ang say m ng, ai n lay ngi ti, ti m mt: Cao nh Tiu. ng
nhn nhc, mt khng knh, tc ri b, chc cng b nh thc dy, ng ni hn
hn:
- Dy, mc qun o xung ngay di nh gp ng Hng!
Tht l cht! Ti ngi bt dy. Xung n lng cu thang, nhn thy ng
Hng, ng Minh, qun o li thi, dng v cn ngi ng. Lc 2 gi m.
Ti hi hp nhn cc ng y. iu lm ti bun kh, h thn nhiu l ng Hng,
ng Minh, ng Tiu, ngha l c Ban Gim c, cng nh gim th, trc y
cao v qu ti nht, cho nn ti ch bit ci u.
Chc hn ng Hng hi ba ngi bp chi tit s vic ri. ng Tiu khng
bit g v i chi. Cu u tin ng Hng hi ti:
- Bnh c bit hm nay l ngy g khng?
Ti tng ca ng mun hi nh vy ti phi tr li. Hm nay l ngy ti
gy ra mt vic ng tic, nn c ci u, ngi im.
C l ng Hng (45 tui) hiu ci bng bt qu trn ca mt ngi thanh
nin, ng ni lun:
- Hm nay l ngy 15 thng 5, sinh nht ca Karl Marx. (Tho no ng t Ph
Lm c tng cng thm hai cnh st v mt qun cnh). ng Hng ni
tip:
- Bnh c bit vic Bnh lm chn ng nhiu c quan, k c Ph Tng
Thng khng?
V l ngy sinh nht ca Karl Marx, nn cc c quan an ninh tng cng hot
ng ngn chn, nhng manh nha ca Cng Sn. Khi nghe ting n, nu
mt ch bnh thng, cnh binh ch vic vo iu tra tm hiu; v thy do t
pho th ch pht 20 ng theo quy nh hi y.
y, ting n li pht ra t ngi nh 365. Cnh st nng nh qun cnh u
hiu ngi nh thuc trung ng, nn khng dm vo khm xt. Nhng v s
21

vic xy ra trong khu vc trc tip trch nhim ca h, nn bt buc h trnh bo

co cp trn. n trng bo Qun, Qun hi kin Nha Gim c. Nha Gim
c cho cn nh l ca An ninh Qun i, thuc Ph Tng Thng. Li tng
trnh c bo v cp cao nht, v cui cng truyn ngc xung Ban Gim
c lp hc.
Mt ca ng Hng, Minh, Tiu nh bn tay b gi. Mt ti c l di ra gp ri
ngy thng.
ng Hng chm ri ni:
- Khng th dng quyn m nhm v ny, v nh vy cng lm cho cc c
quan khc nghi ng. Cho nn, ngy mai cnh st s vo y lp bin bn. Vy,
hy ni vi h y l mt s sinh vin, hc tp Ch ngha Nhn V trong dp H.
Mt ngi trong lc vui chi nghch, gp mt chic pho giy p mnh bng
tay, v trong ta nh, nn n vang to nh vy.
ng Hng bt ng Tiu ly giy gp thnh mt ci pho, m hc sinh vn chi.
Ti phi thc tp, cng n. Nhng lm sao bng pho tht!
n y, ti cng suy ngh. Ti sao ng Hng khng ni thng vi cnh st l
ti n pho, m phi lm tr nh th, cnh st tin sao c. Ti cho rng, c l
mt phn ng Hng mun cho khuyt im cho ti vi trn, phn khc cho
chnh ng ta (ti sao li tuyn m mt hc vin c nhng hnh ng nh nhng
nh th).
Sng hm sau, mt xe dp cnh st ch ba ngi, k c n trng, vo gp
ng Tiu v ti. Thi cnh st rt nh nhn, d dt, v t , y ch l nguyn
tc, v vy, h cng khng bt ti phi p pho giy. Ngha l h khng tin,
nhng vic phi lm, cho nn h ghi y s vic theo li khai vo s trc.
ng Tiu cn nhn nh ni:
- a im hc ny b l, c th s phi chuyn i ni khc.
Sng gi li bnh lng! Chng ti li tip tc hc hnh. Tuy vy, t y ti rt
ngng nn thng trnh mt, khng mun gp ng Hng v ng Minh na.
Hn mt tun sau, vo lc 7 gi ti, mt anh bp gi ti xung gp ng Gim th.
Khi xung ti bung ng Cao nh Tiu, ti thy trn bn mt chai ru mnh.
Mt ng gay v tht bun. Thy ti, ng ht hm ra hiu cho ti ngi xung.
Ri quay mt nhn ra ca s, chm ri:
22

- Bnh c mt quyn s tay nh phi khng?

Thong nghe tim tht li, ti gt u lo lng nhn ng.
- Bnh c bit quyn s hin nay ang u khng?
Ti ni trong n o, d dt:
- mt hn na thng nay v tm mi khng thy.
ng quay ngot li, nhn thng vo mt ti, dng dc:
- Hin gi, n ang nm trn Ph Tng Thng!
i chao, sao ti c nhiu vic th ny! Lng ti hoang mang, hong s nhn ng.
ng hi tip:
- Ai l ngi gii thiu v bo lnh Bnh vo lp hc ny?
- Cha Mai Ngc Khu.
Mt ng bun thiu, th l:
- Ti khng c em trai, t ngy ti gn Bnh, ti rt mn v coi Bnh nh em trai
ca ti. Chiu nay ti tham d mt cuc hp hai ting ng h. Ti vn
dng nhiu l lun binh vc cho Bnh, nhng a v v quyn ca ti ch c
gii hn. Cuc hp quyt nh xong v Bnh ri. H s giao Bnh sang An
Ninh Qun i, Bnh s b st hch, khai thc, c khi b tra kho na. Vy ngay
by gi, Bnh v khn khon ni vi Cha Khu, may ra uy tn ca ngi s cu
c Bnh.
ng cn hi:
- C tin i tc xi khng?
ng m v mc a ti 50 ng.
Ti nh ngi trn la, khua tay ri rt cm n ni l c tin ri. Ti ng ln
chun b i ngay sang khu Lng Cha C, ng cn ko tay ti li:
- Ti sao Bnh ghi hn chc ci s xe lm g? C tn tht v chc v ca cc
ging vin na?

23

Mt ti bun ri ri. Ti th tht vi anh l v t m. Anh gic ti i ngay, v

th thc ht vi cha Khu. Trn ng v, ti ngh ngay ti o, ngi Trng
ton. Mc ch trn a n vo theo di chng ti v t tng. Ngh cho
cng, ti ch gin mnh ngu xun, nh nhng, khng th trch o c v l
nhim v ca anh ta.
Nhng nm thng sau ny, nhiu khi suy ngh li s vic trn, ti thy, trong
cuc i, chuyn may ri khng mt ai dm ph nhn, nhng cng phi tha
nhn l bn tnh to nn cuc i. Thc t, tnh mt ngi a ng, coi
thng nguy him, thch m , dao ba, bun lu, hoc hot ng chnh tr,
lm cch mng, v.v... i ngi y, ni chung, s ni chm bt thng. Ngc
li, mt ngi s chuyn nguy him, rt r trc nhng vic mi l, c bit
khng k, ni chung, i ngi tri u phng lng. Cho nn, bn tnh ca ti
nh th, ti phi gnh ly hu qu tt yu, ku tri lm chi!
V gp Cha Khu. Trc y ngi vn v vui ti vi ti, by gi, sau khi ti
trnh by s vic, mt ngi tht lnh lng xa l. Ngi ch ni mt cu: Lm
nh vy y! Ti tht bun v thn. Nu khng v chuyn cp bch, ti chng
n ngi lm chi na.
Tr v, hm sau ti vn tip tc i hc s 2 Jean Jacques Rousseau, nhng l
nhng ngy y lo u, nghe ngng.
Bui hc cui thng , chng ti n lp nhng khng hc. Chng ti c
lnh ngi ch. Tng ngi c gi vo mt cn bung pha tri lm vic,
kh lu. Mi khi mt ngi m ca bung bc ra, ti hi, h u lc u. Mi
ti lc L ra, ti hi, hn ch vn tt:
- Ly tin, v vit giy cam oan, ng y dn tao tuyt i khng ni g vi
ngi khc.
Gn v cui, ti mi c gi. Gp ng Hng, ti ngng ngng, nhng ng
l i. Ni dung sinh hot ring tng ngi l:
- K vo my t giy v lnh 2,500.00 mt thng (hc, c nui n lch s,
li cn c lng!)
- Mt t cam oan nh my sn. Tuyt i khng k mt s vic g v lp
hc cho mt ai khc, k c gia nh. Nu vi phm, s phi chu trch nhim hon
ton.
- V nh ch, khi no c ngi ti n, s i hc tip tc.
24

Sau , chng ti ra v. Ti nhng tng tai qua nn khi, nhng khng phi
vy. Thnh thong, ti vn n nh L chi xem tnh hung gi, n nh th
no. Mt hm, ti n nh L nh mi ln, c ngi nh L cho bit, sng
sm c ngi n n L i ri. Thi, th l ti b thi. cho sng t hn
, ti phi liu. Ti vi vng phng xe xung 365. Lc l gi tra, rt im
vng. Ti ln tut trn gc thy L v 9 ngi na ang ng. Ti lay vai L dy,
ri chng ti cng xung di nh. L ni, mt bun bun:
- ng Hng n n tao i ngay, nn khng kp vit giy li cho my. Tao
c hi ng Hng v my. ng tr li Hy bit phn mnh thi.
Ti thy L cng khng bit g hn, ti hn L cui tun v s ni chuyn. Ti
vo bung anh Tiu, anh cho bit: Khng gi, c ngha l loi ri v Lp hc
by gi ch cn mi ngi!
Nh vy l ti hiu. Mc ch ca mt thng hc ch l tm hiu v
lc ngi. Tr anh o trng ton c nhim v ring khng k, 3 ngi b
loi.
Rut ti tht l ho a! Anh Tiu thy ti bun, anh t tay ln vai ti, va nh
tm tnh va nh an i:
- D hc lp ny hay khng, Bnh hy n vi ti. Nhng khng nn n y
na. By gi l giao thip gia c nhn ti v Bnh.
Anh cho ti s nh ring v hn gp vo nhng ngy cui tun.
Trn ng v nh, tm t ti nng chu tri su. Ti ngh n li anh Tiu khi
ny: Trong lp hc , Bnh c Ban Gim c khen ngi l tri nhiu mt,
tho vt, nhanh nhn, nhng ...
Vng, trong cuc sng con ngi, ch nhng v ch nu, hai ch qui qu
ny c lc lm cho con ngi sung sng ngt ngy bao nhiu, th nhiu khi
chng cng lm cho ngi ta au kh cht chng, y mu v nc mt by
nhiu. i khi tn li c cuc i cng v chng.

25

Ba
Vo Ngnh Tnh Bo...

Ti v nh nm bun my ngy. Li ng vo my ngy ma. Ma tht nhiu,

mt m c ng ph. Ti nm nghe ma ri trn mi nh, nhng ht ma ri
xi x m vang nh ting ci a tru chc. Nhng, c lc li nh ting reo h,
hi h thc gic ngi con trai khng th nm bun tiu cc trong cuc sng,
phi dy v n lc vi nhng kh khn trc mt! Th l ti ngi bt dy v ni
bun ca ti nh ng my, tri v phng tri xa mt ht...
t ngy sau, ti c bit B Tng Tham Mu thng bo thi tuyn vo lp S
quan tr b Th c kha 11. Ti np n, ngoi nhng th tc cn thit, ti cn
np km theo giy chng ch ca trng Cao ng Qun S (giai on , hc
sinh nh cp, u phi qua lp hun luyn qun s ny) chng nhn ti l
Chun y tr b.
Do mt s tin tc ti thu lm c, khng k Cn Th v Hu, ring Si Gn
c hn 1.000 ngi xin d thi, trong khi ti c nghe n, kha Th c 11
ny c bit s ly 800, v nhu cu tnh hnh chnh tr i hi. D th no, ti vn
phi em sch v ra mit mi hc li. Tuy ti cng t tin vo kh nng ca mnh.
Mt ngy cui tun, ti n Tiu chi, anh hi ti:
- Bnh c thch hot ng tnh bo khng? Vi kh nng nh Bnh, nu Bnh
thch, ti s gii thiu qua ngnh quc ngoi, v ti c quen bit.
Va qua, ti nm mi v t cht v tnh bo, nn ti gt u. Ti cho anh a
ch nh ti, v s ch ngi n gp.
Qua nhng bui trao i vi Cao nh Tiu, ti hiu tnh bo quc ngoi
y l tnh bo ngoi min Bc. Lc , quan im t tng ca ti tht l n
thun. Con ngi ca ti t bn tnh khng s nhng chuyn nguy him, nn
lun lun m p mt hoi bo, phi lm c mt ci g hu ch cho cuc i
ny, mc d ti cha h nh hng vic l vic g. L tng chng Cng
Sn ca ti, lc vn cn ln qut cha r mm. Ti cha thc c v sao,
ti mt ngi con trai Vit li phi ra min Bc, vo t k th chng Cng
Sn. Li ny l do nhng ngi lnh o ch min Nam hi ht sao

26

nhng, vic gio dc trong hc ng i vi thanh thiu nin v vn Cng

Sn.
Hn mt thng sau, n ngy thi tuyn vo trng Th c. Sau my ngy thi,
bi v so vi mi ngi chung quanh, ti lm c, nh hai bi ton Hnh, i
th mt bi trng t. Thy Ph ra trc y trng Hng o. Cn bi Vit,
ti hi vng d, v trong cc mn hc, mn Vit Vn ca ti vn thng c ch
ng tm c. D vy, khi cha cng b, ai dm cho l mnh qua. Chnh v
th, trong khi ch i kt qu ti vn cn phi lo chuyn khc na.
Ti thi c hn mi ngy, mt hm c mt ngi chng ba mi lm tui tm
ti nh. Li l ngi Trung na! Sao trn trung ng nhiu ngi min Trung
th? ng ta t gii thiu tn l Cn, Ngc Cn, mc thng phc. ng ta ni:
- c ng Lm (tn gi ca Cao nh Tiu lp hc) gii thiu v ni nhiu
v anh. Hm nay, ti n gp anh. Chng ta s trao i vi cu chuyn.
Cu chuyn xoay quanh my vn quan im, hoi bo, trch nhim ca
ngi thanh nin i vi dn tc, T Quc v.v...
Bui ni chuyn ko di chng hai ting ng h, Sau , ng Cn hn bui
khc s n.
ng n gp ti hai ba ln na. Mt hm, ng mang theo mt tp l lch, bo ti
ghi in vo ch trng theo yu cu. So vi tp l lch lm nh th cha Khu,
ln ny thm mt vi chi tit na. Ring ch bn thn phi 5 ngi.
Lc ra v, ng nhn ti, tnh cm:
- Trong khi ch i s sp xp trn, ti hng ngy cng ri, vy thnh thong
anh em mnh i chi ph h?
Ti ng . Chng ti c lc ra b sng ngi chi, c khi vo qun ung. Mt
hm, ng n bng xe Lambretta, ch ti vi khu trung tm Si Gn chi. Trong
khi i ng, ng hi chuyn v nhiu lnh vc khc nhau. Mt ln ang o i
chi, bt cht ng ni:
- Qun, c cht vic chng mnh phi sang khu Cu Cng Khnh Hi.
Khi sang ti , ng li xe vo su mi trong mt ng hm, qua nhiu ngc
ngch ngang dc, ri ng ti ng ngoi ch. ng vo mt cn nh, chng
5 pht ng tr ra.
27

Khi tr v Si Gn, chng ti vo nh hng Thanh Th ung nc. Lc ti v

ng ang cm ly ung, chic m ca ng trn bn, bt ng ri xung nn
gch ch gia ng v ti.
ng nhn ti, v ti cng nhn ng, cng ang cm ly nc. Ti vn thong th
ung v t t t ly nc xung bn. Ti tip tc ni ht cu chuyn v ung
dung di tn thuc l, ri mi cui xung nht m ln bn cho ng. Ti ngh, m
ca ng ri ri ri, chng cn phi vi vng nht ngay, ko n b h hng
hn. Cho nn, ti vn ng hong lm xong vic ti ang lm gi.
Phi ni, lc ti cha bit l ng th s bnh tnh ca ti. Ln th hai, ti
thy dng ca ng.
Mt ln ang n ung, ng rt bia ri, cn gi na chai ng t gh ln chic
khn lau tay trn bn. Lt sau, nh v tnh, ng rt chic khn lau ming,
chai bia tt yu nghing . Phn x cp thi, ti chp ly c.
Mt ln khc, chng ti ang ngi Ha Hng, nh cht nh ra iu g, ng
quay li ti:
- Nh Bnh mt cht, ti ngi y ch, Bnh ly xe ti xung ch cng
piscine Cng Ha mua h ti 5 bao thuc Pall Mall vi mt bao Capstan, h
bn pha trong cng y.
Trn ng i, ti thy v l, t Ha Hng xung ng T c bit bao nhiu hng
thuc l, ti sao li xung mi h bi Cng Ha? D suy ngh nh vy, nhng ti
vn n ch mua cho ng. Khi ng v ti tr v, ng lm nh bn khon hi:
- Mai Bnh c ri khng?
Nhn ng ti d dt:
- Ti cha bit r, nhng ng cn ci g ng c ni.
ng rt trong ti o ra mt l th dn kn, b th trng trn, a cho ti ng
cn dn:
- Ngy mai, Bnh c solex, hy a h ti l th ny cho ci nh m hm n
Bnh vi ti n, trong ch Cu Cng .
gn na thng ri, v tnh ai lm g, nhng do c tnh hay ca ti,
ti nh. Hm y, ti thy ng Cn vo mt ngi nh, ti ngh ng l mt
28

ngi lm tnh bo ca chnh quyn. Nh vy, ngi nh c dnh dng t nhiu

n tnh bo; nu khng, t ra ch nhn cng quen bit thn thuc n i ring
ca ng Cn, nn ti ch hn. V vy, hm sau ti p ng c vic ng nh,
khng kh khn g c.
Tm li, thi gian , c th ng th thch ti nhiu, nhng ti ch thy c
4 ln:
-

V c tnh bnh tnh.

V tnh chp hnh k lut nghim chnh.
V tr nh cn thit hot ng.
V phn x bn nhy, chnh xc khi s vic xy ra bt ng.

V vic mua thuc l, nu ng mun kim tra, ch cn tr li ch bn thuc l

h bi Cng Ha, hi ngi bn hng.
Mt vi phng php th thch nh trn, cha xc nh kh nng ca mt
con ngi. V vy, sau ny trong qu trnh o to, hun luyn, cn nhiu th
thch khc na.
Sau , c dm ba ngy, li mt ln ng Cn n n ti i chi cho ti mt
hm, sau bui i chi v, ng thn mt dn d:
- K ny, ti c mt s cng vic bn, vy Bnh v nh hy i ch nh!

29

Bn
Nghip D ...

Ti v nh nm ch i. Hng ngy, ti vn ly sch v ra mit mi xem li

sang nm, bng mi gi ti phi ly xong phn I T Ti. Ti n v chui 2
nm ri! Ch v s suy ngh ca ti cha chn chn, cn ham chi. Ch c
nhng quyt tm na vi, thiu hn ch kin nhn, cho nn, ti phi tr mt
gi ch ng cho s hc vn ca ti. Ti nh li nhng nm thng trc y, v
hon cnh cuc sng, v t nc chia i, ti di c vo min Nam v gin on
vic hc hnh.
Trc kia, ti bit ngh kim hon t hng Bc, H Ni. Vo Nam, do gia nh
v h hng gip , cui 1956 ti m hiu bn vng bc Bo Tn ch Cy
ip. Khch hng l qun nhn trong Trung Tm Hun Luyn Quang Trung v
my lng ngi min Nam quanh vng. Sau gn mt nm, cng ngy ca tim
cng pht t, d ngi ch tui i ch mi mi tm, mi chn (b m v cc
em ti cng nh). Khi y, ng tin i vi ti tht d dng. Thnh thong, mt
vi ngi bn t Si Gn xung chi, ni chuyn v cc gio s, v hc hnh,
v x hi... Vi u c cn qu non di, ti nhn cuc i cng qu n gin. V
th, ti cng i vo ci chung ca mi ngi l coi thng nhng g mnh ang
c, v hng tm v nhng ci mnh cha c. Ngha l, trong ti ang dn hnh
thnh nhng suy ngh v cuc sng ca con ngi trong x hi.
Khi y, ti ngh tht n gin. X hi v con ngi mi ngy mi tin b. Vy,
mt thanh nin sng trong thi i , t nht phi c mt kin thc nht nh
no hiu bit c , t ra l khi nim, v tt c lnh vc trong thi i m
mnh ang sng.
Hy tm thi ly s hc vn lm nim o lng. Nhng nm 50 trc y, ch
cn mc l Trung Hc Nht Cp l tm , cho kin thc ca mt con
ngi. Nhng, thp nin 60 phi cn c T Ti; ch Trung Hc Nht Cp
l lc hu ri, khng theo kp tin trin chung ca x hi. V ti thp nin 70,
nu khng p ng c yu cu tng i y, ngi thanh nin s khng
kin thc hiu bit, d khng cn qun trit, nhng s vic x hi xy ra
chung quanh mnh.

30

Vy, by gi ti c tin lm g, khi u c ti cn m h v chuyn t nc

v th gii. Hn na, con ngi c sinh ra trn th gii ny, phi t nht bit
mt s ni danh ting ca n. Nu khng, th cng s ch sng mt cuc i tm
thng, thiu thn, cha ngha ca cuc sng.
T nhng suy ngh lm cm ngy th trn, ti quyt nh thi hiu vng. B m
cng nh h hng, trc y ca ngi ti bao nhiu, by gi trch mc ti by
nhiu. Ti cn ngh rt n gin l, by gi mnh cn tr hy gng hc , ri
phi i y bit nhiu v th gii ny. n khi no ba, bn mi tui, lc
li tr v m hiu vng (v t ra mnh c kinh nghim v m hiu vng ri).
Tht l nhng suy ngh u tr! Chuyn i khng n gin nh suy ngh ca mt
cu thanh nin mi ln.
Sau , ti n Tri Hc Sinh Di C Ph Th, Ch Ln (Pavie La Mothe) v
tip tc i hc. (Bao nhiu k nim, bn b tri hc sinh ny! Sau 30 mi
nm, khng bit by gi s phn ca mi ngi nh th no?).
Ti ngi nh hc v ch ng Cn mi, hai, ba thng ri m chng thy ng
n. V th, ti khng cn tin tng my v chuyn tnh bo ngoi quc. Ti ngh
rng, trong khi ch i, nu Th c c trc th i Th c. Ngha l, ci no
c trc ti s i ci . Cui 1960, ti nhn c giy bo trng tuyn Th c
v hn ngy i khm sc kho.
Thi, gi t tnh bo min Bc! Ti s i theo ng binh nghip! V lnh vc
ny, ti cng c mt s kh nng. Sau my ngy i khm sc kho bnh vin
Cng Ha, ri n ngy nhp trng. Hn mt tun l vi bao nhiu s vic,
ngi mi, sinh hot mi ca i qun ng! Bng mt hm, ti c gi ln vn
phng ch huy.
Ti va i va bn khon khng hiu c chuyn g. Khi ti va bc chn vo
ca phng, ti git mnh ngc nhin: ng Cn ang ngi mt chic gh, m
m nhn ti. Hm nay, ng mc qun phc, mang lon i y. Chng bit ng
Cn chun b trc vi ni y nh th no, ng dn ti sang mt phng
trng. Khi ti va ngi vo gh, ng cau c, hi git ging:
- Sao Bnh li i Th c? Khng th c!
ng lp i, lp li hai, ba ln cu Khng th c.
Ti hi ngng ngng tr li:
31

- V ch ng lu qu! Hn na, ti ngh rng, ti vo Th c th cng l phc

v dn tc, T Quc vy.
Tay ng khong ln lia la, ng ni mt thi mt hi:
- Khng th c! Khng tr con nh th c! Th c th hng trm ngi
c th vo, cn vic ny, khng phi ai cng c. Bnh c bit l t 4 thng
nay, bao nhiu ngi phi bn rn v vic ny khng? K hoch t xong,
nh ca mn, mi vic chun b sn sng. Trn Ph Tng Thng
quyt nh c lnh ly Bnh v bng bt c gi no.
Ti v cng bi ri, lng tng chng bit tr li th no cho xui, v ngay trong
thm tm ti cng a i binh nghip. Cui cng, ti mnh bo ni:
- Thi, hay ng theo qun i cng th!
ng ta m mt to nhn ti, va nh ngc nhin v thi t khc ca ti, va
nh bt mn kh chu. Cui cng, mt ng du xung, ng ni mt cch ci m:
- Bnh mun c lon ! c, nu Bnh mun, v Si Gn s c. Bnh cng s l
qun i vy.
C l lc y ng s hng k hoch, s b mt vi cp trn, nn ng xung nc
ht mnh vi ti. V, chng bit ng Cn c lnh can thip nh th no, ngay
hm , ti phi theo ng v Si Gn. Ti vi vng t gi my ngi bn mi
l do B sp cht nn c php v ngay.
Sau ny vi nhng nm thng au thng cht chng, nhiu lc ti ngi ngh
li, nu lc y ti cng quyt li Th c Li ch nu qui c c l cuc
i ti s thay i hon ton trong tng lai. Sai mt ly i mt dm! Nhng giai
on u ca cuc i, nhng ch r, nu ch cn x dch khc mt cht, kt
qu sau ny s khc nhau mt tri mt vc. u cng l do nghip chng ca
i ti.

32

Nm
Hun Luyn Tnh Bo ...

Ngay ti hm , ti v ti Thnh . Nhn cnh ph phng y mu sc, lng

ti vn vi vi, bng khung vi nhiu no i ca cuc i. Hn ti ang chm
ngp trong ni ng ngc y vi th xe ngng li mt gc ng V Tnh.
ng Cn mc ti ly chm cha kha trao ti, thn mt dn d:
- y l cha kha ghi sn s phng tng ba, s 8 ng Nguyn Vn
Trng.
Trc khi chia tay ng cn cn dn thm:
- Nh ng v nh, sng mai ti n s ni chuyn.
Sau mt lc l d tm kim, ti n c cn phng . Trong phng c
sn mt chic radio transitor vi mt s sch bo ngoi ng, cng nh Vit ng.
Sng hm sau ng Cn n. Ni dung nhng iu ng cn dn hng dn:
- Ti s ng vai tr l mt sinh vin Vn Khoa, gia nh ti thuc loi kh gi,
t Bc di c vo min Trung. Ti vo Si Gn tr hc. l i vi tt c ngi
chung quanh, k c vi ngi qun l building.
- Cn ring vi gia nh, mt thng ch nn v mt hoc hai ln. Ni l: Khi ln
ti trng Th c, h khm sc kho li, thy c bnh yu tim, nn khng th
theo hc qun s c. Hin nay, chuyn sang ngnh cng tc x hi, phi
i hc tp mt thi gian.
- t i ra ph, ch ra khi i n cm. Hng ngy, s c ngi n hun luyn.
Chiu Th By v Ch Nht ngh.
- Trong thi gian hun luyn, mi thng ti s c lnh 2500 ng. (Li cng
ging nh s lng s 2 Jean Jacques Rousseau!).
Thi gian u, chnh ng Cn, sng cng nh chiu, mang ti liu sch v n
ging dy cho ti.
Lc u, ng a ti liu ra ging cho ti v:

33

* Th no l mt t chc b mt. Lnh o nhng t chc ny, c khi do mt c

nhn, mt tp th, hoc mt quc gia.
* Xc nh bn v th. Nhng ngi cng chung mt cng tc l bn. Ngoi ra,
tt c l th; k c b m, v con, anh em, b bn v cc c quan khc nh
cnh st, cng an, an ninh qun i. v.v... (Theo ngha ngn cch, b mt).
Ti rt ngc nhin v im ny. ng Cn gii thch, i :
- V lnh vc tnh bo trn th gii, t xa xa cho ti by gi, bit bao s vic
lt lo ly k xy ra. Trong ha bnh cng nh lc chin tranh, c khi hai quc
gia chng nhau, hoc c khi hai khi quc gia chng nhau. Bn nc ny, cng
nh bn kia u y dy nhng nhn vin tnh bo ca i phng. Nhng
nhn vin ny, ty theo iu kin v nhim v, c th mi ni, mi lnh vc,
thm ch i khi cn nm ngay trong chnh quyn trung ng ca nc s ti.
Nhim v ca h c nhiu kha cnh khc nhau, nhng c mt ci chung l tm
ti, nghe ngng bit trc c nhng m mu, v tnh bo ca nc
n i vi nc kia, ng hu c nhng bin php thch ng ngn chn, hoc
li dng, c khi tiu dit. Vy, iu quan trng l ngi ip vin cn phi bit
nhng ai l nhn vin tnh bo ca i phng, nht l nhng nhn vin b mt.
Thi i ngy nay l th gii t do v Cng Sn. Mt th d:
- Mt ngi ang c b mt o to hun luyn nhn mt nhim v b mt
vo t ch, ph mt cng xng sn xut v kh chng hn.
Anh ny c v, v anh l tnh bo nn i v tht thng, nguyn tc khng c
ni vi v, nn anh ny thng ni di quanh. Ngi v cng nghi ng c l
chng i vi c ny, c n, cho nn lm cho anh ta nhiu ln khn n.
Anh ny v cha thc v b mt, an ninh cng tc nn c ngh:
- Tuy nguyn tc l nh th, nhng v ca mnh, u gi tay p trn cuc i
vi nhau, chng l li hi nhau, chng l v mnh li l Cng Sn ?
V mt m, anh th thc vi v, khng qun cn dn v l tuyt i khng
c ni vi bt c ai. Ngi v li c mt ngi m, thnh thong nng hay
sang nh m chi. B m thng bo:
- Ny, ci thng chng ca my ny n lm n ci g m tao thy n i sut
ngy, c khi c m na? My ngc, my khng theo di xem th no, bit
u n chng mo chut, v.v...
34

Ngi v tuy nghe chng dn k, nhng li ngh:

- M ra mnh ch ai, chng l m li hi v chng mnh? M m mnh l
Cng Sn hay sao?
V, ri mt hm no nng ni thc vi m, cng khng qun cn dn m:
ng, ch c ni chuyn ny vi mt ai m nh!
B m li c mt ngi bn ch thn. Trong mt ln no , b bn hi thm v
thng con r ca b bn mnh. B m khng c hc v nguyn tc b mt,
nn mun khoe vi b bn thn:
- y, chng hiu n lm ci g b mt lm, mi trn Ph Tng Thng c! v.v...
B bn ch thn ny li c chng, c con thn mt rut tht khc. C nh th,
n lc no , tnh bo ca i phng s nh hi thy (ci ny n thnh lm)
truy nguyn ra c tng tch v hnh tung ca anh chng khng kn ming.
Nu anh , dng bt c hnh thc no xm nhp t ch, nu khng hai
nm mi th cng vo trong p m nm.
Nh vy, nguyn nhn v u m anh ta b nh th? R rng, xut pht t vn
ngi v, khin anh ta tht bi.
Hn na, ngi ta nh gi mt cng tc, thng ch cn c vo thnh cng
hay tht bi m thi. Cn nguyn nhn ti sao, l do th no, xt sau. Bt k
nguyn nhn ra sao, do i phng ngn chn khng th thc hin c cng
tc, hoc t tng ca nhn vin mun ln trn khng dm thi hnh cng tc,
v.v... d nguyn nhn khch quan hay ch quan th cng dn n chung mt kt
qu l cng tc b tht bi, khng thc hin c.
Qua th d trn, v mt kha cnh no , ngi v cng nh l mt k th, mt
i phng vy.
T nhng vn trnh by trn, ti nh li trc y khi xem nhng phim tnh
bo gin ip ca Th Chin I v II, nhng tiu thuyt tnh bo trong c Z 28
chng hn. v.v... Ti cho rng nhng ip vin qui kit c o to
nhng trng ip bo kht ting nh: Hc Long, Intelligent Service, Gestapo,
CIA hay KGB, v,v... u bn cc loi sng nh my, ci nga nh gi, s dng
my bay, xe hi mt cch iu luyn tinh vi. Ti tht u tr! T nhng nguyn tc
b mt v ngn cch, chng c mt trng no cng khai o to ip vin c.
Nu c mt trng nh vy, chng khc g nhng ip vin y t trnh by
35

vi i phng, tha cc ng: Chng ti ang trong bi rm ny! Cho nn

thc t, c nhiu vn chng ging nh tiu thuyt v phim nh.
Tr li Ngc Cn. Sau , ti tip tc c ging dy nghin cu v m x cc
loi nhn vin: Nhn vin gi nh an ton, nhn vin trung gian, nhn vin i
hot ng b mt, nhn vin lin lc, nhn vin cng khai v bn cng khai, nhn
vin nh trng hay hai mang, v.v...
Trong khong bn thng, ng Cn n vi ti hng ngy nh vy. Ti nh mt
hm, vo cui thng 4 1960, ng Cn vo phng ti vi mt ngi na. ng
ny cao, ln con, y phong . ng Cn quay li ti, ri nhn v pha ngi cao
ln va nh dn d bn giao, va nh gii thiu:
- Ti bn mt s cng tc c bit khc, nn y l ng Phan, ng cng nh
ti, ngi ca Cc, ng s thay ti ph trch Bnh. Ti bt tay v nhn ng Phan.
Ngay t bui u, ch vi cu chuyn trao i, ti thy ng d mn v thi
ci m. Qua ting ni, ti hiu ng l ngi min Nam.
Sau , ng Cn thn mt bt tay t gi chng ti.
Cn li mt mnh ng Phan v ti. Qua nh mt v nt mt, ng nhn ti nh
mun trao cho ti nhiu thin cm. ng nh ti nhn xt v ng t lc u, ng
Phan tht xu xa v t ra l mt ngi rt phng khong. Nghe ng ni chuyn,
ti c cm tng nh quen ng thn mt t lu ri.
ng Phan n t sch ca ti, lt xem vi quyn, ri quay li ni:
- T nay, ti s tip tc o to v hun luyn Bnh.
Ri ng quay hn li, n bn ngi trc mt ti, ging y gn gi, thn mt:
- Bnh c bit khng? Trong Cc ti nghe ni, Bnh l mt nhn vin mi c
nhiu kh nng, ti tm mi cch xem h s ca Bnh, mc d theo
nguyn tc ngn cch th tht kh. Ti thy rng, nu trao cho Bnh mt cng tc
khc th hn. Bnh lm cng tc ny hi...ph.
(Phi ni, lc ti khng hiu cu ni ny ca Phan, mi v sau, khi ra min
Bc ri ti mi hiu) Phan ni tip:
- V th, trong nhng ngy ti, ti s bn vi Bnh sau. By gi, Bnh hy tip
tc hc hnh, nghin cu. Nhng, y lu khng tin. Vy ngy mai, ti s
em xe n chuyn Bnh v K ng.
36

V building K ng, ti tip tc hc cc mn:

-

Cc loi ch b mt.
Cch vit th b mt.
Mt m.
An ninh c nhn v cng tc.
Hp th sng, cht.
Hi kin.
V hc.
Tuyn truyn, phn tuyn truyn.
Cch ly tin tc, moi tin.
Ngn cch.
nh gi ngun tin.

Mi mn u phi nghin cu, m x tng chi tit lt lo nht, ng thi thc tp

nhiu ln. Phan cng th thch ti lin tc, li dng mi hon cnh, iu kin
bit r v kh nng cng nh khuyt im ca ti.
Cng ngy, Phan cng c thin cm vi ti hn, thng gi toa xng moa.
C nhng bui sau gi hc, Phan v ti bn nhau chuyn tr tm tnh. T y,
ti bit c t nhiu v Phan. Phan c 15 nm nghip v tnh bo. Trc
y, Phan Phng Nh ca Php nhiu nm. Theo Phan ni, 1952, Phan
b Cng Sn m st Cn Th. Tn Cng Sn c cng bn Phan t khong
cch 25 mt nhng rt chnh xc. Y ghim vin n vo ngc pha tri, ch tri
tim ca Phan. Phan c vch ngc cho ti xem vt so. Phan may mn thot cht
l do hp thuc l bng kim loi t tin ti o ngc. D vy, vin n cng
gm vo ngc Phan, tuy khng vo su. Tt nhin, tn Cng Sn b bt. Ri,
tnh qun t v lng ho hip ca Phan li cun c tri tim ca tn Cng
Sn y. Chnh Phan bo m v lnh tn t trong t ra. Cho ti khi Phan
n hun luyn cho ti, tn vn l tay chn c lc ca Phan.
Theo nguyn tc, Phan khng c k nhng chuyn nh vy vi ti, nht l v
i t ca mnh. Nhng, v Phan l ngi ci m, v l ngi Nam, nn ni
chung khng qu kn o nh ngi Trung hay Bc.
Mt bui vo u thng 10 1960, Phan n ni vi ti:
- Hin nay trong vng bng bin, ti Cng Sn ang chun b thnh lp mt
mt trn, ri c th s tin ti thnh lp mt chnh ph lm thi. Do y, ti
mun chun b cho Bnh ng vai l mt sinh vin bt mn vi ch gia nh tr
37

Ng nh Dim. Mt mt Bnh s tip tc i hc trong trng, lp, Bnh s t

chc ra mt s v chng i, dn bt mi vi mt s phn t thc ca Cng
Sn trong sinh vin v hc sinh. Mt khc, chnh quyn s to nn mt c bao
vy, rt bt. Bnh s nhn th , chy vo bng, v.v...
Sau khi ni xong, Phan hi kin ti.
Ti hiu, ni chung, vo vng gii phng th t nguy him hn ra ngoi Bc.
Nhng i vi ti, vn nguy him nhiu hay t khng phi l iu u tin ti
quan tm. iu ti ngh n trc ht l cng tc y c ho hng v k th hay
khng. V th, ti chm ri tr li:
- Ty s quyt nh trn.
C th Phan thy s tr li ca ti khng dt khot, hoc c nhng tnh ton
thay i trong Cc, hay tnh hnh din bin c khc; nhng ngy sau , khng
thy Phan nhc nh g v vn vo bng na.
Hng ngy, Phan vn n tip tc ging dy cho ti. Mt thi gian sau, ti li
c chuyn v building ng Th.
Mt mt, ti vn theo hc, mt khc, ti xem li bi v np n thi T Ti I.
Chnh Phan cng khuyn khch ti.
Mt hm, Phan dn n hai ngi M, gii thiu tn l Brown v Dale, hun
luyn thm mt s mn khc. C hai u mc thng phc, ng Brown eo knh
trng. Tuy mi ngi dy nhng mn khc nhau, nhng hai ngi hay thng
xuyn i cng.
Th l t y ba ngi, Phan Brown v Dale lin tc ging dy cho ti v cc
mn:
-

Phng php t chc.

in i.
Theo di v chng theo di.
Phng php tuyn m.
Hun luyn, o to nhn vin.
V kh, mn.
T mu sinh (ni, rng, bin).
Phn tch tm l, kh nng tng dng ngi trong x hi.
Phng php hnh thnh mt mng li hot ng b mt.
38

Thi gian ny thc vt v. L thuyt ri thc hnh. Ting Anh ca ti vit hay
c th cn c cht t, nghe v ni th tht l cp qung, nn Phan thng
xuyn phi thng dch v c rt nhiu t chuyn mn.
Mt iu tht phn chn cho ti, k thi T Ti phn I nm ti li u. V th,
Phan v hai ngi M d tnh mt cng tc di hn rt chi tit ti vo min
Bc hot ng. Ni dung, k hoch tng qut:
Cng sn min Bc thng ve vn, mi chi, li ko nhng sinh vin du hc tt
nghip ngoi quc v min Bc x hi ch ngha xy dng (!) t nc, t
quc, v.v...
Do y, ti s nhn mt hc bng i du hc Hng Kng, hay Singagore v in
hay Ha theo nng khiu ca ti. Khi tt nghip ri, Cng Sn s tm n. Lc
y, ty theo hon cnh thch ng m theo h v min Bc; ri t y, s b mt
hot ng cho Si Gn.
Ti thy cng tc ny qu lu di, c khi hng chc nm, cho nn ti khng t
thch lm, ti cng ni thng ngh vi Phan. Thc ra, lc ti khng bit,
hoc cng chng ch n vic li dng c hi i du hc trc , d c
th no th cng c mt mnh bng. Phan thy thi h ca ti nh vy nn
li thi.

39

Su
Cng Tc Columbus...

Thi gian tri qua, thm thot li ti thng Tm, ci thng ca Si Gn nng
tht nhiu. Ti li c chuyn v s 62 ng Trn Hng o.
y l mt phng rt rng, c hai bung, vi y tin nghi ca mt khu c
nhiu ngi ngoi quc . Nh vy mi to v bnh thng, khi c nhng ngi
M thng xuyn ra vo phng ca ti.
Thi gian ny, va tip tc o to hun luyn ti, va chun b k hoch cng
tc tung ra H Ni.
Cng tc trc tip ra H Ni:
B danh cng tc: COLUMBUS
B danh t khi ti vo ngnh: X20.
Thi hn: 25 ngy (cng tc ngn hn).
Ni dung:
Chnh:
1. Ti liu X cho Z5 (Hong nh Th).
2. Ti liu M cho... (theo quy c).
3. Mang 3 tm th bng mu ca linh mc Hong Qunh cho cc linh mc A, B, C.

4. Tuyn m hun luyn.

Ph:
Theo di vi kh nng v iu kin ti a nhng hin tng:
6 Cu G, 1 ng Thnh, 27 Hng ng.
MIG 15, 19 V chnh tr, vn ha, kinh t, qun s.
T tng chung ca qun chng, cn b, b i v.v...
V bc:
Hc sinh lp 10 Ph Thng Vnh Linh, au tim ra H Ni cha bnh.
Bun lu.
40

Mang th ca s b m Hng cha Phc Hi v s Tu Chiu vi Thm

Hong Tn.
Theo di s on 308, phng th Th H Ni do Thiu tng Vng Tha
V lm s trng.
Giai on chun b:
- Mt k hoch nghin cu t m thu o, phng h mi tnh hung, sut hn
mt nm trng cho ti thng 4/1962.
- Ht thc tp li nghin cu. Brown, Dale, Phan v ti thng xuyn lm vic,
theo phng chm: Cng hc tp, nghin cu k lng trong giai on chun
b th ng vo t ch cng rng, cng bng phng.
Chi tit ton b cng tc:
B danh X20 (ngay khi l nhn vin chnh thc ca Cc h t b danh cho ti
l X20, v by gi, trong cng tc COLUMBUS, vn duy tr b danh ).
Nhim v chnh:
1- Ti liu X cho Z5 Hong nh Th.
V l ch danh, nn ti c cm tm hnh bn thn (4x6) ca ng Th mt
tun l, thnh thong ly ra xem cho quen mt v ghi dn vo tim thc ca ti.
Theo tin tc ca Cc cho: Lc , Hong nh Th l bc s Ni Khoa bnh vin
Ph Don c (by gi i li l Vit c).
Khi v ti H Ni, c giy gii thiu khm bnh tim. Tm thi c thun tin
trao ti liu X cho Th.
Mt khu: Nh bc s cha bnh tim nhp p mt trm hai mi. ng 12 ch.
Tr li: Ti ch cha tim nhp p mt trm ba mi". ng 10 ch.
Ti liu X: bc ny lng en, dy 2 ly, di 4 phn ri, rng 2 phn ri. Kn,
khng thm nc. Ti khng c php bit g v ti liu ny.
Nu Hong nh Th khng cn lm bnh vin Vit c. Hy ti liu ngay.
2- Ti liu M cho (theo quy c).
Gi v ngy quy nh:
41

T 8 gi n 10 gi sng (2 ting).
Ngy 16 v 18 (phng h nu trc trc 16 th 18).
a im: Trn cu Th Hc (cu bng g) ca n Ngc Sn, h Hon Kim.
Ti qun xanh, o trng xn tay, i dp Thi Lan, i m xanh cng nhn. Tay
cm t bo Qun i Nhn Dn.
i tng: (Bt c ai) mc qun ka-ki xm, o nu, dp Bnh Tr Thin (dp ru).
Tay cm 3 quyn v hc tr.
- Khi ti nhn thy bt c ai vo gi y, ngy y, trn cu Th Hc. Ch ngi
y nhn thy, ti ang cm t bo gp i, by gi ti gp thnh tm.
- Ngi y tr li bng cch: Chuyn 3 quyn v t tay ny sang tay kia. (Lun
lun cch xa t nht 10 mt). Sau , ti c i, chnh ti phi ch ng tm mt
a im thun tin nh cng vin chng hn. Tm gh , hoc ch ngi no
i tng, t xa 50 mt tr ln, c th d dng quan st c ti.
Ti s ngi bnh thng mt ci gh xi mng no . M bo xem, che trn
hai i, ri (ty c ng bin) ch i tng nhn thy. Gi khuu tay, tuy gi
nhng mt ngn tay ch thng vo ch b ti liu. Gi l du hiu b ti liu,
by gi l ch ch.
Khi thy i tng gi u, tc l i tng nhn thy. Chng 5, 10 pht
sau, vi mt thi bnh thng, t nhin ng dy i (nu c ui, dn ui
i). Nhng phi kn o, dng phng php nghip v quan st, kim tra khi i
tng li ly ti liu.
Ti liu M:
Bc ny lng nu, dy 3 ly, di 4 phn, rng 3 phn; kn, khng thm nc. Cng
nh ti liu X, ti khng c php bit g v ti liu ny.
V mc ti liu M ny, ti phi nhc i nhc li. Hc thuc lng nh mt khu, v
nhng quy c phi thc tp nhiu ln. By gi 23 nm ri, ti vn cn nh.
Ti nh thi gian ny, nhng lc tm s hoc i chi vi Phan (theo ng
nguyn tc, ti khng bao gi c i vi Phan ngoi ph, v Phan b l, l
mt cn b ca c quan tnh bo min Nam, ti m i vi Phan th cng gn nh
b l). Lc , ti l mt thanh nin mi vo ngh, lm sao ti c thc qun
42

thu mi mt, vy li ny do Phan). Phan ni, trong c quan hin nay, ang hnh
thnh hai phe:
a) Gm Cc Trng v a s: Quan nim tnh bo theo li c, bo th, rp theo
nguyn tc cng ngc. Th d: Sai mt ngi i ch mua mt k to chng hn.
Phi dn: Ly xe p i, lc i phi i st l pha phi ng i, phi i t t,
ch xe c ng ba, ng t, khi quo, nh phi gi tay lm hiu. Khi n ch,
kha xe th no, gi u, vo ch th mua loi to no, mc c ra sao, cch
thc chn to; cng nh trn ng v v.v...
b) Gm Cc Ph v mt s t ngi, trong c Phan l ngi in hnh. Quan
nim, tnh bo phi sng ng linh hot, khch l cho nhn vin c c sng to,
bn nhy trong mi tnh hung. Cng l sai mt ngi ra ch mua mt k to,
ch cn dn: Nh mua, mc c to ngon, i ng phi cn thn. Nhng, vi
kh nng khn kho sn c ca anh, ti tin rng anh s mua c to ngon v
r.
Theo ti nghe v nhn nh: Tuy ti chng phi l loi ngi ba phi, ti thy c
hai quan nim trn u c ci u v khuyt. Vy cn trn ln, ri nht nhng ci
u ra dng, khng cn bit ca phe no c. cng ch l ngh ca ti, ch
khng dm pht biu vi Phan. Ti ch hi: Vy hin nay, kt qu phe no c u
th? Phan ni: Thc t by gi nh gi bng nhng kt qu ca cng tc; theo
li c in th thnh cng nhiu hay ngc li, t y phe ny s phi theo phe
kia.
Do quan nim trn, Phan nhiu ln ging dy cho ti rt phin din, hi ht. V
th, nhiu vn ti cn sng t, r rng th li phi yu cu.
Chng b vi Ngc Cn, hoc sau ny l Hong Cng An, li qu chi tit,
nhm chn, i khi thnh ln thn. Ring Brown v Dale, th ti hiu l ca CIA,
tui ti cha hiu lm, v trnh Anh vn ca ti. Nhng qua mt s hin tng,
phong cch, thi ca h, ti tha nhn h c nhiu ci ng. Ngha l, ci
no h cn chi tit, th rt t m tng ngc ngch mt, on no khng cn thit
th h cng phin din, khi qut.
Trong thi gian hc tp v chun b cng tc ny, ti c cung cp mt radio
transitor vi c ng nghe. Ti c ton quyn nghe i min Bc, v c rt
nhiu sch bo ca min Bc gm loi: tun bo, nguyt san, nht bo, sch
v v.v... Mc ch l ti quen s sinh hot, cng nh ngn t ca Cng Sn
min Bc.
43

Vo khong thng 9/1961, mt hm Phan dn mt ngi eo knh trng n gii

thiu l ng Hong Cng An. V Phan c mt s cng tc c bit khng Si
Gn, nn ng An s thay Phan ph trch ti. ng An l ngi min Trung.
Qua s hun luyn v hc tp, v kinh nghim t s 2 Jean Jacques Rousseau,
ti hiu y v s t m tm hiu nhng iu mnh khng cn bit, mt
nguyn tc ngay trong cuc sng, thng thng l khng tt ri v bt li
ri. V vy, ngay nhng ngi n ging dy hun luyn cho ti gn 2 nm tri,
ti chng, hoc khng cn bit tn tht ca h, chc v ca h. H u n,
xong h i u, ti khng bit.
3) Mang 3 tm th ca linh mc Hong Qunh.
y l mt vn phc tp v nghim trng. N c lin quan nh hng n
ton b Thin Cha Gio min Bc. C l v vy m Cc a Hong Cng An,
mt tu s gn thnh linh mc, n ph trch ti.
Ni dung: Ti s mang tm th ca cha Hong Qunh cho:
- Linh mc A nh th X (H Ni).
- Linh mc B nh th Y (H Ni).
- Linh mc C cng nh th Y (H Ni).
Ti c xem 3 bn giy nh my, ni r v thn th c tnh ca tng linh
mc trn, km theo 3 tm hnh bn thn (4x6).
a) Linh mc A.
c bng tin s Php. Tho vt, cng quyt, tinh thn chng Cng Sn rt
cao. C nhiu thnh tch v uy tn vi gio dn. Li hn c xa vi cha Qunh.
Do tnh trng thiu linh mc nn linh mc A cn phi ph trch thm Phc X
Thng v Phc X H na.
Yu cu ca cp trn ni r:
Sau khi Cha A xem xong th ca Cha Qunh, ng t nguyn hot ng cho
th gii t do, iu l thnh cng nht. Khi , ti s nm lun ti nh x
trong mt ni an ton, theo s sp xp ca Cha A. Hng ngy, chnh ti s hun
luyn cho ngi nhng nt chnh yu, c bn v hot ng tnh bo. Trong vng
10 ngy, phi xc minh c tinh thn, nng khiu, hon cnh, iu kin ca
44

ngi. Giao mt khu v mt vt l na ng bc 1 ng min Bc x i: Mt

na giao cho ngi, mt na ti s mang v min Nam. Sau ny, bt c thi
gian no , hoc ni chn no, c mt ngi no , n gp cha, ni ng
mt khu v a mt vt, ngi chnh l i din ca Si Gn, v s cung
cp nhng nhu cu cn thit cng nh nhim v cho cha.
Nu v mt l do no , cha vn c tinh thn chng Cng Sn, nhng li khng
ng hot ng trc tip cho Si Gn, yu cu cha gii thiu ngi tin cn,
thn tn nht, c kh nng v tinh thn. Lc , ti s trc tip gp ring, ri ty
theo hon cnh v iu kin ca ngi , s quyt nh ni hun luyn. Nu
khng c iu kin thun li, yu cu cha gip ri cng b mt nm im 10
ngy hun luyn.
Tuyn m nhn vin: Khng phn bit tui tc, thnh phn, n hay nam, nu l
ngi ca chnh quyn ch th cng tt. Tm hiu k thn th, quan h h hng,
hon cnh, iu kin sng ca ngi nhn vin mi . Cn nhc xc ng, ph
hp cho h hai a ch Php v Campuchia lin lc.
a ch Php: Paul Lng, 14 rue du Four, Paris Sixime, France. Cung cp cho
nhn vin r thc t: Paul Lng, 42 tui. Php lai c v l Marie Nguyn cng
l Php lai. Trc nm 1954 Si gn. u nm 1954 cng v v 5 con gi v
Php trn chuyn tu Esprance. Hin y ang lm ch mt hiu git i my
ln cng a ch.
Ghi Ch:
-

nh my thiu 1 on . Ban Tu Th (Th Vin Vit Nam ton cu

(http://tvvn.org) s b tc sau . Xin co li cng qu bn c.)
c gi c th nghe audio km theo. Sch s c ti cp nht ln
compile sau ( locnguyen@namdatviet.com)).

.......
1) Anh do ny c kho khng? Tr li vn kho, l b theo di. Tr li m bnh
l vn bnh thng, khng ai theo di c.
2) Anh c c mong c tin mua mt chic xe p mi khng? Tr li
khng thch t do.
3) Anh c thch nhc Phm Duy khng? Khng thch l b theo di. Thch nghe
l t do.
45

4) Anh thch n tht g khng? Tr li thch l b theo di. Khng thch l t do.
5) Ngi dn di ch x hi ch ngha, sng c thoi mi khng? Thoi mi
l b theo di. Khng thoi mi l t do.
Ngoi ra, cn hai quy nh na trong nhng th vit cho hai a ch trn bo
cho Si Gn bit l mnh ang b cng an cng bc ngi vit th:
1) u l th vit ngy thng, nu khng ch Ngy l b theo di. Th d:
20-10-1963: b theo di. Ngy 20-10-1963: khng b theo di.
2) Tuy c vit ngy hay khng, m di nin hiu nm khng c du chm l
b theo di. C du chm l t do. Th d: 20-10-1963: b theo di; 20-10-1963.:
t do.
Bt nhn vin hc thuc lng. Cn nh nguyn tc 5 cu hi trn l: Hp l:
b theo di. Khng hp l: t do.
Bi v, nu khng c ai theo di, hoc ngi trong phng: cng an d sng
bt vit bo cho Si Gn, th vit ngc cng khng thnh vn .
Quy c c hng nghn kiu, ch c tri bit, nhng vi iu kin phi nh,
khng c ln ln.
b) Linh mc B.
L mt ngi rt trm tnh, t ni. Lm vic ht kh nng, d gp tr ngi cng
tm mi cch hon thnh cng vic. C c t chc. Cn nng v tn gio hn
x hi. Theo Cc cho bit cha B vn trong nh th Y.
c) Linh mc C.
Cng nh th Y, H Ni. Cha nm nay gi. Tuy vy, tinh thn ca ng rt
cao. ng rt c uy tn vi gio dn H Ni, cng nhn hng gio phm Vit
Nam.
Theo ca Cc:
- Cn nht l linh mc A. Nu v l do no m ngi khng cn nh th X;
hocl do no khc m ngi t chi th hy ti linh mc B.
Nu v l do no m khng th c linh mc B, th mi ti linh mc C.

46

Theo Hong Cng An cho bit. Ba linh mc trn, khng nhng cng hng gio
phm th Cha, chn chin nh linh mc Hong Qunh, m cn l nhng ngi
thn, nhng ng ch c nhiu hn c khi cha Hong Qunh t gi theo n
chin di c vo Nam. Tuy vy, 8 nm ri, di ch Cng Sn tn bo,
chng hiu tinh thn ca cc ngi by gi th no. Hn na, sc kho cng l
mt vn i vi ba linh mc k trn.
Ring ti, ti suy ngh nhiu: Ti thy v hiu rng cng tc ny qu nng n
v nghim trng, i hi phi mt ngi c kh nng 10 m ti ch c 2, ngha l
khng c tru th phi bt ngh i cy. V th, ti mnh dn ni ny vi An.
An ni:
- Trn Cc nghin cu v vn, ny rt k, nht l v tn gio. Khng phi
ai cng giao c cng tc ny, bi v, nu tht bi, Cng Sn s ly h
uy tn ca cng gio v tng cng km kp gio dn cng nh cc hng gio
phm hn na. Khng nhng th, cng tc cn i hi rt nhiu mt, nht l a
bn hot ng li l th ca Cng Sn. Bnh yn tm, Cc cn nhc, tm
ti nhiu, cui cng mi quyt nh Bnh y ch.
D An ni sao, ti vn t ngh thm. Nhng ngi y kh nng th khng ai
dm i, v y nguy him, cht chc trc mt. V th, trong s nhng ngi liu
bt t, d khng yu cu th cng nh chn vy.
Tuy trong lng ti y vi ngh suy nh vy. Nhng nhn li, th ca ti ngi
ln lng cp ri. Quan im ca ti l trt ngi ln lng ng Ba Mi, phi
thc gt thm cho ng phng mnh, ri mun ra sao th ra.
Mt hm, Hong Cng An n ni vi ti: Theo cha Hong Qunh, trc khi
ngi vit th, ngi yu cu c gp chnh ngi lnh s mng c bit
ra H Ni. Cc chp nhn. Vy, sng mai, 9 gi ti n, chng ta cng i.
Ti hi i u, c xa khng?
An ni:
- x Bnh An, bn Bnh Xuyn.
Ti nh li ngy xa, ngy ti cn l cu b, cha Hong Qunh l trng on
v: inh B Lnh m ti l mt v sinh t hon theo on i cc ni biu din
nhng bi song kim hoc Mai Hoa Quyn trm mt v i. Chc gi y ti c
47

ni ra th cha mi nh c, v ti lc ny ln ri. Bi th, ti nh, nu khi

gp, cha khng nhn ra th ti cng khng nhc li.
Hm sau An n, chng ti cng i xe ti x Bnh An. Ti v An ngi ch cha
phng khch. Mt lt sau, cha ra. i, mi hn 10 nm tri m khi ti nhn thy
ngi, ti rt ng ngng. Da mt ngi nhn nheo, tc ngi im
sng. Ch cn dng dp quen thuc, nhanh nhn ca ngi th vn nh ngy
no.
Hn mt gi chuyn tr, Cha thng nhn ti, ni: Dng cm nh!. Lc tin An
v ti ra cng, cha ni:
- Cha rt cm phc con. Trc ngy con i, cha mun n cm vi con mt ba,
tha lng cha, gi l trch nhim ca mt ngi tin a mt trng s mang
tinh thn oanh lit ca Phm Hng Thi, con c ng khng?
Ti khng dm tr li v nhn sang An. An ni:
- Con xin lnh cha. Con v xin kin, ri s in n cha ngay.
Trn ng v, An ni:
- Cha chc cp trn ng , v Bnh cn nhiu vic lm.
Ti bit uy tn ca cha Qunh khng phi l nh. Ngi lm cho H Ch Minh
b mt mt ln, khi ngi cn l Ph Ch Tch Mt Trn Lin Tn Dit Cng
hin hch nm no ngoi Bc, m s Tu Chiu l Ch Tch; ci thi co H
cn bp bm ve vn, mua chuc, qu gi trc c cha L Hu T xin chu ra
ti nhp o.
4. Tuyn m hun luyn:
Nu do lng nhit tnh v thc dn tc nn cc cha ng , ti s hun luyn.
Nu khng, xin cc cha gii thiu nhng ngi tin cn v thn tn, lc , chnh
ti s tuyn m v hun luyn h. i vi ti, iu ny khng kh khn g lm.
Ban u, ch cn ni nhng nt c bn v nghip v. iu kh khn l tm bit
c kh nng v bn tnh ca mi ngi, pht hin ngay c ci u, ci
khuyt ca h.
Tuy ti cng c hc tp gn 2 nm, Dale, Brown v An vn nhn mnh:

48

- Bn tnh con ngi ta v cng phc tp, c rt nhiu vn khc bit. Nhng
ni chung, con ngi gm ba loi:
a)Loi bp chp, rut ngoi da. Vui, bun hay c vn g, chung quanh ai
cng bit. Loi ngi ny ta t phi quan tm.
b)Loi thm trm, t ni. H ght hay h yu mnh, h ng hay khng ng
vic mnh lm, thi ca h khng thay i. Loi ngi ny, khi sng gn, ta
phi lun lun cnh gic, gi v coi chng. Nu h bt u c hnh ng hay
thi g khng bnh thng, ta chun b i ph. Nhng h khng nguy
him bng loi th ba.
c)Loi ngi ny, h vn ci ni vi mnh, i khi li t ra thm thit thn mt
hn, ta c kh khn g h sn sng gip , chia x. Khi h chim c lng tin
ca ta, bt ng cho mt mi dao vo tim ta. Loi ny thng lm mt cm gic
ca ta. Gy cho ta s ch quan ri hi ta v.v...
Tm li: c th phn loi c bn tnh ca i tng, ta phi c s nhn xt
tinh t v bn nhy. D i tng ni g, np di bt c hnh thc no, ta vn
phi nhn r bn cht, ngha l con ngi thc ca h. v.v... Ngi i tuyn m
phi bit.
Bn tnh con ngi kh thay i. V vy, trong giai on th thch, ty theo hon
cnh, iu kin cho php c th ngn di, nu thy ngi mnh nh tuyn m c
nhng khuyt im v c bn thuc bn cht, ta phi loi b ngay. Khc vi cc
lnh vc khc cn c th sa cha c, bn cht th khng.
Mt ngi c tnh hunh hoang, c th b i p cho mo mt v ci tnh
huyn hoang, khoc lc ny, cng ch cha c t ngy, ri sau , u li
hon y.
Mt ngi c tnh t i cao, th sut i cng khng th b c tnh . Chnh
v tnh t i ny, h b l nhiu c hi thng tin, l lm nhiu chuyn tnh
cm, phi n hn lu di.
ng b ta chng tng ni: Ci nt nh cht khng cha. Phng ty cng
c nhng cu chuyn v ng vua v chic tai La, hoc Con mo v ng
quan i thn... ng cha dy con chu l chng ta: Giang sn d i, bn
tnh kh ri!

49

By
Nhng Chuyn Tnh Bo...

Nhim v ph :
Ngoi nhng nhim v chnh m ti phi em ht ngh lc, kh nng phi
thc hin bng c, trong qu trnh sng v di chuyn H Ni, ti phi
ti nhng hin tng di con mt nghip v nhng s nh sau y:
- S 6 ph Cu G.
- S 1 ph ng Thnh.
- S 27 ph hng ng
Theo ngun tin tnh bo, ba ni ny thng xuyn o to, hun luyn gin ip
ri tung vo min Nam hot ng. Tnh bo min Nam bt c hai v ni
ting, v Cc cho ti bit chi tit rt ra nhiu kinh nghim nh mt bi hc.
Di y l hai v in hnh. Tt nhin cn nhiu v khc na:
1. Khong 1957, do nhn dn b mt t co, tnh bo min Nam b tr bt
c mt nhn vt c hng v tnh bo ca min Bc. Khi em v khai thc,
iu tra. Sau hn mt nm tri, dng mi kh nng ca nhng nh chuyn mn,
ta cng nh chu khut phc trc s kin tr, l lm ca y.
Nu trong tay cng an di chnh quyn min Bc, nhn ti hay khng, ti
nhn cng c b t cho ti khi no c th khng chu c ni, hoc cho ti gi,
ri v vi ng vi, th thi.
Nhng chnh quyn min Nam, nu thiu chng c c th, ch giam ti nhn ti
mt mc quy nh, ri cng phi th ra. (C th nh Nguyn Hu Th, Nguyn
Th Bnh v.v...)
Anh ta, trc sau ch mt mc chi l v ti. Ta dng nhiu bin php tinh vi
hn nh: Kh nhc, tra tn, d d, khch l v.v... cng u v hiu. Vic ny
lm in u nhng ngi c trch nhim ca Cc tnh bo min Nam.
Sau nhiu phin hp gay cn, chnh ng Cc Trng a ra mt k hoch,
v ng xin chu trch nhim thc hin k hoch .
50

Vo mt bui cui ng, bu tri Hu xm xt, nhng cn gi ma ng Bc v

mun mang theo nhng trn ma r rch, nht nha ... T cng nh lao Tha
Thin, hai chic xe Dodge 4 ph mui kn mt, lao v quc l 1 hng v Nam,
chuyn t vo Si Gn.
Xe trc, bng sau ch 4 phm nhn b kha tay, trong c tn Cng Sn l
lm ni trn, v hai ngi mc qun phc c v trang p ti. Bng trn, ngoi ti
x, cn c mt trung y v mt h s. ng h s ny chnh l ng Cc Trng
m tn Cng Sn chng l g.
Xe sau, ch mt thiu y v na tiu i, tt c u mc qun phc v c v
trang. Hai chic xe theo nhau chy mi vo m ti. Hn 4 ting ng h sau,
lc khong 11 gi khuya, gia qung ng di vng v, hai bn l trin
rng; bt cht hai lot trung lin n rn r pha trc xe. n ro ln ngay pha
trn mui. Ngay lc , ti x v mi ngi u nhn r mt chng ngi vt l
mt thn cy to nm chn ngang ng. Bit l lt vo phc kch, cc qun
nhn trn hai xe vi vng nhy xung ng, tm a th cp thi chng tr.
Nhng, tt c nm gn trong vng vy, vi y mi sng tua ta ca on
qun phc kch. Ch sau 10 pht, tt c qun nhn trn hai xe u b tc ht v
kh, b tri g v bt ngi tp trung vo mt ch. Mt ngi, c l l ch huy on
qun phc kch, ra lnh lc sot trn hai xe, tch thu mt s cn thit, trong
c c giy t, h s, v.v...
Ring 4 phm nhn, tay vn b kha, b dn xung bt ngi cng vi m qun
nhn, sau khi bit h u l t hnh s can ti an cp hoc git ngi.
Ngi ch huy on qun phc kch nhn nhng qun nhn ang b tri, dng
dc tuyn b:
- Cc anh l ngy qun, lm ng lc li, lm tay sai cho quc M bn li
nhn dn, lm hi ng bo, l ra chng ti bn b ht. Nhng, theo chnh sch
khoan hng ca ng (lc cha c Mt Trn Gii Phong Min Nam), chng
ti s tha ht, k c 4 phm nhn hnh s. Cc anh hy tr v ci t quy chnh.
Ring hai tn s quan, v c nhiu n mu vi nhn dn, chng ti phi mang
vo bng x l.
Ri ngi ra lnh ci tri cho ht cc qun nhn, cn bt a cha kha m
cng cho 4 ngi t. Gia lc , tn t Cng Sn l lm, ng bt dy, rt
trong ve o ra mt ming vi hnh vung mi b 4 phn, gia c hai ngi
51

sao vng nm trn sc trng. Y a cho tn ch huy on qun phc kch xem
v ni:
- Cc ng ch, ti l Trng K 10 ni thnh Si Gn, thuc cc R. Hm nay, v
tnh cc ng ch lp c mt k cng v cng to ln. Cc ng ch hy tri
ngay tn h s kia, n chnh l tn Cc Trng Trung ng tnh bo ca Si
Gn.
C on qun phc kch sng mt hn hoan. Bn, nm mi sng u cha vo
ng h s v tri nghin li.
Thay v a vo bng, ngi ch huy mc o b ba en ra lnh tt c ln xe tr
v min ... sng Hng, ni Ng.
2. S vic xy ra vo nm 1959 ngi nh, hnh nh mang s 126 hay 128 (ti
khng nh r), ng Phan nh Phng Si Gn.
Ngi nh ny c ca st, tuy mt ph nhng khng bao gi thy m, tr i
lc c ngi ra vo. Ch ngi nh l mt qu ph, gn 60 tui. Trc y, b c
mt ngi em trai cng. ng ny hc hnh thnh t, nn hin ang lm
vic trong Ph Tng Thng. Ngi ta chng bit ng lm g, ch nghe n ng
rt c uy th, thng gn gi vi ng c vn Ng nh Nhu. C th do i hi
ca cng vic, hoc v l do no khc, ng c cp mt cn bit th
ng Cng L, gn dinh c Lp, i v c thun tin. V v vy, ngi nh
Phan nh Phng cng vng v u hiu. Ngoi b Hn l ch nh, trong nh
ch cn mt b gip vic cng h gn xa vi gia nh b Hn.
Nhng ngi mi n dy ph ny khng bit chng con b ra sao, ch
nhng ngi lu gn u hiu hon cnh gia nh b. B Hn rt hin
lnh phc hu, b thng hay i cha n nim pht n chay v lm vic
phc c. Theo cu chuyn b k li vi nhng ngi quen bit, v chng b
u l con nhng gia nh giu c th phit trc y Hu. B him hoi, ch
sinh c mt cu con trai duy nht, ng vo lc xy ra nhng bin c ln lao
ca t nc 1945. Khi Vit Minh cp chnh quyn, ng Hn l mt thnh phn
ng phi, ng hiu r s him c ca Vit Minh nn cng quyt khng
hp tc trong Chnh Ph Lin Hp ca co H bp bm. ng b chng b mt
th tiu ngay thi gian y. Gia cnh hn lon Nht, Php, Anh, Tu, v Vit
Minh thi , dn chng phi tri dt, y a khp ni, v b tht lc
a con trai yu qu, nim an i c nht ca i b. Sau , theo ging i, b
tri dt v Si Gn vi ngi em trai ni trn.
52

Do ca ci trc y li, hin b l ngi giu c, tha thi tin ti, nhng li
rt thiu ngho tnh m m ca gia nh. B mt bit bao tin bc, tm lc
thm d, tm kim ngi con tht lc, nhng u bt v m tn. Ni nh
thng bun phin ca b sut 14 nm cng ngy cng c ng li, dn nn
dn vo ch su kn nht ca tm hn b. Nhng ngi quen bit b u hiu r
nh th. Nhng, Cng Sn li o su, nghin cu k, nn hiu bit hn th
na. Chng trit li dng, khai thc bi cnh ny. Chng thy y l c
hi chng a ngi lt vo st nch c quan u no ca chnh quyn
min Nam.
Chng tm v tuyn m c mt thanh nin theo chng mun. Chng ra
sc o to, hun luyn, tng ng tc, thi , li n ting ni, k c v tnh
cm ng vai tr ngi con tht lc ca b Hn.
Ni v ngi nh ca b Hn. Ngi nh ny thng ng ca, cho nn pha
trc st va h, mt ngi n b ngho trong xm k mt chic gh di
nh v mt ci phn g con, trn by t ko, chui, nc si...bn cho cc bc
xch l...t tin.
Tn ip vin l mt cu trai 19- 20 tui, khi ng, qun o lam l; thuy kho
mnh y sc trai, nhng b mt lc no cng m chiu mang nng mt ni
nim. Hng ngy, sau nhng c xe ng di mt nhc, anh thng gh chic
xch l p st l, u oi ngi vo gh, gi mua nc tr, nhm nhp, lc th ci
ko, lc th qu chui...anh t ra rt t ni. Dn dn, h hng quen mt. B cng
v i khi nhn bng nh mt thng hi ngi cn tr, mt mi sng sa
m phi lam l cuc i! Trc, cn l nhng cu hi bng qu:Hm nay
chy khch c kh khng?, Tri ny, li sp ma!, Sao hm nay cu n
mun? v.v... Cu trai cng t ra rt t ni. Mt lc no cng bun nh che du
mt tm s ring t. Khi c thin cm vi mt cu b ngho, ci tnh tt nhin
ca ngi n b l s dn d thm hi n gia nh, thn th, b m ra sao?
v.v...
Lc u, cu t ra khng mun ni v cuc i bt hnh hm hiu ca mnh, sau
thy b gi ngho t t nn dn dn k s tnh...
Cu chng bit b m l ai c. Ngay t lc 4- 5 tui i lm con nui cho
ngi ta. 9- 10 tui phi i , hu h nhiu ngi. Ri phiu bt i lm n in
cao su y gian chun, cc kh. Cui cng, tri dt v Si Gn thn c, th c,
phi i p xch l mu sinh.
53

B bn nc, bit v cu chuyn ca b ch nh, nn cng hi nghi, v vy

hi ti:
- Th cu c nh ngy xa b m cu nh th no khng?
Cu tr li, mng tng, lc nh sung sng, c mc qun o p, c
ngi xe vi b c ngi ko...B bn nc cng hi tip, hnh nh chnh ni
nim au bun, cu khng mun tr li na, v tr tin, ng dy i.
B bn nc tng tng, cng suy ngh, bit u y ch l chuyn c tri,
nn chiu , sau khi gi phn, gh, b ni vi ngi gip vic mun gp b
Hn.
Khi gp b ch nh, b bn nc thut li cu chuyn v ngi p xch l tr
tui. n y ai cng hiu. C bnh th vi t phng. Khi ni lng ca b Hn
nh vy, hi sao lng b ch xn xang, bi hi, mong sm gp ngi xch l
hi r u ui. V th b Hn vn v dn:
- Khi no cu y n, b dn vo y ngay cho ti hi chuyn.
Ngy hm sau, v c my ngy sau na; bng i bn nm ngy khng thy cu
xch l li, khin b hng nc ln b Hn cng nn nng, bn chn mong
i.
Mi ti hn mt tun sau; vo mt bui chiu ma ging m t, cu xch l t
t gh li b hng nc. B hng tu tt hi:
- Sao my ba nay cu khng gh n?
Sau khi rt ly nc tr , b hng vi vng bm chung vo nh b Hn.
Chng 5 pht sau, b hng nc h hi ra bo:
- Ny cu, mi cu vo y chi mt t !
Y t v khng mun vo, nn lc u. B hng nc li vn v nh nu ko:
- Cu vo y mt cht thi m, ng no tri cng ang ma, cho b ch
y hi thm cu mt cu chuyn.
Ri n lc b hng nc phi cm tay li ko, y mi min cng i theo. Ngay
khi b Hn thy ngi xch l bc vo nh, nh mt ca b hnh nh trn
y tnh thng yu, mc d b cha thy du hiu no chng t ngi con trai
y l con b. Lng b bi hi xn xang, n ni b qun c mi ngi xch l
54

ngi. Khi b mi, cu xch l y d dt ngi xung chic gh g cnh bn, u

cui gm. B hng xm cng thy lng khng yn, b c qun nc mong
c chng kin ci giy pht hi hp rp ranh ny. Mi sau, nh dn c
lng xn xang, b Hn mi hi vi mt ging cn xc ng:
- Cu by gi c h hng thn thch g khng?
Y lc u m khng ni.
- Cu c nh ngy xa, gia nh cu nh th no khng?
Y vn m chiu im lng. B li hi, trong nim nghn ngo dng tro:
- C phi cu nh, lc nh cu i xe vi b c ngi ko phi khng?
Y gt u. B Hn nn nng, tip tc hi:
- Cu c nh li xem, lc nh cu hay chi g, lm g?
Y nhn ra pha ca s, mt nh di v mt pha tri xa, v nhng qung i u
th. Ti khi b Hn nhc li cu hi, y mi chm ri:
- Chu chng nh g r lm....Chu ch nh lng mng lc nh, chu c b
mua cho con c, con c c ci inh rt di.....
B Hn mt sng ln long lanh, hi nh ht hi:
- G na?
- Chu c mt quyn sch, c hnh con ra, b chu dy chu t theo bng bt
ch mu .
- Cn g na khng chu?
Y cng ci gm, trong khi khng kh cn bung nh rn ln, cng y xc ng
i ch, cui cng y gi ra ngn tay ci tri, ch vo mt ci so nh, ngp
ngng ni:
- Mt ln bp vi m, chu nghch dao, t tay chy mu. M khc.
Khng km c na, b Hn x n, m chm ly cu xch l, nc mt chan
ha, nc n:
- i, con i!
55

Y cng khc, c b bn nc ngi ngoi cng nc mt vng quanh. Hnh

nh bao nhiu nim thng ni nh ca tnh mu t thing ling by gi cun
cun chy ra theo ging nc mt, b hn hn tng nh xu i, d vy b vn
c gng li tay a con yu:
Con i! Con c v quyn sch ca con m vn gi, v l di vt duy nht ca
con, m vn ngn t u ging m.
B va ni va ko ngi con trai ln gc. B ri rt ht s mt, xoa tay, li vut
lng cu xch l thn yu, trong khi b bn nc cng ly ni vui mng, c chy
lng xng ht u ny, u kia chng bit lm g c.
Ngay chiu hm y, b Hn bo tin gi ngi em trai v. Thi th cu chu, m
con hn huyn ni nim mu m rut tht, ca bui trng phng nc mt y
vi.
Thng b ch c cuc i c n heo ht, ng cu nhn thng chu kho
mnh, khi ng, ng ha s em ht kh nng dy d, nng a chu yu
n khi thnh t. ng bn, no l n gio s v km cp, no l tp li xe
ch m i cha,v...v...Ngi nh gi y trn y s sng, s m cng v nim
vui ti.
Ring tn ip vin, ngay khi vo Si Gn c cp trn y ch nh phi
thng xuyn lin lc, cp b vi c Ngn lm chiu i vin cho mt qun c
ph ng By, d phng, nu sau ny b Hn v ng cu bt ly v th phi
cng quyt i ly cho bng c c Ngn. D nhin, c Ngn cng trong
mng li hot ng ca Cng Sn Si Gn.
n y, mi vic tng m xui tri lt nh Vit cng mong mun, nhng
khng, tri li bt u trc trc. Nguyn nhn cng ch v din vin khng
kho ng trn vai tr.
B Hn tin tn xch l l con nn tnh b vn thm thit thng yu. Ngc li, y
bit y khng phi con b. M y hin ang ngoi Bc. Lc u, v c gng n
lc cng tc thnh cng, nn y xut thn th ng vai tr. Sau mt thi
gian, nhng biu l thng yu vi ngi m gi tr nn cng ngc, khng c
hn. Ni bun ca b cng ngy cng khot su, cng ln. B th l vi ngi
thn quen v tt yu, c vi em trai.
- Ti khng hiu sao, ti thng yu n nh tri bin, nhng hnh nh c ci g
ngn cch, ti ch cm thy s t nht, gng gng bn trong ca n.
56

S phn nn, ca thn ca b dn dn n tai nhng nhn vt phn gin. Mt s

vic khng bnh thng! Tnh m con rut tht l s thing ling, phi c nhng
chic dy v hnh gn b. Thy mt s khng bnh thng th phi t vn .
M nguyn tc tnh bo cng nh cng an, nu t vn th phi tm mi
cch bit r h thc ca vn , cho nn, h dng chnh ng cu trong
nh lm tm bnh phong b mt theo di v phanh phui s vic.
Gn mt nm sau, trn gin ip vng u b sa li.
Tr li nhim v ph:
Dale v Brown mang n hai chic my bay MIG 15 v MIG- 19 di chng 20
phn, nhng tht tinh vi, sc so nh my bay tht, thu nh; vi y c ng
c, ph hiu, c qut.....Hai ng ging cho ti r rng tnh nng tng loi;
sut qu trnh thi gian ti min Bc, nu thy loi my bay trn bu tri, v
bo li.
Ngoi hai my bay MIG, hai ng cn a ti xem hai cun sch c hnh mu:
lon, ph hiu cc binh chng, t lnh cho ti nguyn soi; c y phc ma ng
cng nh ma H ca qun i Trung Cng v Bc Triu Tin.
Ngoi ra, trong thi gian H Ni, ti phi quan st cc hin tng ngoi ng
ph. Theo di cc bo ch, pht thanh nhng n v nh tp tnh. Tip xc quan
h vi mi tng lp ngi dn, v.v... t y nh gi (nu ghi c s lng
c th cng tt) nhng iu tai nghe mt thy, ni chung v chnh tr, kinh t, vn
ha, qun s, x hi...v t tng chung ca qun chng, cn b, b i.

57

Tm
Nhng V Bc ...

V bc I
Ti s ng vai l mt hc sinh trng trung hc Ph Thng cp III Vnh Linh.
Vi tn l L Vit Hng, l lch gi nh sau: Gia nh b m ti, do i km, lon
ly nm 1945, phiu bt t Nam nh vo lp nghip x Vnh Quan, Vnh
Linh. B tn l L Vn Thng, m l V Th Sng. Ti c 3 anh ch em: Ch L
Th Thu, em trai L Tun. Ti phi nh tn: Gim hiu trng Ph Thng cp III
Vnh Linh, ch tch v ph ch tch huyn V.L., ch tch v ph ch tch x Vnh
Quang. V, v ti cng l on vin thanh nin, nn ti cng phi bit tn ca b
th v ph b th chi on. Ngoi ra, ti phi bit mt s s kin ln xy ra
Vnh Linh, nht l x ti, vng gip ranh khu phi qun s.
Qua nhng tin tc c nh trn, ti s ty theo trng hp ng bin sao cho
hp l.
Ti (L Vit Hng) c nhiu triu chng mc bnh tim lu, by gi cng ngy
cng trm trng hn, nn xin c giy gii thiu ca th trn Vnh Linh v H
Ni nhn dp He n nh thng Vit c iu tr.
Ti mang theo giy t hp l: Giy gii thiu cha bnh, th hc sinh, giy
ngha v qun s, th on vin, giy thng hnh thi hn mt thng, c ch k
ca cng an trng huyn Vnh Linh.
V bc ny, ti phi nghin cu v hc thuc lng, sao cho t np suy ngh n
hnh ng, coi nh mnh l L Vit Hng c thc bng xng bng tht.
thc tp, ti phi n gp ba, bn ln mt ngi l rt hch dch, ng vai
cng an Cng Sn, lc th khch sn Catinat, lc th Majestic. ng ta hch
sch, nt n ti iu, hi nhng cu bt cht lt lo, xem ti c tr li hp l
hay khng. Ti cn nh ln cui cng, khi ni chuyn vn, ng t gii thiu tn
l ang tng sng v lm vic cho Cng Sn nhiu nm, (ng khng ni,
nhng ti on hn ng ang lm vic cho Cc), ng ni:
Ti ni thc vi Bnh, ci chnh l ng cho cng an ca Cng Sn nghi ng.
Khi n t thnh vn nghi m st hch th m b u, m n bo o
a cho n, th cng phi o.
58

K ra, ng khng nn ni cu , nht l vi mt nhn vin sp vo t ch, ch

lm hoang mang tinh thn ca ngi i. Sau ny cng ngh, ti li cng thy
nhng ngi hun luyn mnh thiu thc, thiu tinh thn trch nhim, v thiu
l tng thc s!

V bc II
Trong trng hp b Cng Sn bt gi. Nu v l do no , Cng Sn khng tin
hoc xc minh giy t u l gi mo v ti khng phi l L Vit Hng
Vnh Linh. Lc , ti s khai: Gia nh b m, gc tch thc, nh ngho. Hc
hnh thi hoi khng u, chn chng, nhng tnh thch lm nhng vic to
bo, khng s nguy him min vic c tin gii quyt cuc sng v gip
b m gi. Do bn b gii thiu, ti gp mt ng tn l Ln. V l nhn vt
tng tng, nhng li cn nh chi tit phng sau ny cng an hi li, do
y, ti phi ly mt ngi c tht m t, v ti ly hnh dng mt ng cu
to ln, bo tt, ch mt hng xut nhp cng Si Gn, t v ng Ln.
ng Ln thng hn gp ti mt qun nc. Sau mt, hai ln thm d, ni
chuyn, bit v con ngi v tm nguyn ca ti, ng i thng vo vn : ng
c truy- nhiu thuc Ty qu cn tiu th. ngoi Bc, cc loi thuc ny v
cng him nn gi rt cao. Vy, nu ti mun lm giu, phi mo him. ng s
lo giy t gi cho. Ti s b mt, ln lt li qua sng Bn Hi, em theo hn mt
chc mu loi thuc qu, mc ni, mua bn t hng vi nhng con bun b mt
c th lc H Ni. Sau ny, li li s chia i, ng mt na v ti mt na.
Cn by gi, tn ph ng i th v cho ti khi i s tr trc cho ti 10.000
ng.
Mt hm, Dale v Brown dn n mt ngi M khc khong 40- 45 tui, gii
thiu l bc s Harry. ng Harry a gn 20 l thuc Ty, ch dy cch dng v
tnh nng ca tng loi. Theo ng Phan, cho ti ngy ti i, Harry cng s l bc
s ring ca ti sn sc sc kho v nhng cn thit v y l cho chuyn i.

V Bc III
Sau khi khai v bc II, nu Cng Sn vn khng tin, hoc tm ra c nhng
chng c c th l ti ni lo, khng ng, c th chng s cm kp tra tn, ti
59

khng th chu ng ni, lc by gi ti s dng v bc III. Vn cha l chuyn

chnh tr.
Phn thn th, gc tch gia nh cng nh v bc II, v l thc t. Cnh hc
hnh, thi c cng ch n v chui nn chn chng, v tnh tnh thch lm nhng
chuyn mo him cng vy. Phn khc bit. Do quan h x hi, c mt
ngi quen gii thiu vi s b m Hng cha Phc Hi, khu Vn
Chui, Phan nh Phng Si Gn, ni dung nh sau:
Trong thi Php thuc trc 1945. S b m Hng v s ng Tu Chiu l
hai sinh vin yu nc thit tha, nhc nh au lng trc cnh dn tc b thc
dn Php thng tr. Hai ng b ni ch nhng bc cch mng tin bi nh Phan
Bi Chu, Phan Chu Trinh, Nguyn Thi Hc v.v... b mt hot ng trong
gii sinh vi H Ni, gy nn nhiu v chng i si ng, vi bn cm quyn
thc dn v b chnh quyn thc dn, ra lnh truy lng ro rit.
Hai ng b khng nhng l ng ch m cn l ng sng, v cng nhau tri
qua nhiu gian nan nguy him nn hai tri tim cng rung u mt nhp. Trc
s truy n lng sc ca mt thm, che mt chng, v cng t vi chng l
mnh chn chng cuc i, hai ngi u xung tc, nup1 bng ca thin.
ng th tu cha Quan Thnh H Ni, php danh l Tu Chiu; cn b tu
u, ti khng bit, ch bit php danh l m Hng, hin tr tr cha Phc
Hi, Vn Chui Phan nh Phng Si Gn.
Sau khi Vit Minh cp c chnh quyn, chng li ra dit tn gio. B
ngoi c v Lng Gio on kt chng Php, xy dng t nc. Bn
trong th chng ngm ngm tm mi iu kin, li dng mi mu thun tn gio
kch ng, khi su mi chia r. Ngha l, lun lun du vo nhng m
la mu thun, d bit ca tn gio. Nhn r tri tim en bn thu ca Cng Sn,
s ng Tu Chiu v s b m Hng dng kh nng v uy tn vch trn
nham him ca Cng Sn trc tn , v cn ngm ngm trao i bn lun
cng bn Cng gio, lp ra Mt Trn Lin Tn Dit Cng m ch tch l s ng
Tu Chiu v ph ch tch l linh mc Hong Qunh cng nhiu nhn vt lnh
o trong Mt Trn.
S ng Tu Chiu v nhiu ngi khc b Cng Sn b mt th tiu ngay. Ch
v khi pha Pht gio cha c s on kt thng nht, nn cha c p lc
mnh vi Cng Sn. Cn linh mc Hong Qunh, trc p lc sc mnh ca
qun chng Cng gio, chng khng dm git ngay. Cng gio khi y l
60

mt t chc thng nht nn Cng Sn t nhiu king n. (Ti ni thi gian

thi, v lc chng cha mnh, chng cn cn s gip hoc khng chng
ph ca Cng gio. Ch sau 1975, chng khng cn e d n nang g c.)
Chng ch dm qun thc linh mc Hong Qunh nh th Lc o, thuc a
phn Bi Chu. Con chin vn c php thm nui bnh thng, theo quy nh.
S b m Hng nghe tin chng cht, qu au thng, ch cn nh tm xc
ngi chng bt khut, cht anh hng, oanh lit hy sinh cho dn tc, b mt em
v thnh H Ni, vi lp ngha trang Hp Thin Bc Vit.
Hi ngh Genve chia i t nc, b cng a con trai di c vo Nam.
Vo Nam, tuy vn trong ca Pht, nhng b vn khng qun qu hng dn
tc, nn ngay trong cha cng nh ngoi x hi, b din thuyt c v, khch l,
t chc on th vi mc ch chng k t th Cng Sn. Ngoi ra, t ngy vo
Nam, b cng cn p trong tri tim mt iu thm kn nht, l b c mong c
cch g , hay c ai ra min Bc, b s khng tic tin xy cho ng mt nm
m yn m. Gi l cht lng ca ngi ng ch, ca ngi tnh, ca ngi v,
i vi ngi ngn i knh yu ra v ni ngt ngn my gi, hy sinh v T
Quc.
Chnh vi ni nim y ca b, nn khi gp ti, mt thanh nin, cnh i lm
cho bt c ch, v sau nhiu ln tm hiu, b rt mng r. B s lo liu giy t
gi cho ti vt tuyn. B s tr cho ti 100.000 ng sau khi hon thnh
cng vic. Trc khi ra i, b s a trc cho ti 10.000 ng gip gia
nh b m gi. Ti s trn qua sng Bn Hi v H Ni, mang theo mt l th
ca b gi cho ng Thm Hong Tn, th trng thnh ph H Ni hi 1954. ng
l dc s, trc c hiu thuc Ty Hng Da H Ni.
ng Tn l bn ch thn ca hai ng b. Ni dung l th nh ng Tn v tnh bn
thing ling ng trng nom xy cho ng Tu Chiu mt ngi m gn gh khang
trang.
(Sau hi ngh Genve 1954, l do ti sao mt ng kim th trng ca th
H Ni vn li vi Cng Sn, khng di c vo Nam s c cp chng
Nhng bi hc xng mu vi Cng Sn.)
Chnh Hong Cng An dn ti n cha Phc Hi gp s b m Hng
my ln, ti nhn r cnh sinh hot ca cha v con ngi ca b. Ti cng
61

 gp ngi con trai ca s b, lc 19 tui, ang theo phn II T Ti, nm

1961.

V Bc IV
n y, th nh phi nhn ra Bc v chnh tr. Theo ch th ca Cc, v bc IV,
ng thi cng l v bc cui cng, d ti c phi nhn m tu hay n ko ng.
n giai on ny, Cng Sn cm kp tra kho, khai thc nhiu. Chng
nu ra y bng c nhng iu ti khai bo l sai. Vy, nu b nh p,
hnh h n lc c th khng th chu ng c na, lc s khai theo v
bc IV: L trung s trong i hi thm bo ca s on 7, thch lm nhng
chuyn mo him v coi thng nhng vic kh khn m nhiu ngi khc e
s, v.v... Trong qun ng, ln ln quen bit Trung y Xng nn nha an ninh
qun i. ng ny gii thiu vi bn tnh bo. Cui cng, ti c v Si Gn
d lp o to v hun luyn trong 3 thng mt ngi nh thu trong xm Cu
Cng, khu Khnh Hi (nu ni khch sn, building, Cng Sn s nhng
ni y, s gy kh khn cho nhng lp hun luyn sau ny.) Ch ni mt s lp
hc hp l, thi gian hun luyn ngn v hc tp s si ch nh gi sai
mc , kh nng ca nhn vin tnh bo min Nam.
Ch mt ngi hun luyn duy nht, nh t ai phi nh ngi y. Ch ni ti
M, v nm 1961 M cha vo min Nam nhiu. Hun luyn nng v lnh vc
qun s, tnh nng v cc loi v kh ca b i min Bc thng dng, v.v...
Nhim v:
- Theo di s on 308 phng th Th H Ni. Do tn Thiu tng Vng
Tha V lm t lnh.
- Tn tui, tnh tnh cc cp ch huy, cng xung su cng tt, ngha l n cp
i i.
- Cc loi v kh trang b ca s on.
- Nhng ni b tr i pho v xe tng.
- Cc phng tin vn chuyn.
- Cch b tr tri, a hnh chung quanh vi cc ng giao thng.
62

- Cch sinh hot hc tp, hun luyn.

- Cc trang b, qun trang, qun dng.
- Tinh thn ca b i v s quan.
- Kh nng chin u v tinh thn chin u.
Mun bit c nhng tin tc ny chnh xc, ti phi lm quen, chuyn tr, tm
s vi b i trn ng ph H Ni. Tm li, khai g, ni g th ni, nhng
khng bao gi c ni ti nhim v thc ca mnh c.

63

Chn
Thm Ging Bn Hi ...

phc v cho cng tc COLUMBUS, ti phi hc v thc tp cng nh nghin

cu v cch tip xc vi cc linh mc. Trong mt x hi vi bao ch ng trong
chnh sch km kp ca Cng Sn i vi ngi dn, cc linh mc c nhiu
kinh nghim xng mu, cho nn d trong lng c mun tiu dit Cng Sn n
u chng na, cng khng th vi vng l ng tham gia vo nhng chuyn
khng my tin cn thit thn, cht ly. Do , l mt cn b tnh bo min
Nam, trc ht ti phi t ra im m, bnh tnh, kh nng, bn lnh xoay
chuyn tnh th nu gp s bt thng. Thm na, cc linh mc l nhng ngi
c a v, c hc, vy t ra ti phi c kin thc v nhiu mt ca x hi, cng vi
t cch, tc phong. C nh vy, ti mi kh d li cun c cc linh mc. Th
m ti li khng sc, cho nn ti rt bn khon.
Sau y, ti thc tp rt nhiu bui tip xc vi mt, i ngi l, ng vai cc
linh mc min Bc. ng An cng nh ng Phan, v c nhng ngi ti phi
tip xc thc tp, u ni:
- Th l Bnh lm c ri!
Ti ngh, bt buc h phi ni c ri, ch l ni khng hay cha c, lm
sao ti i!
Ti yu cu cho ti c tip xc vi mt ngi no ra ngoi Bc va mi
tr v hc hi kinh nghim. S yu cu ny khng c p ng, v cng
khng c tr li. Lc , ti ngy th ngh rng, c th v s ngn cch an
ninh v c hai pha, cho nn li yu cu ca ti khng c gii quyt. Sau
ny khi ra min Bc, c iu kin nhn c thc t, cng nh c thm c
mt s kin thc phn tch v l lun, ti thy nhng iu ti ngh trc kia l
khng ng.
p ng li yu cu ca ti, thay vo , Cc cho ti gp 4 ngi vt tuyn
mi nht. Thm ch c ngi ch mi vo na thng, Trung Tm Tip n
ng bo vt tuyn bn Gia nh. Ti v An ng vai nhn vin Phng Bo Ch
ph Tng Thng cm giy gii thiu sang gp Thiu t (ti qun tn) Trng
tri.
64

Ti sang hai ln, mi ln gp hai ngi, mi ngi gp vo mt gi khc nhau.

Hm u, chng ti tip xc vi mt ngi l b i v mt ngi l gio vin
cp III, trng Thng Long H Ni. Hm sau, mt ngi ti x xe , mt ngi
l gio vin cp II Thanh Ha. D nhin, tt c nhng ngi ny k c trng
tri; khng th hiu thc ca chng ti. nh lc hng, thnh thong
chng ti mi xen vo gia nhng cu phng vn thng thng, v b l mt s
cu hi cu hi cn thit m chng ti mun tm hiu. Bn cuc gp g ny
gip chng ti hiu bit nhiu vn , rt hu ch khi ti ra Bc.
Trn tm bn qun s loi ln, bng giy dy, bng. Tng ming 40x60
phn, ghp li kn c nn mt cn phng rng. Hng ngy, Brown v Dale
hng dn ti nghin cu v quc l 1 (t Vnh Ling ra ti H Ni,) khu phi qun
s; thnh ph H Ni, t m, chi tit; nht l khu phi qun s Bc v huyn Vnh
Linh. phng h bit bao tnh hung c th trc trc khng n c ti; ti
phi v bng ng b. V th, ti hai ln phi ra tn b sng Bn Hi; dng
ng nhm quan st thc t cc im chun, ca khu phi qun s Bc.
Mt iu ti khng qun, mt ln ti v Hong cng An xung trng bay Ph
Bi. Ngi trch nhim n chng ti khng ai xa l, li chnh l ng Hng.
ng Hng v ti nhn nhau ng ngng, ngc nhin. Chnh An cng ngc nhin
khng t, khng hiu sao ti li bit ng Hng t trc.
T ngy ti b loi ra khi lp hc c bit, ti ch nghe L ni long thong l
ng Hng sau ny mc khuyt im g v ti chnh, nn khng cn lm
Gim c lp hc na. C l do thc ngh nghip cho nn khi bt tay ti,
ng Hng ch ni:
- Bnh vn nh xa, tay hay gy, nhng vn p trai!
ng khng h nhc nh n nhng chuyn c s 2 J.J. Rousseau. ng
Hng sau , li xe a chng ti v mt khch sn Hu. Nhng ngy
y, m ng, lun lun c ngi canh gc ti. Cng t cho n gn cui
cuc i, lc thc cng nh lc ng; lc no ti cng c ngi canh gc. C
ngh n, ti li nhch mp t mm ci.
ng Hng li xe a chng ti vo khu phi qun s. Trong rng bn ny b
Nam, ti thy y c nhng ngi mc nu, gi mt ming vi bng
hai t ngn tay khuy o, lm li canh gc. C l h giu sng trong ngi.
Qua nh mt v thi ca h, ti hiu ng Hng l ngi chu trch nhim
ch huy ton b h thng canh gc b pha Nam.
65

Ti ngm ging Bn Hi. Con sng i vo lch s au thng ca dn tc,

vn lng l chy xui v pha cu Hin Lng. y , mt vi chic thuyn nan
chi li pha b bn ny, cng nh pha b bn kia. Ti bit nhng ngi dn
chi li ny, dt khot khng phi l dn bnh thng. Bi v theo tha hip
Genve gia hai bn: Ranh gii hai min l gia ging sng Bn Hi, v gia
cu Hin Lng. Vy, v l do v tnh hay hu , nhng thuyn ny ln sang
khi ranh; pha bn kia c quyn bt gi. Lc , nhng ngi dn chi ny
khng cn thuc quyn kim sot ca bn b c na.
Ti i st dc b sng, c ch hai b cch nhau ch chng ba chc mt. Nhn
thy c gi o nu, pha bn kia b, qun en lng xng, chy ra, chy v ti
my lung rau. Lng ti bng bng khung, mt di v hng Bc xa vi, ni c
H Ni cam go i ch. Bt cht, cc c y ri rt vy ti, ming ci duyn.
cc c y mun ti li xung nc, bi sang. Thy vy, ng Hng ni vi ti:
- Tt c nhng ngi dn tron khu phi qun s Bc, u b Cng Sn bt ri
khi, ra ngoi 5 cy s, k t b Bb Hi. Ri chng a ton cng an mt vo,
lm nh ca, cy cy, trng ta nh thng dn. Bnh hy dng ng nhm nhn
k vo trong rng s thy c nhng vt di chuyn; thm ch cn c ngi b mt
ngi trn cy canh gc na.
ng nh vy! Sau ny, ti thy bit bao ngi vt tuyn, b bt vi bao nhiu
tnh hung ci ra nc mt trong nh t Cng Sn.
Nhn cho xa ca pha bn kia, ngi nh th Hi C b ru phong v cy ci che
ph, ch cn l mt hnh th xm xt, nh ln trong lm cy xanh. Cnh hoang
liu c tch ca nh th khin lng ti tm thm. Ti hnh dung n cnh sng
ca ngi dn Cng gio min Bc; hn khng khi khc khoi ti tm.
ng Hng bng ni:
Sng Bn Hi, i ngc qu vo pha trong; ma nc cn, nhiu ch ch cn
xn qun li qua cng c.
Ging sng nh b v nng cn nh th! Vy m n sc ngn i mt dn
tc, trong bao nhiu nm trng! i vi mt dn tc c truyn thng thng
yu, m bc ca ngi cng mt nc:
Nhiu iu ph ly gi gng.
Ngi trong mt nc phi thng nhau cng. (Ca dao)
66

Vy, li ny do ai?
Sau khi v ti Si Gn, cng gn ti ngy ln ng, do , mt s cng vic
cn li cn phi lm khn trng v dn dp hn. Ti phi tp x dng mt s
loi thuc ha trang, hng ngoi tuyn.....
Mt iu ti qun. Khi i vo t ch, tt yu ti s gp mun ngn iu cha
th bit. V vy, phng h; t hn hai thng trc, Phan a cho ti mt
chic nhn bc mt vung c khc ch th. Chic nhn ny, cng nh trm
ngn chic khc; ch khc mt im l, mt trong c ng chm xung con s 42.
Phan bt ti eo, nhn cho quen mt v phi nh nhp tm. Phan cng cn a
cho ti mt tm hnh c 6x9, hnh cha Mt Ct H Ni. Pha sau lng v gc
trn ca tm nh, c ghi con s 1618 nh xu bng bt ch. Ti nh c con s
1618, v n lin quan n ngy ti trao ti liu M.
Hn mt tun sau, Phan ly li v hi:
- Bnh nh cha?
Ti gt u, Phan ni tip:
- Nu sau ny, bt c u, thi gian no v bt c ai a tm hnh ny ra; th
ngi chnh l ngi s trao lnh ca Si Gn cho Bnh.
Mt hm, Dale v Brown n gp ti, bo:
- Hm nay, Bnh s tp x dng bt ch mt.
H gii thch:
- y l mt loi dng c mi nht trong ngnh tnh bo. Bt ch mt nh bng
2/3 ca li bt ch thng. Di 6- 7 phn, mu en xm, khng mi v. Mt
u hi vt, nhn nhn, ging nh mt mu si ni lng thng. Brown v Dale
ni l: Mu bt ch ny hin nay nu mun bn cho Cng Sn hng triu n cng
mua. N s phn cht v s bit cch pht hin nhng ch ta ghi, t n s
tm ra c nhiu s vic.
Bi v, khi ghi chp, nt ch khng c du vt. Mun c, phi dng mt loi ha
cht c bit bi ln mt giy, ch mi hin ra. ip vin ghi ti liu mt vo
nhng khong trng trn ngay sch bo ca ch. Thy trc mt, chng cng
khng bit; k c mu bt ch cng vy.
67

Ti phi tp bit bng mu ch mt ny nhiu ln, trong nhiu ngy. Sao cho khi
vit, khng li vt gn no trn mt giy. Ngha l t giy vn bnh thng,
v cng khng c mt nt ch; sau ny, kh c v kh on ra. Khi ti ra ti
min Bc, thc t cho thy, l thi gian ny Cng Sn cha h bit g v bt ch
mt. Ti giu mu ch ny ti 1975, khi min Nam tht th, ti mi tiu hy.
Ti bit rt nhiu loi mc vit th mt, nhng ti tha nhn, loi ch mt
l n gin v thun tin nht. C th ngy nay, ip vin ca nhiu nc vn
cn dng.

68

Mi
Chn im B...

Sau khi tp s dng thun thc bt ch mt. Ti bt u phi nghin cu v

phng tin ra ngoi Bc, v a im ti s xm nhp.
Ngay t giai on u, khi ti mi tip xc vi ng Cn cng nh sau ny gp
Hong Cng An. Cc ng u ni, ti s phi i d mt kha hun luyn v d.
Nhng dn dn t thng sau; c th do nhng din bin ca iu kin phng th
Bc, Nam. Hoc v l do g khc ti khng r. ng Phan ni rng ti s ra Bc,
vi bao nhiu i hnh thin nhin phc tp. Ti Cng Sn khng th ging
ngi ra canh gc sut ngy m c. Hn na, hin nay hi qun ca ti Vit
cng hu nh rt yu. Tu tun tiu ca chng ch quanh qun gn b. t khi
chng dm lng vng ra ngoi khi.
Theo kin ca Cc, chnh ti phi chn vng ti s b. V nh vy, t nhiu
ti quen thuc a hnh, a vt, bt ng ngng hn mt vng l. i vi ti,
y cng l mt vn hi nan gii. V khi min Bc, ti cn qu b; khng
bit c, hoc nh c mt vng bin no r rng c. D nhin, im b
phi mt vng hoang vng, xa th H Ni, ni c a bn hot ng ca ti.
Ti ngh ngay n Sn. K H 1953, ti theo mt s bn b xung bi bin
Sn Hi Phng tm, n chiu ti mi v H Ni.
Khi ti va nu ln a im Sn, c ba ngi: An, Dale v Brown u lc
u, hoc xua tay. l ca bin Hi Phng, Cng Sn canh gc rt cn mt,
gt gao; khng th b c. Ti moi c ngh mi, mi nh ngy xa, khi ti
cn hc tiu hc qu nh (lc y ti mi ln 10), c ln nh trng t chc
cm tri mt min rt xa, l Cn Vn. Chng ti phi i qua mt con sng
rt to, sau ny, ti bit l sng y. Ti ch nh m h ch mc rt nhiu
thng, nh rng vy.
Ti tm trn bn chi tit. Sau mt lc, ti xc nh c v tr. Brown v Dale
hn s tr li ti sau. H cn nghin cu thm tra. Khong 3 ngy sau, h n
cho ti bit, vng khng th b c. Pha ngoi min bin c t bi
v nhng bi snh ly, ln tht ln ra ngoi bin n 5- 6 cy s. Hn na, ch
rng thng pha bn trong. Hin l my nng trng ln, v ang xy dng.
Vi qung i th u ca ti, ti ch bit c ni , nn cui cng ti ni:
69

- Ty trn chn cho ti mt a im no gn y, khong vi chc cy s

cng c. Ti s m mm tm vo quc l Mt v H Ni.
My ngy sau, Brown n ch cho ti trn bn ln. Chi tit mt vng, tht li
v pha Nam:
Ch ny c su tra, xc nh, cch khong 30 cy s so vi vng Bnh
bit. Nm gip ranh gia hai huyn Kim Sn ca tnh Ninh Bnh v huyn Nga
Sn ca tnh Thanh Ha.
Ti cn ang quan st nm c mt cch khi nim v nhng tuyn ng,
v nhng im chun ca khu vc, Brown li ni tip:
- Ni y l khu rng non, di hng my cy s, lau sy um tm. Do , khi Bnh
b ln, nu thy mt mi c th ngh ngi ty hng tun cng c.
Nghe Brown ni vy, ti cng yn tm. Tuy nhin, nhn trn bn , gn vng
b. Trn ng v quc l Mt, c mt con sng khng to lm. Ti hi bn
khon, ch ch sng ti s phi vt qua, hi:
- Ch ny c cu khng?
Theo quan im ca ti khi y. K hoch ca mt cng tc bao gm nhiu khu.
Nhiu khi chun b k nhng khu ln, khu kh khn; nhng i khi chnh
nhng vic nh, rt vch vnh, li quyt nh s thnh bi. Chng hn, ip vin
ch cn qua khc sng y khng c cu, . Phi m mm thm hi, ri b bt
ngay ch . Nh vy, nhng chun b chnh yu cng phu H Ni lm g?
Ti pht biu kin ny vi h. Sau khi Hong Cng An dch li, mt Brown
sng ln, nhn ti va gt u, va ni:
- l mt kin cn thit, rt hay!
H hn s tr li sau, cu hi ny. Tht l nhanh, ti khng ng. Ch 3 ngy sau,
Brown v Dale a n cho ti 16 tm khng nh loi 40x60 phn. Hnh chp r
rng khu vc ti yu cu. Con sng c mt chic cu v rt nhiu thuyn b ln
nh trn sng. ng thi c hnh quc l Mt v ng xe la t Thanh Ha v
n H Ni.
Lc , chnh s vic ny lm cho tinh thn ti c nng cao thm qua hai
yu t:
70

* Tin tng k thut khoa hc chp hnh m H Ni cha bit.

* nim c mc quan tm n cng tc ca Cc cng nh ca M.
Thi gian ny cng gn ti ngy i, mt ngy i y ry nhng him nguy ang
i ch. Vi mun ngn tnh hung ang i ch. Vi mun ngn tnh hung
cha bit. Nhiu lc i trn ng ph Si Gn, ti nhn cnh tp np no nhit
xe c ca ng ph, Nhn dng ngi qun o mi mu sc ngc xui,
vi nhng nt mt y v hn hoan, ho hc n lc i vo cuc sng ngy mai;
m ti bit rng s y hng v v tnh ngi, ti bng khung. Ti nhn tng
mi nh, tng chm cy, gc ph quen thuc. Cnh vt v con ngi nh luyn
lu, nh hn c v cng nh gi t.
Tm trng ca ngi sp t gi cnh sng ny i vo t ch. Nh l i
sang mt th gii khc vi nhng cnh i hon ton xa l v nhng tnh hung
bt trc, bn b thn thuc khng ai hay.
Cng gn ngy i, ti cng nhiu ln v vi b m v cc em.
B i! M i! Cc em b bng thng yu i!
Nhng lc vui a hn huyn vi cc em. Nhn dng th ngy, hn nhin thn
mt ca cc em. T nhin, mt ni nim nn cht trong lng ti, nh mun
tri dy y vi. ri th, ch cn l nhng ci nhn m ui, nghn lng nh
thn cn dn: Ri y nu anh ra i khng tr li. Cc em hy thay anh trng
nom, sn sc b m. Ai c hi anh, cc em hy ni: Anh i xa tr n que
hng ri, nh! Nhng, c hai a em gi v mt a em trai ca ti tht v
tnh. Chng vn c ci vui, a bn vi ti nh thng. Cc em khng bit
rng trong lng ti sng gi ti bi. Thi nh! Thi gian s ni r vi cc em
nhng g lng ti mun ni lc ny.
Bui chiu cui cng, trc ngy ln ng, d cng vic chun b b bn. Ti
vn quyt dnh ra hai ting v thm b m v cc em mt ln na.
Khi ti v, ch c b ti nh, m ti i nh th chu. Cc em, a xin php
n nh bn, a xin php i xem phim, khng cn a no nh. Cnh nh
vng v cng lm tng ni nim ang nng tim ti. B ti, tui gn ng
un, dng dp cn nhanh nhn, cng trng nh ngi 40, nh vn thng
xuyn n luyn quyn thut. Ngi tng ti v thm nh nh mi khi, nn
ngi ch quan tm nhc nh ti mt cu, m ngi vn ni, ngay khi ti cn

71

nh: Vn n, v luyn, my phi thng xuyn luyn tp, tay chn cng
chc; tinh thn minh mn.
n y, ti phi trnh by vi nt s lc v b ti. Khi cha di c, cn ngoi
Bc. ng l mt v s ni ting ca huyn. C l trong i v nghip, ng
nhiu ln phi gc mt, ut hn trc i th. V vy, ngi k vng vo a
con trai u lng. Mong rng sau ny n s lm c nhng iu m ngi
cha, hoc khng lm c trong ngnh v thut. Ngay t khi ti mi lt lng
m (b m k chuyn li.) Ngi ngm, tm ti nhiu ln bng nhng bi
thuc gia truyn, m ngi dy cng su tm c. Ngi bt ti, mt
a b 3- 4 tui, tp ng Trung bnh tn, X tn, nh tn; tp nhng bi Qu
Chu, Mai hoa v Hng quyn; bt a b phi chu bao nhiu kh luyn sut
ma ng rt mt, cng nh nhng ngy H nng nc; nm nay qua nm
khc. Khi ti 10 tui, ngi gi gm ti cho nhiu v s m ngi cho l c
thc ti. V v s cui cng l L Giang Sn (1948) vi hn danh Bch Tng.
mt danh th c hng ca Trung Hoa. u cng l mt c may, c th do dai
ca ti, sau ny mi chu ng ni nhng gian kh trong ci nghip chng ca
i ti.
Ti nhn vo ng h mt ting ri, mi khng thy m ti i chu v. Ti
ang bn khon cha bit phi ni vi b ti nh th no, may qu, b ti b
ln lu; ti vi vng xin php ra gp m ti nh th.
Trn ng i, ti min man ngh n m ti. Ti vn cha hiu ti sao hnh nh
ngi m vn m nt hn hnh nh ca ngi b trong ti. Khi ti vo n
cui nh th, nhn thy dng m ti ang qu, tay ln trng ht, min lm bm
c kinh, i mt ngi vn cao trn bn th, mt mi xc ng dn
trong tim ti. Nh th ch cn li mi ng gi, b c li cui bui chu. Ti
tin ln qu cnh m ti. Ngi quay li m to mt nhn ti ngc nhin. i! Mt
m ti nhn bao la mnh mng nh i dng! Ti cm thy nh b nh li trong
ci nhn ca b m. M i! i, tnh mu t! Ti ngh rng, tt c nhng ngn t
p nht, cao qu nht ca loi ngi cng khng din t ht c s cao qu
thing ling ca tnh mu t. M ti bit l ti c vic mun gp, nn ngi lm
du thnh gi ri hai m con ra khi nh th.
Va ra n ngoi, ngi hi ngay, ging bn khon:
- My li c chuyn g, li v th?

72

Chc ngi thy do ny ti v nh lun. Ti nhn xung bn tay m ti vn ln

c trng ht. Lng ti nghn li. Lm sao ti ni c, ti v gi t i vo ni
d8 bt trc ang ch i (c th thuyn b m bin khi, b cng an, b i
k th bt ngay trn bin v ri trong t lin. C th, cn lm chng gai trn t
ch) M i! Con sp chia xa cng m. C th chng bao gi con cn c
nhn thy m na.
C l v thi ca ti, m ti cm thy mt chuyn g bt thng, nn ngi
t tay ln vai ti, ging lo lng:
- Con c chuyn g, hy ni thc vi m i!
Ch mt pht yu lng khin m ti phi lo s, ti vi vng ti nt mt v ci
tot:
- C g u, m! Con v nh khng thy, nn ra y gp m. Vy thi!
Nt mt lo u ca m ti bin ngay, ngi p vo tay ti mng yu:
- B my, th m lm tao ht hn!
Ri m ti ni tip:
- Ch nht ny, my v a tao sang khu Bn C thm b bn nh!
Ti cht hiu, li vn c Nga, Thu Nga. nhiu ln, b m ti mun ti lp
gia nh vi con gi ca b bn ny. Ln no ti cng kht ln vi l do s
nghip vn cha thnh, vviu chnh khin ti, thoi thc l, ti t ngh,
trong khi t nc ang chia hai, x ba, ti khng th vi v tm chuyn m m.
Hn na, thch nghip gi sng, ti khng c quyn lm bn rn cuc
i ca mt ngi khc. Ti vn thch nhng cu th ca Lu Trng L:
Em l gi trong song ca
Anh l My bn phng tri.
Anh theo cnh gi chi vi,
Em vn nm trong nhung la.
Ti hiu, ngy Ch nht ti khng c l do g t chi kin ca m. V li,
ch trng ca ti l trc khi ra i, ti khng mun lm mt iu g, d nh
nht, pht m ti. Cho nn, sau khi m ti ni, ti ch vng nh mt ting.
Ting vng nh cn nm trong cung hng. Nu tinh , m ti s nhn ra ting
Vng rt r ca ti. Nhng c l ngi cho rng ti ni n nh c Nga, nn
73

ti mi ngp ngng nh vy. Ngi khng bit rng, ri y, mi mi ti vn

khng thc hin c li hn ca ngi. a con trai ca ngi ra i bin
bit, khng v. ri my chc nm sau, a con trai may sng st, mang
c tm thn v, mi vn , t t nc, n con ngi, u i thay,
tang thng, vng thnh i.
nh nng chiu pha Ty nht dn. Khng gian cnh vt cng i mu tm
sm. Dng dng mi, cui cng ti cng phi cho v xin php m v trng.
Bt cht, ti cm ly tay m ti, nghn ngo mun ni: Ly m con i, nhng
khng tht ra thnh li. ng l chn bc i m u cn ngonh li. Ti
ngonh li nhiu ln nhn bng dng nghing nghing thm mu ca ngi
pha sn cui nh th cho ti khi b khut hn.

74

Mi Mt
Sa Son Ln ng...

Theo nhng quy nh thi gian y, ti phi lm mt s th tc v giy t. Trong

, ti phi vit mt giy y quyn cho thn nhn.
t 6, 7 thng trc, mi thng lng ca ti l 5.000 khng k cng tc ph
nh thu nh, xe c.v.v V vy, nu v l do no mt lin lc, nh b bt,
cht, v.v u c coi nh l mt tch, nh nc s tr li cho thn nhn 12
thng lng. , nu ai i ra v tin, th 60.000 l mt sinh mng ca mt con
ngi.
Thc ra, tt c nhng ngi trong Cc Tnh Bo min Nam u hiu, i vi
nhng ngi ra i, nu khng v mt l do no khc cao p hn, nh non sng,
t nc, th lm sao s tin c th mua c h?
Cc cng ha hn tht nhiu. Nu cng tc thnh cng tr v, chnh ph s cho
i ngh Nht my thng. Nu cng tc tr v, s v.v v v.v Vy, cn nu
khng tr v, th s c mt tiu!
Ti hiu y cng ch l nhng th tc giy t v lng lu. Vy m phi nghe,
phi lm nhng vn ny, mt ti c nng dn ln. Tht lng, ti ngh tht
ng c ci mc ny, ti li cn thy lng nh nhng thch th hn, cho nn ti
rt u oi, ln thn khng mun vit. My ln ti nh ni thng vi ng An: Hay
thi, khng phi vit na. Nu ti vo t ch, b cht, hay b mt tch, Cc c
ni nh khng c ti.
Chc An cng hiu nhng ni nim thm kn ca ti, nn ng t nh tay ln vai
ti, thn mt:
- Ti hiu lng Bnh lm v c Cc cng hiu con ngi Bnh cho nn h rt qu
n Bnh. By gi Bnh hy nghe ti, vit vi ch y quyn li cho bt c ai nh
b m, bn b thn thuc v.v ch l mt th tc phng h, ch ngi ta ra
ngoi min Bc, i v ch y nh i ch y, c sao u!
khi phi ni nhiu, ti ngi vit nghuch ngoc giy y quyn cho b ti, tm
t thm ngh, thi, nu c b g th gi l mt cht n cng cc ng sinh thnh!

75

H mang n cho ti mt chic ba l ca Nht, bn trong ng sn mt i bt-s li bn v i trong rng, qun o v mt vi trang b vt, hu ht u
sn xut t Nht, ring ci ti dt mu xanh nc bin l ca min Bc (ti
on chc chic ti ny ca mt ng bo vt tuyn.) Nhng th trang b u
dng i t ngoi bin vo, v sng trong rng, cn qun o, dp, m v.v
s dng trong nhng v bc th chnh ti phi lo liu ly.
Ti ngh n dp ru (Bnh Tr Thin.) N lm ti tht vt v. Ti phng xe chy
n o sut Tn nh, ng T, Cu ng Lnh tm mua m khng c. Thm ch
t kiu ra t th lm giy, h li khng c nguyn liu v khng bit cch no.
Mi mi gp c mt ng th giy di c tng sng vng Vit Minh lm
cho. Tay ng lm, nhng mt ng nhn ti y thc mc. Ti phi ni y l mt
mt mi ra l ca hc sinh, ca tay chi. i dp ru m li ngi trn solex hay
vespa th mi hch. ng th giy lm sao c th hiu c, nn ng tin qu!
Ti cn phi i ht tc theo kiu nng thn min Bc, v ra Cp my ngy phi
nng cho da ngm en. Trong khi ti phi lm nhng cng vic bnh thng ny.
u c ti lng l ngh v x hi v con ngi trong thi i ngy nay. Vo t
Cng Sn, hot ng tnh bo cho th gii t do, kh tht. Phi tr v mt dng
anh nng dn, qu ma cc mch. Ngc li, Cng Sn vo t t do hot ng,
th li ln complet, knh trng, phong ho hoa. Cng ra v tr thc cng d
hot ng. Chnh mt iu ny ni ln mc sng ca hai x hi; tng
phn cu hai cnh i.
Trong ngy ra Cp vi Hong Cng An; mt bui ti ang ngi i mt nhn ra
bin c bao la v mi pha chn tri. Tai ang nghe i pht thanh H Ni, th
cht mt ging the th ca xng ngn vin min Bc, tuyn b v phin ta x
v C- 47. Nghe long thong, chic phi c hot ng tnh bo xm nhp bu
tri min Bc. B bn ri thng 7 nm 1961 Cn Thi, Ninh Bnh, nhiu ngi
cht v.v Cn my ngi sng st b thng nng. ip vin inh Nh
Khoa b 15 nm t (mi chm vo t lin b bn ri, cha hot ng g,) phi
cng ph Phan Thanh Vn b 7 nm t.
Ci tn Phan Thanh Vn nghe tht quen thuc, nhng lc ti khng th nh
ra v cn ang bn tm v vic x ip v k trn. T v n ny, ging suy t
ca ti c len li chy di, y a v cng tc ca chnh mnh.
Ti vo t ch mt mnh, ti phi quyt nh nhiu vn vi bao cnh hung
khc nhau cha th bit trc. T ngh ny, ti cn phi t ra gi thuyt v
76

mt s tnh hung, hi kin gii p ca Cc. C nh vy, khi trong

t ch; ti nm vng d dng, mnh bo x l. Ti a kin ny ra vi
Hong Cng An, ng ta vn v khuyn khch ti:
- kin ca Bnh rt c gi tr thc tin. Bnh hy suy ngh; t ra nhng trng
hp bt ng, ti s a ngay v Cc p ng yu cu ca Bnh.
Cui cng, ti my m vit mt bn 30 cu hi a v Cc. Th d:
* Nu trong hai ngy 16 v 18 theo quy c. Ti khng gp i tng trao ti
liu M. Vy ti s hy ngay ti liu M?
* Cng lm nh vy vi Z5 Hong nh Th?
* Nu trn ng tr v, ti b m nng, b kt v ti cng an truy lng. Hoc v l
do no , ti khng th n c im hn theo thi gian quy nh, th sao?
* Nu b bt t, sau 2 3 nm, ti trn c v Nam, th sao? v.v
My ngy sau, khi 30 cu hi ca ti c a v Cc. Hong Cng An tr li
vi bc s Harry tr li: Trn Cc ch gii p mt s, cn hu ht nhng cu hi
khc ti t quyt nh, ty theo tnh hnh ti ch, sao cho tha ng.
Mi ngy hm , h mi trao cho ti nhng giy t ty thn mang theo. Ti
nhn t giy thng hnh mi, vi ch k phng cng an huyn Vnh Linh; thi
hn mt thng. (thi gian cng tc ca ti l 25 ngy) ti on rng, tt c nhng
giy t a cho ti phi ging ht nh tht. Ti nhn, t con du cho n nt
ch, tht sc so. C.I.A. lm gi, ht ch!
Ngoi my bao thuc l Di Tin Mn v hp qut ca Trung Cng (iu ny
ni ln nhiu kha cnh yu, km ca C.I.A. v tnh bo min Nam) Anh cn
a cho ti 400 tin min Bc, gm giy 5, 2, 1, 5 ho. Bng ci nhn v
tin bc min Nam, ti cm 400 vi thi khng tha mn lm, v thy qu
t i. An hiu ti ngay, nn ni:
- Bnh yn tm, trn Cc nghin cu k. Vi 400 ny trong mt thng,
Bnh c th bao qut, phng h ht c. Tin khng thiu, nhng nu Bnh mang
i nhiu, i khi li lm nh hng ngc li cho cng tc. Thng thng, tiu
min Bc ch c giy 5 l ln nht y.
Sau , bc s Harry a cho ti mt s thuc bnh, lc nc, chng mui, v
mt s hp lng kh, tng sc v.v khi sng trong rng.
77

Trc khi v, An cn nhc ti xc nh li r rng nhng quy c, mt khu, tn

hiu v.v
*
Ngy 20 thng 4 nm 1962, ngy ti ri Thnh du hin v nhiu tnh ngha.
Ti ln ng theo thi gian v l trnh quy nh nh sau:
2 gi chiu ngy 20/4, ti s ri Si Gn, p my bay ra Hu. Ti s li y 2
ngy ra Bn Hi nghin cu v xc nh li mt s a im chnh ca a
hnh bn kia b khu qun s Bc. Sau , ngy 22/4/62, s tr v Nng,
im ut pht, n im b thuc Nga Sn Thanh Ha.
Bui sng ngy 20/4, s 62 ng Trn Hng o, Dale v Brown bo cho
bit: Khong 12 gi tra, s c mt nhn vt cao cp trong ngnh ca M Si
Gn, n cho v tin a ti.
ng bui tra hm , mt ngi M to ln, b v cng n vi bc s Harry.
Ngay t lc ng ta bc vo phng, tuy ti khng nhn trc din, nhng ti bit
ng ta khng ri mt c ch thi no ca ti trong lc ti cng Brown, Dale v
An chun b li mt s trang b ca chuyn i. Qua i knh trng tht to, mt ng
ta va l v hn hoan ti sng, va nh t m quan st. Ti chng bit ng ta
ang ngh g v ti, nhng ti c mt iu chc chn, ng ta khng th ngh
c rng, ngi thanh nin trc mt sp bc vo t th ca th gii t do
c th s hy sinh c mng sng l ch mt hiu vng, ngha l tng ngi
trn hoc cnh ng tin. Nu ng ta bit c nh vy, ng ta mi nh gi
c y ngha chuyn i ca ti. Cui cng, ng ta nm tay ti tht cht,
chc ti thnh cng v hn gp li.
Ln lt sau , Dale, Brown, Harry u bt tay ti, ni rng khng th ra trng
bay a tin, v lc Si Gn rt t ngi M, i ra y l iu bt tin.
Nh ti ni, trnh Anh ng ca ti cn thp, phi ni bng tay nhiu hn
bng ming, ng thi hiu c h ti phi da vo s phn on l chnh.
V th, ti ch ni ht c nhng iu ti mun ni vi h lc chia tay.
Nhng th dng c trang b ca ti u c mang i trc. 1 gi 30 ti v An
ra phi trng. Trn ng i, ti nhn li Thnh, c th l ln cui, mt m
chiu, lng ngp ngng thm thm.

78

Khi xe ti ng Cng L, ti thong thy mt anh bn quen ang song i hai

chic solex cng vi ngi bn gi r vo pha ng Yn . m vang ca
mt bi ht quen thuc t u a n vi ti, nh tri dy thnh li:
Ri y, mai ny ai hi n tn ti,
Bn i! Hy ni i xa ri
Phi chng l im bo trc mt ln i khng tr li? Ti cng nghe v
thuc nhiu bi ht, nhng khng hiu ti sao lc y li ch nh my cu ny!
Sut t lc ra phi trng, ti im lng khng ni mt li, lng vng vn nng
n nh ci nng chiu H oi ca Thnh . Ti lic nhn sang An, trong cp
knh trng, mt An cng m chiu nh ang ngh ngi iu g.
Xe ti trng bay, ti thy ng L v ng Cc Trng c mt. l ln th
ba ti gp ng Cc Trng. Ngi ta ni qu tam ba bn, chng l ti khng
cn ln no gp ng na ? M ng, sau khng bao gi ti gp li ng.
Nhn hng ria mp rm x to tng ca ng Cc Trng, nht l i mt d
c che khut sau chic knh rm mu en bng, ti vn thy hai lung nhn
tuyn pht ra, c th nhng ai l i th s khng yn lng khi phi ng trc
cp mt y.
Thy ti xung xe, ng nhanh nhn chy li, nm cht tay ti, nim n cho n,
sau ng n cn hi:
- Trc khi anh ra i, anh c yu cu bt c iu g khng?
Ti bng khung ngh ngi, ti cn ci g nh? Nu ti ra i, thnh cng chng
ni lm g, cn nh b bt, hay b cht, ti cn ci g? Nu nh vy, ti chng cn
ci qui g c. iu ti cn, ti hiu, k c chnh ph min Nam cng khng lm
g c, l, nu ti b bt, ti cn c cu ra. Cho nn, nhn ng ta, ti cm
n v lc u. Cui cng, khi bt tay lc ti bc ln my bay, ng Cc Trng
t nh tay ln vai ti, du dng thn mt:
- Bnh i vo thc tin, bit u khi thnh cng tr v. Bnh li mang kinh nghim
hun luyn b sung cho chng ti.
Ti hiu, cng ch l mt cu x giao ng vin, khch l ngi ra i thi.
Nhng, phi tha nhn rng, l mt cu ni c gi tr thc t ca mt ngi
c nhn quan tin b. Tuy ngh nh vy, nhng ti ch ci, khng ni g. Thy
ti im lng t l, ng Cc Trng ni tip ging si ni:
79

- Nu Bnh i cng tc thnh cng tr v, ti s ra tn Nng n Bnh ngay

khi cn trn hi thuyn.
Ti ngc mt, nhn thng vo mt ng, ming ti hi mm ci lm gim
cng sc ca mt mnh. Th ra, ti ch c gi tr khi thnh cng! Cn lc ny, ch
l tin a ly l! Tuy nhin, ngh cho cng i l th! Nn ti ci to hn v
bay tay t nhin cng nm cht tay ng Cc Trng hn khi t gi.
Khi ti v Hong Cng An xung trng bay Ph Bi, li vn chnh ng Hng
li chic xe dp dn s ra n. ng a chng ti v mt khch sn Hu.
Hm sau, chng ti li ra Bn Hi, nhng ln ny dch v gn pha cu Hin
Lng. Ti ngc mt m chiu nhn hai l c ang pht phi tung bay trong
gi lng. Mt l y mu mu, sc mi t kh, git chc pha bn kia. V mt l
mu vng vi ba sc hin ha pha bn ny, t nhin lng ti suy ngm. Hai
l c ng bn nhau ang cng tung bay trc gi di cng mt bu tri T
Quc, th m mun i khng bao gi c th sng chung. Ch v mt l c mun
trn tri t ny, ch cn li mt mu duy nht l mu ca n. Ngha l tt c mi
mu c khc phi b tiu dit. Ai cng hiu l l c no ri.
Sng ngy 22/4, ng Hng a ti v An tr vo Nng.
Thnh vi thi tit bn ma ca H Ni nm xa y ri. Ci lnh lnh ca
cui Xun u H cng lm cho thnh thm nhiu mu sc. Xe i su vo
gia ph phng. Do thi quen t trc, ti khng hi v cng khng cn bit
khi n Nng s u, v ai s n. Chnh v vy, khi xe ngng li trn
ng c Lp, cho xa xa pha bn kia l mt bar gii kht, mang ci tn m
miu gi nh H Ni, c ng Hng v Hong Cng An u bt tay ti t bit,
hn gp li ngy ti t bn kia v tuyn tr v. Sau , ng Hng ch sang qun
H Ni:
- Bnh xch va li vo qun ch, lt na s c ngi n n. T lc ny, Bnh
thuc quyn hn ca ngi khc.
Vai khoc chic ba l to mu vng ca Nht, tay kh n xch chic va li, ti tin
v pha bar H Ni. Bc chn vo qun, nhn thp thong qua my chu cnh
hoa l tt ti, ti thy bn ny vi s quan Thy Qun Lc Chin, bn kia my
ngi B Binh ngi chung vi nhng ngi bn Khng Qun v thng phc.
Su pha trong, ch st quy buvette trn nhng hng gh cao, l my qun
nhn D c o ng nh mt vi chic mai vng. Ti mt u quy, ba ngi mc
80

thng phc, knh trng o mo, ang ngi trm ngm bn nhng phin c
ph sng bng. Quang cnh trong qun, ni bt vn l ba b mt giai nhn
duyn dng, l lt trong nhng t o di b chn nhng thn hnh cng y
hng sc.
Ti hi ng ngng bn khon, tin vo mt chic bn trng trong gc. Chnh
ci dng dp khng ging ai ca ti lm cho hu ht nhng ngi trong
qun u quay li vi nhng nh mt t m. Ti coi nh khng bit, la th t
va li v ba l. Ti hiu y l mt trong nhng t im gp g ca nhng gii
son tr ti hoa ni Thnh , tuy khc no ng nhng cng chung s thch
nhng m thanh du dng trm bng a y bn nhng mu sc m h chm
ni chung quanh. Mt t o mu hoa kh tin li nh nh ging ca t vn vt
ngn nm:
- D tha anh dng g ?
Nghe ging ni ca mt giai nhn, tui trc i mi, vi bi cnh ca chic
qun, t nhin ti ni hng gi sng:
- Mt ly Martel sch, mt Capstan.
Khi c chiu i a ru v thuc l ra, nhn i bn tay thon di, ng chut
duyn dng kh ly ru trc mt ti. Gi tr t m, ti ngc ln. i mt
long lanh thm thm soi mi nhn ti ngp ngng:
- Chc anh mi n Nng?
Hi mm ci nh tha nhn, ti hi li nh nhng:
- Th c on ti l dng ngi g n y?
C cng mm ci, lic nhn vo chic ba l v va li ri d dt:
- Chc anh l nh chuyn mn, ti m than Nng Sn?
u ti gt gt, nhn c nh t v thn phc. (Li on ca c, lm ti cht nh
n tn bn thn ca ti l L c Bnh, hin cng ang trng coi m than Nng
Sn, ti ngh nu c dp s tt vo thm hn.) Tuy vy, ti cng l ng ph ht
khi thuc, ri quay li kh cm n c, lng l ty c suy ngh.

81

V sau, ti mi bit c ny tn l Hiu. C cng l nguyn nhn trong v mt

anh trung y Thy Qun Lc Chin tt cnh co mt ca s kh ni danh ca
Si Gn ngay ti bar nay hn mt thng trc .
Ngay t lc bc vo qun, ti thc mc, suy ngh khng hiu sao ngi no
trn Cc li cho hn n ti ci qun ny? Chng na gi sau, thc mc
ca ti c tr li. Ti thong thy bng ai nh dng dp ca Phan, ngi
trn chic xe dp dn s chy ti v li cho pha xa bn kia ng. Ngi
trn xe bc xung, ng l Phan. Ti hi ngc nhin, ng ngng. Th ra t bn,
nm thng trc, Phan ni bn cng tc xa, chnh l ra Nng ny.
Gia ti v Phan quen cnh gp nhau bt ng, ti thong th thanh ton tin,
ri khoc ba l, xch va li i ra. Khi ti va khut xa ca qun, chic dp ch
ti st ngay cnh ti. Mt ci bt tay tht cht, bn mt m to, hoan h nhn
nhau.
Trn ng i, sau nhng pht hn huyn ca giai on xa cch. Phan quay
sang ti dn d:
- By gi moa a toa n tr mt khch sn. Tn ch khch sn l bn
quen ca moa. Moa s gii thiu toa l bn. Con trai ca mt ch tim vng
Si Gn, ra y tm a im m chi nhnh. Nh toa bit y, ngi ta d
on l thnh ph ny M s vo nhiu, cho nn con bun cc ni, nht l ti ba
Tu, ang x v y lm n.
Tip xc vi Phan t lu, ti hiu tnh lm vic qu phng khong ca Phan,
nhiu khi tr thnh ty tin, thiu s iu nghin thu o. C th cho ti khi gp
ti, nhn li con ngi ti, Phan ngh ra l ti cn phi ng mt vai nh vy
mi hp. Tuy bit vy, ti vn gt u ng , v Phan hin ang l ngi ch
huy trc tip ca ti.
Lt sau, xe ti u trc khch sn Hng Pht, mt khch sn 6 tng lu mi
xy; tng mt chun b m buvette. Phan chy vo mt lc, ri cng tr ra vi
mt ngi eo knh trng, ng b ng hong, khong 40 tui. Phan gii thiu
ti, ri ch ng :
- y l anh Yn, ch khch sn ny, ng thi anh cn l ch mt khch sn
ln na Si Gn.
Phan ci, ht hm v pha ti, ni vi anh Yn:
82

- , bn moa, toa liu sp xp cho mt bung tin nghi.

ng Hng Pht rt nim n ci m, ng gi ngi qun l ra hi mt lc, ri
quay li ni vi ti:
- Ti rt vinh hnh c quen bit anh. y bung s 5 l tin nghi nht,
nhng mt x i t M hn mt thng ri, hai ngy na y i. Ti s u
tin dnh cho anh. By gi, anh hy tm phng 8 cng lu 3.
Trong khi hai anh bi mang va li v ba l ca ti ln lu, ng Yn t tay ly cha
kha t ng qun l, dn Phan v ti ln theo.
Ngay bui chiu hm v nhng ngy hm sau na, ti hi ngc nhin thy
ng Yn hay chuyn tr, t ra thn mt mun kt thn vi ti. No l s hng
dn ti i thm th thnh ph, vn vn v vn vn.
Khi ng i t M ri i, ti chuyn v phng s 5. Nhng bui gp Phan v
Yn sau ny, ti hiu h. Phan hin l ngi chu trch nhim tung ngi ra
Bc, gm Bit Kch, ngi Nhi v nhng ngi i l nh ti v.vim xut
pht l Nng. Mt mnh Phan mt chic Cadillac mi toanh. i vi thnh
ph Nng nh hp ny, Phan l ngi rt c th lc. Cc gii chc t Tnh
Trng tr xung u n v. ng Yn, tc Lng Hng Yn; ngi Tu. L mt
thng gia giu c, chng ca Thi L Chi, mt giai nhn ca t thn kinh. Kh
ngi v dng dp b Chi hao hao ging b Trn L Xun. Chnh qua ngi v
hng sc ny, ng Yn lt qua nhiu ca chnh quyn, tin mi trn bc
thang tin bc.
Thy ti l bn ca Phan, ng ta ngh ti khng nhng l ngi c tin bc, m
cn c thn th na, cho nn ng ta ht mnh sn n. Nhng bui chuyn
tr thn mt, chnh ng tm s:
- Loi chng mnh lun lun l i tng m Cng Sn mun tiu dit!
Qua cu chuyn v cch n ni, mc nhin ng ta ngh ti cng trong gii
giu sang nh ng ta. Ti ci thm, ti ch l loi dn ngho cng inh, lm sao
c giai cp giu sang nh ng bn! Tuy ngh th, v v bc, ti cng ci t
s ng tnh vi kin ca ng ta.
Ti ra Nng c 3 ngy, Phan a ti n mt cn nh gn pha cu
Hn. y, ti li gp Brown v Dale. V c mt s din tin mi, hai ng ra y
trc tip thng bo cho ti. Ti ngi nghe v sau cng nghin cu, tho lun
83

li mt s vn v tnh hnh cng nh tin tc. Ngoi ra, hai ng cn cho ti bit
thm l hi thuyn ti i, pha bn ngoi khi, s c mt tu ca hm i 7 i h
tng. Hoc, ang c s nghin cu; ln sau. Ngha l trong tng lai, s dng
tu ngm, khi n im b, dng xung cao su, nh nhng b mt tin vo b
v.v Phi ni rng, ngay lc , ti chng h tin theo li Phan. Ti vn ngh,
ch l nhng hnh thc dng ng vin, nng cao tinh thn, tin tng cho
ngi i hot ng m thi.
Ti hai hm sau, Phan a ti sang pha bit khu Hi qun, vo mt ni ring
bit. Dng ca n chy ra pha sau ngn Sn Tr thc tp b v chn du
vt dng.
Phn v m khuya, sng gi ln vng ca bin. Phn v l li, tc phong lm
vic hi ht, chiu l. Kiu ci nga xem hoa, nn khi thy b t t, run lnh,
Phan cng gic i v d ti cha lm xong. Tuy cng c thc tp v hng ngoi
tuyn vi ln, nhng cng ch l hi ht thiu s mn cn thc t.
Mt tun l Nng, ti cng c nh gp li bn L c Bnh trong m than
Nng Sn. Nhng ri cng vic b bn cho n pht cht, nn ti khng thc
hin c nh ny. Phan thng cn dn ti, trnh nguy him, khng nn
i v pha u ng Bch ng t Grande Hotel tr ln. V y, nhiu ngi
M thng lui ti c th xy ra nhng v ln xn gi mn, gn lu n v.v s
nguy him cho mnh. Trong thm tm, ti hiu rng pha y l ni lm vic ca
c quan tnh bo. Phan khng mun ti n, ch giai on , hu ht nhng
building mi xy. Thm ch, ngay khch sn Hng Pht, Grand Hotel, v.v
y ry nhng ngi M t Hm i 7 mc thng phc vo mn thu phng
ri.

84

Mi Hai
Bo T Ngoi Khi

Theo quy nh, 7 gi chiu ngy hm sau. Ngy 28 thng 4, ti s xung hi

thuyn u mt ni ring bit bn Bit khu Hi Qun.
Bn ngoi tri ma gi. Khung tri Nng, chung quanh ton bin, nn gi
tht nhiu. Khng gian m thp, xm xt. Tng t gi mnh y bt nhng ht
ma nho nh qua khung ca s, ht vo mi ging ti nm. Cng chng hiu
ti sao, ti vn khng mun ng khung ca s li. C nm n nhn tng ln
hi m t ca gi ma, bung li tm t bng bnh ngc xui chm ni.
hn 10 gi ti, nm mi khng ng c, u c ti lt nhanh sot li tt c
cc vt dng s mang theo. Ti li nguyn chic va li cng knh vi tt c
hnh trang ca mt i trai c thn, vi bao n tnh k nim: T chic ng h
eo tay (i cng tc, ti c cung cp mt ng h khc, loi chng nc
ca Lin X). Chic dy chuyn 3 ch vng cha h bao gi eo. Tin bc, ton
b giy t; chic v da, cho n nhng th t, hnh nh gia nh v bn b. Ti
cm thy mt ng Ch Bnh nh c lt xc, trt b ht tt c. Nay c n hi
hng ca nhng cnh i y hng sc, tr thnh mt L Vit Hng, s
ngc xui trong mt cnh i khc. Mt cnh i lm than cc kh ca nhng
con ngi li thi lch thch. Lm vic nh nhng con vt, qun qut sut ngy
m.
Tm t ti ang chm m trong nhng cnh sng ca khung tri min Bc ang
i ch, cht vng vng mt ging ht nho nh cao vt u y: Mai anh i
ri, lm sao em ngn c, th vui cho trt m nay Ti git mnh, bng
khung. Cu ht trng vi hon cnh ca ti lm sao! Khng hiu ai li ca
vo ng lc ny? Khng th dn c s t m. Ti bt dy, tin ti ca s,
nh hn u ra ngoi nghe ngng. Ti xc nh c ting ht lu trn. Chng
r nguyn nhn no thc y, ti m ca, nh chn rn rn ln lu, bc dn li
cn phng vn cn ting ht l li nho nh. Ti da tng, yn lng lng nghe.
Ging ca c lc nh nghn ngo than van, nhng c lc li vt cao, lanh lnh
trn y mng c.
Nhn ng h, gn 11 gi m, ti cm thy ng nh th ny l mt hnh
ng bt nh. Ch v mt bn ht no ti khng bit tn, hp ng tm
85

trng ca ti. Ln bc xung hn di nh. Ngi bi v ng qun l, ang

ngi ht thuc ni chuyn, thong thy ti xung, u ng dy, tng ti cn
vic g. n o mt lc, ti hi:
- Ny, trn phng 12, ai ht hay th nh?
Ngi bi tn l La, y hn ci gh ra, quay li. Mt sng ln nhn ti, ging
Qung Nam sn n:
- Tri i! Hm nay thy mi hi, c l em nui tn l D L Hng, ca s ti t
! Nu thy mun lm quen, mai chu s gii thiu c cho thy. C ni ting l
cao k, nhng vi thy, chu thy hai ngi hp lm. Chu bo m, n chc!
Tn La ni lu lo mt hi, cp ht c li ng qun l. Ti ngh, phn v hon
cnh v iu kin khng cho php, phn v cn ang phi dn thn vo nhng
phng tri ging bo. Khng c quyn a mang nhng chuyn bn tm,
nn ti nghim hn nt mt, c ni ging tht lnh lng:
- Cm n anh! C y lm ti mt ng, v ht gia m khuya!
Ni xong, ti tr ln phng, trc 4 con mt m to ca h. Lc ny, ting ht
im bt, nhng li ca v ging ht y theo ti v phng tri min Bc xa xi,
sut di theo nm thng. Nht l vo nhng m ma bun, khng ng.
5 gi chiu hm sau, Phan n a ti sang bit khu Hi Qun. Khi n gn,
mt chic thuyn u khut trong mt vng nh vng v. Tuy Phan cha ni,
nhng qua mt s hin tng, ti hiu, l chic thuyn ti s i. Nhn b
ngoi, chic thuyn trang b nh mt thuyn nh c cc vng ven bin.
Nhng theo Phan ni, my mc c thit k tht tt, c th chy t 10 n 12
hi l mt gi. Lc Phan dn ti xung thuyn, ti thy l nh 5, 6 ngi, a
s l thanh nin, mc ton qun o nu. Hai ngi lm ti ch hn c, l
mt ng gi chng 50- 55 tui. Dng mt en rn mnh kho. V mt ngi
khong 40 tui mc may tay cn cm ci m lt, va chui t hm tu ln. Thn
hnh anh ta trng lc lng, to, cao vi nhng bp tht cun cun, chc nch nh
mt lc s.
Sau khi c 6 ngi di thuyn c mt y , Phan ch ng gi ri quay li ti:
- y l bc thuyn trng.
Ri Phan ch tip anh chng c thn hnh to ln, khi ny:
86

- y l anh th my.
Sau , Phan khoa tay ni rng, nhng ngi cn li u l thy th. Theo lnh
Phan, mt anh chy ln ch xe dp mang vt dng ca ti xung thuyn. Ti
thy cc anh, cc bc di thuyn, ngi no cng en xm, rn chc, kho
mnh. H u l ngi Cng Gio, v ti thy ai cng eo tng Cha. V nht
l m thuyn, my c trng ht cn ang rung rinh theo lc l ca con
thuyn. Tt c u l ngi min Trung. Khi c Phan v ti chui vo trong
khoang thuyn, Phan quay li hi ton th:
- Tt c nhng cn thit chun b y cha, anh em?
Bc thuyn trng dng dc tr li:
- Tha !
Phan ht hm v pha anh th my:
- Tnh trng my mc th no?
Anh ta tr li, ging Qung Bnh chc nch:
- Tha, bnh thng!
By gi, Phan mi hng v ti, ni vi ton th nhng ngi di thuyn:
- y l ng cn b, i cng tc c bit. Cc anh em c trch nhim phi a
ng n im b quy nh. Sut trn ng i n mc tiu, ng c ton
quyn bo thuyn quay li, cc anh em phi theo lnh.
Nghe Phan ni, ti hiu, nu lc , bt u vo thc t, ti mt tinh thn, ti s,
(mt ip vin vo t ch m s hi, dt khot ch lm h vic,) th quay v l
ng. Nu khng, i khi cn tc hi hn, khng th no m lng c. Anh
s, anh quay v, ch c mt iu hi l cng tc cha thi hnh c, ch ch
cha bit g c, v anh ch b k lut nh nh m thi, ch nu anh s m
anh c vo t ch, chc chn anh s khng hon thnh c cng tc v d b
ch pht hin. ch s khai thc nhng ti liu anh mang theo, s di hi cn to
ln bit chng no.
Sau , ti theo Phan ln b, Phan t tay ln vai ti, thn mt:
- Tinh thn ca toa th no?
87

Ti mm ci, p mnh vo tay Phan mt ci, a ct:

- y, tinh thn ti y!
Phan sit cht tay ti, ri khng bit Phan ngh th no, t nhin dang tay m
cht ti, khng mt li t gi, hn gp li hay chc thnh cng. cng l c
tnh ca Phan khi chia tay.
Tri chp chong, thuyn bt u ri bn. Xa xa, thnh ph Nng ln
n. Hn mt tun l y, ti cha bit nhiu v Thnh, vy m ti cng
thy vng vn bng khung. Ti c cm tng con thuyn ri xa dn khung
tri ti sang i su vo vng en ti mt m. Thc s, con thuyn khi
hnh lc 7 gi chiu, tri cn sng, i dn vo mn m. V t mt vng yn
tnh trn sng Hn, tin dn vo vng sng gi ca bin khi. Con thuyn
bt u lc l, vt v vi nhng vt sng bc u vng ca bin.
Ti ng da mui thuyn. gn na m, bu tri rt thp, hng trm ngn v
sao nhp nhy. Ti a mt nhn mt vng chung quanh. Ti c cm tng, bu
tri nh mt chic vung khng l p xung mt nc bao la cng chic hi
thuyn c c, ang m thm r song. Gia mu xm xt mnh mng ca bin
khi, l nhng tng trng c ca nhng lp sng bc u trng nh hoa
cng. Chic thuyn nhp nh nghing ng, p vo u nhng ngn sng, gy
ln nhng ting bc bch chc nch. Lm cho con thuyn rung ln, pht ra
nhng ting ct ktct kt
D ti ung trc hai vin thuc chng say sng do Phan a, th m ti vn
thy ngi nn nao kh chu. Ti nh phi chui vo trong khoang nm ngh.
ang vt v na thc na ng, ti bng nghe ting rn rang, nng chnh chch
ca ng thuyn thng:
- Buc l c vng, en ln!
D ngi rt mt v say song v nn i hai ba ln, ti vn phi c b ln xem
chuyn g. Tri sng, mi ngi ang hng nhn v pha mt tri mc. Mt
chic tu mu trng tot, cch xa khong chng 5 cy s, ang cha mi v
chic hi thuyn. Qu xa, v cng do nh nng, ti khng trng r mu c ca
chic tu . Thy anh th my ang qu pha mi thuyn, dn mt vo chic
ng nhm. Ti c ln ra, kh t tay vo vai anh. Anh quay li, hi ngc nhin
khi thy ti, anh ti nt mt:
- Tu ca ta, khng sao!
88

Ri anh trao ng nhm cho ti. Qua ng nhm, ti nhn r mu c vng ba

sc pha cui tu. V, cng l lc chic tu ang chuyn mi v pha tri,
tc vo b. Ti nh chiu hm trc, lc bit khu Hi Qun. Phan a cho
ng thuyn trng my loi giy t, ni l khi no c tu ca ta kim sot, xut
trnh giy lnh cng tc c bit ca trung ng. Nhng, sao li cn phi ko l
c hiu, con con mu en vng? Ti vo hi ng gi, th ra cng l mt hiu
ca thuyn i cng tc c bit na. Mt hiu ny, lun lun thay i, c khi
hng ngy, c khi hng tun.
Mt tri ln cao, nn tri trong xanh, mt bin tht yn lnh. Tuy vy, phn v
b nn ma, phn v ti khng h n ung g, nn ngi rt mt. Mc d cnh
bin tri rt p, tht hng v, nhng ti vn phi chui vo khoang nm.
Ti nm chp chn, lc tnh lc m, nhng ti vn theo di c nhng din tin
ca con thuyn. Khong gn tra, thi ca mi ngi c v thn trng, d dt
hn. C 5, 10 pht, li mt ngi mang ng nhm ra pha mi thuyn quan st
mt vng. T ng gi thuyn trng, cho n cc anh thy th, ai ny u trm
t im lng, t ni chuyn hn i. Ti hiu, con thuyn i vo vng bin ca
min Bc.
nh nng nht dn, mt ngy na tri qua. Ti bit, t bc thuyn
trng n cc anh thy th, trc y h u l dn chi li chuyn mn
Ngh An. H chi b bo quyn v nhn, kht mu Cng Sn, di c vo min
Nam. H l nhng ngi dn hin lnh cht phc, sut i ch bit cm ci lm
n. H ra i thot khi bn tay st mu ca l cng. H tm n c th gii
t do. Nhng, h cn thy trch nhim ca h vi nhng b con, thn thuc cn
li, nn h tnh nguyn lm cng vic ny, gp phn nh b, gii hn do
cuc sng n gin, t hc thc ca h. Do y, tnh cm thng yu ng bo,
ng ch tht chn phng thm m gn gi. Thy ti b say sng, khng n
ung g c, ngi no cng sn sc, gip nh rut tht anh em. H nu
tng bt cho nng, a tng hp du cao vi nhng c ch tht m , gn
gi, lm ti v cng xc ng. Li mt m na tri i bnh lng.
Sng hm sau, mt tri pha ng lo sng c hn mt ting ng h, th
mn phi Ty Bc, tng cm my en to tng n ln, dn dn che lp c bu
tri. Khng kh t nhin oi nng khc thng. Mt bin ng 1n mu vng nht.
My ngy ny, ti ch hp c sa, ngi mt lc hoa my chng mt, ti li
phi nm. Gn v chiu, tri vn oi , gia bin khi m im gi nh trong bung.
89

Nt mt mi ngi u l v lo u vi nhng hin tng khng bnh thng ca

thin nhin.
t nhin, mt anh thy th tay ang cm ng nhm mi thuyn, quay li mt
nhn nhc, tay ch tr pha xa xa, ming ni lo nho, nghe khng r, v ting
my n n o. Mi ngi, ngay c ti, linh cm thy mt iu bt thng. D
mt, ti cng c cng mi ngi x ra pha mi.
Xa xa, t pha tri, tc pha trong b, c hai chm en ang tin dn v pha
chic thuyn. Ti ging ly ng nhm t tay anh thy th. R rng hai chic ca
n en x. V cn qu xa, nn cha trng r c hiu, nhng ai cng hiu rng,
cn chch vo u c na, chnh l ca n ca b i hi qun bin phng
ca Cng Sn. Khng ni ra, nhng mt ngi no cng ti i, ly ci g
chng by gi? Chu trn, nh con c nm trn tht. Ti lic nhanh nhng
vt dng mang theo, tay ti s trong ngi, mn m my bc ti liu con con.
u ti lo ln quyt nh, pht cui cng s gi chng vo lng bin c. Dt
khot, bng mi gi khng ti liu ny lt vo tay k th.
Nhng bc chn chy khn trng rm rp. Nhng ting ni to dn mnh ca
my ngi i:
- M tc lc ti a!
- B li chy theo hng phi!
- B li ln mui, cng ra!
Hai chm en cng lc cng to, cng r ra. Qua bn thn mnh, ti hiu rng
trng ngc ca mi ngi u tng nhp p theo ting my tu.
Sau khi nhng xn xang chun b ca mi ngi m n, tuy khng ai bo ai,
nhng c thnh thong, mi ngi li quay nhn v pha hai chm en vi nhng
i mt trng nht. Anh th my chui vo khoang, ly bc hnh c M treo cao
ln pha vch thuyn. Ri cng khng ai bo ai, tr ng gi thuyn trng ang
li thuyn, mi ngi, anh th my v cc thy th, u ngi xp chn bng trn
lm du, nguyn kinh. Ti cng ngi dy c kinh cng mi ngi. Ting cu
kinh rm ran theo ting my vang rn. Tuy c kinh, nhng thnh thong mt ci
u, li ngonh v pha hai chm en, lc ny to bng hai con tru mng.
My en m mt, tri cng thm dn. Bng nhin png, png, png png! Bn
ting sng nh x mng tai mi ngi, lm c 7 ci u u quay v pha hai
90

chm en mt lt. Ting c kinh cng to, cng cp bch hn. Mi ngi c
kinh dn mnh chu nn. Khong cch ca hai chic ca n v chic thuyn cng
lc cng ngn li. So sc my ca con thuyn vi sc my ca hai chic ca n,
ti c cm tng nh sc chy ca con g i vi hai con ch si.
t nhin, mt ln chp xanh l nhng ln. Mt ting n lm rung rinh mt bin,
ri nh ting gm ca i bc, rn vang ngang dc trn bu tri. Nhng ht ma
lch tch ngoi mi, trn mui thuyn. Gi bt u lng ln ni thi. Sng cun
cun ni ln, ma gi xoy mt m. Chic thuyn dng ln, ngp xung, nhp
nh gia mun ngn ni sng. Bin tri gm r t c ting c kinh v ting my
ca thuyn. Mi ngi u nhn li, hai chic ca n m mt trong gi ma.
Thot ci nn k th, li gp ci nn cung phong, bo t ca bin khi. Thuyn
b li quay v hng c, v khi ny s qu nn chy ra hng i dng.
Ma bo cng cung lon, ting c kinh cng ln. Nhiu lc, ti tng nh
chic thuyn chm nghm, hoc v tan ra tng mnh. Ngi trong khoang m mi
ngi t m. C chic thuyn, chng ch no cn kh. Ngi ti lc x sang
gc ny, lc p vo gc kia. Bc gi thuyn trng ang xch ming g ngi
y li thuyn. Mt cn sng nh trm ln, nh bt vng bc vo trong gc.
Ba anh thy th x ra, mt ngi bc, hai ngi kia chp l vo cn tay
li. Bc gi vn ngay dy c, xng n tip tay cho hai anh thy th ang
nghing ng vi chic bnh li.
Ngi ti lnh run, mt l, v my ngy khng n. Ti tng chc phen ny s
v lng i dng, chm dt mt cuc i chm ni ma gi.
Chng na gi sau ma tnh, gi du dn, bin khi t tri ngui cn gin.
Mn m bao ph c bu tri. Ti a mt nhn khp chung quanh, ch mt
mu xm xt, chng cn thy bng dng hai con tru in u na. Chnh chng
cng phi chy thot thn, v c l chng ngh rng, chic thuyn b nh ca
chng ti hn lm mi cho c bin.
Thuyn chy c 5- 6 gi na, lc ny gn 12 gi m. Tri li bt u ni
gi, v ma cng tr ln y ht. Gi tht mnh, quay cung, gi qut vo
nhng khe ngch con thuyn. Gm rt ln nh mun x tan con thuyn b nh,
c n, gia s gin khng ca i dng bao la.
Trn bo ny tht l khng khip. Ngi no cng phi m gh ly khung thuyn.
Ai cng thy nu lng tay, khng b gi d th cng b nhng cn sng thn su
nh tri ni ht tung ngi xung bin. Chung quanh, mi ngi ch cn nghe
91

thy ting m m ca sng gi tht go. Ting my thuyn nh im bt. C chng

y , thnh thong l ting ku Cha, hoc gi cha m, r ln ri tt ngm
trong mn m.
Gia lc ci sng v ci cht cnh nhau ny, ti thy ng gi thuyn trng
vung cnh tay nh vy ti, ming ca ng h to, ti khng nghe thy ting gi.
Ti vn sc, nm cht khoang thuyn, lt ln tng bc v pha ng. Ti cm
thy, ng gi ti chc c vic nan gii. Phn v ngi t nh chut trong cng,
lnh run, phn khc v sc ti qu yu (hai ngy hai m khng n) nn ti trt
chn, chi vi tng lao xung bin nu ti khng nhanh tay, chp c mt
ci cc m thuyn v cng lc , hai anh thy th v c hai chn ti ko
li.
C l, v thy qu nguy him, nn ng gi thuyn trng va go, va ra hiu
cho hai anh thy th khc ra gi li thuyn thay ng. Khi ng v ti b vo
c trong khoang, ng nhn ti ging hn hn ngt qung v rt v v mt:
- n im b ri. Ch ny cn cch b khong 20 cy s. Vi kinh
nghim chi bin ca ti, tri ang ging bo th ny, nu thuyn vo b, s b
m. V thng thng, sng cch b 5- 10 cy s d di hn ngoi bin khi
nhiu. Cn bo hin nay cha bit bao gi s dt. Vy hon ton do cn b
quyt nh i vo hay i v?
Tht l mt vn nan gii gia sng v cht. Bao nhiu cng lao kh nhc,
n y, ch l quay v? c th quyt nh c dt khot, ti hi li ng:
- Hay b neo ti y, ch ht bo ta vo?
ng ci, ming mo xu, trong khi ba anh thy th m to mt nhn ti nh nhn
mt con qui vt. Cui cng, ng gi ni gn ging nh ng ang ci nhau:
- Khng thuyn no b neo gia bin, d c b neo cng khng ti, m nu
c ti, tri ang gi bo thuyn s lt i theo sng khng ng yn. u li,
hoc cht my lc ny th ch mt cn sng cng chm nghm. Cha ni, nu
sng mi ht bo, lc ban ngy, u y, chng khc no chic mi mi tu
cng an ra mang v.
Ti nhn ng, tuy mt v rt m ng vn phi ni nhiu, ni di. ng gi ht
ng ng cho ti ri. V vy, sau mt pht n o, ti khot tay, dng dc hai
ting:
92

- Quay v!
c ti lt nhanh, nu ch mt mnh ti, sng cht cng vo, v i th dt
khot chng quay v. Nhng y, cn 6 sinh mng na, mi ngi l mt
chm lin h gia nh, ti khng c quyn liu lnh.
Ba anh thy th cng ngi trong khoang nghe ti ni quay v, mt h sng ln,
ngc h nh xp xung v c x hi ra. ng thuyn trng quay li pha li,
chm hai bn tay trc mm lm loa, go to:
- B li quay v min Nam. Phi coi chng chiu gi v sng.
Cc anh thy th ng l i bin c kinh nghim. Chic thuyn nh lt, quay
nghing, ri trc ch mi v hng Nam. By gi, thuyn li xui gi v sng.
Ring ti, v mt mi v nhng suy t, nng chu trong lng, ti nm lit trong
khoang, chng mun bit g na bn ngoi. Ti nm thip dn, m man. Sng
hm sau, tri yn bin lng, ti vn ch m m mng mng, ri ti li thip i.
Mi cho ti khi anh th my lay ti dy. Ti nhn ming anh ni, nhng ging
Ngh An tht kh nghe, c l v mt qu nn tai ti ln chng? Thy tay anh
cm bt cho con con ang bc khi, v qua nh mt, ti hiu anh mun bo ti
c ngi dy hp bt cho ny! Thi ca anh, xoa du phn no nhng ni
nim nng chu u bun trong lng ti. Ti chng tay ngi dy, n nhn tnh anh.
Ti ch bit nhn anh bng nh mt bit n.
Bn ngoi, nh nng chiu xin khoai vo khoang thuyn. Sau khi hp ht
c bt cho nng, ngi ti nh thm phn sinh kh. Ti b dy, chui ra ngoi
mi thuyn, ngi da vo mui. Ti a mt nhn ra pha chn tri xa xa, ni c
min Nam thn yu ang i ch. t nhin, mt ngh len vo hn, lm ti t
l m chiu. Ti b d cng tc phi quay v. ng i khng n, d rng
chng phi do mnh mun, ti vn cm thy nh c ng my bun vng vn
trc mt.
Cnh chiu tn trn i dng lm ci lng ti su nng. Thm na, y vn
cn l t ch, nn ti li chui vo khoang.
Mt m, mt ngy na tri qua. n m th nm, k t ngy i, thuyn mi
v v tuyn 17, n phn t ca min Nam t do. Nh ni trn, v mang mt
tm s khng vui, phn khc v say sng khng n ung g c, lm ngi
cng mt, nn trn sut ng v ti c nm li b. Mi ti gn na m, ti nghe
long thong nhiu ting n o qut tho. Mt vi vt n pin chiu lp long
93

vo trong khoang thuyn. Mt chic tu tun no thuc Hi Qun ca ta, n

km st hi giy t, d thuyn nh tn hiu bng n pin trc ri. Mt
chic ca n nh, trn l nh mt s ngi, cp vo pha mi thuyn. Ti khng
mun h nhn thy, ti ko chic chn n che mt v vn nm yn. Mt lc
sau, thuyn li tip tc i. M sng hm sau, thuyn v ti bn c trong Bit Khu
Hi Qun.

94

Mi Ba
Chun B Chuyn Sau

Gn hai gi sau, khong 8 gi sng, mt tri nh mt ming tit b to tng,

di nc t t chui ln, lm cnh vt sng lung linh mt mu ng.
Phan xe trn ng ngay pha trc thuyn, ang ng ni chuyn vi
ng gi thuyn trng v my anh thy th. Ti m ca khoang chui ra. Phan
quay li nhn thy ti, mt Phan m to ri nhp nhy. D c nghe bo
trc, nhng chc Phan cng khng ng ngi ti xung nhanh nh vy, khi
mi ch c cch 5 m 4 ngy. L do chnh l trong 4 ngy 5 m , ti ch hp
c ba, bn bt nc cho, v li tri qua nhiu gi pht cng thng. Phan tin
li nm nh tay ti, ch hi mt cu:
- Toa c mt khng?
Cho ti lc ln xe, Phan thy ti t ni hn i. Nu l ngi khc, c th s tng
rng, sau mt chuyn i cng thng, tinh thn ti b xung. Nhng, c l Phan
hiu nt trm t ca ti, nn p vo vai ti, va ci va ni:
- , Lhomme propose, Dieu dispose (*) m! Toa ngh ngi lm g!
5 ngy khng ra mt, li ang mc b qun o min Bc, dp ru, m ci,
nn ti chui ra bng sau. M chic va li ca ti, m Phan mang theo t c
quan sang cho ti, thay .
(*) Mu s ti nhn, thnh s ti thin.
Trn ng v thnh ph, Phan ni:
- By gi toa cha th v Hng Pht c. Moa tm thu cho toa mt
phng trong khu vng v; toa hy v y tm ra, co ru, n ung cho li sc.
Chiu mai, moa s tr li n toa v Hng Pht.
Bung s 5 li c mt ngi M khc n thu. Nghe qun l ni h ch vi
ngy, nn ti phi tm bung 14 trn lu t. Tng ny cng c vi anh M
my bung, tuy thnh thong gp nhau li i khi ra vo. H v ti cng ch mm
ci cho nhau, ch khng n nng g.
Hai ngy sau Phan cho bit: Cng tc s li tin hnh vo ngy 28 thng 5.
95

Nh vy, ti c gn mt thng ngh ngi, ly li sc v tinh thn. Theo quy

c, ngy i thng phi l nhng ngy cui thng. Ti bn khon hi Phan v
sao i kh tng ca ta, li khng bit g v nhng cn bo t xut?
Phan tr li:
- Vi trnh v phng tin ca i kh tng ca mnh hin nay, mnh ch d
on tng i chnh xc v thi tit trong mt thi gian 30 gi v trong mt
phm vi bn knh 300 cy s. M im b li ngoi tm qu xa v thi gian
cng cch hng 50-60 gi, nn tht kh!
Sau khi ti lm bo co gi i c 3 ngy, tng trnh nhng nt din tin c
bn ca chuyn i, c l Si Gn, nhng ngi trn Cc cho rng cn phi
khch l, ng vin tinh thn ti, nn mt hm Phan n bo s a ti i gp
mt nhn vt ca Cc mun tip xc. Phan a ti ti qun nc Dip Hi
Dung khi gn ti ni, Phan dn:
- Toa vo mt mnh, tm mt bn trng, c gi theo mnh. Toa ngi ch, s
c ngi n gp.
Ti vo qun, mt lc sau, thong nhn cho gc ng, ti thy mt ngi mc
o s mi trng ngn tay, tht c vt. ng ta khong ngoi 40, li mt chic xe
dp dn d cn mi, bn cnh l ng L, mt ngi min Bc ti c gp vi
ln.
u xe mt gc xa, ngi v ng L xch chic cp en theo sau, tin vo
qun. Trong qun, cng ng ngi, hu ht l thnh phn tr.
Do s hng dn ca ng L, hai ngi n bn ti. V khng mun ngi
chung quanh , nn h ch ci nh v bt tay ti, ch khng ni g c. Khi
ngi, gi thc ung xong, ng L hi ci ra gia bn ni nho nh nhng ra v
quan trng:
- y l ng Cc ph, c nh mun ra gp anh. Vy, anh cn gii quyt hay
bt kin g, anh c ni?
Sau khi nghe ng L gii thiu, ti nh li qua vi cu chuyn vi Phan Si
Gn lc trc. Ti bit y l ng Nguyn Khc Bnh, v vy, mt ln na, ti
hi nghing u t v c vinh hnh gp ng. Vi hng ria mp xn ta cu k,
i mt su long lanh tht sc v ln mi hi mm li ca ng lm ti thy tot ra

96

t ng ta mt nt cng ngh. C l v thy ti mi cha ni g, ng mm ci

thn mt:
- Trong ngi anh c c khe khng?
- Cm n ng, ti bnh thng.
Ti chm ri tr li. Mt ng nghim li, nhng mt ng sng ln, ng ni rnh
rt:
- c bn bo co tng thut chuyn i ca anh; chng ti thy anh quyt nh
quay v nh vy l ng. iu , chng t anh l ngi thn trng, cn nhc.
Vy, sau chuyn i va ri, anh c nhng cm ngh g?
Ti nhn ng ta:
- Tha ng, cm ngh th nhiu, nhng c mt ngh ln t tt c. Chuyn i
khng thnh, phi quay tr li, d rng ngoi mun, lng ti vn nng nng
khng vui.
ng ta gt gt u, my ngn tay trn bn cng p nh nh theo nhp gt.
ng mm ci, quay li ng L nh chia x nhn xt:
- Chnh iu th hin ch kh ca anh. Lu nay, chng ti nhn v anh
khng sai! By gi anh cn g khng? Cc s sn sng gii quyt cho anh!
Ti cn n o nhn ng ta, cha mun tr li vi, ng L nh nh thc y
ti:
- Tin c ng Cc ph y, anh c g kh khn, d l cn trong nguyn, anh
ng ngi g c.
Ti ngn ng l v cha mun tr li ngay, ch khng phi ti mun ni m cn
rt r. Ti nghim trang nhn hai ng:
- Ti xin ghi nh s quan tm ca hai ng i vi ti. Hin nay, v mt c nhn
ti, ti khng cn g c. Nhng, v cng tc, ti mun ngh vi ng mt vn
.
Mt ng Bnh hi sng ln, nhng bp tht pha hai quai hm ca ng ng y
lin hi, ri nh ng khch l:
- Anh ni i.
97

Ti im lng, thn trng mt lc na, ri nhn thng ng:

Qua thc t ca chuyn i phi quay v va ri, ti thy rng: S quan st theo
di kh tng ca ta ch gii hn trong mt phm vi nht nh, m im b
ca ti li vt qu xa v c khng gian ln thi gian. Do , chng ta khng
ch ng thc thi c cng tc, khng nhng bi ngn chn ca i phng
nh, m cn bi c thin nhin na. V vy, ti xin ngh ta ko li im
b vo Ngh An hay H Tnh. Tuy t l v s gp nhiu kh khn hn, nhng
ti t thy, ti c th vt qua. Ti ch cn tm v c trc chnh Quc L 1 l
ti c th v ti H Ni.
Sau ny, ti thy hu qu v li ngh , cha ni g v ni dung, ngay
qua thi ngh ca ti, ti bt u ri vo ci bnh ch quan, coi thng
ch ri.
Trong khi nghe ti ni, ngn tay ca ng Cc ph vn nh p trn mt bn cng
lc cng mau hn; ng gt nh u, ri nh nhit huyt ca ng c tng ,
ngn tay ng mit di trn mt bn nh dt khot:
- l nhng kin i st vo vn , rt thc t. Anh hy v vit ngn gn,
trnh by mch lc nhng kin anh ngh, ri a cho ng Phan hay ng L
y chuyn v Cc. Chng ti s nghin cu ngay gii p sng t ngh
hu l ca anh.
ng nhn ti mt lc, ri gn hi ln na:
- Ngoi ra, anh cn cn ngh g cho c nhn anh?
Ti vn lc u nh nh:
- Xin khi cng tc tr v.
D ti ni nh vy, nhng ng Bnh mun th hin thin cm ca ng cng
nh Cc i vi ti, ng va ng dy:
- Ti ch th cho ng L y, bt c lc no anh gp kh khn g mun c
gii quyt, anh c ni vi ng.
Trong khi ng L vo quy tr tin nc, ng Bnh bt tay ti tht cht v ni nho
nh nhng rt tht tnh:
- Khi c bo co anh i cng tc tr v, ti s ra y n anh!
98

Ti mm ci v thong nh li li ni ca ng Cc trng trng bay Tn

Sn Nht hn 20 ngy trc y. Sao li ging nhau th! Mt ng th tn hi
thuyn, mt ng th Nng. Mt vng vn bun len li vo lng ti.
Trn ng tr v khch sn Hng Pht, v c m hm y, lng ti vn y vi
nhiu chuyn v t nc v con ngi. gt i nhng ni nim nng tru
trong lng, nh n anh bn L c Bnh. Sng hm sau, ti n s 80 ng
c Lp, vn phng i din ca m than Nng Sn, gi mt l th nh chuyn
ngay. Cui tun , Bnh ra Thnh lin. Anh n Hng Pht gp ti, anh
mang theo hai ngi bn, gii thiu l Xun v S. (Bnh vi ti cng tn, khi
cn tri Pavie la Mothe, phn bit, anh em gi ti l Bnh Follis, v lc
ti thng i chic xe my du ca c hiu ny. Cn L c Bnh v c mi
tc qun, nn anh em gi l Bnh Xun.)
Phi ni, tnh bn b si m lng ti. Sau my ngy y bn nhau tm
s anh nng nc i ti phi vo m, thm nh v v con anh. Anh phi v
lm vic ngay, v ch xin ngh c c 1 ngy. Ti lm sao c th ni cho anh
bit c chuyn gi ma ca ti, nn hn vi anh vo dp khc, ci dp Tt
Cng G sau ny.
li Thnh cn Xun, S vi ti. Mt mnh Xun mt chic Vespa i 62
ca v mt chic Peugeot 203. Cc anh cng l nhng ngi trong gii ti
hoa son tr ca Thnh . iu thch th l, cc anh v ti ng mt s thch:
Thin nhin. Cho nn t y, ht i Ca i, Lng C, M Kh, Thng Bnh
ngm bin c bao la, nhng hong hn lng gi, nhng bnh minh iu k mang
nhiu sc sng; li n Ng Hnh Sn, Tam K, chim ngng cnh ni i
hng v. Bao nhiu nhng thng cnh ca Hn Ngc min Trung! i, qu hng
ta, tuy ngho nn, lam l m bc nhng mun i vn p mi trong lng ti!
Nm ngy sau khi ti np bn bo co ngh, mt bui sng, Phan n cho ti
bit l ngh ca ti c Cc chp nhn. Ri, Phan hn hoan ni tip:
- Nh vy th tr ngi gim i rt nhiu, ln ny toa ch phi i mt ngy ri v
mt m ri, ngha l trong khong 36 ting thi.
Thy ti ra dng bn khon mun hi u, Phan lin v vai ti, ni rnh rt:
- Yn tm, vng ny l cui tnh Ngh An, gip gii H Tnh. l qu hng
ca m thy th, h l th cng y. H s a toa vo mt ch hon ton
an ninh, tha h toa ngh ngi tha ng cho kho, ri mi tm v Quc L 1.
99

Mt phn do bn tnh lm vic theo li i cng ca Phan, phn khc, chnh ti

cng bt u ch quan, l l vi nhng cng vic m ng l ti phi nghin
cu thu o, cho nn ti khng hi k l thuc huyn no, x no, a hnh,
a vt ra saoNhng iu cn c sng t, ti li khng hi Phan, m li ch
sang mt im khc:
- Ny, nhng ngi a thuyn h tht cht phc. H phng s l tng mt
cch n gin nh li ca h vy, khng cn phi h ht n o.
Phan ci r ln, ri b v ng dy, va tin li chic t ca ti va ni:
- Toa nhn xt ng y!
Ri nh l ng, cm l thuc b, Phan quay li hi ti:
- Toa ung ci loi thuc ny, thy ngi kho khng?
Thy ti gt u, Phan rt bt ghi tn thuc, ni:
- Moa s bt chc toa ung mt trm vin xem sao.
Sau ch l nhng chuyn phim, khng cn lin quan g n cng tc na.
Hnh nh ca nhng ngi a thuyn vn vng vn trong ti, mt ln na ti
li Phan v vi h:
- ng Phan ny, ci ngi th my, trng tay chn nh lc s y nh?
Phan li ci, gi ngn tay ci ra trc mt:
- Y l s dch y, moa vn gi y l Tc ging. Bt k ngy m, nguy him
th no, h yu cu, y xng vo ngay.
Ri nh ngt cu chuyn y, Phan ng dy v bt tay ti ra v.

100

Mi Bn
Chuyn i nh Mnh

Sm, mun, ri ngy thng cng n mc n nh. Sau mt trn ma m hm

trc, sng hm 28/5, khung tri Nng khng mt vn my. Ph phng
cnh vt nh c lau chi, ra sch t m. Kh hu u H du mt nh ma
Thu.
hn trc, 11 gi Phan n n ti, ti li lt xc ca ng Ch Bnh, mt
thanh nin ca min Nam t do y hng sc, tr thnh mt L Vit Hng,
hc sinh lp 10 bn xng bng tht ca vng Vnh Linh kh cn, lc hu, mnh
t tuyn u ca ci gi l x hi ch ngha.
Hm , cng l bui ra i, bui gi t Thnh v c min Nam hin ha nhiu
n tnh, i v mt phng tri y chng gai nguy him, lng ti tht nh
nhng lng lng, C l mt phn v l chuyn i th hai, gim i s xn xang
hi hp ca bui ban u, nhng v cn mt phn na, nm su kn trong tm t
ti. m hm trc, nm nghe ting ma ri, ti lin tng n nhng qung
i khi ti cn sng Si Gn. T hnh nh nhng ngi rut tht thn thng,
nhng bn b y ngha tnh, n nhng ngi trong Cc, tt c u r rng
nh mt cun phim lt nhanh trc mt. Ti hiu, t nhiu c mt s ngi
trng ch ni ti. Ri, nh mt nim thc y, ngay t hi m, ti nng
quyt tm v t nh thm, phi lm c mt iu g khng ngng vi tm
thn trai, khi t nc cn trong cnh chia hai x ba nh th ny. ra i, bng
mi gi, mi cch, phi n b: D chng hay ho, th cng phi hng hng c
mt vi.
Khi chng ti ra n bn c, trong bit khu Hi Qun, 11 gi 30, mt tri gn
ng bng. Chic hi thuyn vn u bn xa mt mnh trong ch ho lnh ca
Bit khu.
Ngay t cn xa, thong thy xe Phan v ti n, di thuyn l nh my anh
thy th quen mt, qun o nu sng, nt mt ngi no cng ti tnh nh
khung tri Nng. Khi xe ngng hn, mt anh quen nh ln trc, vi chy
ln b, xch chic ba l v vt dng ca ti xung. Ch mi mt ln cng chia x
him nguy m tnh thn thng ng i nhanh chng ny mm gia ti v

101

cc anh cc bc. Nhng chic bt tay nng hu, nhng nh mt long lanh gn
gi nh rut tht anh em! Bn c ngi xa, cng vic lm li.
Nh li ban sng, khi ti a bn quy c n ti (Cc v Phan mun chnh ti
vit, ti s nh lu. Cc s gi bn vit ny), ti khng quyt vo ba m: 22,
23, v 24 ca thng Su. Mi m hai ting, t 1 gi n 3 gi sng. b
im no, s n im y. Phi phng h ba m d tr trc nhng trc
trc tr ngi v pha ti l chnh. C th nh xe, nh tu, trn chy, v.v ngha
l trm nghn th cha th bit trc. Theo quy nh, c t 1 gi n 3 gi
sng, trong ba m c nh, ti s dng chic my con hng ngoi tuyn, hnh
dng ging nh ci ng nhm hai ng knh, chy bng pin, dng my ngy nhn
ra bin. Chic my c 30 giy, nhy sng ln mt ln, nh sng mu hng xanh.
Tia sng my ny tht nh, thm ch trong m ti, nu c ngi ch ng cch
xa 10 mt cng khng thy g. Thuyn ngoi khi, cch xa hng chc cy s,
trong m ti, cng dng loi my ny nhn vo b, s nhn thy im sng lo
ln xanh nh ln chp, t , thuyn theo im nhy sng m vo. Ti c cm
tng, chng ti nh nhng c nng v nhng anh chng om m bt tn hiu
tm nhau trong m khuya. Ch c khc l khong cch qu gn v qu xa.
Ti ang bn thn ngh ngi, a mt nhn nhng ngi thy th ang mi
ngi mt vic chun b cho con thuyn sp ri bn. ng Phan ng ni chuyn
vi ng gi thuyn trng quay li kh p ln vai ti, ci:
- Lm g m mt thn ra th?
Ti quay li, cng ci, ni vi Phan m cng nh ni vi ng gi:
- Ti linh cm thy chuyn ny i dt khot, phi n b.
C hai, ng gi v Phan, cng ci. Ri khng ai bo ai, u ngng ln nhn
tri, u hi gt nh tha nhn li ti ni l c gi tr. Chng hiu v qun hay c
, ln ny Phan ln b khng bt tay ti, ch ng gi tay vy vy, khi con
thuyn t t quay mi ri bn.
Tm l ca con ngi tht cng l! Mi khi ra y, ti thy lng thanh thot lng
lng, th m lc con thuyn ri bn, thy Phan ng trn b vi chic xe dp.
Bng dng Phan mc qun o trng np, ni bt gia mu xanh ca c cy, ti
cm thy ngt ngn xa vi vi, nh hnh nh ca c min Nam cng mt dn,
mt dn; nht l lc mt ging ht tr tnh ca mt ngi con gi pht ra t
chic radio no ca my dy doanh tri pha m sng, ang n non ro rt,
102

tri di trn sng nc bui tra H. Ti khng bit bn nhc ny, nhng khng
hiu ti sao, ti nghe bn nhc khng bng tai m bng ni tm, lc nh
tha thit nhn nh, lc nh on trch gin hn ging mt bi ca ti thuc:
Bn y ngy xa ngi i vn vng bit ly
Ra i bn xa ngy y
Anh nh bng my hng tri
V chn xa vi lng nng nh thng
Thuyn ra xa. Ting ht ca chic my pht thanh ch cn vng vng ln vo
ting my thuyn. T nhin, mt ti nhm li, tay ti bu cht vo mui thuyn, ri
nh c ting ht khc m vang t y lng, ti tng tai ti nghe r:
Qun i su bit ly, anh cn i theo gi,
Ht bun na chi nh ngi i
Mt tri x v hng Ty, vi con hi u trng tot ang chao o ngang dc
trn nn tri xanh l. Thnh thong, mt con li bay s xung, lt qua mn
thuyn, chic m ngc ngc nghing ng, na nh mun ngng p xung, na
nh mun cho tin bit con thuyn vin x.
Nhn v phng Nam m m chn my, vi vt my mu vng ng nm phi
di trn mt nc. Khng kh chiu H trn i dng vn m st, hng hng,
mn mn. Bng chiu ca chic thuyn ng di v nhn hot nh mt con dao,
ang pht bng bng nhng ngn sng bc u. Gi cng v chiu cng lng,
khin con thuyn cng nhp nh ln xung. Trong sch v trc y, cc vn
nhn thi s t cnh hong hn trn bin c tht l tuyt vi. Ti c nh s c
ng th ny mi mi, ch cho mt tri chm dn v ln su xung nc,
xem th no. Nhng, ngi ti nn nao ngt ng bi con thuyn ri, v vy,
ti nh b ci dp ngn nm mt thu i vi ti ny, chui vo khoang
thuyn nm bp. Lc ti ang chun b ci th nm sao cho say sng, th
anh th my, hai tay en nhm du m, t di hm thuyn chui ln. Nhn chi
lng v i bn tay s ca anh, ti anh nh n mt n ci cho anh
Tc ging d mn ln trc. Ti ngc nhin n ng ngng, khi anh quay li
nhn ti. Anh c mt khun mt tr mng vi mt thn hnh lc lng y sinh
lc. Anh ngp ngng hi mt t nhin. Mt anh thy th ang ngi da mt gc

103

khoang c sch, c l va ny thy v ngc nhin ca ti, nn d ti cha

hi, anh ht hm v pha anh th my, ging Ngh An nghe nh ht:
Anh ln trc, v c chuyn gia nh, nn khng i, y l em trai anh y.
Tho no! Nh cng c trong mt chic khun, khng nhng ging nhau v c
th m li cn c v nt cht phc hin lnh. Ti mm ci v gt u cho, nh
mun trao anh nim cm mn. Ti mun ni chuyn vi anh nhiu, nhng mt
con sng git chic thuyn lm ti nm xung. Ti nh nm bp lun! Mt
m ri li mt ngy na tri qua, ti vn r ri nm yn trong khoang, va say
sng va khng n g, ti ch ung c hai ly sa. Ti ch nh m h vo lc
bui tra hm nay, tuy thuyn i trn mt bin ch c tri vi nc mnh mng,
th m khng kh oi nng, m hi ca ti ra t c qun o lm ngi ti cng
bt rt kh chu.
Nhng ting h ht qut tho lm ti tnh hn ngi ra, ti b git dy, nh c
b ra xem c chuyn g, nhng ngi ti lo o, hoa my chng mt. Mt anh
thy th thy ti nh vy nn nhanh chn li . Ti vn tay anh, hi git ging:
- Chuyn g th?
- C mt chic thuyn l cng i hng mnh, nhng cch xa t pha trong b,
n bm mnh hn hai ting ng h ri!
sng t thm ti hi tip:
- Mt thng c nhn thy khng?
- Nhn k th ch thy mt im trng xm ln vo trong sng, nhng nhn bng
ng nhm, th r l mt chic thuyn c v to hn thuyn mnh.
- Va ri ng thuyn trng h ht ci g th?
Anh thy th nhn ti mt lc, ri d dt:
- Anh th my mun quay mi thuyn chy trnh ra khi nhng ng gi quyt
nh vn thng tin!
Nghe qua s vic, nu ti khng mt mi, chng mt, ti phi quan st c th,
ri c kin. Nhng, phn v qu mt nhc (ngay t hm trc, nhng khi lm
thip i khng k, lc no tnh dy, nn o mt xanh, mt vng. Ti ch mong lm
sao cho chng ti im b, ti ln b, d l nguy him. Ch c dp dnh
104

vi sng gi sut ngy m nh th ny, ti cn thy s hn.) Phn khc, thy

hin tnh cha quan trng lm, nn ti nm vt ra sn. Tuy vy, v s sng cn,
ti nm m bao tm tr vn tp trung nghe ngng, theo di thi ca ng gi
thuyn trng v cc anh thy th.
Mi n gn 1 gi, vn chng thy ng tnh g khc. Ting my thuyn vn
bnh bch n rn ln vo ting o ca sng bin. cho yn tm khi khc
khoi nghe ngng, ti c chng tay b dy, ra hiu cho mt anh thy th ang
ngi gn y, anh tng ti mun n, nn n hi:
- ng mun ung sa?
Ti lc u, hi ngay iu ti mun:
- Chic thuyn l by gi ra sao?
Anh sng mt ln, ni gn ln:
- N bin vo b ri.
Ch v lng thp thm v chic thuyn l, nn ti mi nhm dy hi, nghe anh ni
xong nh vy, ti li vt ra nm. Tri ti lu, lc ny chn gi, ti vn vn
v ngh li chuyn bui tra. Tuy nm m ngi c lc l, nhp nhm nh a
vng. K cng l, ti rt khoi ci nga phi nc kiu, m li khng nm vng
c. Ti ngh c l khi xa b m ra v lc nh khng cho ti nm vng
chng?
Ting my vn u nh mt bn nhc n iu a dn ti vo gic ng m
man v mt mi. Mi cho n khi c ai lay chn, ti chong dy. ng thuyn
trng gi, v mt khn trng, th tho:
- Dy i, ng cn b, n ni ri, chun b vo b!
Ti tnh hn ra, tri vn cn xm xt, mt m. Con thuyn vn nhp nh, ting
sng p vo mn thuyn bnh bch chc nch. Pha ngoi mi thuyn, 4, 5 anh
thy th ang li hi ngi bm chic xung cao su, ngi np my n. Ti hiu
gi pht nghim trng n. Ti mun ng dy chui ra ngoi, m ngi lo
o xiu vo. Bc gi cho ti, trong khi c hai anh th my v 4 anh thy
th ang h chic thuyn cao su xung nc. Gia mt bin bao la, nh sng
ch l m, khng trng r mt ngi. Thi ca mi ngi u vi v, l hn
nt lo u, cng thng.
105

Ba anh thy th v anh th my xung xung cao su. Do sng ln, thuyn
cao su v hi thuyn c nhi ln tht xung ng nghing, nn mi ngi phi
ti v chuyn nhng vt dng ti mang theo a xung xung cao su. Ngi ti
vn mt l, n ni trong lc ti xung xung cao su, bc thuyn trng gi
v anh thy th cn li trn hi thuyn nm cht tay ti thm th: Cha ph
h cho anh, m ti khng tr li p li n tnh ca h.
Xung cao su ang tin dn vo b. Ting my ro ro rt nh, ln vo ting sng,
d cch mi mt cng khng nghe thy, nhng c sc y tht mnh. Chic
thuyn vn lt sng tin dn vo t lin. Do gi pht quyt nh n, v
cng do nc bin bn vo mt ti, ti tnh hn li, khng cn thy mt nh trn
hi thuyn. Ti mun bit khong cch n b cn bao xa, nn quay li hi mt
anh ngi cnh. Cc anh u khong tay ri rt ra hiu ng ln ting, ri mt anh
ngh vo tai ti th thm:
- Hi thuyn xa b khong 5 cy s.
Ti nhn c 4 anh, chng r mt ngi no. Ti ch bit anh th my, qua dng
dp to ln ca anh ang cm li. Mt nc lp lnh nh c trm ngn con om
m ang a bn trong nhng ngn sng bc u, lung linh nh hng ngn
nhng a kim cng khng l.
Nhn v pha b xa xa ch mt mu en kt, ti t hi trong ch en ti mt mng
y, ci g ang ch ti? Trm ngn ci cha th bit, ai tr li c? Ti ci nhn
ng h, 01 gi 15 pht. Qu cc anh l nhng ngi i bin m c kinh
nghim. Trc mt, ti vn thy ch l mt mu en bao la, th m cc anh
tt my, ri hai anh mt bn, dng bn mi cho con, nh nhng u nhp y
chic xung i. Chng 10 pht, ti thy m m pha trc mt vt trng to,
thuyn vo bi ct.
Hai anh li xung nc. Ti mt tay xch vi chic ba l nng tru vt dng,
mt tay xch i dp ru. Nhanh nhn, mt anh pha sau chic ba l cho
ti, cn hai anh pha di gip ti (phi ni, hai anh b ti t hn ln ch
ct kh) ti khi li vi mt nc st b. Khi h giao chic ba l cho ti xong,
bng mt anh nm cht cnh tay ti, th tho:
- Anh i, chng ti v!
Ri cc anh vi vng ln xung, qua mi cho ra. Mi lc ti nh c thn tr,
chic thuyn cao su ch cn m m pha ngoi i dng.
106

Mi Lm
Vo t ch

bc chn ln b, m ngi ti vn cn quay cung mt l, ti nm lun ti

ch ngoi bi ct trng dm pht cho li sc. By gi ch cn mt mnh, ti nhn
bo pha trong,vn en kt mt mu, khng thy mt hnh dng nh ca, cy ci.
Tuy ngi cha ht r ri, nhng theo ci bn tnh t nhin ca s sinh tn, ti
vi v chic ba l, tay xch i dp ru, chi u tin vo pha trong, ch mu
en, n np nm ngh. Ch y l gia bi ct trng l l, nm lm sao yn.
Chy c vo ch mt, ti thy bi ct c nhng khong, m loang l mu
en. Ti bc chn ln, th ra l c! Chng bit l th c qui qu g mc trn
ct li ton l gai, m vo chn ti au nhi. Vi vng ngi xung, ti tht chn
vo i dp ru, ri tip tc ln m chy vo su na, qua ht bi ct, t si
cng lc cng dc ln. Bng, ti bc ht chn, c ngi ln chic ba l nng
chch u ln tng pho xung mt h y l v cnh cy kh. Sn ti p vo
mt hn au ing, nhng v ht hong, cng thng, ti vn thc mng b ln
khi h. Ti c tng chic h l ci by ca k th c gi mn, n sp n.
C m chic ba l li hi x dch su mi vo pha trong cho n mt lc ngi
qu mt, ti ngi thp xung, gh st mt t, cng mt ra nhn vo mn m
en kt. Nhn ln nn tri xam xm, bng m m ca mt cy to trc mt. Ti
lm li tin v chic cy. Ti tnh dn, nhn ng h hai gi hn. Tri vn
ti nh mc, gi bn tay trc mt khng nhn thy. Ti ch cn dng tai, vnh
ln nghe ngng. Ch nghe nhng ting xo xc ca l cy ln vo ting r ro
ca sng bin xa xa.
Da gc cy mi pht mt, ti ln m ly tay s song mt t chung
quanh, xc nh i hnh, o chn nhng th ti khng cn mang theo. t ct
nn tng i mm. Ti ln m ly chic xung con trong ba l. my ln thc
tp chn giu vt dng trong m, ti hiu iu quan trng nht l khng ri
ra ngoi mt hn t mi no. Mt chic ti to may sn, bao nhiu t ct o
ln, u vo y.
Trong lc loay hoay lm vic, ti ngh n cc v bc trong k hoch khai bo
khi b ri vo tay ch m Si Gn hun luyn cho ti. Ngay t khi , ti thy
Cc Tnh Bo min Nam nh gi Cng Sn tht ngy th. V bc 2 v 3 lm
sao Cng Sn tin c. Si Gn khng thy lm nh vy s gp hai khuyt
107

im: th nht, n s khng tin vo mt v bc no ht. Th hai, chc chn thn

ti s nh n ca chng. Cho nn, lc ny ti quyt nh b hn v bc 2 v 3.
Ti chn my chc l thuc Ty ca v bc 2, c lng kh, bi ng lc
nc, chic my hng ngoi tuyn, 200 ng tin min Bc, thuc l i Tin
Mn, dim qut. Nhng th ny xt ra khng thc t, li va knh cng lnh
knh, va cng d b pht hin. Ti ch mang theo hai trm ng vi mt chic ti
dt, cng mt s qun o lt, ngha l nhng th c ca min Bc. Nhng ti
liu, ng trong mt ci ti t con, ti khu pha bn trong qun lt. Ti liu
ny, ngay t khi ri Nng ti lun mang theo trong mnh. D vy, ti vn
thnh thong phi cho tay vo s, v l linh hn ca chuyn i.
V c kinh nghim, nn ch hn mt ting ng h ti chn giu hon ho.
Lm xong, a tay s dy ca l kh bn cnh, ti xoa ch chn vt dng
cho bng nh c.
Nhn ng h 3 gi 30 pht, qu hi hp, cng thng thn kinh trong khi lm vic
ti khng , by gi ti mi thy ch sn au m, nhoi nhi. Ti s tay
vo khng thy sng. Ti t nh, k n, ri n s khi. Lc ny, ti mi thy i
v thm mt. Ti gi u ln ti dt, d nh nm mt t ly sc. Va mt,
va thiu ng ti thip i lc no khng hay. Khi tai ti thong nghe ting ngi
gi nhau i, ti git mnh thc gic. B nhm dy, ti m to mt, vnh tai ln,
hng v c ting ngi khi ny. Ti nhn ng h mi 4 gi 30. Tri vn cn ti
en. Ti ngc nhin, hay l ti m. Ti vn nh inh ninh li ng Phan ni: Ni
y c th ngh ngi hng tun thoi mi, ngha l khu vc ny khng c ngi
. Vi kh nng thnh gic ca mnh, ti tin l nghe ng, v vy ti tip tc
nghe ngng. Nhng ch l ting gi r ro ln vo ting xo xc ca vi chic l
kh ri cnh.
Mi ch thy g, vn ci im lng ca m trng. Mt ting c u xa rc ln
trong m khuya, nghe di l th nh ting th than ca nhng kip ngi nhiu
cc nhc gian kh. Ti li nm xung nh c. Cha c mi pht, t nhin
mt ting ci dn ngt ngho ca mt ngi con gi, ln vo trong gi lm tim
ti tht li. Ti nhm bt dy, ting mt ngi n ng nghe r mn mt:
- ci lim y cho tui!
Khng cn nghi ng g na, vi phn x t nhin, ti vi v ly ci ti dt v li
dn, xa hng c ting ni.

108

Tri sng dn, m m, ti nhn ra cnh vt. Ngay ch ti ngi l mt ch

ngha a, la tha mt s ngi m, lc c chung quanh vi bi cy nh cnh l
kh cn nh thiu nc, bi no cao nht cng ch chng 2 mt. C mt khu
vc, ch c mt cy to duy nht ch m qua ti ln m ti c. Lt tm
mt v nhng pha xa xa, bao quanh pha trong, ton l nhng ly tre lng
ngang dc. Nh vy, y tht gn xm lng!
6 gi, xa xa pha lng, mt on ngi trai gi, lim hi ang i v pha ti. Nhn
quanh, chng cn ch no kn o n np. Gn ch ti ang ng, ch c duy
nht mt bi cy nh, ng knh chng 2 mt v cao cng khong 2 mt l
cng. Cp bch qu ri, ti nh chui vo y, trong khi on ngi vn ang i
ti. Con ng mn i qua ch cch ch bi cy ti np chng 6 mt. Trong bi
li c mt kin vng to tng, kin b vo chn, vo ngi ti cn nng ran.
Ti ch dm ly hai tay xoa khe kh, khng dm lm mnh v s rung cnh l.
Khi on ngi i ngang qua bi cy, ti tng nh nghn th. Nu c ai
bun i tiu, r vo bi cy ny, i thi, cuc i ti s i t! iu lm ti
hoang mang khng t na l h ni ting ru rt nh chim, nhiu ting ti khng
hiu c. Ting Ngh An ti bit; y, khng phi ting . Nh vy, y
ch c th l H Tnh. Thc ra, ti cng ch l suy on ch cha dm khng
quyt, v Phan ni r rng:Ch Bnh b thuc tnh Ngh An gip vi H
Tnh. y l vng qu hng ca h, h l th cng ca vng ny. Bnh hy yn
tm!.
Cn mt iu na, mt phn do tinh thn tc trch ca Phan, nhng phn chnh
l do ti. Do tinh thn ch quan xem thng ch. T tin vo kh nng ca mnh
s qua mt chng c, cho nn ti khng hi vng ti n l lng no, x
no, huyn no khi quyt nh thay i im b khc. l mt khuyt im
trm trng ca ti, ngi i vo t ch hot ng.
Nhng qua thc t, d ti c hi k bit r chng na, ti vn b tnh trng
hoang mang nh lc ny. Ngha l, ti cm thy hi thuyn khng a ti n
ng ch quy nh, m Phan giao c vi h. Ngi trong bi cy, cng suy
ngh mt ti cng nng ln. Nh th ny, tht l y cam go, gay cn: Mt ngi
trai Bc l, gia mt vng m cha bit ch xc thuc tnh no, ch ng ni
lng xm a phng.
Lc ny, on ngi xung ngay mt tha rung cch ch ti np chng 200
mt gt la. H ci ni, chuyn tr m . 7 gi, ri 8 gi. Mt tri chi chang,
109

 nh la ang b ln cao t hng ng. n y, ti mi nh li chic m

ci, v vi vng, li r ri v say sng, ti qun trn hi thuyn. Tht l
lng tng nhiu mt. trong bi mi u c c. Tri nng, khi h ngh gt,
gii lao, h s ko vo ni bng mt ngh ngi. Ti bn c ngi ln, ng ngp
chung quanh. Gi c cch g bi t chui xung! Phn b kin cn nhiu, li
cn s hi, nn cng thng lm ti t ngi i.
Nhn li pha cy to, ch ti chn giu vt dng, cch bi cy ti ang np chng
30 mt. Do m ti s song, ti ri my hn t ra ngoi, m ti khng
bit. Hn na, l ph ngy trang ch chn cng cha n nh mnh ngh. Ngi
tinh nhn thy, s t m, pht hin ra ngay. Lm sao y? y cng l chuyn
sng cht, ti phi tm mi cch gii quyt. Ti la mt gc khut do bi cy
che vi ni rung ca on ngi ang gt. Ti b ti dt li trong bi, nm sp,
b v pha cy to. Ti nht nhng hn t vng vi t dn vo ti qun, xao
li nhng ch l kh cho ng nht, ri ti b v bi, mc nhng hn t b ra.
9 gi ri. M hi ti ra t m o, va v tinh thn cng thng, va v ci nng
oi nng ca ma H. Mi cn sm m sao gi thi t hng Ty nng nc, gi
cng nng. Lc ny ti phi quyt nh, d c b bt lin ti y. Mun hay khng
ti cng phi chui ra ngay khi ci bi cy qu qui ny. V cn mt iu gay cn
na, khi sm, v s v v b kin cn, ti khng . By gi, tri sng r ti mi
thy trn u v chung quanh ti, ton l su rm! Trong cuc i ti, khng
hiu sao loi ny ti gh s nht. Ti chng bit s th g, d trong rng gp h
hay rn. Ngay khi cn i hc Si Gn, c ln ti tro vo chung c su
s da n. Mt vi ngi bn thn chng c th lm g c bt ti phi chiu
theo h, tr khi h c con su rm. Chnh tn ng Tr Hon cm mt cnh
ip c con su rm, ui ti chy dc sut my ph chung quanh tri hc sinh,
xy ra mt tai nn gia hai ngi i xe p, trn ng ph, u nm 1957.
Ngh li lc ngi trong bi cy, by gi ti cn ni gai c ln. Sau ny, lc Cng
Sn khai thc cung, nu chng bit c nhc im y ca ti, c a su
rm d vo ngi, khng bit lc y ti s nh th no. Ti chui ra khi bi cy
ngay! Tay vut li qun o ngay ngn, khn mt vt vai, mt bn khoc ti dt,
ti ng hong i ra.
Ti c ch nh, c phi vo lng. Hin gi, ti cha xc nh c Quc l 1
nm v hng no pha bn trong. Ti a mt nhn khp pha xa xa, trong ci
mu xanh bt ngy ca cy v ni, ti c ch , cng chng thy vt g di
chuyn. Lc khong 9 gi 30 sng. Nhn v pha on ngi ang gt, ti
110

ti mt, va ci, va gi tay ra hiu cho v tin v pha h. Vi c gi t

nhin ci r ln, tay vy vy gi:
- Anh i! i u y, xung y gt la vi chng em!
Mt s thanh nin cng ci. Ti c tin bc v pha h, ri tay khong ln lia
la, ni to:
- Cho cc bn, vui qu, la nm nay c kh khng?
Ti i n na chng, ri v cht xem ng h tay, ti ngng ln, tay ch v
pha lng:
- Cht 9 ri ri, ti phi vo gp ng ch tch !
Mm ni, chn ti quay li pha lng, va i ti va ngoi li, a tay vy vy:
- Chiu nh, ti cn li y n chiu!
Cc c ri rt lo nho, vy gi ti. i dm chc mt, ti quay li cng vy, my
chic bn tay gia rung c gi mi ln vy ti. i xa, qua c ca ny, ti
cng thm phn chn tinh thn. Lm sao h c th bit c rng, ti va ngoi
bin vo y m va qua. T ni bi cy, dn vo lng l mt con ng t
, di chng 700 mt. Tri nng chang chang, u li khng mang m n,
tht l bt tin. Trn ng i ti, s cng kh khn thm ra.
Vo ti gn lng, ti thy trc mt chic cng tre l mt ngi n ng ci
trn, mc chic qun i en, khong nm chc tui, ngi ngay xung v c. Tay
ng ta cm chic roi tre, p p vo cy khoai nc di rung nh a
nghch chi mt mnh. Ngay t xa cn cch khong 200 mt, ti thy lo nhn
pha ti ri, th m gi y ti i gn n, lo vn coi nh khng bit. Thi
ca lo gi lm ti hi chn. Theo l thng thng, trong mt xm lng vng v,
thy mt ngi l i n, phi tr mt ra nhn mi mi phi. Khi ti ti, cn 2,
3 mt, ti phi ln ting trc xem sao:
- Cho bc, bc ngi chi? Chu va ngi ngoi ! (tay ti ch v hng on
ngi ang gt pha xa) ni chuyn vi cc anh ch vui qu. ngoi chu
mi ung nc y, th m vo ti y kht ri. Chu vo xin bc ngm
nc nh?
Ming ti ni, chn nh c v nh i vo cng. Ti thy mt cn nh tranh
con lp xp, vi vi nc bn cnh chic cu ao bng 3 thn tre ghp li. Ti
111

cho v ni by nhiu li, m lo chng tr li ti mt ting. Lo ngc nhn ti,

ri ng dy i v pha trong lng, ni my ting cc lc:
- Ung nc th i theo tui!
Ti tng lo cm, by gi lo mi ni. Vy, t ny gi lo l con ngi ti
ng s. Lo c im lng i trc, tay vn cm ci roi tre vung vy. Ti phi ph
tan ci khng kh nng n ny:
- V ma nm nay c kh hn nm ngoi khng bc? Nm ngoi chu v, ch
thy tng i thi, bc nh?
Im lng mt lc, ri lo tr li ti, ging nht gng:
- Cng kh!
Tht kh bt chuyn! Thi c nh i theo lo, ri s ty c ng bin. M lo
dn i ung nc xa th! Mi gn gia lng. Ti ni, ti nhn thy mt sn gch
rt rng, trn my ngi ang g lng ko con ln la bng . My ng
khoai lang to tng bn cnh sn. My thanh nin nam n ang chn khoai t
ng ny sang ng kia. Ti hiu ngay, thng cha gi ny dn ti vo ch cht.
Ti b lo, s ngay vo ch ng khoai to. Ti trm tr khen nhng c khoai ln
v hi chuyn my ngi thanh nin . Tuy ti ni chuyn, mt vn khng ri
lo gi ch cht. Lo i vo cn nh con pha bn kia sn, trong , ti thy my
thanh nin mc qun o nu, my khu CKC dng m vch. Ti on l du
kch! Lo gi gh tai mt ngi ni g , v ngi ny nhn v pha ti. Phi ch
ng, ti cho my ngi nht khoai, ri i v pha nh du kch. Lo gi mc
dch tr ra ng c, v ngay. Khi i qua sn la, ti ci xung nht mt bng
la ln nhm. Ti bit my tn du kch ang theo di, khng b st mt hnh
ng no ca ti. Ti vn ng nh gia sn, toi cn ni nh a vi my
ngi ko la:
- Nh th ny l t giai on y!
Ti v my ngi y cng ci vang. Ti va i vo nh, va gt u cho my
anh du kch. Thy thi t nhin ca ti, mt anh c v l ch huy. Cm ci tch
st vi, rt vo mt trong 3 ci chn m, cu ght en x, ang lng chng
trn chic bn mc bm y bi t. Anh va ci va ni:
- Mi ng ch ung nc!
112

Ti cm chn nc v xch lun c tch na. Ung ht, ti rt tip, ming nh

ni mt mnh: Ti anh t y! Hm qua, ti bo ti khng ung c na,
anh c c p, lm t sng n gi ung bao nhiu nc. Cn ng nh gi na
ch!
Anh du kch ch huy (trong 3 ngi, ti ch thy anh ta ni, nn on vy) chng
25 tui, nhn ti c v hi ngp ngng:
- Th ny khng phi, ngh ng ch cho chng ti xem giy t?
Ti ti nt mt, nhn anh, tay cho vo ti sau rt v, ming ni:
- Hoan nghnh tinh thn cnh gic cao ca cc ng ch!
Ti m v, rt t giy thng hnh, nhng c dnh dng cho h xem thy ba
giy ngha v qun s, v mt s giy t khc. Anh ta cm xem, ti coi nh
khng , ch tay ra sn ni vi hai anh kia:
- Nm nay, vng mnh kh hn nm ngoi nhiu!
Trong khi , ti thy thi ca anh xem giy t c v ngn ng. Thc ra, lc
ny rut ti cng ang co tht li, ch bit giy t c chnh xc khng, v tnh
hung ny s dn ti u. Tuy vn nhn ra sn, nhng ti khng b st mt c
ch no ca h. Ti thy anh ni nh g vi mt anh du kch khc, hnh nh c
ni n x trng, ri anh kia ni khng c nh. Sau li ni n c quan, li
nghe hm nay Ch Nht, ri ti ch nghe thong thy ting Phong. Lc ti quay
li, anh du kch ch huy cm giy, mm ci ni vi ti, c v ngi ngi:
- Ti ngh anh (by gi y gi ti l anh, v giy t l hc sinh) theo anh ny ln
gp ng ch tch.
Ti sng mt ln, v ngc nhin, ni:
- C phi ln nh ng Phong phi khng?
Anh m mt to nhn ti, ri gt u. Ti quay li, va ko tay anh du kch s
dn ti i, va ni to:
- Hay qu! Ti cn ang nh n nh ng y y. Vy thi, no ta i!
Thi ny ca ti lm khng kh ci m hn. Anh du kch cm giy t i
trc, khng mang sng. Ti thy tnh hnh khng cng lm.Trn ng i, ti
tm mi cch k chuyn tr vui v vi anh du kch. Ch ch trong lng, ti ch
113

mun hi anh ta y l lng g, x g, huyn hay tnh g m thy iu kin khng

th cho php. nhiu ln ln ting ngp ngng ln n c hng, ri li nh
km nut xung, ch s h ci ui ra th nguy. ng trong lng vng v qunh
hiu, lc c y vi mi nh tranh trng lp xp tiu iu ln vo ly tre, nghe
tht vng lng hiu ht. Tri ngc vi tri tim ti, ang p thm thp nh trng
lng vo m.
Ti gn mt chic ng c cng gch, anh du kch r vo, ti bit ngay l nh tn
ch tch (khng bit l huyn hay x). Nhn vo trong, ti thy mt ci sn gch,
mt b c mc vy nu, ang khm lng h hoy cm chic chi qut gc
sn. Hai cn nh lm ni vo nhau thnh hnh thc th, tuy cng l nh tranh
nhng rt khang trang sch s so vi nhng nh khc trong lng, va h b
gch. Khi vo ti sn, mt con ch mc con b t t trong nh bp ra h, ng
ngng u ln sa hng hng. B c va ngng ln, mt hp hy nhn chng
ti, mm va xy ch. Ti s n ch b c, mt tay ln vai c, ri nim n:
- Tha c, c cn nh chu khng , c do ny c c kho khng?
Ti ni to cho tn du kch cng nghe thy. B c a i mt km nhm nhn ti
ngp ngng:
- Khng dm, cho anh, anh n chi!
Trong khi , mt v tm tr ti cn ang bm st tng thi , c ch ca tn du
kch. mi l chnh, thi ca y nh hng trc tip n sinh mng ca ti.
Tn du kch bc ln nh trn, ri i vo trong bung. Ti hi b c:
- ng Phong cn ng c?
B c ni chm ri, mt cch mt nhc:
- N, hm qua i hp mi khuya mi v!
Ti b b c, ln ngay nh trn tranh th thi c. Khi ti bc vo nh, ko
ci iu bt nh ht thuc. Ti cha tng bao gi ht thuc lo trc y,
nhng by gi, to khng kh chan ha quen thuc, ti cng s n, v mt
iu v hi:
- ng Phong hy cn ng kia ?
Y ngm ming vo chic se iu, tay ang bt la, nn y ch gt u. Khi y
ht xong, th mt ngi khong 35 tui, mc qun i mu xm b i bc, i
114

chn t, o s mi cho lng, da cng trng mai mi (chng t t ra nng) ang

trong bung bc ra. Mt cn ngi ng, tay ang cm tm giy thng hnh
ca ti. Ti quay li, mt ti ln, ln ting:
- Anh Phong, ch by gi cn ng kia ? Hm qua ti gh xung t, ung say
qu, by gi mi ra y!
Phong nh tnh hn, m to mt nhn ti, ri anh ngp ngng, ng nguy ri tot
thnh n ci, gi tay bt tay ti. nh mt anh ta thong cht ng ngng. Chc
anh ang bn khon lc c, ch bit gp anh ny u. Ri c l ti tr
nh ca mnh ti, mt anh bnh thng tr li, ni mt cch xu xa:
- Hm qua hp khuya qu!
Anh ta t giy xung bn, ri co hai chn ln, ngi xm trn gh. Tn du kch
thy thi ca ti vi ng Phong nh vy, nn anh ta cho Phong v ti tr v
sn hp tc x. Tay cm iu thuc, nn ti nh ko ci iu li, c gng
ht. D ti khng dm rt mnh, phi km gh lm, nu khng th ho, th m cng
say o . Phong ko iu, bt u ht. Ht say, mt ti x hn xung ni nh
phn trn:
- y, anh xem, trc y ti kho nh vy, th m gn mt nm nay, c t
nhin xy xm mt my.
Thy nt mt y trm t, ti nh ging v thn mt ni tip:
- Anh Phong , ti hc hnh nh anh bit y, rt chm m c hc trc
qun sau. Ci bnh tim ch cht ny nh vy. Nhiu lc ti khng mun sng
na.
Phong v cm ng, quay li nhn con ngi ph phc mt mi (my m ngy
say sng, khng n) ca ti, ni nh an i:
- Lm g m bi quan th! C bnh, khoa hc ngy nay tin b cha, s khi.
Ti ci bun:
- Thc th! Mi hm qua bn xe, thy ng ngi, t dng ti xy xm mt
my. Nu khng c ngi , ti ngt, ng v u ri. C ci m th cng li
qun trn xe. Anh Ch b th on gic ti nhiu ln, thm ch, chnh anh
phi xin giy gii thiu cho ti ra H Ni cha bnh, nhn k h ny.
115

Phong ht thuc xong, ch g n tm giy thng hnh trn bn. Phong

va cho chn xung t nh ng dy, va ni:
- Ny, ti gi tin mua h ti 3 cc pin nh!
Ti kh p vo tay y, ci:
- ! Anh l! Ti c tin y, ti mua v ri hy tnh. C cn mua g na
khng, ti mua mt th?
Phong ngh ngi mt lc ri lc u. Ti chm ri ni, nh thn tnh quen thuc:
- Lc v, th no ti ch phi gh vo y (nhng thc ra lc , ti cha bit
y l u), ti va ni va cm t giy thng hnh cho vo v. Phong cn tin
ti ra h, bt tay. Ti chy li ch b c, cm tay b c ni:
- C i! Chu i y!
B c li ngng qut, ngng i mt nhp nhm:
- Phi, anh i!
Sau ny nhiu lc ngh li, ti cng thy bun ci. Phong ch ci thng ch
cht, mi ch thy mua pin v. Ti ra khi cng, thy con ng trc mt th
c i, ch cng khng bit con ng s dn n u.
Lc ny gn 12 gi tra, mt tri cng chi chang nh thiu t. Nng h7ng2
hc, khng mt ngn gi, th m lng ti mt ri nh nhng. Ch mt cht xu
na thi, th i ti tch ngay mnh t ny, ni ti b. Cho ti nay, ti
lc ti ang ngi vit nhng ging ni nim ny, ti cng vn cha bit r rng
y l u. Trn con ng t trng bch v lu ngy khng ma, hai bn ton
l rung gt ri, t cng kh nt n. Xa xa ngc chiu, mt b c u
i b ci ang i li. Gia cnh ng vng bui tra, ti quan st trc sau ch
thy mt bng ngi, v th khi gp b c, ti cho vn v:
- Tri i! Nng qu c i! Cc chu u khng i lm cho c; m c phi vt v
th ny?
B c tht gi, ti nghip! B c ny cn gi hn b c nh tn ch tch. B c
hn hn ni khi ti b cy thanh hao con kh rng ht l:
- Chng n i ht ri. Ngy no ti cng phi vo ni ly ci un bp.
116

Thy b c qu gi, ti nh bo:

- C i, c i thng ng ny l ra ng ci h c?
B c quay li, nhn v pha xa xa, tay c vy vy:
- C i mt thi na l ti ng ci.
Ti hi tip:
- ng nha ch c?
B c gt u. Ti thy khng nn hi thm na, s khi b c vo lng, lo
Phong hoc du kch hi b c l tn hi ci g, b c ni ra th cht. Ti phi
phng h nh vy, v ch ny tuy xa lng, nhng gia cnh ng trng, bit
u ch c nhng con mt ang nhn theo di. Cn tc v u, khng chi di! V
vy, ti b ci ln u cho b c, cho ri i l.
By gi ti mi ch , xa xa nhn thy t chy. Nhn tri di cnh ng bao
la xa tp, ti thy vi ngi ang i di rung kh hng ra pha ng ci, c
ngi i ci rng m cch. H i tt qua cnh ng. Ti cng bt chc
h, xung rung nhm thng pha ng ci, bc ti. Mt mnh lang thang trn
cnh ng rng, c ti min man ngh ngi. Ti ngh n lo Phong ch tch.
Chc by gi lo ta ang lc c xem gp ti u! Vy lo ch cn trch ci
c ti t ca lo, lo ta gp ti trong lc no m qun ri. Hi h hp hnh,
thiu g trng hp.

117

Mi Su
ng Ra H Ni

Tri trong xanh, vi vn my trng l lng tri v phng Nam, hnh nh mun
ngng li ni vi ti:
- Cho mng ch my, ta s v Nam bo cho mi ngi bit, ch my thot
c mt ca c bit!
Hai con c trng t pha ni bay s xung mnh rung trc mt. Ti a
mt nhn y . Thnh thong gia rung kh cng c mt vng nc con c
ngu. Ti vc tay m thy my ch c r con, dm mi con tp nhy loi choi.
Nu m nh gn y, ti i khp cnh ng, chc s c mt ba u h tp
kho.
Ti c tung tng, chn nhy choi choi nhn nh trn cnh ng mt mnh. Gi
thong mi nng nng ca t, ca nhng gc r cn li. Lng ti thnh thang
m rng nh cnh ng ny. Chn ti bc u, u ti lan man ngh n chic
bi ng v nhng vin thuc lc nc ca Harry cho. Ti chng cn! Chn ti
ch, eo theo cng lnh knh. Lc ny, ti thy kht nc tht s, nhng ti
vn bng lng.
gn ti ng ci, nhn r dm ba mi nh ri rc dc theo con ng.
Thnh thong mt m bi m cun tung, y mt chic xe i pha trc. Mt
ng nha nhng y g bi t. Gn ti ng ci, ti phi i vo con
ng nho nh sau my cn nh, mi ln ng nha. Nhng cn nh st
mt ng cng lp xp ngho nn, khng hn g nhng cn nh trong lng.
Nhiu nh vng ngi, nhng tm phn lip bng na che kn ca. Nhng cy
c cy t, vi m rau mung cn ci y bi ng, trong nhng mnh vn
con con pha sau nh, ni ln cnh i ca nhng ngi dn a phng.
Tht may, ngay gn y, ti nhn thy ct cy s u sn , thn trng, mt
pha K Anh 18cs, mt pha Qung Bnh 32cs. Vy l Quc l 1 ri!
Nh th, r rng y l tnh H Tnh. Ni y n ranh gii H Tnh-Ngh An
phi hng 30, 40 cy s na. Th c cht con ngi ta khng ch! Khng bit
cc anh, cc bc v m ti mt mng nn lm ch, hay v s qu nn vt i, b
ca chy ly ngi, b ci n chy thot thn? Chng bit cc anh cc bc
ngh th no. Chnh ti cng nh cc anh, cc bc, li cn phi sp ln b mt
118

mnh na, bit bao him nguy n ch. Nh vy, phi chng ti i vo ch cht
nh th ny, l vic ring t ca ti hay sao?
Thy mt qun nc bn ng, u lng vi mt c b chng 11, 12 tui,
mt tot bn hng v my bc nh qu t quang gnh trc chng hng, ti
ng hong gh vo. Ti mua mt tm ma v hai qu chui n. Trong bng
my ngy khng n, nn ti mun n c chc qu, ngha l ht ch chui ang
by , nhng s rng mi ngi , nht l chic bin g con st n,
hng ch quch treo ngay trn vch, pha cho trc mt ti: Phng gian,
phng gin, bo mt. Va nhai ma, ti va nhn tm bin. Bn chn ti rung
rung, nh ang chia s vi nim ro rc, hn hoan ca d dy. Ln u tin ti
mua hng trn t Cng Sn.
Thnh thong mt chic xe t chy qua, i vo hoc i ra thng chy tut
lun. Ti nh li, qua cuc phng vn anh li xe tri tip n ng bo vt
tuyn bn Gia nh, ti bit xe khng n khch dc ng. Vy nn, gia
ng, nu anh gi tay vi, xin i khng ng l hnh ng ca ngi dn min
Bc trong thi gian y. Ngoi mt vi chic c rch, cn hu ht l xe GMC
hoc Molotova hay Commanca ca b i.
n xong, ti tip tc i, lc ny hai gi tra, tri cng nng d. Dc theo
ng khng c mt bng cy, ch la tha vi bi cy con hai bn v ng,
cng cn ci mc meo, y bi bm. T mt ng, hi nng hng hc bc ln.
Ti nh cuc b, u khng nn m, i v pha K Anh. Qua cch la li thm
hi, em b bn hng cho ti bit, phi v K Anh ngh tr , sng hm sau
mi c xe i Vinh. Ti cng c bit x ny l x K Phng. T y v K
Anh cn 18 cy s na. Ci nng tht kinh khng, ti tng n kh ngi i.
Ti phi ly chic khn mt i ln u, ri c ro bc i di ci nng t da
t tht. By gi ti mi hiu ti sao gi cng nng. Hc a d v thi tit ngy
xua, vng H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr. T thng 5 n thng 8 c nhng
ngn gi Lo thi qua dy Trng Sn nng v cng, gi nng n c th
lm ho l cy.
Ti i c chng 2 cy s, xa xa c mt cy to duy nht bn ng. Chic
bng rm en en chong hn mt gioi t, ang ong a ngc ngc trn mt
ng nng bng, nh mun mi gi k l hnh dng chn trn ng di y
nng la.

119

Trong bng rm, c mt ch ph n mang i quang gnh vi hai chic thng

khng, ang ngi ngh. Trng thong ch khong hai mi lm, ba mi tui.
Chic khn vung en buc cht m tc di trn u, lm cho b mt rm nng
ca ch nh xm li. Ti ko chic khn lau m hi mt, ri cng gh vo bng
mt. Tt mt chic dp ra lt t ri cng ngi ngh, cch xa ch chng 2 mt. Ti
ngi yn lng, tay cm chic khn phe phy, mt m m di nhn giu mng
ti trc ngi nh con con pha bn kia ng. Giu mng ti khng cn l, ch
c vi ci ngn rt, cn la tha, cn ton l dy quch, ho tong teo nh
sp cht kht. Tuy khng quay li, nhng ti bit ch ph n ang nhn ti, ri ch
ni bng qu:
- Tri nng qu!
Lc ny ti mi quay li nhn ch. Bn tay xm nng a ln nh vut my si
tc mai, mi ch ngp ngng hi mm ci nh cho lm quen mt ngi l.
Thy vy, ti cng ci, ri cng ni khng c ch t:
- Nng n kh ngi i!
Ch c hai ngi, tri nng, ng vng, c l thy ti c v ci m, nn ch
nhn ti rt r ni tip:
- Cuc i cc nhc vt v qu!
Ti hi ngc nhin, m m nhn ch. Ch cui xung mt lc, nghing ngi
vi chic khn con mu t, vt u quang gnh lau m hi, ri li ngng ln
nhn ti, d dt thm d:
- Chng bit n bao gi dn mnh mi kh? Bao nhiu thc la trng ln c
phi nhp kho nh nc ht; cn dn n kh qu!
Cu chuyn v iu kin dn ti vo phi ng vai mt cn b gii thch:
- By gi dn mnh cc, v ang giai on tht lng buc cng xy dng x
hi ch ngha. V vy, mi ngi hy tm chu kh.
Tuy ch nghe ti ni nh th, mt ch vn cn y v bn khon. Im lng mt lc,
ri ch hi tip:
- Th la go em i u?
trt th trt lun, ti ra v hi ngc nhin, tr li:
120

- hay, mnh lm g ch c my mc, v th, mnh phi em go i i ly

my mc ch. Hn na, v ngha v quc t, ta cn phi c trch nhim gip
nhn dn nhng nc bn na!
Gia lc , t pha Qung Bnh, mt anh ang cc cch p chic xe p i
ti. Sau xe, o mt s lng cng nhng ph tng xe p c r. Dng b
anh. T nt mt ti c ch, khng th l mt tn Cng Sn. Tuy th ti vn ngi
yn, mt l ng nhn xa xa pha chn tri. Anh xe, lc c mi mi dng
c, v chic chn xe qu gi. Anh lt chic m li trai trn u, en nhm
y du m, chc cng cng tui i vi chic xe. Anh va i vo bng rm,
gia ch ph n v ti, va qut lia la tm mt ch ngi, mm ku nng qu!.
Ging anh tr tr, ti kh xc nh. Ch ph n ln ting:
- Anh Qung Bnh ra h?
Anh gt u v ni:
- Ti v Vinh.
Thy th, ti hi ngay:
- Anh s p xe v Vinh?
Anh cng chng nhn ti, mt anh vn vo chic xe p mu sn loang l,
ch cn mt chic thng, y bi t. Anh va lc u va ni:
- Ti n K Anh ngh, sng mai mi i xe v Vinh.
Ti hi mng, v c bn ng hnh, ti vi vng on :
- Ti v H Ni cha bnh y, ti cng s i qua Vinh.
Mt lc sau, ch ph n ng dy, quay li mm ci gt u cho anh i xe p
v ti, ri ro bc trn ng. Ti trng theo mi chic quanh gnh, nhp nh
mt qung tht xa, ri r vo mt con ng nh pha bn kia quc l, Sau ,
anh i xe p cng ng ln, quay li ni vi ti:
- Ti i trc nh! C khi v K Anh s gp.
Quen nh xe p min Nam, ti nh nh anh o, hoc ti s o anh cng
i. Nhng khi nhn li chic xe p anh dn ra ng, ti c cm tng chnh n
cng phi lc l mang mt mnh anh, nn ti km li, ch ti ci:
121

- ! C th chng mnh gp li nhau K Anh th vui!

Anh g lng p chic xe lc cc trn con ng nng bng, gp ghnh nh ni
nim ca ngi dn sng di ch x hi ch ngha u vit ca loi ngi!
Cn li mt mnh, ng khng mt bng ngi, ti cha mun i ngay v chic
dp ru c vo lm chn lt da, au v xt. i giy quen, by gi x dp
ru, li phi i b xa nn ti c dng dng mi ri mi ng dy i. Va i, ti
va nhn cnh vt nh ca hai bn ng. t H Tnh tht ngho nn kh cc.
Cy la rung ch cao chng 30 phn, mi cy chng 5, 6 bng nho nh, v
rung khng nhng thiu nc m cn ton l ct. Ti ngh rng, ngi dn
y lm c mt bt go thi phi mt bt m hi. Th m, ch c hng
mt phn mi ca bt go thi, do cch qun ch bc lt tinh qui ca Cng
Sn. Ti c i khong 2, 3 cy s, thy mt chic bi bn ng li chui vo
trn nng. Sut hai bn ng, hng chc cy s khng c mt cy to no, ton
nhng bi cy kh cn thp l t. Ci t kinh khng, cy v c cng kh mc.
Mt ln, ti ang ng ngi nm ngh cnh mt bi cy m ng, mt ng
nng chi chang, hi nng hng hc t mt ng nha bc ln lm ti la c
mt. c ti ang min man tnh nhng chng ng phi i ti, bng nhin mt
ting sot nh ai nm mt hn vo mt bi cy gn y. Ti ngi bt dy,
lng nghe, lt nhanh mt ton b chung quanh, vn im vng. Khng th c
ngi no gia ng trng nng nh thiu ny. D vy, ti phi bit nguyn
nhn ca ting ng va ri. Ti kh trn sang pha bi cy c ting ng. Sau
khi quan st, ti th tay bi m l rm. Bng vt! Mt con chim mu nu, to
bng con chim ngi bay ra. Ti ch bit chim g, nhng thy n bay khng bnh
thng, ti lt nhanh ui theo, v v c. N th hn hn, m vi mu. Ti
s khp ngi n, khng c mt ch no b thng. Sau, ti suy on, c th v
tri nng qu sc, n khng th bay ti nhng ni c nc. V vy, ti nhng
chic khn che u, bc che nng cho n v mang theo.
i gn hai cy s na, ti mt chic cu, nhn xung di cu, mi di y c
mt dng nc nh nh con sui con. C chim v ti u cn nc. Ti mon
men tm cch xung ti ging sui. Ti va len li va nhn ln chic cu cao tt
trn mt ng. C th ma ma, ma nc, y l mt dng sng. Ti xung
ra mt, ri cho c ngi v chim ung nc. ng l n b kht nc qu, n
ung ti u, tnh dn ti . Th m chng hiu v sao n li khng bay i. Ti
phi mang n theo mi gn ti K Anh. Mt tri ng kut sau dy Trng
Sn. Nhng chm xm hai bn ng lc c bng ngi ra ngoi. n mt
122

con ng u lng, thy mt em b chng 9-10 tui, hai chn ton bn t.

Tay ang cm mt chic thng dn mt con tru gy bn v ng, ti gi v
gi con chim ra hiu, cho em. Em nhn con chim mt lc ri lc u khng mun
ly. Ti hi ly lm l v thi em b nh qu, ngho ny. Ngay khi ti cn b,
c c mt con chim nh vy tht l thch th. Vy ti sao em li khng ly?
Ti nh mang con chim i mt on ng na, gp mt bc nng dn gnh
hai chic thng, tuy c hai ci nia con y, nhng dng i ca bc nh tnh. Bc
ang i ngc chiu vi ti pha bn kia ng. Khi ngang qua, t bn ny
ng, ti gi con chim ra gi bc, hi bc c ly con chim ny khng. Bc nhn
ti mt lc, nh xem ti ni a hay ni thc ri mi gt u.
V con chim, lc ch c mt ngh g. Ch v tnh yu thin nhin v thch
chi a nghch ngm, nn d ang trn ng vo su trong lng ch, ti
ui bt. Nhng sau ny, ti k chuyn cho cc anh, cc bc trong t, h u
ni:
- l ci im ca cu y, may m cu cho con chim y i, nn cn sng.
Nu cu n tht con chim y th cu khng cn dp no k chuyn li cho chng
ti nghe na u, v cu hai nm mi ri. Ngi ta k nht: Chim sa, c
nhy.
Nghe m nghe, ch ti khng th tin c nhng chuyn v c nh th. T
c thc t, ti lun lun nhn s vic trn c s l lun khoa hc. Nhng con
ngi cng tht mu thun. V c t mi, chu ng nhng ngy thng l th
cng cc gn ht c cuc i. Thnh thong ti vn nh n con chim y.
i mt on ng na, xa xa thy mt khu chng vi chc mi nh tranh,
trng tht ngho nn lp xp. Mt chic bin g to, ng ngang trn hai ci ct,
dng cnh ng. Trn tm bin ghi HUYN K ANH bng ch mu trng
trn nn , nc sn long l bc mu. Lc c y mt s ngi i li.
Ngi ta gi y l ph huyn.
Lc ny hn 6 gi chiu, nh nng khng cn, ngi ta ra ngoi ng nhiu
hn. Ti tin dn vo ph huyn, va ang quan st thm d nghe ngng,
ty theo tnh hnh tm ch tr. Th may qu, ti thong thy anh i xe p gp
gc cy, gn x K Phng ang t trong i ra pha ti. Tht nh c lng!
Ti tin n chn u anh, ci nim n:
- i u m ra y?
123

i mt anh nhn ti ng ngng, xa l. Ri nh cht nh ra, anh v c hai tay

vo vai ti, vn v hi:
- By gi mi ti y ?
Ti tr li:
- ! Tri nng qu, ti i mt, i dn.
Qua thi trn ca anh, ti thy anh tot ra mt con ngi hin lnh tht th
m cn v tm na. Ti nhc li cu hi khi ny:
- Anh i u ra y, xe p u ri v tr u?
Mt anh long lanh, ming anh ri rt, tay ch v pha mt dy chi con con cho
y:
- Xe ti gi nh tr. Ti vo trong kia i tiu mt cht, ch ti mt t thi, ri ti
ra mua thuc l cho m ht. Chng mnh v cng tr mt ch ni chuyn cho
vui.
Ti cn chn t chn ro, ng ngc cha bit tr u, cch thc tr ra sao,
gi gp anh th nht ri cn g! Chng nm pht sau, anh ra. Anh ko tay ti dn
vo mt ca hng tp ha nh treo mt tm bin: Bach Ha Tng Hp. Anh mua
mt ho c 6 iu thuc Trng Sn. Nu mua c gi th 3 ho. Anh v vai,
a ti mt iu. Thi ca anh t v nh y l mt n tnh c bit anh dnh
cho ti. my ngy khng n cm, li va cuc b mt 9don ng di, lc
ny mi thy i v mt, nn ti hi anh:
- Anh n cm chiu cha?
Anh lc u, tay ch vo pha trong:
- Cha, t na vo kia, chng mnh cng i n.
Ti ko anh tr li hiu bch ha:
- Tin, ti cng mua mt ho thuc ht.
Nh tr l hai cn nh tranh nh, mi nh c hai dy ging di bng nhng cy
na b i ghp li. Nhng chic chiu ci c mm, rch nhiu ch. V th,
nm ging nhng nh nm trn ng ci, va au ngi li va p p. a

124

giy thng hnh hp cho b ch tr. Hai ho th khng c mng, bn ho th c

mng. Tr ni:
- Chng mnh hai ngi mt mng thi, tn.
Ti ng . Lc ny, ti bit tn anh l Tr. Anh cng gi ti l Hng theo giy
t. Khi sang ti qun cm quc doanh, cng l ch bn hng cm duy nht
ph huyn, ti c nh mi Tr n cm. Ti cn ang do d, Tr quay li hi:
- Hng nh n 2 ho hay 4 ho? Hy xp hng sau ti.
Ti cha bit r th no, nn tr li:
- cho vui, ti s n theo anh, anh n g ti n ny!
Thy Tr ly 4 ho ra cm tay, ti cng ly 4 ho. my ngy nay cha c ht
cm no trong bng, ti inh ninh rng s phi chn hai a mi tha. y cng
l ln u tin nm cm x hi ch ngha, nh cao tr tu loi ngi. Tay ti va
cm a cm theo Tr ra mt chic bn trng, va nhn a cm. Hai phn l
cm, mt phn l sn kh thi mng. Nhng ming sn, c l lu ngy, hoc khi
phi khng c nng nn mu en en. C cm v sn nu ln ln thnh mt
th cm xam xm. Mt ming c kh bng hai ngn tay v na l rau rip. Trn
mi a cm cm sn mt ci tha nhm. Ti theo Tr n mt m vch c
treo mt ci ng bng to ng a ly mt i a tre.
Bn no cng trng trn, chng c nc mm hay t. Ti la xc ch cm
khng cho vo ming. N va cht va ng ngt. Nhn Tr, nhn ngi khc, h
vn n ngon lnh, y l nhiu ngi h n loi hai ho, a cm ch ri t nc
mm thi y. Mnh lch s, cao cp hn, c c, th m, tuy bng i, ti phi
c gng tng vo, nhai nh mi ngi, cho c v ha ng. Ming nhai nhp
nhp, tm t ti chnh tng v mt cnh i mt phng tri bn y. Ch
mi hai ngy trc y thi, nhng ngi h ang n ung ph phn, tha thi
thc ngon vt l, h c thy c y gi tr ca cuc sng? Hai khng gian,
hai cnh i, tuy cng chung mt mnh d nc non!
Ti c gng n, nhng cng ch c na a. Ti s h thy l, nn ti gh
sang Tr m bng, mt nhn nh:
- Khng hiu sao, ti ang n, au bng qu!
Ti vn xoa bng, trong khi Tr bn khon bo ti hy n c i. Ti va y a
cm sang Tr, va lc u:
125

- Ti au lm! Quen ri, au m cn n na, li cng au thm. Tr n h i!

Ngn ng mt lc, ri Tr phi n. Ti c gi v ngi m bng nhn nh. Khi v
ti nh tr, tri ti. Nng v cng. Tr dn ti ra mua hai ci qut giy, mi ci
mt ho. Mi ngi u tr ring. Thc ra ti khng thiu tin, nhng ti phi
gi vi Tr.
Bt u thn, khi vo trong mng. Tr than cuc sng y kh cc qu. Tr rt
v ly cho ti xem mt ci nh v anh ang b hai a con nh. Nm bn nhau,
Tr v ti tm s. Ti c bit, Tr cng v con v b m Thi Lan v nc
nm 1956. By gi, nh nc a v Bn Thy (Vinh). B m Tr lm ngh
nh c, cn Tr sa cha xe p. Tr khoe, ngy cn Thi Lan, cuc i tht
thnh thi, chng bao gi phi lo ngh n chuyn n ung. Thng c nhiu
bn b chi bi, chuyn tr thn mt. Ch Nht ngy ngh thng r nhau i
chp nh, rt vui. By gi ngho nn vt v qu. C ci g cng c phi bn dn
n, cui cng cn t no phi mua vi mt chic nh tranh . Tr ni rt
qu ti, c cn dn khi i H Ni cha bnh tr v, th no cng vo chi. Tr s
gii thiu b m v v, ri nht nh phi git mt con g cho n (7 nm tim
nhim phong cch x hi ch ngha, git g l mt chuyn gh gm v c bit.)
Sng hm sau, chng ti ra ly giy t. Tr cng nh i xe vi ti, nhng ch
mi 8 gi cha c xe. My ngi c xe p h r nhau i trc. on ng 52
cy s t K Anh ti th x H Tnh. Tr i theo h nn t gi ti, cn dn, t nh
v.v l th no i v cng gh vo. Ti ng . Ti li cng bao nhiu ngi
khc ch xe i th x H Tnh. Mi ti 10 gi mi c mt chic xe kiu Dodge
4 xc xch, c l s c th t thi 1954, thng xe phi chp v lung tung,
khng mui. Mt ng ri mt v ra th x H Tnh. Hnh khch chen chc,
khng c gh, ton ng nm vo nhau. ng xc v k. Trn xe, ngi c
ng nghing xiu vo. Ph n ngi, n ng ng, tht hn n. Ti ng cnh
mt anh Hi Qun chng 23, 24 tui. Nhiu lc x mnh nh nhng ngi say
ru v ng qu xu, nn i khi phi m chm vo nhau.
Khi ti H Tnh, ti thy th x g m nh ph huyn ngy xa, ton nh tranh,
thnh thong mi c mt ci nh xy cng cc gm v en nhm do nhng nm
thng ngho nn, nn khng h sa sang. Ti v anh Hi Qun i vi nhau. Anh
rt c cm tnh vi ti. Phn ti, bt c lc no, u, cng ng vai mt hc
sinh Vnh Linh. Ti theo anh th tuyt qu! i vi mt Hi Qun (tn anh l
Ho, anh mc ng phc Hi Qun,) va khng phi b ng t cnh vt xa l
126

ti mi cch sinh hot i ng. Li cn c mt v bc vng vng, t b .

Anh cho ti a ch bit th, n v anh ng Vinh, anh bo:
- Ch n v ng thng b mt, ch giao thip th t vi ngi nh, tuyt i
khng c cho mt ai bit. y l a ch ngi quen Vinh, thnh thong ti ra
nhn th. Ti mun lm bn vi Hng. Khi Hng cha bnh v, th no cng
vit th cho ti nh. Sut qung ng t th x H Tnh ra th x Vinh, ti vi
anh l mt cp. i vi Ho ti rt thoi mi. C lc Ho thn mt:
- n v ng Bn Thy t hai nm nay c lnh tng cng phng gin
bo mt v min Nam n ang tung gin ip ra ngoi Bc.
Ti hi:
- Th ta bt c v no cha?
- Th Hng khng nghe ta bn ri chic C-47 Cn Thoi hay sao?
Ti gt u:
- Ti mun hi l bt c trong ni a c?
Y lc u:
- Ci , mnh lm sao m bit c.
n Bn Thy, khi cn pha bn ny sng, ti thong thy Tr trong cn nh
tranh nh Tr t. Tr ng ca c nhn ln xe tm ti, nhng ti np vo ch
khut. n ph Bn Thy, Ho bt tay t gi ti. Ti theo xe v th x Vinh. V
ti Vinh, tri cp qung, khong 7 gi ri g . Ti theo nhng ngi i tr
mt nh tr tp th mai ly v i H Ni.
Nhn thong thnh ph Vinh, ngoi mt s x nghip, nh my vng ven, trong
thnh ph tht qu ma, mt na l nh tranh. Khch b hnh trn ng ph,
nu khng i dp ru l i t. Trong khi xp hng np giy thng hnh ly v
tr, tri th ti, ti ng sau mt anh b i mang ba l v mang lon Trung s. Ti
mt chic bn nh, trn t mt ngc n chai, mt cu chng mi lm, mi
su ang xem giy t ca tng ngi ri bn v. Ngi no n xem giy, n
cng hch hi no l:
- n Vinh lm g?
- Nm nay n Vinh my ln?
127

- Gc qu u?
- Cn giy t g na? v.v
Mi ngi xp hng st rut. Khi gn ti vin Trung s, thy n c hch hi
ngi trc anh mi, anh ta bc qut:
- Ci thng ny, my lm ci g m my hch hi ngi ta nhiu vy? My lm
nh y c gin ip khng bng!
Ti ci thm, ta ang ng ngay sau my y!
Cng nh anh qut tho, nhng ngi sau b vn hi. Nh tr bn xe Vinh
cng l nh tranh, nhng hai dy di hn. Cng mt gi tin, hai ho khng
mng v bn ho c mng. Cng sn na p p lng bng nh K Anh. Ci
mng c nhn en x, rch lung tung v sc mi hi khn khn ca nhiu ngi
v nhiu ngy khng git. m rp cn nga ngy sut m, ti tht kh ng.
Khong mt gi m, thy ngi ta ht ln ku mt trm inh i dy bn, ti
cng phi s ln ci ti gi u; ri bun ci ngh thm:
L mt ip vin tha sng, thiu cht, vo c t ch ri, ng, c ci ti
dt vt dng li b mt trm.
Sng hm sau, mi 5 gi sng c ting loa gi khch dy ra ly giy t.
quen thuc, nn ti t phi ng ngng khi ly v xe ln H Ni. Xe i H Ni
c gh ngi, mc d cng cc gm rch nh t a. on ng t Vinh ln H
Ni, c lc hnh khch phi xung xe i b qua cu, v cu c k khng chu ni
sc qu nng khi ch c ngi, nh cu Ln Thanh Ha, cu Qut Ninh Bnh,
v.v ng i tht ch, thm ch c lc xe xc u hnh khch va c ln mui
xe. Ti ngh nhng ngi th vn nhng con tn (vt) ca xe tht ti.

128

Mi By
Gp Z-5

Su gi chiu ngy 31 thng 5 nm 1962, xe ti Kim Lin, H Ni. Mt tri ma

H ln khi xe cn cch H Ni hn 10 cy s, th m nhng dng hnh quen
thuc ca t thanh lch nm nm hy cn sng r, khi chic xe ch ti vo
bn Kim Lin. Bao nhiu hnh nh, bao nhiu k nim ca thi nin thiu nm
xa nh a v ba kn hn ti. l pht giy giao cm bui u cn trn xe khi
nhn thy H Thnh. Chn ti ri khi xe, teo dng ngi chy ra ph phng,
nhng ngoi cnh chung quanh p vo mt ti. Con ngi, xe c, biu ng, ti
cm thy tht xa l y a dn ti s t m v cui cng l s cnh gic ca
nghip v. Phi ri, y l t Cng Sn, t k th. Mi pht, tm t chm
lng vo h su ca hoi cm n ni tch ri thc t, ti phi ngh n an ninh
ca ti.
Ti ang hng v ga Hng C. Lm mt vi ng tc ngh nghip quan st
chung quanh, ri ti r ngang v pha h Ha Le trong lc tri ti dn. Ti c
lt lo v ni vng v xc nh an ninh. n y, ti xin ni v mt im thin
bm m tri cho c th ti. Thng thng, th trng ca con ngi l 160
. Nh vy, 10 pha tri v 10 pha phi cht, ngha l khi con
ngi ang nhn thng chnh gia, bt c vt g di chuyn trong phm vi 80
pha bn tri v 80 pha bn phi, ngi u thy. Tr ngi no c b
mt li, th c th th trng ca mt rng hn.
Vy m, i mt ca ti, chng hiu th no, khng phi li, i khi ngi ta cn
ni l su na. Qua th mt thc tp, th trng ca ti l 170 , c ngha l
mi bn ti ch c 5 cht. Chnh v th, trn ng ph, ti thng trng
thy ngi quen trc. Ngay khi thc tp theo di v chng theo di Si Gn,
Brown, Dale v Phan khen ngi nhiu ln. D ph thng ng c, hay a
hnh phc tp, (tr khi ti ch quan, mt cnh gic,) ti cnh gic th bao nhiu
ngi hu nh ti pht hin ht.
Sau khi xc nh khng c hin tng g kh nghi c, ti bt u ch quan v
ngh rng, t ch b K Phng, H Tnh, bit bao him nguy gay cn, ch
mt cht xu na mnh b bt, th m cui cng u i ng linh hot thot c
ht.
129

Tri ti, theo li Phan dn th ti khng nn m gn v khu ph ti trc

kia, v trong khi i ng, bt cht c th gp mt ngi quen xa, mt ngi
h hng, v.v H s ngc nhin rng ti sao thng Bnh di c t 1954 m
by gi li gp y. T y, c th ti s b pht hin. Nhng lc ny, do ch
quan, coi thng i phng, ti ngh l cc ng y theo nguyn tc cng ngc,
nn qu lo xa, ch khi H Ni ti mi 16 tui, by gi 23-24. Ln ln mt
mi thay i nhiu, d ngi quen c gp chng na, ai m nhn c. V li,
H Ni by gi ton l dn qu u mi v. Cn mt yu t na, l v lng
ti cng xc ng khi nhn li cnh c. N nh c hn, cun ht ve vut lng ti.
T h Ha Le chn c th bc, mt nhn tng nh, tng hm ph, tng gc cy.
Cnh c cn y, ngi xa khng thy. Hn lng lng, ti bc mi vo ni
cnh quen, ngi l cho ti khi n ph Trng Thi ri Trng Tin.
i! H Gm! Hnh nh h Gm nm trong k c sut nhng thng nm ni
tri min Nam, by gi hin ra trc mt. Vn chic Thp Ra m thm
nghing bng en xm vi vi vt vng sng lung linh di mt h cua nhng
nh n ng chung quanh. Ti r sang G a, v Ch Linh, hng v n
Ngc Sn, n B Kiu. Ph phng ng c hn. Khi ti qua rp
Phillamoniqufe, nhn xa xa u hng Du, thy tm bin :Nh Tr S 5 Hng
Du
Chn mi, ngi mt v cng 7 gi 30 ti ri. Ti quyt nh vo xin tr
ngh m ly sc. Ngy hm sau lm g hy hay. Nhn bn ngoi, cn nh
mt tng, ngi v tng en xm, nt n v gnh nng thi gian.
Ti i vo, ngn n in nh, bi v m hng ph gn kn, ht nh sng yu t
lm cho cn phng sng m m. Ti chic bn k trong gc, mt lo gi ang h
hoy ghi chp. Ti on l ch nh. Khi ti n gn, ng ta ngng ln, cp knh
lo tr xung. Ti dng t khng lch s nh Cng Sn:
- Chu mun tr mt m.
ng ta cng nht gng:
- Mt ng, a giy thng hnh y!
Ti rt giy a lin. ng ghi, ri a cho ti mt ming ba con, vung 5 x 5
phn, mu vng, mang s 4. ng gi giy thng hnh ca ti np cho cng
an khu ph (theo nguyn tc ca cc nh tr.)

130

Ti cm tm ba vo trong nh. Di nh in vng kh khng sng v m

hng, ti thy hai dy ging c nhn, gm 8 ci. Mi c 3 ngi, hai anh b i
v mt bc c v nng dn. Ti vo na l 4. Tm c s ging, ti vt chic
ti dt, ng ngi mt t cho mi. My ngy nay khng tm ra, ti phi nh
rng v tm mt ci cho tnh ngi. Sau khi vo i gii, ti thy ch tm. Ti
li xch ti dt ra ph. Ti tnh mua ci bn chi v hp thuc nh rng, v ci
g nht vo d dy trc ch. Ti i ra pha b h v r v pha hng o,
hng h by bn va h. Ti mua mt ci bnh m u 5 ho trong ci thng con
ca mt c b ngi bn, mt ci o may , mt m ct. Lc v, ti cng mua mt
gc thuc l Trng Sn. Th l ton th thc ca x hi ch ngha.
V ti nh tr, c ngi ng. Ti tranh th vo tm, nh rng v nhai chic
bnh m c l t hai, ba ngy trc. n xong, ti vo xc ming, m vi nc
lm my hi. Ti ra ging ng lng, t iu thuc Trng Sn. Th l cuc
i cng vi vu!
Nm trong mn, lc 10 gi, chung quanh mi ngi ng c. ti suy
ngh, tnh ton. Thi gian H Ni rt ngn, so vi bao vic phi lm. Vy, ngay
t sng mai, ti c tm ng n nh thng Vit c xem sao, nht l ng
ng vai tr i cha bnh. Cn mt iu na, trc y H Ni, cn qu nh,
ti li Hng Bc, nn ch i nh th ln H Ni. Nh th X, Phc X thng,
h u, thc s ti cha bit. Ti ch nh mang mng bi Phc X, di gm
cu Long Bin (hi xa c mt ln theo my ngi bn ra banh.) Ti cng
phi ra thm d xem th no.
Sng hm sau, ngy mng 1 thng 6, ti ra b h ch bn xe in mua t bo
Th ngi c v nhn hng ngi qua li. Hu ht mi thnh phn, mi
la tui, t cc em hc sinh cho n cc bc xch l p, trn m hoc cnh
tay u c eo hay qun mt bng giy mu, trn c hng ch: o Ng
nh Dim bn nc. Ch mt s t, c bit mi khng eo m thi. Ngi i b,
ngi i xe, v.v ai ti cng thy eo. iu ny, ni ln s kin min Bc ang
tng cng chin dch tuyn truyn chi bi min Nam, m mi di chnh l ng
Ng nh Dim.
Tri ma H trong xanh, mt tri chiu sng khng gian cng khng lm m
nht c n tng u tin ti nhn H Ni. Tt c l mt mu xm xt, t
nhng dng ngi ng c xui ngc trn nhng ph phng vi o m,
khng mu xanh th en, hoc nu, v dp nu khng Bnh Tr Thin (ru) mu
en th ba ta mu xm hay xanh. n nh ca xn li v ru hoc d bn, m ti
131

ngh rng t ngy ti ri H Ni n nay hn 8 nm, nay ti tr v, cha mt

ln qut vi li hay sang sa.
V m thanh, thc l mt thnh ph cht, im lm vng lng. Trn ng ph y
ngi, nhng ton l xe p. Gia trung tm th , ni sm ut nht, m thnh
thong mi thy mt chic t. Ti a mt nhn mt vng chung quanh h
Hon Kim chu vi 2.300 mt. C mt vng nh vy, c trung bnh 10 pht mi
nhn thy mt chic t chy, m nu khng l molotova, th cng li l
commaca ca b i hay cng an. Xe t nhn hu nh khng c. Thnh ph
yn vng v khng c ting ng c ca xe c, cng nh ca nh my. Khc bit
hn vi Si Gn.
Sau , ti quo ln ph Hng o. ang mi nhn mt tn cng an tm tay mt
a nh chng 12 tui, ko i trn ng ph Hng Bng. Mt s ngi cng
nhn theo v h ni l n cp. Ti thy mt on xe t pha ch ng Xun i
xung gm 5, 6 chic Simca, Citroen, Peugeot. Chic i u cm c Vit cng
v Lo.
on xe i chm chm, v ph x hp, nn ti nhn r Kongle v V Nguyn
Gip ngi trong xe. Ch! B Trng Quc Phng Vit cng hm nay n B
Trng Quc Phng Lo! Cc xe sau ch mt l lc nhc Tng v T, mt tn
no cng vnh vnh. Lc ti ngh, anh chng Kongle bc ng ang b l
qui, co gi ve vut, thi! Mt y dng dng, hn h. Sm mun, chng s
cho anh chng n mm ngo m thi!
Ngay t m trc khi cn nm Hng Du, ti t thnh nguyn tc. t ra,
c mi ngy mt ln, ti phi kim tra xc nh v an ninh ca mnh. V vy, lc
ny nh n, ti v hi mua my ng kha, c iu kin quay ngang, quay
dc. Cm ng kha ln soi, mc ch nhn ht mi b mt chung quanh ti, trong
phm vi 30 n 50 mt. Ri sau , ti qut vo mt ng hm sang ph Hng
Qut. ng Hng Qut tht vng ngi, nhn thy mt hng bn nc ch
va h. Chnh v ti mun nhn li pha sau ton ph, nn ti c i qua hng
nc vi bc, ri nh l mun ung nc. Ti quay tr li, ngi xung chic
gh di con trc hng, lt mt chic chn trn chng b hng rt nc. Nh
nhng ng tc ny, ti nhn c ht mi b mt ph Hng Qut. Khng
c b mt no ti nhn thy trc bn ph Hng o. Yn tm, tr tin 5 xu
nc xong, ti i v pha nh thng Vit c.

132

Khi gn ti nh thng, t xa ti quan st, thy mi ngi vo u rt giy a

cho ngi gc cng. Ti ni, ti lm theo, a tm giy thng hnh v ti giy
gii thiu. Ti ni:
- Em l hc sinh, mi Vnh Linh ra, xin vo cha bnh.
Tt nhin, mt ti su xung v chy di ra v bnh tt bun phin. Y xem giy,
nhn ti thng cm nn ch ni nh:
- i vo chng 50 mt, r tri s thy khu ni khoa.
Ti cm n, cm giy i vo. Ti vn cnh gic, khi bt u r tri, mt ti lt
nhanh ra cng, xem c g khc thng khng? Yn tm, ti tin bc, khi nhn
thy tm bin ghi: Khoa Ni trc my dy nh to, ti tin vo ch phong i,
c khong 40, 50 ngi ch. Hi thm my ngi i, ti a giy gii thiu
cho c y t trc. C c giy xong nhn ti hi:
- Th hc sinh anh u?
Ti ly v rt th trao cho c. C nhn th ri chm ch nhn ti. Ti thy ci nhn
khc thng, d vy ti vn t ra bnh thn nhn c. Mt lc sau c mi chm ri
tr li:
- Bnh tim th sang khu B bn kia.
C ch tay. Th m lm ngi ta ht hn! Khng phi th ni ngay lc ny, cn
by t hi th hc sinh!
Ti cm giy ra pha dy gh sau ngi, tnh ton cn nhc. Th nht, ch trng
ca ti hm nay cha phi a ti liu, mc ch ch n xem nhng ng
li v cch thc sinh hot khm bnh ra sao thi. Ti c bnh thc u m
khm! Hn na, ti ch bit Z-5 l bc s ni khoa Ph Don, tc Vit c
ngy nay, ch cha r chuyn trch v mn g: rut, gan, tim, phi ? Ti ang
ngi ngn ng suy ngh, tnh ton, cht tai ti nghe thong:
- Bc s Th c trong phng khng?
Tht ngi, ti lic nhanh v phng trc. Th ra mt nam y s hi c y t. Ti ch
thy c gi gt u v ngi y s m ca bn ra hng hin. Phn x cp thi,
cn nhc tnh th, ti li dng mt m ng, ch gc gn hng hin, ti ln vo
v i theo ng y s ngay.
133

C mt dy di, bao nhiu ca phng. n mt ca phng, ng y s m ca, ti

i thong qua lic vo, phng s 8. Ti nh b in git. D nhn rt nhanh qua
cnh ca va ng li, ti thong thy b mt ca mt ngi mc o
blouse trng, eo knh trng, ngi mt bn giy to, trong mt phng rng. Tuy
u bc, nhng ng hnh dng vi tm nh 4 x 6 m Cc a cho ti
xem, gi mt tun Si Gn.
Thi c n, ti phi quyt nh l. Ti vn c eo ti dt i v pha cui hnh
lang. Thnh thong, mt ngi mc blouse trng i li, h ch n ti. Ti
tm mt bung v sinh, nhng nhn khp, ch thy u. Ti nh c i, ti la
cho tay vo trong qun r v nn s tm ti liu X, phi hai, ba ln mi thy, ti
rt ra. Lc ti quay li, t bung s 8 ng y s lc ny y ca bc ra.
Thi c ngn nm mt tha, ti phi liu. Ti y ca bc vo. Ngi eo knh
trng ngng ln nhn ti, mt ngc nhin. Ti thy trong phng cn ba bn
giy na, hai bn c ngi, mt bn khng. Hai ngi kia cng ngng ln nhn
ti. Ti ni c cho h cng nghe:
- Tha bc s! M chu vn c st, v vy
ng lc y, hai ngi kia li ci xung s sch. Ti h ging:
- Nh bc s cha bnh tim nhp p mt trm hai mi.
Trong lc hi hp, ti ch nh l bao nhiu ch. ng nhn ti, i mt m to, bn
tay ng ang cm bt rung ln. Mt ng l v ht sc xc ng. Ti lo qu. ng
ny lm sao th! ng khng c li mt khu. Nhanh tr, ti hiu ngay l ng b
t ngt qu. C th t bao nm nay ng mong ch, ng sng vi cuc sng
bnh thn, gi y bt cht qu chng? Nu tnh trng , lu khng li. Ti
vi cm n bc s ri i ra. Khi ra n ca, ti c quay li ng ca, th no
ng cng nhn theo. ng nh vy. Lc hai ngi kia khng nhn thy ti, ti
gi tay vy nh, v mt cng lm hiu l ra theo ti.
Ti ng ca v ra ngoi. Ti i theo hnh lang vo pha trong, v nu i ra ngoi
pha phng i, c th ti khng vo c na.
Ti ra ngoi nh vy, v c hai vn . Th nht, nu khng phi y l Z-5,
hoc l Z-5 nhng by gi v l do no , ng s, ng khng mun li thi na,
ng s khng ra. Th hai, nu ng theo ra, ty c, ti s c li mt khu.
Trng hp ng khng tr li ng theo quy c, ti s la theo tnh th bin
ch i, ri ti phi chun l.
134

Khi ti i ti cui hnh lang, ca phng s 8 m ra v ng i ra. Ti quay li, ng

i v pha ti. Thi v nt mt ng lc ny bnh tnh, tuy mt vn m m
nhn ti. Ti coi nh khng nhn thy v i tr li pha ng. Ngang qua ng, ti
mi ti nt mt nhn v mt tay ln cnh tay ng, nh ging:
- Nh bc s cha bnh tim nhp p mt trm hai mi.
ng mm ci:
- Ti ch cha tim nhp p mt trm ba mi.
Ti nh ngi, lic nhanh hai u hnh lang, ti cho tay vo ti qun ly ti liu,
nht vi vo tay ng. ng nh ct ting hi iu g na, nhng ti b i ngay ra
pha phng i, khng cn nghe g thm. Khi gn ti phng i, ti nhn nh
mt, tay vo pha tri tim trc ngc, v i qua phng trc ri ra cng. Tn
gc cng mm ci vi ti. Ti cng ci p li v i tut ra pha b h.
Lng ti lc tht hn hoan phi phi. Ngh li, ti thy thc l may mn.
Thnh cng bt ng!
Nu sau khi c y t xem giy t, ti khng ngi i, lm sao ti nghe c ng y
s hi v ng Th? Phi chng nh th mt xc xut may mn no nng
nhng n lc ca ta trong cuc i? Mt cn gi mt thi lt qua hai bn
m ti mm mi du dng nh bn tay ca mt b tin: Ta chc mng ch my!
B h! Nhng gn sng ln tn rt u khong cch ca ln nc trong xanh,
ang ui nhau vo b gy ln nhng ting ng nho nh trin min nhp nhng,
gia mt mu rc chan ha ca hoa phng v. Chung quanh h hu nh
ton hoa phng. Nhng chm hoa i, nm ln nhng tn l xanh xanh,
soi bng rp st mt h. Hoa l nhn nhy lc l a gin vi gi H thi qua t
pha sng Hng.
11 gi, ti tr v pha Cu G, tnh tm mt hng cm no n mt ba
cm u tin H Ni.
Khi ti gn nh thy t, ti thy mt kios bn bia, nc ngt, vi ba, bn bn
k ngoi tri st b nc, trng trn vng v khng c khch. Nhn nhng chai
bia H Ni, ti thy lng mnh ni hng bt t. Ti s vo mt bn. Mt c gi
trong kios mm ci, ra pha bn ti:
- Anh dng g?
135

Ti p cc lc:
- Mt bia H Ni!
C ta tr vo, vi pht sau mang mt chai bia m nt v mt ci cc c hai
cc con. Ti cm chai bia, va rt vo ly va ni thm vi chnh mnh:
- Hm nay, gi l c bit mt cht thng cng!
Ch, bia H Ni g m lt th! Ti nhp mt ngm na. V bia ch thy hi mt
cht gas, nht thch. Ti c cm tng nh mt chai 33 Si Gn nc
l vo thnh hai chai m ung, chc cng cn thm ngon hn th ny. Vy m
n 6 ho c (khng 5 ho). Thi, gi l cng c mt cht hi men trong
ngi tm hn bc khi.
Ung xong, ti th bc v Cu G. Khi n u ph Cu G v T Hin, ti
thy mt m n b con gi gc ng. My ngi ti nt mt nhn ti,
hi tu tt:
- Anh c g bn?
- Ny, ny a ti xem no!
Mt ch c ging ly ci ti dt ca ti, nh ko ring ra mt ch coi. Lc
ti cng hi l. Si Gn u c cnh y. Hn rng, cnh ngho tng i n,
thng nhiu ngi phi moi mc nh i bn, nn mi c kiu con bun vt,
ng n u ph. Ti ni Chng c g ri i lun ra pha ch Hng B.
Ch Hng B by gi, trng chng khc mt ci ch qu ngy xa: Dm ba ci
sp g vi ton rau mung, raul lang, rau cn,...Ch m chng c mt hng tht,
hng c ti no, ch c c kh. Ti i qua ch, vo ph Hng B, nhn cheo
cho thy mt qun cm v 3, 4 chic xch l trc ca. Theo ngh ngy
th khi cn Si Gn, ca ti v Cng Sn: H Ni ngy xa vi bao nhiu k
giu ngi ngho. Ngi giu th giu qu, sung sng qu. Ngc li, ngi
ngho th ngho qu, sut i cc nhc lm than m khng n. Chc khi
Cng Sn v, gii giu c b nh , b ght b, ty chay, cn nhng ngi
ngho kh nh con n, con , xch l, th thuyn c i em bt m hi i ly
ming cm m Cng Sn gi l giai cp cn lao, dn ngho thnh th hay bn c
nng g y, c l s c rt nhiu quyn li, cuc sng phi thay i. Cuc i
ca nhng ngi ny, nh cnh ch Du trong Tt n ca nh vn Ng Tt T;

136

di ch Cng Sn, s xa ri...Nhng ngy tm ti, n nhn bnh minh

ca ng mang v cho giai cp mnh.
Mang trong u ngh nh vy, nn thy mt hng cm c nhiu bc xch l, ti
vo n, xem i sng ca cc bc ra sao. Nhn bn ngoi ca knh ca mt
quy nh, ti thy dm, su a con con by 3, 4 ming u rn mt a, a c
my ming da xo, v.v... Ti bc vo. Hai dy bn k dc theo nh, trn bn
trng trn. Bn dy gh di k theo bn; gc ny mt anh xch l tay ang cm
i a ngi khng; ch kia mt bc vn qun i ngi chm hm trn gh,
li ci cc... cng c i a trc mt. Pha dy bn bn kia, ba ngi cng l
xch l ngi ng nghing tm hm li, trc mt cng c ba i a trn bn,
ang bn tn hi nhau:
- Th no, t sng n gi bao nhiu ri?
- Tao mi c 7 ho, cha tin thu, i th n , chiu tnh, cn my?
- Tao c mi c xung Ph en 1 ng 2. Nng qu, ung m n hai ho
nc! n hai c khoai hi 5 gi sng, bay ht m ri. Phi kim ci t bng ,
tnh sau.
Anh th ba tip:
Hm nay v b, tao c 2 c ng 8. Tao phi b ring 1 ng np thu. Cn
3 ho, chn . T gi n ti, tao phi c lm sao c 2 ng ri, mt :
- V mi m, ht !
Ti cng n ng a ly mt i, v mt gc ngi. Gia lc y, mt b i khn
vn, t nh di i ln m mt ci thng, trong c mt ni cm to, khi bay nghi
ngt, chung quanh ni c chn bao ti, c l gi cho cm nng lu. C 5
ngi ng gi dy, n chng a, mi ngi ly mt ci, cng a n ch
bn, b hng ang dng a c nh cm ra. Mt a b t trong nh a theo
ra mt chai nc mm v mt ng ng tha nhm ch cnh b hng. Mi
a cm, la tha vi ming sn kh (trng ngon hn H Tnh nhiu) chng
2 bt cm. B hng cm chai nc mm xc xc, vy u vo a cm, ly
mt ci tha cm vo gia, a cho mt ngi, ngi tr hai ho. Ht 3
ngi ri, cn 2 ngi na. Tuy tay h vn cn cm a, nhng cha ly cm,
nh ch ci g. ang vn v suy ngh, nhn ra pha ca c thm hai bc xch l
na i vo, th c ting ci nhau, v c ting b hng cm qut to:
137

- Nhng ci anh ny! Ca u m lm th! a tin y, cn cho ngi ta

bn hng ch!
Ti nhn li, thy hai anh xch l cm hai a chy y, mt nhn nhc, lic
ngang, lic dc, thnh thong b mt ming chy vo mm nhai rau ru. Th ra,
cc anh ginh nhau mua chy, nn ch t ny, mua chy c nhiu hn.
Hai anh i v pha gn bn ti, va i va bc n nh i lm, mt hau hu nhn
mi ch. T ny, ti vn lic nhn chic t knh c my a mn n. Ti mun n,
nhng cha thy ai ku, v h n ton cm vi nc mm, nn ti hi e d. Ti
ly a, a cho b hng. Sau khi b hng m cm xong, ti hi:
- Thc n kia bn th no?
B hng nhn ti mt lc, nh xt nghim xem loi ngi no m dm hi thc
n:
- Nm ho mt a.
- Cho ti mt a.
Th l a cm ca ti bt c mt phn nc mm. B ci ra m t, ti ch
a lng g xo da.
Ti cm v bn. Hai anh n cm chy m to mt nhn mi vo a thc n ca
ti. Chng bit v khi ny ti ung bia hay v cm sn kh ng, ti n vn
thy kh nut. Phn v i, phn cho mi ngi chung quanh khng thy
khc thng, ti c t v n lin hi. Ming nhai nhng u ti vn bn khon,
mt nhn mi ngi n mt cch ngon lnh. Phi ri! Mnh va mt ni n
nhng th ngon xong, ch lu ri th cng nh h. n c hai phn ba a
cm, ti bun nn v a lng g ngui, hi tanh tanh, li thy c my ci lng
g con con trong mt ming rut g. Ti li phi gi v m bng. Hai anh n
chy, t ny vn c nhn ti, ri nhn a cm v a thc n. Ti va b tha v
a xung, mt hai anh sng ln, nhn ti ci. Ti cng mm ci ri xoa
bng, ku trng khng:
- Khng bit ti sao ang n li au bng?
Hai anh x li ch ti rt l, mt anh mt a cm tha, anh kia a rut g n
d.

138

Mi Tm
Linh Mc A, Nh Th X

Ti bc ra khi hng cm, tm t nng chu nhng suy t v nhng kip

ngi trong x hi u vit. Ti lin tng ti mt hnh nh cng mt bc xch l
gn xm ti Si Gn. Mt bui chiu, ti ang ngi hc, nhn qua ca s, vng
nghe ting ct kt ca chic xch l khng khch. Bc ang thng thng p v,
bn cnh xe eo lng lng ming tht heo v con c lc. Ngi v v a con
trong nh chy ra hn h, cha kp hi han, b bc xch l gic:
- Lm my mn nhu ngay! Con T, sang b By ly cho ba chai !
Cng mt cnh i, nhng hai khng gian, hai hnh nh. Ti quo v Hng Du,
ri theo ph M My ln Hng Chiu. Ti phi trnh khu ph Hng Bc, mc d
trong lng ti c da dit mun tm v ph c, nhng ti vn cn e d. n Hng
Chiu, ti i ngc ln Hng u, ri ln cu Long Bin. Ch trng ca ti l
nghe ngng, thm d v Phc X Thng v H xem linh mc A th no. Trc
khi ln cu Long Bin sang Gia Lm. Ti li lm mt s ng tc nghip v
xc nh an ton. Sau khi xc nh khng c chic ui no, ti ln cu.
Chic cu lch s ni danh ca Vit Nam ngy nay p p v gnh qu nng
thi gian, nhn ngm qu nhiu bin thin ca t nc. Trc y, xe c
chy hai chiu. Nhng by gi, c ht chiu ny qua ri mi ti lt chiu kia.
V th, xe ng hai bn u cu hng dy di. Nhn nhng chic xe kiu
nhng cng nng n, ch nh tui i chic cu x chiu. Bn di, ging
sng Hng vn cun cun mu ph sa nh kiu hnh ni ln vi th nhn,
trong lng mnh cn mang nhiu mu gic Thanh hi no. Sang ti Gia Lm, ti
thy Gia Lm ngy xa no nhit l th. Sao gi vng v u hiu th ny, ti c
cm tng nh mt ph huyn chiu ng ca mt tnh min sn cc.
n nh th Gia Lm trung tm th trn, nhn vo trong sn, ti thy y sn,
mt bn l ng, mt bn l la, c hai ngi i nn ang cm co o la. Cn
nh th mc meo, ng c 3 ca im m. Mi ca li c mt ming vn ng
cho t di ln trn, c ngha l ca khng m na.
Ti bng khung, bng hong cho tnh trng gio dn min Bc. Ti vo hn
trong sn, bc mt nm ng xem ht. Mt ngi ngng ln nhn ti l mt bc
gi, chng 57 tui. Ti gt u cho bc:
139

- Ng ny nm nay, hay nm ngoi h bc?

- Hai nm ri y cu ! Phi ci ny, ri i ci mi vo.
ng gi hin lnh ci m, ti thy d mn. ng ni:
- Ti o ht ch ny, mi cu vo ung nc.
Chng 5 pht sau, ng ghch chic co vo h, m nn, ly khn va lau m
hi, va i v pha mt cn nh ca ang m:
- Mi cu vo chi!
Ti theo vo. Trong nh treo nhiu hnh nh th to: c M v cc thnh. Thy
nh ca nh vy, ti nhn bc v hi:
- Tha bc, vy bc theo cng gio?
ng gi nim n:
- Ti l trm h y!
Ti sn n:
- Chu cng l cng gio y!
ng t v cng hn hoan, ti g:
- Nh th y c cha khng ?
ng lc u:
- T lu khng c cha, by gi nh th lm kho ca hp tc x, v ti tr thnh
ngi coi kho.
Ti ci:
- Vy sng qu ri cn g! Giu nh kho, no nh bp!
ng cng ci. Thy ng l trm h, hin lnh v cht phc, nn ti vn v
nhiu chuyn, trong ti la hi v Cha A. ng cho bit, hin cha cn nh
th X, ch mt tun vo th By bui sng, cha v Phc X Thng v H
lm l sm m thi. Thy tha c nhng iu mnh cn bit, ti xin php
ng gi i ngay, lu khng c li. Lc 3 gi chiu.
140

Trn ng i v, khi xung ht dc Bn Na, ti thy mt em gi chng 12

tui, mc o s mi trng, c v sch s, ti hi:
- Em i, c bit nh th X u khng em?
Em ch tay v ni:
- Anh i r ra Quan Thnh l nhn thy.
Hm l th T, ti ngh nh th hm nay vng v, khng tin vo, nhng c
i qua nhn xem sao. Ti ro bc hng v ph Quan Thnh. Khi i ngang qua
nh th, bn ngoi c trng hoa, ti nhn vo thy c 3 ca pha cui nh th
u ng. Bn ngoi c 7, 8 cu c v l hc sinh, mang theo sch v, mi cu
mt ch ang xem sch. Thy th, ti r vo. Trn li i qua ch vn hoa, thy
mt ng gi, mc qun o nu ang h hoy lm c di nhng cy bch o,
cy hng.v.v...Ti vo ch cc cu, ngi s xung, cm mt quyn sch ton
xem v hi mt cu:
- Cc cu hc chm qu nh?
Mt cu ci:
- Sp thi mi hc!
Th ra y l cc cu hc sinh lp 10 (v bc ca ti) ang tu tt hc thi (lc ny
cn chng trnh, h 10 nm.) Ti m cun sch Hnh v i, thy chng trnh
ton, nm cui lp Tam v u Nh. Nh th, ring v ton chng trnh
thp hn gn mt nm so vi trong Nam. Mc ch l xem nh th, nn ti cho
cc cu i ra. n ch bc lm vn, ti ln ting:
- Bc lm c y ?
Bc ngng ln ci, gt u. Ti ngi xung nng mt bng hng ln xem:
- Bng ny p qu bc i!
ng ni:
- Ma Xun, c ma Xun mi p.
Ti hi lun:
- Cha A
c nh khng bc?
141

ng lc u:
- Cha i t sng, c l sp v.
Ti lic nhn vo ng nh chung su hun ht, ni lng sang chuyn khc. Ch 5
pht sau, ti nghe ting m t r my i vo cng nh th. Mt linh mc mc o
chng thm, tc ct tng g, da mt hng ho khe mnh, chy xe chm chm
vo khu nh chung. Ti hi bc lm vn:
- Cha A y ?
ng gi li gt u. Cha A i chic xe m t b can 2 my. Dng dp ngi rt
khe mnh. Trn ng ph H Ni rt t thy m t, ngoi tr m t ca cng
an hay b i. Nh vy, ngi cng phi c mt ci th no , mi xoay c
xng chy. Ti hi bc lm vn mt hai cu na, v hoa c ri ra v, tnh
mt ngy khc s n. Trn ng v, ti r ra pha ch ng Xun, lc 6
gi chiu. Hng Giy, Hng ng ngi i li tp np, ng c. Nhn thy
nh sch Nhn Dn bn kia i din vi ch ng Xun, ti gh sang.
Ngay t khi cn i hc, ti rt ngng m cc nh vn, nh th. Ti quan
nim rng: Cc ng l nhng ngi tin phong, i trc t tng qun chng,
suy ngh, tm ti, pht trin nhiu t tng mi gio dc, ch ng, hng
dn t tng qun chng n ch thin, m ca con ngi.
Tiu biu ca th h st ti l: nh vn: Nhm T Lc Van8 on, L Vn
Trng, Nguyn Cng Hoan, Nguyn Tun, v.v... nh th: Xun Diu, Nguyn
Bnh, Ch Lan Vin, Huy Cn, Lu Trng L, T M, Th L, Tchya, v.v... Vn
th ca cc ng ti c v rt thch, rt ngng m. Mt s ngi li min
Bc theo Cng Sn. Vy, vn th ca cc ng y by gi ra sao. T tm trng
y, ti vo cc hiu sch, mt trong nhng hiu sch ln ca H Ni, ti ch nhn
thy mt vi tc phm mi nh i C Lu, Bo Bin ca nhng nh vn
nh th m ti c c th vn ca h thi tin chin, cn hu ht trong ni
sch: nu khng vit v hp tc x, on vin thanh nin, cng nng trng,
nh my... Th cng li l trit ca Karl Marx, Lenine, Mao Trch ng, Lu Th
K... M mt cun sch no ra, cng ch c c mt vi trang, ri ti khng
mun xem na. Ti thy tht ngho nn v t tng, khng c hn, nht phch.
V l vn ngh ch o cho nn bt c mt cu chuyn g, ni dung g cng g
b theo mt khun thc nht nh. K c phim nh, nhc, kch cng vy. C

142

xem hay c vi mi t, on c on cui, s vic s gii quyt ra sao

ri, chn ngy!
n y, Cng Sn s ni: Ti v u c anh phn ng, b tim nhim nhng
lc c ca quc, phong kin, ri ng t gc ca mt giai cp thng tr,
nhn v xt on s vic nn anh mi thy nh vy! Xin li cc anh! khi
long s vic ca ti, phn cui tp hi k, ti s xin tha vi cc anh v lnh
vc ny.
Ti vn mua loi cun Bo Bin v i C Lu. Mt cun Trng K Khng
Chin Nht nh Thng Li ca V Nguyn Gip. Ti mua nhng loi sch bo
ny c nhiu mc ch: Trang b cho v bc ca ti, cng xem qua trong ni
nhng g. Vi ch mt, ti s ghi nhng d kin cn thit. Mua sch xong, ti r
v Hng Qut n cm. m ti ng nh tr Hng Qut.
Sng hm sau, mng 3 thng 6, nh vy l ti n H Ni c 2 ngy
ri. Ti hon thnh mt phn t nhim v.
Nh thng l, ti ra bn xe in b h, mua mt khc bnh m, t bo Th
, n mt gh xi mng ngi n v nhn ra h.
Theo tin hi c t ng gi lm vn nh th X, 5 gi chiu nay, Cha A
c gii ti hng tun. Vy t gi cho n 4 gi 30 chiu lm g? Ti cht ngh
n Nh Ht Ln H Ni v ph Trng Tin, xa gi l ph Ty, ni sang trng
c nhiu ngi ngoi quc, nn cc ca hng cng theo l li u Ty. Ngh
nh vy, ti ng ln, kn o quan st tt c cc b mt chung quanh trong
phm vi 100 mt.
Ti i v pha phng thng tin c, r vo mt ng hp ri quo xung vn hoa
Con Cc. n y, ti tm mt gh ngi xc nh an ninh bng mt
phng php chuyn mn. Khng c mt hin tng no ti phi ch c. Yn
tm, ti ngot ra b h, qua nh bu in, n nh hng G a, vo Trng
Tin. Ti ang i, min mang suy ngh, bng ti ch n hai c gi mi son.
Mt nh phn, ch che ci a, ang o nhau trn mt chic xe p. Hai c
li mc dup mi ch! l mt hin tng khng bnh thng H Ni thi
y. Ti a mt nhn ton cnh ph phng lc . ng ph c v nhn nhp
hn. Su, by chic xe du lch c k chy trn ng. Mt chc, ti li thy
nhng chic xe qunh li, c vng i vng v. y , ti thy nhiu c gi
mc o di i trn ph, cng nh xe p di ng. Nhng chic o di xanh,
vn cn hn np gp, chng t lu ngy, c khi hng nm, hm nay Ch
143

Nht mi s dng. Nhng c gi ny c qunh i qunh v trn ng ph

Trng Tin.
Ti t hi, h lm g th? Mt ti cht nhn, xa xa mi tt tn thm nh Ht Ln,
mt m ngi l nh ang iu hnh mt my quay phim.
, mt ci bp ca Cng Sn y! Nhng on phim ny nu a vo Si Gn,
vng gii phng, sang Thi Lan, Tn o, hay ni no khc...th y: H Ni,
th ca x hi ch ngha, dn chng, xe c vui ti, sm ut nh! H u bit
rng cnh ph phng vui ti y ch c mt lc ny. Nhng, nu ai c ni vi
h khng phi nh vy, Cng Sn ng phim bp y, th h cng khng tin.
Thy ch nh ht ln nh th, ti khng tin n na. Ti lang thang xung
ph Hu ri r sang Trng Thi quo v b h, ngc ln ph Huyn ra Hng
Trng, Hng Gai. H Ni khng c mt hiu nh t no c. Nhng hiu nh ln
ngy xa, trc 1954, by gi cn st hiu no, cng ch thy tm bin nh:
y nhn ra phim v t mu (Vy, nu ai khng bit, vo hiu bo chp
cho ti ci nh, ng ngi mi trn tri ri xung.)
Nhng hiu nh khc by gi, hoc ng ca, hoc chuyn thnh mt ni sn
xut hng th cng. Ton b my khu trung tm ca H Ni, ti ch thy hai ch
chp nh quc doanh ca nh nc. Mt hiu Trng Tin v mt gc, cho
b h gn qun m Bo ngy xa. Gia th ca mt nc, nhn nhng hiu
may ln ngy xa. Mt vi ca hiu vn cn tm bin qung co tuy long l
sn. No Cai cp tt nghip Paris, no Chuyn vin may mc, c nhiu nm
kinh nghim Marseilles, v.v... By gi, thng thng ca knh trc hiu,
eo hay hn mt ci bin nh di chng 50 phn, rng 15 phn. Bng g hay
bng mt tm bia: Y, NHN V V LN C O. Ngha l, khng cn ci
cnh c vi sn may ct qun o. Ti i nhiu, khp y trn ng ph
H Ni, hiu ln cng nh hiu nh, thng thy ci bin nh vy p vo
mt ti. Nu c my nh, ti s chp khung cnh hiu v tm bng ny. Ch iu
ny thi, ni ln nhiu s vic v kinh t cng nh cuc sng, ca ngi dn
thnh ph H Ni, di ch Cng Sn.
Thnh thong nhn thy nhng ngi m hi nh nhi, ko nhng chic xe ba
bnh trn ng ph, ti c bn thn suy ngh. Trc y, khi cn Si Gn,
ti thng ngy th l lun: X hi loi ngi lun lun tin ln, 10 nm sau s
khc hn 10 nm trc. iu ny l tt yu mi ni, mi nc. Vy, thi con
ngi thay con vt ko xe, ko cy phi qua ri, tr nhng hon cnh, nhng
lc c bit no . Cn ni chung, sinh hot bnh thng ngoi ng ph, th
144

trn th gii ny hin nay. D mt nc ban khai lc hu no , cng khng

cn ci cnh ngi lm thay con vt. Cnh ngi ko xe ba gc H Ni by
gi, l mt trong nhng thc t m mt cho ti, t duy, kin thc ca ti
c m rng dn. 4 gi 30 chiu. Ti phi xc tin vic n vi linh mc A.
Theo k hoch thi gian, ti phi nm l y t ra 10 ngy tuyn m v
hun luyn cho kp vi ngy 16 hay 18 trao ti liu M theo nh quy c.
Ti tn b ln pha nh th X. Khi gn ti ni, ti nhn thy mt ca ph pha
di nh th m mt cnh, v long thong mt vi ng b gi i vo. Ti cng
i vo nh th. Khong 15, 16 ngi, qu ri rc cc hng gh trong nh th
rng thnh thang. Hu ht l cc ng b c tui. Ti tin n qu cnh mt
ng gi u tc bc ph, gn dy gh pha cui. Mt lc, ti gh gn ng gi,
hi:
- Tha c, hm nay cha c gii ti khng?
ng gi phu pho ni nh:
- C, t na cha ra.
Chng 10 pht sau, cha t pha sau ra trc bn th, qu xung ci u c
kinh. Mt lc, ngi i xung. Trong khi , di ny mt s b v mt ng
ng dy, ra pha ta gii ti ng xp hng. Ti cng theo n ta gii ti ng
vo hng. Khi n lt, ti tin li ta gii ti, qu xung. Sau khi lm vi th tc
bt u ca bui xng ti, tranh th thi gian, ti ni lun:
- Tha cha, con va Si Gn ra, con c mang theo mt l tm th ca cha
Hong Qunh gi cho cha. Vy, con c th a cha bng cch no cho thun
tin?
Im lng mt lc, cha ni:
- T na khi gii ti xong, ti qu pha di nh th. Anh c a t nhin.
Ti bn khon:
- Tha cha, nh vy c iu khng tin chng?
Cha ni:
- Khng sao c! y, gio hu vn thnh thong a th xin l cho ti.

145

Qua cch i ng, v cch ni chuyn ca cha, ti thy cha l mt ngi rt

bnh tnh, im m. V cha trong phng gii ti, ti khng th nhn c nt
mt ca ngi nh th no, khi bt cht cha gp mt ngi Si Gn ra. Ti
ni tip:
- Tha cha, con s gp cha tha chuyn vi cha nhiu. Nhng, con mun
trc , cha hy c l th ca cha Hong Qunh . Vy, thng ngy cha
c lm l sm khng?
- Sng mai, ti lm l sm t 5 gi, xong l, anh ln gp.
- Con s, t na ra ngoi a th khng ni c g. Vy tha cha, gp cha
y thun tin, hay Phc X Thng hay H, tin?
- C y, tin hn.
Ti v cui u c kinh n nn ti nh mi ngi, ri ra. Ti qu hng gh
cui, ch.
Sau hai ngi na, ht ngi xng ti. Cha ra, qu trn ti khong 6, 7 hng
gh. Ch cha lm du xong va ng dy ti cm th tin n. Gn chung
quanh khng c ai, ti ni kh:
- Sng mai, con s n cha!
Ri, ti xung cui nh th v ra ngoi. Ti ra li cng nh th, st ngay h ph.
Gi l cng, nhng khng c cnh ca, l mt li xe ra vo rng, gia hai b
tng xy dc theo h ph. Mt ti thong thy pha bn phi, mt vt g long
tht vo mt b tng, cch ti khong 10 mt. Phn x t nhin ca ngh
nghip, l ra ti qut theo pha tri theo h ph v Hng Than, nhng xc
nh ci bng lc ny, ti bc thng xung ng, sang h pha bn kia.
Li dng mt chic xe t pha tri i li, quay li, ti v ch nhn chic xe, khi
xe i ngang qua mt, ti nhn theo. Rt nhanh, ti thy mt tn i m c kt
xm, eo knh rm, chng 30 tui. Y ang v nhn v pha phi y, ti khng
thy mt.
Cng thng bt u! Ti hon ton v nh khng h bit, c thong th tin v
pha Hng Than. Tuy vn thng thng bc, nhng lng ti y phn on, cn
nhc. xc nh r, ti i v pha ch ng Xun. Hm nay, khu mt tin ch
c v ng hn hm trc, c l v tri cn sm. Ti li vo hiu sch, v la
chn, tm mt cun. Khi ti c vi mt quyn sch trn k cao, ti thong
146

thy tn ng bn kia ca ch. Li dng vic chn sch v mua mt cun v

nng nghip, cng nh khi ra quy tr tin, ti quan st ht mi b mt, qun
o, dng dp nhng ngi chung quanh m ti c th nhn thy. Xong, ti theo
Hng Giy xung Hng ng r vo Hng B, qua M My, vo qun cm
Hng B ln trc. Cm nc lc ny, lm sao n ngon cho c na! Bao
nhiu thnh gic, th gic v tr c ca ti ang quay cung vi tn mang knh
rm. Nhn cho sang gc ch, ti thy tn knh rm ang lng vng tin vo
hng cm, ti li thy mt tn i xe p, mc o cng nhn xanh, chng 25 tui,
ti thy y ng Xun. Hai tn.
Ti c gng nhi cm vo, ch ti cn bit mi v g. n xong, ti v nh tr
Hng Qut i ng.
Ging ti nm gia hai chic ging, m hai ngi nm ti bit mt t
hm trc. Ni chung, khu tng di ti nm, c 9 ging. Hm trc, ch c 3
ging trng l s 1, 2, v 5. Ti nm ging 4.
Khi ti vo i tm, lc l 8 gi ti, ti chun b li ht nhng g cn thit. Trong
mnh ti ch cn 3 ti liu: 2 ca linh mc B v C, 1 ti liu M. Tm xong ra, ti
thy ging s 5 c mt anh cng eo ba l b i mi vo thu. Ti v ging,
mm ci gt u cho, anh cng gt u mm ci vi ti. Anh ta chng 26, 27
tui, ngi trng tro. Trong khi ti loay hoay sp xp ging v ti dt. Anh
cng lc c tm th nm. Mt lc ti ln ting:
- Khng hiu sao, nh thng y xin nm iu tr kh th anh nh?
Anh ni:
- Ty theo bnh. Ti cng Bc Ninh v cha bnh y.
Ti hi ngay:
- Anh b bnh g?
Anh thng thng:
- au d dy.
Trong c ti t ngay mt nghi vn. c, tao s c nhiu cch bit v my.
Cha bnh hay theo tao? Ri tao s bit! m hm , phi th thc, ti khng
ti no ng ni, mt lm th ch nhm mt. u c cng thng. Bao nhiu cu
hi, bao nhiu suy ngh, tnh ton.
147

- ch, ngha l phn gin H Ni pht hin ra ti? Hay y ch l cng an

ngm hnh s theo di lu manh, bun lu?
- V khu no b l? Chng bt u pht hin ra mnh t lc no? V sao?
Ti nh li, lc sng khong 8 gi ri, 9 gi, b h bn xe in, ti xc
nh l khng c ui. Vy, c th ch pht hin ra ti t nh th X. Nu t
nh th X, c hai l do kh nghi: Th nht, c th t ng gi lm vn. ng l
ngi b cng an tnh bo H Ni mua hoc t vo theo di, gim st mi
hinh vi ca Cha A.
Th hai. Cha A gia lng H Ni, li l mt linh mc c kh nng, cng
cng, nhiu ln chng mua chuc khng c. Nh vy, chnh chng thng
xuyn t ngi nhm ng cha ri.
V chnh quyn min Nam ang tng cng tung gin ip, bit kch ra min
Bc, c th nh anh Ho Hi Qun tm s vi ti. Hn na, t H Tnh ti
H Ni, u u ti cng thy khu hiu: Phng gian, phng gin, bo mt.
Dn chng c gio dc hc tp, thy mt hin tng l, mt ngi l phi
n bo co cho cng an. Nh vy, tt nhin, Cc phn gin Cng Sn b
mt ri ngi canh gc c 5, 6 nh th H Ni c linh mc . Chng tha
on c l, nu gin dip m v hot ng, nh th chnh l nhng ni gin
ip cn bt mi, lin lc. C th, ti tt c a phng, nh th, x o c linh
mc, chng u c lnh cho tng a phng ty nghi b tr theo di, gim
st nhng hnh vi ca cc linh mc, v nhng ngi l n giao thip, gp g.
Ring H Ni l trung tm u no ca ng, cng nh ca chnh quyn, vn
ny cng c t ra ng tm quan trng ca n.
Ti mi n nh th X ln th II. Ln u, c th ti n trong mt lc sao
nhng no ca nhn vin phn gin. Hoc, nh c mt s hc sinh ang hc
thi, ti ng dng, nn qua mt c chng, chng v tnh khng . Ln ny,
n nh th, ch c mt s ng b gi, cn thanh nin tr tui khng cng
trng, x nghip, nh my, th cng i n, on kia, hp hnh lm g c th gi
m i nh th. Ngay ngy Ch Nht cng ch ha hn.
Bao nhiu vn lm ti cng c sut m. Nhiu vn cha gii p c
sng t, phi i nhng ngy ti. Ti thy trc mt, mun chng i, u tranh
vi k th lc ny, phi cn c u c minh mn, sng sut. Nh vy, cn phi
khe, khng ng c, khng th khe. Do y, ti gt ht, quyt tm ng t ra
mt ting, ngy hm sau ng ph vi k th.
148

Mi Chn
ui!!!...

By gi sng hm sau, ti mi dy. Tn au d dy cng dy lc . Ti nhn

nh:
- m qua, ti tng gn cht! Tim ti nhiu lc nght li tng m man, xu i.
Khi nh, i khi ti cng b nh vy. Hm nay, ti phi vo nh thng xem
sao. Tui tr m nhiu khi khng mun sng na!
Y ni:
- Hy c gng i, c khi vo Vit c s cha khi. Khoa hc ngy nay, cha
c nhiu bnh lm.
Ti hi:
- Anh i nh thng no?
Y tr li:
- Hm nay ti cha i, cn bn n nh ngi anh h.
Lc vo ra mt, ti xem trong ti dt: Khng cn g ng ngi. Trc khi
buc ti, ti c ui bn chi l hn ui hp thuc nh rng ng na
phn v qun vo ci qun lt; gia cun i C Lu v cun ca V Nguyn
Gip, ti kp mt ming giy b bng t ngn tay t gia hai ci ba, ri xp li.
Khi buc ti dt, ti tht nt quai cho, dy di th di hn ng 3 ln giy ngn.
Xong, ti em ra bn trc gi, ri i.
Nh thng l, ti cng ra bn xe in mua mt ci bnh m nh nh mi khi,
sau khi quan st ht mt chu vi c th c do mt ti. Ti hi nghi b mt v
thi ca my ngi, hai anh chng hm trc khng thy. n xong, ti i v
pha nh thng Vit c. Ti quyt nh khng tr li linh mc A na, tr
trng hp ti ct c ui, hoc c thi c thun tin.
Ti quo xung Trng Thi, i qua mt ng hm v mt ph nh, n mt ci
gh Trng Thi, ti ngi ngh. Thnh thong ti li tay ln ngc nhn
nh. Rt l, ti thy hai ch, m ti nghi ngay trn b h. ch! Li c mt
c gi chng 18 tui. Mt non chot, c hai m tc ui sam, ang ngi mt
149

hng nc va h cch xa ch ti n 250 mt. Dng dp y, ti thy ng

bn xe in. c, xem chng my bao nhiu a! C gi c ci xung, hai tay
lc lc an len. Nh th, hin nay l 3 a.
Ti vo mt ca hng quc doanh, mua mt chic khn mt 5 ho, ri i tr v
nh thng Vit c. Khi gn ti nh thng, ti coi nh ln u tin n y.
Ti phi hi thm mt ngi i ng, h ch cho. Ti l ng nh b iu ca
mt anh chng tnh, cha h ti ln no, t cch a giy t, cho ti khi vo
trong. D khng cn quan st, ti cng hiu mi c ch hnh ng ca ti; t nht
c 6 con mt khng b st. Ti c trnh, khng bn mng ti my dy nh ca
Z-5.
Ti hi thm nhng ngi y t n thng khu phng khm, cha v tim. iu
phin toi l ti li khng c bnh. V th, ti ch n phng i, hi han v vn
v tim, c nm iu tr c khng v.v... Khi h hi ti c giy gii thiu khng?
Ti li lc u. Loanh quanh mt lc, th m c an len cng m v, v mt
anh chng na.
Khi ra cng bnh vin, ngay khi va ti mp cng, ti thy anh chng mc o
nu cng xung Trng Tin vi ti, ng mi bn trong giu gng ca mt ngi
nh xa ti n 300 mt, th mi ci mt ra. Ngay cho bn kia ph, mt anh xch
l u i m cng nhn, m ti t di Trng Thi, ang li hi nn ci
lp (v) xe. Ti bit ri, ng v na!
Nh th l nhng 4 ngi. iu ny ni ln tnh hnh rt cng. Khng th cn
lng lo m h na.
Ti v b h, sang pha n Ngc Sn. Ch c nhiu cy to, c cc qun nc
ngoi tri, vo mt bn, mua mt chai nc ngt, ngi nhn ra h. Ti ngi ni
vng lng nh vy, cho tinh thn c thoi mi cn nhc, tnh ton. Lc
ny, ti khng cn ti ngi theo di cho mt. Ci cn thit, ti bit ri.
Mc cng thng ti cng nhn thy. Vy, ch cn o su tnh ton cho k.
Ri theo gii quyt.
Vn ln gi h hiu hiu thi nh, vn nhng bng phng v i quanh h,
nhng hm nay ti khng cn bit, trc mt m coi nh khng thy. Ti cha
kt lun, nhng nhng hin tng va qua trong hai ngy cho thy, phi ti
90% l phn gin H Ni pht hin ra ti. Nu chng l phn gin, chng
xc minh c ti ri. Ti khng phi l ngi sng min Bc, tuy c giy
150

thng hnh y tn tui, qu qun do cng an huyn k. Chng ch cn nhc

in thoi l bit r ri. Ti lm g c tn trong s ci.
Nu chng l phn gin, ti phi tin chc nguyn tc ny, chng s cha bt ti.
Chng cn b mt theo di, xem ti i nhng u, lm g, giao thip vi
nhng ai...? Tr phi ti nh chun. Vy ti yn tm, cha s chng bt. Ti cn
tnh to, bnh tnh i ng. T nguyn tc trn, i khi chng li to iu kin
cho ti i li, hoc ra vo mt cch d dng hn, mt c quan no m ti
mun. C nh vy, chng mi bit c ti nh lm g v giao thip vi ai? Mt
khc, chng s b tr nhn vin phn gin sao cho:
- Khng b st mt vic g m khng bit, d nh nht ca con mi. Nu c quay
phim th cng tt.
- Tuyt i kho lo, khng cho con mi bit l b pht hin.
- C trnh ng con mi thy mt nhiu ln, n s nghi ng.
- Bm rit, khng c mt con mi. Phi tinh , on trc c ca
con mi nh lm.
Nhng iu trn, c lc tng nh mu thun vi nhau, v th, khc phc gii
quyt, ch cn mt cch duy nht l tng cng y ngi theo di, vng trong,
vng ngoi, v.v... Mc ch ca chng l phi bit r v ti, v tm ht mi mc
li ca ti. Bit kh nng ca ch u, cng nh nhc, ty c ng bin
theo iu kin ca ti. V pha ti, ti nhn thy, iu u tin v quan trng nht
l: Bng mi gi, mi cch dt khot khng cho chng bit l ti bit
chng. D sau ny, s vic din tin nh th no, iu ch c li cho ti m
thi. Ti s phi to iu kin cho i phng mt cnh gic ri bt ng ct
ui. Nu c thi c ti s tr li linh mc A. Nm vng l chng cha bt
mnh, vy thi phi trit li dng yu t ny. Ko di thi gian, tung ha m,
trao ti liu M. Tng k tu k, ti s dn i phng v mt chiu hng
khc. Ti phn tch, cn nhc, t ra nhng phng hng trn. Trc mt, ti
c nh th, ri ty theo din tin ca thc t, s b sung hoc thay i.
Mt iu ti but rut au lng lc ny, l hp thuc ha trang li min
Nam. Ti hc v thc tp ha trang na thng tri. Li ny khng do ti, m
do cc ng dy ti. Cc ng chuyn ht ca ti i trc. Ti tin ni cc
ng, nn ti khng kim sot li. u y cng ni ln mt kha cnh, v tinh
thn tc trch ca cn b min Nam. Ti s trnh by thm sau ny.
151

Ti thc c s nghim trng trong lc ny. i hot ng trong vng u no

ca ch; b l, chng khc g con c nm trn tht. D vy, vi bn tnh coi
thng nguy him ca mnh, nn tng i ti vn bnh tnh. y l lc th
nghip v gia min Nam v min Bc. min Nam ti ch l loi tp riu thi,
nhng ra y, ti cng dm a dn vi cc ngi! Khi c ch nh ti cm
thy an tm, bnh thn hn. Ngay sau , ti tr v bn xe in. i H ng
chi, va nhn r c mc theo di, ti va xem cnh xy dng i mi
ca x hi ch ngha, sau hn 8 nm thng tr.
Ch trng nh vy trong lng, nn cch i ng cng nh cch ln xe in.
Ti t ra l mt ngi rt chm chp, i khi cn nht nht na, nh: bn xe
in, ti ngi gh xi mng, v c cm ci xem bo, ch cho xe in bt u
chuyn bnh. Ti mi git mnh ng dy chy theo, chi vi, lng tng, ri
nh nhn theo xe in chy, tic ngn ng, nh tu v.v... Mc ch l cho
nhng ngi theo di ti, mang mt n tng, thng ny dng b thuc chm
chp, nht na. Nu h bit rng, vi tc xe in H Ni, hoc xe but
Si Gn, bt c lc no ti cng c th nhy ln hay nhy xung c.
Lc mt gi chiu, ngy 4 thng 6. Chng hiu c gi y n cm u,
by gi cng thy ng cui toa xe in theo ti vo H ng. Hai ngi ln
xe in, cn cc ngi kia ti khng thy. Khi tu in ra khi thnh ph, ti
mun quan st li pha sau, xem c xe no ui theo khng. Bit rng c bn
con mt ang ti trn tu. Mt ti c v nh ang ch n mt ngi
ang gnh r di ng. Xe in chy qua, v ti phi ngoi li nhn theo
ngi gnh r. Ti nhn thy hai anh chng ngi trn mt ci M bi, ang ci
g ngi chy theo tu, tht vt v. Mt chic Commanca na pha sau. Ti
ch thong nhn thy kiu xe v hnh dng ngi trn xe. Chc na vo H ng
l ti s bit ngay.
Ch, khu Cao X L! c trn bo, nghe trn i, ti tng khu ny do
Trung Quc gip xy dng ln lm kia. Th m cng gi l khu Lin Hp Trung
Quy M! (Cao Su, X Phng, Thuc L). Bit h ni bc, ti tr hao i ri, th
m vn cn thy ngc nhin. Nhn ton khu, ch nh mt ci hng t trung bnh
ca min Nam.
Ti nhn thy s ca chic xe Commanca: HN5037. Trn xe c 3 b mt. Tuy
ti cha chc, nhng hin tng th nghi. N chy vt trc xe in. Vo
ti H ng, hnh khch xung, ti cng xung theo. Ti i lang thang my ph.
Ni mi ci ngho ca Cng Sn thnh nhm. Ti ch thy H ng nh nh
152

qu, ci thnh ph m ngy xa, u 1954, ti v ngi em h Phan Gia n

thng o nhau vespa i vo cha Trm, vo tri vi chi a trong thi hoa
mng. Ti c cm tng lc H ng l mt c gi 18, i mi ca hng
sc. Cn by gi l mt b lo 60-70 tui mm mm. Cuc i thng trm
lm cho c tht c l vn, bn hn, cc nhc. Quanh qun, n mt u ph, ti
thy t xa trong mt gc ng, ch HN5037 ang u im phng phc. Chc
na tao v H Ni, my m m theo l tao nh my!
Ti tr ra bn xe, v H Ni. Xe in i c na ng, lc ngng mt bn
phu, ch HN5037 chy vt qua. Ti nhn c mt thm 3 ngi na, ng
thi lc ny ti cng khng nh chng 100% l phn gin H Ni. Tuy vy, mc
chng nh gi v ti, ti cha xc nh c. Vi s hiu bit ca ti, ip
vin c nhiu loi, nhiu trnh : H Ch Minh, Fidel Castro, L Tha Vn, v.v...
Chng c thi gian hot ng tnh bo y ? b bn kia Bn Hi, khon
300 ng sang khu phi qun s Bc, mua hay ly mt t bo Nhn Dn. Nh
vy, cng l hnh ng ca mt ip vin (iu ny, chnh ng Hng k).
T ngh trn, ti chng cn gi v bc l hc sinh Vnh Linh na. Hc sinh g
m chng phi vn dng n 7 ngi mt ngy, c xe Commanca i theo nh
th?
Bit ngi, bit mnh mt t. Chng bit tng ti ri; chng ch khng bit ti
ra y lm g thi. V th, chng s cn phi mt nhiu tm sc vi ti. Xe
in v ti b h th chiu, ti i n cm ri v nh tr. a th ly ti dt.
Cha cn m ra, ti bit c ngi m ti dt ca ti ra ri. Khng sao c,
ngay khi ti hng cm ra, ti thy trn mt ca s nh i din, mt ngi
chp nh ti. Cng khng sao c! D ti mun hay khng, by gi ci th
nh vy ri, s cng ch c na. Khng s my, ti cn c ci khoi ngm
cnh khi ci trn lng cp.
m y, ti vn ng qun tr Hng Qut. Tn au d dy cng vn . Ti
bit n khi i n cm. Lc b h r v, t xa ti thy n ng ni chuyn
vi mt trong s, ngi theo di ti t hm qua n by gi. N ch quan, ngh
rng ti khng th bit tn kia. Ngoi ng ph ngi ng nh hi, gp ngi
quen l chuyn thng. Nhng v ti bit tn kia, nn bit v n. Do vy, ti
i tm, xong v ging nm. N khng hi, ti cng ch cn ni, d c mm ci
gt u cho nhau. m qua ti mt ng. m nay, tm hn xc nh r, v
th, ti cn ng cho li sc . Thi gian ch cn hn 10 ngy na mi ti 1618: Ngy quy nh trao ti liu M. Trong thi gian ny, ti phi tung ha m
bng cch:
153

- S dn chng i lung tung li dng nhn c nhiu cnh vt ca H Ni,

bit thm nhiu iu hu ch khi tr v Si Gn. Trong khi , nu c thi c, ti
ct ui ngay.
- Ngoi ra, ti cn phi t ra l mt ngi c tnh tiu t sn lng mn, lu luyn
cnh c (mc d c nhn nhim v v min Bc theo di s on 308, nhng
trong lng khng thch hot ng. C th, l khng h ch ti nhng ni ng
qun, cng nh nhng b i, xe c qun s gp trn ng i qua). Lu ngy,
nh H Ni, v thm, ch khng thch hot ng, th thi.
- Trong qu trnh i linh tinh nh vy, ti phi tm mt a th thun li
ct ui.
Tuy trong lng tnh nh th, nhng nm xung, ti cng khng lm sao ng ni.
C vn v ngh suy, ht s vic ny, li s vic khc tip ni ko n. Ngay khi
cn Si Gn, trc nhng ngy i, ti vn tm nim l: Ra i, p nht l hon
thnh nhim v tr v. Th nh l ...cht! Khi khng may m cht, ch c g
ni na, v cht ri cn bit g na u. Ha c lng! Trng hp th ba l
trng hp xu nht, tc l b bt. Phi chu di ng cay, kh au ri cng
cht. Tuy th, qua bao nhiu sch bo, truyn ti tng c. Trong nh t, c
bit bao nhiu nhng nhn vt qui kit, ti ba, nhng con ngi xng xo,
mun lm nhng vic khc thng, nhng khng gp th, gp thi. Vy l dp
ti c gn gi nhng b c uyn bc, s hc hi c nhiu; t y, t duy
v kin thc ca ti c m rng. Ging suy ngh c chy di vo m thu
dn vo gic ng mun.
Sng hm sau, H Ni ma dm d. Nhng trn ma ma H nh nc
xung. Ti ngi dy, nghe ting ma ri v gi thi bn ngoi, ti lin tng n
mt th ca mt thi nhn ngi Php, Verlain th phi, ng vi tm trng ca
ti lc ny: Ma gi ngoi ph phng, nh ma gi trong lng ti. (Il pleut sur
la ville, comme il pleut dans mon ceour). Mt ti cht thong bt gp mt b mt
quen thuc, ngi nghing nghing trn ging s 9. Gm tht, nhng hai tn
cng ng vi ti. Ti i nh rng, va ra mt va ngh ngi: Ma gi th ny
i u? Ti cht ngh, chng n bm mnh rit qu!
Trn nguyn tc, chng n s cha bt ti. Nhng iu g c th chc chn l
chng cha bt? Nh ra v mt l do bt thng no , chng li v th sao?
Vy, ti phi phng h c nhng trng hp ngoi l. Hai l th ca cc linh
mc B v C, ti xt thy khng th thc hin c. Hn na, hai linh mc ny
154

cng ch l th yu trong cng tc ca ti. Ti quyt nh hy. S vo ch ra

mt lu, chng n t vn , ri theo vo. Ti v ra ct bn chi v khn mt
cho chng thy, ri tm giy chng bit l ti i cu. Vo nh x, sau khi quan
st mi ngc ngch, khng ch no bn ngoi c th nhn c ti, tr l
kha ca. Ti tt qun di treo vo qu nm l xong, yn tm. Ti x hai l th
bc ny lng ra, c li mt ln na, ri nh dim t, cho xung thng phn.
Nh vy, trong ngi ti ch cn ti liu M. Ti phi trong mt t th, nu
thy c hin tng b bt gi, ti s vo vin bng i ni khc bng mt ng tc
mau l bt ng. Cn ch mt, chc chn mun i chng cng khng tm ra, d
ngay trc mt, chng cng khng th bit l ci g.
Ngoi tri, ma ngt ht, tri sng dn, ti eo ti dt ra phng trc ly giy
t. Va ra ti ca, ti lic nhanh ln mt khung ca s ca cn nh lu pha bn
kia ph, hai b mt l ca mt ngi n ng v ca mt ngi n b chng
30 tui.
Ti i ngc ln ph Ln ng, ri r v Hng Bum, vo ng Hng Giy. My
hm nay tinh thn ti cng thng, nn n ung ch ra lm sao c. Hm nay, ti
mun n bt cho. Ni y ni ting cho ngon ca H Thnh thanh lch ca
my hiu: Sinh K, T K. Ti vn c trnh, cha dm v ph Hng Bc. V th
nhiu ln ti c phi i vng qua. By gi, ti cng khng phi qu gi gn v
cch tiu tin, d rng ti cng khng tiu g qu l. Khi chng cha pht hin ra
ti, ti vn ng vai mt hc sinh thn qu, nn phi t ra d xn cht chiu.
Cng vn l hiu cho Sinh K ni ting ngy xa ca H Ni, m by gi bt
cho tht b nht nho nh nu cm ngui. Cho b nhng c l tht tru, vi 5,
6 mu tht con en x. Nht l ci du cho quy tht bun ci, b t, kh,
cng ngc, n c v ng, trng nh hai ngn tay t dnh vo nhau.
Ti quan st ht mt lt, khng thy b mt no quen. Mi cho pha xa, gn
ng t T Hin Lng Ngc Quyn l hai b mt, mt n ng v mt n b,
ti thy trn ca s trc nh tr Hng Qut. H t v nh ang bn nhau
chuyn g. Cch xa ti n 200 mt, nhng i mt hai ngi vn thnh thong
hng v ti. Bn kia ng, ngay trc hiu cho, mt ng chng bn chc
tui, mc o s mi ct tay mu xm b i, ang v h hoy cha ci tay thng
xe p, vn a mt v ti.
Trong hiu cho c mi ngi khch. Nhng ngi khi ti bc vo c
y ri, ti loi. Vo sau ti, 3 ngi. Ngi ngi mi gc l mt thanh nin, c
155

v hc sinh, chng 20 tui, cng i ci m ci. Ti khng bao gi nhn thng

anh ta, m ch nhn bng th trng mt ca mnh, ti thy anh ta ch ti khng
bnh thng. Ngay ngoi h, mt ph n khong 20, tay xch ci ln ci ang
mc c mua my bp ng luc. i mt su hom, nhiu ln cng lic ti nh c
ch .
Vi ci khu gic ca nghip v, ti thy 3 ngi, hai ngi th chc chn,
cn ngi th ba, nghi ng. Ra khi hiu cho, ti tr ln Hng B, theo M
My xung Hng Du, ri n trc n B Kiu. Hm nay, ti ln cu Th Hc
vo thm n Ngc Sn.
Cnh cha vng v, lc c dm by ngi, vi mt l tr con 6, 7 a n a
ui nhau. Nhn Chn Ba nh mc meo, st m ng ch v nh ni nim tm
ti ca nhng kip ngi, ang l th sng min Bc, ti cng chnh lng m
chiu. Thong nghe 6, 7 em nh, v sao chi nhau tht l th tc, ti khng
ng. Ti sao, mt em nh 10, 12 tui li c nhng cu tc tu nh vy? a no
cng th! Mt ch ph n chng 26, 27 tui, dng dp nh mt gio vin hoc
mt th k ca mt hp tc x nng thn, nghe cc em chi nhau nh vy,
nn ng dy ni nh gio dc:
- Ny cc em, sao cc em l con trai, m chi nhau bn thu th? Thiu nhi Th
l chu ngoan Bc H m! Ch mi nng thn ra, ch c bo vn thy
thiu nhi Th , lun xng ng l ngn c, ca c nc c m!
Ti thy ch rt nhit tnh v c thc. Nhng cc em, tri li, lc u chng
ng nhn v nghe ch ni; na chng, mt a ri hai, ba a vng Con cc...,
im m n mm i!. Mt a khc: Con mt tot, bit c l... g. Thm ch, hai
em khc mc t mp nc nm ch ta, v ni: ngoan con cc...y ny!.
Chnh ti cng ngc nhin v xng n mng:
- Cc em khng c hn!
Vi thi v nh mt ca ti, chng phi chy nhng cn chi li. Ch nhn
ti, ti nhn ch, thng cm. Ti i ra khi n, li quo xung Trng Tin. Lc
11 gi, ti vo vn hoa Ch Linh m t bo Qun i Nhn Dn ra c. Mt
lc, ti mi ngng ln, vn vai, vn vo lng cho mi ngi. cng l lc
ti nhn thy ht: Ch xch ln ci, ngi cch ti 3 gh, quay lng li pha ti.
Lo hn 40 tui ang ng xp vo mt chm cy, thp th ci mt xa ti hn
200 mt. i v chng (c gi nh th) ngi mt gh ng inh Tin
156

Hong, quay lng li pha ti, ang nhn ra pha h, xa ti phi n hn 300 mt.
Anh chng c v hc sinh i m ct, ang chm ch c sch, ngi di chn
bc tng phun nc, cch ti hn 100 mt.
n y, ti khng nh c 5 ngi. Nh th, c mi ngy chng li i ngi.
Sao chng n lm ngi th!, ti t nh. Bn ngy nay, trong gn 20 ngi ti
thy mt. Ch c tn i m ct kt eo knh rm ca bui u tin l d nghi
ng nht, cn hu ht, trng khng c dng g l cng an ngm hay tnh bo.
Chnh ti sau, c th nghip v thp, nhng y nguy him, chng n chng
khc g qun chng bnh thng i ngoi ph.
th kh nng nghip v ca phn gin min Bc, ti ng dy i loanh
quanh trong vn hoa, mt l ng nhn cy l. C th bc nhn du, khi gn
ti tn c v hc sinh, ang ngi trn mt gh xi mng, bt cht ti ngi ngay
xung bn cnh. Y khng th ngh, ti li n bn y ngi, v vy, y lng tng vi
xoay ngi v nghing lng v pha ti. Ti ngi xung y, nhng mt vn m
m nhn vi nc phun t ni bc tng. Ti hiu nguyn tc ca ngi i
theo di. L c trnh, ng cho con mi thy mt mnh. Bi v, khi n ch
khc, lc khc, m con mi li gp b mt y, th t ch khng bit cng phi
cnh gic m nghi ng. Nhng trong trng hp va qua, nu l ngi gi
nghip v, hy c ngi yn, mt lc sau lm nh mi ngi mi t t xoay th.
Thm ch, trt cn phi gi chuyn, ngha l i khi cn phi lm tri vi
nguyn tc ca nghip v, con mi mi kh nghi ng. Gi s, con mi suy ngh
rng, nu n theo di mnh, i no n li ni chuyn vi mnh.
Ngi mi pht, ti ng ln, i xung rp Eden c, by gi i tn l rp Cng
Nhn. Hm nay c phim Rn Cr Ba, phim Lin X. Ln u tin ti vo xem
phim ca Cng Sn Lin X. Xem trnh ngh thut Th By ca Cng Sn
Nga ra sao.
V hm l chiu Th By nn cng ng. Gi v 4 ho. Ln ngay trong m
ng, c xch ln ci vt v xp hng, chen ln. Ti thong thy hai v
chng, chng chng ly v. Chng ch a ra mt ci g , c th l mt ci
th, m v ng khut ti kkng nhn thy, ri ngi x v chng vo. Vo
rp, ti nh bng, ti bit chng n phi vt v nhn ti. Cn ti, bit ri nn
mc chng, ti ch ni dung phim. Ti hiu, t nht cn 3 a na gc bn
ngoi. C l, H Ni thi gian , duy nht rp xi n, m phi l hm phim
hay. ng ngi, may ra mi c th ct ui, vi iu kin phi c thuc ha
trang, v mt b qun o cha bao gi mc trc y.
157

Nu lc ny ti c l thuc ! Trong bng ti l m ca rp xi n, ti s v i

tiu tin vi ln, nh b i rt ri ln bi xoa thuc ngay t ngoi, 10 pht sau
da mt ko nhn. Ci sn khuy qun, khuy o. Ngha l phi chun b sn
sng trc. Lc rp sp mn, vo nh x thay o m tht nhanh. Nu cn vt
lun ti dt, gn b ru gi ln, tr thnh mt ngi khc, chen trong m
ng i ra. bit ht mt 5 tn theo di mnh ri, lc ch li nhanh v hng
khng c chng m chun. Ch cn nh vy l gu nn mt chuyn thn k,
ngha l, t nhin con mi bit mt.
Lc ny, phn v ti khng c loi thuc , phn khc, ti cha tch cc ct
ui, v mun dnh dng ch ngy 16, 18. y cng l mt tnh ton sai lm ca
ti, m sau ny, thi gian v s vic mi gii p cho ti. Si Gn, ti tng
xem mn nh rp Rex hoc i Nam. By gi, thy mn nh b t, nh con
mt b khong 2 mt, b kia 1 mt hai, khng c ph ch Vit, m cn c
ging ni ca mt c gi loa phng thanh, m min Bc khi y ngi ta gi
l thuyt minh.
Ni dung phim. Mt gin ip c ang hot ng trong lng ch l t Ba
Lan. Lc ny, Nga ang chim ng Ba Lan. Tnh bo Nga v Ba Lan, do nhn
dn gip na, dng mu m, la lc, cui cng bt trn gin ip c.
Ti thy nht nho, chn ph, nht l cnh gin ip c l l, ngy th mc
vo nhng ci by cng ngy th ca Nga. Ton b cun phim, khng c mt
tnh tit lt lo, tinh vi no ng k, so vi nhng phim tnh bo trc y ti
xem Si Gn. Th m qun chng cng trm tr ca tng. Qun chng H Ni
by gi, a s cc tnh mi v t 1954.
Tan rp, ti ko ui lang thang v mi Ng T S. Thy mt nh tr c v
sang hn, ti vo thu mt bung. Ti vn a giy thng hnh. Ti ngh, d ch
nh tr c pht hin giy gi, ti vn khng sao, ti vn c thu nh thng.
Bi v, s c lnh b mt bt ch nh tr ng , khng c hi han lm kh d
g ti c. Tin bung 1 ng ri. Ti ng kh, v bt chng n, nhng chic
ui, tn nhiu cng, ca hn. Lc ny khi i ng, ti mua mt i dp
Thi Lan v chic m xanh cng nhn. Phn v chn ti i dp ru vn cha
quen, rt au, ci quai cao su thi ra en x c chn. Hn na, dp Thi Lan v
m cng nhn l hai mt hiu khi ti trao ti liu M. By gi, ti phi mang
trc cho bnh thng.

158

Sau khi tm ra, m ti nm mt mnh mt bung, cm thy tht d chu.

em sch ra c mt lc, ri ti nm suy ngh, tnh ton: Mai, Ch Nht c n
Nh Th Ln i l xem th no? C gh v Hng Bc, xem ph c thay i ra
sao? Gh lun Lng Ngc Quyn, xem b d h th no (nhng s khng vo
nh). Ti hiu, tt c nhng ngi c nhim v theo di ti, sau gi quy nh bn
giao con mi cho ngi khc, mi ngi phi lm mt bn bo co, tng thut
t m mi chi tit ng i nc bc ca con mi theo th t thi gian v khng
gian. Nghip v cng gi dn, cng pht hin c nhng iu su sc, thm
ch c nhng ng tc v vt, ng tc gi ca con mi, nu c ch y c lng
trong mt n g. Ngoi ra, mi cui bn bo co tng thut, phi c mt cu
nhn nh: Theo anh, con mi c hin tng g nghi ng c ngi theo di
khng?
Nhng tn nghin cu v ra lnh nh, i chiu nhiu bn bo co, tng
thut nm c ci chung, t y chng s c nhng bin php thch nghi
theo nhng din tin ca s vic.

159

Hai Mi
Kip Ngi, Kip Vt!...

Sng hm sau, ti vn i m ct nhng i dp Thi Lan. Cn i dp ru ti t

gm ging. i dp ny mang t Si Gn ra. Khi khng thy ti i, ti bit chc
ti phn gin tm c i dp . Khng c cc kh g trong y c.
Bt u ra khi ca khch sn, ti ghi nh bt c mt b mt, hoc khng thy
mt th dng dp, d trong mt ngch xa xi, hoc ng trong ca s, tr khi
ca khp khe h theo di. Nhng, khi ti nghi mt khe h ca mt
chic ca no, i chng 100 mt, ti s mn c no quay li, nhn thy khe
h y khc i l ti t vn ri. Cho nn, hu nh ti khng b st mt ci
ui no m ti khng bit. Nu ti cha bit chc r bao nhiu ci ui, ti ch
dn vo nhng ng vng, hoc ng hp, l phi l ht.
Khi ti Ng Huyn, ti vo lm bt ph. n xong, ti c v tnh qun chic
m ct. Ti bit, chic m ny, ngi khc no s tng ti qun, cm ly.
Nhng, khng nhng khng c, m c khi cn lin ly. Chic m y phi v
tay mt, trong nhng ci ui ca ti, ri v ti c quan phn gin ca H
Ni.
Ti n cui nh th, mi v bt cht v tay ln u, v ng ngc vi vng quay
li hiu ph. Ci m mt, ti t v ngn ng tic ca, ri tip tc i tr li pha
nh th. iu s gp mt phn nh, trong k hoch ca ti i vi chng sau
ny. Ti l ngi ng tr.
Hm nay Ch Nht m Nh Th H Ni tht vng v, la tha mt vi ngi i
l. Cui nh th ch m mt cnh ca bn. Trong nh th c tt c khong by,
tm mi ngi, a s l cc ng b gi, cn thanh nin ph n, tr con khong
mi su, mi by em. Gia cnh vng v v trong nh sng l m v nhiu
ca ng, c ti trm ngm lin tng n nhng hnh nh bui thiu thi,
nhng ngy Ch Nht, ti cng i l ni y. n o no nhit, chung trng
tng bng, rn rng, mt thi phn thnh huy hong ca gio dn min Bc.Ti
m chiu nhn my chc ngi, ang gc u lm rm than th. Ti cht nh
n my cu trong bi Thng Long Thnh Hoi C ca b Huyn Thanh Quan:

160

Li xa xe c, hn Thu Tho.
Nn c lu di, bng tch dng.
..................................................
vn tr gan, cng tu nguyt.
Nc cn cau mt, vi tang thng.
Nghn nm gng c, soi kim c.
Cnh y, ngi y, lung on trng.

Nhn cnh ny, rut ti cng t tng khc nh b nm xa. Cng mt cnh, hai
thi i, mt tm hn. Tan l, ti ng ta lng vo hng ro st, ni tng c
M ng gia sn pha cui nh th.
Nhn nhng ng b gi lm li ra v, mt ti thong thy b d h. B c tn l
b c Cn. Chng b cht t khi ti cha bit cuc i. B khng c con, ch
c con nui. V tic my ngi nh ca anh ch em b Hng Bc v ph Lng
Ngc Quyn. Cn tt c thuc v Cc Qun L Nh Ca ca nh nc.
B d ti vn mp nh xa, nhng tc ng mu v da nhn. Nt m
chiu mang nhiu t l. Khi b i ngang qua, b c nhn thy ti, nhng con mt
ca b nhn ti nh trm ngn ngi khc qua ng. Phi, lm sao b c th
nhn ra thng chu ca b c. Bi v, c p b u ra, b cng khng th
ng ti li ra H Ni. Phn ti, thc c vn l ti n gp b, th sau ny
b phi vo gp cng an. Ti ch nhn b bng con mt l th v ni nim xc
ng y vi ca mnh xung. Ti theo ng L Quc S ra Hng Bng, v
Hng Gai. Ti y, ti thy mt ch du kch o nu, qun en tht ng. Vai eo
khu CKC, ang nm tay mt em nh chng 12, 13 tui, ko v pha n cnh
st b h. Nhng ngi i ng hi, ch ni:
- Thng ny v my thng na ng np trong ng, ch nhng em gi chc tui
i qua, xng ra bp ... v. Ti nghe m khng hiu c, ti sao mt x hi suy
i n k l nh vy?
- n u Hng o, bng dng ti thy my b m thng bn my ni chui,
b th my tri da...m quang thng chy te khi ra. Mt anh cnh st chng
161

22, 23 tui ang ui theo b. Anh cnh st nm c quang gnh. B

chng 40, 45 tui va th hn hn, hai tay c vn vo vo nhau;
- Tha anh, anh tha cho em, nh em ch c vi ni chui v my qu da chn
ny em bn, v mua go cho cc chu nh. Ln sau em khng dm em i bn
na. Tai ti nghe m lng qun tht li. c ti cng m rng hiu cuc i v
nhng kip ngi. Ti b i dc theo Hng o, n Hng Ngang. Hng Bc
y ri!
Nh n hai cu th:
Cho hay, cnh c a ngi nh?
Ai thy, m ai chng ngn ng.
Ti thy lng thn thc bng khung, vi y khi nhn ph c. L tht! Cng
ng ph y, cng nhng cn nh y ngy xa, m by gi ti li nhn thy b
nh, ln tn nh nhng chung chim b cu. Ph x th b con, ngn mt t.
Chn ti c th bc, lng ti c chm ni y vi. Ti i st nh Tn Hng,
chic bin hiu g. Cn hai ch Tn Hng k vo tng trc y, hy
cn m m. Ti lic nhn vo trong nh, thy c ngn ra tng gian, bng
nhng tm ct, c nhng b nh qu xa l. kia ri! Mi trong sn, ti thong
thy ch Thun. Trng ch m ti rt ngc nhin: Ch l hoa khi Hng Bc 1952
c m (u 1954 chnh ch v em trai ch l Ha k li), khi y ti ch l mt
cu b 15, 16 tui. Ti cng bit, ch c bao nhiu nhng tay cng t ho
hoa ca H Thnh m say, ngng m.
Con gi Hng Bc xa nay ni ting i cc trm anh, va giu, li va p,
cnh vng l ngc. 1953, c Mi nh Ngc Chng li l hoa khi Hng Bc. D
cn nh, ti vn thy cc c p nh tin. Th m by gi ti nhn ch Thun
nh mt b gi x, na tnh, na qu ang t cm cho con n. Gia lc y, ti
thy anh K, chng ch Thun. Trng anh gi v gy nhng, i i guc lc cc,
tay dn hai a con gi nh ngoi ph v. Anh K y ? Mt ngi m trc
kia khng bao gi mc py da ma hay i dp ra ng ca hiu. Nh anh
thng c 4, 5 ngi , i cc thanh lch lm. Gi y, sau 8 nm, nhng
ngi giu c ngy xa l y.
Nhng hnh nh ny cho ti thy: Di chnh quyn x hi ch ngha, ngi giu
tr thnh ngi ngho. Ngi ngho tr thnh ngi cng cc hn. Kia, nh
Trng Nguyn; y Chn Hng, Bo Hng Long. Li y na: Bo Thnh, c
162

Hng, Bo Thnh, v.v...Ton thy nhng ngi nh qu. Nh no cng quy

ct. Sau ny ti hiu, ty theo nh anh bao nhiu ngi, ch cho anh mt phn
theo s ngi. Phn cn li, thuc chnh ph, s cho ngi khc .
Nhn rp ht Kim Chung, m ngy xa ti hay chui vo xem chc. Cng l rp
ht ngy xa , sao by gi trng nh b th! Phi ri, mnh sng Si
Gn, i xa nhn nhng thnh ph ln. Sau lu ngy, tr li nhn H Ni, thnh
ph c xa, nn mi c ci cm gic nh vy.
Ngm nhn nhng ch ng, ch xy granite ca cc ca hiu, by gi v ch
n thiu ch kia, vi mu ru loang l ca cc ngi nh nh d m ca mt thi
vang bng. i theo T Hin, qua rp Qung Lc, vo ng Sm Cng, n n
Bch M, quo ln ch Bc Qua, ri Hng Chiu. Ti ko l th 5 ci ui i
khp t tung, cho chng n phn on. C tri bit c nh ca ti!
Ra ti ch Bc Qua, thy mt m ng tm hm, c cnh st, ti gh n. Mt
ch chng 25, 26, mt hoe ang nc n, git ngn, git di ng bn cnh
ci thng go, phi ni l thng ct ln go. Th ra, mt anh chng nng dn
chn t, cp mt thng go nng, y ci bao ti rch v s st, ln lt, n g
bn cho mt ch i ong go. Anh lm lt ni l cng an ang theo di bt anh
bn go, anh phi vi bn r chun v qu ngay. Ch ny tng mn hi,
phi cn nhanh tay chp l. Thng go nng n 15 k m anh ch ly 10 k vi
2 ng cho ci thng. Anh ni, anh khng dm mang thng v, s hp tc x
nghi ng. Cng an y ng, u c dm xem go k, dp may gp mn hi
phi v sm, cn n o g. Sau khi anh kia v ch khn trng chia tay, ch hn
h i go v. n Hng Chiu, my ngn tay gi thng trn u, thc su
xung nhng ht go no lnh ca mt ngy may mn, nhng cm gic thy
khc thng. Ch b thng xung v bi ln. Ch c mt lp go trn, cn ton
ct bn di.
S vic ny cho ti thy, mt x hi qu ngho nn, ngi ta ch c th la lc
nhau n nh vy l cng. Nhn tr gi ca mt s lng gt, nh gi c
mc cuc sng ngi dn ca x hi y. Ti vo mt qun cm Hng
Chiu, qun ny c v ng ngi, gn 20 ngi n ung. Ti tm mt ch ngi.
Ti ngc nhin, thy hai thanh nin mt mi sng sa nhn ti ci. Ti ci gm
n, u suy ngh, ti cha h quen bit my ngi ny, vy v sao? Cu hi ca
ti c gii p ngay sau . Khi ti va ng dy, cn mt cht cm tha,
mt cht thc n tha, hai ngi x n, mi ngi ginh mt th.
163

Tin , ti ko ui vo thm ch ng Xun ni ting ca H Ni th , nh

Bn Thnh Si Gn. Ngoi ca, c mt ch bn hoa ca hp tc x, cn hu ht
mi ngi mi ci thng hay ci mt bn hoa qu hoc nhng th lt vt. Chc
chc li m chy quanh v cng an ui. Ch by gi l ph, l khng hp php.
Nh nc c nhng ca hng lng thc ca tng khu ph. Mi th t
mui, mm, u, hnh, v.v... Ngha l tt c v thc phm u c phiu, ty theo
gia nh cn b hay nhn dn. Trong nhn dn li ty theo c c n hay khng,
v ty theo s ngi... C nhng phiu nht nh mi thng, mi gia nh c
mua bao nhiu. Ngay t thi gian ny, c tnh trng, c phiu m khng c
hng, cng v sau, cng trm trng hn. Ti nhn ng h, 2 gi. Ti cht ngh
n nh tr Ng T S, c ban cng v sn thng phi qun o, rt tt.
Qun o ti, hai b qu bn, hm nay v tm ra git qun o. Ngy mai, i
s th. Ti vo ch mua hai cc x bng v tr v nh tr. Khi v ti ni, tn
qun l ni, bung c c ngi thu, ch cn phng s 10. Ti ni, phng no
cng c, nhng c ti ngh ngay, nh vy c s sp xp. c, ta s ln
phng xem sao.
Sau khi vo phng ng ca, bt cht 5 pht sau, ti m ngay ca. Dc sut
hnh lang, hai bng ngi rt nhanh vo phng s 4, cho pha i din. Hai
thanh nin, mt ti quen mt. Trt m ca phng, ti phi v i ra pha sn
thng, s s my ci dy phi, ra v nh s phi qun o y.
Vo phng ln ny, ti lt chiu, xem gm ging, mt vi gc kh nghi, chic
bn, chic gh... Ti quan st ton b. Nu nhng nc tin tin, c th c
nhng my ghi m, my nh t ng. Nhng min Bc thi y, trnh lc
hu, lm qui g , cng lm ch ch kn o chp trm nh v tm iu kin
c khe nt n no , ngi nhm vo bung l cao. D ngh vy, nhng ti cng
c xem k, k bit v ch thi, ch ti cng ch c g. Trong ngi ti ch
cn ti liu M, ng hng bao gi ti ly ra xem, lu lu, ti ch ly c gi,
s, s ri mt. Ti vn bn khon, c s ch nh xp t phng cho ti, vy
phi c vn g. Nhn ton b phng, khng th c iu kin g t ngoi nhn
vo phng. Ti ch tng l inh, t l kha. Ti xem li ln na. , y ri! C
th ch! Chng n cng qu qui y: Bn gc bn ti s ri, khng c g. Th ra
gia gm bn (bn khng c ngn ko), chng dng keo gn mt chic my ghi
m nh kch thc 12x8x1,5 phn. C th, ti mi an tm. K n y, tnh sau.
Tm git .
Khi vo i tm, ti va git va thn th suy ngh. Nh th ny, chng n
nh gi mnh cao qu. Mnh c my mc ch g u, c ai n giao thip vi
164

mnh u. K ra, nu ti thch chuyn trai gi, mang mt c em v lm tr cho

ci my ghi m, chng cng c mt bng mi mn min ph. Trong qu trnh
i ng, nhiu c loi gi kim tin c ci ci vi ti, nh vn hoa Ch
Linh, Trng Tin, gc Cu G, Ct ng H...
Tm ra, git qun o xong th 5,6 gi. Git c hai b, ti cn mi ci qun
i mc, ra ng ban cng nhn cho ra ph. Ti thong thy mt b mt
ng su trong ca s mt cn gc cho nh bn cnh. Ti v lm vi ng tc
th thao nhn k. B mt quen? , tn knh rm, i m ct kt ln u tin ti
pht hin nh th X. Hm nay khng i m, khng eo knh nn hn lm ti
ng ng. Ti rt ngc nhin v l lng. Ti c cm tng kh hiu l ti sao, bt
c nh no chng cng vo c? x hi t do u c th nh vy. ng
thi, ti cng cm thy mt khng kh rnh rp, bao qut lc no cng chung
quanh ti. T cm gic ny, mt ti l ng nhn my con s ang ru rt mt
mi nh trc mt, ti cng thy hnh nh chng cng c cht Cng Sn. Thm
ch, my ci cy v tri ng im lm cnh ngi nh, ti cng thy chng c cht g
ca Cng Sn. Ci cht ca soi mi, lc la, lng gt, khng lng thin. Cng
mt bu khng kh ca T Quc qu hng, nhng quang cnh, ngi v vt
x hi ny khng hp vi ti. Ti khng c cm gic gn gi thn thng, quen
thuc nh min Nam.
Thp thong ngi ca s li chp nh ti. Ti thy 5 ln, cn sau lng
hoc ti khng bit, khng k. Hm vo nh thng Vit c (k sau), ti cng
b chp 2 ln. Chp lm g nhiu th! C th, chng lm chng c, ti liu sau
ny chng? Thi vo i ng! Vo bung ti ngh ngay ti ci my ghi m. Nu
khng v nhng ch trng sau ca ti, ti n chi cho n mt m, hoc
cng cho n my pht ... rm. Nhng ti nh nm im coi nh khng bit. Chnh
v ti t ra lun lun ch quan l l, nn nhiu khi, thy nhng ci ui ca ti
rt l liu n ng nghch. Hay c th v ti bit mt ri, nn ti c cm
gic th chng? ng ph y ngi i li, nu ti khng bit chng ri, cng
kh m bit ai vi ai. Chng l thy g ha cuc, gp ai cng tng nh h
theo di mnh hay sao? Ti c vn v suy ngh ri ng lc no khng hay.
Hm sau, ti n xe in ra b h. Khi i qua Hng Da, nhn ch Pharmacie
Thm Hong Tn to tng nhng m nhm v thi gian, ti cht nh ti s
b m Hng. Hiu thuc ty by gi ng ca im lm. My ci ca s trn
gc, ng nhng thanh g cc cch che kn mt. Ch nhn th, ti cng thy
s tn li ca ci pharmacie ri, ngha l ca hiu khng cn c m na.
165

Ti b h, ti li mua t bo Th . y l t bo c tnh cch a phng, ni

thnh nn c vi tin lt vt hng ngy, trong khi nhng t Nhn Dn, hay Qun
i Nhn Dn khng bao gi ni ti. Thc vy, ti i trn ng ph thy bao
nhiu chuyn cp trm, la o vn xy ra thng thng, nhng khng bao
gi thy c trn bo. Ngay trn i truyn thanh (ni qua ng dy) cng ha
hon mi nghe thy mt vi s vic ngn chn ti c v nhng chuyn xu
ca x hi.
y cng l mt ci c bit ca min Bc. Khp H Ni, t ni n ngoi thnh,
nhng u ph, hoc ch thng xuyn t tp ng ngi nh bn xe, trc
nh bch ha, v.v Thng c treo loi ng loa hai tng ph bin tin tc
cng nh thng bo (gi l truyn thanh). Ri ti gi quy nh mi m in bt
vo i pht thanh. Cn ra d th tht l him, nu khng c l khng c. Ra d
v my nh phi ng k hng thng. Mua phim chp nh phi lm n xin
php, ni r l do, hoc phi c giy ca c quan gii thiu. Cho nn, hu nh
khng mt ngi dn no c my nh ( quc cm) nu i ra nhng vng
chung quanh H Ni, cc bn s thy y , nhn bt c hng no, cng thy
hu nh mi nh u c nhng cn cu bng tre chc thng cao ln tri, trng
nh nhng lng ca con nhm khng l, x ra khi gp k th. l dy ng ten
ca ga len ghp n gin my cc nghe i gn. Ch nghe c i H Ni
v nghe nh t. Th ny tr con trong Si Gn vn chi (loi ny th khng phi
ng k).
b h, d chng cn thit lm na, nhng do thi quen ngh nghip, ti vn
quan st ton b nhng khun mt chung quanh ti. Ti li thy cho mi pha
hiu kem trc nh Thy T, c gi chng 18 tui c hai ci ui sam. Trng i
m mm mm hy, th m i l phn gin theo di ti. c! Hm nay, ti
dn c ln s th. Qua c ta, ti thy cch b tr ngi theo di ca Cc phn
gin H Ni. Ngi no cng theo ti mt ngy, t nht mt tun sau ti mi gp
li. Cng sn lm nh vy con mi khi nghi ng, mt cnh gic. Cho ti hm
nay, hn 40 b mt quen thuc ri. Ti ngh thm: H Ni sao lm nhn vin
phn gin th! Ri y, nhng ngy ti cn bao nhiu na?
Ti ln xe in i s th. Ti lng thng i b nh mt k nhn du i vn cnh.
Hm nay, ti nh s gh thm ni Nng, ni tng truyn l m chn gic
Thanh cp nc, cng nh g ng a, Thi H p vy. La tha, ri rc mt
s ngi, vi hng qu bnh. C s th ch vn vn 5, 6 chung th, qu t so
vi ngy xa. Khng bit th a i u ht? Ti n ch mt ch cp ang
nm ng, ch ny ng nht, hn 10 ngi k c tr con ang ng ngm ng
166

ba mi nm nhm mt. Nhn con h nm ng trong chung, vi cnh m

ngi ng xem. Ti ang bng khung nh n bi th bt h Cp Nh
Rng c Th L, bt cht mt ting rm rung cy l, con cp bt dy, chm ln
hng hc. Mi ngi chung quanh git mnh. Nhiu a tr s qu ht ln, bm
ly ngi ln. C c ui sam cng xanh mt, cung c k dm ngi li.
Chng hiu v sao? Ti nhn li pha xa cch y hn 300 mt, trn cng con
ng i ngang qua trc chung cp ny, mt anh mc qun o b i
ang giang cng li cng mt con nga. Con nga chm hai v trc, khng
nhng dt khot khng nghe theo anh b i i na, m cn ko anh ta i
ngc tr li. Ti cht hiu con cp ang nm nhm mt, mi nh hi thy mi
nga, ng thi con nga cng nh hi thy cha sn lm, nn s qu khng
dm i na, d cn cch n hn 300 mt.
Ti nhn c b ui sam, mt c ta ln ri quay i. Ti ngh bng th m i i
ngnh tnh bo. Lc ti nhn v pha con nga, ti thy mt gc cy gn ,
mt i nhn tnh ngi bn nhau c v ngy ngt tm s, nhng con mt ca
h ti nghi qu. Trong cn nh nh ca mt qun nc c ca s hng v ti,
ni chic bn mi trong gc qun, tn eo knh rm, i ct kt ang ngi ht
thuc l, mt l ng nhn i u, trc mt l ly nc; v mt anh mc qun o
xm b i, ang gc chn ln chic xe p, nhn ra h sen, cch ch ti gn
100 mt. Ti thy anh ta b h.
Ti tro ln ni Nng hng mt v trng Bi, bng khung ngh n Si
Gn, n nhng bn b thn quen, nhng h hng rut tht v nhng ngi
trong Cc. H c bit ti ang nm trn tht ca k th, ang ngy m cng
thng vi k th, tng pht tng gi hay khng? Hay h qun ri? Hai no
ng i, mt mnh ti i trn ng hng v ni en ti mt m. Tm t nng
chu ni nim, ti tm mt gh c ngi da lng, i mt lim dim, lng nghe ting
gi r ro.
Loanh quoanh mi 3 gi chiu, ti mi quay bc tr v. Ti cng chng n xe
in, c lng thng i dc theo ng Quan Thnh. Tai vn nghe ting guc lc
cc u u ca c gi ui sam, sau ti khong ba, bn mi thc. T nhin,
ti mun a gin, ng thi cng mun th nghip v ca c gi ny. Ph la
tha mt s ngi i. Ti th bc chm chm, ting guc vn lch cch theo
sau. n mt qung ph c mt b tng xy dc theo h ph, v cn chng
30 thc na l mt ph ct ngang. Bt cht, ti i st b tng ri ro bc,
ti thong nghe ting guc cng nhanh hn. n ng ch gc ph, ti quo v
167

np khut vo mt tr tng, mt tay a ln ngc, mt tay m mt nh chng

mt xy xm, lng ta vo tng.
C hi bt cht nn vi vng i nhanh hn. Khi ti gc ph, inh ninh l ti r
theo ph y, nhng by gi thy ti bin u mt. C ta ht hong bc thng
xung ng. Nh th , trong mt pht hiu ti nhau ri. Ti hi nhch
ra mt t cho c v t nhin, c trng thy. Mt ti vn nhn nh, tay vn xoa
xoa ngc bn tri. Khi trng thy ti, mt c sng ln long lanh nh mng r.
Ti u oi chm chm l chn theo ph . n mt hng nc ch bn h, ti
ngi i xung, lt ly nc ch cho b hng rt, ri u c ci gm nh sp m
bnh. Chng mt lc, ti nhc chn cho sn ra ngoi gh, ri bt cht quay
ngot ra ng, da lng vo bn nc.
trong ca, ngay nh i in, c gi ui sam ang ngi gh nhn thng sang
pha ti. C vi vng cm t bo trc mt gi ln, lm ra v ang c che
mt. Tht ng bun cho c, t bo li ngc, khng bit c c lm sao? C b
lng tng ch v ti c to cho c tng rng ti ang m bnh. Dng iu chm
chp ang gc u, nhng bt ng quay li. (y l vic lm ca mt ngi
thiu chn chn, sau ny ti n hn mi trong t). Ti vn cn l lng l ti sao,
nh no h cng vo c? Chng l nh dn ai cng bit h l cng an mt?
Hay h c du hiu g c bit, nh dn no cng phi cho h vo?
Ti r v li ch ng Xun, 4 gi 30 chiu, thy mt m ng n o, ti
gh li. Ti khng thy cnh st, ch thy ngi ta ang ch tr 6 hp sa b
Nestl (hiu con chim, ca Php) cn mi. Hp no cng m h ra, ton nc
bn t. Mt ng mt ta tai, hai tay chng mng sn, ch mm chi vo
m ng: ng m bt c my, th ng vn c ra!. Ti chng hiu u ui
xui ngc. Hi ngi ng y, h cng lc u. Sau ti nghe long thong
u: N ngm nc, bc nhn hp sa ra, c hai l nh ri rt ht sa, cho
bn nc vo, ly sp bt l ri dn giy li nh mi.
Ti thy nhng chuyn nh vy, H Ni by gi khng c g l l lm na,
nn b i. Khi ti xung ti b h, mt tri nm di trn nhng chm cy pha
Ty. nh nng xin khoai chc tt mi vo nhng hc su hom, ca cy a gi
n B Kiu.
Chiu hm nay gi lng, c ngy tri H Ni nng nh nung, nn bui chiu, b
h tht ng c, y c ngi. Trc lc v nh trn ng t x nghip, nh

168

my tan ra. Cng nhn thng gh y 5, 10 pht n ngn gi h chiu.

Cho vi i phn no nhng gi lao ng mt nhc khn trng.
Ti gh vo hiu Bch Ha Tng Hp b h. y l cn nh to, ba tng ca
mt ngi di c vo Nam, c sa li lm nh bch ha ln nht H Ni. Ai
tng tnh xa ra H Ni mua hng, cng u gh vo y.
Ti rt l! Rt nhiu loi hng tt, cn thit by trong t knh c gi bn hn
hoi, nhng li mnh giy con ghi: khng bn. Va i va suy ngh mi. Lc
ti leo cu thang ln tng hai, tng ba, thnh thong ti cng thy ngi ngoi
quc i vo. Ch bit l ngi Lin X hay l ngi cc nc x hi ch ngha
ng u? Phi chng, Cng Sn ch ct by hng tuyn truyn, hay v hng
cn thit, nn h chia nhau mua ht thc? Cc hng v vn thng thng th
nhiu.
Mc d ting loa lun nhc nh khch hng coi chng k gian mc ti, vy m
ch trong vng na gi, ti thy mt ngi ku m ln mt v, v li mt ln
tng hai, thy n o, bo ui bt tn n cp. Ti cng phi s tay vo ci
v ca ti, ko l c t tin n mn mt, th tht kh khn. Mt ngh lm ti
mm ci: Gin ip li b cp mc v! 6 gi 30, ti thy hi mt v i c ngy,
ti gh v Cu G n cm, ri ra xe in v Ng T S.
Vo bung, lc sp ng, v ti, ti r tay di gm bn vn thy cn chic my,
khng hiu c thay bng cha? i sng mai, ti xem mi bit.

169

Hai Mi Mt
Ti Liu M, i Tng L Ai?

Bui sng hm sau, l ngy 14 thng 6 ri, ch cn mt ngy na l n hn.

Hm nay, ti li phi ra b h. Trc khi i ti ci xung xem chic my. H ch
quan, cho l ti khng bit, nn lc dn bng keo, li dn dch n 3 phn so vi
ch hm qua.
Ti ra ng, sng hm nay tri H Ni tht p, khng ma khng nng.
Khng kh du du lm tnh lng ngi. Gia ma H oi , c mt ngy th ny ai
cng thy d chu.
Ti li th b v b h. Khi ti ven h, tm hn ti cng ngy ngy vi thin
nhin. Gi hiu hiu ca bui ban mai ma H nh mn trn da tht mi ngi. Ti
hiu l hin gi c quan phn gin ca H Ni, ang t ra nhiu cu hi v ti.
H ch thy ti lang thang y sut ngy, chng giao thip vi ai, chng vo
c quan no, c nh l i tham quan H Ni vy. cho ch trng ca ti sau
ny thm hu hiu, mt ti m mng nhn cnh vt, trong khi chn bc u
u t nh Thy T dc L Thi T xung Trng Thi.
Khi ti mt cy phng v bn h, ti thy hai hn to ngy xa, lc cn nh,
ti vn thng ngi y cu tm, by gi vn cn y. Ti ng trc hai hn
nhn chm chm mt lc, nh thit tha, nh quyn luyn cnh c, ri ci
xung ly tay nh nh vut s. Sau , ti li ra xa my bc, li ng nhn,
nh gi gm, hn huyn gp li c nhn. Ti a mt t gc cy ln n nhng
bng hoa i. i! Nhng cnh phng ca tui hc tr. Ti nh mi cu th
chng bit ca ai:
y ma phng v xa xi,
y tnh nin thiu, tnh ti nh ngi.
Ti ci xung nht mt cnh phng ri theo gi, a ln mi ngi, ri m cun
sch tru mn, nh p vo. Ti bit lc , t nht c 10 con mt xa hoc gn
ang chm ch quan st tng c ch hnh ng ca ti, v tng thut bo
co. Nhng tn bn giy v thng ra lnh s phi in u. Ch l, mt tn
gin ip, mt sng hai cht xm nhp H Ni nht cnh phng v ri p
vo sch? Nhng l thc t y!
170

Ti c lng thng i dc ven h, xung Trng Thi ri quo ln pha bu in.

Hai c gi chic gh ci vi ti, ri mt c vi vi. Ch, ti hiu ngay hai
c l gi kim tin, nhng cc c khng bit ti ang l con vi trng bnh dch
hch hay sao? Cc c m m ti ti by gi, l i cc c s vo p. trnh
cho cc c, ti nghim mt coi nh khng bit, i thng. Cc c cn ngut theo,
tng ti m phm, lm cao. n cu Th Hc, ti ln cu, vo cha. Lang
thang ra mi pha cc gc si gi, ti tro ra nhng g si l l mt trc.
Ti nh li ngy 14-7-1953 lc trc. Php v qun i quc gia (lc thuc
Lin Hip Php) t chc ngy Quc Khnh Php H Ni. Trn b, c trng
by mt s v kh v 10 chic xe Molotova cn mi tinh, ch qun M Bo v
nh Thy T. H ni l chin li phm thu c ca Vit Minh. Di nc,
ngy hm Php ch n 10 chic ca n loi b, chy x nc rm rm.
Trong khi trn tri my bay biu din cho lnh nhy d xung h. Chng ti cn
nhc, ngy ngt say sa, lang thang i xem. iu c bit: Hng trm con ra
ln nh trong h, xa nay sng cuc i yn tnh. Hm y, ting my ca n
chy gm r m m, chc lm cc c nhc u, nn c chi vo ch my gc
si gi mc chng cht di nc, pha sau n. Thnh thong ngp qu, ra phi
th u ln th. Con to, con nh, c con u to tng, hai mp vng kh.
Chng ti c ngi sn trn nhng cnh si st mt nc, ch c no th u
ln li s mt ci. C ln mt c u mc meo th ln ng ngay vo tay ti,
lm ti git mnh, sut ng xung h. Sut ngy hm y, chng ti gi nhau tu tt
t ph Hng Bc ra, s ura.
Ti tr ra, vng li cu Th Hc. ng trn cu, nhn ln nc xanh r, tng
ngn sng nhp nh dy dn, nh cau my gin hn, phn i l cm quyn tn
bo, kht mu ngi dn.
Ngy xa, hn mt ln ti thc mc, ti sao nc h Hon Kim li xanh nh
vy? V ti c tr li: Mt s cc nh a cht, sau khi thm d nghin cu
nhng mu t nhiu ni ti H Ni, kt lun rng: Chch ngang pha
di lng h l mt m ng. Nu by gi khai m, c khu trung tm, ngha l
mt na thnh ph H Ni, s khng cn. V th, nc h Gm mun i vn
xanh, xanh hn c nc bin khi.
Ra ti u cu, ti nhn khonh t nm di hnh ch T gia cu v n B
Kiu, xa kia nhng ng gi, ngi lom khom vit cu i v my ngi by
nhng bn c th, thch thc khch thp phng. Cnh c cn y, nhng
ngi xa u thy! Ch c i v chng quen mt, ti gp ng Hng
171

Giy khi i n cho, ang ngi nh tm s yu ng trn mt chic gh xi

mng, cnh gc phng gi.
Mc chng my! Ti r xung vn hoa Con Cc, chun b mt a th thun
tin cho ngy hn c, trao ti liu M. Sau mt hi loanh quanh, ti tm
c mt ch ng . Ti tr ra ng inh Tin Hong, n tu in i thng
xung Bch Mai. Khi tu in i qua rp Majestic c, by gi i tn l rp
Thng Tm, ang trnh chiu cun phim C Gi L Lem ca Rumaine. Si
Gn ti xem ri, nhng do Php thc hin; gi th coi ca Rumaine xem
sao? Ti ngh nh vy, nhng vn ngi trn xe in i thng xung ch Hm.
ng ph y thc bi bm rc ri. Ng sang rp xi n H Ni, trng li cng
tiu iu hn. Mt vi tm bch chng qung co treo trn tng c mm, rch
t ti, la tha dm a tr chi a trc ca rp.
Ti r vo khu ch tri. i, tht l hn n, h ln, ln tng pho mi loi
ngi chen chc. y , thp thong trong ci x b ca mt bi rng, l
nhng anh chng cnh st ng phc mu vng, v nhng anh nhng ch mc
thng phc eo bng , xng xo chy lng xng. Th m chuyn cp trm,
la lc vn thng xuyn xy ra. Ch ny, mt anh cnh st ang lp bin bn
gi mt chic xe p, ca anh ph ch nhim mt hp tc x, mua phi xe n
cp. Ch kia, my anh du kch ang giong i m ng, mt tn n cp chng
20 tui b tri tay. Trong lc chen ln, li dng s y x ca m ng, ti m
chm vo vai ca mt ci ui, lm cho anh chng lng tng, li l. Khi y phi
tng thut bo co, ch huy ca chng s cng phi au c vi ti.
Ri khu ch tri, ti tr ra ph Hu, v rp Thng Tm, ti ly v vo xem. Trnh
ngh thut Th By ca Rumaine cn kh hn ca Lin X, nhng phn cui
ca ni dung cun phim c phn i khc. Lm sao c b L Lem ny, trong
chuyn c tch xa xa, li c mt s li ni v hnh ng c nh l, thch ch
ngha Cng Sn y. Xin chu thy!
Ti v Hng Bum n cm ti. Thy mt nh tr ngay cng ph, ti thu mt
phng gi 1 ng 20, khng v Ng T S na. Ngy hm sau, 15 thng 6, ti
hi mt, nh nm lun ngh mt ngy, nhng ngh n ngy mai l ngy c
hn, hm nay nm nh, mai i s gy cho cc ui t vn hn. Ngy no
cng i lang thang mi l chuyn bnh thng, Ngh th, ti ra n xe in i
Cu Giy, ti lang thang i b vo cha Lng. Cnh cha tht vng lng u hiu.
Ni y nhng hi h tp np nm xa, ch hn h li cun bao nhiu trai gi
H Thnh, by gi hng khi vng tanh th ny? Th m t gc mt bc
172

tng ru, thp th gc cy mum gi st b ao, lp l trong bi dm bt pha

sau cha, vn nhng b mt ch cht ca l cng th. Chng qua v ci th, ta
phi tm chu cc ngi, ch trong lng ta vn coi thng cc ngi!
n y, ti nh n my cu th ca c Trng Trnh Nguyn Bnh Khim. Chu
xin php c i vi t trong bi Khn Di ph hp vi tm tng ca chu lc
ny:
i, bit ai l di, bit ai l khn?
Khn y ht thi, khn y di.
Di m gp th, di mkhn.
ai bit c, ai khn di.
Mi gi l ngi bit dikhn!
Gn tra, ti th bc v n Voi Phc, tm li d m ca bui u thi. Ngay t
cng dn vo cha, hai ch voi , mt ch st vi vn nm y, vn ru
phong cng tu nguyt. Nhn vo pha trong, mi cha long l en x, cnh
nhng tng c th khng kho v di du vi nm thng. Xa xa v pha tri ca
n, nhng mu t au y , ln vo mu xanh bt ngn ca cy l. l
cng vin Th L, bi nh cm quyn Cng Sn ang vn ng, thc y hng
chc ngn thanh nin nam n ni, ngoi Thnh n cng trng lao ng hng
ngy, to lp cng vin. (Sau ny tin hnh n u ti khng bit).
Trong cha, cng long thong dm ba ngi, c th l nhng ngi thch thin
nhin, hoc danh lam thng cnh ca t nc, hay c khi ch l ngi vo tr
nhng cn nng H.
Bnh thng khi n thm mt ngi n c, sau khi chim ngng nhng c
cnh ca n, ti thng vo thm hi cc v tu hnh, hoc ngi trng coi ngi
n . Nhng y, ti khng c php, v thc trch nhim, bit s gy
khn n, kh khn cho cc v sau ny. Cho nn, ti nh ra mt chng dy a
gi, ang nghing mnh nm sng xoi ni bng mt hu tnh, nh mi gi
ngi l hnh mt mi c th, cng nh tinh thn v nhng chun chuyn, chm
ni ca cuc i.
Ti ngi m chiu suy ngh n ngy mai. Nhim v ti xm nhp Th hot
ng, ni u no ca ch Cng Sn Vit Nam, thc hin ngt ngt na
phn. Cn ti liu M na. Ngy mai, ti cu xin anh linh ca dn tc, kh thing
173

ca sng ni cho ti hon thnh nhim v, ri thn xc ca ti c theo v vi gi

bi, ti cng cam lng. Gi l ng gp phn nh b ca mt thanh nin v
tn tui, khi qu hng, ng bo rn xit lm than, trong bn tay y mu ca
l gic cng. khi thn mt, ci u trc mt Cha Anh v cc chin hu,
nm xung cho t do ca mi ngi.
t nc, dn tc au thng, mi ngi dn Vit mi trch nhim!
Chiu tn, ti li tr v nh tr Hng Bum, tm ra, ng ngh cho khe ch
ngy mai. Sng hm sau, ngy 16 thng 6. Ti vn n mc qun o nh ngy
hm trc ti i chi cha Lng: ngha l qun xanh, o s mi trng, u i m
xanh cng nhn, chn i i dp Thi Lan quai , vai eo ti dt. ( l nhng
vt hiu quy nh khi trao ti liu M).
Hm nay, ti phi dng ht kh nng ngh nghip, quan st, xc nh r bao
nhiu ci ui ca ti. V th, ngay khi ti ra khi ca nh tr, gia ph Hng
Bum ng c khch b hnh ngc xui, ti im tt c nhng b mt,
cng nh dng ngi chung quanh ti. T gn ti xa, ti a mt ca ti, c th
nhn thy. Ch c hai ngi ti bit mt, cn vi ngi na, ti kh nghi. Ti
dn chng v ng Hng Giy, ra T Hin, xung Hng Bc, sang Hng B, r
Hng Qut n Hng Gai ra nh Thy T b h. Ti i loanh quanh mt on
ng ngot ngoo nh vy.
Ti mua mt bnh m, mt t bo Qun i Nhn Dn, ri ti lng thng n
mt chic gh st b h, khu trc rp xi n Phillamonique trng ra. Ngi ti
chic gh xi mng ny, ti c th nhn thy ton b cu Th Hc, cch hn
300 mt.
Lc l 8 gi km 15 pht. Ngi nhai bnh m, li dng nhng ng tc vn
vai, hoc ngc ngc u cho khi mi, ti thy hai ngi c v hai ngi
na ti thy mt Hng Bum lc va ra khi nh tr. Mt ngi rt khn
kho ng np sau tm bin qung co phim, trong khung cng rp xi n. Lm
sao st c mt ti lc y. Ti hi bn khon, mi hm t nht 5 ngi, sao
hm nay ch c 4? Hay cn mt tn na rt qui qu, np ch no trong ci
ph x ng c ny m ti khng bit? 10 pht sau, ti li tn cng tm ng
tc gi, quan st mt ln na. V ch, vn ch 4 mng. Phi chng c quan
phn gin H Ni thy hng tun l nay, ngy no ti cng i lang thang y ,
chng thy t nh lm mt ci g, hay giao thip vi ai, nn chng gim
ngi theo? S d chng phi cho nhiu ngi theo di, v nu ti gp, ni
174

chuy6n vi ai, s ngi y phi chia ra theo di ngi . Nu ti gp hai,

hay ba ngi trong mt ngy, chng phi tng cng. D sao, y cng ch l
s phn on ca ti, cha pha l kt lun, cho nn ti vn phi cnh gic ti
a.
8 gi ng, bt u ti cng mt ri v pha cu Th Hc. Lng ti cng thy hi
hp, xn xang i ch. i tng l ai? Gi hay tr, n ng hay n b? Chc
chn khng phi l mt ng cha, hay ng s u trc lc. Nu th, cng phi
mc qun o bnh thng v i m che du u trc.
8 gi 15 ri, vn chng thy g? Qui tht, pht i ch lm cho tim ti p
nhanh hn lc bnh thng. 8 gi 30 pht. Ti bt u st rut. Theo quy
nh thi gian trao ti liu M l t 8 ti 10 gi. Ti mun ngi t xa, khi no
thy i tng ti mi n. Nh vy c nhiu iu li. Ti ch ng c vn
, v quan st s an ninh ca i tng, t y ty nghi ng bin. Ti li
ngh: Hay bit u, chnh i tng cng c ngh nh ti th sao? Ngh th, ti
ng dy i dc theo b h, ti ngang cu, ri c theo b h i xung mi, hn
300 mt. Khng h c mt ai mc qun o nh quy nh. Ngi ng ci ny, li
sai ci kia hay ngc li.
trt xung pha , ti li kim mt ci gh xi mng ngi. Chic gh ny hi
bt tin, v b mt cy che vi cu. D vy, thnh thong ti hi nghing ngi v
pha trc, vn thy ton b cu. Trong lng ti cng thy thp thm nh ch
ngi yu. Ti c c u mt on th, khng nh r l ca Lu Trng L
hay H Dzch:
Em c hn, nhng em ng n nh,
Anh s trch, c nhin nhng rt nh!

Ng trn tay thuc l chy li dn,

Anh s ni: Gm lm sao nh th!
Vi ti by gi l: Gm lm sao lu th! V, ti cng ang nhn iu thuc nhgi
ngt khi, mt hng v cu Th Hc.
9 gi ng. Mt ni bun u len ln vo lng ti. Hay i tng c tr ngi
g? Trc trc g? Nu v l do no , ti khng trao c ti liu ny, lng ti s
khc khoi sut cuc i. Bao nhiu gian nan, nguy him, sng v cht, bao
175

nhiu i ch mong ngng ca ti! By gi, ngi i, sao c bin bit. Tuyt
vng ri li hy vng, hay c th i tng li ang ngi pha ti ngi lc sng! D
th no, ti cng khng i li pha y na. V lm nh vy, nhng ci ui c
th nghi ti ang st rut ch i ci g. Nu th, nh ngy 18 vy.
Ti ang y vi vi ni nim nng chu, kia ri! Tim ti kh bp nh. i tng
li l mt c gi mi cht ch! ng ri: o nu, qun ka ki xm, tay cm v
hoc sch, v dp? Ti cha nhn r v xa gn 300 mt. Ti vn ngi yn. i
tng i qua cu n gn st cng n Ngc Sn, ngng li, ng ta vo lan
can cu v ang ci nhn ci g di nc.
Ti cht ngh, nu i tng cng c ui th sao? Trng hp ny, Cc tnh
bo min Nam, v c M, cha nu ra cho ti. Ti t gi thuyt: i tng hin
gi c ui ngha l cng ang b phn gin H Ni theo di. Nu chng ti gp
nhau, ch s ci c mt mt xch. Nu khng gp nhau, gn nhau m khng
kho ch pht hin c lin quan, th kt qu cng nh trng hp trn.
Cch gii quyt duy nht: phi ht sc tinh t, khng mt c ch no, d l
mt nh mt, cho nhng ci ui phn on c hai ngi c lin h vi nhau.
Ti coi nh khng ch n cu, chn bc, quay gy li pha cu. Mt l
ng, nhn ging xe p xui ngc trn ng ph. Khi ngang qua cu, lm
nh khng ch nh trc, cht thch gh vo chi nh mi khi. Thy my em
nh di b h, ch chn cu ang cu tm, ti r xung ng xem, cm mt
con tm, hi chuyn cc em. Ti lic nhanh i tng. i tng cha nhn thy
ti, v cn cch mt ci cu di 50 mt. i tng ng pha cng n, ti ng
pha b.
By gi, ti nhn r. Dp ru v 3 quyn v r rng. R rng hn na, c chng
22 tui, c b mt tri soan, da trng bc ni r mu en huyn ca i mt. V
l! Mt c gi tui nh th ny, li giao thip vi Si Gn. Nhng, c th c ch
l mt mt li, m ng dy b mt phi c n ch hn, theo quy c
nhn ti liu ca Si Gn. Ti ang suy ngh, cht mt anh chng c dng dp
thnh th, tin n i tng. Ti m to mt ngc nhin theo di. Qua thi ca
c gi v thi anh chng , ti hiu l anh chng i chi, thy mt c gi
p, s n tn. ng vy, cch b i vo cha v b mt rt nghim, bc tc
ca c gi, tr li s phn on ca ti.
Ti quan st 4 ci ui ca ti, trng r v tr ng ngi ca chng. Yn tm, ti
tin ln cu. Trn cu cn hai, ba a tr v mt vi cu nh nh c v hc sinh
176

v cp sch, mt gi, hai trai. Ti gia cu, ti ng li nhn xung h. Cht nh

ra: Ti xn tay o ln vi lt nh th nng qu. Tay ti vn cm t bo Qun
i Nhn Dn gp i.
Ti hi bn khon, v i tng eo mt ti dt mu xm, ci ny khng c quy
nh trc. Ri ti ngh, cng nh ti, c ti dt m khng quy nh. V cn c
mt hiu phi tr li na ch. Nguyn tc quy c l gp trn cu. Nhng va
ri v l do anh chng tn gi, nn c phi i vo cha, phi linh ng. Ti
cng i vo cha, va ng lc i tng t pha Trn Ba nh, nh i vng li
ra pha cu.
i tng thong thy ti. Mt i tng m to, ti hn ln, va nh ngc
nhin. Ti lm sao bit i tng ang ngh g, ch thy i tng hi mt v
hi lng tng. Ti coi nh khng bit, v ng chm ch xem ci bin g sn
xanh vit ch trng: y l di tch lch s c lit hng.
Bit i tng ang nhn, hai tay ti gp t t bo, ri gp 8, theo quy c. Mt
pht, hai pht, bng nh mt nhn ngang, ti thy i tng ng xa ti gn 15
mt, lm nh v tnh, chuyn ba quyn v t tay ny sang tay kia. Ti rt phn
khi, thi y, chng t i tng rt im tnh. Vy khi ny i tng hi
khng c t nhin l v l do khc. By gi trn tnh nn t ra c nghip v
cao. S hoan nghnh v phn chn dy ln trong lng ti. Mt chin hu, mt
ng ch c kh nng, nh vy mi c th l i th ca k th.
Ti lng thng i ra. Mt ti lic nhanh. Nu ui ng ngoi 10 mt, d ch
cng kh pht hin ci lic y. Hai ui vn ch c, hai ui khc tin dch
vo pha cu. V, by gi thm mt ui na, m t sm ti khng thy. Anh
chng c b mt v hc sinh trong hiu cho Sinh K, ang ng mt phn ba
cu pha ngoi. Ti t hi Th t sng, tn ny np u? Hay va mi ti?. H
tng ti s vo cha chi lu, nh mi khi nn ang nh tin vo, thy ti tr
ra, h v vn lan can ci xung h nhn nc. Thc ra, ngay lc y, trong khong
hai pht thi, sau khi thy i tng chuyn v qua tay, ti gi ngay ti liu cho
i tng trng thy, ri vt ngay xung t, lm nh nh ri, i tng i
sau ly ri cng xong. Nhng, ti hi ngp ngng y ny, ch bit i tng c
phn x kp khng, nu khng, s rng li c th ra nhng tnh hung kh
khn khc, nn li thi.
Ti c chm chp tin v vn hoa Con Cc, cch y khong 700 mt, s vo
mt b , ch vi phun ca mt con cc, ni ti c ch t hm qua. Ch
177

ny c mt s ln nhn, ln c vi l kh. Ti liu ca ti mu nu, ng mu

vi l kh. Hn na, y c mt bi cy rm, c r mc ni, thun tin ch .
Th tay vo s th thy, cn nhn bn ngoi s khng thy, m bi cy li che
c mt gc cht.
Ti ngi thong th m bo ra c, lic nhanh cc ui, ri la th che di t
bo rng, ti ti liu. Xong, ti tip tc c bo. 10 pht sau ti ngng ln,
vn ngi. Ti thy i tng ngi cch xa ti 150 mt trn mt gh , cng
vi mt b ang cm ci chi di, c l l ngi dn vn hoa. i tng thnh
thong li nhn ti. Ti vn v xem bo, ht lt trang ny li gi trang kia. Va
lc i tng nhn, ti gi khuu tay pha ti liu, mt ngn tay cong cong ch
thng vo ch ti b ti liu M. Ti a nh mt nh chm ch nhn mt
cnh cy gn ti, hi cho ni i tng ngi. Qu thc i tng l ngi im
tnh, khng bo cho ti bit ngay m mi ba, bn pht sau, mt nhn hi khc v
gi tay ln gi u. Lc ny, cc ui c mt cng nh m, lm sao on c
hai hnh ng ri rc y li n khp vi nhau, tr phi bit trc.
Lc ny, lng ti tht kh din t. Va nh nhng lng lng, trang tri mn n
qu hng, va bng khun lu luyn mt ci g, nh gn gi m li tht xa xi;
va ti t vi cuc i nm trn tht ca k th, mt m sng cht lc no
khng hay.
Ti ng ln, chn khng mun bc m vn phi i, ngp ngng gi bit.
Chng bit i tng c hiu nhng ni nim y vi, trong lng ti lc ny
khng? Ti ang ngy m nm trong nc si la bng. Cht mt ngh, nu
ti khng c ui lc ny th sao? i ti ch tng cay ght ch nu ri
sao? Ti i mi, gh ra b h, ti c th nhn cho 40 v pha i tng
cch rt xa ti chng hn na cy s. Ti ch cn thy bng dng (khng th
nhn r mt) i tng vn ngi yn ch c. Ti va thn th i t ti y,
cng phi mt hn 10 pht, vy i tng n ly ti liu cha? Theo phn
on ca ti th cha. Ch qua hai ln tip xc bng nh mt v c ch, ti
thy i tng t ra l ngi trm tnh. Hn na, khng bao gi i tng n
ly ri li ngy th tr v ch c ngi. Vy th cha u! Ti yn tm, a mt l
ng ui theo nhng tng my trng nn, nh nhng bi bng khng l, ang
chm chm b trn nn tri xanh thm, v min Nam xa xi. Mi 15 pht sau,
bng dng ca i tng mi t t tin n ch ti ngi khi ny, lm nh bng
khung nhn vi nc phun tung te t ming con cc bng xi mng, ri ra v
nh mt, i tng ngi xung.
178

Ti vn quay mt mt gc 40 vi i tng, mc ch khi i tng ng

ln i, ti quan st theo di xem i tng c ui hay khng? Sao m ngi lu
th! Ti va trch, li va khng mun i tng i, tht l mu thun. i
tng i l vnh bit ri.
Chng hiu trong lng i tng ngh g m ngi mi khng i, lu lu li nhn
pha ti. Phi chng tm trng ca i tng cng nh ti?
Do nhng iu kin kht khe ti ang nm trong li ca k th, nn khi nhn i
tng, mt ngh ln vn trong c ti, c g ti c th ln ting cng i tng
mt vi li nh? Gn 20 ngy qua, ti buc kn lng mnh, n tr thnh c
c, l loi trn mnh t thn yu ny Ch cn c ngi, mt chin hu, mt
ng ch, tuy ngi ngay trc mt, cng th ht chung nhau mt bu khng kh,
cng bng khung y vi ngm chung mt cnh h, m ngi i, xa vi vi!
Ri y, tuy chng ta cng chung mt l tng nhng hai ng i. Xin cu
chc cho ngi gp nhiu thun tin, may mn, t nhng thnh qu v vang
trn ng i ca dn tc. Thi, ti xin ci u bit n i tng. Th l cho
k bt hnh ny ghi nh mi mi, trong nhng ngy gian kh ti y.
Mi gn 12 gi tra, mt tri chi chang t kh cnh vt, ti mi thy i
tng ng ln, khng qun nhn v pha h mt ln na v chng hiu sao, i
tng quay lng li va i va gi u, ngha l khong cch gia i tng v
ti dn dn xa vi vi.
i tng khng c ui, ti cng mng. Ch c s phn hm hiu ca ti l c
ui, m nhng 5, 6 ci.
Tri H lc ny trong xanh, ch cn mt vi vn my, khng gian, cnh vt bng
sng lung linh. Ti nhn thng ra Thp Ra ng ch v nh hn non b, chic
bng nghing nghing lung linh di nc nh nhn nhy reo vui mng r. Hai
con ra chng bit b ln chn thp t bao gi ang nm p ln nhau phi
nng, nh hai ci ni ba mi en x. Nhng chm phng v i trn lan
chung quanh h, ang si bng trn mt nc, ni bt ln gia ci xanh ngt
ca bu tri v mu xanh ca l cy to thnh mt bc tranh sn mu rc r.
Mt trn gi Nm Nam thi dc t pha G a v. Nhng chic l me ong a
dy dn nh trm ngn bn tay nh t ang v, gy ln nhng ting xo xc ln
vo ting ve ku vang vang nh hi kn thng trn. Thoang thong u y mi
nng nng ngan ngt ca nc h t, mi du du ngy ngy ca nhng chm

179

phng, mi ngn ngt man mt ca my bng hng trong vn hoa pha bn

kia ng, tt c quyn vo nhau thnh mt th hng ngy ngt hn ngi.
Ti ng dy, lng nh lng lng, tinh thn sng khoi. Hm nay hi c bit, ti
t thng cng 3 ng, i thng ln ng Hng Giy chn mt ba nem cua rn.

180

Hai Mi Hai
Ln Trnh...

Lc ngi ch b hng ang ct, nhng chic nem cua vng ngy thm phc, ti
dt d ngh n linh mc A. Chc t ba y, ngi ang ch, m ti mi bit
tm. Nu ngi hiu rng, ti m khng bn nhy th a ngi vo ch cht
ri. Ti suy ngh, cn nhc cc tnh hung xem c th c iu kin no tr li vi
ngi. Vi tnh trng bao vy bm st ca ch dy nh th ny, khng th
c! Khng nhn r vn , m h lao vo, tht l sai lm, i khi li tr thnh
ngi gy ti c na.
m y, ti tr li nh tr Hng Bum. m nm suy ngh min man n cnh
giao ti liu lc sng. Ring v im ny, Si Gn d tr c trc cc tnh
hung, tht ng ca ngi. Nu khng nh vy, khng c cch no ti trao c
ti liu M, khi ti b 5, 6 ci ui bm st.
Tht cng may, ngay khi ti H Ni, ti trao c ti liu X cho Z-5, lc ch
cha pht hin. Ch by gi, lm sao c th thc hin c. Ging suy ngh
ca ti c chy hoi: Lm sao by gi ct c ui y?
Ti nh li nhng ln thc tp Si Gn, Bin Ha, M Tho, bao nhiu ci
ui ti u pht hin ht, v cui cng ti cng u cho h vo xic, t nhin
bin mt. Nhiu ln Brown, Dale, v Phan bt tay ca ngi ti. Lc , s d ti
thi th c kh nng l do: phng tin lu thng ca ng ph; nhiu ni t
hp n chi ng c; cn ngi dn th chuyn ai ny lo, h khng cn quan
tm n vic ca ngi khc. Nhng H Ni lc ny, tnh hung hon ton
ngc li vi 3 yu t trn.
Mun ct ui bt ng th phi: Li dng xe c ngc xui ng c, nhy xe
ny, xung xe kia, sang xe khc, trong khi , ng ph H Ni li ton l xe
p, nhy u? Chy u? Nhng ni ng c t hi n chi, c nhiu ng
trc ng sau, ca ngang, ca dc, xe c qua li nhiu, c ch che np. Va
y bin ln xe chy ch khc ri; trong khi H Ni thi y lm g c cnh
.
V ngi dn, a s dn ngi Bc ni chung, v H Ni ni ring, hy cn m
h v chic bnh v thm ngon m Cng Sn ha hn, nn cn cung tn, qu
khch, ngha l cn ang b Cng Sn bp, cha sng. Ngoi ra, mi la tui, mi
181

loi ngi u phi trong on th. Khng hi ny th cng on th khc.

Nu ai , khng trong on th no, l ngi ngoi vng php lut nh n
trm, n cp lu manhhay nh ti. Nhi ng, thiu nin, thanh nin, ph n,
ph lo, v.vu phi i hp on th. Thm na, do chin dch Phng gian,
phng gin, bo mt ang c chnh quyn thc y mnh ti a. Bt c mt
on th no, ngoi cng vic ring ca on th ra, u c gio dc, ch
th nh l mt thc t gic. Mi khi thy mt ngi l khu vc mnh, phi c
trch nhim trnh bo kp thi. Thy mt ngi hi thm ng, hi thm nh,
mt hin tng khng bnh thngPhi n bo ngay cho nhn vin chnh
quyn, gn nht trong khu ph. Cho nn, phn v khi trch nhim sau ny,
phn khc, v hy cn m h tng Cng Sn l chnh ngha, s em li hnh
phc cho mi ngi. Tng ri y cuc i ca h s c hng ci thin
ng h gii do Cng Sn ha hn (lc y, h u nhn thy n ch
lci bnh v). a s ngi dn, nu cng an hi, l h ch ngay, i khi chnh
h cn t ng theo di mnh na. C th nh lo gi ch cht x K Phng,
K Anh. (Tnh trng trn l t 1965 tr v trc, ch t 1965 tr v sau, din
tin khc i nhiu. Xin trnh by mt on khc). V th, hon cnh ca ti lc
, d pht hin c ht ch, cng khng chy c u thot.
Phi nghim khc, thnh khn m ni, yu t c bn vn chnh l ti cha hiu
s tn bo, c him ca Cng Sn. Cng vi tnh c hu ca ngi lnh
chin ca th gii t do l ngi kh, ngi kh (chu kh khn, gian kh mt thi
gian no th c, ch trng k ai cng ngi).
im trn l im sai lm trm trng u tin ti mc phi. Lc , ti suy ngh,
c th v H Ni cng an ngm nh ri, chng c bn phn theo di mi
ngi l vo thnh ph. Vy, ta th lm mt chuyn i xa xem sao, va o
lng s phn ng ca phn gin H Ni. ng thi, nu c thi c, ct ui
trn lnh. Tnh nh vy ri, ti i vo gic ng v ngy mai s i Vinh.
Sng hm sau, ti dy sm lc 5 gi, ra n xe in, xung bn Kim Lin. Cho
ti khi n bn xe , ti ch pht hin c 4 ci ui, hai ci trn xe in, mt
i m bi lt v mt p xch l. Nhng, chng 15 pht sau, bn xe li c
thm hai ci ui na, hai ngi ny ti bit mt.
Ti nhn pha quy bn v i Vinh, khch ang xp hng di trn 30 ngi. Ti
m thm, n lt mnh ly v kho phi 10, 11 gi. Mi ngi ly v rt lu,
phi ghi tn tui, np giy thng hnh, ri cn b ct vn na, ty theo trng
hp.
182

Ti cng nh ng vo xp hng. Lng chng ti mi hiu, y l xp hng

ng k ly v cho ngy mai. Mun i Vinh, phi n xp hng ng k trc
mt ngy. Ti thy tht nn! Gia lc anh lng l suy tnh, mt anh mc o b
i, ct mt chn chng hai ci nng, rao bn li mt v. Thi gian ny, a s
dn chng min Bc mc qun o b i, Bi v, nu h khng l cn b, th h
cng l cng nhn cng ty, x nghip, nh my v.vhoc l b i phc vin.
Ch khc b i l khng eo qun hiu, qun hm.
Anh ta n gn ch ti ni to:
- Ti cn tha mt v i Vinh, ca ngi em b st nng khng i c hm nay.
Ai i ti li?
Ti vn ng yn. C th s ngi ang xp hng, d tr cng vic cho ngy
mai mi i, nn khng thy ai n hi. Ring ti, ti t vn ngay, chc chn
phn gin H Ni to iu kin cho ti i kp nhng ngy gi ti mun,
chng d dng theo di tm manh mi. Th d: chng ngh hm nay ti cn gp
ai mt im X no , nhng v nh xe, tu, ti sai hn khng n c, h
cng vic ca ti, m chng cng khng bit ti lm g. Ti hiu th, nhng
khng sao, tao bit my ri m! Ti tin n ch anh ct chn. Cng lc y,
mt ngi cng tch khi hng i n mua chic v y. Anh ct chn ch ti, ni:
- Anh ny n trc, vy ti cho anh ny.
Ti bit, d c n sau, ti cng vn mua c chic v . Lc y, mt chic xe
chy n, anh l v ti x m ca ni:
- ng bo i Vinh ln xe!
Hn 30 hnh khch gng gnh, mo, blc tc ko nhau chen chc ln xe. Anh
ct cng i v vy ti cng ln xe. Th ti c i ln! Ngay trong s hnh khch
ny, khng k anh ct chn, ti cn nhn ra hai ngi na quen mt t
trc, mt ngi sau ti, v mt pha trc. Hnh khch ln ht, xe bt u chy
ra ng ph, cng l Quc L 1.
Ra ng, xe b cnh st ngoc tay bt ngng. Cnh st xem giy t ch ti
x, ri im ngi xem c ng vi s v bn, v.v Tn cnh st cng hch
hi ti x li thi. Ti hiu rng, chng qua ti i hi t xut, phn gin H Ni
cha chun b kp phng tin, nn c bt xe ngng ch m thi. Hnh khch,
bit g u. Mt b ngi cnh ti, st rut ni:
183

- Hi ci g m hi lu th, khng xe i cho ri

Nhng b ch gim ni nh, cnh st khng nghe thy. Chng 20 pht sau, cnh
st mi cho xe chy. Xe chy ti vn hoa Thng Nht th ngng li. Mt anh
l xch mt chic thng chy qua ng vo vn hoa, chc l ly nc
vo xe.
ng th, chng 5 pht sau, anh xch thng nc n u xe, anh ti x m
cp nc. Anh l li chy tr li vn hoa. Ti thong nhn trong vn
hoa, ch bi gng, qua mt khe h l cnh, l b mt an i M bi lt. Anh rt ra
mt cun s nh v h hoy ghi, thnh thong nhn ra t xe, ch bng s. Anh
ct ngi cnh ti gi v l ng nhn u, nhng ti hiu l anh cng chng b
st mt c ch no ca ti. Li cn anh chng ngi bng sau na. Ti mun nhn
li pha sau. cho c v t nhin, ti v ch n mt chic xe hng t trc
mt ang chy li, v ti nhn theo.
Pha sau, xa chng 200 mt, mt chic Commanca cng vi s xe theo ti
vo h ng, HN5037, ang u st m h, sau hai chic xch l.
Chng hiu sao, xe nc ri, m vn cha chy. Chng l ti x cng l
phn gin? Chng c my in m hay sao m l th? Hnh nh ti phn gin
cha chun b kp. Ti thc mc nn . , ti lic mi pha trong vn hoa,
tn i M bi lt v tn l xe ang ni g vi nhau. Nh vy, rt c th tn l
l mt loi cng an mt (c hnh s, kinh t v chnh tr) i xe ng trng.
nc qui g n 20 pht. Nhiu hnh khch la nhng anh ti vn khng
tr li. Ti phn gin cn ch g na ch? Sau cng, tn l cng ra v xe
chuyn bnh.
Khi xe gn n Ph L, chic xe mang s HN5037 vt ln trc. Khi xe i
ngang qua, ti thong thy bn trong c 4 tn. Ton nhng khun mt lm l v
l, c tn n 40 tui. Ti gi v nhn cnh ng la ang gt bn ng. Khi xe
chy qua, ti cn c ngoi li xem, nhng thc ra l nhn li pha sau xe.
Xa xa chng hn 300 mt l mt chic xe en kiu Citroen m ti nghi. Xe
hng ngng li th x Ph L n thm my b khch na, ti nhn
thy ch HN5037 u mi tt trong ph quay u ra. Chic xe en vt qua.
Trong xe cng 4 ngi k c ti x, c c tn eo knh rm, i m ct kt. Hm
nay, y i m v mang knh ging nh bui ban u ti gp y nh th X.

184

Ch, lc lng hng hu qu nh! Tng cng 11 tn: 3 trn xe , 8 hai xe

con. Cn na khng? Chc hm nay chng ngh ti ti im hn c n
v Nam, nn chng phi huy ng nhiu th mong v c m.
Khi xe ti Qut (Ninh Bnh), hnh khch phi xung xe i b qua cu. Mt dy
gn 20 chic xe chc ch qua cu. Ti nghi ng mt chic xe Commanca
na, v thong thy mt tn trong xe Citroen ni chuyn vi ngi ca chic xe
.
Qua ni Cnh Diu, Ninh Bnh ri vo Thanh Ha, xe ngng. Trn xe, ti c
v limdim ng g, ng gt. C lc ti nghe mt hai cu trao i ca nhng ngi
ngi bn cnh, th tn ct cng i Vinh.
n th x Thanh Ha, xe ngng. Khch ln, Khch xung gn na ting
ng h mi xong. Khi xe ra khi th x Thanh Ha, chic xe en vt qua. Ti
tnh thm, xe chy khong 10 cy s na th ti lt chic xe HN5037. Sau
, ti li thy chic Commanca th 3 Qut vi s HN (ti qun s ri) chy
sau xe ti mt lc ri cng vt ln trc. Trn xe ny c 3 ngi k c ti x,
c mt ngi, ti tht kh qun c. Khong 50 tui, tc im sng, eo
knh trng, phong thi ch huy.
C th v xe hng chy chm, hoc thy ti t trc khng h t mt g, l nghi
ng b theo di. Hn na, chng tin vo cn 3 ngi ca chng trn xe , cho
nn c 3 xe nh vt ln trc.
Mt k hoch cht le ln trong c ti. Xe ang chy trn con ng di, hai
bn ton rung la, thnh thong c mt con ng dn vo lng xm xa xa hai
bn ng. By gi, nu bt cht ti ku ti x ngng xe cho ti xung y.
Khng th v l do g c 3 tn trn xe cng xung (nh th l liu qu). Chng
phi theo xe i c chc cy s na mi gp my chic xe con kia bo co.
Hoc chng cng xung, nhng phi i mt on na mi bo ti x ngng,
ti khi nghi. Cn ti xe nh phi ch xe chy ti bo co mi bit l ti
xung ri, lc chng mi quay xe li.
Nh vy, ti c t nht 20 pht hoc hn thot thn. Ti ch vic, nu ti nh
ra pha tri l b bin, th khi xung xe v i r v pha phi; v chc chn 3 tn
trn xe s nhn theo. i khi xe chy xa, khng th nhn li thy. Lc
, vi kh nng nhanh nhn ti a, ti phi b qua ng, sang pha tri, ri
vt gi ln c m li. Ngc li, nu ti nh vo pha ni chun sang Lo, ti
185

cng phi lm nh vy nh lc hng ti phn gin. Lm cho chng hiu

lm, l ti ra im hn n pha bin bng thuyn.
Tnh trong u c nh vy, nhng ti khng thc hin. Nh ti trnh by
trn, v cha hiu s tn c, tham him ca Cng Sn. Ti c ngh rng, d
chng c bt c ti, nhng ti lm g u, ton lang thang i chi. Hn
na, nu ti ni l chn chng cuc sng, v b ci th phi i, li nh H Ni;
nn khi ra ti ni, ch i chi ch khng hot ng g c Chc chng cng
phi tin thi. V li, ngi ca chng hng ngy thng xuyn theo di, thy
thc t l nh vy, th cng lm chng giam gi 2, 3 nm ri cng tha!...
Thm na, tnh hy cn ngi kh, ngi kh. Trn nh k hoch trn, c th
thot, c th b bt bin gii Lo-Vit, hoc Loiu chc chn l rt gian
kh, chui rc b bi, i khtChnh v nhng ngh sai lm , nn tnh
trong u ri, ti li khng thc hin. l iu lm cho ti n hn giy v,
cu x lng ti cho ti by gi. Nu lc , hiu v Cng Sn, d vo ti rng
r i kht m cht, ti vn cng quyt xung xe lc y, thc hin k hoch.
y l mt li ni rt trung thc. Ti s minh chng bng thc t sau ny.
Xe vo ti th x Vinh, tri 5 gi chiu. Ti xung xe, vo hiu cm quc
doanh nh mt ba. Th x Vinh rt t xe, v th, 3 chic xe theo ti cng phi
gi mt ra nhiu ln cho ti thy. Nh vy, lc lng ca phn gin H Ni vo
y tt c 14 mng, vi 3 chic xe: 2 Commanca v mt chic Citroen 15 m lc
c.
ang r vo con ng n nh tr, ti thong thy anh Tr v mt ch b a
nh, ti on l v con anh. Ti v lm mt xa l v nh r sang mt ph khc.
Nhng, khng kp na ri, anh trng thy ti. Anh chy theo p vo vai ti:
- Hng y ! i H Ni v y . i u by gi y?
Anh c ri rt vn v, trong khi lng ti bn ln, khng bit x tr lm sao. Ti rt
lng tng, ti hiu l v chuyn ny, anh Tr s gp nguy him v sau. Nhng
trong hon cnh , ti nh ri ty c thch nghi cho anh sau ny. Ngh vy,
ti ci v ni to ( cho ti phn gin cng nghe thy), trong khi ch b con
cng n gn. Tr gii thiu: y l v ti, ri Tr tip:
- Hm , khi v n nh, ti cng ni chuyn vi b m v v ti v Hng.
By gi v nh ti ng nh! Ti s gii thiu Hng vi b m ti. ng b cng
mun gp Hng!
186

Ti ci ln:
- Th hai anh ch nh i u y?
Tr gi ci ti c hai qu b ng v ci lp xe p ang eo vai, ni:
- i mua my th ny y! Tin th v ti cng i chi.
Tr hi ti n ung g cha, ti ch vo qun cm tr li:
- Mnh va nh cng bng ra y!
Trn ng v nh Tr, ti gh mua my gi lc v ti ko cho con Tr.
Sau khi sang qua ph Bn Thy, n mt ngi nh nh bn ng Quc l.
Ln trc trong chuyn xe t H Tnh ra, ti thy Tr ngi trong y. Tr m
chic kha nh, ko tm lip vung che ca, mi ti vo. Trong nh m ti,
Tr tm n t ln. Ngn n y bi t, tht t m. Ti thy cnh nh tr tht
ngho nn, tng qun: Mt chic phn g tht tho, hai, ba si xch xe p c
rch. Mt ci khung xe gy, vi ci bn p vt lng chng. Mt ci t nh t, en
i, cc gm; chc l ng dng c sa xe p ca anh.
Anh ly chi qut ci phn rc ri, ri vo bung ly ra mt manh chiu rch
gia, tri ln:
- m nay, anh em mnh s nm y, ht thuc l, ni chuyn.
Thy nh thp l t v ti m, ti ko tay Tr:
- Cn sng, mnh ra ngoi ni chuyn i, t na hy vo.
Ch Tr khi ny cho ti vo nh b m, Tr dn vi theo:
- Mnh v, chc na anh khng vo na u!
Tr quay li hi ti:
- Trong l nh b m v v mnh . m no, ti cng phi ng ngoi ny.
Cch y hn mt thng, mnh b n cy ca, vo ly ht cc cha xe p.
Ti bn khon hi:
- Mt nhiu khng?
- Gn mt trm ng.
187

Ti nhn Tr i ngi, nh ngho, li cn b mt trm. Ti a giy thng hnh

cho Tr trnh cng an ti ng li m. Tr gt tay ti ra, bo:
- Ch cn, ng ph ch tch x cnh nh mnh trong y, mnh rt quen, khng
sao u!
Ti khng mun gy phin cho Tr sau ny, nn gn ging:
- Tr c nghe ti, i trnh giy cho ti.
Tr ng v cm giy i vo xm. Ti tr vo trong nh. Tri ti, ng
khng c n in, nn cnh vt bn ngoi ti m. Ti hiu l s c nhiu ngi
nhm ng, canh gc ti m nay. Nhng ti cng chng cn lm g, ti c
nh lm g u. iu lm ti suy ngh bn khon nhiu l Tr. By gi trt th
ny, ch cn mt cch l sau ny nu ti b bt, ti phi khai bo t m thc t gp
Tr th no, t K Anh ra. Mt khc, ngy mai, ti c phi vo thm b m Tr th
phn gin H Ni mi khng nghi Tr. Mt lc sau, Tr tr v:
- Ngy mai, Hng s vo nh b m, mnh s gii thiu, by gi ti ri.
Nh rt nhiu mui. Tr em ci mn mu en x, rch mp ra mc. Hai ngi
chui vo mn nm ht thuc ni chuyn. Chng mt lc, bun ng qu, ti ng
lun.
m , c lc git mnh tnh gic, ti nghe ting xe c qun i, qun li nhiu
ln, n pha loang long. Tr cng ly lm l:
- Khng hiu sao m nay, xe c i li nhiu th!
Ti ln ting:
- Mi khi c nh vy khng?
Tr tr li, ging ngi ng:
- Ban m, y thng khng c xe chy nhiu th.
Ti suy on: C th phn gian H Ni cho rng m nay, thuyn hoc tu s
n n ti ( y cng gn ca bin), cho nn, phng h nhng bt ng, h
phi bo co cho c Hi Qun v du kch a phng khu Bn Thy. Mc h,
ti khng c nh g y c. Ngy mai, ti s tr v H Ni.

188

Sng hm sau, Tr dn ti vo nh b m. Chng ti len li qua nhng ng

mn trong xm vo ti nh. Mt cn nh 3 gian trng tuch toc, ch c mt gian
c che bng nhng tm lip lm cn bung, mi tranh la xa, ch di,
ch ngn xc x.
Ti thy b m Tr gi khong 50 tui ri. ng c ang ngi v li sn. B
c trng rt hin hu, v qu ma, ang qut sn. Qua mt s cu chuyn, ti
c bit, hai ng b khi cn Thi Lan sng rt d gi, tuy cng lm ngh
nh c, nhng c chic thuyn to chy my. Nghe Cng Sn tuyn truyn
nc nh c lp, nhn dn hnh phc m nong b bi tai, hi hng. ng
b c xem nhng cun phim chiu cnh sinh hot ca ngi dn qu
nh, ch no cng thy n ci v ting ht. Hn na trc y, khi cc ng
ch lnh o ng v nh nc, lc by gi cn hot ng b mt Thi Lan,
chnh ng b cng ng gp nhiu tin gip . Ngi dn Vit xa qu
hng lu ngy, ai ch nng lng vi ni chn nhau, ct rn. V li, rt nhiu
ngi bn nh, c v nc ri vit th sang u ni tt p, cho nn c
ngi ny theo ngi kia v vi T Quc thn yu!
ng b bn nh v cc th, cng vi s tin dnh dm c hn chc lng
vng. Khi v ti Hi Phng, c qut trng ching, tng bng n rc. Hn 400
kiu bo trn chuyn tu c mi n mt khu nh n tip cng y biu
ng Hoan h nhng ngi con yu, tr v vi t m. Sau , gi l hc
tp ng li chnh sch ca nh nc x hi ch ngha, ng hu hi nhp ngay
vi cuc sng mi, khi b ng bui ban u.
Trong vic hc tp, c c vic phi khai bo ng k s vng v tin mang theo.
ang h hi yu nc, yu qu hng v vi cch mng, ai ai cng nhit tnh
ng k vi s hn hoan chn thnh. ng k, u c giy t bin nhn tng
loi r rng. Ca ci nh nc s gi cho. Khi v ti a phng mun lm
n khuch trng cng vic g, ng bo s ly dn ra. cng ch l mt hnh
thc bo m an ton, khi ng bo mi v cha n nh. Cng sn ni nh
vy!
V ti Vinh, Ngh An, lc u ng b thm h hng lng nc, y, cho chc
ngi n ngi kia: H h , h hi, phn khi, nn c phi ly dn tin. Gi
vng tnh theo gi chnh thc ca nh nc th ch c bao nhiu. Khi cn
chng mt na, nh nc i phi c l do chnh ng mi cho ly ra. ng b
ch ly c mt lng na, mua ci nh tranh, sm chic thuyn con nh
cL va cn.
189

Hin nay, ng b v hai v chng Tr rt vt v, cht vt kim sng hng ngy.

Ba cm, ba cho, cm thng phi n n. ng b c lc u thiu no than
van cho ci ngu di ca mnh. C hai ng b c vt ni mi ti n ba cm sng
hm y. Ti t phi v Vnh Linh, v i cha bnh lu ngy, nh b m
mong. Thc lng v thy ng b v Tr qu ngho kh, ti khng mun n ung
lm g s tn ph cho ng b. Nhng sau, ti khng th t chi c. Tr phi
chy xm ny, xm kia m ba cm cng ch c mt qu trng vt trng, 3, 4
con c dic b su v bt rau mung luc chm mm cy.
Ti rt xc ng bit n ng b, ngho m y tnh ngha. Tr mun a ti ra
bn xe, ti gii vo tay Tr 20 ng, ni:
- Ti v H Ni, b c cho 50 ng, ti chng tiu g, vy biu Tr cht t mua
qua cho chu.
Tr nht nh khng nhn, ti phi nn n ht sc:
- Vy ti gi Tr gi cho ti, ko v ti tiu ht. Thng sau ti s li ra
Mi Tr mi nhn gi h ti. Trn ng v H Ni, u c ti tht cng thng
ri m. Ti c lo Tr b lin quan. Ti c nh n nh Tr u! Lm sao y! Do
s y ny bt rt v Tr, cng vi cnh nm trn nc si la bng. Khng chy
u c na, u c ti cng thm r ri u un. V ti H Ni, tri gn ti.
Ti li v nh tr Hng Bum. Rt bun, lo v mt, v th, sau khi n ung qua
loa, ti v i nm lun. i nm m u c ng c. Bao nhiu suy ngh vi y.
Bit thn mnh sp lao xung vc thm ca cuc i, m khng cn bit cch
no km hm li c, nh ng nhn. Ph mc, n ln dn vo ch cht,
bng con mt tuyt vng no n.

190

Hai Mi Ba
Ph Mc...

u su trn p, ti i dn vo gic ng chp chn nm canh.

Sng hm sau, khi ti bng mt dy, mt tri mc. Nhng tia nng bnh minh
rc r xuyn qua ca s nh tr nh truyn sinh lc vo cho ti.
Phi ri, ngi trai, tm thn nam nhi u c nm y m su ho lo u,
phin mun. S u su ny, c gii quyt c nhng kh khn sinh t trc
mt khng? Chc chn l khng! Ti bt dy, tm ra, i n sng, ri i ra b
h, bn ng L Thi T, pha bn kia nh Thy T.
Ti i xui mi xung n nhng ki t gii kht. Ti mua mt chai bia Trc Bch,
loi ny kh hn bia H Ni, tuy vn nht pho so vi bia 33 ca Si Gn.
Tm mt bn st m h, mt ly bia, mt bao thuc l, ti ngi m chiu nhn ra
h, chng cn n nhng ci ui. Thnh thong mt cn gi nh t gia
h thi ti, a theo ci du du ca ban mai ma H, lm tinh thn ti sng
khoi. Ti ngi cn nhc, suy l, tnh ton.
Sm hay mun H Ni s bt, vy khai bo nh th no? Ti nhn li ton b s
vic, ci g c th che giu, ci g khng th che giu. iu g phn gin H Ni
bit v s phi bit v ti. D sau ny, chng c ngi nm trong Cc tnh
bo Si Gn. C loi iu ny, b sung iu kia, dn dn ti hnh thnh mt ni
dung nh sau:
Ti dp ngay v bc 2 v 3. Hai v bc ny tht u tr, Cng Sn khng th tin
c. Nu khai ra bng ng bin v ngy thuyn s ra n ti im b,
Cng Sn s bt ti n im hn, nh tn hiu hi thuyn vo n. S lm
cho bao nhiu chin hu khc b ri vo bn tay y mu ca k th, s bao
nhiu gia nh na kh au mt cha, mt chng, mt anh em. Th cht, dt
khot khng th lm th c! Vy, nu b bt, ti s khai l i ng b, do
ch cn moi c tm ra nhng hnh nh lin quan. Cng may, ti ra b sng
Bn Hi, li c nghin cu k Quc L 1 t Vnh Linh ti H Ni. Vy, da vo
khai. phng h nhng di chng sau ny, ti v nh tr, ti phi tho c
chic ti con du ti liu ti khu bn trong qun i.

191

Dng v bc 4 l duy nht. Theo di s on 308 phng th th H Ni, do

tng Vng Tha V l S Trng. Do thi c nhiu ln khng u, li chn
chng x hi min Nam, v th, khi c ngi gii thiu, ti c i. D trong lng
rt s, v mun c cht tin gip cha m gi yu, nn liu. Ngha l ci
th bt buc phi i. Do y, khi ti H Ni, ti chng lm g cho chnh quyn
min Nam. Nh cnh c thi th u, nn ch i loanh quanh khp H Ni chi.
Ti s k ht s thc: ra ti K Anh gp Phng Vn Tr, v.vv ti H Ni lm
nhng g, i nhng uu khai ht, ch b nhng chi tit lin quan n ti liu
M, X, v th cha Hong Qunh. Dt khot l khng h bit c ngi theo di
mnh.
Lc , ti ngy th tnh ton l mnh c khai rng ch lm ci g v gi ng li
khai nh vy, t bt qu 3, 4 nm. Khi c th ra, nu c iu kin s trn v
Nam.
Vi u c hy cn u tr v Cng Sn ca mt thanh nin 24 tui nh vy, nn
ti yn tm hn, v li bt u i chi, mun bao gi bt th bt.
Ngay chiu hm y, ti i xe in ln H Ty, h Trc Bch, thm con ng C
Ng.
Ti xung xe in ch u Quan Thnh, vo cha Quan Thnh xem. Nhng vin
gch c lt sn cha, nhiu vin b v, c ru k mc tm lum. Ton b
ci sn to, ch cn l mu xanh r ca ru c vi tng ng l kh mc nt. Ni
y, hn khi xa in bao nhiu vt chn ca nh s Tu Chiu, by gi v
ni ct bi.
Ti ri cha, r ra con ng C Ng (gi gi l ng Thanh Nin). Ngy xa,
ni y l ch hn h ca trai gi H Thnh thanh lch, cng nh khch nhn du.
ng nht l vo nhng bui cui tun, vi nhng hng bnh tm, tht b kh
ni ting H Ty. Gi y, C Ng vng tanh, trn ng, hai bn h gi lng,
thnh thong i ba chic xe p, hoc mt chic xe b chm chp, l theo bc
chn ca mt bc dn ngho ang g lng pha trc.
Ti lng thng th bc i mi, tai nghe ting b bm ca sng nc h Trc
Bch bn phi v H Ty bn tri v vo b. Cng vn hng phng v i lc
l vi ting ve su r rch. Kia l cha Trn V. Ti li nh n b Huyn Thanh
Quan, ri Cao B Qut:

192

Trn Quc hnh cung c di du.

Chnh lng c quc ngh m au
Ln qu t na l Petite Sn vi bao nhiu k nim th ngy ca bui thiu
thi. Xa na l Nghi Tm, Qung B, vi nhng cy i quen thuc ngy no.
By gi ra sao, ni qu hng ca Th L m miu? Cnh H Ty tht quyn r
hn du khch. Chng hiu nhng ci ui ca ti c cm nhn thy v p ca
thin nhin, trn mnh giang sn cm t ca T Quc Vit Nam ny khng? Mt
H Ty bao la trng xa mt vng, lc ny ch gi ln trong ti mt ni lc lng
ch v:
Mnh mng, khng mt chuyn ngang,
Lang thang, ni bc my chiu
Chiu xung dn, mt tri cng i ng. Mt vi con c trng ct cnh bay v
phng tri xa.
Ti quay li, tr v, lng mang mang nng tru.
C nh vy, nhng ngy sau, ti i ht v pha ny, li v pha kia ca H Ni.
Cng nhiu cnh, nhiu tnh hung t nn x hi xy ra trn ng lng, ng
ph. Ti ngh rng khng cn k di dng na. Tuy vy, c mt s vic nh n
lc ny vn cn hn trong c ti.
Chiu y, ti i xe in xung vng Vn in. Ti ang th mt nhn ng qu
hai bn ng, tu in li mt bn ph, vi ngi khch ln xung. Mt bc
nh qu, qun o nu hai, ba ming v, i chn t, gnh mt gnh ci cnh.
Bc vi vng hp tp m hai b ci ln tu, va y gn vo gc, va hn hn
th. Tu chy, anh bn v t pha u toa i xung, ngoc tay ra hiu cho bc
a tin ly v. V gn cui on ng ri, nn ch phi tr 5 xu. Bc nh qu
ngc i mt tot nhm s st nhn anh bn v, chng hn 20 tui, hai tay bc
vut hai ti o:
- Xin anh cho em qua mt on ng, tri ti ri, nng qu, em c ngi khng
cn mt ng xu no!
Tn bn v, quc mt sng s:
- Xung ngay!

193

Khi tu mt bn k, tn bn v dng chn ht y b ci xung ng. Bc

nh qu, rim mt chot, c g ngi ko b ci li, ming c ni n: Ly
anh, anh thng cm cho em!. Mi ngi trn tu cng nhn vi con mt i ngi,
nhng h vn ng yn. Ti thy 5 xu qu b nh, ch l ti bo, ti mua
cho. Ti vn im lng, v ti c ch nh. n mt bn tip, tu , hai bn
ng vng v, vn ton rung la, thy bc xung, ti cng nh xung theo.
Nhng, rt nhanh, ti kp gi li, v cn hai ci ui trn tu, bi vy, ti
vt nh mt t giy 5 ng, ti gp nh li t trc vo ti o bc. Bc
thong nhn thy, th tu chy ri. Tay cho vo ti, bc nhn theo tu vi i
mt m to, ngc nhin v xc ng, trong bng m ca bui chiu tn.

194

Hai Mi Bn
Lt Vo Tay ch...

Ngy hm sau, ri hai ngy hm sau na, ba l ngy Ch Nht..Nh

thng l, ti ra bn xe in b h mua mt bnh m v mt t bo. n
xong, ti th bc v Hng Trng, nh s gh vo nh Th Ln xem l ngy
Ch Nht. Khi gn n hiu ph gc ng L Quc S, ti ang ng nhn
hai ngi xch l ci nhau v tranh khch, mt ti thong thy t xa, hai tn cnh
st ng phc chnh t ang i li, dng mt quen quen. Tim ti cht tht nh.
Phi ri! Hai ci ui tng theo ti, hm ti ln cha Lng. Hm nay, chng
n mc ng phc cnh st l c vn ri. Ti vn v nhn chm ch hai bc
xch l.
ng nh ti d on, khi hai tn n gn, mt tn tin n trc mt ti:
- Anh vui lng cho ti xem giy t!
Ti v ngc nhin:
- Tha cc anh, hi giy g ?
Vn vi ging nh nhn:
- Anh c giy g th a giy !
Khng ni mt li, ti rt v ti qun sau, ly giy thng hnh a ra. Y cm xem
qua ri ni:
- Th ny khng phi, xin mi anh v n.
Qu l lch s! Ti thy nhiu ln cnh st hi giy ngi khc trn ng
ph, nt n:Anh cho xem giy t!, hoc cn giy g na?. Cn y, c th y
khng phi mt cnh st chuyn nghip, phn khc, ti l ngi ca ch
khc m, nht li l tip xc bui u. Hai tn ch ng ti i trc, chng km
st pha sau. Mt s ng bo ang i trn ng ph, ng li ng ngc nhn
theo.
Ring my ci ui gn chng nhn theo, nt mt chng l v na nh vui
mng ht trch nhim, t nay khi phi theo anh chng lm cm ny na, na
nh t m nhn mt con mi vo cm.
195

Hai tn cnh st gii ti v pha Ng Huyn, thong ch gc l chic xe Citroen

en, ti thy trn ng i Vinh, ang u. Khi ti bn cnh xe, nhn vo
trong, ti thy ngay bng trn, ngi cnh ti x l mt lo mc chic o vt xm
eo knh rm, chng 40 tui. Mt tn cnh st m ca sau chui vo, tn ngoi ra
hiu tay bo ti ln. Nh vy l ti ngi gia hai cnh st. Xe chy.
Ti hiu rng, phn gin H Ni phi mt qu nhiu cng lao, m ch thy ti
lm ci qui g c. C lu bu ht ngy ny qua ngy khc, cho nn quyt nh
v. ti cng chng c g ngc nhin lm. T lu, ti vn bit s c mt ngy nh
th ny. D vy, theo ng nh nhng d tr khi b bt, ti vn phi v ngc
nhin. Trn ng xe chy, ti ng ngc hi:
- Cc ng a ti i u y? Ti c giy t y m?
Tn mc o vt ngi trn, quay xung ging cc lc:
- C i, s bit!
By gi th khng lch s na!
Xe i vng vo qua nhiu ph, r vo mt ph nh vng, vi ci bin tn ng
ph: Ph Ha L. Cho sang bn l bc tng cao sng sng 7, 8 mt,
bn trn cm mnh chai v ging giy in trn chng cht.
T ngy cn b hi xa H Ni, v ngay c ln ny, t khi ra y, ti cha
tng i n ph Ha L. V vy, ti cha thy Ha L H Ni bao gi.
Xe li trc mt chic cng to s ng kn mt, vi hai cnh ca to tung
nh cnh ca thnh ngy xa. T mt trong hai ci cng nh hai bn, mt tn
b i bng sng chy ra. Sau khi xem ming giy do tn o vt a, y ng
nghim cho theo li qun s, ri chy vi vo pha trong. Ca ln t t m ra
v chic Citroen chy tut vo. Hai tn cnh st giong ti qua mt ci sn rng
c trng hoa, bn trn l mt gin nho l xanh rn.
Chng dn ti vo mt ci bung trng trn, ch c mt ci bn vi mt ci gh,
trong c 4 tn trng rt hung thn. Hai pht sau, tn mc o vt i vo,
t cp xung bn ri ly ra mt t giy, y ra hiu ti ngi xung gh. Y c:
Lnh giam gi, B Cng An ra lnh giam v xt hi tn L Vit Hng, tuiqu
quntheo giy thng hnh gi. Mt trong 4 tn hung thn ging cc lc:
- B ht v ci qun o ra!
196

Ti v phn i:
- Cc ng bt ti v ti g?
Tn mc o vt cau mt qut:
- ng v vt, hy chp hnh lnh!
Bn tn hung thn nh c lnh, chng xng n, thng th lc ti dt, thng
th ci qun o ti, Tn mc o vt ch mt ti:
- Bit iu th sng, khng bit iu th cng cht sm!
V c ch nh, nn ti ch ni g na. Thng o vt ngi bn ghi bin bn.
Trong mt cn phng nh m chng bt n 4 ngn n sng chi. Chng nh
gi ti qu cao, nh l mt ip vin c hng khng bng. Chng dng knh lp
soi ht vi qun o ca ti tng chic khuy o, khuy qun, ng chMt tn
qut:
- C my nh khng?
Ti l ng:
- My nh g?
Chng n tng ti c my nh nh xu du trong khuy o, khuy qun, chng
khm ht, tn o vt ghi tng th mt. Cn ci qun i, chng cng bt ti lt.
Ti thy ngng, khng mun cho chng ci. Mt thng ch vo mt ti, qut:
- Ci ra ngay, mun n n h?
Chng n xm li ti, soi l tai, bi tc, l mi, ln mi mt, bt h ming, xem
tng ci rng. Tht may, ti d phng h ch mt. T khi Vinh ra ln th nh,
ti mua mt b tm tre. Ti b ch mt vo gia, ch buc bng mt si ch
con, rt h hnh, nhng v tnh rt kh thy, m c thy th ch thy l mt
si ny lng. Chng ch c th ngh l ngi buc tm vng vo, v chng s
b qua. B tm ch chng 20 ci, b bng hai ngn tay, nn chng chng tho ra
lm g.
Mt tn no cng c v tc ti. Chng khm xt k lng, c i dp Thi Lan,
ng h, bt my, v.vNgha l ngi ti khng cn mt ci g l chng b qua,
m cng khng thy g c. Cui cng, chng bt ti ng thng chn, ci chng
hai tay xung nn nh, mt thng vch l t ti, mt thng khc a mt que st
197

thc vo. n y, ti phi trnh by mt chi tit hith tc mt cht. T khi ti

b chng pht hin, ti n khng ngon, ng khng yn, tinh thn ngy m cng
thng, nh mt con c nm trn tht ch ngy lm tht. V th, phn ca ti
thng to bn tng cc nh phn d, ba bn ba ti mi i ngoi mt ln.
Do , khi thc que vo thy lc cc, mt thng thc que ti hn ln, lm cho
mt nhng tn kia cng sng ln long lanh. Chc chng ngh, khm ht mi
ch khng c g, my giu y, lm sao qua mt c chng ng. Khi chng
ko que st ra, nhng cc phn ri lng cng xung nn nh. Ti rt tic, v
ang phi chng tay ci u, nn khng nhn thy nt mt ca chng lc ny ra
sao? Ti ch thy tn cm que st vt mnh vo gc nh y v bc tc, ri hnh
nh gin ly sang c ti, y pht mnh mt ci vo mng ti rt rn rt, qut:
- ng dy!
Hn hai ting ng h khm xt lc li, ch c cc kh g. Chng vt li cho ti
mt ci lc sng nh, chic qun lt v chic khn mt. Ti ch ci ng h ca
ti trn bn:
- Tr li ti ci ng h!
Tn o vt p tay xung bn, ng vt dy:
- ng h no ca anh! l tang vt hot ng ca mt tn gin ip!
Ti v git mnh:
- Sao? Ti l gin ip?
Y qut:
- Cm ming li!
Chng vt cho ti mt b qun o sc xanh trng:
- Mc vo!
Phi lm sao ly li c gi tm? Ti thm ngh: nh lc hng ca
chng, ti v xung nc nn n:
- Ti c rng su, au lm, cc ng cho bn chi v hp thuc nh rng!

198

Chng nm cho ti ci bn chi, cn hp thuc nh rng, chng bp ht ri x

ra khm, d bn chi v thuc ti mua b h. Nhng, ch l ph, ti v cho
ngn tay vo hm rng pha trong:
- Ti c rng su, n ung xong, phi nh rng hoc xa rng. Cc ng khng
cho ti thuc nh rng, nh phi xa bng tm vy. Cc ng cho ti xin gi
tm?
Mt thng cm gi tm ln, ri nm cho ti. Th l n ri!
Khong 11 gi tra, mt tn mc qun o cnh st c eo hm trung s, nhng
khng i m, khong 35 tui, y vo bung ra hiu cho ti i theo y. Ti i trc,
y i sau ngoc ngn tay ch ng cho ti.
Qua bn, nm ln ca st. Khi i qua mt ci sn nh, di gc cy bng, ti
thy mt anh ci trn trng trc, ang ci gm mt xung nh mang nng mt
ni nim suy t. Khi tn cnh st giong ti i qua, anh ngng ln nhn, anh b
cht mt bn tri. Ti cht nh ra nhng ngy lang thang trn ng ph H
Ni, trong mt hiu sch, ti c m xem cun C-47, trong c hnh anh, cht
mt mt tri, Trung y Phi Cng Phan Thanh Vn.
Anh nhn ti, ti nhn anh. Ti bit anh, nhng anh khng bit ti. Anh s tng
ti cng nh trm ngn ngi t khc min Bc mi b bt vo.
Tn cnh st dn ti mi vo mt hnh lang nh ti, su hun ht. Qua mt ca
st na, ti nhn thy mt dy bung, mi ca bung mang mt s. Tn cnh st
giao ti cho cng mt tn mc vng, cng eo lon Trung s. Tn ny nt mt
rt c n, ci mi nh qu c chua con gia mt. Chng ni nh g vi
nhau ti khng nghe r. Tn mi c chua mt lm l, vy tay bo ti theo. Y rt
chm cha kha to tng ku xeng xng dy lng, ly mt cha m bung s
6.
T nh n gi, ti cha h trng thy nh t ln no c, v th, t khi bc vo
cng Ha L, ti nhn ci g cng l, t nhng cnh ca st to, nhng chic
kha ln, vng lng, tch mch, m u
Khi tn mi c chua m ca bung, ti nhn vo thy ti l m. Cn bung rt
hp, mi b ch chng 2 mt. Hai bn st tng, mi bn c mt sn xi mng,
khng c chiu, mi sn rng t 65 n 70 phn, cao hn mt nn chng 60
phn, di gm trng trn, en x. Gia l mt li i khong 60, 70 phn. Trn
mi sn c mt ci cm st to t b, gn lin xung sn.
199

Ti ang m to mt l lng nhn, cha bc vo, t nhin, tn mi c chua p

mnh vo gy ti, ri y hy ti vo:
- i vo! Lng l ci g?
L mt thanh nin sng di ch Cng Ha, Dn Ch, ti c hp th
nhiu khuynh hng t tng t do, m giai on y min Nam, ch ngha
Nhn V ca tng thng Ng nh Dim ang c cao, pht trin. Mang mt
nim, c ti th x t hay bn, ch nhn phm, t do c nhn khng c xm
phm. V vy, mt ti nng ln. Ti li li nh ly th, mt ny la nhn y nh
mun n ti nut sng, ti ch vo mt tn mi c chua:
- Ti bit hin php nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha l khng nh ngi. Do
, nu ng nh ti, l ti nh li!
Nhn thi quyt t ca ti lc , y cng chn, v th, y xung nc:
- Th ti bo anh vo ch lm sao!
Ri y ra pha ngoi, rt ci cht cm. Tr vo, y nhc na phn trn ci cm cho
h ra:
- Anh b chn vo!
Ti ngi gh mng vo chic sn xi mng, t t ti nhc mt chn t vo mt l
cm Y l l ni tip:
- B c chn kia na!
Ti phi xoay ngi li, ri cng t t chm chp b mt chn na. Y ly tay
xp mnh ci cm xung nh xm mt ci. St trn v st di dp mng vo
nhau, bt ra ting cht cha. Y quay ra ngoi, t cht cm, ng xm ca li.
Chng 10 pht sau bng ca li m. Ln ny y vo cm trong tay mt chic gy
g, di 50 phn, to bng cn xng. Y trn to cp mt trng d, qu c chua
trc mt y cng lot. Pha sau y, bn ngoi ca, thp thong cn thy mt
tn na. Y vo l qut ti ngay, ming lun lun chi:
- . M. my! Ngang bng ny!
- My bit kch, gin ip ny!
- . M. chng my, ra ph hoi min Bc ny!
200

N qut ti ti bi, ti phi gi tay . Ngi ti si ln sng sc, ti gm ln:

- . M. chng my hn h! Cm tao vo ri mi nh!
- Chng my l l d man!
Mu tay v chn ti chy. Ti khng cn bit au na. N qut ti hng
chc ci lia la, ri ra. Trc khi ra, n ch ci gy vo mt ti:
- Cho con cht, con !
Ri ng ca, ci then. Tay ti sng tm, nhiu ch ni ln mt cc, vai v lng
au m. Mu tay nhiu ch chy c b qun o sc trng. Chn ti, lc vn
vo gy n vt, b cnh ca chic cm sc ca lm mu chy nhiu ch.
Lc ny, ti ut hn qu, khng thit sng na. Nh th ny ri cng cht thi.
Phi chu bao nhiu au n na ri cng cht. Vy th cht trc, khi kh.
Qua sch bo ca Cng Sn, qua cc cuc phng vn nhng ngi vt tuyn
Gia nh trc y, ti bit l: Lnh t ca Cng Sn th chng coi nh thn
thnh, ai xc phm, chng s git ngay. Ngh nh vy, nht l nhn mu chy t
tung, ch no cng mu, ut hn ngp tri, ti gm ln:
- . M. thng H Ch Minh!
- o thng H Ch Minh! Chng my lm c dn tc lm than, au thung,
cng kh!
Ti c th go ln, mc ch mong chng mang sng vo cho my pht. Ti
chng thit sng na! Mt a m chic ca s nh t gia ca ln:
- Im ngay ci mm, khng th cht y con!
Ti chng trng r ai c, ti ht ln:
- o thng H Ch Minh!
Mt lc sau, ca ln m, ba thng bc vo, c c thng mi c chua nh
ti khi ny. Chng mang vo mt ci khung st, loi st trn, ng knh 1
phn ri. Chng ni nng g, mt thng b qut hai tay ti ra sau, kha li bng
chic kha s 8. Hai thng lp ci khung st vo u v cm ti, ri chng vn
c vt di cm.

201

Hai hm rng ca ti b ci cm mm xit cht li, mt ming st mng 3x6

phn, 2 bn c l xo p cht mm ti li. Ni v chi by gi khng thnh ting
na, ch l nhng m thanh , xn xt. Trc khi ra, chng cn e:
- Con s cht, con i!
Sau khi ca ng, ch mu chn ti vn chy. By gi ti khng nm c,
cng khng xoay tr g c na. Hai tay b kha ng sau, hai chn trong cm
st xung sn, my ch sng tay bt u thy nga. By gi, ti cm thy
nga khp c ngi. Thi dng git git lin hi, ngi ti nng ran, mt hoa
ln quay cung.
Chng 4 ting ng h sau, t nhin ngi ti c o ln, quay cung nh
chong chng. Ch cn mt th duy nht l gc da u vo tng, mt nhm
nghin. Mt lung hi nng nh la chy t bng ln ngc, ri ln u, ri ti
khng bit g na.
Khi ti tnh li, tri sng. Nh vy, ti ngt xu qua m. Ti thy tay chn
t di v nng nh ch, c ngi ti au n, nhc mi r ri. Ti ch cn hai ci
vai ngt ngc, rung ln v nga. Mi lu lm, thy chic ca s nh m ra, ri
mt ging hi:
- My cn gi mm na khng?
Ti m mt nhn, nhng vn ngi da tng bt ng. By gi cn chi lm
sao c na! Thy ti vn ngi yn, ca s ng li. Ngi ti lc tht l
kinh khng. C chn tay ti c git git nh b kinh phong. Cht khng cht
c. Nu ai git ti lc ny l h gia n cho ti. By gi ngi vit li, ngh n
tnh cnh lc y, cn thy kinh hong v ni hn th vn cn dng cao nh ni.
Ri, ti xu i ln na. Lc xu i l lc hnh phc. Nhng tnh li, th li kinh
khng qu! Ti khng ng chng n li c ci tr c c th ny. Ti chi chng
cu mong chng cho vi pht n. Nu chng bn ti cht, ha c lng. Ti
cht ri, bit qui g na.
Khng bit lc ny l my gi ri? i, loi ngi tht d man! By gi, c mun
cn li cng khng lm sao cn c.
Mi mt lc lu lm, ca nh li xch m. Vn ci ging lc sng:
- My cn chi na khng?
202

Ti thy rng thi, hy chu chng n lc ny, sau s tnh, chng n khng git
m c cm kiu ny, chu sao ni. V vy, ti nhn ra ca s ngt ngc ci u.
Chng n li ng ca s li. Ti tng mnh chu thua, chu xung x, chng n
s tha cm tay, cm mm ngay. Nhng bt i, mi ti gn chiu mi thy ca
ln m v hai tn i vo. Ti khng thy tn mi c chua. Chng n n bn
cnh ti, mt thng p tay vo vai ti ging giu ct:
- Th no, my cn cng na hay bit hi ri?
Ti vn ngc ngc ci u. Chng va tho cm mm, cm tay ti, va ni:
- My vo y m khng bit iu th ch c mt con ng l cht kh. Bao
nhiu thng ba u, su tai, mc bao nhiu ci sng chng tao cng vn ht. T
nay phi bit iu, nghe khng?
Ti chng ni nng g c, hai tay nh xui ra, khng nhc ln c na. Ti mt
r ri nh ngi khng xng. Ngi ti li thy ngy ngt st, ti nm phch
xung sn. Chng n ra ngoi, ti thong thy chng a vo mt ci g, c l l
cm, ln pha u ti:
- Cm y, n i! Chc na tao li ly bt.
m hm , mt cn st ln d di. Ti m man rn r sut m. C ngi ti
au nh gin. C thip i mt lc, ri li tnh. Ming lm nhm ch ku m i!.
Ti cu xin Cha, xin Tri cho ti cht i. Ti va st, va au. Hai chn ti
trong cm t di, au but. Bt cm go hm v i a vo t lc chng tho
cm mm ti ra vn lng chng trn sn, pha trn u ti. Ti khng mun
n ung g c, d hai ngy, tr lc sng sm hm qua, ti n mt bnh m
nh b h khi cha b bt. Ming ti ng v kh, khng nh ra nc bt.
Sng hm sau l th Ba. Ti nm nghe long thong c nhiu ting ph n ci
ni v ting nc chy, nh ang c ngi tm git ng sau tng pha u
ti. Nghe nhng li qua ting li, ti bit h cng l t, v ngay sau bung ti l
b nc h git gi, tm ra.
Ca s nh bng m, ti nhn ra chng r ai. Ri nghe lng xng ting cha kha
m ca bung. Mt ng chng 60 tui, u bc, mc thng phc, eo knh
trng bc vo bung, theo sau c my ngi na. ng hi, ging min Nam:
- Anh khng n cm ?
203

Ti lc u:
- Ti st.
Y quay li ni g vi my tn pha sau. Ti thy cht cm ko ra, mt tn nhn ti:
- Anh b chn ra!
Ti ngi dy, mi mt nhc ci na cm pha trn, ri chm chp nhc hai chn
ra. Mu chy ra mt di cm v ng qun ti en li. ng gi eo knh trng
c v khuyn rn:
- Anh vo y, ng bng bnh. Phi ngoan ngon bit iu, li cho anh.
Nu khng, ch thit thn.
Mt lc sau, mt ngi nm vo ch ti mt b qun o na, cng sc, nhng
c:
- Cho anh thm b ny. Thay b qun o ra, git i.
Chng nhn thy qun v o ti y mu en. ng gi v my ngi i ra. Ti
chng bit ng gi lm g, c v t t. Mt lc sau, ca li m, mt tn o vng
chng 40 tui, eo lon h s, vo hi ti:
- Tn anh l g?
Ti nhn lo:
- L Vit Hng.
- Ti hi tn tht ca anh Si Gn c?
Ti p:
- ng Ch Bnh.
Lo nghim ging:
- Ti l cn b coi x lim ny. Vy t nay anh phi nghim chnh chp hnh mi
ni quy y. Khng c la , ca ht. Khng c quan h, ni chuyn vi
bung bn cnh. Khng c mang bt c loi kim kh no vo trong bung.
Mi bui sng mang b phn, nc gii ca mnh vo nh tm, vo l x,
trng nc trong 5 pht. Nu b cm k lut, mt tun ch m cm cho b mt
ln vo sng th su. Mt tun, tm git hai ln vo th Hai v th Su, mi ln
204

khng qu 15 pht. Nu anh vi phm, ty theo mc , s b k lut cm mt

chn, hoc cm hai chn, hoc a i ct x.
Ti ngi mt qu nh xu i. Ti da lng vo tng; mc cho y ni. Mt lc, y
va ni va i ra:
- Ti s gi y t vo cho thuc.
Ri y ng ca li. Ti nghe ting y m ca bung bn cnh, mt ngi ra, chc
phn, 5 pht sau vo, ting ng ca. Li m bung khc, thy ting chy
lch kch, ri nghe my nc chy ro ro, ri ting chn chy tr v bung. Su,
by ln nh vy. Li thy m ca bung ti. Ting tn cn b x lim:
- Ra phn!
Ti tt xung sn, ci nhn vo gm sn, thy ci b tn c np g y. T ti
qua n gi, ti c a i g u, nn c ng ng ngc. Y th c vo:
- Sao khng ra thng?
Ti tr li:
- Ti cha!
Y ng ca xm mt ci, ci then st bn ngoi. Mt lc sau, ca li m. Mt b
y t, mc o b lu trng m ci khay thuc i vo. B ta chng 28, 30 tui, sau
ny, ti c bit tn l Du.
B ta xem cc vt thung chn, tay, vai lng ti cho ti na hp du cao Sao
Vng, bo xoa ch sng. Chm thuc vo my ch chy mu. Ti ang st,
nn ti ni:
- m qua ti b st v by gi cng b.
B cho ti hai vin thuc trng, bo ung. Khi b y t ra, tn cn b x lim li
vo:
- Anh mang bt cm kia ra. Cm c ci go ra ly cm, ly nc.
Khi ti cm bt cm ra, chn ti au qu i khp khing. Y bo ti bt cm c
xung t, ly go li thng mc mt go nc, ri cm bt cm mi i vo. Ti
nhn trn b tng c 8, 9 bt cm, ti cm mt bt v i vo. Y ng ca li v
ni:
205

- n nhanh, 15 pht s tr bt.

Ti i, t hm qua ti khng h n ung g, nhng v ming cm vo mm
nhai, ti khng nut ni. Mm ng hay cm ng? Nhng nu khng n, ch c
cht, ngh li c gng nhai v nut. Ti va nhai va nhn bt cm. Cm thuc
loi go hm, nhng khng c n, cn tt hn hng cm ngoi ph.
Cm c ng trong mt chic bt to, ng knh ming bt chng 17 phn,
cao chng 7 phn, bng cht g nh nhm, mu xam xm, rt cng (c th l
nhm pha antimoan), hnh t bng. Lng cm bng chng hai bt cm nh
gia nh thng dng. Mt bt nh nh vy na, cng loi hp kim v hnh th
nh chic bt to, ng knh khong 10 phn, cao 5 phn, thng thng ng
rau mung gi nu mui, en x. Bt canh nh chng ln bt cm.
V th khi m ca ra, t tay cm mt go da, n thng nc, mc mt go
nc mu en en (sau ny ti hiu l go rang cho chy en; mt nm nu cho
c my trm ngi ung), ri n cm mt bt mt bt cm i vo. Cn b
y gi l qun gio, sau khi ng ca ci then pha ngoi, li tip tc m bung
khc. Chng 10 hay 15 pht sau, qun gio li i m tng bung, t a bt
ra ch c. Mc thm go nc na. Cm nc nu khu nh bp, cng do t
c tuyn chn m trch, hu ht l t hnh s, hoc l cn b can ti tham
h ha. Ti c n cng ch c khong na bt cm, v hp t nc rau nu.
Khi qun gio m ca, ti a bt ra, y ch:
- ch c!
Ti khng bit nn c a y. Y bo ti phi a li ch sut cm . Ti
lic nhn bung bn cnh, trc mi ca bung ti thy mt i a treo lng
lng ch tay sut cm. Ti khng c dy, nn gc i a ln trn ci sut.
Khi vo bung, d ngi cn au m m, chn vn cn i tp tnh, nhng ti
vn thy thoi mi hn nhiu. By gi ti mi k ci cm:
Cm l hai ming st, mi ming dy 2 phn ri, bn rng 8 phn. Na di,
nm gn lin vi mt b xi mng st xung sn. Na trn, ni vi di bng mt
khu bn l, lm bng chnh hai ming st y. Pha ngoi cng, trng nh ci
hnh m vt, c c mt l di xp vo mt ci khuy, lm bng loi st
vung khong 1 phn ri. Mt thanh sut cht cm bng ming st rng 5
phn, dy 1 phn. T pha ngoi tng thc vo ci khuy st hnh vung kia l
206

cng ngc, bt kh nhc nhc, tr phi bn ngoi c ngi rt cht cm. ui

cht cm li c c cht, ri li mt ci kha na.
Bung x lim thng c hai sn xi mng, ca gia. Trn x lim cao 4 mt. Mi
tt gn st trn, c mt ci ca s nh, kch thc khong 60x25 phn. C 5
chn song st, ng knh 2 phn ri, c li st che. V th, ngay ban ngy,
trong bung ch l m, nu khng m ca ln.
Ca x lim bng g lim, dy 4 phn c np ai st dy. Gia cnh ca, ch
ngang tm mt ngi ng, c mt ca s nh rng 20 phn, cao 15 phn, c 6
song st con loi 1 phn ri. Nh th, ch t lt mt ngn tay. Bn ngoi c
mt ming st mng m ra, ng vo che kn, c cht. Tng dy 50 phn.
y l cng trnh ca thc dn Php xy. By gi Cng Sn dng cm kp,
giam gi nhng ngi chng li chng.

207

Hai Mi Lm
Chp Php Ti Ho L

Khong 8 gi sng hm sau, ting cha kha lng xng i vo, ca s con bt
m, l mt tn cn b x lim, y ni vng vo:
- Mc qun o i cung!
m qua ti khng st, nhng ngi cn au m, phn khc tri nng v
bung rt nhiu mui, nn sut m ngi ti lc no cng y m hi v khng
ng yn. Ti ang mc qun o th ca m.
Lc ti ra, mt tn cn b o vng ang ch cng x lim. Thy ti y ly ngn
tay ra hiu cho ti i trc. Y i pha sau, ct ting hi:
- Anh tn ng Ch Bnh tc L Vit Hng?
Ti gt u:
- D
Lo cn b ny c i mt li v ci mi vu hn ra. Y eo lon Trung S.
Hm ti b bt l ngy Ch Nht, v th trn ng vo x lim, ti khng nhn
thy t, h trong bung c. Hm nay, trn ng i qua mt ci sn nh, ti
thy gc sn 6, 7 ngi t n ang li hi ra soong, ni trong mt b nc.
Pha nh bn cnh 8, 9 ngi t na vi my ci my may, may qun o sng
sc. Thy cn b giong ti i qua, h u ngng ln nhn theo.
i qua my ngch na th ra ti ch sn c gin nho hm trc. Dn n trc
mt ca phng, y m ca bo ti vo.
Trong bung, ti thy hai ngi ngi ch sn mt ci bn, trn t mt cp
h s dy. Mt ngi tui chng 30 mc o 4 ti b i, ngi kia chng 35
tui, mc s mi trng ngn tay.
Thy tay v chn ti bng b, chn i tp tnh, tn mc o s mi trng c v
ngc nhin:
- Chn v tay anh lm sao th?
208

Ti thy y c v v, ti ngh y phi bit, d vy ti vn ni:

- Hm kia, my ng b cn b nh ti x lim.
C hai u nh ngc nhin:
- Anh lm sao m b nh? C au khng?
Ti thy r th on v vt, nn tr li thng thng:
- Hm nay ri!
Tn mc o b i ch mt chic gh u trc bn, bo ti ngi, xong hn t
gii thiu:
- Ti l Thnh v ng cn b y l c. Chng ti l Chp Php B Cng An.
Chng ti c trch nhim gip v thm vn anh, v nhng vic anh lm.
Chng ti bit anh cn qu tr nn nht thi ngy th, b l tay sai M Dim d
d, thc y i ra Bc lm hi cch mng. Nhng, vi mng li nhn dn ca
cch mng. Khng mt k no, khng mt mu m no ca M Dim m khng
b p tan.
Anh hiu rng, v tnh bo, trong hng ng ca ngy quyn tay sai ca M Dim,
y ry nhng ngi ca cch mng. Cho nn, vic ca anh chng ti bit rt
r. Chng ti c y h s ti liu v anh.
Y ht hm v chic cp h s, ri ni tip:
- Nhng, vi ng li khoan hng v gio dc ca ng v nhn dn, chng ti
mun chnh anh c trch nhim t co, vch ra ht nhng ti c m bn tay sai
M Dim y a anh ra ngoi ny, m mnh vo ti phn nhn dn,
phn T Quc.
ng v nh nc s nh gi s n nn thnh khn ca anh. Ch c anh mi
cu c anh, khng mt th lc no, mt k no c th cu c anh. Tuy
vy gp anh bui u hm nay, thy anh l mt thanh nin c hc, hiu bit, ci
m. Chng ti tin rng s quan tm gip ca chng ti, s rt tt cho anh sau
ny.
Ring v vic anh b hnh hung trong x lim, chng ti cha bit r s th nh
th no. Nhng, d sao cng l mt vic lm sai tri i vi chnh sch gio

209

dc ca ng v nh nc. Chng ti s phn nh ln cp trn, c bin php

x l. By gi trc ht, anh hy tr li v nhng cu hi l lch
T ny, ti vn ci u nghe chng ni. Ti c ch nh t trc, nn khi chng
hi v l lch, thn th, ti c khai thc. Sau khi chng ghi xong phn l lch, tn
c nghim trang:
- By gi, chng ti cho php anh c t ni ln lt: Ai tuyn m anh? Ai
hun luyn? Hun luyn nhng g, u, nhim v g? Ra Bc lm sao?
v.vAnh c ni!
Ti c ci gm ngheo chng thuyt. Ti t v thnh khn ngoan ngon lng
nghe. Sau khi chng gic hai, ba ln, ti mi ngng u ln ni:
- Tha cc ng, ti tin rng cch mng hiu ht nhng vic lm ca ti
trong Nam, cng nh khi ti ra Bc. Ti v hon cnh v cuc sng, nh ngho,
hc hnh thi c mi khng u, cho nn phi vo lnh trng. Ri c ngi gii
thiu, ti c i i kim t tin gip b m gi.
Ti l nhi ng qu ti, ti bng Tiu Hc vi hng u di ch
Vit Nam Dn Ch Cng Ha. T nh, ti vn ngng m hnh nh cc anh b
i, cho nn sau ny, khi ln ln, d v hon cnh ti phi nhn trch nhim ca
h. Ti vn nh thm trong lng rng, nu ti khng lm g c c li cho x
hi ch ngha, th dt khot cng khng bao gi lm hi c.
Cng v vy, khi ti ra min Bc, ti chng h lm ci g. Ti nh H Ni, ti ch
i thm cc thng cnh, ci di tch lch s m bui thiu thi ti thng i
chi. Nhiu lc, ti tht chn nn, nh gp anh cnh st no , s ni cho anh
r l ti trong Nam ra. Nhng, nhng nm thng ti sng min Nam, h ni
Cng Sn rt c c, hay git ngi, ti li c n o, e d, s st. u c ti
c ri bung ln, ch bit phi lm sao.
By gi, gp cc ng xin thnh tht ni ht nhng g ti bit m nh nc yu
cu.
Mt chng n rt ti khi nghe ti ni, chng gt g:
- c, Nh th l tt cho anh, by gi bt u lm vic.
Ti c v ng ngc:
- Khai t u? T lc i hc, hay t lc ra min Bc?
210

Chng l mt nhn ti:

- T lc c quan tnh bo Si Gn tuyn m anh, hun luyn g, u v ai
hun luyn? Khai s lc v nhanh.
Ti chm chp, va suy ngh va ni:
- Ti i i thm bo ca S on 7 b binh. Quen Trung y Xng bn Nha
An Ninh Qun i. ng ny gii thiu cho mt ngi tn Ha, mc thng
phc, n tuyn m ti, u nm 1962. Hun luyn sut 3 thng lin v hot
ng b mt, v mt s tnh nng ca cc loi v kh, mn ca min Bc thng
dng, v a , chm ta v.v Ri sau chun b cng tc ra Bc, vi
nhim v theo di S on 308 phng th, Th H Ni do tng Vng
Tha V ch huy. Ngy 20 thng 5, tn Ha a ti ra trng bay Tn Sn Nht
ra Hu. Ri t Hu a ra khu phi qun s. Li dng mt m ma to, ti li
qua sng Bn Hi, sng hm sau thu xe i t th trn Vnh Linh.
Ti c khai, chng c ghi, chng thng gic ti ni lt, ni nhanh, trong khi ti
nh khai chi tit. V th, ti cng ni lt i. Thy ti ngng, tn Thnh nhc:
- Tip tc!
Ti ni tip:
- Ti ra ti Rn, ri khng c xe, ti phi i b t Rn ra ti K Anh, H Tnh.
Trn ng i ti gp mt anh tn l Tr (ti phi ni r ch ny, v chng n
bit ti tr vo Vinh n ng nh Tr), t H Tnh i Vinh, ri i H Ni. Ngy 31
ra ti H Ni, ng nh tr s 5 Hng Du, ri Hng Qut v.v...
Ti nht nht thut li. Ti ch ni r c vo nh thng Vit c c mt ln (m
chng bit), cn li, i ch no, ni no, ti k ht cho ti khi b bt.
D chng gic ti ni nhanh nhng im chnh thi, th m lc chng bo ti v
ngh cng 12 gi ri tra ri. Tn c ra ngoi, lt sau, mt m cnh st
eo qun hm Trung s n, ra hiu tay bo theo m. i qua khu n, ti thy
my ngi t n chy ra on vi m:
- Bo co b Hoa, ci ti ca b chng chu khu xong ri .
M gt u:
- c ri!
211

M Hoa ni ting min Nam, chc l loi cn b tp kt. M dn ti vo cng x

lim, tay m xch chm cha kha, n bung ti m m ca. Lc gn 1
gi, nn cn b trc x lim v. Khi m ng ca, ti nhn thy bt cm ai
sn trn sn.
Hm nay, ti n c 2/3 bt cm v ht bt canh rau l ci gi. Trong go cn
t nc hm qua, nh ung . Xong, mt qu, ti nm ng lng mt t. T lc
v, n cm cho ti by gi, ti c bn khon. Ti sao chng bt ti khai nhanh
nh th lm g? Chng khng cn chi tit ? Ti suy on lung tung, ri c
c. Nhng, c mt iu l ti phi nh ht nhng g khai.
Va nm c pht, li thy m ca. Tn mt c nhi bo ti i cung. Khi ti
phng hi cung lc sng, ti thy tn Thnh v tn c ngi y, cng vi ci
cp h s dy cm trn bn.
Tn Thnh ch chic gh u trc bn bo ti ngi. Tn c gi h s:
- By gi, anh khai li chi tit t nh theo chng ti hi.
Ht tn ny hi li n tn kia, nht l ch no chng cha r, ch no chng
cho l khng hp l. Ln ny th chng hi qu chi tit, c nhng vic ti ngh
khng cn thit nh chi a, bn vi ai, tnh b, tnh m, tnh thy gio v.v;
t lc ti cn 6,7 tui tr i Ngc li, ln ny, nhiu ch ti lt i th chng
li hi k.
Ti 5 gi chiu, tn c c li cho ti nghe v bt ti k. Chng cho ti v, 6
gi li gi ln, tip tc cho ti 9 gi ti. Ngy no cng 3 bui, ti mt r ri. Ch
chn ti vt thung li lm m rt au nhc, ch c thuc g ngoi thuc .
C lin tc i cung ngy ba bui, c th By, Ch Nht, 16 ngy lin, ti mi ch
khai c ti ch ti b bt. Lc sang gia thng 7/1962, ti b bt vo
ngy 24 thng 6, nh th ti trong x lim hn 20 ngy ri. Ngi ti gy
hn i, d rng by gi, ti n ht cm, v cn vn i. iu chnh l v x lim
tht nng v nhiu mui. Sut m, ti phi ci trn trng trc, m hi nh nhi.
Ci sn nhp nhp trng c ra v m hi ca ti. M hi ti m no cng chy
t ht cp qun, th m vn phi ly o p v mui. Sut m, gic ng khng
yn, ch c ci o va khua mui va p; li cn u c cng thng v cung ko
hng ngy.
Mt hm, ti i cung v, tn Nhim H s coi x lim m ca bung ri ni:
212

- Anh c g trong ny mang ht i!

Ti c qui g ngoi mt b qun o sc c, chic khn mt v ci lc sng
con. Ti m ra. Dn ti n bung s 5, y m ca, vo phng ti thy trong
c mt ngi, chng 45 tui, trn trng trc, mc mi ci qun i en.
Khi lo Nhim ng ca, ti quay li nhn ngi n ng, ng ta cng cht mt
mt nh Phan Thanh Vn. ng hi ti thn mt:
- Anh b bt vo lu cha?
Ti cng tnh cm:
- Hn 20 ngy ri, cn Bc?
ng chm ri:
- Gn 2 thng.
Ti tip tc:
- Bc b bt v ti g?
- Vt tuyn vo Nam. Cn anh?
- Vt tuyn ra Bc
C hai cng ci, ti hi nht:
- Th m gp nhau mt im!
Nhn ci ti vi to u sn ng ta, ti nh nhng hi:
- Bc u?
ng ta c v thn trng:
- Ch M!...
Gia lc ca bung m. Gi ly cm. Ci go da ca ti ln ny b qu, ch
bng 2/3 ci trc. Ti khng c a, phi xin lo Nhim cho ti ly i a
u cm bung s 6 c ca ti.
Ti c bit tn ng cht mt l Hon, L Vn Hon. Sau khi ca bung ng,
mi ngi mt sn, u bt cm ln ci cm ngi n.
213

Ti thy ng ta gi ti ly ra mt gi bnh m kh ct thnh tng ming nh.

ng ta ly hai ming n thm vi cm. Ch c 2 ngi mt x lim, cho nn
ng nhin phi ni chuyn. Phn ti, do phn x nghip v nn lun lun
cnh gic. Nu l kh nhc k hay cc th on moi tin th ng hng!
Ti t t cho mnh mt nguyn tc l d t gi hay t tht, ti cng khng bao
gi ni nhng g ti khng khai vi chp php. Ti cng phi xc minh xem ng
Hon ny l t thc hay t gi.
Qua nhng cu chuyn trao i, ti c bit. ng Hon l cn b lu dng, y
s th y, quen bit nhiu ngi trong ch c i di c vo Nam. ng c
bng trung hc trc y, nn Php vn cng kh. ng c v con v nh
vng ch M, ngoi thnh H Ni. V cch i x phn bit k th cn b trong
ngnh nn ng bun, cng tc tiu cc, nn cui cng b cho v vn. ng c
gng chu ng cnh tng ngho, nhng cuc sng cng ngy cng b tc. ng
ngh ti nhng bn b i vo Nam, ri t a n tng vt tuyn. T
tng ra i c nhen nhm m cho ti mt ngy, ng gp li mt ngi bn hc
c, cng ang sng lt ly Hi Phng ln chi. Hai ngi tm s lun bn
sut c m, ri sau hoch nh mt cuc vt tuyn vo Nam. n ngy
i, v tnh cm bn rn v con, ng n mt ba cm t bit v dn d v con.
a con trai t 10 tui ca ng v tnh ni vi bn n. T y, cng an bit
v theo di. Hai ng i n Thanh Ha th b bt.
Nghe ng k li chuyn ca ng, ti ch t vn l tin hay khng tin g c. C
nh l nghe cho bit vy thi. Phn ti, ti c thc hin nguyn tc t t cho
mnh. Ngha l, ti cng k s cho ng nghe (nhng iu ti khai vi chp
php) l ti ra Bc c nhim v v qun s. V c thin cm vi x hi ch
ngha, nn ti chng mun lm g, ch thch i chi, i lang thang khp H Ni
Ri tng k, tu k, gi nh ng ta l ngi ca Cng Sn lm kh nhc k
moi tin, th qua ng, ti v th l c nhng tm s rt thnh khn. No
l: X hi ch ngha tht cng bng, ai cng nh ai, khng c k giu ngi
ngho nh trong Nam. Bc H sng tht gin d, uy tn ca bc tht ln. Trong
t in Anh v Php cng thy ni n tn bc. Cc nh vn, nh th t vo
min Nam, hu ht u min Bc, theo khng chin. Nh vy, ch min
Bc l chnh ngha, v.v
bit r ng Hon ny l thc hay gi, nn trong nhng ngy chung ng
chuyn tr, mt ln ti gi v v tnh tit l mt iu m ti cha h khai vi
214

chp php: l chuyn hi 1954, ti c n vo Bnh Xuyn theo Trung y

Ngha.
Cn i vi chp php, qua cch hi cung ca h, ti nm c mt cch chc
chn l h khng bit g v ti c. V th, h ln m t nhng s kin nh nht,
nhng mu thun, cu ni, nhng s h ca ti, t y hng phanh phui
bit ci thc v ti.
iu quan trng i vi ti l phi nh nhng iu g mnh khai ra, v nhng
iu g mnh cha h khai, sao cho hp l. Nhiu khi phi v qun mt s vic
ny che lp mt s vic kia; hoc lm ra v ngy th non di dng mt s
kin kia lm sng t s vic ny v.v Ni chung, y chnh l mt cuc u
tranh bng mu m, th on, gia mt bn l mt mnh ti v bn kia l c mt
tp th phng 44, phng chp php chnh tr ca H Ni. Cho nn, u c ti
lun lun cng thng. Nhng ln i cung, ti cng mc phi nhiu sai lm. C
nhng sai lm trm trng.
Trong cuc u tr ny, ti b yu th v nhiu mt nh: Ti hon ton b ng,
h ch ng mi mt. Ti ch nh mt con chim trong lng, h c mi u
th ca mt ngi cho n, hay cho cht i hoc kht. H c kiu cch
bit ch yu ca con chim trong lng kia t , ch huy con chim theo
ngi. V li, tui i ti vn cn tr, vn cn bng bt ngy th, cha hiu bit
mi mt ca cuc i; Tui nghip v cng cha c bao nhiu, vn cn u
tr v cha hiu v Cng Sn.
Ti c suy ngh, tm ra nhng ci u ca mnh v tng cng pht huy ti a
phn no xa bt nhng ci nhc trn. Ti phi tnh to sng sut, nhn r mi
s vic i ng; kin tr chu ng au thng gian kh; nng cao ch cm
th gic cng. Ly thc Thin Cha Gio v l tng t do lm cu cnh.
Sau nhng ngy ti phi khai bo chi tit ton b, mt hm, gn cui thng 7
(1962), chng gi ti ln. Ln ny, ch c tn c v mt tn cnh st l mt i
m ci cng ngi trong phng vi hn. Tn c ch ti ngi, ri ni:
- By gi, chng ti yu cu anh, mi ngy hai bui ln y. Anh s ngi vit bn
t khai chi tit v ton b cuc i anh: nh qu i hc th no? Ra H Ni,
lm g, vi ai v u? V sao vo Nam, lm g? v.vTt c mi vn cho ti
lc i lnh, vo tnh bo, ri ra H Ni. Ra H Ni lm nhng ci g? i nhng
u? Tip xc vi nhng ai? Cho ti khi b bt
215

Hn cao ging:
- Anh sng hay cht, bun hay vui ca i anh by gi l bn vit ny y. Vy,
phi c gng hng lng khoan hng, ca ng v nh nc. ng v nh
nc ang m ca ch anh. Anh c ton quyn vit khc hn nhng li, nhng
vic khai bo trc y, hoc nhng ch khi khai bo l ln qun i. Hng
ngy s c mt ng ch cnh st ngi y vi anh. C yu cu g v giy bt,
hoc xin i v sinh, phi bo co vi ng ch cnh st, ng ch s gii
quyt. Thi vit phi khn trng, nhng khng hn ch thi gian.
Ti lun ming vng d, t ra rt ngoan ngon d bo. T , c ngy hai bui:
Sng t 8 gi, m Hoa hoc tn mt c nhi (sau ti bit tn hn l Bng), i
khi mt m khc tn l Th, Trung s coi khu n vo dn ti i, cng nh dn v.
12 gi tra v, 1 gi li i v chiu 5 gi v. Ngy 8 ting, Ch Nht ngh.
Thi gian vit ny, tuy ti c v thoi mi hn trc, nhng u c cng khng
km suy ngh, tnh ton. Ti phi va cn nhc vit g cho hp vi nhng iu
ni, chong nhng s vic v nhng thi gian ti cn giu, va phi ghi
nh nhng iu mnh vit ra v nhng iu mnh ni trc . Hng m,
ti c phi nhm li nhng iu mnh vit lc ban ngy.
Chn ti gn mt thng mi khi. Cng chnh ti li dng tn Hon cng
phng, gip v vic cha chy ci chn au ny. Qua mt s nhng th thch,
ti chc n 80% y l loi kh nhc k vo nm vi ti mc tin, v th, khi
chn ti mng m lm au nhc, m m, ti c than van tm s vi lo:
Bc , nhiu lc chu ang suy ngh vit ra ht nhng iu h hun luyn
chu, hoc nhng th on mu m h ging dy cho chu, nhng ci chn li
au nhc khng th chu c, lm nh hng n ci u, khin chu qun
tit.
My ngy sau , y bo ti ng ca s nh c bo co m ln l cn y t.
Ti lm theo v c lo cn b Nhim, a b Du y t vo tim cho mt pht
v cho thuc rc vo vt thung. Dm ngy sau, chn ti khi.
Lo Hon, c mi ngy hoc mt tun l li c chui n. Y ra v tm s:
- Con b chu l gio vin, quen mt anh cng an y, nn c c bit tip
t mt thng hai ln.

216

Tuy cha kt lun hon ton, nhng ti on l sm mun lo Hon cng i ch

khc. Bi v, nhng iu hn bit chng th hn c, nhng iu chp php
bit v ti; nhiu ch cn khng bit bng. Mt hm, u thng 8, mt vic lm
khng hp l ca lo cng l r hn. Lc , khong 6 gi chiu, ti i cung v
chng hn mt ting, lo ra ng ch ca s nh, ch mm ra ngoi gi:
- S 6! S 6! C khe khng? (tc bung s 6 bn cnh).
Lo mi gi c 2 ting, ca nh xoch m. Lo Hon li li, lo Nhim ch tay
vo bung:
- Ai va gi? Hai anh, anh no?
Tt nhin, phi c ngi nhn. Lo Hon c v rt r:
- Tha ng ti
Ca ln m, cm rt ra v Nhim qut:
- B chn vo! Anh dm lin lc vi bung bn cnh !?
Hon c nn n:
- Xin cn b tha cho!
Lo Nhim nghim mt:
- B ngay chn vo!
Hon t t b mt chn vo cm. Khi xp ci cm xung, lo Hon c y ci
chn ln qu su, ci cm ln ti ngang bp chn, nn l cm khng va.
Mm lo ku ta lia:
- Tha cn b, khng va, xung gy chn ti mt!
Thi Php lm cm ny l cm c, h tnh ht cc c chn, th m lo
Nhim loay mi khng cm c (?), lo qut:
- m qun o theo ti!
Lo Hon lunh qunh v ci ti, khn mt, v.v Li v m theo c ci go, khi
Nhim ht tay lo, bo b li, y mi nghe theo.
Ca ng, ti ch cn mt mnh. Tt qu, c ci go to mt cht, kh!
217

Tht l bun ci v nht nho. Gn mt thng chung bung vi ti, lo Hon

t ra l mt ngi trm tnh, vi tui i 46. Ti sao, ba nay li c ci hnh
ng tr con nh nhng nh vy? n ti cn cha lm th hung chi lo. Gi
bung bn cnh bng qu gii quyt ci g, trong khi ni quy nghim ngt r
rng. T y, ti chng bao gi thy Hon na.
C th trc , bn Cng Sn tnh rng, tn Hon v ti gp nhau l hp. Mt
ngi tr thc, hiu bit, khng thch Cng Sn trn vo Nam; mt ngi hot
ng cho min Nam, li min Nam ra, gp nhau, hp qu ri cn g na!
Lo tm hiu v min Nam l hp l. Ti tr li rt nhiu chuyn, nhng chuyn
no cng t ra ch bai, ngha l tm nhng mt xu ph phn v ch min
Nam. Chng nh, qua lo Hon ny, s khai thc c c v mt t tng ln
s vic ca ti. ng hng! Nu lo c theo nhng li tm s ca ti bo
co, th ti l ngi yu x hi ch ngha qu xa ri cn g!

218

Hai Mi Su
Vn Tr Cn No Trong S Sng Cht T y

Do ny, tri chuyn sang Thu, khng kh tr ln d chu. Ti kh vi ci

nng, ci hi hm ca c th, nhng mui th vn hnh ti. D m no ti cng
phi chp chn p, ui mui, nhng tay, chn v nhng ch h qun o
khng che c trn ngi ti, lun lun c vt mui t mi. Vt c m dn,
cn mt v khng c gng, ti ch lm sao nhn ra c.
Ti vit khong 26, 27 ngy th xong. c gn 90 trang giy. Hai ngy sau khi
vit xong, ti li b gi ln cung.
Hm nay c c v mt ngi l, sau ny ti c bit tn y l Nhun, da en
en chng hn 30 tui. Ngay sau khi va bc chn vo phng, thi ca h
nhn ti nh k th. Ti ch bit ngi xung chic gh u trc bn chng nh
mi khi, ci u, ch i. Tn c p mnh tp giy ti vit xung bn.
- Anh vit th ny !? Anh coi cng an l tr a vi anh y ?
Tn Nhun p bn nh ci rm mt ting, qut:
- Anh mun sng hay mun cht? Vi ci tr tr con ny, anh mun qua mt
cng an ? Chng ti t lng khoan hng cho php anh ngi vit, anh vit lo
th ny ?
Chng n p bn x gh, qut tho, nt n, x v m m. Ti c lng l ngi
yn ci u, mc cho chng ni trn li nh. Mi ti khi chng qut:
- Anh cm ? Tr li i!
Ti ngng u ln nhn chng vi nh mt s st bun kh:
- Tha cc ng, ti ch bit thnh tht vit ht nhng iu chnh v cuc i ti,
v tt c nhng ci g M Dim hun luyn ti, cng nh nhng vic ti
lm khi ra ngoi Bc
Tn c p tp giy ti vit xung bn, trc mt ti:

219

- Anh tung anh trong Nam, chng ti khng bit c anh ? Anh ra ngoi
Bc lm g, i nhng u, chng ti bit t lc anh chun b ra y c. Nhim v
anh ra ngoi Bc, anh khai hon ton lo tot ht.
Ti t thi thnh khn:
- Tha cc ng, ti hiu cch mng lm. Ngay trong Nam, cc ng khng thiu
g ngi nm trong chnh quyn. Ti tin rng, ngay trong c quan tnh bo ca
min Nam cng c ngi ca cc ng, v th ti rt thnh thc khai bo s
tht. Hn na, ti cng chng thch ch M Dim, nn khi ra ti H Ni, ti
chng lm g cho chng c, ti ch i chi thi
Tn Nhun ch vo mt ti:
- Anh cm ci ming anh li, ng bp chng ti. Ngay t khi anh di c vo min
Nam, cch mng bit anh anh ri! Anh lm ci g, u, giao thip vi nhng
ai. Anh tng, anh che du c ? Ti hi anh c bit tn Ngha khng?
Ti v m to mt ngc nhin:
- C phi Ngha tri sinh di c Ph Th, hc t Chu Vn An phi khng ?
N p bn gt:
- ng v vt. Thng Ngha Trung y Bnh Xuyn, anh c bit khng?
Ti v ti mt, git mnh s st:
- D c!
Trong lng ti thm ngh, th ra l thng gi L Vn Hon ch cht y m. Tao
bit trc, v by gi th kt lun v my c ri y! Tn c h hng ra
mt:
y, anh giu chng ti sao c! Cn bao nhiu vic khc na. Ti cho php
anh khai bo li. Khng th anh s bit, anh s cht mt cch khn nn, au
n!
Ti t ra rt hoang mang, s st, nt mt r nh c nh li mt iu g, ri nh
cht nh ra, ti ln:
- Tha cc ng, ti khng ng cc ng li bit r th. Thc s trc y, ti thy
khng cn ni n tn Ngha Bnh Xuyn. Bi v trc y ti vo Bnh Xuyn
220

ch c mi ngy, m li l do tnh tr con t m ca mnh, khng lin quan g

n chnh quyn Ng nh Dim, nn ti khng ni. Va qua, ti rt thnh
khn khai bo, ti c lo u khng bit cch mng c hiu r cho s thnh khn
ca ti khng. Nhng, th ny, ti rt mng, cch mng hiu ht ti khng lo
g na.
Chng n nhn m m, nt mt cau cau li, ming nhch mp ci:
- Anh ng gi hng na, nghe ti hi y
Chng gi tp ti vit v tp h s ca chng. Thng th hi:
- Thi gian tri nh c H Ni H Nai, anh quan h vi linh mc Loan, trng
tri th no???
Thng th hi:
- Tn Ha l ngi Bc hay Nam? Anh hy t li ngi n ti xem? N hay mc
qun o g?...
(Ti c hnh dung ra bng dng ca ng cu ti hin ang sng Php t)
Lc th tn ny hi:
- Anh on v inh B Lnh thng i vi ai?
Lc th tn kia ct vn:
- Nm anh hc Nh, trng Hng o, Cng Qunh, nhng gio vin no
dy anh?
Chng n hi lung tung. u c ti qu mt mi. 12 gi tr v x lim, ngi ti
n. 1 gi chiu li tip tc, 5 gi v, 6 gi li i n 9 gi ti. C nh vy
ko di hn mt thng tri. C hm 3 thng hi, qut nt, e da; thm ch c
mt vi ngy n 4 thng thay phin hi, truy. Ban ngy, ti cng an hnh h.
Ban m, mui ua nhau ht mu.
Ch c mt thi gian ngn, chn tay ti khng khiu, xanh ti. Hn na, ti
cng ngy cng thy i nhiu, dn dn mi ngy mi thiu. C th ti cn cht
no d tr, chc bc ra ht. Ti nh li, t lc mi vo, tun u n khng
ht sut cm. Hai tun sau, chn ngon lnh. By gi, ti c g c 2 sut n
cho no mt ba, nhng khng c.
221

Ngy no cng vy, d u c cng thng v cung ko, nhng khi v bung, thy
bt cm l v vp n ngay, va mi n ht ri. Bt cm khng cn mt mu
ht cm dnh, canh hp n kh c bt, th m mm vn cn thm thm, mt
cn nhn nhc tic r nhn hai ci bt sch trn.
Mi ln ngi xung ng ln, ti mt hoa u vng. Th m nhng con mui
c n, m m vn c r nhau ht mu ca ti mi. Hnh nh chng toa rp vi
l cng d man, hnh h tm thn ch cn xng vi da ca ti ti cht.
Mng tay, mng chn ca ti di ra, ti cng cha bit lm sao ct c. Trong
nhng ln i cung, trn ng i, mt hm ti bt cht thong thy mt ci inh
di chng 4 phn. Hai ba ln ti nh nht, nhng cha c thi c no thun
tin. Ri mt ba, m Hoa dn ti v ngang qua y, may qu c mt c t chy
ra bo co g vi m. Ti ngi xung, l tay vt mt ci. Th l c ri. Nhng
bui sau , ti ngi mi mi inh xung sn xi mng. Mi vi bui, gi ti c
mt con dao nh xu, nhng gii quyt nhng ci mng tay mng chn,
i khi cn ngoy tai na.
Bt ng mt hm, ca s nh xch m, ti ang ngi ct mng tay, khng du
kp. Th l tn Nhim qut, bt a cho y. Sau , y mi m ca ln. Tn ny
tht tinh qui, y s rng trong lc loay hoay m ca ln, ti c th nm ci inh
vo mt gc bung ri chi bin i, nn y bt ti a ci inh ri mi m ca.
Y vo lc li khm xt ht c ngi ti. Mi x xnh, k c k cm, khng c g
na, y ra v ng ca li. Chng 30 pht sau, ti nghe ting dp tr li, ri ng
u cm, v cht cm rt ra ku ci xoch. Ti ht hn. Ca ln m, y vo
cm theo t giy, c:
- Lnh ca ban gim th k lut: Tn ng Ch Bnh pht 7 ngy cm hai chn.
K t ngy n ngy v a kim kh vo bung x lim.
Tn Nhim nhn ti, ra lnh:
- Anh hy chp hnh lnh k lut.
Ti tht bun kh, bit c xin cng ch c, nh phi nhc hai cng cho vo
cm. Trong lng rt hn tn Nhim ch cht ny. Th l li hai chn trong cm.
m hm tht l cay ng cuc i. Hai u gi mi d, mun co ngi li,
phi la th t t tt ngi xung ch cm mt lc, ri li t t la lt ngi
ln. Bi v cnh ci cm rt sc. Cng may, k ny ti gy t nn hai chn trong
l cm cng lng. Th nhng ban m, lc mt qu thip i, trong khi m ng,
quen nh mi ba mi chn th co mnh ln, li b try da chy mu. Ngi nhn
222

mu chn chy ra trong m khuya vng lng di nh n in mt mnh, li

chng c g rt, ti ch bit ly ngn tay qut; li chy, li quti, thn phn
lao t! Sao gia loi ngi vi nhau m tn c vi nhau nh th ny!
C ting rn vng vng u y, mt bung no ? Thnh thong mt ting
rc di chcchcchcca mt con mi, ngoy vo trong m trng nghe
nh li than vn xt thung, cho nhng kip ngi cng kh! Ti c ngi nh
th mi trong m thu, mt tay ui mui, v mt tay thnh thong li qut ging
mu vn r ra. Mu ti by gi, qu long khng ng li c. Bng rc rch
cn co, chng hiu trong bng ti c giun no khng? Nu c, ch my phen
ny cng phi nm lit! Mt s an i tng ng cht nh ln trong c ti. Ti
i, mt sinh vt na (bit u li vi con th sao) cng ang khng nm yn
c, cng dy dathm n nh ti. Chng u xa, ngay trong ti. Ti ang
min man i trong rng su, cht ca nh m, ti m khng trng r l b mt
ai:
- Sao khng ng, ngi lm g?
Cng ting hi nh mi khi, nhng hm nay nh n tng mt nim xt xa gia
ngi vi ngi. Ti du ging ch vo chn:
- Chn ti b cnh cm lm chy mu, n khng cm!
Mt lc, ti nghe ting:
- Rt ch thuc ny vo.
Mt ngn tay th vo, trn u ngn c t thuc lo. Ti x xoay ngi tm th
vi tay ra. Mt bn tay run ry chi vi, v cnh cm nghin vo chn, ang c
dn ti. Mt ngn tay rng sc th vo, ch cch nhau c 2 phn. Hai bn cng
c, ti gng liu, d chn c b ca ch khc na. Ri cui cng cng c.
Ti xoay th ngi li, rt ch thuc lo vo ch ang r mu. Ca nh ng
li. Ting dp trong m di xa dn.
Mt ngi no c trch nhim i tun m? Nh vy, di y con time ca
ngi ny vn cn mt cht cht ngi! Mt nim tin tng dy ln trong ti:
Cng sn khng th nhum ht c tm hn mi ngi.
Sng hm sau vn i cung. Phi ni l lc ny ti s i cung qu ri. Ti ch
mun c nm yn, nhng by gi, i cung th tuy b chi bi, nhic mc,

223

nhng ci ci chn li c ngh. Cho nn, gia hai ci cng kh c, ti phi

thch ci kh t hn vy.
Vo bung hi cung, cng tn Nhun da ch v tn c. Ti khng th ng
chng li truy k nh vy. Nhiu lc ti cng khng bit tr li sao, d vic l
s tht. Th d, mt ln n hi:
- Anh ni anh vo nh th X, vy anh gp nhng ai?
- Ti ch thy my ng b gi
- Vo lm g?
- Ti l ngi Cng gio. V hon cnh bt buc phi ra Bc. Ti sng ch v,
heo ht lang thang mt mnh, ch bit ngy mai ra sao nn ti tm vo bt c
mt nh th no c linh mc xng ti. L c sao, th mnh cht v ti
Tn c p tay vo bn nghe ci thnh, ri y ng gi dy sng s:
- Anh ni lo th ! Anh nh bp chng ti ! Anh li dng xng ti ni g
vi linh mc , chng ti bit ht, bit ht! Anh hy khai ra i chng ti
thy c t tng ca anh vi linh mc ! Chng ti ghi m c
Ti tht tim, lo lng, chng n bit ht ri chng? Nhng, ti cht nh v suy
l, nu chng bit sao chng khng hi mt t g v vic ti trao th tay cho linh
mc? thm d, ti v ng ngc tr li:
- Ti chng h bit linh mc l ai. Ti cng ch nhn ngi, th th ti ni
chuyn ci g?
Chng c khng quyt l ti ni g vi linh mc . Ri khng sao c,
chng bt ti tng thut t m chi tit xng ti nhng gPhn v, ti s l
chng s ly li khai ca ti ri vo bp Cha A, kh cho cha tr li; phn khc, ti
nm c chuyn ghi m ca chng l chuyn khng thc, cho nn ti mnh
bo:
- Chuyn xng ti ch l ly l ca ngi Cng gio. V th, ti khng quan tm
nhiu, nn ti ch nh nhng ti vt ca ti.
n y, ti bit l va ri chng ch tr ti. Ti thc s li v sau, nn ti cng
khng h nhc hay i nghe cun bng ghi m. Cui cng, mi khng c, tn
c xng ging:
224

- Lc tr ra anh gp ai?
Ti ch thy xe c v ngi i li
Ngi i li , n mc th no?
- Ti chng nn khng bit.
N li p bn:
- Mt anh nhm hay m m ni khng bit!?
- Ti khng bit thc, ng c bo ti bit th lm sao ti ni?...
Hoc n hi:
- C quan tnh bo ca and u?
- Ti khng bit, hng ngy tn Ha n dy ti, ch ti khng bit.
- Anh ni lo! Anh ni th m tai anh nghe c ! i lm m khng bit c
quan u, khng bit c quan g!?
- Tha cc ng, thc s ti khng h bit. Ti nhiu khi mun bit, nhng trong
bi hc, ng bit y, ti khng c hi hoc tm hiu nhng g khng c
lin quan.
- Nh thng Ha u? N thng i vi ai? Thng i xe g? Ngoi lc dy,
thng thy n i u?
Sut cuc i ti, ch no chng cng truy. Hun luyn mn g, tng mn, thi
gian i hc, nh qu, H Ni, i lnh s on 7 C min man, chng dn
ti vo m hn trn. Hn na by gi, m li b cm kp, chn ti t di, nhiu
lc chng ang hi cung ti xu, chng phi cho ti v.
Ti b cm chn na thng, m khng thy chng tha. Mt hm, ti hi qun
gio x lim:
- Bo co ng, hm trc ng c bin bn k lut 7 ngy. By gi 15 ngy
ngh ng xt!
N ci:
- Anh c suy ngh i!
225

Ti chng hiu:
- Tha ng, ti suy ngh g ?
- Suy ngh g th anh bit, ng hi ti!
Ri n ng xm ca kha li. Ti hiu rng y l ti chp php cho lnh cm
ti. Ch c ln ti thong nghe, bung bn cnh c t b cm, mt chn,
nghe ting c bin bn mt tun, th ng mt tun l tha, ngi t cng vi
phm ni quy. Ti cng vy, m ch l ci inh con, ct mng tay, nng lm l
mt tun cm mt chn. By gi li b cm nhng hai chn, m 15 ngy ri. Ti
gin lm, nht nh phi lm sao cho r v ny. Tnh nh vy, nn hm sau ln
cung ti hi:
- Tha, c phi cc ng cho lnh cm ti, v ti khai bo khng tt, phi khng
?
Chng n ni:
- Anh hi lm g?
- ti xc nh r vn !
- Chng ti khng bit anh b cm. y l do bn tri giam. Anh ni xc nh
r vn g?
Ti nhn thng chng n:
- Ti theo v ti thch x hi ch ngha nn ti mi thnh khn khai bo. Vy, ti
khai bo y l do t nguyn lng ti. Nu nh v ti s cm kp mi khai bo
s tht, s khai bo cng chng tt g. Hn na, i vi ti, nh vy th cht
cn hn l s au kh lm mt thng hn.
Chng n quc mt:
- Chng ti ni l chng ti khng cm anh. chng ti hi li bn tri giam
xem th no.
C th ngy thng tri qua. C th ti cng dn dn tn li. Ti nghe trong thn
th mnh c nhiu triu chng l. Hai chn ti gn nh mi khi ng ln khng
vng na. Hai mu bn chn hnh nh sng to ln. Nhng lc a i tht l vt v
au n. Cng may, hai ba ngy ti mi i ngoi mt ln, do n t, do khng c
sc vn ng nn thnh kit, to. Mi ln i ngoi, ti phi ci xung gm sn
226

ko b ra, m np, t sao cho ng ch, ri ti la nm nghing, a mng ra

ngoi sn. C nm th m rn. ang i m mt gii th i thi, nh cho n
chy qua i ri xung sn. t c qun cng k n. Chn t di, au nhc,
ngi ti khng cn sc x dch, mi d, r ri. Nm nh vy, va au,
va mi, v rt kh khn, mt nhiu khi hoa ln, quay cung. Lm ln, i hai ba
ting ng h nn ti thng phi i vo lc m.
Lc ny, ci sng v ci cht gn k, ti chng cn bit ngng ngng bn thu
l g na. ang nm a, c ai m ca nh cng mc. i ra c mt hn phn,
c khi cng chng ri ng b, n vng ra ngoi nn xi mng, cng n mai
khi gi cung, hoc khi cho , ly tay nht vo. C ci g khc na u, khi i
ngoi xong, c la tay go nc, ra t t. Mt tay di vai li b thn mnh
cht, nn ch c my ngn tay vi ln ng ngoy c ng. Nhiu khi nc
mt ch, m tay li mc mt ch khc. Ht c nc ri, tay vn cn y phn,
nh c vi tay xung sn gm sn m qut. bn cht no hay cht ny,
cn la xoay ngi li cho mi t.
Mt m, ti ang m mng, bng nghe ting kh kh bung bn cnh,
khng r s 6 hay s 7. m khuya vng lng, ti lng nghe. Ting tip tc,
nhiu khi nh tc nghn. Ti xc nh c ting t phng s 7. Phng
cng b cm, m cm mt chn. Cm sau ti chng 10 ngy, ch bit v sao.
Ti suy on qua ting kh kh: l mt ngi sp cht v tht c t t.
Nhng, tht c phi c dy, v phi c ch treo. Ring ti trong ngh bit mt
cch, ch cn ch ui cm trn sn, ngha l ch cn cao hn mt t 60 phn,
l c th t t c ri, nhng vi iu kin khng b cm chn.
Ti t m nghe ngng. Ni nim ca thn mnh cng ang khng mun sng
na v mt ngi c th ang i dn n ch tt th lm ti c thc mi.
m thu vng lng, thm ch nghe r ting mui vo ve, ting kh kh cng ngy
cng yu dn. Cc ch mi lu lu li rng ln mt hi di (hnh nh khng thch
ng ban m). Mi min man theo ging l tng, ting kh kh im bt t bao
gi khng bit. Mi sau, ti nghe ting xp xp rt nh i vo x lim, ri ting m
mt vi ca nh. Khi m ti ca s ca ti, ti v nhm mt ng. Ri ti bung
s 7. Nghe ting chn chy ra mnh hn. Khong 15 pht sau, ba bn ngi i
vo. Ting cha kha, ri ca ln s 7 m, ting m cm. Ti c lng nghe:
- Cn sng khng?
227

- Lu ri, mu kh ri!
Ri nghe thy nh khing mt ngi i qua bung ti. Bt cht, ca s ti li
m, ti nhm mt l nm im, nghe ting ca nh ng. Mt lc sau, nghe thy
ting nc my chy mnh vo b. Ting nc di v ting chi qut di nn
bn bung s 7.
Sng hm sau, lc i cung, ti lic mt vn cn mt t nc mu sm, st
va h trc bung s 7. Nh vy l mt ngi may mn thot c cnh
khn cng ny. Xin chc mng v ca ngi s dng cm ca bn. C th ri y
ti s xin theo vt chn ngi.

228

Hai Mi By
C Gng Sng...

Hm nay phng cung, chng n truy hi:

- Nm 1953, khi H Ni v qu, anh phao ln ngi ta n anh b in, ti
sao? C phi ti quc phao tin cho anh nh vy khng? Nm 1954, vo
Si Gn, li phao tin anh b cht xe cht, nh vy phi chng do M Dim?
- Ti tht l b ng. Ngh li, k h 1953, ti v qu chi, khi ti mi 15 tui.
Ti rt yu cnh thin nhin ng qu, thch nghe ting so diu ngn vang,
ting chy gi go, ting g gy, ting ch cn, ting ct kt ca tre lng, trong
nhng chiu H gi lng. Ti thch th ht mi hoa bi, hoa cau, hoa soan, mi
nng nng ca phn tru vi r m, xen ln vi mi thm ngy ngt ca la chn
vng, t ngoi ng v. V th, c mi chiu tn, ti thng hay lang thang ra
cnh ng rng mt mnh. Ti tr con nng thn v c ngi ln lm sao hiu
c tm t y ca ti. C th, mi khi ti ngoi ng tr v, chng vy n
h ht , c a ni l ti in. Ti bc mnh ui chng, chng chy v nhiu
a la h: in chng my i!. Ri, h n m c huyn l con ng b y, ra
tnh v hc nhiu, hoc tht tnh nn in r.
Cn v cht xe: Khi ti vo Nam, b Bo Thnh l b c ca ti c hiu bn vng
mt ph, trc ca ch Bn Thnh. Nh trnh by trn, ti khng a
nhng ngi giu c nn ti khng n b. Ri mt ln tnh c, b c mt t
bo no , c mt ngi trng tn, h vi ti b cht xe, a vo n bnh vin
th cht. B vit th v Bc, bo cho b m ti, khi cha ht hn 300 ngy
ca Hi Phng. Lm b m ti in r khc thung bao ngy. Ti cng tr li
y nh vy vi chp php.
Chng khng tin v vn c khng quyt l do quc chun b d lun cho
ti t khi y. Ti cng chu cho ci c a nghi ca chng tht l phong ph! Tuy
vy, nh m ti hiu c mt iu l chng v tn qu ti, nghin cu
iu tra k cng v ti v gia nh b m ti. Cn nhng vic trong Nam, chng
cha cho ti thy l chng c th tm hiu iu tra c. D th, ti vn thy
chn s, cho s truy hi o su n tn cng chi tit, ca tng s vic ca
chng.

229

Truy i hi li mt s vic c khi n 7, 8 ln. Hi by gi ri bt cht 8, 9 thng

hay mt nm sau li hi li.
Ti b cm hai chn hn mt thng. iu l lng l khng ai nhn cm ti c,
m chn ti vn c trong cm. Hi chp php th h bo do bn tri giam. Hi
tri giam, th mt hm trn ng i cung v, thy lo Tr, Trung y Ph Gim
Th, ti xng ba n:
- Bo co ban (ti gi theo nhng ngi t). Ti b cm hai chn lu m
khng bit ti g, xin ban xt!
Y nhn ti mt lc ri hi tn, sau khi ti ni ln, y bo: Tri khng cm anh. Do
trn cm! Ni ri lo i lun. Ti chng hiu trn l trn no.
Tri vo cui Thu, my hm nay thnh thong c nhng t gi ma ng
Bc m v sm. Tri lnh th mui t, nhng ci cm v ci sn xi mng bt
u hnh chn v lng ti. C m, hnh nh ti ch thip i tng lc. Mt bui
sng hm khi tn Nhim vo m ca s con, bo ti mc qun o i cung.
Khi y m cm, ti khng nhc ni chn ra. Ti phi a tay xung nhc tng
chn ra khi ci cm. Khi ng ln, chn ti r ri nh mt cm gic, nn ti
phi ngi ngay xung. M Hoa gi cung ng y, gic ti i nhng ti khng
ng dy ni. Ti au n nhn nh, c gng chng tay xung t ng ln,
nhng vn khng th ng c. Tn Nhim cau my, tin li li ti ra, ti ng
nm xoi, u p vo cnh ca, chong vng. Y ti ngi ln sn ri ng
ca li.
M Hoa i ra, chng na gi sau, tn Nhim li m ca i vo, ni:
- Lnh ca Ban gim th cho anh ngh mt ngy hm nay. Ngy mai s cm mt
chn!
Ti cm n ri rt. Ti nhn lo, hm nay trng lo khng c v c lm!
My tun u ti ght lo cay ng. By gi, ti hiu l khng phi lo c
cm ti. Chnh do lnh t trn xung, c tm cch c l do cm, ri cm mi.
Khi mnh l t, h mun tm c tr, h c mun ngn c.
Ca ng li, ti nhn ci chn mnh m lng thy su kh. Sng m ci chn b
hng, i sng tht l kh nhc. Ti vn nh ngy xa, i Hi khe ca
trng Nguyn B Tng, ti tng ni ting v in kinh: Bi li, leo dy,
nhy Vy m gi y chn ti th ny ? Hy n lc! T mnh, chnh mnh
230

phi cu ly mnh!, ti t nh thm nh vy. Ri thc hin ngay nh. u

tin, ti ngi ngay trn sn bung thng hai chn xung. Mi u, ti phi dng
tay nm hai chn lc lc, sau dn dn chnh chn ti t lc. Ri t t hng gi
sau, ti ng c xung sn nh. Ti chm chm i li trong ci khung 2 thc
vung y. C i, mt ngh, mt lc li i. Bng ca nh m, lo Nhim nhn ti
tp i, y m lun ca to, ni:
- Ra ly cm!
Ti vi ci go, i ra, khng th i nhanh, nhng i c. Ti mc go nc,
cm bt cm i vo. Nhn mt y, thy nh thong nh ln mt s cm thng v
ti n lc sng. Chc y ngh rng, vi cnh lc sng, ti cha th ra ly
cm c; chng c l y phi m ca coi trc nhn ti xem th no.
Nhng thc t ti tri qua trong cuc sng, hnh thnh trong ti mt quan
im: Hy tin vo chnh mnh! Hy n lc ht mnh vi nhng ci bn thn mnh
c! Khng li! Khng trng ch! D cho khng t c kt qu theo mun,
t ra v mt tinh thn, cng khng phi n ni thn thng nhn xung.
Qua thc tin nhiu thi i ca con ngi. u cng th! Phng Ty c
cu: Aide toi, et le ciel taidera; M, Anh cng c cu: Heaven helps those who
help themselves!; v Vit Nam chng ta cng c cu chuyn v mt ngi nm
h ming ch sung rng.
Hy tro ln cy. Nu v l do no , khng tro c, phi tm cch chc cho
qu sung mnh mun, ri xung. Ngha l, phi n nhng tri sung trn cy theo
mnh; nu yu ui qu, t ra cng phi b dy m mm nht, nhng qu sung
ri, nh th vn cn mt cht ch ng, chn c qu ngon hn.
n cm xong, lc i ra tr bt, ti vn cn thy chn mnh b b, cn cn, i li
cn ngng ngp. Ti li vo ngi sn kin tr tp na. Ti phi tranh th ngy
hm nay, ko ngy mai li b cm ri.
Lc ny, ti mi thy bung khai v thi. Tho no, tn Nhim lc bui sng,
va vo bung nhn mt li ra ngay.
Bui chiu, sau khi n cm xong, tr bt, tn Nhim rt cht cm ra, ti hiu
ht gi t do. Tuy trong lng thc mc l y ni cho ti ngh mt ngy, ti vn
tng m nay cn c t do na ch. Tuy th, ti khng mun hi. Nhng ti
mun xin ngh mt chuyn khc. Khi y nhn ti, bo ti cho chn vo, ti t
thi l php:
231

- Tha ng, bung ca ti thi qu, xin ng cho ti tranh th 2 pht. Xin ng cho
ti mt b nc, di ci bung mt ci thi cho hi hm!
Y nhn ti vi con mt l l mt lc, ri qut:
- Mau ln!
Ti c chy l, d chn cn tp tnh, ti ch b nc, m vi vi, trng qua
nc gii, ri ly y b nc vo trn sn. Hai tay vi vng xoa xoa, vt
nc xung nn, ly chi thanh hao khua my ci, cho nc chy ra ci l
con ch chn tng pha u nm. Xong xui, ti ngoan ngon vi vng t
mnh nhc cm v cho mt chn vo trc con mt gm gm ca y, trong khi
y ang ng lc lc chm cha kha tay. Y ng cht cm, ri ng ca, kha
li. Th l ht mt ngy.
Cm mt chn tht d chu so vi hai chn. Khng phi ch bt mt na kh
khn, au kh, m bt c hai phn ba. Thc th, vi kiu cm ny, nu b
cm hai chn, ti ngh rng khng ai chu ni hai thng. Con ngi ti lun lun
n lc, t b nu khng tp v, ti cng tp th thao, th dc; v vy, trong thi
gian b cm hai chn, hng ngy ti vn c nhc nhch, c ng vi nhng ng
tc c th c, hai chn v c th lu thng mch mu. Th m, mi gn
40 ngy, hai chn ti khng ng c na. By gi, cm mt chn, ti c
th xoay ngi, t t ngi ln ci cm gp chn li, hoc c th bc mt
chn xung nn bung tp th dc, vn ng c th.
Sau khi qun gio ng ca, ti ly chic qun c hn h hc lau sn, va kh
c ci sn, va hi hm. Ti c th ci xung gm sn ko ci b ra, ng
hong m np thng ng t, thoi mi. Mi khi cm hai chn, d ti c gng
n my cng nh phi t ra nh, v khng dch c ra mp sn, nh t gia
sn nghing nghing nm t ra. May mn th vo b c mt t, cn thng ra
ngoi. M ra ngoi th chnh mi mnh ngi, v khi c m cm th cng chnh
mnh phi qut dn. By gi m ng, khi qu mi, ti vn t t la th gi mnh
c, nn tht d chu.
Sng hm sau, cha ti gi Nhim n, th m ca s cht m. Mt m
Hoa, m ch mt ngn tay:
- Mc qun o i cung!
Ri c ting cha kha, ting rt cht cm v ca ln m. Ra ti phng cung
hm nay, ngoi Nhun v c, ti thy li c thm mt ngi l na. Tn ny
232

ngi Hu, chng 40 tui. Ti lng l i vo. Vn chic gh u ch v trc

bn ca chng.
Ngay khi mi ti ca phng, mt ti thong thy mt hp in ln en x, vi
nhiu dy in ln nhn, trn ci bn nh gc phng. Ti hiu ngay l hm
nay ti s phi i tu ngm, hoc my bay m lc cn nh, ti thng nghe
ngi ta ni l cch thc dn Php thng dng tra tn, nhng ngi
chng li chng. Ti v nh cha nhn thy, vn ngi ci u nh mi khi.
Hm nay, chng tip tc nt n, truy hi. Chng p bn, p gh m m, no l
Anh l mt tn phn ng t trong mu, n nhiu b tha sa cn ca M
Dim, no l: ly vi tha che mt thnh, dm le bp c b cong anv.vTi
ch bit lng lng ci u trc nhng li s v, qut tho ca chng. Trong thm
tm, ti vn lng nghe, xt v nhn nh tng li, tng thi ca chng. Ti
thy chng cha nm c g v ti c. Chng ang tm mi cch thc cho
ra nhng u mi, m ti khng chu khai. Lng kin tr che du ca ti nh mt
ci p ngn ging nc. Chng ang loay hoay nghin cu, tm ti nhng l r.
Nu chng thc trng, nhiu khi p s bc tng mng, i khi c p.
C nhng lc ti khai tht nh: Lung thng ca ti 5000 ngn mi thng v
vit giy y quyn cho b nu ti b mt tch; hoc thi hn cng tc ca ti
ngoi Bc l 25 ngyChng vn khng tin, truy i hi li nhiu ln, no l v l,
ni lo, ng hng ly vi tha che mt thnh Chnh nhng iu ny, ci thc
m chng cng khng tin, cho ti nm chc chng chng bit iu g r v ti,
trong Nam.
Trc y, do nhng iu kin t do rm, v tinh thn cn b thiu thc Si
Gn, nn ti Cng Sn nm vng c th ci ngi vo, hu ht mi lnh vc
trong nhng c quan t trung ng ti c s a phng. V th, ti cng phng
h nghe ngng v rt lo. Nhng qua nhng s vic trn, ti cm thy yn tm.
Chng n chng nm c g quan trng c. Tuy vy, cng c th v vn tr
ngi thng tin Bc Nam, chng cha thi gian thm tra v ti chng? Cho
nn, ti vn lun cao cnh gic, khng dm qu ch quan coi thng i th.
n gi, ti hiu thm c mt iu na l chng lm vic c nghin cu tp
th. Mi mt nghi vn d nh, trong nhng s vic ca ti, chng u v o
su, nghin cu mi tnh hung c th. im no cha sng t tha ng,
chng u ghi nhn, ri gi ti ln truy hi li nhng iu y cho ti cng. Ti
tha nhn b c tp th c u th hn hn mt c nhn.
233

D vy, trong trng hp ny, ti cng c ci u th ca ti. Ti ch cn c mt

b c tnh to, v mt s hiu bit tung i, kt hp vi lng kin tr, chp nhn
gian kh, ti mong l c th i ng c.
Qut tho, gin khng chn ch, thy ti vn ngi ci u im lng, by gi tn
ngi Hu ch vo mt ti, gi ch danh:
- Bnh! Anh mun sng hay mun cht?
- Ti ngng u ln, t v lo s ln thnh khn:
- Tha cc ng, gi y ti khng bit phi lm nh th no cc ng tin. Ti
khai bo mi iu ti bit. Tha thit mong cch mng xt cho, ti c nh.
Hn mt ting ng h t khi ti bc chn vo phng, chng c ch xem thi
ca ti nh th no, khi nhn thy dng c tra tn. Nhng ti cng c coi
nh cha nhn thy. C l qu lu, nn chng st rut, tn Nhun ch v pha ci
bn nh trong gc phng:
- Anh c bit ci g kia khng?
Ti v nh ln u tin nhn thy, ti hiu rng d c s hi xin chng, chng
cng khng tha. V li, v cha c kinh nghim v hiu bit v chng, ti vn
ngh mt cch n gin l mnh i lm ngh nghip ny, ch cn gng mnh
chp nhn. Tri u c thung na m ku, m trch on! T ngh , ti
tr li rt thn nhin:
- Tha cc ng, ti hiu v loi dng c . Trc ym ti ngu dt i lm
ngh nghip ny. Nay b bt, sm mun ti vn b nhiu nhng hnh h tra tn.
Vy y l ton quyn ca cc ng. Cc ng khng tin ti, ti khng bit lm g
hn c na. Nhng, c mt iu l ti ngh khng ng v cc ng!
Tn ngi Hu quc mt:
- Anh ngh iu g khng ng v chng ti?
Ti c v m chiu:
- Ti l mt thanh nin sng di ch min Nam m cc ng gi l ngy
qun, ngy quyn, tay sai ca quc M. min Nam, ti thng bit c mt
s hnh thc tra tn khai thc phm nhn. V ti ngh rng cc ng th
khc
234

Tn c ra v sng s, ng bt dy:
- Anh bo khc, khc th no?
- Trc y, ti c ngh cc ng l cch mng. Mt ch nhn dn, mt nn
dn ch thc s, thng ly chnh ngha ch khng dng bo lc li ko
lng ngi. Ti vn inh ninh trong lng nh vy, nn ngay t khi ra Bc, ti
chng mun hot ng g nh li chng ch dy ti. Ri sau khi b bt, ti vi
vng thnh khn khai bo ht vi cch mng. Thm na, quan im sng ca
ti l: Mt l ti s c mi ngi yu ti. Hai l ti s b cay ght, cm th; ch
nht nh ti s khng ai khinh r.
t gi thuyt, by gi v ti s tra tn, nn mi phi khai bo vi cc ng, ti s
au kh sut i v ti l mt thng hn. Th thn mnh b tn tt v tra tn,
nhng tinh thn c thnh thi hin ngang nhn mi ngi, khng b ti thn
cu x. Hn na, khai v tra tn, ti cng ch tt g vi cc ng
Tn Nhun v tn ngi Hu u qut:
- Anh ng gi hng na!
- Cm ngay ci mm li, chng ti khng phi tr con!
Ti li im lng ci u. Mt lc, tn ngi Hu ng dy:
- By gi, chng ti cho anh v. Chiu nay ln, chng ti s gii quyt.
Ti chng hiu chiu nay chng s gii quyt g. Ti ng dy, lc cng
12 gi ri.
Khi lo Bng giong ti v ti x lim, ti khng thy tn Nhim trc y. Tn
Bng m ca, ti vo ri y kha li. V y khng trc x lim nn y qun (hoc gi
y khng bit) khng bo ti b chn vo cm. Cm thy hi mng trong d, ti
ngi n cm. Mi chn c na bt, ca s xoch m. Mt tn Nhim. Y
rt cht, ng ngoi ca s bo ti b chn vo cm. Bun tht! Thng ch cht
khng cho ngh mt t n cm. Mi pht sau, ti li thy rt cht cm.
quen l, ti vi vng nhc cm ln v rt chn ra. Ca m, ti cm bt v go ra
ly nc. Ti dnh go nc cho vic i ngoi v sc ming, ra mt.
Thng, ti phi c gng ung no nc ngay ti ch. iu ny lm mi, nn
thnh thi quen. Sut hng my chc nm tri, cho ti by gi, ti cng ch ung
nc sau khi hai ba cm, cn hu ht nh khng thy khi no kht nc. Ti
khng cn phi ung nc nhng lc khng n.
235

Li ng cm, li kha ca. Ti nm vn v nhm tnh s vic i cung ban sng.

Chiu nay, chng bit c s g xy n vi ti. Cha c mui pht, ca nh
li m. Tn Nhim gi i cung. Lc ny b bt gn 4 thng, ru tc ti mc
lung tung beng. Nhiu lc ngi khng bun tay c r rm tng si ru ri git.
Cng thy au. Thc ra, ngi khng ch lm g, hay ch c ci g lm, ci tay
c t nhin a ln cm ri git, trong khi c ti th c tri theo ng ring ca
n. By gi, gn k ci cht, u cn bit mt mi mnh ra sao?
Ti phng cung, ti vn thy 3 tn lc sng. Chic hp in en x vn nm im
trn ci bn nh gc phng. Sau khi ti ngi gh, chng truy ti rt nhiu v
on ng khi qua sng Bn Hi. Chng bt ti thng thut t m: Li sang
lm sao, np th no, i ng no, cnh vt ra sao v.v V ti c hai ln ra
tn b sng Bn Hi v nghin cu k khu phi qun s Bc (Vnh Linh) v ton
khu vc huynVnh Linh, t nhng con ng mn, n nhng b suiNht
l li dng loi ng nhm nhn xa 10 cy s, nn ch ny, ti ni khng kh khn
lm. (ngha l cha nhn thy trc cnh , kh c th che du chng c).
n y, ti cm thy thm ca chng khi chng bt ti t chi tit t m, t
Vnh Linh ra ti H Tnh. Nh vy, phi ngi thy ngay l c vn ri! y l
mt ci dt, ci sai ca ti! V thc t, ti ch i t K Anh ra H Ni. Cn t Vnh
Linh ra K Anh th ti c i u, cho nn khi khai bo nhiu ln trc y, ti
thng khai lt i. Hn na, ti tp trung nhiu vo nhng kha hc tp Si
Gn, nhim v ra Bc v khi H Ni. Cn con ng t Vnh Linh ti H Tnh,
ti coi nh, v th, chng pht hin ra ch r ca ti.
Tn ngi Hu, sau khi nghe ti k li i t Vnh Linh ra H Ni th no, lin hi
ti:
- T Vnh Linh ra H Tnh anh ngi trn xe hng, vy c khi no anh xung xe
khng?
Ti phng on, chc xe phi gh th x Qung Bnh, nn ti tr li:
C, khi n Qung Bnh, ti mt gii nn xung tm ch i gii.
Y hi tip:
- T Vnh Linh ra Qung Bnh, c khi no anh xung xe khng?
Ti v nh c nh li mt chuyn khng ng nh, nhng thc t th lc
trong lng ti ang bn ln. N hi vy, tt nhin phi c vn . Trc y, ti
236

 nghin cu bn ln, ng t Vnh Linh ra H Tnh vi Brown v Dale. V

l bn d qun s thi trc 1954, nn sau ny c mt s chi tit thay i, m
ti khng bit. Hn na, vi tinh thn tc trch, tuy Dale v Brown c ch tng
im, tng con sng, ci cu, v.v nhng thc t, ti ch o cho qua, ch
ti khng h thc s ch tm, v ti cho l khng quan trng! Do , by gi ti
lng tng. Sau mt lc ngm ngh, ti mi quyt nh ni:
- Tha ng lc , v mi sang b Bc, ti rt lo s hoang mang, nn by gi ti
cng khng cn nh l c xung hay khng!
Y p bn:
- Anh ni lo. Ngi trn xe, xung hay khng m khng nh! Anh mun ngoan c
gan l vi chng ti h?
Ti ngh mnh nh phi liu, v vy ti tr li:
- Ti nhhnh nh khng
Tn ngi Hu ng git dy, qut m ln:
- Nh vy l anh ni lo hon ton! Chng ti mun thy s thnh tht ca anh,
nhng by gi, chng ti mi thy l anh gan l ngoan c. Ti ni cho anh bit,
d anh c ng gt, ngi ta cng gi anh dy, bt anh xung xe!
Thi cht ri! Nh vy l sng Gianh khng c cu, m l qua ph, tt c hnh
khch phi xung xe. Ti ngh tht nhanh. Nu v ngoan c m khng bit phc
thin khu nh ny, ti s cht nhng ch quan trng khc. Vy hy nh
thnh khn:
- Tha cc ng, ti suy ngh lun qun. nhiu ln ti mun ni ht vi cc
ng v vic ny, nhng ti c loanh quanh lo s l cc ng s bt ti v im
hn, gi ngi n n. Ri cc ng s tm mi cch, bt ht nhng
ngi . Nh vy, Si Gn h s bit ngay l ti phn. iu tt yu l gia nh
b m, cc em ti s b chng tr th. Bn thn ti khng lm g c cho b
m v cc em nh c, by gi nu lin ly kh au cho gia nh, th th thn
ti b au kh tan nt cn hn. Chnh v im lo s y, nn ti lng tng
khng dm khai tht ng i ra Bc.
- Nh vy, anh ra Bc bng cch no?

237

Ngay t my hm trc , cn c vo chiu hng chng truy hi, ti linh

cm khu t Vinh Linh ra K Anh kh n, nn nhm tnh: Nu cng qu, ti
nh phi nhn ra Bc bng ng bin. Ti khng hiu, bt ra iu ny, l ko
thm mt mng. Xut pht t u? Thuyn no a i? Nhng thy th th no,
bao nhiu ngi? Ngy gi hn n nhau? v.vBao nhiu l ch tit phi lp
vo, sao cho hp l v c khng gian, thi gian, s vic v con ngi.
Ti cng tnh, vi tnh hung nhng ngi thy th a ti i nh vy, c th
h cn a ngi khc sau ny. Bit u, mt ngy no h khng may b bt,
h s ni n thi gian a mt ngi nh vy, nh vy D mt hai nm
sau, ti ang mt tri giam no, Cng Sn cng c bng chng c thy
l ti ni lo. Lc , ch c cht vi chng. Trc mt, t nay tr i, ti lun
lun mang trong mnh mt mi lo u bt ng b chng pht hiu. Sau ny, nu
chng tm ra c mt im sai no, tt c cc khu khc s v phong cu
cha. Thn ti chc chn s b chng hnh n tan nt.
Ti s phi khai bo s vic i hi thuyn Nng, theo phng chm:Cng
on gin, s cng rc ri ch sau ny. Ti s ch ni n nhng vic phi ni,
loi b tt c nhng iu g c th loi b c. Trc sau, ch c mt nhn vt
Ha, mi vn u do ng ta lo liu. Ch i mt ln. Khng ni chuyn i trc
gp bo phi quay v. Khng ni thuyn ri bn Bit Khu Hi Qun, m t mt
ni vng v gn m sng Bn Hi mt ln, mi hp l vic g sao li bit r
c chi tit, cnh vt hai bn b sng Bn Hi trong khu phi qun s Bc Nam.
Nh vy, vn gi kn c ni xut pht c li cho Si Gn sau ny.
bo v cho tn ch tch Phong, K Anh, ti s khng ni g n y, ch tng
thut lc m b ln b, chn du cc vt dng, sng hm sau tm ng m
ra quc l 1 ri gp Phng Vn Tr, t y v H Ni. iu ny, chng phi tin,
bng chng l cc vt dng ti chn ti ch. Nhng vt dng ny, cng c li
cho ti mt kha cnh: Ti c hai v bc: bun lu thuc Ty v S b
m Hng. Nu sau ny phi khai ra, th mt trong hai v bc ny, c bng
chng l cc loi thuc Ty ti chn du , chng phi tin li ti.
Tm li, d c tnh ton khai bo th no, y cung l s ngu dt sai lm ca ti.
T im ny, ti c th b dn n nhiu kh khn v sau v Mt s bt tn, vn
s khng tin. Nhng ti nh phi chp nhn v ch c bit c gng vi kh
nng hiu bit v tnh ton gii hn ca mnh. c ch ch ri, ti ngng u
ln, tr li:
238

- Ti ra min Bc bng hi thuyn.

Mt chng tui hn ln, mt m to, ng thi chng khch l mm mng hi cc
chi tit, khi chng bt ti khai nhanh chng ghi. n by gi, ti hiu l
mt phng php ca chng. Bt i phng khai nhanh (nu c mu thun
tht r), sau li bt khai chi tit, ri bt vit; cui cng mi truy hi, khng
nhng nhng im chng nghi ng, m ngay c im tht cng b ct vn ro
rit mi mt.
Nh ti trnh by trn, s vic ny bc ra mt mng. Ti phi c lp ghp,
ngn chn sao cho hp l, nhng g dnh dng v hi thuyn cho ti im b.
Cn t khi ra Quc L 1 x K Phng, cho ti khi b bt, dt khot phi
khng c g thay i, trc sau d bo t cng ch nh mt.
Thi gian ny, ti li b gi cung lin tc ngy 3 bui, hn mt tun l. Sau ,
n giai on cng thng tt cng. Chng truy li ht mi vn trong Nam
ngoi Bc, thm ch. Nhiu ln chng sng s nh bt tai ti na.
By gi, phn v cm kp, i kht; phn khc tinh thn cng thng ngy m,
ngi ti r ri, run ry; ngay i t x lim ra phng cung, nhiu ln ti mun
ng, phi ngi xung. C l cng thy thn xc ti c th lc no s cht v
kit sc, nn do ny thnh thong chng cho ti mt ci bnh bao, hoc mt ci
bnh m. Bnh bao cng ch c nhn hnh, cn bnh m cng ln bt ng, nhng
n, tht tuyt vi. Ti ngh rng bnh bao nhn lp xng trng, bnh m Pa g
a ca Si Gn cn thua xa. Nhng ln n c nh vy, m y, ti cm thy
nh c th c truyn vo mt sc mnh; thm ch, ngy hm sau i i tin
cng thy trn tru sng khoi. C ba, bn ngy chng mi cho mt ln, v cng
ch c 5 ln l chm dt.

239

Hai Mi Tm
Nhng Vn Mi

Cung ko by gi hng ngy lin min. Nhiu lc chng truy ti rt qu, ngi
ti nh khng cn hn. Ti ra. C lc ti ch bit ng no ti tr li. Lu lu,
ti ch bit ni:
- Ti thnh khn khai bo mi s vic t lc b ti by gi m cc ng vn
khng tin ti. Nhiu m v nm, gi c g c cch no , cc ng nhn r
c trong lng ti, cuc i ti khng n ni kh au nh th ny.
Chng p bn qut m ln:
- Anh ng gi mm, khng cn phi c cch g, chng ti cng thy r anh
l mt tn phn ng v cng ngoan c, bao che n cng nhng m mu phn
dn, phn nc ca b l M Dim. Ngy m, anh tnh ton mu m, hng che
mt B Cng An ca nhn dn. Ti ni cho anh bit, anh s cht dn, cht mn
trong au thng kh cc. Ch c mt con ng duy nht l anh t cu ly
anh. ng m h trng ch bt c mt th lc, hay mt k thn th no c th
cu c anh.
Ti t ra rt thnh khn:
- Tha cc ng, c s ch dy ca cc ng, lng ti cng thm phn khi. Ti
thy rng, khi nhn nhim v ra ngoi Bc, ti c nhng hnh ng v nhng
ngh ng, l ti chng lm g cho ch, v khi b bt, ti khai bo ngay
ht mi s tht. Ti tha thit ngh vi cc ng, ti nghe ni rng trn th gii
hin nay, ngi ta ch ra my bit r s tht, hoc c loi thuc ngi ta
ung vo s ni ra ht s tht, vy nu chnh ph ta c cc th , xin hy cho
ti c thc nghim. Ti xin i n cch mng sut i.
Tn Nhun ci r ln:
- Chng ti khng cn nhng th cng vn hiu r c anh. Anh cn v mt
im no , nn khng ni tht ht vi chng ti. Nhng, ti tin rng sm
mun, ri y anh s t gic ni thc ht, mi m mu th on ca ch vi
chng ti.

240

Ti bit tng l lm g chng c loi my nghe s tht, hoc loi thuc ung vo
ri lon thn kinh, khng ch ng c na chng hi g ni thc ci y,
v.v V d c cc loi my , ti vn tin l khng gii quyt c vn .
Nhn tin, ti nh mt n su hn na:
- Tha cc ng, ti dm cam oan trc cc ng l, nu sau y, bt c thi
gian no. Cc ng ch cho ti bng c th, mt s vic g chnh yu, ti khai
khng ng, ti xin chu mi hnh pht ca nh nc cch mng.
Ti vn phng h gi vo hai ch chnh yu. S vic chnh yu cao nht th ti
cho l chng n c ngi nm trong Cc tnh bo ca Si Gn, hoc Z-5 hay
linh mc A b bt. Hay, chng bt c ti liu M. Ti tin l Z-5 hay linh mc A
nu h b bt, cng khng khai. V d h c khai, thiu chng c, ti vn khng
nhn. Cn ngi ca chng d c nm trong Cc. Trn nguyn tc, nu khng
cng mt cng tc, khng bit ai vi ai. Ni chung, vi s hiu bit ca mnh, ti
ni, ti khng s di ha sau ny. Hn na, y l lc liu ri, ch c cht v sng
thi m.
Tn Nhun cau mt li, nhn ti:
- Anh ng ni nhiu na. Hy nghe ti hi y. Anh t k li ch anh chn
nhng vt dng mang theo t min Nam ra!
Ti ln lt trnh by li ch chn du ti liu. Tn ng chm vo:
- Anh hy nh k, ngoi nhng th anh k, anh c qun th no m anh
cng chn khng?
Tn c a mt t giy, bt ti phi v s a im chn du, ghi li cc
th vi lp.
T lc ti gi, gn 5 thng ri, ti phi c moi c v s cc im,
khong cch vi Quc L 1, bi cy, cy ln v ng mnChng hi rt chi
tit. Ti tng chng s cho ngi vo o ch ti chn. Tn ng hi tip:
- Nu anh ch cho mt ngi, ngi c th o ng ch chn du c
khng?
Ti nhanh nhu:
- c! Ti ngh rng, ti v r rng th ny, c y cc im chun, th ai
vo o cng ly c.
241

Bng dng ti thy hoa my, chng mt, ti phi vn vo bn. Mt ngun lnh
run t trong xng sng truyn ra, lm tay chn ti ni gai c. Chng hi:
- Lm sao?
Ti ni khng ra hi:
- C l ti b st
Chng cho ti v. Lc cng gn ht gi.
Khi v ti x lim, tn Nhim qua bo ti cho chn vo cm. Ti c cho chn vo,
ri ngi ti run qu, tng t lnh chuyn t xng sng ra khp ngi. Mi
khi, mun g th mun, i cung v l ti s vo ngay bt cm , nhng hm nay,
tay chn run ly by, gai c ni y mnh. Bt cm vn y. Lnh qu, li
khng c ci g p ngoi b qun o sc c vn gi u, ti gi ra, ch
qun c v qun bng. By gi c ngi ti run ln. T b ti ln, ti cha
thy c th mnh l lng th ny. Ti chng bit lm sao, ch bit gi M i!.
Ting gi thm th nh ting rn ni n thing ling, tnh M cu con!
Ti ang ngi run ly by th ca nh xoch m. Mt tn Nhim. Y rt cht cm
v m ca ln. Nh thng l mi khi, y phi thy ti nhc chn ra khi cm,
em bt ra tr v mc nc. Y ng mt t, khng thy ti ra, y nhm vo, quc
mt:
- Sao khng a bt ra!?
Ti ni vi ging git git v run:
- Tha ngti st
Y i vo, ng nhn mt lc. Ti ni:
- Tha ngti rt qu, ngcho ti ci chn
Y qut ln:
- Chn, chiu no cho anh!? Ba ngy na, n ngy 16 thng 11 l u ng
mi cho mn chn, by gi u c!
Tri t hi! Ti lnh qu! Ci mng, ngi xung sn xi mng lnh but. Hai
vai da vo tng cng lnh but. Cn ci chn trong cm na! Lnh trong ra,

242

lnh ngoi vo. Bng khng c cm, cng khng c thuc. Chic chn ch cn
da bc xng, hai u gi ca ti ch l hai cc xng.
Tn Nhim ng nhn lt lc, ri i ra, ng ca li. Y cn gh tr li t cht
cm khi ny rt ra. Chn ti vn nguyn trong cm.
Chng 10 pht sau, ca m, m Du y t vo, mang theo mt ci khay. M
ci khay sn trng bn cnh, ri quay sang:
- Anh lm sao?
Ti vn run ry c ngui, hai tay khoanh cht p vo ngc, tr li ngt qung:
- Tibst
M a cho ti mt ci ng thy, bo cp vo nch,. Trong khi ti cp ng thy,
m ngoi nhn ton bung ca ti, ri li nhn ti. Ngoi bt cm ch v ngui
lnh u sn, trong bung trng trn, chng c mt ci g.
Nhng ngi t min Bc, thng c chn mn, qun o, c khi cn c tip
t na. Nn trong x lim, thng vn c mt s ti thiu. Phn ti, chn mng
khng, thm ch qun o cng b tch thu, ch c mt b qun o sc t duy nht.
Tn Nhim vn ng ngoi, mt tay vn cnh ca nhn vo. Hnh nh hn
cng khng tin c ngi y t. M Du ra hiu ti a ng thy cho m. M soi ra
nh sng. Ti ch bit bao nhiu .
M lc c ly ng tim, chch cho ti mt mi. Ti ch hiu thuc g. Lc m
sp sa ra, ti c ni:
- Ti rt lm, nghcho ti mn ci chn
M quay li nhn ti, ri ht hm v pha tn Nhim:
- Hy ngh vi ng cn b y.
Cnh ca ng xm, ting xc xch ca then ca nh p, vo ni tuyt vng
ca ti. Ti mt mi qu, nm xung, li phi c gng b dy ngay, v ci sn xi
mng lnh but. Chng hiu ngy xa trong chuyn v hip ca Tu, tp luyn
nm ging , th no ti khng bit, ch ti thy c th ca mt con ngi
khng c cch no chu ng c. N but ln ti gy, ti u. Ti cng bt
bucphi tp nm t ma H qua ma Thu cho n by gi, vy m ch quen
c.
243

Ti c phi ngi nh vy sut m. Lc mi qu, mt qu, ng xung, li phi b

dy ngay, my ln. Ti ch da vo tng thip i tng chp. Cn st gim,
mm ng nh khng ra nc ming.
Ti c ngi co ro, u ngc xung. Hn lng ng dt d tnh m. Dng suy ngh
chp chn vlng nhn i, tnh nhn loi, ngha ng boGia m trng
vng lng, thnh thong mt ting mi ku lanh lnh: Chc, chc, chcko di,
vang vo m thu nh ngc nhin, bn khon, ti sao loi ngi li hnh h
tn nhn vi nhau nh vy!?...Ti thip dn i, cho mi ti khi tai nghe long
thong nhng ting ci c nhau, ginh nc ca nhng ngi t n ni tm git
pha sau x lim, ti mi git mnh m mt.
Vn ci dng ngi hai tay m trc ngc, da tng. C ngi au nh gin,
mt nhc; nhng, khi ti nhn thy bt cm, t hm qua vn cn nguyn nh c,
ang mi gi. V s chc na qun gio n m ca cc bung cho b, s
bt em bt cm ra, nn ti ko bt cm n, n vi.
ng nh vy, ti nghe ting lng xng cha kha m bung s 1, ting o o
m vi nc, ting chi cn khua khong b, v b bng tn. Khng hiu sao, b
no cng vy, nc gii ng thnh cao vo chung quanh. Nu ch v trng
nc khng, vn cn mi khai thi, v th, thng ai cng phi vi vng dng
nhng cung chi thanh hao cn, b chng mt nm tay, di 20 phn,
thng da gc b nc con, khua v trng cho sch b. V chnh mnh, khi i
ngoi phi ngi vo . Nhiu ming b, do lu ngy nc gii n mn, lm
chm sc nh rng ca. Ngi mng vo mt lc au khng chu c, phi
xoay ch khc. Cho nn, khi cn lo Hon giam chung vi ti, khi hn i xong
ng ln, mng c rt nhiu khoanh trn rng ca hn su vo tht.
n lt bung ti. Ti tr bt, b xong, va tra chn vo cm, li thy m
ca. M Hoa vo gi ti i cung.
Hm nay, ra phng cung, ti ch thy Thnh v c. Lu lm mi thy tn
Thnh. Ti nh y nhiu v trong s 6, 7 tn chp php hi cung ti, ch c tn
Thnh ny t nh mt, cho n li ni, thi hi cung, t v rt c thin cm
vi ti. Y t ra mt con ngi rt tnh cm. C lc, ti thy y cm cun tiu thuyt
on Tuyt ca Nhm T Lc Vn on. Ti hiu, y c quyn xem, nghin
cu v y l chp php chnh tr. Hn na, y ang theo hm th nm th t v
Kinh T. D sao, ti vn thy y cn cht tiu t sn. Tn Thnh ch chic gh,
tnh cm:
244

- Anh ngi i. Sao, do ny anh c c khe khng? Ti bn cht cng vic,

lu lm mi gp li anh.
Ti cng mm mng:
- Cm n ng, lc ny ti khng c khe lm.
Y v ngc nhin sn n:
- Anh b yu au sao? Anh c n c khng? C n ht sut cm khng? Sao
trng anh gy th?
Theo ci hiu ca chng, nu c n ht sut cm l khng sao c. Chng khng
th bit c, do ci i co cu, thm n trin min hng ngy, hng thng,
nn d sp cht, t vn thm n. V vy, ti tr li thng thng:
- Hm qua ti b st, nhng vn n ht sut cm.
Tn c hm nay cng c v ti tnh:
- Hm nay chng ti gi anh ln, khng phi hi cung anh. Gi anh ln ni
chuynNy, anh Bnh, ti hi thc anh nh! Khi cn Si Gn, anh c hay i
nhy, i chi gi khng?
Nhn y, ti hi ngc nhin. Y va ci va hi, li cn nhay nhy con mt na
ch. Ti nghim trang tr li:
- Tha ng, ti khng bit nhy. Cn chuyn chi gi, phn ti ch ch n hc
hnh, phn khc, ti khng thch. Theo quan im ca ti, chuyn l mt th
cao p ca con ngi. B ng tin ra mua bn lm tr gii tr, th i xem xi n,
c sch, hoc ngi ngm cnh thin nhin cn th hn. iu , va v ngha
li va t ra s hn km, ca ngi con trai.
C hai tn u nhn ti ci r. Tn Thnh tnh cm:
- Khi anh ra i, b m v cc em anh c khe khng? B m anh c bit khng?
Nhc n gia nh, t nhin mt mi xc ng len ln vo lng ti. V th, khi ti
tr li, nim xc ng cng trn ra theo:
- B m ti khe. B m ti khng bit g v chuyn i ca ti.
Thnh tip tc gi chuyn:
245

- Anh c nh b m v cc em anh khng? Anh th ngh xem, b m anh

phi tn to vt v c cuc i, nui anh i hc, anh lm ci g n p
cng lao tri b y?
Nim xc ng cng trn vo y p trong lng. Ti min man nh ti mt hnh
nh khng qun:Bui chiu y, khi ti cn tri hc sinh di c Ph Th, Ch
Ln, thng em trai n bo ti:
- Ti nay, 7 gi v ch sn nh Tn nh, tan chu ra, m s gp anh lm g
y!
hai tun lin, ti khng v nh, v ng b mng chi l mi chi khng chu
hc hnh, nn thi phn 1 trt. Ti hm , tri ma ging m t, ti np di
mt mi hin trong sn nh th ch m. Nhng ht ma nh lp lnh nh
nhng si ch bc, dy dn trong nh n in, ht ra t nhng ca s nh th,
cng lm cho bui ti thm l th da dit. Ngi m, hai tay th trong vt o di
v lnh, chic khn trm kn u, l d t ca hng nh th ra sn, di ma
ri, gp con ch ni:
- Hy nghe li m. Ch Nht ny v, b my ht gin ri!
V ngi gii vo tay ti 100 ng. Gi y, ti trong cnh t y, hnh nh y
ca ngi m knh yu, lm nc mt ti tro ra lc no khng bit. Ti thn
thc, nc n nh mt cu b con.
Chnh nhng tn chp php cng khng ng uc, v chng phi im lng tn
trng ci pht thing ling y.
Phi, con ngi ti, tha h cm kp hnh h ng hng nc mt ti chy ra,
tr m ti, tnh cm gia nh ti.
Cng t y, chng pht hin c nhc im tnh cm ca ti. V, vi Cng
Sn, kinh nghim thc tin cho ti thy, anh cng yu, cng s ci g, chng
cng ly ci hnh anh. (Sau ny, y dy nhng minh chng).
Chng cho ti ht cn xc ng, ri mi y a:
- y, anh xem, v sao hin nay anh li b nh th ny. Nguyn nhn chnh yu
l do b l M Dim, li dng bu nhit huyt ca thanh nin v lng bng
bt ca anh, y anh vo ch cht. Trong khi hin nay nh, chng vn ph
phn xe hi nh lu, tic tng ci vui thoi mi h h, khng cn bit hoc
khng cn nh by gi anh sng hay cht. Anh phi bit cm th chng n. Hy
246

t gic mi m mu th on li dng anh, ca chng vi cch mng. y l

con ng duy nht, t anh cu sng anh. Chnh anh l ngi quyt nh s
c hng lng bao dung khoan hng, ca ng v nh nc hay khng!
Ti vn ci u ngi nghe chng ni. Ti thy chng li dng s yu mm ca
ti vi gia nh, y a sang vn chnh tr. Ti suy ngh, tng k tu k
l sch lc hay nht v hiu qu cng thng cao nht. V th, ti t nt mt
vui ti v tin tng:
- Tha cc ng, cc ng ni rt ng. Cng suy ngh, ti cng cm th chng.
Nu trc y ti khng di c vo Nam, th by gi bit u ti chng l mt anh
b i, hin ngang trong hng ng cch mng, cm sng chng li M Dim.
C hai cng ci r ln, ti nghe y nhng mu m th on trong. Hai tn
cng ng dy, tn Thnh nhn ti:
- By gi cho anh v ngh. Sng mai, chng ti s a anh vo H Tnh o ch
anh chn nhng vt dng.
V x lim, m hm y, ti c moi c nh li tt c nhng g ti chn theo hm
b, ngh xem c im g quan trng ti cha khai thng. V n nc ny,
trc hay sau ti cng phi vo ch chn du. Trc y, chng bt ti v s
, hi t m tng chi tit ng i, nc bc, ti tng chng cho ngi
vo a im ti ch m khng tm ra, nn bt c d chng bt ti i. Hi chiu,
tn Nhim m ca bo ti ra ct tc. Khi ra ti ch b nc ni vn phn,
mt anh i chn t, mc qun nu, tuy c v mp nhng nc da vn tai ti,
tay cm ci tng , ch h gch, bo ti ngi. Tn Nhim ng ngay y.
Ch 3 pht, anh hi ht tc, ri ru ca ti, anh ta ni vi tn Nhim:
- Bo co ng, ti v.
Tn Nhim ch gt u. Hm nay, c bit, tn Nhim gi th ct tc cho ti, v
li c bit cho vo gi u. Cng ch vi pht ci u vo vi nc, vn xe
xe, v mt lc xong!
Ti hiu, chng qua v ngy mai ti phi vo H Tnh, nn hm nay mi c ct
tc, ch gn 4 thng c ct u. Chng bit tc ti y ct th no, s thy ngn
ngi. K n, cn g!

247

Hai Mi Chn
Tr Li a im B...

Sng hm sau, tri hy cn ti t, cha n gi lm vic, thy ca bung ti

m.
Khi ra ti phng cung, nhn ra sn, di gin nho, ti thy li i gia, mt
chic xe Commanca ang u quay u hng ra pha cng Ha L. Ti nh
hm nay l ngy 15 thng 10. Nh vy, ti b bt gn 4 thng.
Trong phng cung c 3 tn Thnh, c v Nhun. Tn c ch ti ngi gh, ri
nghim ging:
- Hm nay, chng ti c lnh dn anh vo ch anh b, ly mt s vt
liu tang chng anh khai bo. Trn ng i, hay v, anh phi tuyt i chp
hnh lnh ca chng ti. Nu anh t ra mt vi khng tun theo, anh s hon
ton chu trch nhim. Chng ti s cng quyt x l. Nu anh t ra thnh khn
chp hnh, iu s rt tt cho anh sau ny.
Tn Thnh m mt gi giy bo trn bn: Mt nm xi vi mt qu chui. Hn
a cho ti:
- Anh hy n ch xi ny, ri chun b i.
Chng 5 pht sau, n xong, ti xin ung nc. Y nhn quanh khng thy nc,
nh sang phng bn. Y ly ci tch cn t nc tr, chc t hm qua, nc hi
thiu, nhng ti rt ung ht. Sau , tn Nhun ra ngoi, mt lt sau y vo cng
hai tn cnh st ng phc v mang v kh. Y quay li pha ti tuyn b:
- Theo ni quy i ng, m bo an ninh, anh cc ng ch y lm th
tc.
Hai tn cnh st bt ti ng ln, a hai tay ra pha sau. Chng kha mt ci
cng s 8 c tay, ri hai ming kha ngm ni vi nhau bng mt xch st ln,
mi ming bp kha trn cnh tay ti pha di vai. Trong khi , c 3 tn
Nhun, Thnh v c u eo sng ngn.
Chng bit chng s g ti, c th chng ngh ti bit cht v v ngy xa nn
chng phng chng. Phi kha hai ln, v 5 tn c v trang p ti.
248

Khi chng dn ti ra gn ti xe, tn li xe mc qun o xm b i quay li, ni

vi chng:
- Hy kha tay ra ng trc cho ngi ta. Nu khng, khi i ng xe xc, ng
gy tay.
ng vy, kha pha sau, nu ng ti chng lm sao c, s nh qu b ln
long lc. Tuy th, khng ai tr li, v c nh vy ln xe. Chng phi ti ln
xe, v ti khng c tay vn. Tn c ngi bng trn vi ti x, cn 4 tn pha
di km ti vo gia.
Xe bt u chy ra cng Ha L, ri qua thnh ph, tr ra Quc L 1.
Mi hn 4 thng nm trong Ha L m ti cm thy nh lu lm, vi bao
nhiu au thung nng n m u trong cm kp, cng nh bao nhiu bo t vi
dp v cung ko. T tm t, np suy ngh n c con ngi ca ti cng thay
i hn. Thc vy, cng vn cnh sinh hot ngc xui ca ph phng. Cng
vn khung tri H Ni my bay, gi thi; nhng, ti nhn ni no, cnh no, u
u cng ch mt mu ho a au thng.. Nhng xe c, ti thy tt c nh xa
l, thuc v mt th gii khc, ci th gii khng c phn ca ti na. Ti khng
cn mt cht g dnh dng n ci vui, ci m m ca hnh phc, nu c, ca
th gii y. Mt mnh ti tch ri ra, lm li m mm trn con ng chp chng
dn xung a ngc ti, lm than.
Trn ng i tht l gian kh. ng nhiu g, xe xc, ti nh qu b ng
nghing, ln ln. Ti c g u, hai tay b kha cht sau lng, ngay ngi
yn cng cn kh da lng. Thn th au nh, tm t nng tru u su. Sut
ng i, ti nh ngi cm, m thm mm mi, nn au thung ut hn vo
tim.
Nhng ln xe phi qua ph. Chng c lnh c bit nn ch ti x v tn c
phi xung i b. Tt c mi xe khc, d b i hay cng an, ai ai cng phi
xung xe. Ring ti v 4 tn p ti vn ngi trn xe. V th, c nhiu con mt t
m ri vo trong xe chng ti. Khi thy mt ngi b hai ln kha ngi gia 4
cng an, con mt h thng m to nhn ti. Ti , mi ln xe qua ph, hoc
cu, mt tn cnh st c mt ci xch na mc vo ci kha xch pha trn ca
ti. Hnh nh chng s bt ng ti lao xung sng, trn hay t t.
Khi xe vo th x Thanh Ha, nhng tn cng an v c tn li xe cng xung ht
c. Lc khong 12 gi, chc chng i n. Ch cn hai tn cnh st ngi li
249

trn xe. Chng na gi sau, ti cng an tr v, tn Thnh mang v cho ti hai

gi xi, c l mi gi hai ho. iu phin cho chng l ti khng n c, v tay
kha sau. Chng hi vi nhau mt lc, ri tn Thnh quay li ni:
- By gi chng ti m kha, v s kha ra pha trc cho anh n. Nhng cn
phi tuyt i chp hnh nghim chnh. Anh t ln xn th ng trch chng ti.
Hn m mt ci ti xch, ch vo trong v ni:
- ng l chng ti phi xch c chn anh na, nhng cho anh thoi mi.
Vy, anh phi bit iu!
Chng kha tay ti ra pha trc. Ti n xong, tn Thnh hi:
- Anh c ht thuc khng?
Tri t hi! T sng, nhn chng ht, ti thm in ngi. i ti by gi au
thung trn li, cn qui g na u, cho nn c mong uc ht mt iu thuc
cho say sa, th l mn nguyn ri. V vy, khi tn Thnh hi, mt ti sng ln
v t bit n. Ti thm nhng nht nh khng m ming xin chng.
Ch, tht l ngy ngt m. My thng tri, hm nay ti mi cm thy ci th
tuyt vi. D hai tay cn ang b kha. Phi ai trong hon cnh nh ti mi
cm nhn ht c ci th ngt ngy m .
Ch ti ht xong, chng li kha tay ti ra pha sau nh c, ri hai tn cnh st
mi i n.
Xe vo ti H Tnh th chiu. Chng a ti vo tri giam ca th x. Lc
6, 7 gi ti, t vo ht trong bung, nn sn tri giam khng c mt bng
t.
Hai tn cnh st giong ti xung di bp, m kha, ri chng ni vi my tn
cn b y. Hai tn n cn b n mc kiu nng dn (c th ht gi lm vic
h thay ) dn ti vo bp. Cm nc ca t ht, hai tn n cn b bn
nhau mt lc, ri chng i vo mt phng con, ly ni cm ngui ca chng, v
ni tht heo kho Tu, ch cn nc v hai, ba ming tht nh. Chng a ra, t
xung t, bo ti n i.
i chao, sao m cuc i hm hiu ca ti li c nhng pht sung sung nh th
ny. n ming cm ngui, chan vi nc tht kho Tu, ti ngh rng trong i ti
250

t trc cha c ba cm no ngon nh th. Trong ni cn n 4,5 bt cm th

m ti chn sch trn. Cm n cuc i! Cm n con ngi!
Sau , mt tn cn b nam, c l l trc tri, dn ti vo mt bung, c th
cng l x lim, nhng l mt x lim vng qu nn bn thu v ti om. Ngn n
in vng kh y mng nhn v bi t ch lm cho cn x lim m m, ch
sng, ch ti. gia bung, mt chic sn g y nh chic ging con, st
so nm ch v. Bn trn c ci cm sut vi hai khoen bng st trn, loi
ng knh 2 phn ri.
Tn cn b rt sut cm, bo ti lp hai khoen vo hai chn, y cht li ri kha.
Khng ni thm mt li, y ra ngoi ng ca, kha li.
Ch, cm kiu ny tht d chu, cm hai chn m ti thy thoi mi hn, cm
mt chn Ha L. Ti c th ng dy, dch chn sang ch n, ch kia, tha h
ng trn sn vn vo ngi tp th dc, ht th khng kh. C ngy ngi xe g
b nn mt, ti ng lng cho c th thoi mi, ng thi thng thc ci d v
ca mt ba n ngon, m gi y, nc ming cn thy ngt. Hai chn ti dng
ra chm vo d dng. m khuya vng lng, thnh thong vang ln nhng ting
xc xch c st ca hai khoen cm khi ti c ng i chn.
Bng cng no trn, chn tay thoi mi, c l m nay ti s c mt gic ng
ngon lnh. Nhng t nhin, lng ti nga ran, ci g th? Cng gi, cng nga.
Nga qu ti phi b dy. Lng ti rp sn ht ln. Dui nh sng m m, ti
ch nhn thy ci g ht, nhng trong lc xoa gi, ti thy mi rp hng hng. Ti
vi b git dy, ng ln, ci o soi di nh n. Tri, mt ci o ca ti m
gn 20 con rp, nhiu con bng no trn cng nhng mu. C mng, c i
cng nga. Ti tt c qun ra, v vng cm, nn phi cho tay vo ng qun m
khua, gi ui con rp. Ch l c ng th ny sut m? Mi chn v mt, ti
li nh mc o ngi xung, ri ng lng nm xung. Li nga qu, ti nhm
dy, cng mt nhn xung sn. Trong bng m, ln nhn nhng chm en di
chuyn. Kinh qu, sao nhiu rp th! Hnh nh chng i lu ngy, hm nay mi
c mn n, nn chng r r con chu l lt dng cm, xng vo con tht. Ti
nh ngi xm, mi ri li ng ln. Ngi mt r ri, ti chng cn tm hn
u thung thc li ba n lc chiu. Bn chn cng nga. Ch cn hai bn
chn phi ng trn sn, th m chng cng rc vo tng k ngn chn ht
mu. Nu khng c hai ci khoen cm, ti lao xung t nm, ti mt qu ri.

251

L rp ch cht ny, hnh nh cng l ng ch ca l Cng Sn kht mu. Cng

ht mu con ngi, nhng ch ht v hnh h nhng ngi cng kh. t nhin,
mt ting ni ca mt ngi con gi vang ln, trong ci m u vng lng ca nh
t; ging thnh tht H Tnh t mt bung bn:
- Anh Thi !
Ting mt ngi n ng, cng H Tnh, t mt bung pha khc:
- Nguyt y h! C ngi mi vo ! Nhiu tui khng?
Ting c Nguyt:
- Chng 23, 23, c l l cn b b bt!
Ch! Nh vy khi ny, c nhn ti qua mt khe h no , m ti khng
bit. Im lng mt lc, ri ging ngi n ng:
- Anh bn!...Mi b bt h? Bt v ti chi ra?
Ting hi ri vo vng lng ca m thu. Ti ang b ph mt mi v phi ngi
xm v ng my gi ri. Lng li nng tru nhng suy t tnh ton, v ngy mai
khi vo ti a im chn , nn ti im lng, h tng ti ng ri.
ng v ngi, vn cn phi ui mui na ch. H Tnh cng thc nhiu mui,
c khi cn hn Ha L. Qu na m va r ri va nhm mt li, khng cn
cng li c na. Thi, cng nh xin hin dng nhng git mu long, ca
ti cho cc ng ch ca l cng vy. Ti nm vt ra v thip dn.
Sng hm sau, tri giam cha ti gi lm vic, chng m ca, m cm gi
ti ra. Ti , cng l cng an, nhng nhng tn cng an H Ni ch gp ti
trn vn phng. Cn giam ra sao, cm ra sao, u do nhng cn b ca tri
giam H Tnh m trch. H Ni ch giao ngi v hm sau ly li ngi.
Khi ra ti mt phng lm vic, ti thy Thnh, c, Nhun v hai tn cnh st
y. H ang ni chuyn vi mt tn eo lon Trung y trong phng. Khi ti
vo, tn Thnh quay li ti:
- Anh cho cc ng ch y lm vic, ri i.
Lm vic qui g u. Chng n li lng cng xch vi kha. Vn kha tay ti ra
pha sau nh hm qua. Chng giong ti ra chic xe hm trc u pha trong
cng tri giam. Chng ti ln, cng ci th ngi nh ngy hm qua.
252

Cng ng trong ny, cng xc d di. Ngi ti ln ln, hai tn cnh st, mi
tn mt bn, phi gi hai cnh tay ca ti. Trn ngi ti, tay ti, nhng nt
rp cn m cn lm m . Mt iu gy cn cho ti, nhng nt by gi
tht nga. Ti mun gi co tht mnh cho , nhng tay ti b xch th ny, lm
sao m gi c. Nh con tru, ti c xoay s, vn vo ngi c lung tung vo
thnh xe. Cng c, li cng nga thm. Chng l li nh nhng tn cng an gi
cho? Chng n chng thm lm, v ti cng chng thm nh. Hn na, chng
bit ti nga ch no m gi. i, cuc i c a: i, loi ngi thng yu.
Xe i vo ti K Anh, ri K Phng. n y, chng a ti vo mt cn nh
trong xm. Cng nh tranh vch t, nhng c v khang trang hn nhng nh
chung quanh. C th l nh ca mt cng an x. Chng ti xung xe, dn
n mt gc cy soan m sn, bo ti ngi xung. Hai tn cnh st ng km
hai bn. Ba tn Nhun, c v Thnh, c l i trao i vn .
Chng mt lc, c mt s tr con, ri mt s dn trong xm t m chy n thp
th nhn ti. t nhin, my em nh chng 12, 14 tui nht nhng hn t,
nm vo ngi ti, ri tip theo l my m n b nh qu, trong c mt b
gi, rng ln xa xi, chi, no l:
- My l bit kch, n gan ung mu, lm tay sai cho M Dim.
- My l tn Vit gian bn nc, phn nhn dn, phn cch mng.
.
Mt b khc cm chic n gnh c xng vo nh nh ti, mm ro ln:
- My git chng tao, ngy nay cuc i tao ga ba, con tao m ci. Tao p
v u my ra, cho my cht!
Ti nhn thy nhiu cnh nhn dn min Nam, sng thnh ph cng nh
nng thn. Ti cng nhn thy nhiu cnh nhn dn min Bc, sng nng
thn cng nh thnh th. Ti so snh, ti t thy con ng mnh i l chnh
ngha, con ng mang m no, t do, nhn bn cho mi ngi. V th, trc
cnh ny, d i tay b kha, ti vn ngng cao u nhn h. Mt ti bnh thn
nhn nhng thi th nghch, hn hc ca h, m lng ti vn t ho. Cng
kh khen cho ti lnh o min Bc, dng chnh sch ngu dn, bn cng ha
con ngi, ri t y bp bm, khch l, ca ngi, phnh ph; khu gi lng cm
th ca nhng kip ngi cng kh, hng v i tng k th ca chng. Nhn
thi , nh mt v li ni ca h, ti t mm ci trong lng.
253

Ti, hy sinh c tui tr, c mng sng, vo ni hang hm nc rn, gp

phn nh b ca mnh, hng cu h thot cnh i tru nga lm than, l th
trong km kp ca Cng Sn, h li chi bi, s v, ht hi. Ngc li, h li
hoan h, ca ngi, knh yu nhng ngi s git dn i h bng nhng li d
d phnh gt tinh vi. Ti ngh n thi i ngy nay, ca con ngi m rng mnh
ngao ngn. Trng, en ln ln!
Ti tha thit ku gi nhng nh nc giu c, cc nhn vt ti ba li lc, hy
em ci giu ca mnh, ci ti ca mnh, lm cch no , lm cho mi ngi
dn phn bit c trng, en thc s. Ti ni thc s. Vn ny, nghe ni
n, ai cng thy c xa nh tri t. Ti ni n khng c xa hai ch thc
s. Cng sn , ang v s cn gy cho nhn dn mt s nc, mt s chnh
ph khn n, ch v ngi dn cha phn bit r trng en, gia ngi lm hi
v ngi lm li cho h.
C ngi s ni: iu ny ni nhiu ln ri, nhng dn khng tin.
iu quan trng y l v sao dn khng tin? V sao dn khng tin gm nhiu
mt, nhiu vn , i hi mt nhiu tin ca, nhiu tm tr ngy m o su
xt k, nhiu tm, sc ln x vo nhng vic lm qun mnh. S khng c
hiu qu, nu thiu mt trong ba yu t trn. ( y khng phi l mt tc phm
l lun, t tng, vy ti ch trnh by mt s khi nim c tnh cch phin din).
Chng na gi sau, tn Thnh, Nhun v c ra bo ti i.
Rung ng lc ny hy cn kh, nn chng c i tt, qua cnh ng chim,
thng hng tin bc. Khi gn ti ni, xa xa ti nhn thy chic cy to, ti
ngi ngh lc mi b ln b; pha bn phi l lng xm ni c nh ca tn
ch tch Phong. Ti c dn theo hng khc, khng i vo lng, ti bo chng
l con ng ti i ra Quc L 1. Th xem trc y c tn no vo
tm ch ti chn cha, nn ti c v lang thang ng ngc xa gc cy. Lc
u, chng cng theo ti, sau thy ti c l ng nhn y , nh cha tm li
c nhng a hnh quen thuc, tn Nhun v Thnh gi tay lm hiu:
- Theo nh anh v, th n pha ny c m!
Qua thi ch dn ca chng, trng phc, ch khng th xc nh v tr chn ch
no gn gc cy. y , c mt vi l nh, t ct cn ln nhn, chng t
c ngi o bi hng na thng, mi ngy trc. Nh th, chng cho

254

ngi vo tm, nhng bi o lung tung, vn khng tm ra. iu ,cng ni

ln mt phn l trc y, ti chn giu tt.
hn 5 thng ri, ma gi lm cho mt t, chung quanh gc cy, ch no
cng tng nh cha h c du chn ngi bc n.
C 5 tn cng ang ch thi ca ti. Thc ra, ngay khi ti gc cy, ti
nhn ra ch no ri, nhng ti cha vi vng. Th nht, chng nh gi
ci c cn tt ca ti. Th hai, ti ang lic v ch bi rm, ni c t kin vng
v nhiu su rm, ni che du ti bui u. Nhng ri, ti ch lm nn tr
trng g, by gi lt vo tay k th. Ti cng thy lng thn thn vi c bi
dy, m gi y qua ma Thu, ma nhiu nn xanh um hn trc. Lic su
vo trong bi, nhn ra con ng mn v tha rung on ngi xung gt ngy
y, lng ti xt xa y vi cho kip i gi ma ca mnh. Nhn ra xa xa, bin
khi mt mu xanh ngt. Nh m no cc anh b ti vo b. By gi cc
anh, cc bc ang lm g, c bao gi cc anh, cc bc ngi nh li ci m nh
mnh lm tn li, mt i ngi thanh nin khng? T nhin ti th di nh
nh, nh trt dn nhng ni nim ang buc cht trong lng.
Trong lc ti a mt nhn y nh c moi c xc nh ch chn du, ti
thong thy t xa, ni mt bi cy cch ti hn 200 mt, mc mt ch hm i
ct, my ci u l nh thp th. Ti li nhn thy mt hng sng en x khut
cho bi cy. Lng thm ca ngi s cnh gic ng c ca Cng Sn. Chng
ch ng ngy gi i, v ti ang trong tay chng, khng c mt tc st m
cn b kha hai ln. Tt c ch v ci a nghi phng h ca chng. Ti t k,
v r rng s , ch cho chng vo ly, chng khng tm ra. By gi phi dn
ti i, c l chng ngh, bit u, y li ch l mt k hoch c ch trng
ca ti; hoc bit u, nhng mng li hot ng ca ti theo di, bm st, n
nay, thy ti c dn v a im hn, bo cho Si Gn bt ng vi
chic my bay ln thng v trang xut hin bn ph, ri nho xung cp ti
i. V th, chng huy ng du kch x b tr, chung quanh khu vc ti chn
. Phi cng nhn Cng Sn lm vic g u tnh ton t m, phng h nhng
tnh hung c th xy ra. Nhng, mt iu chc chn l chng khng th bit
c, ti thy du kch b tr, v t nh mt n thi ca ti u khng c g
khc thng c.
Sau mt lc nhn khp ni cnh vt, mt cau cau nh th phi vn dng c
nh li, ti ch:
255

- o ch ny!
Chng c mt ci xng nh ca b i, chng ch o su chng 20 phn
thy c mt ci ba l mu vng, to tng ca Nht v chic xng con ca ti
chn theo. Vi ba l by gi tr thnh mu xm en v mc vi ch. Rt
nhiu r cy con mc chng cht chui vo chic ba l. My mc, tin, thuc Ty,
bi ng, v.v V c khu sng ngn phng thn, em i phng h b kt im
b cha ra c ng. V c ti bc trong mt ming ny lng nn hy
cn nguyn.
Sau mi pht, chng ly ht ln. Tt c u ng nh ti k khai trc y.
Mt vi th mn rch, chng cng cho tt c vo mt chic bao ti. Tn
Thnh vc ln vai. Khi ly cc th ny, chng vui v ra mt. Thi ca chng
i vi ti cng bt phn gay gt. Ti nhn 200 ng bc, by gi mi thy thm,
v vy, khi v ti xe, ti la li:
- Tha cc ng, s tin yti c c dng khng?
Chng u quc mt, tn c cao ging, dng dc:
- l tin ca M Dim trang b cho anh i hot ng gin ip, u phi
tin ca anh. Hn na, tin cn lm ti liu, chng c.
Ti cng hi tic bit th hm mang tut c i, tiu cho . Ti phi d sn
tiu pha. B bt, trong ti cn 20 ng, vn b tch thu khi chng khm xt.
Ti nh, trn ng tr ra Quc L 1, by gi o c ri, khng c chuyn
g xy ra, chng cng hi ch quan. C 3 tn Thnh, Nhun v c i ng
no ti khng bit, ch cn hai tn cnh st giong ti. Ngay khi o c , ti
ku tay ti mi v nga qu khng gi c. Chng thy c kt qu, nn
cng d di ng kha tay ti ra pha trc v ch mt kha s 8 thi.
Khi di vi hai tn cnh st ra ti gia cnh ng. Ti nhn sut mt gii chung
quanh, cnh ng rng bao la, li thnh thong c mt rung ang c la. V
gia cnh ng, khng c nh ca cy ci, hai tn cnh st cng ch quan. C
lc c hai tn cng i trc ti n 7, 8 thc. Chc chng nhn thy tm thn
ti xanh xao gy g, bc i cn khng ni, tay li cn b kha nn chng cng
ch cn phng g. Tuy hai tay b kha, khi thy mt vng nc nh c con
cua, hay con c, ti vn ng li nhn, hoc s xung ly tay ht con cua ln ch
kh.
256

Gia cnh ng, khng kh trong lnh, ti i li c thoi mi nn ngi khe

hn ln. Ti cht c ngh, nu tay khng b kha, y l c hi p bit bao.
Khng c cch g m c chic kha ny! Tay ti hi nh, by gi li gy
na, nu c x bng, nht nh ra.
Ti ni mt cch c suy ngh tnh ton l nu tay ti khng b kha, hai tn cnh
st gia cnh ng, d c hai khu sng ngn dt trong bao eo cnh sn,
ti s vn gii quyt c trong 5 n 10 pht. Vi tnh hung ny, ti c kh
nng gy cho chng ch quan rt d. M ch quan coi khinh ti, ch vi th
nh chp nhong l chng gc, nht l lc ny li l lc ti phi quyt t, khc
hn vi lc ti cha b bt. u cng l nghip chng ca i ti!
Xe v ti H Tnh 5 gi chiu. Ti li c xung bp, li gp hai n cn b
hm qua. Vn c ni cm ngui ca cc b. Hm nay, li c hai con c r nh
kho v mt bt con rau mung luc. Rau mung luc m chm vi nc c kho,
tht l hn bay tn my xanh. Ti cm ci n, lng thm bit n hai ngi. Sut
ba n, c hai u ngi y, mt c sch, mt khu. Ch ai ni vi ai mt li.
Im lng, ch thnh thong nghe ting loong coong ca i a chm vo bt khi
ti v cm. n xong, ti ng dy nhn hai b vi nh mt dt do tnh ngi.
Mt ngi ra ngoi mt lc, mt tn cng an vo, ra hiu ti i theo y. Trn
ng dn n x lim, by gi ti mi cht nh n rp. Ti thy rng mnh. C
ngh n n rp lm ngm chic sn g. Vn l cn bung x lim hm qua.
Khi y chun b ng sut cm, ti ni nh than vn:
- Tha ng, chic sn ny nhiu rp qu!
Y nhn ti l l, chng ni mt li, b ra, ng ca, kha li.
c kinh nghim, cm xong, ti ngi xm ngay dy. Ti ngi su, suy ngh
min man. V k kh thi. Chng c cch g chng li l rp. Khng l, ti c
phi ngi nh vy sut m? Mt nim trn vo c ti. Trong cuc i, nhiu
khi v ci th, phi thua, phi hng c con rp. Cng mt con ngi y, nhiu
khi hin hch, ht ra la, bao k phi ci u lo s; nhng, cng c lc v ci
th. c ti c chy di theo dng suy ngm, bng ging mt ngi con gi nghe
nh th thm gn u y:
- Sao anh khng nm ngh?

257

Ti ng ngng, vnh tai v pha ting ni, chng hiu ni vi ti hay ni vi ai!
Im lng, my pht tri qua. Lc ny, r rng l ngi con gi y ni vi ti, nghe
khe kh nh ting th tho t mt khe nt mt tm vch tng:
- Sao anh khng tr li?
Nh vy, hn c nng khi ny c nghe long thong ti ni chuyn vi lo cn
b ri. Cng vi ging khe kh ti th thm:
- Xin li, c phi c Nguyt?
Ging hi ngc nhin:
- Sao anh bit tn tui?
Ti hi ci:
- Ti cn bit anh Thi na!
Ri nh tan s ngn ngi, ngc nhin, ti tip:
- C g u, hm qua ti nghe anh ch gi nhau.
V ch ng, ti tip tc:
- Ch b bt lu cha, v ti g?
- Hn thng ri. Ti l on trng on Thanh Nin Lao Cng ca x o. H
bt ti phi t b vic lm ca ti, gia nhp on Thanh Nin Cng Sn. Ti
khng ng , nn h ghp ti ti l phn t phn cch mng, h bt.
Ti thy ch t ra ci m, khng gi gn, d tin ngi. Nhng, cng c th ch
c ci nhn tinh t v ti, nn mi vy chng? Ti tip tc:
- Cn anh Thi?
Ch ni nh:
- Ti khng bit r lm!
Ti hi cao ging:
- Ti c li cho v thm hi anh Thi!
Ting ni t mt bung pha xa:
258

- Cho anh bn, anh mi b bt vo h?

Thy xa xi qu, phi ni to khng tin. Ni to trong m khuya l mt iu bt
li. Li ting ch Nguyt nho nh:
- Anh b bt v ti g? Trng anh m lm!
Ti cng h ging:
- Xin cm n s quan tmCh nhn ti c r lm khng? Th m ti ch bit ch
nh th no?
Mt ting ci kh:
- Ngi ta hi li c tng l!
C ny c v o v khn ngoan. khi phin toi nhng hu ha v ch,
ti thng thng:
- Ti l gio vin cp II H Ni, ti vt tuyn.
Mt lc im lng, ri vi mt ging thc mc:
- Vt tuyn g m li cm hai chn?
Gh nh! Ph n cng khng va. Ngh vy, ti thn nhin:
- C g u, trong lc b vy bt, ti nh cn b.
Li mt ting ci kh:
- D nh! Anh hay nh ngi lm h?
kha lp chuyn , ti hi:
- y c my bung x lim? Ni chuyn th ny, c khi no b cn b rnh bt
cm khng?
- y c 8 bung. Ni chuyn nh th ny t 10 gi m tr i, khng s.
Thnh thong nghe ting chn cn b i kim tra, mnh im lun.
Ti ngh bng, ni chuyn th ny, nhng lc hng cu chuyn, lm sao nghe
c ting chn. Hn na, gp phi mt tn cn b qui, nghe ting chn sao
ni. Tuy vy, ti cng khng ni ra, ti ni nh than th:
259

- Sao y nhiu rp th, ti khng th nm c!

Li ting ci xn xt. Sao hay ci th! Ht ci, c mi nh an i:
- Ngy mai, anh bo co cn b trc x lim, xin t du la vo cc khe g.
Ti ngh thm, ngy mai ti c cn y na u. Tuy vy, ti im lng.
Cng qu na m ri, ti ng ln ngi xung nhiu ln mi qu. Thi, cng
nh nh m qua, nh mi mc hin dng cho nhng con rp, con mui mt
ba no n na.
Mu ca tao, kh cc i kht qu, nn va hi tanh, va long lm. L chng
my ch c th ht mu nhng ngi ngho kh cng cc, ch nhng loi mu
thm ngon b bo ca nhng ngi giu, chng my ng hng. Ngi ta c
mng mn sch s, v c nhiu loi thuc tr chng my! Ging nh ng ch
ca chng my vy, chng ch c th ht mu m, nhng m dn ngho nn
lc hu, nh nhng nc giu c vn minh, ngi ta c h c ra, chng my
cng ch khp c mt ming m thi.
Mi m sng hm sau, tn cng an trc tri vo m ca, m cm bo ti ra.
C l lc ny c Nguyt cn ng, hoc c thc, ti cng khng lm sao ln ting
cho mt ngi chin hu hai m. Li dng lc tn cng an quay lng i ra,
ti g nh nh tay vo tng hai ci, gi l gi t ngi bn mi c lng.
Ci bui t Ha L ra i, rut gan i on tng cn. By gi tr v, d c
chng thng cm kha tay ra pha trc, nhng trong lng ti nh khng cn
mt cht nha sng. Xe long lc, ngi ti ng nghing; vt v, r ri, nh
nhng chic l a trc nhng trn Thu phong cui ma.
Xe cng chy tr v, ti thy lng cng qun tht, xa dn min Nam thng yu.
Ln lt, nhng hnh nh bn b, h hng rut tht chan cha, m m hin ha
hin ra trong c ti. Qua khe h ca chic mui xe, ti ri mt nhn mt mnh tri
hnh tam gic lch, v hng Nam. Mt mnh tri xanh xanh m h, vi vi, r
rng nt mt ca m ti, vi i mt su ngn l, nhn ti m m. Mt m
vang rn r trong c:
M i! Cch tr ngn trng.
Hng v ni m, ngp ngngl ri!

260

Ti nhm mt li ngn ging l khi tro ra, ut nghn dn v tri tim en

thm.
Xe chy qua Vinh, trn ng i Thanh Ha. Hai bn ng ngp la chn vng.
Nhng sng la dp dn theo chiu gi, nhng ln hng ng ni ngt ngy
ph p khng gian, cng khng lm gim c ni bun ho ht trong lng ti.
Xe t t ngng li m ng. Ti lic nhn ra khi hai tn Thnh v Nhun
xung xe. Nhn theo con ng t chy di mi vo ni lng xm xa xi. Mi
trong pha xa, khong 200 mt cch ng nha ni xe u, ti thy c 3, 4
thanh nin v my em nho nh, hu ht l qun i, chn t ang chy ra pha
chic xe. Khi cc em chy n, qua mt vi cu trao hi, ti mi hiu y l qu
hng ca tn Thnh. Chc Thnh vit th t trc. Lu ngy i lm vic
H Ni xa, may c dp cng tc qua qu nh, nn y hn cc em, cc chu ra hi
han tin nh, v cng l v vang vi xm lng.
My thanh nin v cc em nh t m nhn vo trong xe. Chng bit chng s suy
ngh g vi nhng ci u c b bao vy trong ly tre lng! L thanh nin v
Thnh hi han nhau tu tt, no l:
- Anh Thnh i! Anh A vo chin trng B ri (theo min Bc lc y: Chin
trng A l min Bc, B l min Nam v C l Lo).
- Ch B ln huyn lm y t.
- Anh C lm tiu i trng du kch, v.v
t nhin, mt thanh nin ging ho hc:
- Anh Thnh , anh Lung lng mnh mua c mt chic xe p ri y.
Bnh bu mi! 280 ng gi cung cp. Hai ci tay phanh sng long. Hm n,
ni mi anh y mi cho em i th mt vng sn hp tc x, m nh ru, sng
lm!
Ti ngh thm. Mt chic xe p! Bao nhiu lu anh em mi gp nhau c mi,
mi lm pht, m khoe mt chic xe p, li l ca ngi khc cho mn.
Ti cm thy, min Nam, chuyn mua mt chic t cng khng n ni
chim vo ci thi gi ngn ngi, m bao nhiu chuyn gia nh cn ni.
S vic ny, cho php ti hiu hn mt cht v cnh sng ca ngi dn min
Bc. m thanh nin, tr con cn r, cn m chic xe t nh mt th k v l
lng. Vi u c ngy th hn hp ca h, ng l Lin X, Trung Quc v i
261

thc, v ch thc! Ngh cho cng, nu ti phi sng nh h, th ti cng chng

khc g h. Vy, li ny u c phi ti h!
Mi lm pht sau, xe li chy, nhng a tr con cn c chy theo r, m
chic xe nh th tic r cha r !

262

Ba Mi
Ngui Mong Khng Gp, Ngi Gp Khng Mong

V ti H Ni 5, 6 gi chiu. Tri lnh lnh bui u ng. Khi xe vo

cng Ha L, tri chp chong. Vo phng, sau khi m kha, tn Thnh m
cp ly ra hai gi thuc l Trng Sn v mt bao dim:
- y l tiu chun tin n i ng 2 ngy ca anh, cn tha 5 ho, ti b thm
hai ho mua cho anh.
Ti sng mt cm n. Tn Thnh tht tm l. 7 ho bc, bt c n mua cho ti
th g cng khng qu bng thuc l. Ti thy trong lng hn hoan hn ln. Mt
s ngy sp ti nh c ha hn c mt ngi bn hin, tht chung thy, gn
b, chia s, an i thng cm vi ti trong nhng lc ng cay cng kh ca mt
kip t.
Tn Bng dn ti v x lim, vn tr v bung c, bung s 5 x lim III. Gi ny,
tn Nhim trc ngh, v th tn Bng m ca bung. Trong bung, ngoi b
qun o sc c ca ti, by gi na mc. Tht l mng! cui thng 11,
tri lnh nhiu, cc cn b Ha L thay i qun o ma ng. Sau khi
cm xong, tn Bng ra kha ca li.
Trong lng cn ang mi m nim hn hoan vi thuc l, vi chn chiu, ti
qun bng khng bo co vi tn Bng l chiu nay, ti cha n cm. Tht l l
ln ng trch. T 11 gi sng, n hai nm xi, mi nm 2 ho Vinh, ti by
gi ch c g trong bng c. Ti lc c tri chiu, ci cm hm nay tht lnh
but. i, lnh th nay khng th ng c. Hn na, mt sut cm lc ny l
c mt vn . Ti phi dng cm! Khi , chc khong 7 gi. Ti la th ng
mt chn xung nn, c vi ming ra gn ca nh, ti h to:
- Bung s 5 bo co cn b!
Mt ln, im lng. Hai ln, ri ln th ba, vn im lng. Ti thy ngn ng, nhng
ci bng bt buc ti phi dng cm tin ln. Ti c h tht to mt ln na. Va
h c na cu th ca s nh xch m, lm ti git mnh. Chc rng, ti h t
ny, y t u m n, khe kh nghe ngng, ti u c bit, y qut:
- Bo co ci g?
263

Ting la ca mt ngi l, ti khng nghe ging quen. Ti dng dc:

- Bo co ng, chiu nay ti cha c n cm.
Y gn ging:
- Sao khng c n cm?
- Ti i t H Tnh mi v, t sng ti gi cha n.
Ca s nh ng li. Chng 15 pht sau, ca s li m. Ln ny l tn Bng. Y
cn hi:
- Anh cha n cm ?
T by gi vo ht trong bung ri. Y i mi pht, c l xung bp. Mt lc
sau, y m ca, a vo cho ti mt bt y cm, vi mt bt con c t mui
trng. Y ni c v du du:
- Canh khng cn, anh n vi mui vy.
Tn ny mt li, trng d tng, vy m t t t. Ti mng ht ch ni. Bt cm
gp ri mi khi. Chng cn a, dng 10 chic a tri m tuyt vi. Va n,
va ngm ngh, nu mnh khng dng cm ln ting, c do d ngi ngn, lm g
c cm n. Vy trong cuc i, nhiu khi phi liu mi t kt qu. Hm nay, ti
thy lng vui hn ln. Nhiu ci may, thuc l ny, chn chiu ny, by gi li
bt cm y. Th mi bit, hnh phc ca con ngi chng c tiu chun qui
no c. V th, Cng Sn trit li dng kha cnh ny, du hoc lng
ngi.
Khong 15 pht sau, tn Bng tr li m cm, ti em bt ra tr v mc go
nc. Theo quy nh x lim, khng c bt trong bung. Cm xong, ti
loay hoay tnh ton.Ci chn trong cm lnh qu, mnh s chiu c c bit cho
n. Ti lng hai ng mt chic qun c li, la lun lch vo l cm, va lt, va
cun cho ci chn ngn cch vi st. Tri chiu ra, nm vn but lng, ti phi
gp li lm t, ch lt t mng n vai. Ti mc hai o, ly chn cun hai
chn gip cho sang nhau di lng (nh vy cng nh nm ln hai lt
chn). Nm xung, thy tng i d chu, tuy s hai vai v t i tr xung vn
lnh, nhng vi mc lnh th ny vn chu c. Ch cn ci u, khng c
ci g gi ln mt t. Kh khn ra sng kin! Lc li, tm ti trong c, cui
cng ti nh ti my b cung chi thanh hao, vn thng c ra thng phn,
264

dng m tung ch vi nc. ngy mai, ti tnh c mt k hoch, cho vic

lm sao c mt chic gi u.
Mi sng, ti c 5 pht lm v sinh vi nhng ng tc sau: chy l em b
vo mt ci l ch i a; chy v m nc trng ln mt, ln hai cho chi
vo c s, ; tranh th ra hai ci tay, vut ln mt my ci, ri m b vo.
Ngy mai, ti s b ra tay, ra mt, ra hai on cung b chi thanh hao,
v cc bung h lm vi, nhiu khi cn vng nhng cc phn nh vo nhng
chc cnh pha trong. Tho mt ci lt, tt c t vo b, p np, vo bung l
n.
m y, ti nm ng tng i d chu, nhng ch mui nh ng ngoi khc.
Ma ng, cng lnh cng t mui. Tht l k cc. Gi i li ma H t mui,
ma ng nhiu mui, ti hnh phc bit bao!
Sng hm sau, k hoch tnh k, ti c th thc hin. Khi vo bung, ti g
ra, t mn b li thnh mt b trn ng knh 5 phn, di chng 20 phn.
Tuy l chi c thng phn, nhng ti ra k nn ch hi m khng thi. Cn ut
qu, ti c vi ngi dng vo pha trong ca gm sn, ti nay s ro.
Mt lc, m Hoa vo gi i cung. Hm nay ln, ti gp tn Nhun v mt tn l
mt. Sau mt vi cu hi x giao thng l, tn Nhun m cp:
- Hm nay, thy c s thnh khn ca anh vi cch mng, chng ti s
hi anh mt s vn .
Y c chng 20 ci nh en trng, loi hnh 4x6 m ai mi b bt cng phi chp
lm h s. Y a tng ci mt, hi ti c bit ai khng. Trong khi a nh
cho ti xem, c hai a u theo di nt mt v nh mt ca ti.
K c 20 tm nh gy m, chng t l nh ngi t. Ti khng bit mt ai.
Nhng d cho c bit, ti cng tng l ng ngc khng bit. Qua mt s thi ,
cch hi, cch a nh, ti ngi thy vn . Ti hiu trong s 20 tm hnh
ny, s c t mt n vi ci l nh ca nhng ngi t min Nam ra, nm trong
mt mng li tnh bo no ca Si Gn b bt min Bc. S cn li,
hu ht l nh ca t hnh s, hoc ca t nhn khng lin quan n tnh bo.
Nhng ngi trong tnh bo ca Si Gn b bt, hoc cn mt tri giam tnh
no , hay ngay trong Ha L, nhng giam ring bit nn khng bit nhau.
C rt nhiu iu chng khng bit, chng cn thm tra. Vy, y cng ch l
mt trong nhng phng php chng thm d.
265

Ty theo s hiu bit, cng nh quan im ca nhng ngi b bt, bit u,

do v tnh, hoc do thnh khn, thy nh ngui quen, ni quen. Chng s tm
hiu, iu tra quan u? Trng hp no? Bao nhiu ln? thy lm nhng
g? Hay i vi ai? Thng n ch no? Thng i xe g? Mc qun o g?
v.v T y, chng c th phanh phui ra nhng im m i tng kia cn du,
hoc xc nhn chiu hng chng c th tin. Chng s ly ngi ny thc
ngi kia, ly ngi kia li thc ngi ny. V nhng s kin t nhn khai xy ra
trong min Nam, chng khng th nm c trong vic thm tra, nn chng
ch cn dng nhng cch nh vy. Vi ti, nhng tr , ng hng. Nhiu khi
ti li tng k tu k, lm cho chng ri m thm, a chng vo ci mi t v
cho chng tha h g. Thi gian Ha L, cng nh sau ny i tri trung ng,
ti thy chng thng t xut din ci tr y. Ti bit, chng ua nh ca ti
i nhng ni no m qu trnh khai bo c trng hp mt khng gian, mt
thi gian, v.v chng nghi ngi c th bit ti.
K ny, c khi 2, 3 ngy mi gi cung. Lc chng truy ti im ny, lc im
khc, lc s vic ny cha r, lc vic kia l v l, ni lo, v.v
Tri bc sang thng 12 cng lnh d, lc cng l thng 11 m lch. Mt
chn, mt chiu nhng nm trn v st, v ma ng bng cng i gh
gm. Khng c ca l ri chng lnh, sut m hu nh ti khng ng c,
c ngi co ro. Bn lt chiu, hai lt chn m ci lnh ca sn xi mng vn
thu ln lng khng nm c. Lc ny ti, ngy m, lc no cng ch ngh ti
n thi. Ngh n bt c ci g cng thm chy nc di ra. M qui lm sao,
bt c ngh g, ri dn dn cui cng li ra chuyn n. Nhiu ln ti gin
khng ngay chnh vi ti, ti sao li ch ngh n n cho n thm. Ti cng
quyt dt khot bt c ti khng c ngh n n na. Ti ngh n mt anh
bn thn l Nguyn Vn Nhng, anh hc kha 10 Th c. Cui tun, ti ln
trng n anh xung Si Gn, i chi khp thnh ph, ri xung ch ng
T n bn ch, th l c nut nc ming ng c. Thm ch, ti ngh n nhng
ngy cn nh H Ni, ti v mt ngi bn p xe vo H ng, ri cha
Trm chi, gh vo mt qun qu bn ng n hai gi xi u en, nc
ming li chy ra y mm. i khi t mt cuc duyt binh, mt m nh nhau,
mt bui tp vnhng th no ri cng n ch n.
i! Tht knh n Cng Sn! Thng Marx pht hin ra ci huyt ca thi i,
ci huyt ca con ngi, nn n nghin cu vit tp T Bn Lun. Hc tr
ca tn Marx ch cn nghin cu thc nghim, li nghin cu b sung, cui cng
266

sao cho tht tinh vi ht c, lm th no khi n thc vo huyt l con ngi

dm li, d ngi l ai, ch tr khng phi lngi.
Nhng ai cha tng b i, dt khot khng th cm nhn ht c ci i
nh, nhng k c nhng ngi i hng thng, hng nm m cn c mt
cu cnh tinh thn nh ta sp ht n, tr v s no; v sp ra tip t cho ta, s
c ba no; ti ca ta khng c g, sp c tha, s no. Ngoi bin khi, c gng
chu ng vo b, s no, v.v Nhng ngi vn cha cm nhn ht ci gh
gm ca i nn hy cn c tnh cng cng, danh d, t cch Ch c
nhng ai i trin min, nm ny qua nm khc, ngng nhn khp 4 phng
tri, khng cn mt hy vng g c mt ngy s no, lc mi thy c ci gh
gm ca ci i mc no. Sau ny, nhng thin ti s c nhiu s vic,
nhn chng sinh ng v vn trn.
Ma ng, thng sut ngy m u, khng c mt tri. Trong bung ngi nhn
chic cm cn khng r, bn ngoi chc tri m u xm xt, nh lng ti lc
ny. Tng t, tng t gi ma ng Bc theo nhau trn v, gy ln ci lnh
ti t. Gi o o lun qua khung ca s b tt mi trn trn, gi lch qua nhng
khe h ca nhng vin ngi trn mi to nn nhng m thanh vi vu, rn r, nghe
cng th lng m m trong chn ngc t. Nhng u ngn chn, ngn tay
ca ti khng hiu sao sng ln nga but khng chu ni. Ti khng hiu, ti
mc bnh g? Qui l! T nh ti khng thy bnh ny, n sng mng ln,
nhc but sut m ngy. Nht l v m, n nhc ti khng th ng c. Ti
c ngi gc u xoa nn ngn chn, ngn tay, lng hoang mang lo s khng
bit l bnh g. m thu vng lng, ch nghe c ting gi gm g lng ln ngoi
tri. Lu lu, chic ca s con li xch m. Ti ngng ln, ca ng li. Ti hiu
y l cn b tun tra ban m, c mt hoc hai ting li m ca s kim sot.
Sao m tri gi cng cay c, toa rp vi l ngi kht mu, hnh h trm chiu
nhng kip ngi cng kh lm than! Ni nim chy di mi vo m thu tch
mch. Lc ny, chc hn cng 2, 3 gi m. t nhin, ca nh li xch m. Ti
ngng ln, qua nh sng m m ca ngn n in trn trn, ti ch thy mt
ci mi v hai m mt long lanh. Ln ny, ca khng ng li ngay. Mt ging
ni ph n cha bao gi nghe:
- Sao anh khng nm xung ng?
Gia cnh m u, vng lng, ging hi han nh cha ng tnh ngi cm thng.
Ti tr li trong mt cht xc ng:
267

- Khng hiu sao ngn chn v tay ti sng ln v but lm, ti khng ng
c.
Ti gi c mi ngn tay ra ch sng gn ca s. Ging ni nho nh nh ting
th tho:
- Anh b cc y!
Ti cht nh ra ngy xa khi cn b, nghe ngi ta ni tru b cc chn, khi
long mng th cht. Th m cc mng chn ca ti, ti cm thy nu mnh ko
mnh, cng s bong ra, bi quanh ra mng chn mng ln nh c nc, ch
v c th thiu cht dinh dng, khng c sc khng, v thiu qun o v
chn m, v phi nm trn ci lnh ca st v , v thiu mt ngn la Ngha
l, nu ti ch cn c mt trong nhng th trn, chn tay ca ti s khng b nh
vy.
Ca s vn m. Vn hai m mt long lanh v chic mi lc r, lc m. Im vng
nng n. Hai thi cc, hai trn tuyn nhng c ci chung cng l con ngi.
Ging ni m m li ct ln:
- Mai anh bo co y t, xin mt t nc mui ri ngm chn tay anh vo.
i, ngi ny khng phi thng xuyn Ha L ri. Nu nh v l do no ,
anh cht th thi, ch lm g c chuyn cho nc mui ngm chn! Hn na,
mui li l iu ti k trong x lim. Hoc, c th ngi cng hiu nh vy,
nhng trc cnh ny phi ni th cho qua chuyn. D sao, ging ni y, hai
m mt y nh n tng mt tnh ngi chn chnh, cng vut ve phn no ci
lng l loi, c n heo ht ang trn ngp lng ti.
Ca ng ri. Ngi i ri. Ch cn ting gi go trn mi. Ti cht nh
n mt bi ca:
Ma ng gi, lnh lng, gi lnh lng.
Chim thi bay, ngoi ma gi hi hng.
Gi h chi cho thm au lng ngi chin s
Trong m trng
Gi vn lng ln tht go, x lim vn m u, vng lng. Ti thip dn vo m
kinh hong.
268

Bng i 5, 6 ngy khng gi cung. Hm nay tn Bng mt li li gi. Khi m

cm, c bn chn ti cng mng ln, v cng nhc but. Ti cho chn xung,
x vo i dp Thi Lan cng thy au. Ti ng dy, c gng khp khing i
nh ngi qu. Tn Bng hi ging th :
- Chn anh sao th?
Ti tr li nht gng:
- Chng hiu sao ngn chn, ngn tay ca ti sng but.
Mi bc chn ti i nh dm vo ng mnh snh. Ti c gng kht khng.
C th v mu nng dn xung chn, mt khc, cc mch mu v nhng t bo
chn, trc nm im, by gi chuyn ng, v vy ti thy au but dn.
Hm nay, tn Bng li ch ng sang pha dy nh bn kia sn ca gin nho.
Dy ny, ti cha h bao gi ti. Tn Bng dn ti n mt cn bung ln u
dy. Vo bung, ti thy 6, 7 ngi ngi. , y l phng gim th tri, v ti thy
Thung y Tr, Ph gim th, ngi min Trung, ngi mt gh cnh buya r
ln, trn c rt nhiu h s v mt l c sao vng nh.
Ngi gh chnh gia l mt tn chng 45 tui, mc mt ci o vt tng gn
cnh y, l tn c v mt s ngi l na mc dn s.
Trong phng treo mt nh H Ch Minh ln chnh gia tng, cng vi nhiu
khu hiu: ng, t quc, cch mng, v.v lot c vn phng. Trc buya
r, vn chic gh u ch v ca ti nhn. Tn c ch tay bo ti ngi. Xong,
hn ni tip, v trang trng, a mt v pha ngui mc o vt:
- y l ng Ch Hng, Trng phng 44, Phng chp php Chnh tr. ng
ch c nh gp anh. Vy, anh c iu g cn, c bt.
Tn Hng ci x giao:
- Anh c khe khng? Anh c cn g, ti cho php anh pht biu.
Ti ngh bng: Ti cn g ? Mt iu m ti cn, nu anh m thc hin, anh
khng cn ch ngi ny u! Ti lic nhn tm nh H Ch Minh ln treo trn
tng, pha sau lng y. Ti chm ch nhn vo i mt ch si ca tm nh.Con
ngi vng ng nh ang ong a i mu nhn ti. T nhin hai mt ti nng
rt ln nh c la, lm cho hai con ngi ca tm hnh nh thu nh li, cp
269

xung. Mt ngh ngn gn: Ti cn ci u ca ngi trong tm hnh kia!.

Cui cng, ti ni:
- Xin cm n ng, ti khng cn g c. Ch ngh ng gii quyt sm s vic
ca ti.
Y ci na ming:
- Anh khng chu khai bo s tht. Anh khng khai bo tt th gii quyt sm th
no?
Ti hiu, iu chnh l n mun xung nhn trc tip con ngi ca ti m thi.
Cn, ch l nhng cu ni pht ph.
Gia lc y, ti thong thy mt bng ngi i vo ca, pha ngang cho sau
lng ti. Ti quay li nhn ra, mt ngi mc qun o nu c v mt tn cng an
o vng i pha sau. Tn cng an li ra. Tn c ng dy ch cho ngi o nu
n mt chic gh di cnh tng ngi, quay mt v pha ti v buya r. Ngi
o nu dng to khe, nhng nc da xm ti, i chn t, gu qun nu lua tua
rch mp.
Khi ti va thong quay ra ca nhn, tim ti hi bp li. Ngi o nu cng nhn
thong ti. Phn x cp thi, ti ch thy b mt quen quen. Khi ngi ao nu
vo ngi gh nhn ti, v nhn cc ngi ngi bn giy, ti nhn ra.
Chc rng lc mt ti phi n v ngc nhin. Ti khng th tng tng
ni con ngi tiu ty, khm nm, rt r, lm lt ngi gn ti kia l Trung y
Ngha. Con ngi m hnh nh in su trong c ti, p trai, khe mnh
ngang tng, hin hch mt thi ca Bnh Xuyn 1954-1955 by gi l y.
Khng kh im lng, khng ai ni mt li. Ti bit chng ang bm st thi ca
Ngha v ti. Chng 3 pht sau, tn c ra hiu, tn cng an bn ngoi vo dn
Ngha ra. Sau , chng nhn ti nh hi bng nh mt. Ti ci u xung, im
lng v suy ngh vi bao nhiu hn lon trong u.
Ngha l mt ngi trc y 8 nm ti th hn. Sut 8 nm trng, sau khi
Bnh Xuyn tan hng r m, ti nh bn b v chnh ti c i tm Ngha
tr mi hn th m Ngha vn bit v m tn. Ai ng u, ch v mt s th thch
v tnh ca ti vi tn L Vn Hon, by gi ti mi c gp Ngha trong cnh
ng ny. Phi ni, ti khng ng c, m c ngay Ngha cng khng th bit
trc c, c mt ngy chng ti li gp nhau, trong ci giy pht cht lng.
270

Lng ti dng ln mt cht n hn giy v. D mun hay khng, gi y Ngha

cng l mt chin hu ca ti. Ngi chin hu cng trong mt cnh ng sa c,
ri vo ti cc ca c mt kip ngi. Cng hnh dung n hnh nh tiu ty ca
Ngha lc ny, lng ti cng xo trn va tnh thung yu chin hu, va lng
n hn lay lt, xa tan hoang mi hn th lu di, vn nm trong mt ngch
nh ca con tim.
Thy ti c ci u, tn c ln ting:
- Th no, anh c nhn ra ai khng?
Ti chm chp:
- DNgha Bnh Xuyn
Tn c va ci nht, va hi tip:
- Anh thy th no?
Ti c v h hng:
- Ti khng ng!...
Y bng gi e da:
- Anh s cn gp nhiu chuyn khng ng na!
Ri y ng dy:
- Thi, by gi cho anh v!
Mt ngi ngi gh pha st ca i ra mt lc, m Hoa ro bc vo. Ti theo
m v x lim.
Trn ng v, u ti y nhng suy ngh, tnh ton nn qun c i bn chn
sng but. C tp tnh bc i m lng nng tru t v.
Ti ngh, Ngha trong mt ton bit kch, hoc i c nhn nh ti. Ngha ra
Bc t lu, v cng b bt t lu, hin ang trong mt tri giam Trung ng
no lao ng ci to. C th trc y, Ngha khng khai bo n thi
gian Bnh Xuyn. By gi, mi 1962, ti mi ra, do mt s v tnh ti ni
n Ngha . Nh vy, chng cho rng Ngha cn che du nhiu vn . V
th, Ngha b ly v Ha L iu tra li v cho ti trng thy, nhng khng cho
hai bn ni chuyn vi nhau. Vy l chng gin tip e da c Ngha v
271

ti:Cc anh cn nhng iu g na m cha khai; th cc anh t liu. Bt c

mt ai, khi trong tay chng ri, iu chng bit m anh khng khai, ch
cn mt cch l anh t t ngay i mi thot. Ti ngh, Ngha ang lo st v, v
c th ang on hn ti na, nu Ngha khng hiu qun trit s vic. Ngc
li, ti ch c ci cc kh g phi lo c. Ngha c bit g v ti u. Cn giai on
Bnh Xuyn, ti khai tht. Cu chuyn khng tin, khong hu i vi
cuc i hot ng ca ti m.

272

Ba Mi Mt
Ngha Bnh Xuyn

lm sng t phn no cuc i ca Ngha. Ti xin tung thut li s vic

cng dnh dng n mt on i ca ti v mt gc bi cnh ngang nga ca
qu hng
S vic xy ra vo khong thng 8 nm 1954 ti Bnh Vin Bnh Dn, khi y l
ng Gnral Liz (ng Phan Thanh Gin Si Gn sau ny). Giai on ,
bnh vin va mi xy xong nn chnh quyn, tm thi dng lm tri tip n
ng bo di c t Bc vo Nam theo hi ngh Genve. Nh ti ni n phn
u. Ti, mt thanh nin 16 tui mi vo thnh . Ngay ngy u, sng gia ci
n o, hn tp, x b ca ging ngi mi thnh phn ti bnh vin ny,
chng bit cuc i mnh s tri dt v u.
Lc , tuy mi 16 tui, nhng nh thch th dc th thao, nn ngi ti trng
cng ny n cng rn. Ti cng m nhiu v b nh hng ca phong
tro cn ca hc sinh H Ni thi 53-54. Khi vo Si Gn, ti mang theo mt
lng vng, c thnh mt cc. Ti lun lun trong mt ci ti nh, khu kn
bn trong qun lt. Gia lc , ti gp mt bng 3 cu cng l hc sinh cn
Ng Huyn H Ni: Tuyn, Lun, An, 16, 17 tui, trn nh vo Si Gn, v
cng chng quen bit ai nh ti. Trng cu no cng ng ngo, d tng, tay to,
ngc n. Thi th cng hi, cng thuyn, 4 a thng nm chung vi nhau mt
ch. 3 cu kia thuc loi khng cn ngy mai, c ng no tiu ht ng y, ln
lt ng h, ri qun o cng bn dn.
Giai on ny, theo nguyn tc t Tng y Di C. Mi ng bo, mi ngy c
cp pht 4 ng ri, nhng tn trng tri Nhun, cng ging nh nhiu ngi
khc, mang sn trong mnh dng mu tham nhng, thi nt ca mt bi cnh lch
s t nc lc by gi, nn y p ht. Gia nh ng bo no khng c thn
nhn ngoi, khng c tin ring mang theo, u lm vo cnh thiu i. Cng
v th, khi Tuyn, Lun v An gp ti, cc cu ang ngang nga tng ngy, nm
queo t sng n chiu, khng c g trong bng. Ti thng cm, nn lc th ti
ni c 200 ng, lc th bo mi gp ngi quen xin c 100 ng cc
cu c ci n. Khn mt iu l cc cu thuc loi tiu tin khng cn tnh. Hai
trm ng nu mua cm ba n, 4 ngi d xn cng c c tun l, hoc
mi ngy. y li vo hiu gi ph xo, ung bia, nn ch mt ngy l nhn.
273

Ti thy c nh th ny th lm sao m kham cho ni, nn cng nh nhiu khi

phi nhn i cng nhau, d ti c tin. H bit th, nn ti i u h cng khng
b ri. Nhiu lc, chnh ti cng i qu khng chu c, ti li phi v gp
c ngi quen cho tin.
Gia cnh sng d cht d . M ng bo li c ko vo n n. Nm la lit
y c li i, ln trong nh x, bn thu, hi thi, nhng khng cn ch. V l bnh
vin mi xy, cha c ging, phn nn tt c u nm xung nn nh. C
chiu, c vi tri ra th tt, nu khng, phi sch nn m ng lng, cht nh nm
ci.
Bui sng ra, 4 tn, trng ngoi th c v cu, nhng trong bng cu no cng
c cuc biu tnh kch lit. Cha bit ly ci g cho vo, dp cc cuc biu
tnh ny. Gia phng ngi y p chen ra, chen vo. Bt cht ti nhn thy mt
anh Trung y, qun o l thng tp, i m s quan, huy hiu vng che hnh
nc Vit Nam. Trng anh y phong , hng ho p trai, cao khe. Mt ti
chm mt anh s quan , cng sng ln ng ngng. Ti ng ngng v y l
Ngha. Ti nh khng lm, ch mi cch 6 thng trc, Ngha cn ng gc
sot v cho rp ht Kim Chung Hng Bc H Ni. Thng vn n pha v
cho ti vo xem cp; th m gi y li eo lon Trung y, loi Trung y rt
hch.
Ngha lc khong 28, 29 tui. Trc th v cnh ny, thi mnh tm thi lm
n em vy! Ti v Ngha cng chy li bt tay nhau ri rt. Ti mng khc, v
Ngha mng khc, nhng cui cng hai ci mng u gp nhau mt
im:Gii quyt ci mnh mun. Ngha vn v:
- Bnh vo bao gi y? B m c vo khng?
Ti hn hoan:
- Em vo mt mnh, ng b b s vo sau.
Ngha ch v pha Tuyn, Lun, An:
- Bn ca Bnh y ! Cng nh Bnh ch?
Ti gt v nhn ln lon, ln m ca Ngha. Hiu , Ngha h ging:
- Ni thc vi Bnh, ti c ng ch lm i T trong Bnh Xuyn, v th, ti vo,
c bt c bit. Ti bit Bnh, ngang tng nh Bnh y rt hp. Bnh
Xuyn l mt ng ln. Si Gn, Ch Ln hu nh do ton quyn kim sot ca
274

Bnh Xuyn. Cnh st, cng an u do Bnh Xuyn nm gi. Qun i Quc
Gia, khng c mt c nhn no, t Tng tr xung dm ho he ni ng n
Bnh Xuyn. Ni ng n l c lin. Ring vi Bnh, ti s v ni vi ch ti tr
cho Bnh Thiu y. Chng ta l ngi Bc, phi c bng vi nhau. Khi Bnh
vo Bnh Xuyn mang lon Thiu y ri, s c pht cho mt ci u h, du
hiu ca ng.
Ngha vch lun trong ve o cho ti nhn. Mt ci u h b t, ng knh 2
phn, bng ng, sn mu xanh xm, c rt sc so; ci mm h ngoc
lm, gi my ci rng nanh trng hu. Ngha ni tip:
- Bt c Bnh cm tc, th ght thng no bn qun i Quc Gia, t i y tr
xung, Bnh c nc ao n t do. Nu thua Bnh ch lt ve o gi du hiu ca
ng, s c nhiu ngi chung quanh (ngi ca ng) xng vo nh thng
cht ti ngay. Cn nu Bnh cm thy khng sc nh n, hy v r n v
gn cu ch Y, Bnh rt sng ra cho n mt pht, ri chy sang bn kia cu, s
bo m an ton.
Nghe Ngha ni, v vi ci nhn thc t ca ti lc Si Gn, ti tha nhn
li Ngha ni c gi tr. Ngay trong bng khc tn nhng n nhn tng tin
xy bnh vin Bnh Dn, cng thy tn L Vn Vin ng u. u u, ngi
Si Gn, Ch Ln cng n s Bnh Xuyn. Tng, T ca qun i Quc Gia
cng n, bi v Bnh Xuyn c on m st cm t kht mu.
Lc , ti ch l mt thanh nin mi ln, nhn cuc i cn y u tr; hn na,
v ci tnh ngang tng thch m , phi ni Bnh Xuyn l t dng v. Do y,
ti ng ngay. Ngha rt hn h:
- Th cn my ngi bn ca Bnh th sao?
Mun c thi gian bn tho, trc khi quyt nh, ti ni:
- em hi, chc cc bn cng thch nh em.
Ngha ni c vic bn mt cht v bo ti na gi na, ra gp Ngha trc
bnh vin.
Tuyn, Lun, v An khi bit s vic mng qunh, trc ht gii quyt ci d
dy . Th l c 4 tn u ng lt na ra gp Ngha.
Khi gp Ngha, 3 cu khi cng c ri rt anh anh, em em coi nh y l mt c
hi ngn nm i hng cuc i. Theo hn c, 8 gi sng hm sau, Ngha s
275

em xe ti n. Ngy v m hm , chng ti bn tn n o. Lng ti cng

hn hoan phn chn, cho nn, ti v vo nh cu. Khi ra, ti a ra mt t 200
ng, mt du du tnh cm:
- Tao ch cn duy nht 200 ng ny, tao nh ct k phng h. Vy, chng ta
phi n d, ti nay 50 ng, sng mai 50 ng, cn 100 ng th a cho thng
Lun, li trn ny, gi 2 ci va li: mt ca tao, v mt ca 3 chng my. Quay
li pha thng Lun, ti cn dn:
- Chng ta cha bit r Bnh Xuyn th no, vy c xung ngi khng . Nu
c g khng thch, chun ra d dng hn; cn nu thy hu, ba bn ngy sau,
chng tao s ra n my vo.
Ti bn nh vy, chng n thy hp l nn ng ngay, V li, t t lu nay
chng n vn thng nghe theo kin ca ti.
Sng hm sau, mi 8 gi Ngha mi li xe dp n, theo sau l mt xe dodge 4,
do mt Trung s li. Khi ch thy c 3 chng ti, Ngha nhn ti hi ngay:
- Cn anh kia na u?
d tr trc nn ti tnh cm:
- Anh Ngha , l ra 4 chng em cng i mt lt, nhng v cn 3 ngi bn na
H Ni sp ti, chng em Lun li ch, n ri cng vo lun.
Nhn thy ti v hoan h, Ngha cng tin tng, nn y gt u:
- c!
T hm qua ti nay, ti hiu Ngha ln cc tri n tip ng bo di c, d
d ngi vo Bnh Xuyn. Ty theo tng lp v loi ngi, Ngha ha hn no
pht rung, cho i hc, vo hng xng lm vic, lm vn phng, vo Bnh
Xuyn c nhiu quyn li v.v Mc ch cng n c nhiu ngi, cng tt.
Nht l nhng gia nh, c v chng con ci. Dn c ng, th mi mnh, lc
mi ln.
Cng ln xe dodge 4 vi chng ti, c hai gia nh ca my anh a Phng
Qun, bng b c v con. Ngha t tay ln vai ti:
- Bnh v cc anh em v trc, ti bn cht vic, s v sau.

276

Xe dodge chuyn bnh, chng ti cha h bit g v chung quanh Si Gn. Nht
l vng Bnh Xuyn, v ngay c hai ting Bnh Xuyn cng u tin trong cuc
i nghe thy. Chng ti thy xe chy vng vo mi. Khi xe qua mt chic cu,
m sau ny ti bit l cu ch Y. Ti thy ngay gia cu, mt chi gc rt xinh
xn, mt Qun Cnh cng giy, ght, gng tay, m st trng, nhc cy chn
ng xe qua. Xe i qua mt khu ph ln gm nhiu ph x vi ci cng to
mang 3 ch ln: TNG HNH DINH. Nhn thong bn trong, cng ct c, lnh
trng i li. Hai khu i bc 105 ly cn mi toanh, vi hng dy xe GMC. Ti c
cm ngh, nh th ny c khc g qun i Quc Gia! Xe i qua khu Tng Hnh
Dinh, ri i mi qua mt s ph x, n khu rung ng. Ti ch c my cn nh
to, c hng ro giy thp gai, c lnh gc, xe i tut vo trong.
Chng ti xung xe. My gia nh, hm xing chn mn, bng b nhau vo ngi
mt ch, cn chng ti i lang thang trong sn ch Ngha v. iu u tin lm
cho ti suy ngh mi, l gia sn c hai ct c cao, sn trng vi hai l c
ang tung bay pht phi: Mt l c ba sc Quc Gia, cn l c kia l c sao
vng. Ch khc vi c Vit cng l c mt nn vung mu canh bc chung
quanh ngi sao. Ti sao c Bnh Xuyn li nh vy?
Ti bn khon v mun tm hiu. Ti ln la lm quen vi mt anh lnh nh. c
bit anh l lin lc ca Trung y T, Trng n, ngi min Nam, v Trung y
Ngha l ph. Anh c tn l Ba Nh. Qua mt s chuyn tr, Ba Nh rt thch
chng ti. Anh t v hiu bit, ch ra pha ct c:
- Mi cch y mi ba, ch x t hai tn do thm ca Ha Ho!
Ti m to mt ngc nhin. Anh ni tip nh chng minh:
- y, bn cht ngi l thng!
Tuy cn nh tui, nhng nhng iu Ba Nh ni chuyn lm cho ti suy ngh
khng t. Gn tra cng khng thy Ngha v. Mt ngi lnh ra gi chng ti
vo mt ngi nh ln. Trong nh rng thnh thang, nhng tranh nh treo chung
quanh tng, chng t l mt ni hun luyn qun i. Mi trong cng, ni mt
s bn lm vic, c mt Trung y, mt Chun y v mt Trung s. Tn Trung y
hi tn chng ti. Sau khi bit chng ti l ngi ca Ngha, ch Ngha v gii
quyt, y ch ghi tn chng ti lm s n. Cui cng, mt tn Trung s ra hiu:
- By gi cc anh ra ngoi ch. Trung y Ngha c th chiu mi v. 12 gi tra
cc anh ra Cu Lc B S Quan n cm.
277

Chng ti ra sn, mt nhn nhau u sng ln, nht l Tuyn v An. Hai cu
c gii quyt ngay ci khu d dy, m li Cu Lc B S Quan c. ng
tra, theo Ba Nh ch, chng ti n Cu Lc B gn m sng. Cu Lc B g
m lm ti ngc nhin. Mt ci nh l di, trng trn, khng vch, dc theo
gia nh l nhng tm g ghp li thnh mt ci bn di. Mt thng cm nh
chn vn trn bn, bn cnh l mt bt canh to y nc, trong c ba con c
mi nh, nu mui. Ti th mt t nc tanh n bun nn. Cm vng lt, ngui
tanh, c my vng cm nho nh cho c. Ti khng th n ni. An v Tuyn
v i nn c gng n. Phn ti, v trong ngi vn cn tin, hn na, lc lang
thanh trong tri, ti nhn thy ni gia nh binh s c mt hng cm nh, nu
ngon lnh. Nn, ti bo An, Tuyn hy thng cm, ti ra n my ng cm hng.
Bui chiu cng khng g hn, Tuyn v An vn phi c gng nut, v cm cn
kh na.
Chng ti c lang thanh trong khu vc tri. xem th no, mt ln, chng ti
coi nh khng , th bc v pha cng tri ra ng. Mt anh Trung s
chy ra, lch s:
- Cc anh thng cm, hy i vo trong. Khi lm giy t xong tha h mun i u
cng c.
Nh vy l chng ti coi nh b giam lng ri. Mi gn ti, Ngha mi v, chng
ti tu tt chy li n ngay khi xe dp vo sn, cn cha tt my. Ngha cng t
ra rt hng phn, ti tnh. Ngha cng hiu rng, tuy chng ti nh tui, nhng
l ngi ang i hc, c t nhiu hiu bit, v cng ngang tng bt mng. Vy,
nu thu phc c chng ti, cng c nhiu iu li. Ngha ni l bn lm, d
vy ti nay Ngha s xung ng vi chng ti, gi l anh em hn huyn tnh
ngha.
Chng ti c dn vo mt cn nh ln khc. Trong tri, c hai cn nh to.
Theo Ba Nh, y l hai ci kho ca ti Nht ngy trc. Cn nh chng ti c
4 dy sn rng thnh thang. mi gc, lo to dm gia nh, hoc l a
phng qun hay nng dn min Bc. V bit c Trung y Ngha xung ng, nn
my tn lnh chun b qut dn pha ng gc ny, ri tri chiu v.v
Tri ti, mi 8 gi Ngha mi xung. Tn Ba Nh v thy vui cng xung nm.
Ngha hunh hoang chuyn tr c v rt t mn v mnh, chng ti cng y
a cu chuyn cho qua. Ti hiu, hin nay ng bo di c ang vo nhiu,
Ngha c trch nhim mi n, cng c nhiu, uy tn cng ln.Trong lc
278

Ngha ni chuyn, thnh thong trn mi ngi cao tt, ting mt con cc k rng
vang ln trong cn nh rng, lm cho cu chuyn cng ngp ngng. Mt ngn
n 60 watts treo lng lng gia, ton cn nh vn ti om, ch c mt m
sng lng l l ngn n. V th, nghe ting cc k ku, chng ti u cm thy
hoang vng gi su. T v bc bi, Ngha sai tn Ba Nh ln phng cm cho y
ci n pin. Mt lc sau Ba Nh cm n pin v. Ch lc cc k ku, Ngha
chiu ln mi, n nm chch mt ci x g. Ngha a n cho ti ri, ri rt
khu sng ngn bn hng, ln n. Mi ngi u ng ht c dy hi hp
theo di. Mt ting n cht cha vang ngn ln trong m khuya, lm git mnh
mi ngi. n ch trng cc k, nhng lm tung ra my vin ngi, ri xung
sn g ro ro.
T y, ch cc k cng im bt; nhng Ngha th t ra nghnh ngang, truc s
thn phc ca Tuyn, An v Ba Nh. i vi ti, nhn vic ny, ti thy y l
mt vic lm hn n, ch c trong mt ci ng ln x ngu.
Sng hm sau, 8 gi, mt tiu i bng sng, mt Thiu y ngi Bc h cho
c. C c Ngha v chng ti. Hai ngi lnh u trong nghim ko hai l c ln.
Tn Thiu y va h ngh xong, cha kp h gii tn, Ngha tin n ngi
Thiu y:
- Yu cu Thiu y a tr ci permission cho ti!
Ngi Thiu y tr, nhng thp hn Ngha, quay li:
- Ti ni vi anh l permission do i t cp cho ti. Ch i t mi c
quyn thu li.
Ngha ch tay vo mt ngi Thiu y, sng s:
- Anh c a permission cho ti khng?
Ngi Thiu y, mt tm bm li, hai hm bnh ra gn ging:
- Ngha , my ng ln chn, v trn vai my c hai vch
Mt long ln sng sc. Ngha ci phng ngay o ra, ph b ngc v cnh tay n
nang, quay li qung chic o v pha ti, l tay ti bt ly. Ngha i n gn
ngi Thiu y, ch tay:
- Khnh! Mt, my c a khng? Hai, my c a khng?
279

Khnh lic nhn chung quanh, 12 ngi lnh v chng ti, ri nhn Ngha, nghin
rng lc u:
- Khng th
Y mi ni c hai ting khng th th bp, mt ci crochet ghim ngay vo
quai hm. Ti ch thy Khnh a mt tay ln bt ming, ri nm di xung
sn ct.
Ngha rt khu sng ngn eo bn hng ra, ln n, cha vo Khnh ang nm
im lm gia sn. Y i chung quanh, mi bm li. Trc nhng con mt m to ca
12 ngi lnh v 3 chng ti, chng 3 pht sau, Khnh t t b dy, m tay ra,
mu y tay, chy di thm chic o lnh. Y quay li Ngha, ni trong ting
gm g:
- Ngha , i cn di!...
Ri c mu chy nh vy, chm chp y i ra khi cng.
Ngha n ti ly o, ri quay li pha 12 ngi lnh h: Gii tn!. Ngha i v
pha vn phng trc ci mm cn h hc ca An.
Sau , qua Ba Nh ti c bit: Khi hi ngh Genve k kt, Khnh ang hc
d lp s quan Tr B Th c. Khnh cng mt s sinh vin s quan khc
trn ra khi trng khi t nc chia i. Ri th, tnh hnh bin i, Khnh mun
tr li trng s s b ghp vo ti o ng. Gia lc lng bng trn cc ng
i, th Khnh gp Ngha, quen c t H Ni. Trc y Khnh vn khinh Ngha
l thng v hc, nhng by gi, c n tay Ngha, Khnh nh theo li ha hn
ca Ngha v Bnh Xuyn lm Thiu y. c i t cp cho mt giy php i
v gia Si Gn v Bnh Xuyn. Khnh t , i v th ca khng cn c kin
ca Ngha na. Ngha tc, mun thu li giy php nhiu ln, nhng Khnh nht
nh khng a.
Ci iu chnh yu l Khnh, ngi c hc, c nhn Ngha bng con mt coi
thng ngi km hc. Ngha th mc cm t trc, nn thng hm hc
nhau. Vi ti, cng l mt s vic na ni r v Bnh Xuyn. Giai on
ny, trong khu vc BX, th tt c mi ngi t lnh ti quan, ti dn chng, mi
khi ni ti L Vn Vin, u ku l Ngi: Ngi i Php ri!, Ngi k
lnh ri!, v.v

280

c bit. y thanh ton nhau l chuyn cm ba. Mng ngi BX chng

c gi tr g. Chnh ngay bui chiu y, Ngha ni thng vi ti, khi thy ti
lng l khng chu a giy t lm th tc:
- Cc anh c ti, chng ti rt hoan nghnh v rt cn s gp sc gp ti ca
cc anh. Ngc li, cc anh lng khng ng ngnh, bn b ngay, chng ti
y khng thiu n.
Khi y, phn cn t tui, phn khc ti hiu g r rng v t nc u, cho
nn ti c nim: Mt thanh nin, nu c l tng vi qu hng, dn tc, vo
bng bin theo Vit Minh; nu ch v tin ti v danh vng, hy vo lnh Quc
Gia. Cn dt khot, khng th vi Bnh Xuyn, tn th c nhn ca L Vn
Vin, ca mt o qun h ln, coi mng ngi r nh bo. Ti quyt tm, d
Tuyn v An va d dnh va e da ti:
- Thi, anh em mnh vo y, chng tao cng v theo my. By gi chng tao
a giy t ri, my hy li cho c anh c em.
- , my thy anh Ngha y, my m anh y ght th tht l nguy him.
Chng tao cng chng vui g..
Chng n a ht giy t cho Ngha ri. Phn ti, ti ni giy t trong va
li, vi ngy na, ti sang Si Gn n Lun s a sau.
Ba, bn ngy sau, mt bui chiu, bng mt chic GMC i vo sn tri, ch theo
y xe ngi l nh ngi ln tr con. Chng ti chy ra nhn ln, thy thng
ch cht Lun vi c hai chic va li.
Tn Ngha i xe dp theo sau, ch tay bo Lun a va li ca ti xung, ri y ra
hiu cho ti m ra ly giy t. Qu bt ng, lng tng, ti nh phi m va li. Ti
c v lc li tm kim trc con mt l ca Ngha. Mt lc, ti quay li hi to
Lun:
- Trn , my c m va li ca tao khng? Sao khng thy giy t ca tao?
Thy thi ca ti nh vy, Ngha nghim ging:
- Ti rt qu Bnh, nhng vi iu kin l Bnh phi nghe li ti. Ti cho Bnh n
sng mai 8 gi, nu khng c giy t cho ti, lc ng trch g ti c!
Ti xch va li vo trong nh v ch ngh, lng ngp y gin ut thng Lun. Hi
n, n bo:
281

- Ngha ni l chng my bo a va li vo. Tao bit g!

Chnh ti dn n, khi no ti ln n n mi i. Nhng thi, trch n lm g.
Ti hm , ti tht lo lng. C 3 a u khuyn ti, trt th ny th c a
giy t, ri tnh sau. Ti ngh, khng n gin nh vy. a giy t, ngha l ti
ng gia nhp ng Bnh Xuyn. Hm trc, Ngha ni thng l vo
y ri, ch c cch duy nht l phc tng gia nhp, s c mi quyn li. Mun ra
by gi, khng c na, v bit nhiu chuyn ca h. N cng ni thng,
bao nhiu thng vo y ri trn, u khng thot. Ri n trng mt, khoa tay
trc chng ti:
- Nu mun trn, hy nh k, ng Vit Nam, d u Bnh Xuyn cng tm
ra. C trn ra ngoi quc, th ng n nc Php, Php BX cng tm ra
thanh ton.
My ngy trc, ti ln la ni chuyn vi 4 ngi lnh gc bn gc tri. C
ngi ni bn kia con sng ny l Ch Ln; na thng trc y c bn cht
mt ngi, ang m bi qua sng trn sang Ch Ln. D bao nhiu e da,
ti vn nng cao quyt tm. Trong my ngy lang thang trong tri, ti m
mm v tm hiu c v ng BX ny nh sau:
Xut thn l mt ng cp, chuyn mn bt cc tng tin nhng ngi c mu
mt, v cng bit ve vn chnh quyn cai tr. Nh thi th v kh nng khn
ngoan, di thi Php thuc, Vin c hng trung on qun s tay chn trong
a th su him Rng St. Php khng th tiu dit c, nh chiu hi v
chu iu kin l Vin vn c c khu BX v Rng St. Nht o chnh Php,
cng cha hoc khng thi gian tiu dit BX, nn vn chp nhn BX
c khu c.
Nhng ti Vit Minh, con h mang bnh H Ch Minh np sau chiu bi: c
Lp, Hnh Phc, T o, Cch Mng, Nhn Dn, T Quc, v.vnhng danh t
mi l c sc hp dn cun ht mi ngi, nn li cun c Vin. Vin
lc trong tay c gn 2 trung on vi v kh y , i theo ting gi cu
nc ca ci gi l chnh quyn cch mng chng Php. Vi Cng Sn th
trc sau tt c mi ng phi, t chc cng nh c nhn phi Cng Sn, dn
dn chng u tiu dit; nhng, vi m mu th on tinh vi, lc no trc tin
Cng Sn cng ve vn mi chi lin kt, hoc c lp k th ph dit k th
chnh, sau , dn dn ln lt mi hi n cc ch ngu xun l k thph.
Trong giai on lin kt, Cng Sn ca tng ht li, ha hn cam kt mi vn .
282

Nu Vin tnh to, t hi mnh c th tr thnh mt tn Cng Sn c hay

khng? D cho Vin lc c quyt tm bng mi gi nhp hng ng Cng
Sn, theo nguyn tc ca Cng Sn, chng cng khng bao gi tin. Chng
khng bao gi tin dng mt ai, nu ngi khng do chnh chng o to khi
cn tay trng, cha c mt vic lm no ngc li vi chng, cha c hng
nhng th n chi nhn h ca x hi t bn, v.v Ni cho cng, trch Vin
cng l trch oan, v cho ti ngy nay, sau gn 40 nm, vn cn y ry nhng
ng phi, t chc, c nhn, nhng hc gi uyn thm, nhng nh tu li
lc,Thm ch, ngay nhng qun nhn Tng, T tng vo sinh ra t, hng
chc nm cm sng chng cng, m vn cn m h vi Cng Sn na l Vin
thi .
Cng sn khi y thi Bnh Xuyn ln tn my xanh. Ch b con b ngi ln xui
n ct g em ht kh nng, xng pha ni hn n mi tn nh Php lp
cng. Khong 1946-47, Cng Sn c bi ht thi Bnh Xuyn: Bnh Xuyn,
Bnh Xuyn oai hng mun nm!...
Nhng, c th lc kinh nghim lnh o ca Cng Sn cha c tinh vi lm,
nn tnh hung gy ra mt vn . Vo thi , trong Nam v Trung c hai
n v ni ting vi nhng chin cng nh Php l n v ca tng Nguyn
Bnh v ca tng Vin. Lc , Cng Sn ch c i tng V Nguyn Gip
m cha c Trung tng. khch l v d d, tuy khng tuyn b, nhng Cng
Sn vn ngm cho Bnh v Vin hiu mnh s l Trung tng vi iu kin,
phi c nhng chin cng dit Php ai hn ai. Vi u c v bn cht l mt tn
tng cp, li lun c mt m st on rnh ngh. C th theo suy l ca Vin,
Vin cho rng, s d Bnh lp c nhiu chin cng chng Php l v di tay
c nhiu ngi ti. Vy, khng g bng, mt mt vn cng n, hoc phc kch
nh Php, mt khc hon ton b mt, c tm nhng ngi ti ba di
quyn ca Bnh th tiu. Giai on ny, bn pha Bnh, ht ng tiu on
Trng ny mt tch, li n ng Tham Mu ph kia bin mt; tnh bo lm mi
pht hin xc ra thi trong rng. Nhng chin s th tc ca nhng ngi b
mt tch dn dn hiu chnh Bnh Xuyn l th phm. H cm phn tt .
c mt s chng c c th, Bnh cng v cng cm phn, b mt bo co vi
trung ng.
Chng ta bit, Bnh l con rut ca Cng Sn, trong khi Vin ch l loi k th
ph, nhng giai on , H gi v trung ng cng ang in u vi Php
v nhiu vn ni b cng nh ngoi giao khc; nu gii quyt vn ny,
va mt i mt lc lng chng Php, li cn mt thm mt lc lng i nh
283

Bnh Xuyn, cho nn H gi rt lng tng, c kht ln hng tm ra phng k tt

hn. Trong khi , tnh trng nhng cn b ti nng di quyn Bnh b mt tch
c tip din. Nhng chin s di quyn Bnh b mt tch c tip din. Nhng
chin s di quyn Bnh khng th chu ng c s ch i mi trung ng
gii quyt na. H i phi tr th, nu khng, h khng chu i chin u.
Trc lng sc si hn th ca cc chin s, Bnh d l ngi nghim tc chp
hnh trung ng, trong lng cng bm gan tm rut. Nn, mt m m u tch
mch, tri khng trng sao, chnh Vin v hu ht qun lnh dui quyn Vin
cng khng th ng, n v ca Bnh bt ng cng kch mt trn vi ngn la
sc si, dit sch n v ca Vin. Vin ch cn hn 100 tn qun, vt bao
nhiu ca thn su chy thot thn. Khng cn ng th hai, Vin ch cn con
ng duy nht l tr v u Php. Php hiu, v cng cn, v th li cho
Vin v c im Rng St v Bnh Xuyn. Sau , Bnh tr thnh Trung tng.
Chuyn ny, k t th ca Vin l Bnh. Nhng, trc ht Vin phi gy dng li
c , sau mi tnh gii quyt mi th bt cng i thin. Nhng may thay,
Nguyn Bnh b git b mt trn ng tr v H Ni theo lnh ca H Ch
Minh. Cng t , ngn la hn th ca Vin mi nh dn, v Vin quay ra
cng lm chnh tr, nhng l chnh tr kinh t xi tht, m chng ta thy
Mt vi ngi lnh c ln ni vi ti:
- Trong Rng St hin nay (1954), i khi chng ti i hnh qun, gp Cng Sn
l thng. Nhng, hai bn mc k nhau, khng xm phm n nhau.
Nh trnh by v l c trn, ci hnh vung mu xanh l ch s vic ri
trong rng ra. Cng qua l c, ta thy tn Vin t trong y lng y hy cn m
tng gi H l chnh ngha.
Xin tr li vn ca ti v Ngha. m hm , lng ti y lo lng, nn gic
ng cng khng yn. 8 gi sng ngy hm sau, s l gi hn cui cng ca
Ngha ra cho ti. C m suy ngh m v k kh thi, nh sng mai, ra sao th
ra, trong khi cc bn ch mun ti li.
Mi 7 gi sng hm sau, ti mi dy, ly khn mt v thuc nh rng ra m
sng ra mt nh mi sng. V ra mt nn ti ci ng h tay b li va li. Ti
ang ra mt, lc khong 7 gi 30, mt chic GMC t ngoi cng vo
sn. Mt ngi ra h gi tt c mi ngi mi vo i ln Tng Hnh Dinh
trnh din v khm sc khe. Ti khng cn kp ct khn mt v bn chi, bn
284

t lun vo ti qun, ri tro ln xe v Tuyn, Lun v An ang trn xe gi, vi

ri rt.
Xe n Tng Hnh Dinh. Mi ngi ngi ch ng cht mt ci phng rng, ln
lt i khm. Ti lng l ra ch chung h, xem con h ang n. Cng ng
xem vi ti c mt anh tn l Hiu, nghe anh ni chuyn. Anh cng trng s
quan Th c trn ra, nghe theo Ngha vo BX, nhng by gi, anh khng
mun na. Thy thi c c th, ti nhy anh Hiu theo ti, lng l ln la ra pha
cng. cng c mt ngi lnh gc, nhng ng trong chi, pha sau khng
nhn thy y. Ti nhn trc sau, cha bit tnh k g i ra, s n hi giy. Cn
ng l ng ngoi ny, bt ng m Ngha trong phng ra nhn thy, Ngha s
bit ngay l chng ti nh chun. Lc y, cha bit chuyn g s xy ra. Gia
lc tin thoi lng nan, ti cht thy ngoi cng, pha bn kia ng c mt
hng bn ma v my l ko, ti rt ti ly ra 5 ng a cho Hiu (Hiu ch c
ng bc no), ni to ct ngi lnh gc nghe thy:
- Ny, t sng cha n, i qu, cu chy ra hng mua hai tm ma i!
Hiu cm tin chy ra (c vi tn lnh gc l cn mt ngi na trong ny, nu
n nghi ng, hi giy), chn mt tm. Khi Hiu cm tm th hai, ti ni to, vng
sang bn kia ng:
- Ly tm kia c m!
Ti c bo tm kia, tm kia!, hai bn ni ra, ni vo, tn lnh gc gia. Cui
cng, ti va chy ra va ni:
- Cc kh, ly tm ny!
Khi ti ra n hng ma, hai thng mt la my lm, lic ngang, lic dc, va lc
may sao mt chic xch l my chy ti mt ngi khch cho mt gc.
Lic nhn v pha chi gc, ngi lnh th , ang nhn i u, chng ti chy
ngay n ch bc xch l my:
- Chy sang Ch Ln!
Bc quay li:
- Mi ng!

285

Ti ni tr bc 15 ng, vi iu kin bc chy tht nhanh v chy v pha di,

ngha l tr li pha tri ca ti, bi v pha cu ch Y xe no ra cng b hi giy
t, l Tng Hnh Dinh.
Xe chy bi m, li khng c mui, ti c phi v ly khn mt lau mt che
mt, s bt ng gp tn lnh quen, nht l lc xe qua tri c, anh lnh gc th
no cng bit mt. Ti c ku bi qu, ci gm xung, ly khn mt ngoy l tai
che pha bn. Xe chy qua, thot nn! Qua sng l n ri, mi thy tic ci va
li, ci ng h, nht l bao nhiu tm nh k nim, c phim t hi b H Ni.
Nhng chn gia cuc i li u ti v cc th , nh phi xa la chng.
Xe sang ti Ch Ln, Hiu cm n v chia tay vi ti. Ti vo ngay tim ph
chn mt bt. By gi tay khng, ch bit i u, chng mt ai quen bit. Lang
thangmi gn ti, Si Gn rng bao la, nhng ti ch c ch no dung thn. Ti
li ngh n bnh vin Bnh Dn, ni ng c y ngi, ti c v y ng,
ban ngy s chun ni khc.
Ti hm ti v bnh vin Bnh Dn thc, v chng cn ch no i. Ti vo
mi pha trong, li gp mt s thanh nin v ng bo ang bn tn, ngy mai
h vo Bnh Xuyn. T chuyn mnh va tri qua, ti ngh n cc thanh nin
khc, khng th h chn vi vo mt ni en xu nh vy, cho nn ti ni
thng cho h bit l ti va Bnh Xuyn trn ra, mt ht c va li qun o, v.v
Ai nghe cng s ht hn, anh no cng lc u l li, cm n ti.
c hai ngy khng c g xy ra, ti bt u ch quan. Mi khi dy l i sm,
ti 9 gi mi m v. Ti cng tin vo mt mnh, nu thong thy Ngha l ti li
vi. Sng hm nay, ti dy mun, cng nm gn my anh bn mi. Mi chuyn
vui vi my anh, t nhin, ti nhn thy trc mt mnh (lc , ti ang ngi
da tng, nhn xung nn, gia hnh lang y ngi) mt i giy en bng
long, i ng qun vng ka ki M l thng tp. Ti t t nhn ln, tim ti bp li;
Ngha! Ngha ang ng chng hai tay cnh sn nhn ti bng i mt lnh
bng. Ti lic sang my anh bn mi, h u li mt, chc h cng bit ngay
y l Ngha. Ti ng bt dy, t v mng r, mt tay cho vo ti qun sau
nh ly v:
- , anh Ngha! May qu, em c s khng c giy t a cho anh, anh s gin,
em nh l gi mt ngi bn, nn phi ln y ly. Em ly c ri. By
gi, anh cho em v di y vi.

286

Ngha c l l nhn ti, khng ni mt li. Mt lc, Ngha nhn ra pha ngi
cnh st ang gc nh nh gi vo bt ti (cnh st cng ca Bnh Xuyn).
Ti vi ni:
- Khng cn thit anh Ngha ! Chnh em thch Bnh Xuyn lm. Nht l gn anh,
by gi em i theo anh v ngay m.
Y nhn ti mt lc, ri ra bo ti i trc, y theo st ngay sau. nh vy! Khi
gn ra ti ca bnh vin, ti thy t trong mt cn bung cho pha trc mt
ti ang i ti, trn mt chic gh b xanh, mt c gi chng 20, 21 tui, c sc
p cng y, ang ngi chi, hong mi tc en huyn nhn ra. V tnh gp mt
Ngha, cng ang nhn v pha c, c nng ci. Ngha cng tot ming ra. Thi
th trai anh hng, gp gi thuyn quyn! Bn mt nhn nhau, hai lng m ca.
Th l Ngha bo ti ng ch y mt t. Ti cng nhy mt ra v tn ng.
Ngha r vo, ti ng cnh y. C thy Ngha vo, li e thn ci u, Ngha
li cng ngt ngy. Ti thy v mt Ngha n. Dp may mt thu ngn nm,
thi th 36 chc, chc no ti u? Ti li l!
Nh vy, giai nhn y, v tnh cu ti mt hng i!
T y cho ti khi ti phi ln tt tri nh c H Ni, H Nai Bin Ha, chng
bao gi ti dm bn mng n bnh vin Bnh Dn na. Mi khi Bnh Xuyn b
p tan tnh, ti cng khng hiu s phn Ngha ra sao, v cc bn ti: Tuyn,
Lun v An th no?
Cho ti 1960, tnh c ti gp li An, by gi l cn b thm cung Bnh Dng.
An c ni, Ngha ln i y, v sau v Bnh Xuyn, Ngha b mt tch, khng bit
sng cht th no. Cn Tuyn, hin nay ang lm ta bo VNTP. Ti nh n
thm Tuyn nhng cha c dp no.
.
Ring sau ngy ti gp Ngha Ha L, n khi ti phi i cc tri trung ng,
ti vn c thm hi v Ngha. Mi v sau, n nm 1976, khi ti tri trung
ng s II Phong Quang, Yn Bi, ti gp hai thanh nin ti hnh s tng
sng vi Ngha gn 3 nm tri giam Vnh Quang. Theo h ni, i y Ngha l
mt ngi lao ng ni ting khe nht tri. Ngha thng gnh mi bn quang
40 vin gch th (gch cha nung), nh vy sc nng thng t 90 k n mt
t. (Chc Ngha cng b cun ht vo s thc y, khch l thi ua ci to l m
hn trn ca Cng Sn). Vo nm 1972, Ngha b ho lao, thnh thong c nn ra
287

mu, kit sc dn m khng c thuc, khng c g bi b, nn Ngha cht

vo mt m ng ma dm gi Bc, chm dt mt kip i xui ngc ni
tri.

288

Ba Mi Hai
Phng Vn Tr, n php phn gin?

K t ngy ti ln gp Ngha v, tri ngy cng lnh hn. Vi mt chic chiu

con, mt chn n, hai b qun o vi sc c, khng mt m no ti ng c.
Ci sn xi mng lnh but nh nc . Ngn chn ngn tay cng sng but,
nhc sut m ngy. Ch ban ngy, mt qu ti mi thip i c mt lc. Ngay
hng ngy i ra thng, ra mt, ti cng khng ra c na. Chn ti khng
bc i c. Mi ln bc xung nh c hng chc ci kim cm ngc vo
chn. Lc ny, ti ngh l mnh sp cht. Mt m no hay bt c lc no ,
ti s nm lun, v khng cn bit mt chuyn g v cuc i ny na.
Ti vn khng s cht, trong cnh au n nh th ny ti cng mong t thn
n vi ti cng sm cng hay, v cht l ht mi n au, cht l gii thot mi
cc hnh ca mt kip t cng kh. Sut ngy m, lc no ti cng ngh n
nhng ngi cht. T nhng ngi thn thuc nh ng ti, b ti, bc Hnh
anh rut ca b ti cht nm 1948; n mt thng bn thn lc cn nh cht v
lc c ca thc dn PhpTi ngh n cc ngi m ngha trang, nhng
nm m hoang ven ng m ti nhn thy
Nhng, by gi m ti cht i, chc chng c nhng ngi m nh th, s ch l
mt ci bao ti hay mt chic chiu rch vi nng mt ch no , ri ma gi
v nm thng s xa i, khng c ai v chng cn ai ngh n ti na, ti s bin
tan vo ci m mt h v.
C l tn Nhim trc x lim cng nhn thy ti c th cht, nn y bo co ln trn
th no , v trn, chng thy cn cn ti mt s s vic, cha th cho
cht. Nn mt hm, tn Nhim m ca a vo cho ti mt ci chn na v mt
ci trn th cng may vi sc ca t.
Ngay t hng thng trc, trn ng i cung cng nh khi v, i khi ti thy
mt vi ngi t n cng nh nam c mc o trn th. Ti ngh l o t, hoc
h c tiu chun c bit no . Th mi bit chng c tht! Chng t, chng
ch trng ly c ci lnh rt, ca tri t hnh con ngi. Cho ti lc ti gn
cht, chng cha mun ti cht ngay, mi pht cho o lnh ca t. Ngoi ra, y t
cn xch ln cho ti mt x nc nng pha mui, bo ti ngi trn sn, ci
xung ngm tay chn vo. Tn Nhim vo tuyn b, cho ti ngh cm hai ngy
289

 y t cha chn. Ti tng n tha cm ti, nhng thi, hai ngy cng c.
Mi ngy hai ln, y t xch x nc mui cho ti ngm chn tay.
Va c o m li thm chn, chn tay c ngm nc mui, m hm y ti
ng mt gic ngon lnh. Ngay ngy hm sau, chn tay nhc hn. Ti c
th ra b, mc du i cha vng. Tht l l, my hm u c thm chn,
thm o trn th, thy d chu, m hn ln. Th m, my ngy sau li vn thy
lnh d. m nm, mt chic chn gp i, nh vy l 3 lt chn, vy m nm
trong chn vn run. S tay chn, i, vai vn lnh gi, lng vn but nh p vo
cy nc .
Tuy chn tay c ngm mui hai ngy , nhng by gi, vn cn sng, v
vn nga vn nhc. Ti sao l vy? Hay v tri cng lnh thm? Nm y,
thc m u tch mch, nu khng gi cung, chng bit ngy thng th no, bn
ngoi ra sao, m tt. Hm nay, c l gn cui thng 12, khng bit l 24, hay
25. Ti nh n Noel nm ngoi, ti vi anh bn thn Nguyn Hu Li, 2 a
ng b o nhau Vespa chy tung tri Si Gn. Th m nm nay, hn cc bn
b pha bn tri y, ang nhn nh bay ln khp ph phng, khoe
hng sc ca mt thi hoa mng. Ring mnh ti tch ra, i mt con ng
gian kh, lm than trong ngc ti m u.
Sng hm sau, m Th vo gi ti i cung sm. Hng tun l khng i cung,
khng hiu ba nay c vn g? Khi cn nm trong tay chng, v vn trong
giai on iu tra khai thc, trong lng ti vn lun lun lo lng. Bit u, mt
ngy no , chng c nhng ng dy ca c gi nhn ti liu M hot ng
b chng v c. Ri h t li ngi trao ti liu cho h, thi gian h gp
g Nh vy th tht l khng cn g ni na v i ti.
phng cung hm nay l tn Thnh v Nhun. Sau khi ch gh cho ti ngi,
dm ba cu hi x giao v sc khe, tn Nhun va gi cp h s, va gm
gm nhn ti:
- Hm nay, anh khai li cho r rng giai on chng hun luyn anh v cc loi
mc b mt, loi thng thng v loi c!
Ti li phi ngi trnh by chi tit, cch s dng cc loi thng thng nh:
Chanh, hnh, phn chua, mui, nc tiu, v.v pht hin bng sc nng. Loi
c bit, gm hai ba loi nh thuc vin, mu, v.v

290

Gn 2 ting ng h, thng th ghi chp, thng th hi. Bng nhin, chic ca

thng sang bung bn cnh m ra. Ti nhn sang, tim ti bp li nh r mu: Tr!
Phng Vn Tr!
Tri i! Sao Tr li b bt y? Trng anh xanh xao, nhn ti bng i mt i
tang, trng d. Lng ti bn lon, nhn theo. Mi cho ti khi mt tn cng an dn
Tr ra li ca sau, Tr cn ngoi li nhn ti. Bao nhiu ni nim thc mc, bn
khon cun cun dng y trong c, trong tim tip tc r mu ca ti. Chng c
hi g ti cng khng bit na. Lng ti nh b vn x, dt ri. Tr v ti m b
bt ! Hnh nh b m Tr gi lo, hin lnh! Hnh nh v con Tr nh di, lam l
qu ma! Mt cn au p vo lng ti, giy v cu x tri tim y p kh au, n
hn.
i ti th tan tnh, thn ti th b ct, chr tng mnh, ti cng khng au kh
qun tht bng Tr v ti m b bt. Ci au ny l ci au trong tim, trong c,
cht i, kip khc vn cn au. Ti quay li Nhun v Thnh, go ln:
- Ti xin ly danh d thing ling ca c i ti cam oan rng: Anh Tr khng h
dnh dng g vi ti c! Anh v b m anh rt qu ma hin lnh. Ti ch gp anh
hon ton trn ng i, nh ti khai bo v vit nhiu ln trc y!
Tn Nhun ci khy:
- Anh in ! Tr b bt v ti khc ch c phi v anh u!
Ti khng tin c. Ti hiu, chng thy ti au n, in r nn chng ni vy
trn an ti. Chng tip tc truy hi ti na. Ti khng cn s na, ti ni
thng:
- Xin cc ng git ti i. Ti sng m au v lung tm, cng ho i m cht.
By gi cc ng ng hi ti na. Ti khng cn nh ci g, bit ci g na, v
hnh nh Tr nh vy trn p lng ti ri.
Thy ti nh vy, chng rt bun ci, chng c nhn nhau ci mi. Cui cng
tn Nhun nghim mt, p bn:
- Anh b bt v ti ca anh! Cn Tr b bt v ti khc! Ti cm anh khng c
ni n Tr na!
S i nhiu lc bun ci tht. Mc ch ca chng l cho ti v Tr thy mt
nhau, hai bn b p lc nhau. Chng cn mi ngi phi ni vi chng v
nhau. Th m by gi chng li cm ti khng c ni v Tr. Ngc li, l ra
291

( gian) ti cng c trnh khng ni ti Tr mi hp l. Nhng y, mc chng

cm, mc chng p bn la ht, ti vn li nhi ni v Tr, vi ni su ho khng
thit g n i sng ca mnh na. Cui cng, chng cho ti v vi li e da:
- Ngy mai anh ln y tip tc khai bo!
Hm y ti v x lim, ngi n cm m nut khng ni. Hnh nh Tr lc sng c
ln vn trong u ti. m hm , ti cng khng ng c, c ngi suy ngh
v Tr. Lm th no cu Tr y? Ni g chng cng khng tin. i mnh by
gi trc sau cng cht, d c phi v cu Tr m cht sm hn, ti cng vn
sn sng. V vn lng tm, ti khng cn tnh ton thit hi hay li cho i
ti na. Nu ti b thit hi, m minh oan c cho Tr, ti lm lin.
Ti suy ngh, mt vi ngy ti, ty theo tnh hnh, ti s ni thng vi chng l ti
bit c ngi theo di ri, nn ti khng di g n ch Tr, nu Tr thc s l
ngi c lin quan n mng li hot ng ca ti. Nhng, nu nh th, c
mt vn ln s b ht. Tt c nhng khai bo, tt c nhng cng trnh
khn kho nh la chng trong sut 6 thng nay, chng s khng tin na. Tht
l mt vn sinh t cam go. Ti nt u! Ti vn hiu, ngi lm vic ln i
khi phi hy sinh nhng ci nh mt cch ph phng. Nhng, lc ny ti u
c kinh nghim, hn na, bn cht con ngi ti, th chu thit thi, b l thi
c tin th cn hn tnh cm, danh d b xm phm.
(Knh tha qu v c gi: S vic xy ra 40 nm ri! V phi ti bn, ti ang
ngi nh my li tp hi k Thp en ny. n on anh Phng Vn Tr y,
lng ti cng lc cng dng ln tran p ni nim y vi, ngang dc, ngc xui.
Ngoi l ca hi k! L tc gi, xin php qu v, ti c ni ln mt tm : Mt
ngi c nhng hnh x nh on ny, tht bi l ng! V, sut i
ngi cng chng lm ci g nn. Boston Dec. 2002).
Hm sau, chng li gi ti ra. Ln ny l c v Nhun. Ti va mi bc chn
vo phng, chng m m ni trn li nh:
- Anh l mt thng hon ton ni lo. Nhim v anh ra min Bc 25 ngy l
anh theo di s on 308 nh anh khai bo. Vy, chng n dy anh v cc
loi mc b mt lm g? Chng ti bit, anh ra y vi nhim v khc! Anh
khng chu khai bo s tht, i chng ti phi a nhn chng c th ra, chc
chn anh khng sng c.

292

Tha h cho chng da nt, chi bi, ti c khng khng ni l ti hon ton
khai bo s tht ht c ri. Mt khc, ti vn ni v Tr. Ti ni thng l trong lc
ny, ngy cng nh m, lc no ti cng ngh n anh Tr, ngh n b m, v
con anh. Lng tm ti b dy v, xin cc ng hy minh xt cho anh Tr, v.v
Bui chiu, chng li tip tc truy hi ti v im mc b mt y mi. Ti tr li
chng:
- Ti khng bit v sao tn Ha li dy ti nh vy. Ti ngh y l bi hc c
bn, v lng cho tt c mi ngi mi vo ngnh, hot ng tnh bo m
thi. Ri sau , ty theo cng tc g, s hun luyn thm ring v cng tc .
Ngh li, ti cng di tht. Bit th, trc y ti khng nn khai g v loi mc b
mt v vit th mt c. Chng suy ra kh hp l rng: gy mng li hot
ng th mi cn hc nhng mn y!
Nhng trong thc t, thng u. Cn hun luyn ti v mn , cng ni
l bi hc c bn ca mt ngi hot ng tnh bo, nh i hc th mi u phi
hc vn ABC vy.
Gn v chiu, tn Nhun m cp rt ra mt t giy vit tay, cng mt loi giy t
vn khai cung, a cho ti. Ti nhn thong cng bit l nt ch ca anh Tr. Ti
c, chc chng ang theo di nt mt ca ti. y l t giy mt on, anh Tr
khai. Trong , anh Tr b bt v ti vt bin gii theo li Lo nh trn v
Thi Lan.
Lng tm ti nh c vut ve, xoa nn sau nhng ngy qun tht, dy v.
Tuy vy, mt khc ni ln trong c ti l d sao, chng vn nghi anh Tr c
vn vi ti, chng c l chng c tnh anh Tr v ti nhn thy nhau, tr
anh Tr, anh khng th che du c na, v bt c ti ri! Cng c th
chng nghi ti giao nhim v g cho anh Tr, anh Tr trn sang Thi Lan, ri
v min Nam bo cho Si Gn chng hn. Ngha l s vic anh Tr trn i Thi
Lan, c lin quan n vic anh Tr v ti quen nhau. V ngh nh th, khi tr li t
giy cho Nhun, ti lin lm ra v hn hoan:
- Cm n ng, nu ti khng c c t khai ny ca anh Tr, cho n cht
lng tm ti vn b cn rt, dy v.
Tn Nhun ci rn rang:
- Ti ni, anh khng tin.
293

Ri hn nghim mt:
- Anh giao nhim v g cho Tr, v Tr ni g vi anh. Tr khai bo ht
ri. Anh khng tin, ti s a t khai ca Tr cho anh xem.
Ch, bit ngay m. Y cn nh ly chuyn ny le chuyn kia. D c, ti cng
khng mc, hung chi y ti thc khng c g. Ti ch ci tr li:
- Tha ng, lm g c chuyn y. Ti tha vi cc ng l anh Tr khng h
bit g v ti, anh ch bit ti l mt hc sinh lp 10 Vnh Linh, ra H Ni cha
bnh tim.
Chng n dt khot khng tin. Dt khot chuyn Tr vt bin vi chuyn ca
ti c lin quan.
Phn ti, ti khng s. Chng nghi hay chng khng tin, ti t, vn t. iu lm
ti bn khon l anh Tr. Chng khng tin anh, chng cn giam hm anh lu di,
kh anh v kh v con anh. Nh vy lng tm ti vn khng yn n c.
Ngh nh vy, ti mnh bo ni:
- Tha cc ng, ti ni tht, ngy ti tr vo Vinh; khi xe ra bn xe Kim Lin, c
mt anh ct chn a v n cho ti, ti nghi anh y l cng an theo di ti
(ch ny, ti khng ni n ngi ngi trc v sau ti). Ri di ng, ti
cng nghi mt chic Commanca theo ti, v th, khng i no ti li vo nh
anh Tr, nu anh l mt c s hot ng ca ti. Hn na, ng bit anh Tr,
ti khng dm c coi thng anh, nhng anh Tr nh th th hot ng tnh
bo lm sao c. Anh qu hin lnh, v trnh li ch bit c bit vit.
Ch v ci ngu xun tnh cm ca ti, c mun thanh minh cho anh Tr, v th l
tr ti khng cn sng sut, qun i ci nguyn tc m chnh ti t
khng quyt khng bao gi ni n, bit b theo di trc y. Bi vy, va
nghe ti ni l nghi ng b theo di, mt chng sng ngay ln, chng v vp hi:
- Anh thy th no? Ti sao anh nghi? Hy t k nhng ngi anh nghi, nhng
xe anh nghi, v nghi t bao gi? v.v
Ti trnh by nh va khai, ngha l ti ch nghi mt mnh anh ct chn v mt
chic Commanca, v nghi t bn xe Kim Lin i vo Vinh. Ht gj, chng cho ti
v.
Sng hm sau, chng gi i cung sm. Hm nay, c 3 tn l c, Nhun, v tn
ng ngi Hu. Tht ti khng ng. Nh sm st, bo bng. Thi ca
294

chng hm nay khc hn, mt tn no cng lnh nh tin. Chng truy li ti ht

mi s vic. Nhng iu trc y chng khng h nhc li, by gi chng li
sng s hi ra, xn tay, xn chn, chng lm ti ri m ln. Chng dt khot gn
ghp ti bit b theo di t lu, v gy ha m cho cng an, v.v
Ti khng ng s vic din tin n ch cng thng nh vy. D ti c tnh
trc, nhng ngoi s d on ca ti. Cung ko li lia la ngy m. Ti cm
thy qu mt mi, u c nh khng chu ni na. Ti nh ngi mt hn. Ngy
no, chng cng i x vi ti nh mt tn t th. Thm ch, c ln chng gin
qu, tn ng ng dy p ti ng nga v ng sau. Y qut:
- My s cht, my bit khng!? S phn my l mt tn gin ip, my bit,
t trc n nay mt tn ip vin no b bt, khai thc c hay khng, sm
mun u bn b. ring ch x hi ch ngha m ra cho my mt sinh l,
nhng my ngoan c khng mun c khoan hng, my s i con ng ca
my.
Ni ri, y b v.
Ti n hn v vic lm thiu suy tnh, tnh cm ln t l tr ca ti. Ch ln
qun v vn tnh cm m by gi ti sng d cht d. Hai tn c v Nhun
cn li, tip tc vn l, truy hi li nhiu s vic. Tai ti i, ngi ti xy xm
nhiu ln sut ng xung nn gch. Mc, chng vn bt ti phi tr li tng im
chng hi. Ti ni trong hi t on:
- Thati hoa mychng mtxin cho v..
Chng n ng ln e da:
- c, cho v! Ngy mai khn hn th khai li ht. Khng, i ng vi giun sm!
Ti v. i, m cm khng mun nut. Phen ny chc khng th sng c.
Thi chng gh gm qu!
Gn mt tun l sau, sng tra, chiu, ti, chng lm nh nc si, la bng.
Ch c tn Thnh, nh mt ca y t lu ti nhn vn thy nh c mt cht tnh
ngi. Nhiu ln, y thng c thi du dng tnh cm i vi ti. Do ny, y
c v bun, t ni. Thnh thong y cng ngi hi cung, ti vn bt cht bt gp
nh mt thm thm ca y khi thy ti b m ti r ri, nh chic gi rch v b 3
tn qun tho lin tc t sng ti ti.
Mt hm, tn c hi ti:
295

- Nm nay anh bao nhiu tui?

Ti d dt nhn y:
- Tha ng, 24.
Y nghim trang, lnh lng:
- Anh c ngi yu cha? V c ha hn vi ai khng?
Ti khng hiu ti sao y lo hi n chuyn ring t ca ti lm g, v th, ti
nhn y nh d hi:
- Trong thi gian cn i hc, ch c yu thm, yu vng, ch khng hn h vi
ai
- B m ch c mnh anh l con trai?
- Tha ng, ti cn mt ngi em trai, nm nay hc Tam.
Y gt u, vn lnh lng:
- Anh cng quyt khng khai bo g thm na phi khng?
Trong khi tn c hi, tn Nhun vn ghi. Ti tr li:
- Tha cc ng, ti khai bo ht c ri. iu no cha r, xin ng c hi. Ti
nguyn xin c gng, iu g ti it, ti s ni ht.
N hi ngay:
- Vy, nhim v anh ra ngoi Bc ny lm g?
- Tha ng, ti khai bo r rng nhiu ln ri.
Y p bn, qut:
- Thi! Cho v, ti ht trch nhim vi anh!
Trn ng v x lim, ti rt lo lng su ho. Thi ca cc chp php do
ny khc thng. Ti cha hiu chuyn g na s n vi ti.
Sng hm sau, khi ti ra phng cung, ch c mnh Nhun. Nhun ch gh ti ngi,
ri ni:

296

- Hm nay, c l bui cui ti gp anh, v vy, ti mun anh ni tht vi ti mt

s vn . Trc y, v t ngy anh ra Bc ti by gi, vi ci nhn ca anh.
Anh thy x hi ch ngha cn im no cha tt, v im no anh khng ng
?
Y ngng li mt t, ri ni tip, nh tm tnh:
- Tt nhin, chng ti cng cn nhiu iu cha tt. Nhng ti mun nghe chnh
anh, mt ngi x hi khc, ci nhn c gi tr khch quan hn. Vy, anh c
ton quyn ni s tht, d s tht y nh th no. Ti bo m vi anh, anh
khng b nh hng g c.
Ti nghe y ni, ti nhn y, ri d dt:
- Tha ng, ti ra min Bc, tuy l i hot ng, nhng thc t ti khng thch
ch min Nam, cho nn, ti chng lm g cho h c. Ti ch ch trng
thm li cnh c thi th u, nn khng nhiu v x hi. Do , ti c ni
cng kh chnh xc
Y c v sn n, khch l:
- Khng sao, d khng chnh xc. Anh c ni i! Nh vy mi th hin anh tht
lng.
- Tha ng, ni thc vi ng, ti mi ln ln, hn na ti l ngi t hc, nn
chng hiu vn chnh tr ra sao. Lm th no bit ng hay sai. i ngoi ph,
ti thy dn chng u u cng n lc lao ng. H lm vic c thc trch
nhim, ch khng nh min Nam. Ch c iu l dn ta cn ngho, cn c ngi
phi ko xe ba gc. Nhng, ti tin rng vi nm na s kh hn
Y hi ti:
- Cn g na?
- Ti ch thy nh vy thi!
- Cn im g anh khng ng vi x hi ch ngha?
- Ti thy ci g cng tt cHay c th v s hiu bit ca ti km, nn ti thy
nh vy chng!
Y ci nht, lng l ghi ht ca ti. Ri tip:
297

- Vy, c th anh ng vi x hi ch ngha nhng im no?

Ti suy ngh, ni phi c sch, mch phi c chng. Ti phi tm ra mt im g
n c th tin c. Ti ngng u ln t v tin tng:
- Trc y, ti rt khng a ngi giu, ngi giu th giu qu, ngi ngho
th qu ngho. V vy, ti rt vui khi v ph Hng Bc, ti nhn thy anh K chng
c Thun i i guc lc cc ngoi ph. Ngy xa h giu lm, h hch dch
lm, khng bao gi i i dp ra ng trc ca hiu c.
Y ra v du du:
- Ti hi thc anh, sao anh quyt tm khng khai s tht? Hay anh cho rng
chng ti khng c bin php no bt anh phi ni s tht hay sao?
- Tha ng, khng bao gi ti dm ngh nh vy. Ti tin tng tuyt i l vi
cch mng, khng ci g cch mng khng bit c. Cn s tht, ti khai ngay
t u. Ti rt au kh, khng hiu v sao cch mng vn khng tin ti. Ti cng
khng bit cch no cch mng tin ti c.
N ng dy ci gn:
- Thi, cho anh v! Anh c m ci quyt tm, ci ngoan c y ca anh sang th
gii khc, ri M Dim chng s tr cng cho anh!

298

Ba Mi Ba
Th Tiu Trong m...

M Hoa a ti v x lim. Ngoi tri m u xm xt, chc ang ma, nhng lng
ti cn en ti om. Nh li, trn ng v, nhn hnh nh mt con chim s r
mt mnh, ang ng np trnh ma rt trong mi hin nh bp, ti lin tng
ti nhng v th tiu ca Cng Sn trc y: Hnh nh hai chic thy, mt ca
ng trm v mt ca thanh nin Cng Gio mt h o. B tri git cnh khuu
bp bnh, ra nt tri trn sng y ngy no nm 1952 vn cn r nt trong tr
i. Hnh nh i T Hong Thy Nm, Trng on qun s Vit Nam Cng
Ha, giao thip vi H Ni theo hi ngh Genve. Cng b tri git cnh khuu,
li b ct, u v u gi b nhng chic anh 10 phn ng ngp, bng bnh
tri trn sng ng Nai, gn cu Bnh Li nm xa cng cha phai m l
nhng hnh nh ti trng thy. Cn bit bao nhiu nhng v th tiu d man
tn khc ca l Cng Sn kht mu ng bo m ti nghe.
By gi, ti trong tnh th ny, khng cn cch no khc, cng vui lng theo cc
bc Cha Anh. Trong gic ng chp chn m khuya vng lng, ti thy ti n hai
ngi, mc qun o en, bt mt, tri tay v chn ti em ra cnh sng Hng,
ch gn Ph en. Chng m ti hn 10 nht dao, ri y ti xung sng. Ti
c vng vy v ngt th, tm cch ht u mnh ln khi mt nc. Ti git mnh
tnh dy. ch l mt cn c mng! Tri lnh m ti cng tot m hi ra.
Hai ngy tri qua trong i ch lo lng, thp thm, vn khng c g xy ra. Sng
ngy th 3, lo Bng mt li li vo gi ti i cung. Khi ra ti phng cung, ti
thy ch c mt mnh Thnh, b mt bun xo, r, nh mi ung ru. Nt
mt ca Thnh hm nay lm ti lin tng n Cao nh Tiu, cng mt tui,
bo cho ti bit s b An Ninh Qun i bt v tra tn khai thc 365 Ph Lm.
Thnh ni, ging ri ri bun:
- Bnh ngi i!
Ti ngi, Thnh vn im lng. Nhng pht im lng, nng n tri. Thnh vn nhn
ra pha ca s, ri nh n o, ngp ngng:
- L ra ti khng th gp Bnh, nhng ti c gng gp Bnh. Mt ln na. T
ngy ti v mt s ng ch trong c quan c trch nhim hi cung Bnh, khng
299

hiu sao dn d ti thy lng mn Bnh. Nhiu lc, ti coi Bnh nh em trai ti,
mt ngi thanh nin b bt cn qu tr, cha c bit g v cuc i. Hm
nay, t y lng ti, ti ni vi Bnh th ny: Bnh hy nghe ti, d Bnh mun
lm g, Bnh mun nh th no theo quan im ca Bnh, ti khng c kin.
Nhng, ti mun ni vi Bnh l, tt c, hy cn gi ly ci u . mi l
ngi khn! Cht ri, v ngha ht, ci g cng khng lm c. Cht, thit thn
thi! Bt c mun lm ci g, Bnh phi tn ti . Bnh cn qu tr, nn ch nhn
cuc i t mt gc cnh no , trong khi cuc i mun mt. Ti thung Bnh,
Bnh gip ti, ti gip Bnh, ti s bo m rt tt cho Bnh.
Mt nim xc ng len ln vo lng ti. D mt kha cnh no , nhng li
ni ca Thnh cng c nhng nt thc t. Ti xc ng ra mt:
- Tha ng, ti rt bit n ng. Phi ni rng trong qu trnh, ti cng cm nhn
thy tnh ng i vi ti. Nhng, by giTi gip ng c g?..
Y xua tay, gt ngang:
- Khng! Khng, Bnh ng ni g vi ti by gi c. Ti mun Bnh v m nay,
suy ngh k, cn nhc mi mt cho thu o. Trong ngy mai, nu Bnh mun
gp ti, hy bo co vi qun gio trc x lim l Mun xin gp ng Thnh. Ti
s ch Bnh, nu khng thy, c ngha l Bnh khng mun gip ti, v lc ,
ti cng nh mc cho cuc i, v kh nng v quyn hn ca ti ch c mt
gc nh.
Y ng dy, ra bo ti v. Trn ng v x lim, lng ti y vi bao ni nim.
Ti hiu y l nhng vn sng v cht. Cht th danh d, m sng th ci
u. Ti min man ngh n bao tm gng cng cng, bt khut ca cc
bc cha ng trong lch s. Nhng nhn vt hn h, hi bn, hi thy trong Tam
Quc Ch, trong sch bo, trong phim nhNgi con trai sng i, phi c
tam cng, ng thng, phi c nhn, ngha, l, tr, tn Ti ngh n Cng
Gio, n Cha, n cc linh mc. Cha Qunh v bao nhiu ngi trong Cc
t nim tin ni ti.
Qua thi hi cung, t li ni, t c ch, t hin tng, chng mi ch nghi ti,
ch cha nm c g v ti c. Nu chng bit r v ti, v trong hon cnh
ny, ti phi khai ra?
Ti ngh ti hai trng hp khc hn nhau m li rt lin quan n nhau: Chng
bit ri m mnh khai, cn c ch hn, ch km. Hung chi, chng cha bit
300

g, mnh khai, va hn h, li cn l mt tn phn thy la bn na, cha ni

g v l tng. i, l mt tn la thy phn bn, th lm sao ti sng? Hn na,
d cha c nhiu kinh nghim v Cng Sn lm, ti cng hiu l nu chng
nh git, c khai ra, li b chng hnh h khai thc mt thi gian, ri cng s b
git. Bao nhiu iu tai nghe mt thy, kt hp vi nguyn tc t chc ca Cng
Sn.Ti bit, chng khng bao gi tin dng mt ngi no, nu ngi khng
phi t tay chng o to. C chng, v li ch nht thi no , chng chng ch
dng c tnh cch giai on, ri khng tiu dit, cng tm cch ph thi sau ny.
Cn vi tn Thnh! N l ai? L mt tn Cng Sn. N c nhim v g? Khai
thc ti. iu ny r rng nh ban ngy. Vi mt tn Cng Sn, bng mi cch,
mi gi, d c phi kt ngha anh em, d c phi vit giy cam kt s khng b
t anh, n cng ch quanh mt mc ch hon thnh nhim v khai thc; ri sau
, c hng trm ngn l do x li cam kt, b ngha anh em.
Bao nhiu suy ngh, cn nhc, n o, cui cng ch lm cho ti nng cao quyt
tm C i theo con ng mnh i!. V vy, ngy hm sau, ti p chn
nm ng b vo mt m thao thc.
My ngy im vng tri qua, nhng trong lng ti li l c mt trn cung phong.
Thp thm, lo lng, i ch, khng bit ci g ri s n vi mnh. Tri vo
Xun, nhng trong ngc ti ny, nng Xun cng s, nn chng thy dng nng
u. Ba ngy, ri nm ngy vn lng l tri i. Ni u t trong lng ti cng xp
xung dn.
m nay, khng hiu sao m ti c bn chn trong lng, khng ng c. Nh
c linh lnh v mt iu chng lnh sp xy n cho mnh, ti c xn xang qun
qui mi khng yn, lch kch dy i gii my ln. C l phi khong qu na
m, ti mi c i vo c gic ng
Ti ang m mt vi gic ng mun, bng nghe thy ting m m. Ti vi vng
ht chn che u xung, nhn ra. Ca bung m, l nh ba, bn ngi. Ton
ngi l mt, li cn thong thy bng ngi pha bn ngoi ca na. Thi
ca h rt lnh lng, ai cng sng ngn cnh sn. Mt ngi cm chn ti ko
mnh ra, vt sang sn bn cnh, qut:
- B dy!
Ti hoang mang cha kp phn x hiu chuyn g, th mt ging min Trung
nng, rn anh:
301

- Chng ti c lnh a anh i! Hy chp hnh!

Cha m cm, mt tn kha hai tay ti ra pha sau. Mt tn khc, kha li
xch pha trn cnh tay ti. Ri chng ly mt ming vi en di bt kn mt ti.
Ting m cht cm, ting nhc cm. Hai tn xc hai bn cnh tay ti, qut:
- ng dy!
Ti hoang mang tt cng. Ti on trc s phn mnh cng phi ti lc,
nhng ti khng hnh dung ni cnh ny. V ngh l khng sm nh vy, ngha l
chng cn phi kho tra ti mt thi gian na . V vy, ti vn b bt ng. Hn
na, trc y suy ngh th chuyn cn l tng tng, by gi l thc t.
Ngi ti rn ra, lng ti ti t, hnh nh chng xch ngi ti i, ch chn ti
nh vt v trn mt t. Mi ti lc ny ti mi thy l di chn mnh khng c
i dp. Nh vy, chng khng cho ti i dp na.
Chn ti lt xt bc cao, bc thp. C l ra cng Ha L. ang i chng
dng li, c ting th tho chng n ni chuyn g vi nhau. Ri ting xe
Commanca r my. Chng y, phi ni l chng xch ti ln xe, v lc ny
chn ti nh tnh ch c da bc xng. Xe chy, c l ra khi cng, ngi ti
lng qua pha phi, vy xe quo v bn phi.
Trn ng im vng, ch c ting ng c ca chic xe ti ang ngi. Khng ai
ni vi ti mt li. V qu t ngt nn tr c ti cng ra, ch cn ngh mnh
sp cht. Ti khng cn tinh thn kp hi chng a ti i u. Hn ti lng
ng nh khng cn trong ngi ti.
Chng 20 pht, c l by gi xe i ra ngoi thnh ph, bi v xe i thng v
gi lnh thm. Xe i chng na ting na th dng li. Hai tn xch mnh hai
cnh tay ti. Mt ting qut lnh bng:
- i xung!
Ti ng ln, ri chng phi nhc ti xung. Chn ti p xung t c c t.
Chng ko ti i, chn ti vn lt tht trn c v t gp ghnh. Tai ti nghe
ting nh ng v ting cn trng rn r. Nh th, chung quanh y l rung
ng. i chng 10 pht, chng dng li. Mt ging en n min Bc t nhin ni
ln:
- Bo co ng ch, o xong!
Ting min Trung ni nh hn:
302

- C mang vi khng h?
Ting bo co C nghe ln vo ting gi, c l v i xa. Chng ko xnh
xch ti i, buc hai tay vo mt chic ct. Tay ti chm, nh l mt ci cy v
cn c v. My pht im lng. Mt ging min Trung chc nch:
- Tn Bnh nghe y:
Vit Nam Dn Ch Cng Ha
c Lp T Do Hnh Phc
B Cng An:
Tn ng Ch Bnh, 24 tui, qu qun
Can ti gin ip lm tay sai cho M Dim, xm nhp min Bc ph hoi cch
mng. Y v cng ngoan c, vn kin tr mt lng bao che nhng m mu hi
dn, hi nc, khng chu khai bo s tht. Nay quyt nh x t.
Theo truyn thng nhn o ca cch mng, B cho php ti phm 5 pht
suy ngh, t cu mng sng ca mnh, bng cch khn cp xin khai bo li s
tht.
B Cng An Nhn Dn
Ngy 27 thng 01 nm 1963
m thu vng lng, ch c ting gi lo xo ln vi ting n non re re re ca
cn trng. Ting ln n ca my khu CKC nghe r mn mt.
Ging min Trung li ni ln dng dc:
- Tn Bnh! By gi gia sng v cht, cho mi 5 pht Bt u!
Tai ti ln. u ti nh ng c li. Tim ti nh khng p na. Ti nghe nh
c ting o-o ku ran ran chung quanh. Mt thong hnh nh m ti, mt thong
n hn v vic Tr. Hnh nh m ti, hnh nh Tr hng ln, long dn. Tri vo
Xun cn lnh but, vy m sng lng ti nh c ging nc chy. Hai bn
tay ti cng t m m hi. Mt ting qut rn ln, tim ti nh tht li:
- Bn pht ri; cn mt pht na!

303

Ting g ku ran trong u, ti ch, ti lng nghe my ting n. Ngi ti t i

nh khng cn cm gic. Chn ti nh mun khuu xung, nu khng c ci ct
chc ti khng th ng c.
Ti thy nh ht hi, khng th c na. Cht! Mt ting Chp hnh! di ln.
Ti tng l ting sng n. Ti thy cn, but hai bn ngc. Bng dng im
lng, mt pht, ri hai pht, ti c lng nghe, dng nh c ting th tho?! C
ngi n ci dy tri buc ti vo cy cc ra, ri mt ging ngi Bc vang ln:
- S anh cn sng t ngy na, c lnh hon..
Chng li xc nch ti ra xe. Ngi ti nh khng hn, mm nhn ra, mc chng
li ko, y a ti i. Trn ng v, trong lc ngi trn xe, mt ging ni quen
quen, nhng ti khng th xc nh c l ai:V mt s vic c bit, anh
cn c sng thm t ngy na Hn ti vn bng bnh, ti khng ni mt
li.
Li v x lim. Chng cm chn ti xong, mi m kha trn, kha di tay ti.
Cui cng chng mi ci khn bt mt ca ti. Mt ti hoa ln vi y nhng
vng trn to nh trc mt. Ti ch thy l nh my ngi. Ti khi ti nhn r li
cnh vt, chng ra ngoi v ng ca li ri.
Tri vn cha sng. Ti c la chn ng xung t, vi ly hai ci chn
chng nm sn bn. Thy lnh lnh di i, ti s qun, thy t. Nh
vy, i ra qun m ti khng bit.
Mt v cng thng, ti nm xung p chn. Hn ti vn lnh bnh nh ang
cn trong mt cn c mng. Nh va t ci cht tr v. T nhin, ti th tay vo
trong o s hai bn ngc. Mt ni bun phng pht, vng vt trong c ti. S
vic va xy ra, ti thy mnh vn ch l mt tn hn, s..cht.

304

Ba Mi Bn
i X Lim, Bn T Mi...

3 ngy tri qua. Ti va li sc, li hn, mt bui chiu sau gi lm vic, (5 gi

chiu th ht gi lm vic), ca con bng m, mt tn cn b mt li:
- C g mang ht i, c chn chiu!
Y rt cm. Ti vi vng ly chn ra, v gn chn chiu. Ti khng qun t ci
gi bng cung chi Thanh Hao vo trong chn, cun li v mang c ci go
na. Y m ca, ti m ra. Cht nh ti i a, ti quay li xin y cho ly i
a thng treo ui cht cm pha ngoi.
Mi hm i cung, thng ra cui hnh lang ri r tay phi. Hm nay, li r pha
tri, vo trong, ti mt ci ca, y m. Ch, c mt ci sn to ln, rng thnh
thang, vi bao nhiu dy nh chung quanh. C 5, 6 cy bng to tng, cnh tr
tri vi nhng bp l non mi nh, trng khng khiu nh nhng cnh tay gy. Y
dn ti vng theo m sn, m my ln kha, ri ti mt khu ton bung. Mt
hng ch k trn tng: X Lim II.
Hn 7 thng tri x lim III, hm nay ti mi nhn thy x lim II. X lim II ngay
cnh cng phng trc ca tri chung, nn c ci loa, ting ni ang vang vang
nghe r mn mt. Vo ti bung, c mt anh nm ang p chic chn bng,
lm cm b dy. Trong khi tn cn b rt cht cm, ti t hiu, nn nhc cm ra
v cho mt chn vo. Y ng cht cm, kha ca. Ti quay li gt u cho anh
bn mi. Anh chng ny 26, 27 tui, trng c v khe mnh, tuy da vn xanh
xao. Anh mm ci gt u cho li ti.
Ti lc c va tri chiu va ng chung quanh tng, ln ca s. Khng kh
y c v khong ng hn x lim III, c nh sng na. Pha trn u nm l
mt khung ca s to, kch thuc khong 1 mt x 60 phn, vi nhng song st
ng knh 2 phn, c li thp pha trong. Mp di ca s ch cao hn nn
gch khong 2 mt ri. Do y, nu ng ln sn, c th nhn ra ngoi c,
pha gin nho. Pha chn nm, ngay trn ca ra vo l mt khung ca s na
nhng b hn, khong 50 x 30 phn, cng bc li thp pha trong st vo chn
song. Cm v sn cng ging nh x lim III. Khc hn vi cnh vng lng tch
mch ca x lim III. y c mt chic loa gn ngay trn ca ln ra vo tri
305

chung, cha ra sn pha trc c gin nho, ni ti vn i cung. Nh vy l ngay

cnh x lim II, v vy nm trong bung, ti nghe ting loa rt r.
Bui chiu v ti m hm , qua nhng cu chuyn thm hi anh bn mi
cng bung, ti c bit s lc v anh: Tn Phm Huy Tn, ngh chuyn
mn l y t, phc v ti mt x H Nam, c v v mt con. Anh tham gia
hot ng b mt trong mt ng chnh tr: Tn Cch Mnh Vit Nam Phong
Tro (gi tt l Tn Phong). Ch tch ng tn l Chng (ti qun h), cng
l ch tch mt x thuc H Nam.
ng Tn Phong hnh thnh hot ng c gn 3 nm. ng k nn vng
c mt sao gia; cng c tn ch, mc ch, cng lnh chnh tr; s ng
vin vi chc; pht trin ln min cao l Ha Bnh, Tuyn Quang. V sau b
l, v Cng Sn ci c ngi ca chng vo trong Ban lnh o. V th,
nhn mt bui hp ng, (li dng mt m ci nhiu khch kha cc ni ra
vo, ng hp b mt gia mt gian nh trong), bt ng, Cng Sn ti v tt
c ti ch. S vic xy ra cch y hn 6 thng.
V pha ti, ti cng ni thng l trong Nam ra. Tt c nhng chuyn m ti ni
ch nm trong phm vi ti khai bo vi chp php. ng thi ch c khi nim
s lc.
Qua mt s ngy, vi mt s th thch ca ti, cng vi nhng hin tng, ti
bit chuyn ng phi v anh ta b bt l c thc. Nhng, anh ta thuc loi khn
ngoan vt. Trong tnh th ny, t cu mnh, anh ta th ra nhng hi mun
tin b. Nh vy, anh ta cn nguy him hn mt tn cn b dng kh nhc k.
V mi ngi cng cnh s mt cnh gic, d tm s th l nhng t tng v
quan im, cng nh nhng cng vic mnh , ang v s lm. Tuy nhin, d
sao y cng cn non nt, cho nn sau nhng bui i cung v, nhiu khi y l vui ra
nt mt. i lc khng km c, y ni thnh li: No l chp php rt tin tng
v thng mn y, no l nhiu lc chp php v vai thn mt nh anh em. Ngay
ng cn b tn T ngi min Nam trc x lim cng t ra c thin cm vi tn
Tn, thng gi y ra sai lm nhng vic vt nh lm v sinh, hoc i khi sai
qut ng i gia hai dy x lim.
Ai tng x lim mt vi thng tr ln m c sai ra lm nhng cng vic
ny, l mt hnh thc c chiu c, gia n. Th nht, s c thoi mi, khng
b g b ngi mt ch; hai na, iu ni ln lng tin ca cn b, khng s anh

306

c th li dng c hi lin lc, di nhiu hnh thc, vi cc bung khc, tuy

rng vn lun lun c cn b ng coi anh lm.
Ngay thi tn Tn cng c v b , nnh nt cn b ra mt. Thi y, v
trn, lng ti lm sao a y c. D vy, ti vn bnh thng khng t mt
c ch no qu ng th hin l khng a anh ta. Mt ln, ti hi th:
- Liu v n ca Tn c em ra x khng? V x th Tn s b khong bao lu?
Y c v n o, thn trng, cui cng mi th l:
- Theo nh mt s hin tng, t y ti suy on, kt hp vi chp php ca
ti, c th hn mt thng na, v n ca ti s c a ra x. ng Chng
u v c th b t 12 ti 15 nm. Cn ti, nhiu hy vng c khi khng phi ra
ta. Nu c ra, cng ch t 2 ti 3 nm.
Qua cch tr li, cng nh s suy l ca y, ti nhn thy: Tn ny ang b ci
ba tnh cm ca chp php, chc rng y phi t nhiu ngi trong t chc
ca y. Y tin nh vy l mt cch t cu. Mt loi ngi nh vy, nu chp
php hi v t tng, v tm s, v.v ca ngi cng bung, l ti, tt nhin y
phi ni bng ht. Ri c khi y s c giao nhim v gi chuyn, tm hiu t
tng v cng vic lm ca ti, vi nhng li ha hn p . Vi ti, d c
nhn nh y khng phi l loi ngi nh trn i na, cng ng hng bao gi
ti tm s chuyn ring, hung chi ti thy y l mt tn c hi r rng. Tuy
vy, qua ci nhn ca ti v y, cha cho php ti nhn nh chung v cc ng
phi min Bc. Tuy ti cng thy trong lng khng c vui, v y l cn b chu
trch nhim v tuyn truyn, lin lc m trnh nh vy, t tng li bp bnh
giao ng nh th. Ngay bn thn cn b ct cn, cng khng h c l tng
thc s! y, ti li ni thc s, v rt nhiu ngi ch c l tng mm,
m khng phi tim, c.
Ti cng rt tic khng c gp ng Chng no , ch tch ng Tn Phong,
tm hiu v hc hi nhng kh nng v kin thc ca ng ta, t thy
c v ng Tn Phong ny. Tuy vy, qua mt cn b tuyn truyn, ti cng c
mt s khi nim v ng . V th, ti mi thy trong lng khng c mt nim
phn chn tin tng.
Theo Tn, v ca y c hn 10 ngi hin ang trong Ha L, mt s nh
tri chung. Ngay x lim II ny, bung s hai c mt ngi anh h cng v, chu
trch nhim v ngoi giao v ti chnh, y l gio vin Cp hai.
307

X lim II gm c 8 bung, mi bn 4 bung i din nhau, khng b cm, ng

ln ci cm c th nhn thy t trn ca nhau tr ln. Nhng, ni quy x lim
nghim cm ng ln sn. Bt c lc no ca con xoch m, nu thy anh
ng ln sn, d ch ta lng vo tng ng chi. Cm s c rt ra ngay v
mi anh c t nhin b chn vo, ng ni g thm na, v ch. Trong 8 bung,
chng dnh bung s 8, bt mt vi nc my vo lm ch phn v tm ra.
Do iu kin b cm, hn na trong bung khng h nhn thy g bn ngoi, v
th tt c linh kh ca thn th, u tp trung v thnh gic, phn on v xc
nh m thanh. Cng x lim lu, thnh gic cng bn nhy, tinh vi. Tuy cha
bao gi thy mt ai cng x lim, nhng lc ti bit: Bung 1 giam mt
ngi, bung 2, hai ngi, khng b cm. Bung 3 khng c ngi. Bung 4 l
bung chng ti. Bung 5, nh tm, bung 6, mt ngi. Bung 7, st nh tm,
c hai ngi u l n, b cm mi ngi mt chn. Thnh thong ban m, ti
thng nghe ting ph n khc st st, nhiu khi thnh ting nc n thm thit
pha .
Theo Tn, do s kch thch t m ca n ng con trai, nn mt ln liu, khi
cn b vo gi cung mt c, Tn ng trn chic chn bng gp cun li, y ln,
np nhn. C khong 20 tui, trng nh nh tu, x lim chng gn thng
nay.
Ti nghe chuyn cng thy lng thng hi thng cm. Ti l n ng thanh
nin, b cm thy kh s khi a i, ph n th tht kh khn. Nht l m
hm, cn b n ng thng m ca con kim tra; c khi khng m, ch ng
rnh qua ci khe ca ming st hi b cong, che ca con. ngoi nhn vo thy
na bung, cn trong nhn ra ch thy trn nh. Chc rng, thi th thn gi,
trong cnh ny cng nh ph mc!
V hai c ny, trong x lim, tm trng hu ht u t m mun bit ngi v s
vic. Hm qua, bung s 2 i din mt anh b bt ti trn ang ng trn
cm, king chn thp th nhn khi tn T, cn b x lim m ca s 7 cho ra ra.
Cm rt cht lun, v anh b cm.
Tn Tn rt khn ngoan tinh qui. Y nm c nhng quy lut gi gic, cng
nhng mnh khe rnh m ca cn b, nn y cng ng ln m lo cn b
khng bit. Trong mt ngy, x lim II, gi tng i an ton nht l sau gi tan
tm 5 gi, ngha l t 5 gi 15 pht n 6 gi ti. Lc , cn b va bn giao
thay ca, kim nhn ngui ht lt xong, i n cm.
308

Tn Tn t ra nhiu hiu bit v cc cn b Ha L, lm nhiu khi ti phi

ngc nhin suy ngh. Th ra, lc mi b bt, Tn cng ngoi tri chung, mi
ngy hng trm ngi, mi th ti. c gn mt thng, khng hiu v s
khai bo th no ca nhng ngi trong cng mt t chc ng, nn y b a
vo x lim. V vy, qua chuyn tr vi y, ti c bit:
Gim th trng ca Ha L l tn V, ngi min Nam tp kt. Tuy y ch l
Thiu T, nhng gi ri, y rt c thanh th, v cng la vi y m y quen bit,
c nhiu ngi l cn b trung ng ng. Qua , ti on ra c, hm
u tin ti b nh v b cm mm. Mt ng gi gn 60 tui eo knh trng vo
tha cho ti, chnh l tn V gim th.
Cn hai ph gim th, mt l tn Tr, Trung y ngi Qung Bnh, mt l tn L,
Trung y qu Hng Yn.
Ha L c hai y t, mt nam v mt n. N l m Du tim cho ti my ln
khi ti b st. Theo Tn bit, m l cn b lu dng, v c chng l mt cn b
cch mng nm vng ni thnh. Nam y t tn l Hu, thng coi bnh x.
Ba tn cn b vn th, thng gi i cung l lo Bng, m Hoa v mt lo gi
tn Kim cng eo knh trng ngi Bc, Thung s. Lo Kim ny l cn b gn
nh lu dng, v thi Quc Gia trc 1954, lo cng l cai t Ha L, nhng
l ngi ca Cng Sn ci vo. Cn m Hoa c mt tiu s nh sau: M l gi
Qung Tr. Trc 1954, theo ch th ca ng, m bn xi ch cho binh lnh
nhng n bt ti Qung Tr, ri yu ng v tr thnh v chng vi mt anh
Trung s Quc Gia trong n . Cui cng, Cng Sn dng m ny lm ni
ng, nn chim c n lnh sau mt m tn cng. Sau hi ngh Genve,
m b chng, tp kt ra Bc theo gi H, ri lm cng an Ha L.
u nm 1961, mt s tr tru, chnh ngi chng m ngy xa li vo Bit
Kch v ra Bc, ri khng may b bt a v Ngh An. Lc y, m cn l cn b
, bt ng gp li ngi chng nm xa. M mua cho mt bnh chng
vi mt ci bnh m, cng vi mt gi chi bi, gio dc. cui cng ngi
chng c ut hn v kh au. qung c bnh chng, bnh m ra sn d i,
v phi i cm v hn lo vi cn b.
Nghe tn Tn k, ti bn khon, lm sao m y bit r th? Y gii thch l, trong
m t bung y, c mt cn b tp kt bit r m ta, k li.

309

Sau khi nghe chuyn Tn k, mi khi m Hoa vo gi cung ti, lic nhn ci dng
i vn vo v ci mi thm x ca m. Mt ni nim va thung hi, li va ght
tri dy trong lng ti. Ght, v m lm cho bao nhiu chin hu ca ti phi
nm xung, trong m Cng Sn cp n. Thung hi, v m qu ma, ngu
mui, nghe li phnh ph bp bm ca ti lnh t Cng Sn. C hy sinh tt c,
tin ti mt thin ng Cng Sn khng bao gi c thc. Cng ging nh nhng
ngi lnh ca h To, n lc vt ni, vt rng tin ti ci rng m, m
tha ch, trong truyn Tam Quc ca Trung Hoa.
Vo mt ngy th By, tn Tn c gi ra cng k nhn tip t ca v. Khi v,
y xch theo mt ci ti, gm 2 ci bnh chng, khong 2 lng mui vng gi,
3 lng ng phn (ma), 3 ci bnh m v 10 qu chui; c bit nht l 2 gi
thuc l Trng Sn.
Ngy t mt vi ngy trc, ti thy y lm la lm lt, nn n lo T xin ch
cm cn tha ca mt bung b bnh khng n ht, ri tn T qut Nhanh
ln!, y vi vng chy ra ci chng, ly bt cm tha ln ci khn mt ca y,
chng mt nm cm, khong 1/3 sut. Y h hng sung sng ngi n, khng
mt cht ngng ngng g vi ti c. Vi mt ngi nh vy, thi ca ti
cng t ra coi thng ming n. Thc ra, trong lng ti, ti khng cn bit y c
ci g c. Nhng, trong mt cn bung cht hp st nhau nh th, chy i u
c! Ci g cng p vo tai, vo mt mnh!
Thy y n qu chui, y n v trc ri n rut sau. Y vut ve, nng niu nhng
th tip t nh ci g qu gi nht ca i y. Ti ch cn cch duy nht l la
th nm xung, p chn khi nhn thy ci cnh khng mun nhn. Nhng,
ti khi y nh dim ht mt iu thuc, tm hn ti b xo trn d di. Trong
mt cn bung qu nh, khi thuc qut vo mi ti nh gi vo tng t bo,
lm cho hn ti nh ngy ngt m, v nh thch thc l tr, lm u c ti
y vi nhng ngh suy. V k kh thi. Nhng, bo ti m ming ra xin y mt
iu thuc, th cht! iu thuc ca y ht lm bn rn u c ti, ngh ht cch
ny n cch khc, nhng chng cch no c th thc hin c. ri, ngp
ngng di vo gic ng mun ca m thu.
B cm m chung vi mt ngi khng b cm, ngi b cm li thm mt ni
kh khn na. Nu b cm mt mnh, ti ba cm, cn b phi m cm cho ra
ly cm. Mt ngy c cho ra b mt ln. , chnh l lc ngh chn vo
thay i chn. y, hai ngy cn b mi m cho ra mt ln b phn
mnh i i tin. Cn cm, nc, cng nh khi tr bt, tn Tn c ra vo hai
310

ln, m mnh li phi mang n ngi khc. Nhng, trng hp ny, li chng
mun h lm cho mnh. Cn mt vn na l nhng khi i gii, lc u ti tht
ngng ngng lng tng, ch c mt ci th ng duy nht, nu anh kia ang
ngi, l phi vn qun ngay trc mt anh . Ri lc i a, khng th ko ci b
t gm sn ra, m np, ri la th l t ra cnh m sn m ngi i c. Trong
lc anh kia ang ngi sn bn cnh, ch cch c 60 phn. V vy, phi c xch
ci b ln sn, ri la th, mt chn qu, mt chn hi nghing nghing trong
cm, mng ngi ln ming b. Nh vy, hi cho ngi cng phng,
nhng mnh phi chu cnh cm nghin vo chn. Mi ln ngi kh khn nh
th, thng phi t 20 n 30 pht. Nhiu khi c chn, c t, mi c ngi.
Tuy vy, lc ra ch cn mt cch duy nht, l li phi xch b xung nn, dch
t ra m sn, la th hai tay a ra pha sau, mt ra, mt cm go .
Cha ht, ngi b cm, ngi khng, chung mt phng cn b mt kha cnh
tm l nh na. Ngi ta ni, trong cuc i: Sung, kh, vui, bun, mt phn
do mi trng chung quanh, nn mu en m cnh mu trng th hai mu cng
lm r cho nhau. Trong khi chn mnh lnh but trong cm, gi ngi, hoc ngi
ln, nm xung cng kh khn; h, sau ba cm, i bch b, d ch 4, 5 bc,
i i li li hai tay chp sau t tht t do. Sng dy, h tp th dc, chy ti ch
dm pht cho khi t chn. Mnh, chn t li cn rn rn cng nh nm im m
thm.
Sng hm sau, khi Tn v ti mi ngi mt sn ang cm ci n cm, t nhin
Tn ln ting:
- Anh Bnh ny, ti thy cc anh min Nam vn coi thng ming n lm!
Ti quay sang nhn y phn on qua nt mt, y hi nh vy l mun g? V
cha xc nh r, nn ti cng lng l:
- Ming n th cn tht, nhng nhiu lc chng coi ra g c.
Y ci, hi ngng ngng:
- Ti bit l anh khng cn thit n lmAnh c dm ht thuc khng?
Ti nm c ca n. Ti sng mt ln: Nu b mt ba n i ly
thuc ht! Ti ng ngay! Y hi gng go:
- By gi th ny nh! Thuc l th ti khng cn, ti ch thch n thi. Vy,
cho cng bng: Mt bao thuc l Trng Sn, gi bn ngoi l 3 ho. Trong
311

y, tiu chun n, bao gm c thuc men do nh nc i th, cho mt phm

nhn l 12 ng mt thng. Nh th, v chi mi ngy l 4 ho, k c canh. Do ,
cm l 3 ho, cn mt ho l canh v thuc men. Vy th, mt sut cm c
canh, 1 ho 8 hay 9, cn mt xu chi cho thuc. Ti c rng ri, cho mt sut
cm l 2 ho.
Vy nu anh ng , mi ba ti ch ly na sut cm thi, cn canh phn anh.
Ti s a cho anh 6 iu thuc. Hay mt bao l mt sut ri. Nhng mi ngy
ti ly na sut thi, ko anh i qu!
Ti im lng ngi nghe v nhn y tnh ton. Ri y li t ra mt ngi c lng nhn
i na. Y s ti i qu, nn mi ngy ch ly na sut cm thi!
Lng ti tri dy mt nim t ti ln on th. T ti v tnh ngi nh nc ao
bo. On th, v mt ch khinh khng to ra mt cuc sng, cng kh cho
ngi dn. Nhng np suy ngh tnh ton vt vnh, lm tan hoang ci truyn
thng nhn i, o c, m bc tt p ca dn tc.
Tuy trong lng ngh nh vy, nhng trong ci th v cnh ny, ti s ng i
na sut cm thi, v s l ln i duy nht i vi n. V th, ti lnh lng:
- Ti ch cn n khng cht thi! Vy, chiu nay ti hy i th na sut thi,
xem sao .
Y ra tr bt, xong xui y ly bao thuc a cho ti 6 iu. Trng y c v hng
phn, tha mn, cng ly mt iu thuc ph pho. Tm t ca ti thc nng
chu. Ti cng chm mt iu thuc, ri nm p chn, mt nhm nghin cho
hn say sa, m lng th qun tht.
Ngay chiu hm y, khi y ly cm vo. Sau khi qun gio ng ca, ti bo y c
x ly mt na sut theo mun, ri a li cho ti.
V ht thuc m trong lng li chng vui g, nn mi ngy, ti ch ht mt iu
vo lc sp i ng. Y t v khng c vui khi thy ti ht t nh vy. Nhng
ngy sau , lc ht cng nh lc th khi, y c gi cho ti thm, nhng ti
vn lnh lng. Thm ch, y phi hi:
- Anh khng ht thuc l na ?
Ti thng thng kh khan:
- Khng thch ht na!
312

Mt hm, y cn g ti trng trn:

- Ti bit anh ch thch hng hng hoa tinh thn thi! Vy, ti cn mt ci
bnh chng, gi ngoi l 5 ho. Tuy nhin, ti cng ch ly hai sut ri, cng
mi ngy na sut thi. Anh n mt ln thng thc ci ngon ca bnh
chng?
Ti lnh lng nhn y, lng cm phn:
- Cm n, ti khng thch!
Mt y c tr ra, khng mt cht ngng ngng. iu lm ti khng hiu c l
ti sao, y n nhiu th, m vn cn i d nh vy? Mi ngy hm kia, bui tra
y c qun gio gi ra, ri mang vo mt sut cm thm. Sut cm ca
bung s 6. Chng hiu v sao bung , sau mt ln i cung v ri b cm mt
chn. Anh ta tuyt thc, ti nay 4 ngy ri. V tn Tn thnh thong qut
dn, nn tn T gi ra cho mt sut cm.
Ti nhn c th tn Tn, thy y ch mp hn ti v ngi ti qu gy thi, ch y
lm sao khe, rn chc nh lc ti cha b bt. Vy m tip t vi li thnh
thong c cn b cho ra v vt. Th m, nhiu lc y nh in cung, ng
ngi khng yn v i.
Ti chng hiu bung s 6 ti g, phi tuyt thc. Ch nghe thy bo co xin
nc ung, cn nht nh khng n. Nhng, cn b x lim cng quyt, c n
mi cho ung nc.
Mt ba sng, sau khi cc bung b xong, tn T vo gi tn Tn ra. Ti
nghe m bung s 6. Hm nay cng l ngy th 6 anh ta khng n. Ti nghe
ting nc di ra v ting qut. Chng 30 pht sau th Tn v. Ti hi, c
bit: Bung s 6, nm, su ngy nay y sn ct i, bi y ln tng. Vo
bung, cm canh ln vi ct, c mi xng ln khng chu c. Anh ta c
nm nga, p chn che mt. Li dng mt lc tn T quay ra, Tn hi anh ta
ti g, nhng anh ta khng tr li. Tn nhc ci chn xung xem mt, chng 30
tui, trng tro, anh ta vn nhm nghin mt. Tn vi phi y chn li s tn T
vo bit.
Theo Tn, tn T ni l, nu anh ta tuyt thc m cho ung nc,ch t 5 ti 7
ngy l cht thi, bi v nc s ha long mu ri theo nc i gii ra. Cn nu
khng cho ung nc, 20 ngy hay mt thng cng khng cht. Nhng, c mt
313

iu qun o, chn ca anh ta ton ct v cm thiu nn d qut dn, bung vn

thi lm.
Nhng ngy th bn, th nm, ti cn nghe ting p ca xin nc, nhng t
ngy th 6 tr i c thy im lm. Mi ti m ngy th 9. Khong 10 gi, nghe
c ting m ca bung s 6, ri ting chn ngi khing i sau khi, c ting rt
cht cm. Ti v Tn, trong bung c lng nghe, nhng khng bit l anh ta cht
hay sng, hay a i u. Bo hi, sng hm sau tn Tn li phi qut ra
bung.
Tn v, nhn nh bo l ci chn ct thi qu, m tn T bt git phi pha
bung vng lai. Tn li k, khi ra y, nhn vo sn tri chung, y thy by gi
Ha L y t, ngi y c sn. Cch y hai thng, khi Tn cn tri chung,
tri ch c khong 4, 5 trm ngi. Nhiu bung ch 4, 5 chc ngi, c bung
khng. Y ni, y gp ngi nh tip t, ni thm cho bit, ngoi x hi by gi
dn chng hoang mang lm. u, tnh no cng th, cc nh t cht nch. u
thng T va ri, c lnh ca B Cng An: Tt c nhng ai t lnh trn cho n
Thng s, m hi 1954 ch b hc tp v gio dc ti a phung my ngy ri
cho v (Ch c s quan mi b bt i hc tp tri giam). Nay u c mi vo
p lao ng xy dng x hi ch ngha.
Nhng ngi H s quan v lnh trng ny, bit mnh c t ui vi ch c,
nn d a phng no. H lun lun t ra l nhng ngi tch cc, nng n
trong mi lnh vc vi ch mi. a phng, hp tc x, nh my, cng
nng trng, v.vu u cng vy. Chnh v th, sau 9 nm n lc cng tc,
nn ngy nay rt nhiu ngi c ng hoc chnh quyn tn nhim, tin cy.
C ngi tr thnh on vin, c ngi l t trng t lao ng x hi ch
ngha ca, cng trng hay nh my v.vThm ch, c ngi do tinh thn hng
say, cng tc, hc tp ngy m qun mnh, nn tr thnh ch nhim hp
tc x, hay th k cng on..H tng rng nh vy l cuc i t nay yn
lnh, ch cn mt lng phi phi yu thung vi ch mi ca mnh. Nhng,
ng mt ci! By gi tt c c mi i hc tp, bt k anh ang cng v
no. L do: An ninh ca T Quc x hi ch ngha ang b e da!
Ngoi nhn dn c ci t mi l:Trt x nhm giy ( i lnh hoc lm vic vi
chnh quyn Quc Gia). D x nhm giy mt ngy cng phi i. Tnh no vo
tri giam tnh . Sau khi lp h s v xt hi qua loa, ri c chuyn i cc tri
trung ng.
314

Bao nhiu ngi ng nga ra. Khng nhng bn thn ngi i t v gia nh
ngi y, m ngay cc cn b a phng cng khng th no ng c. Bi
v, 9 nm trng di ng ng, tri qua ri!
Nh th, cho php ta nhn nh (sau thng 4/1975). Nu, Cng Sn cha hi ti
n nhng ngi tng cng tc vi ch d ch mt ngy, l v chng cn
mun li dng, hoc v cha n nh nhng cng vic khc ln hn. V tnh th,
iu kin cha cho php, s hoang mang lng dn, trong khi cha n nh x
hi, cha nm c cht nhng tng, loi ngi chng nghi ng..Ch trc
sau, sm mun g chng cng s hi ti. Lc chng c y ry l do hp l:
No l Hm i 7 tp trung v bin ng, Trung Quc chuyn qun, Thi Lan
ng y, v.v v v.v

315

Ba Mi Lm
Ngi N T X Lim II...

Cui Xun v tri bt u sang H, khng kh tr ln du du. Thnh thong

vn cn nhng trn ma Xun la tha phng pht, nh bo cho nhn th
chun b n nhn nhng ngy nng hn.
Ti hm , ti ang ngi m chiu vi bao ni y vi ca cuc i. Gia ci
vng lng n lnh lng, sau khi ci loa cnh x lim tt ngm lc 9 gi ti. t
nhin, t mt ci loa phng ngoi gc sn c gin nho pha trc, ting mt
ngi min Nam thong th dng dc:
Cc anh em chin s trong Khng Lc Vit Nam Cng Ha thn mn! Ti l
Phan Thanh Vn, Trung y phi cng thuc phi i X ca Qun Lc Vit Nam
Cng Ha. Ti nghe theo li phnh ph d d ca M Dim, li chic C-47
xm nhp bu tri min Bc x hi ch ngha th gin ip bit kch, b b
i phng khng ca chnh ph cch mng h..ti Cn Thoi, Ninh Bnh. Ti
b thung nng, nhng do chnh sch khoan hng ca nh nc cch mng,
tn tnh cu cha cho ti. Nay, ti bnh phc. c s gio dc, m bc
ca cch mng, ti thy c ti li phn dn hi nc ca ti, hiu c
ng li nhn o thung yu dn ca ng v chnh ph. Ti ku gi tt c
cc bn thuc binh chng Khng Qun ca Qun Lc Vit Nam Cng Ha, hy
v c lp ca T Quc, v hnh phc t do ca nhn dn. Cc bn hy mnh
dn ng ln quay v vi chnh ph cch mng, v vi nhn dn. Hy li my
bay v vng Mt Trn Gii Phng, cc bn s c n tip nng hu nh anh
hng. Cc bn s gp sc mnh cng nhn dn tiu dit k th l M Dim
Nguyn vn th ti khng th nh r, nhng ni dung l nh vy. Tai ti lng
nghe, m lng ti r mu dn dn, tn Tn ang nm cng b dy nghe. Mt ti
hi sng sng khi gp nh mt y. Ti hi mt cu thm d, gim nt h
lng:
- H bt Phan Thanh Vn phi c nh vy sao?
Tn Tn t v hiu bit:
- Mi ln c mt bn nh vy, c th lao 5 ng. Mt phn do h bt c,
phn khc, cng do mnh mun tin b.
316

Thy y c v hiu bit tht, ti hi tip sng t:

- Bi vit do h vit sn, hay do mnh phi vit?
- H gi cho mnh vit, ri h sa!
Tuy ngoi ming hi chuyn Tn, nhng trong u ti lin min vi ging suy
tng. Nu chng thu thanh ting ni ca Phan Thanh Vn, ri em v min
Nam, phat cho Qun i Vit Nam Cng Ha nghe. Hoc cho nhn dn nghe,
th c th lm rung lng ngi c tinh thn, lm nghing ng cho ngi khng
c chnh kin, khi nhng ngi ny cn m h v Cng Sn. Tht l tai hi!
Tn Tn cn ni tip l nghe Phan Thanh Vn c my ln ri. Hin nay Vn
c tri th trong khu nh bp, t ra rt tin b, cn b chiu c rt nhiu
mt. Tho no, ti nh ti hnh nh Vn ngi gc cy bng, hm u tin ti b
bt vo Ha L. Ti im lng, chng mun hi na, v mt cu chuyn m trong
lng mnh chng vui g. Lng ti c bng bnh, lng l chy v min Nam xa
xi.
Hng ngy, ting loa cng tri chung c chc vo tai ti, tnh hnh Pht gio
si sc u tranh vi chnh quynTi chng l g khi nghe i truyn thanh ca
a phng H Ni v pht thanh trn v tuyn ca Cng Sn. Nhng, vi kh
nng nghip v ca ti, cng vi kin thc ring, ti cng thu nhn c mt
s tin tc qua tng kha cnh ca tng s vic. Nhng ngi chu suy ngh thu
o, ai cng hiu y chnh l do bn tay mu ca Cng Sn. Cng vi ci t
do nh nhng khng ng ch, khng ng lc ca min Nam. Vi tc phong l
li lm vic, mang sn tinh thn tc trch ni chung ca cn b cng nh chnh
quyn min Nam. Cng sn tha h, li dng thao tng Chng gieo rc ln thi
phng, bp mo, khch l mi mu thun gia chnh quyn vi nhn dn, vi tn
gio, vi ng phi. Ri ch, khi c iu kin, c thi c, chng ch cn cm ci
gy chc vo tng im.
Th d V Pht Gio.. Chng s c hng trm cch, ty theo tng ni, tng lc.
Ti c hnh dung: Trong mt m rc ang din hnh trang nghim trn ng
ph Hu chng hn, ca mt ngy l Pht gio c bit. Ngay trong m Pht
t ang din hnh ny, thm ch ngay trong cc tiu chc sc ni tng, chng
ci ngi ca chng vo, cng lm vic vi nhau m cng khng bit, li dng
iu kin lc ng c, cng nh lc thun tin, chng d dng b mt th truyn
n chng v mt st chnh quyn. Cc c quan c trch nhim v an ninh nh
cnh st, mt v, v.v Lc s gii quyt th no? Khi cha hiu r y
317

nhng th on tinh vi ca Cng Sn. Khi cha c kinh nghim hu hiu gii
quyt nhng trng hp phc tp nh th, ch cn mt phng php ngn
chn, bng cch tm ti, khm xt lm ngng ng m rc. m rc ri
lon, Cng Sn cng lm ri lon hn, h la chnh quyn Cng Gio phn bit,
n p Pht t, v.vMu thun chng ln mu thun, lng cm hn chng ln
lng cm hn. Lc ch c tri mi gii quyt ni.
Thn ti ang chm trong ni tm ti ngc t, gi y li p thm mi u t cho
qu nh min Nam thng yu.
Hm sau, chic loa cng ngng mm mp, nh vy l 8 gi, gi bt u
lm vic ca mt ngy, th m vn khng thy tn trc x lim n cho t ra
b. Tn Tn ngi ch mi, y ng dy i i li li, ri khng hiu y ngh th no
li tr ln sn, ri la th king chn, nhn ra pha cng x lim. Y t v phn
khi, ci xung nhn ti:
- Ca x lim vn ng!
Tn Tn qui lm khi ca x lim ng hay khp l an ton. Y c th ni chuyn
vi bung khc, nhng mt vn nhn mp trn ca cnh ca x lim, khi thy
h ra l trong ny tt xung ri, v th t khi b bt. Y ct ting gi:
- S 7! S 7!
Im lng mt lt, y gi na:
- S 7!
Mt ging ph n rt trong:
- Ai gi y?
- S 4 y! Do ny c khe khng?
Vn ging khi ny:
- Cm n, khe!
- B bt v ti g y?
Im lng mt pht, ri ging trong li ct ln:
- Ko chung nh th Nam ng bo cho gio dn v cng an vo bt Cha ph.
318

- Bao lu ri?
Bng Tn nhn nhc tt vi xung, trong khi ti khng nghe thy mt ting ng
g khc. Ca con xch m, tn T mt long sng sc:
- Anh no trong bung ny va ng ln ni chuyn?
Y hi m hi, ch y thy ti ngi cm, lm sao m ng dy c. Tn Tn
nm hai tay vo nhau, vn vo:
- Tha cn b
Tn cha ni ht cu, tn T ci xung rt xoch cht cm ra, ri qut:
- B chn vo!
Mt tn Tn chy di. Y bit khng cn cch no khc, nn t tay nhc cm v
t t nhc mt chn b vo. Tn T nhn qua c con theo di, y cht cm vo,
khng ni g thm. Nh vy, tn T cng qui. Y cha m ca, ng ngoi im
lng nghe . Nu khi y n, d y kh ca i vo. Tn bit ri. Ting ni
ca Tn, T cn l g. Th l tnh cm hay chng tnh cm g, sai l vn cm.
Ti nghe ting m ca my bung b, ri t nhin thy cht cm ti rt ra.
Ti nh tay nhc cm, nhc chn. Ci chn i, bc xung t c b b. Ti
tng i cung, nhng khi m ca, tn T khng ni g, ti cht hiu, m vi b
vo nh tm , ra. Ti g nh vo tung s 7 my ci nh ni: Cc c
lm cho mt ngi na b cm y nh!. n ba cm, tn T li m cm
cho ti ra ly cm cho c Tn. Tn Tn mt rt bun. Theo y, b cm l mt
chuyn, y cn s l v ca y sp x, c th b nh hng xu v y khng gi
tt ni quy tri giam.
Trc y, ngay khi mi ti x lim II c my ngy, ti bit bung s 7 c
hai c gi u b cm. Ti rt bn khon, dt khot y khng phi l ti hnh s
ri. Bi v, hnh s rt him phi vo x lim, c bit no . Phi l nhng ti
tng i quan trng, nhng cng ch n 1 vi tun hay mt thng l cng. Hai
c phi l ti chnh tr nng k mi phi vo x lim, v cn b cm na. Mc d
v l tr, ti tin l khng phi, nhng phn tnh cm trong lng ti, cng lng lo
mt cch phng pht. Bit u, y li ch l chnh i tng nhn ti liu M?
Cho mi ti mt hm, ti bt Tn phi t li. Y ni dng ngi nh nh tu,
mi khong 20 tui, ti mi yn tm. D vy, ti vn theo di vi mi kh
nng c th, kt hp suy on da trn nhng iu kin bit:
319

- Cng mt ti, hoc cng mt t chc, khng bao gi chng giam chung mt
bung x lim.
- Hai ti khc nhau, li cng b cm? Ngay phm nhn nam x lim, cng t khi
cng b cm, hung chi l n. Vy n b cm l hn hu, y li c hai!
Ti sao c s trng hp k l nh vy? Cu gii p ch c th tha ng l phi
c mt ngi thc, mt ngi gi!
Vi iu kin ca mnh nh th ny, mun lm sng t vn trn. Ti ch cn
cch duy nht l phi lng nghe nhng m thanh, s vic..ri t y suy l
dn. T nh tm , ti thy c bit, l t vi ln thi, cn hu nh c c nm
pha tri, tc c c dng nh tu i cung. Sau , c nm bn sn phi li i, ri
thng thng l v trc. Nh vy, nu c i sau v trc ny khng ni, th c
i trc v sau khng h bit l c sau c i cung.
Lc ny, ti c th phn bit c, ting ng ca cht cm no rt, ting m
ca bung no; m Hoa vo gi cung hay Bng, hay Kim gi, hoc lo T, h
cha m ca ti bit ngay l ai, qua cch bc sn st trn nn nh, cch
cm chm cha kha lc, cch m ca bung..Cn nhng tt kht mi hay
hng ging th qu r. c tng hp ngay cc m thanh ra li gii p khng
kh khn g. Hn na, tr bung ti, c x lim ch c chic cm bung 1, v 2 c
gi b cm s 7. Nh vy, ch phn bit 3 ting cm th hu nh khng lm. V
th, ti nhn nh c n 80% l 2 c bung s 7: Mt c gi v mt c
tht. Nu chnh mnh khng b cm, ti c tha kh nng th, cng nh mt
nhn kt lun. Ngay by gi, ti mun bo cho c tht bit cnh gic.
Khng th kh. Nhng nh chu v ci chn trong cm. Cch no cng c
ch bt li c. V ngi kia thng xuyn c mt y. Ch cn cch ch i
mt ba no bt ng c bn phi i cung, c bn tri nh, ti s ln ting ni
bng qu. Th d: Ch c tin ngi cng bung mnh chng hn. Nu cn b
c ng rnh, m ca con hi, gi v nm nhm mt ng, nm m. N chng
lm g c mnh.
Chiu hm , ti ang nm vn v suy ngh, ca con xoch m, tn Bng ch
ti:
- Mc qun o i cung!
hn mt tun nay khng gi. Hm nay, khng hiu c g khc chng? T
m em ti i bn ti gi hn ba thng ri, c mt tun hai, ba ln chng
320

gi ti i cung. Vn nhng tr d d phnh ph, e da, ri li tnh cm. Truy ht

ch ny, li n im khc. C lc, chng bt ti vit hn li mt s vic no
cho r rng. Ti vn trc sau nh mt. C mt vi ch do ci dt ca ti b
bc, ti phi lao ao vt v. By gi c thm kinh nghim, nm c
nhng mnh khe khai thc, nhng ng tc tht, gi hu nh ti thy trc.
Tuy vy, ti vn t v cn ngy th, hiu bit km. i khi, ti phi v sa vo
nhng ci by chng ging ra, nhng ti vn ch ng li n thnh v hi,
hoc hi t. Cng c lc ti lm nh hoang mang, dao ng chng kh xt
on, hoc s hiu sai v con ngi thc ca ti.
Th d: Mt hm 3 a hng h p bn, x gh, no l xin tha ti x t cho ti,
v ti cn qu tr, cha suy ngh chn chn; mong ng li khoan hng, nhn
o ca ng s thm nhun vo tim vo c ti, ti s thnh tht khai bo
ht, v.v..No ng, ti vn l mt tn ngoan c ngu xun, chuyn ny, cho i
lun..No l cu mt ngi l hy vng n s tr nn tt, ch khng phi
cu mt ngi m tt xu vn c kh kh gi trong mnh; 10 thng nh th
cng bn b..
Phi ni rng, t ngy chng a ti i bn n gi, ti chng s na; ngay d
by gi chng em ti i bn tht, ti cng vy thi. Dt khot, ti khng n ni
ngc ng con tu i va qua. Tuy th, ti vn v hoang mang lo s, xin chng
tha cho. Xin chng l ngi trc tip vi ti, hiu ti thnh khn khai bo mi
vn ngay t u.
Hm nay, khng bit chng cn gi tr g na y? Vo ti phng cung, ti thy
mt 3 tn: Nhun, c v ng rt lnh lng. Trn bn, trc mt chng, mt
chic cp da en dy cm. Thi ca chng hm nay hi khc thng. Chng
nhn ti rt lu nh mun xt on mt ci g. Cui cng, tn Nhun trang
nghim:
- T ngy anh b bt vo y bao lu ri?
Ti nhn y d dt:
- Tha ng, hn 10 thng ri.
- Anh c bit rng, trong Nam chng phi ra y my tn tm anh khng?
Ti hi ng ngng, xen ln cht lng lo trong lng. D th, ngoi mt, ti vn
xem nh h ni a:
321

- Chng n tm ti lm g! Ti qu quyt l khng c ai ra tm ti c. trong

Nam, ti l loi v danh tiu tt. Chng qua chng tr my thng lng, ri tung
ra ngoi Bc ly ting vang l chnh; cn b bt, sng hay cht, chng u
cn cn bit n na.
Tn ng t ny vn c ngi yn nhn v nghe ti ni, by gi p bn ci
thnh!, ch tay vo mt ti:
- Ngm ngay ci mm anh li! Hm nay ti bo cho anh bit, v khng cn giu
gim g c. Ngi ca chng ti t trong Nam ra, bo co y v anh.
Chng ti thy b mt tht ca anh. Anh l mt tn ngoan c n cng, mun
em trng chi vi , dm i v tri, dm nh la c B Cng An cch
mng!
Trong khi va x v ti, y va m cp ly ra mt ci phong b dy cm. Y chn,
rt ra mt tm nh c 6x9, c cho ti thy l cn rt nhiu nh na. Y vt tm
nh xung bn, trc mt ti, gn ging:
- y, hy m mt ra nhn. Khn hn khai bo li ngay. Nu khng, ln ny
chng ti s khng nng tay vi anh na, s c bin php mnh!
Ti thong nhn bc nh, d cha cm, ti thy tim mnh nh tht li. Tm
nh Phan v ti chp gc ng Nguyn Hu, trng cho sang rp xi n Rex.
Phan cao ln, mc o s mi ca r b ngoi qun, eo knh en ang quay cho
mt v pha ngi chp nh. Ti, o s mi trng, b trong qun, eo knh trng.
Mt tay ang cm my cun sch, mt tay ang ch v pha trc mt. Mt ti
nghing gc vi my nh khong 30 .
Ti ing hn, suy ngh, phn x tng hp cp thi. Chng bit ht ri
chng? Chng cn nhiu nh na hay khng? Ti sao chng li chp nh
ngoi ng? C th ch l mt tm duy nht, bi v Phan b l, chng bit
lu ri. Khi thy ti i vi Phan, l, chng chp mt tm, sau ny phng h
dng trong tnh hung p lc v chng c. Ti sao chng phi c cho ti thy,
chng cn nhiu nh na? Chnh ci c ny cho thy, ch l mt ng tc
gi ca chng gy p lc tm l. Mt iu ti tin chc, d cho nm ngay trong
Cc Tnh Bo Si Gn, nhng nu khng cng mt cng tc, chng cng khng
th bit c s vic. V d cho cng mt cng tc i na, cng ch bit c
tng khu, tng phn, ch khng th bit ton b. My pht tnh ton, phn ng
nhy l, thnh quyt nh. u tin thm d, ti lm ra v mnh bo, nt mt
ti ln tin tng:
322

- Ti cng tin tng cch mng hn. y l tn Ha m. Nh th ny, s vic

ca ti cng c xc minh sm hn.
Tn c ng bt dy, x li st ti, ch tay vo mt ti, gm ln:
- Anh ng c gi hng! y l tn Ha ?
Ti m to mt ngc nhin, cm tm nh, ch khng quyt:
- Tha ng, ti bo m vi cc ng, y l tn Ha m! Hng ngy, y i vi ti,
hun luyn ti, ti cn l g mt y na!
y l mt im tnh c, m li may. Trc y, khi ti t v ng Ha, ti
thng ly hnh nh ngi cu h ti, bo trng, to ln. ng l ch hng xut
nhp cng hn vi Vnh An ng Hng Thp T. ng Phan cng to ln, ch
c im khc l ti t cu ti da trng, hng, hay mc o s mi trng, trong
khi ng Phan da bnh mt, hay mc o s mi ca r. Nhng, trng nh lm sao
phn bit c da bnh mt hay da trng! Cn o s mi v trng, c iu khon
no bt buc ng Ha c phi mc o s mi trng mi u. Cn ti, ti ch bit
ci tn Ha, tn Phan ti khng bit. iu g chng minh bt buc ti phi bit
tn Phan khi m trong tnh bo, vi mi ngi u dng tn gi. V th, ti c
khng khng hnh ngi trong nh l tn Ha. iu ti vn lm lp lo s l, nu
chng a mt tm hnh no chp ti vi Cn, hoc vi Hong Cng An, lc
ti cha bit tnh sao. Bi v t trc, toi ch khai tn Ha duy nht l ngi
hun luyn v o to ti m thi. An v Cn, ngi ch cao 1m62 l cng.
Chng t v tc ti lm, nhng xem chng khng lm g hn c. Qua thi
tc bc ca chng, ti cng yn tm hn. Nu chng c vi tm nh no
khc, chn chn chng s ly ra nm vo mt ti. Ti cm tm nh a tr li
chng, mt ti y v hn hoan tin tng:
- Nh th ny, ti on cch mng bt c tn Ha ri, v cch mng
xc minh c s vic ca ti. Ti rt mong, mt bui no , ti s gp tn Ha
y tha phn no lng cm phn ca ti i vi y.
Tn ng ci nht! Tn Nhun cm tm nh, ging giu ct:
- Bnh eo knh trng, p trai, trng t cch y ch!
Ti ci:

323

- Cc ng cn l g x hi min Nam! Mt anh dt c cn mai, nhng ra ngoi,

c ra v ta y l sinh vin, tr thc, tay lun lun m chng sch ngoi ng dy
cm. Hin nhin, ti cng ly ci nt gi to y. Mt ti c sao u, th m cng
eo knh trng gng vng, loi khng . By gi ngh li, ti cn thy ngng.
Hm nay, chng tng vi tm nh y, chng s lm ti tan hoang, hoc t na
cng phi bc ra mt s mng. Nhng cui cng, vn khng gii quyt c g,
chng bm gan, tm rut!
Tn ng cc lc:
- i v!
Ti v x lim, tht h va! Tuy th, lng ti vn y lo lng. Ti hiu s vic cha
th yn c.
T ngy ti b pht hin, ri b theo di nh th X ti nhiu m ngy suy
ngh v sao ti b phn gin pht hin. Ti tp trung t tng: nhn, xt, ri, soi li
tng im. Tng kha cnh, tng s vic, t im b K Phng cho n
khi ti H Ni, nhng ngy vo Vit c, lc sang Gia Lm..Ti khng thy
mt im no nghi ng b ch pht hin. Nh vy, ti b ch pht hin, ch c
th:
1) T ni linh mc A. Linh mc ang b Cng Sn b mt theo di. Ti m n,
nn chng tm v nh tr xc minh. M xc minh, chn tng ti l ra
ngay.
2) T Paul Lng Paris. C th y l nhn vin hai mang. ly tin, y cung
p cho phn gin H Ni bit rng s c mt ngi xm nhp H Ni, nhng
khng bit ch xc ngy thng cng nh nhim v. Nu ng nh vy, phn
gin H Ni phi tm ra l tt nhin. Nhng im ny yu kh nng hn im
trn.
Ti mt bao ngy m nn c suy ngh, nhng v thiu c s nhn, xt,
cho nn ti vn cha th khng quyt l do im mt, hay im hai. By gi, li
c thm tm nh ca Phan v ti. Vi tm nh trong iu kin nh hm nay, ti
cha th c kin g, phi i nhng ngy k tip mi sng t.
Tn Tn b cm n ngy th t, th m Hoa vo gi i cung. Qua gn 2 thng
tr chuyn vi tn Tn, ti c bit y ch c mt chp php duy nht tn l
Chu. Cng thuc phng 44, phng hi cung chnh tr. Vy m ti, sao nhiu
324

chp php th! Trc sau 6 ngi ri. Mi bui hi cung li thng c t hai,
ti ba ngi. C l ti ti l mt ip vin, c nghip v, c o to hun
luyn bi nhng c quan tnh bo ca mt quc gia, cho nn, khai thc
chng phi mt nhiu tm sc hn?
Tn Tn i cung gn hai ting ng h v ngay. Tn vo bung m tn T
vn cha ng ca. Vn ng ngoi, trong khi tn Tn vi vng qun chn
mn v qun o. Tn quay li ti ni nhanh:
- Ti c ra tri chung, v n ca ti sp x.
Y m cc th ra ti ca, quay li gt u cho ti. Ca ng, ri kha. Ti thy
nh hn ngi. T nay mt mnh, d bun hn, nhng khng lm phin toi ai,
ti cm thy d chu, t do hn.
Ngy hm sau na, ti li nghe cn b vo bo c gi b cm, pha tri ca
bung s 7 mang chn mn, qun o ra tri chung. C i c hn mt
ting, ri c b cm pha phi cng i, rt im lng. Ti c gng nghe phn
on, nhng cng khng h nghe thy mt m thanh g. Nh th, s nghi ng
ca ti c pha phi l t gi cng chc ng hn na Mc d mi ngi mt
bung, h ra i, lng mnh cng thy mang mang vng lng.
Bung s hai cng mt ngi ra tri chung, cng vi hm Tn i, c l l ngi
anh h cng v vi Tn. Nh th, hin nay x lim ch cn c 4 ngi: Mt
bung s mt, b cm mt chn, mt bung s 2, khng b cm; mt bung
s 4 l ti v mt bung s 5, khng b cm.

325

Ba Mi Su
n Th Ca Chp Php v Nhng Cay ng Ca i T...
9 thng 4, ngy m ti nh mi, sau hm ti i cung c 5 ngy. Sng hm ,
tn T m ca bung cho ra v b xong. Ti ang ngi mi mng tay xung
sn xi mng ch cm sng, bng ca con xoch m. Theo cch m ca con v
kha ca ln, ti bit ngay l ngi l. Ti nhn ln, ca con ng li v ca
ln m to. ng ngay gia ca l tn L, Trung y Ph Gim Th, pha sau c
tn cn b T. Nhn ti, tn L nghim trang, ni ging Bc:
- Theo lnh trn, anh b cm hai chn. Vy hy nghim chnh chp hnh!
Ti chong vng n lng ngi i. Ti b cm hai chn! Nh th ny, ch c t
ri cht thi. Ti n ngi hi, trong khi tn T bn ngoi rt cht cm ra
ch i:
- Tha ng, ti v sao ti b cm hai chn ?
Tn L gn ging:
- l lnh trn, anh hy c chp hnh!
Mt mu u xm nh xp xung chung quanh ti. Ti hiu, gian kh cng khn li
o y tm thn khn nn ca ti. Cn bit ni nng chi, ti nhc cm v t t
nhc chic chn cn li ngoi t vo cm, tm t ti nh i vo nh m.
ng cht cm xong, tn L ra ti ca cn quay li:
- Hy suy ngh k i, ko ri khng sng c!
Ting cnh ca bung ng mnh. Ting lch cch ca then st ci ca nh
co vo tri tim ang r mu ca ti. Ln ny r rng ri! Ti chp php cm ti,
v cho ti ngoan c, khng chu khai bo s tht.
Ln trc, chp php cn lp lng chng ti khng cm anh, v lc chng
cn np sau ci mt n dn ch, ly chnh ngha phc v nhn dn, ly
khoan hng gio dc con ngi sai phm l chnh. By gi, chng ht ci mt
ra ri, hin nguyn hnh l nhng con qu, y mm nanh vut vi hai bn
tay mu.

326

Cm hai chn, kh cc nht l cnh i v a. i i tin, ti phi c tp hai ngy

i mt ln. Nhng i i, d ung t nc, ban ngy phi 3, 4 ting i mt ln;
cn ban m, t 9 gi ti n 6 gi sng ti mi dy i. l vi iu kin ng,
ch v au n khng ng c, mt m cng phi i 2, 3 ln. Lc i i, d c
gng bng cch no, ti cng vung vi c ra nh v trn sn ng. Bi v, ti ch
c mt th duy nht: nm nghing gia sn, ri t gia sn tiu xung di
b, c khi vo b, c khi khng.
Gp kh khn phi ra sng kin. l phng chm i vi tt c mi sinh
vt. Sau hai m, chn ti t v mi nh. Nhng, bt rt v kh chu nht l hai
ci u gi khng th gp hn li c. a s thi gian ti phi nm nhiu. Cn
ngi, th ci th g g, u phi gc v pha trc, rt mi, khng th ngi lu
c. V vy, ti ngh nu lc cm vt cho hai chn, chn phi s bn tri v
ngc li, chn tri s bn phi. Nh th, mun nm, phi nm xp, v ch
nghing v mt pha. Nhng, c ci li l qu ln ri ngi gp ln ci cm, lc
, chn gp st c, thoi mi hn.
Ngh nh vy, bui sng hm sau, n cm ri tr bt xong, ti vt cho hai chn.
Lo T nhn ti vi v ngc nhin. Lo nh hi, nhng ngh th no li thi, ri
lo ng ca ci then. Ti la th xoay p ngi xung sn, chng tay qu ln,
ri ngi ln ci cm, hai chn gp li pha di mng t. Th ngi tht vng
chi, nht l hai chn c gp c st li mng. Ngi mt lc mi, ti li
chng tay xung sn, t t nhoi ngi ra pha trc, nm xp. Nh th, hai
chn dui ra c thng hn. Ti cm thy d chu hn hn th cm c. Tuy
vy, cng c iu bt tin ca n l khng i i tin c, v khng c th no
a mng ra c st mp sn. Cn i tiu tin, ch c mt th duy nht l
qu ln, ri t gia sn cho cho xung di b. Th ny c li l ti nhn thy
ming b, nn t vng ra ngoi, nhng nc gii rt ra sn ng nhiu hn. Tm
li, kiu cm ny ch c th dng ban ngy, t ba cm sng lc 9 gi cho n
ba cm chiu lc 4 gi. V m, nn i li th cm bnh thng. Tuy thun
tin hn nhau khng bao nhiu, nhng im li l chn lun c ng c,
mch mu lu thng, gim b t bi chn.
Ti ang ngi chm ch trn cm, mt m mng nhn ln mt khong tri con,
rng chng 10 phn gia mp di ca s v rim mi ngi chy di theo ca
s. Trong ci khung tri ny c 6, 7 ci l nho ca gin nho pha sn trc Ha
L, ni mi khi ti i cung u c i qua, ca con bng xoch m. Ti quay li,
ch kp thong thy b mt ca lo T. ra th! Khi ny, thy ti vt cho hai
chn cm, y khng bit ti nh lm g, v vy y mi theo di. By gi, y bt
327

cht m ca kim tra. Thy ti ngi nh vy, y hiu, nhng chng c g ni

c ti, nn y li ng ca con li. Tuy ch l mt khung tri nho nh vi my
chic l nho xanh rn, nhng n cng lm cho tm hn ti c thm mt cht
thi v, cn hn l ch nhn thy 4 bc tng v hai ci cm, khng mt cht sinh
kh. Nhiu lc bng khung, nhn nhng chic l nho xen k nhng mnh tri
xanh xanh, hn ti bung tri dt d, nh k thc, gi gm nhng ni nim y
vi ca mnh m qun i c phn no ci nhc mi ca i bn chn trong
cm.
My hm nay, ngi li a vo y x lim. Bung no cng c ngi. Lc gn
tra thy ting m ca x lim, ti nghe ging mt ngi Tu, ni ting Vit
khng r:
- To m, tui lm sao m pt tui?
V ngay sau , ting qut:
- Cm mm!
Ting m bung s 6, ting rt cht cm. Ting lo T cao ging:
- B chn vo!
- Tui lm sao li cm ci chn tui!
Ting x ng hunh huch, ting ng cht cm, ting ng ca ci then. Ri
im lng, ti vnh tai nghe ngng. Vn im lng, c l cc bung khc cng ang
vnh tai nghe nhng m thanh suy on nh ti. Im lng mt lc, ti li di
hn vo nhng chic l nho. Vi cn gi nh, nhng chic l nho rung rinh, ong
a nh a ct vi gi. Bng mt ging khn khn ct ln nghe r mn mt:
- Chng my khng cho lm n pun pn g c!...V con tau n ci sn m
khng c nMua ci tu, mua ci mui, xp hng di di m khng mua
tc!.....Chng my git v con tau i, git tau i!.....To m ci Cng Sn! To
m ci cch mng!.....
Cng lc ging cng m vang, nhiu khi nh gm ln. Qua ging ni, ti on
ng ny cng c tui, phi t 35 n 40. C ting ca con xoch m, ri
ting lo T sc, anh:
- Cm ci mm li, my mun cht h?
328

Ting ngi Tu gm ln nh in r:
- My git tau i! To m chng my! Tau khng mun ci sng na! Chng
my lm ci dn khng c cm n! To m ci tng ch, to m ci Cng Sn!
Ting lo Tu gm tht to, vang ra c ngoi sn khu gin nho. My tn cn b
chy vo. Mt ging l nh ra lnh:
- Kha mm n li. Khng chu na, cho xung ct x!
Lo Tu gn nh in khng, khng bit s l g, lo vn chi. Mt lc sau, c
ting m ca bung. Ri nhng ting hunh huch vng vy v ging ca lo
Tu c xn xt, ph ph nh ting ca con ch b buc mm. Ting ca ng nghe
xm, ri x lim li tr v vng lng. Thnh thong ting xn xt hn hn ca
bung 6 c nh co vo tim ca mi ngi trong x lim. Ti nh li hnh nh
chic cm mm lc ti mi b bt vo. Khi , ti cn b nh mu me y ngi,
li cn b cm hai chn. Ngh n, ti cn thy tim mnh nh bp tht, gy ti cn
rn rn. y, ng Tu ch b cm mt chn, nhng chc cng khng gi c,
v nu b cm mm th phi kha tay ra sau, nu khng, tay s m c ci
vt di cm. Ti th di, thng cm ca ng.
Ti nh li lc b cm hai chn do y. Khi , phn v mi vo c th ca ti
cn c cht d tr, cn sc lc chu ng, hn na, ang thi gian lin tc
i cung, nn coi nh ch b cm v m. Ban ngy hai chn c ngh ngi, thay
i, mu chy iu ha, t b t xui. Vy m ti cng ch chu ng c gn 40
ngy ri khng i c na. By gi, chng li khng gi cung na. Ti n
lc phn u bng cch lun lun thay i th cm, vt v au n la th dui
ra co vo nh tp th dc, th m bn chn khi s vo c b b, cn cn. Tay s
vo chn, cm gic nh s vo chn ngi khc.
Ngy 16 thng 4, tn T m bung, thu ht chn mn v o trn th. Khi y ti
bung ti, ti nn n, khn khon:
- Tha ng, ti chng c mt ci g ngoi hai b qun o c. ngh ng thng
cm, cho ti mn li mt chic chn, ti xin i n ng v nh nc.
Y quc mt, gn ging:
- Nguyn tc l nguyn tc. Khng ni nhiu!
Ti nh ci o v gp hai chic chn a cho y vi bao nhiu luyn tic hn
su. Y nm xung t, pha ngoi ca. Y nh kinh tm khi cm ti chic chn,
329

mi y nhn li. Ca ng ri, m lng ti cn ngn ng tic nui. Ti hiu rng

nhng ngy ti, trong tnh trng cm kp ny, ti cn phi chu ng nhiu kh
s kh khn hn na. C ting ngi lc c vo m nhng chic chn pha
ngoi ca. Chc l mt anh t hnh s no i thu chn v git v nhp
kho. Nh vy l hng nm, c 16 thng 10 th cho mn chn, v 16 thng 4 th
thu li.
Chic loa cng tri chung nh ci ng h. Ngy no cng nh ngy no,
sng ng 5 gi ting loa bt u vi nhng bi tp th dc trn i. Ging
mt c gi thanh thanh ko di 1, 2..theo tng ng tc, nghe c lc nh ting
h ko g mt cng trng lao ng m hi, c lc li dn dp khn trng
nh ting p la trong ngy ma ca mt hp tc x nng nghip. Sau 15 pht
tp th dc, ti mc thanh nin, ri n cng trng, nh my, bn tin. T 6
gi ti 6 gi 30 l mc Qun i Nhn Dn,v.vTing loa c the th chc vo
tai mi ngi cho ti 8 gi th cm bt. n 12 gi tra li nheo nho. 1 gi li
tc hng, n 5 gi chiu li bt u h ht cho ti 9 gi ti mi chu ngm
c kiu.
Trong mt tun, sng th Hai v th Su l hai ngy giao v a hng, l
nhng t, ti nghe ti cn b thng xuyn ni chuyn vi nhau. Ngay t 3, 4
gi sng, lc cha c ting loa pht thanh, ch sn gin nho st vi cng tri
chung, ting r rm, n o hn n ca , xen ln vi nhng ting qut tho ca
nhng tn cn b, b i v cm nc, cm, kha a t tri trung ng.
Ti nm nghe theo di nhng ting r rm bn tn. C ngy l t chnh tr, c
ngy l t hnh s. Nh vy, tri chung, hoc x lim, anh no s phi i tri
no, ngay t ti hm trc c gi ra tp trung ng mt ngi nh gi l
bung vng lai. Sng sm 3 gi c gi dy ra ch gin nho pha bn
ngoi tng ca x lim II, nhn cm nm, ri c tn, kha tay chung, c hai
ngi mt. T thng khng bit mnh s i tri no. Nhng, ti nm trong ny
ti bit trc h. Ngoi cng tri chung, st pha bn kia cng l a im
xe p, nhng gi tan tm, cn b thng tp trung li , i khi bn tn, a
ct, hi han nhau., v th t chiu hm trc, c khi ti bit t ngy mai i tri
no ri nh: Vnh Quang, Ph Sn, Vnh Tin, Tn Lp, Ph Lu, Phong Quang,
Tri 5, Quyt Tin hay Cng Tri, v.v..Cng t a im ny, i khi nghe
c nhiu chuyn gia cn b bn lun, hi nhau trc khi v, hiu thm c
v chng v v x hi min Bc.
Ngay ba cm chiu hm , tn cn b hi bung s 6:
330

- Ci mm cn la na hay khng?
Im lng mt lc, ri ting m ca bung:
- T nay, ti ch nghe anh la mt ting, ti s cm c hai chn, kha mm cho
vi ngy. Lc , ch c cht.
Lc c mt lc. C l tn T m kha tay, m kha mm, ri ting m cht
cm. Ting chn lt t ra ly cm v ly nc. Ting ng ca.
Nh th l ng Tu bit s ri. Ai m khng s! Cht ngay khng s, nhng
phi s kiu cm kha nh vy. Ti nm gn hai ngy, by gi cn thy
ngn.
Ngay hm sau, ti li nghe thy ting m ca bung 6, ting qut tho bo m
qun o ra tri chung. Ti suy on, c th anh Tu ny v bt mn chn
chng, chi by a phng hay ngoi ng ph nn b cng an bt. B gi
n, vn chi, nn sau b a vo Ha L tri chung; nhng tri chung,
vn c in r chi bi la ht, nn mi b a vo x lim. V th, by gi thy
anh ta bit iu ri, nn c a ra tri chung li, ch anh ta ch c ti g c
bit c.
Vo mt bui sng sm th Su, ti ang m mng thip i sau mt m qun
qui v i chn nhc mi, v c th cng r ri thiu ng, thiu n v c phi
nm trong nhng th g b, nhng ting xt xt, ting the th ci c nhau ca
nhiu ngi con gi pha bn ngoi tng lm ti thc dy. C l lc 3 gi
ri, 4 gi sng?
Ti lng nghe, c bit nhng ngi t n ny i tri M Chn. Ti cng chng
bit tri M Chn u c. Qua nhng ting m cm, pht cm, ri kha tay,
v.v Tng s ngi l 43. C hai c ci c ginh nhau l ngi th 43, l,
khng phi kha tay. Vn nghe c nhng ting khc t t, st mt, nc n, ri
c ting mt c qut:
- Khng cm ly cm, con ! Cn khc mi.!
Li c mt ging khc ct ln lanh lnh:
- T s b con , n cho lm u c kh vo, by gi cn ngi y m khc!
Lm thi c rut ngi khc na!

331

Ti rt ngc nhin, khng hiu h mng nhau nh vy l ngha g! Ngh mt lc

ti cht hiu. D ang au, ti cng phi mm ci cho ci kiu v von ng
nghnh ca h. Sau lc h c lnh ra xe ngoi cng Ha L, ti khng ng li
c na. u c li c bp bnh nhp nh chy di trm ng cuc i
Ti nh li nhng ngy dong dui trn khp cc no ng H Thnh. Ngay t
1954, khi cn l mt cu b 15, 16 tui, ti nhn thy cc c n sinh H Ni,
nht l cc n sinh Trng Vng, p, mm mi duyn dng tuyt vi. Ri, ti
vo Si Gn. Ti li c chim ngng v p ca cc n sinh Gia Long,
Trng Vng vi nhng i mt huyn, ln da trng bc, gt chn hng; vi
ngc n, eo thon, mng to; vi chic nn bi th nghing nghing; hai bn tay
eo gng trng mut, ci trn chic solex en (tng phn vi mu ca o
qun, ca i gng, ca chic nn v ca da tht), tt c to thnh mt bc
tranh khng cn t g d m ca ngi.
By gi ti li tr v H Ni, t ngn nm thanh lch ca i cc trm anh,
ngoi nhng mt ti phi tnh ton u tranh vi k th Vit Cng, ti cng mun
tm li nhng bng dng m miu ca ngi con gi th lc ny ra sao. Th
m, gn mt thng tri, sut ngy ti lang thang khp 36 ph phng, nhiu khi
c m ti, ti chng thy mt c no gi l kh d snh vi H Ni nm xa, v
Si Gn ngy nay. H bin u ht! Ch c mt ln, vo mt bui sng, tri tht
trong khng mt vn my, ang i trn ng Hng Chiu, ti thy t ban
cng ca mt cn nh lu st ph, mt c gi chng 18, i mi, nc da
trng hng, b mt tri soan vi i mt b cu, ang lm nhng ng tc th
dc. Ti lic nhn ln, cng l lc c nhn xung. T trn vai tr xung mng, ti
thy nh gn bng nhau. C th lc cm sc so snh ca ti cn sc nt, bi
v va mi Si Gn ra, nn mi thy r nh vy. Ch nhng nm thng sau
ny, khi hnh nh so snh m nht do cht chng thi gian, ti li thy nhng
c gi min Bc vn cn nhiu c p, mc d ti ch ni rng, v ch nhn
thy nhng b cn b thi.
Th mi s cho tm l con ngi. Nhn s vt phi c iu kin. Cng sn
tch cc li dng kha cnh ny thng tr con ngi. Chng lm mt dn
nim so snh sung kh, xu p, ln ln yu nc chn chnh v phn dn t
v tnh. V th, nu ta c ni, ngi dn cng khng tin.

332

Ba Mi By
Cht... Ht...

vo h, thi tit cng ngy cng oi nng v mui. X lim 2 tht nhiu mui,
c l v ca s to, li thp nn mui nhiu v k.
Phi ni rng, ti kit sc mt phn v cm, nhng cn mt phn na v mui.
Ti thng ly ngy lm m, ly m lm ngy. Sut m, tay c phi cm o
xua ui mui. Ri nhng lc mt mi qu thip i, tay chn li y ln nt mui.
x lim 3 vy m t mui hn. C l v ca s nh, li mi tt tn trn cao, cho
nn cc ch mui cng kh vo. Nhng ngi bung khc hu nh u c
mn. Nhng lc tm git em qun o ra ch nh vng lai phi, thnh thong ti
thy c mn phi. C th, hai ngi chung vi ti trc y l Hon v Tn,
h u c mn c. Hn na, nhng bui m ti, ch c bung ti c ting ng,
p v ui mui; cc bung kia im vng, c chng ch l ting ku rn ban m.
Nh th, c x lim ny, ban m, ch c mnh ti phi n nhn tt c cc con
mui. i kh cc thn t: Ma ng rt mt, ma H mui bu!.
C th v c th ti khng cn cht chng , li do ngi ti bn thu, ct
i, hi hm, cho nn nhng nt mui cn dn dn tr thnh gh,nga ngy bt
gi sut ngy m. T nh ti ln cha h b gh ln no, cha bit gh l g,
by gi gh sut c ngi, nht l hng, nch, k tay, k chn, trng nh hi.
Nga ngy qu ti khng chu ni na, ti bo co vi lo T xin thuc gh.
Ti phi bo co nhiu ln, mt hm m Du mi xem ti. lu khng gp ti,
con mt m nhn ti nh m mt cht ngc nhin, mt cht xt xa cho mt
ngi chng tn li nh vy. M cho ti mt chai thuc, nhng ti ch c
ngoi ch ui sut cm, pha sn bn. Hng ngy khi c m cm ra ly cm,
ti phi bo co cn b, tranh th ng y bi, ri li ch c. Chng s t t
t. Ung thuc gh khng cht, nhng lm cho chng mt cng. V iu kin
cha v bi nh th, nn gh khng th khi c.
gn 30 ngy cm hai chn ri m ti vn khng c gi i cung. By gi,
hai chn ti c cn nhc trong xng. Hng ngy ra ly cm, ti khng th i
nhanh c na. Ti lc l nhng bc i rt kh khn, va au nhc, va nh
khng nhc ni hai chn. Dn dn hai mu bn chn ca ti t nhin sng mp
ln. Nam tc, n mc. Ti nh cc c gi ni th. n ng chn ph, n b
333

mt ph, l triu chng ca s cht! Chuyn ny, chc ti phi cht. Chng
ch cn phi bn ti. Nu bn, cht ngay u c kh. Nhng y, chng bt
ti cht dn, cht trong qun qui, ngc ngoi, kh au; bt ti phi nhn ci cht
n dn dn.
Ti hiu lng d chng nh vy. L ngi Cng Gio khng c tm cch t
t. Nhng, d mun t t trong t th ny, ti cng khng c cch g t t c
c. Anh c gan p u vo tng khng? Hay ch dang d, ri khng cht
dc m li sng mang bnh thn kinh? V li, tm l con ngi, tr trng hp
c bit, cn ni chung, d bit l sp cht, trong lng vn nu ko tng giy, tng
pht sng.
Phi ni, t tng ca ti by gi cng suy sp li tn ri. Chn th nhc but,
ngi li r ri nga ngy nh in, ti khng cn u tinh thn phn u
nm xung,ngi ln cho mch mu lu thng na. Tuy thm tm ti hiu rng,
cng chn nn tiu cc nh vy, cng i nhanh n ch cht. Ngay c khi ly
cm n, ti cng phi b ra, v khng i c na. C ln, tn cn b thy ti
chm chp qu lu, mt nhiu th gi ca hn, hn ko ti vo bung, ri c
bt cm canh ra t. Ti phi b theo bc, nht vo, ch cn mt cht cm
vi my cng rau. Ch v, y khng dm s vo ngi ti, s bn, s gh; y cm
vai o ca ti m ko nn mi nh vy.
C l y nhn thy ti nh th ny, va mt th gi ca y, ng thi ti s cht,
nn y bao co th no , chiu hm y, tn L vo. L phi m ca bung
to ra, m vn ng mp ca, chc hn v ci bung hi thi lm ri. Y ni v
du du:
- Ti sao anh ngoan c khng chu thnh khn khai bo?
Ti ni ging hn hn v mt v pha ln mt cht nim xc ng.
- Tikhai ht ri, nhngcc ng y khng tin.
Ca ng ri, ti nm xung. Ti nm, cm thy dp dn nh i trn thuyn. Tai
c nghe nhng ting lng bng, o o , ti cha bao gi thy c th mnh nh vy.
C l, ti sp cht, cht m nay.
43 ngy ri, c th khng cn sc chu ng na. Hai chn ti cng ra.
Ti mun li ngi xung cho ci chn co li mt cht, nhng ti chng tay
m khng cn sc lt. Tay ti rn ra, yu ui qu! Ti bng lng cht, khng
thc mc g na. Xin Cha hy cho con cht! Cho con cht m nay, con xin
334

cm t Cha! By gi mui c t, tao khng tic chng my na. ng no th

mu tao cng thnh tro bi, t ct, vy chng my c dng iTi cng khng
cn cm thy nga ngy na. Ti lm i
Ti khi c ai ko ti dy. Ti m mt ra, thy mt ng mc o blouse trng,
ang cm tay ti tim. Ti nhn. Ti khng cn nm x lim na, m nm trn mt
ci ging g. Ti c ci nhn xung hai chn. Hai chn ti khng cn trong cm
m ging ra cui ging. Nh th, chng tho cm ti t bao gi. y l
u? Ti t hi. Sao ti khng h bit g c? Ti on y l tn Hu, y t, c ln
tn Tn ni vi ti v y. y tim xong, ti hi y vi ging cn run run xc ng:
- Tha ng, y l u ?
Mt y ti tnh nhn ti:
- Bnh x!
Ri y h thp ging, tnh cm:
- m qua, ti tng anh i lun ri. Anh c mt sc sng k diu!
Va ni, y va ng dy, cm khay thuc sang phng bn.
Ti nm, min man nh li ln lt; chiu ti hm qua, t nhin ti thy ngi
nh nh nhng, khng cn cm gic au n v nga ngy naRi, khng
bit lm sao, ti nh thy mnh v li Si Gn. Ti gp m ti. Ngi cn cho ti
mt cun sch ch vng rt dy, v ni: y l mt cun sch qu lm!Nh
vy, chc l ti xu i. Ri mt cn b no , v tnh i kim tra cc bung,
thy ti nh vy, nn gi ngi v xin lnh a ti xung bnh x. u y,
cng l c tri, s ca ti cha cht c!
Ngh ti y, ti li thy ngi bt u nga ngy. Ti th nhc hai chn, thy
hi nng nng, nhng c. Ti la th, c gng ngi dy. Tuy hi kh khn,
nhng ti ngi dy c, v ti bt u gi. Ch ti nm l mt cn bung nh,
chng c ai.
Bng ca m, ti thong nhn ra mt cn phng rng bn cnh, c nhiu
ging c nhn, trn , l nh mt s ngi gy nh nhng b xng ang
nm. M Du vo, mt m sng ln nhn ti:
- Hm qua, ti tng anh cht ri!
335

Ti nhn m bng con mt cm n. Ti thong c ngh, lm cch no xin c

thuc gh? Thy m nh i ra, ti nh bo ln ting:
- Tha b, gh ti nga lm. Xin b cho ti thuc?
M va gt u, va i ra. Thi ca m t v tch cc gip ti cha gh.
Mt gii, nhn quanh, ti thy mt ci b gc bung, ti c gng tt xung v
chm chp l bc n ch ci b. Ti cm thy khe hn ngy hm qua, hm
kia nhiu. My ba , ti khng cn i c. Nh th, c th nh c tim
thuc nn ti hi sc.
Ti tr v ging. Hai chn ti vn sng mp, nng chnh chch. Ti mt mi
nm xung, ng lc tn Hu m ca i vo, theo sau l mt anh t hnh s,
bng mt t cho, khi bay nghi ngt. Hu a cho ti mt l thuc gh:
Thy y c v d chu, ti hi:
- Tha ng, ti c y bao lu?
V mt n o, y d dt:
- Ti khng r, nhng chc vi ngy.
Ti hi, v ti s tr v x lim li b cm. Ti c n ht bt cho nu mui. M hi
v ra v ti thy nh hn ngi.
Khng c iu kin tm, ti gi mnh nhng nt gh cho bong vy. Trong bung
khng c ai, ti ci ht qun o ra bi, bi i bi li. Ti tch cc bi, mong my
ngy cho khi, v s rng v x lim, ti li b cm, khng th cha c.
Chiu hm , khong 4 gi ti li c mt t cho nng na. Ti va n
xong, tn L Ph Gim th vo bung vi tn Bng. Y nhn ti vi v mt d chu:
- Anh c thy khng, ng l anh cht m qua ri, nhng lng nhn o ca
ng cu sng anh. ng v cch mng a s sng tr v cho anh. Anh
phi ghi n sut i anh. Ti cho lnh y t bi dng anh mt tun cm
cm. p li cng n cu t ny, anh hy dc lng thnh tht khai bo. i
anh cn di, anh s c ngy c hng lng khoan hng ca ng v nh
nc, tr v x hi lm li cuc i.
Ti thy y c ni i ni li, vn loanh quanh ch c th, v vy, cho qua
chuyn, ti chm chp tng li:
336

- Trong ni su kn ca tri tim ny, ti xin bit n ng v cch mng, trc tip
l cc ng.
Ti va ni, va tay ln ngc. Vi mt ging gia n, tn L tip tc:
- Ti thng cm iu kin sc khe ca anh, ti ngh trn tm thi tha cm
cho anh. Ngay chiu nay tr li x lim, anh hy suy ngh cho su, quyt tm t
b nhng ti li sai lm trc y bng cch khai bo ht mi m mu th on
lm hi nhn dn, lm hi cch mng ca b l M Dim vi ng v nh nc.
Ch c mt con ng duy nht , anh mi c hng lng khoan hng ca
ng.
N ni, mc n ni, ti cng chng ch nghe. iu ti ch lng nghe nht l
ba ch:Tm tha cm. Ch nghe ba ch ny, ti thy ngi t nhin nh hn i,
nh c mt ngun sinh lc u trn vo c th. Tn L v tn Bng i ri,
ti vn ngi yn. Hn ti vn rung rinh nhy ma, c cm gic nh mt phin
nng n hng ngy chu trn vai, nay c ht xung ri, d rng tm b.
Khong 5 gi chiu, tri chung vo ht, tn Bng vo bo ti i theo y v x
lim. Ma H, lc ny mt tri cha i ng, nh nng nghing nghing phn chiu
t nhng bc tng nh tri chung, lm cho cnh vt sng ln mt mu vng
ng. Dm con chim s ru rt trn cnh bng, nh chia x vi ni hn hoan ang
trn trong lng ti. Nhn nhng chic l bng ang thi k con gi mn mn,
sau nhng ngy ng gi khng khiu kh cn, ti lin tng ti i mnh, mi
va t ci cht tr v, ri li tip tc b bm ln li trong ng hm en ti;
u c thnh thi a rn vi gi chiu nh nhng chic l bng kia.
Tn Bng dn ti v x lim II, nhng li m ca a ti vo bung s 2. Nh th
cng gn cng tri chung, cng gn chic loa lm mm hng ngy. Thy tn
Bng hm nay c v d chu t t, ti khn khon:
- Tha ng, ti c ci b chi dng lm gi bung s 4, xin ng bt cht
cng m ca cho ti ly?
Y ng ngc, khng hiu, ti phi ni thm:
- l nhng ci cung chi thanh hao cn, ti khng c gi, nn buc,
b vi nhau lm gi. Va ri xung bnh x, ti cn li bung s 4.
Y chy li m ca con bung 4. Ti thy y hi g ngi bn trong. Nh vy,
bung 4 li c ngi mi ri. Mt lc, y tr li bo ti:
337

- Vo nh tm xem sao?
Ti vi chy sang bung 8 ngay i din. Ti nhn thy ci gi ca toi t
nhm, vt mt x sn, hy cn dnh y phn. Thi nh! Ti vi vng m vi
nc, p p ci gi xung nn cho phn tri i, vy kh, ri nhanh nhn
chy vo bung. Nh vy l hm nay y d di vi ti nhiu ri.
Ca ng. Cn bung ny khng c sch, nhng c ci chi thanh hao,
ti cm thy khong ng t do thoi mi. Chn ti, tuy cha c nhanh nhn,
nhng t ny, do s hoan h trong lng, ti c thch lng xng lm vic. Ti
qut sch hai sn, di nn, ht ht vo ci b. Chai thuc gh vn nm trong
ti, ti li ci ht qun o tch cc dit gh.
m hm , chng mui, vi hai b qun o, mc mt b, b cn li, ti ly
ci qun mc di xung di cho hai ng qun ph che kn hai bn chn, tht
gii rt ngay u gi, cn chic o th trm ln mt, cho hai tay ln u lun.
Tri nng, m hi ra t m, p nh vy kh th, nhng cn hn l mui
cn. Mi c tha cm, tm t cn nhiu si ni, li thm my ngy thoa thuc
gh, bt nga, m hm y, ti ng mt gic tht thoi mi t do.
Hm sau, li l ngy tm git, ti co ht mi mn gh, v bung bi thuc, gh
i rt nhiu. Ch 3 ngy sau, ngi ti li sc hn. Hng ngy, ti loanh
quanh trong bung ung dung, nhn h. Ti t m c c nhng ging ch nh,
nhng ngi t trc ghi vo tng bng mt cng thp hay mt ci inh.
- Trn Minh Chu, tc Cp. V n tnh bo 1958.
Ti chng hiu Trn Minh Chu l ai, chng hiu v tnh bo ny t 1954 ci
li, hay mi min Nam ra nh ti by gi. Ri mt vi hng ch na rt m,
ni n v n chic n vng ca Bo i. Phn do trnh , ngi vit ch
nguch ngoc, phn v lu ngy ri, ch m, ti c gng nhng khng th
c ht c, d vit rt nhiu. Ti ch thy ghi 1957Mt vi v vt tuyn
Ti ang ngi t mn, m mm tm ti, c nhng hng ch ghi trn tng, ca
con xoch m. M Hoa ch ti!
- i cung!
T ngy ti b cm do chp php, n ni phi b v sut cht, trong lng ti
cm lm. V th, ti ch trng sn. Khi ra ti phng cung, ti thy li vn l

338

tn Nhun v Thnh. Mt ti rt lnh lng. Khng cho hi, ti c ngi vo chic

gh dnh sn cho can phm. Tn Nhun nhn ti, ging o c gi:
- Do ny anh c khe khng? Sao anh gy th?
Ti cng nht nho:
- Cm n ng, ti bnh thng!
Tn Thnh ni vi ging ra v tnh cm:
- Chng ti bn vic, lu lm khng gp anh. Hm nay, chng ti vo thm anh.
Ti tin rng vi thi gian lu nh vy, chc anh bin chuyn tt. Vy, hm
nay anh c cn g ni vi chng ti khng? Chng ti s p ng nhng kin
mi ca anh!
Thy chng khng h ni g n vic cm kp ti c, ti cn ni cho chng bit
l t nay ng ni g n chnh ngha na:
- Tha cc ng, t ngy cc ng ra lnh cm ti hai chn, nu khng do mt s
may mn tnh c, lm sao ti sng m ngh vi ngi
C hai tn u m to mt, ra v ngc nhin. Tn Thnh vi vng:
- H? Anh b cm hai chn ? Ai ni vi anh l chng ti cm anh?
ng l Cng Sn! Ti tin l chng bit ht mi din tin sut thi gian cm ti,
cho ti khi bn chng phi a ti xung bnh x cu sng. Th m, by gi
chng li ra v ngc nhin nh khng h bit g c. Tht l trng trn! Ti cng
suy ngh, ti cng thy chng lng lang, d si m li c che giu di b mt t
bi, nhn hu. Ti thy nng ngi ln, chng bit s na, nhn thng vo mt
chng, ti tr li:
- Ti n hn l thnh tht khai bo ht vi cc ng!
Tn Nhun ng gi dy, p bn, ch ty vo mt ti:
- Anh lo! Anh tr li trc cn b nh nc nh vy h?
Ti vn ngng u, cng rn:
- Ti tin tng cc ng l chnh ngha, nn ti ngy m moi c, nh li ht
mi s vic khai bo vi cc ng. Ra ngoi Bc, ti cng khng hot ng
g cho b l M Dim; th m gi y cc ng li dng nhng hnh thc tra tn
339

khai thc c thc dn, quc i vi ti. ri ti, mt thanh nin khe mnh,
khng chu ni vi bao nhiu ngy m hnh h, n ni phi b i. Ri cho ti
khi, thy rng ti s khng sng c na, cc ng mi tm tha.
Ti gi hai tay v vch hai chn ra:
- y, cc ng xem, hai bn chn ti vn cn sng ph, y gh l. Ti ngh
cc ng cho lnh bn ti i, ti cm t cc ng!
Tn Nhun ci nht, tn Thnh vn ngi yn. Mt lc, tn Nhun ni ln ting:
- Chng ti ni, chng ti khng cho lnh cm anh! chng ti s hi cc
ng ch bn tri giam xem th no. Chng ti mun cm anh, chng ti s ni
thng, ch cn g phi giu anh. Cn anh mun cht? S c cht! Loi ngi
nh anh, cng khng sng lm g. Anh n nhiu b tha sa cn ca M
v tay sai. B tha, sa cn thm vo xng vo ty anh ri, nn anh mi
dc mt lng, mt d hi dn, hi nc. Anh quyt tm l mt tn bn nc,
anh sng lm g, hi cm nhn dn!
Ti khng chu dc na ri. Ti ni vi s phn ut cng y:
- Ti ni vi cc ng l, ti, mt thanh nin, ging mu Vit Nam ang cun cun
chy trong c th ny. Vi lung tm v danh d: Nu nc Vit Nam yu qu
ny c gic ngoi xm, ti s l mt trong nhng ngi lnh ng hng u, cm
sng chin u vi k th, bo v cho gii giang sn gm vc ny. Ti s sn
sng cht cho qu hng, khng phi v tin, cng khng phi v danh vng. Ti
khng a g ngi M, v ti cng chng i n cng tt c nhng k no
mun thng tr t nc ti, xm phm vo ch quyn c lp ca mnh t
hnh ch S ny!...
Ti thy c hai a u tm mt li. Trong ci th ny, ti ngh phi xoa du
chng, v vy ti ni thm:
- Ti l mt ngi yu nc vi c tm hn ti, c chng ch l ti yulm!
D g, hai tn cng thy ti ang ni ln nhng li t tri tim ang sc si bu
nhit huyt. Chng khng th ph nhn c iu , v th tn Thnh mm
ci ni ging dn ha:
- Anh yu nc nh th l tt! Vy, ti sao anh khng chu ni ht vi cch
mng, mi m mu th on M Dim giao cho anh, ra ngoi min Bc ny?
340

Ti li dng cu ni ca y y a:
- Chnh v th, khng phi i n by gi cc ng hi. Ti thy c trch
nhim ngay t lc u, ti khai bo ngay m mu, ca ch giao cho ti.
Cc ng hiu r lng ti, vy t nay, ti ngh ng dng nhng t bn
nc, hi dn i vi ti.
Hai a ci khng tr li. Mt lc sau, tn Nhun hi vi ging na a, na
thm d:
- Ny ti hi thc anh, anh cn iu g khng ng vi x hi ch ngha na,
khin anh khng chu khai ht s tht? Ti hi cung nhiu ri, nhng ti cha
thy ai kh khn nh anh c. Ngi ta ai ai cng vy, khi thy c nh sng
chnh ngha, u thnh khn khai bo mi chi tit. Ch ring anh c kh kh m
mi.
Ri y ti nt mt thi v d d:
- Anh bit khng, chng ti suy ngh v anh rt nhiu, chng ti mun gii quyt
tht tt cho anh. Ngi nh anh v vi cch mng tht c li cho nh nc. i
vi ng, g cong c vic cong, g thng c vic thng. Bit u, anh hot ng
cho k dch, v phi ngha nn khng thnh cng, cn hot ng cho cch mng,
vi ti ca anh, anh li ch gt hi c nhiu kt qu c li cho nhn dn?!
Ti ci v ni cho qua chuyn:
- Cm n cc ng, cc ng ni a vy. Ti l mt k qu ma li cn tr, c
bit g u m cc ng ni l ti. By gi thn ti b bt, c ti vi cch
mng, ti ch bit n nn n ti; ngoi ra, ti khng c mt ngh g khc.
Trc khi chng cho ti v, tn Nhun cn c ra v thn mt:
- Bnh v suy ngh k nh! Chng ti s gii quyt rt tt cho anh!
Ti lc l theo tn Bng v x lim, va ci thm trong bng cho ci tr h r
tin ca chng. V mt g khc, ti c th cn ngy th cha hiu chng, ch v
mt ny, ti khng cn l g tim en ca chng c. Chng qua chng dng
mi cch ri m khng c kt qu. By gi, chng li a mi ra nh. Ti lun
xc nh r, khng m h: Chp php vi b can (ngi cn ang trong thi gian
thm tra khai thc, cha thnh n), cng c th v nh ngi cu c vi con c,
hai ranh gii, hai quyn li i nghch nhau. M h ming mi, p vo, khng
ln b vo gi i ch lm tht, th cng rch mm, toc mi.
341

Hm nay, mng 5 thng 6 ri. ang gia H, tri nng nh nung. Ti

c th cm hn na thng. Hai bn chn ti sau mt tun n cm cm,
rt li. Nhng nt gh do ti tch cc bi thuc thnh so. Cn mt vi mn
na ng vy en, ht nga, chc cng gn khi. Nh th, ti ra min Bc
c mt nm l tm ngy, v b bt vo Ha L 20 ngy na th trn nm. By
gi ch cn kh v nng v mui. Hai ci tht mu thun nhau. Nng ci trn, vn
qun cao ln nh qun i ng th nng. Nhng mui nhiu qu. n
trin min khng no, m m nhiu mui ht mu, sm mun cng b
bnh. Vy, li phi mc o, che kn ngi, chn tay, mt mi. Th m, v ng
mt, tr mnh, ch no h ra, sng dy li thy y nt mui. Qun o m no
cng t m m hi, tht hi hm! Thi nh, thn t m! Ngi ta vn ni:
Thng t, thng hi, thng b ci, thng t than m li!

342

Ba Mi Tm
Ci Gi Phi Tr ca Ngi Hng in Bin Ph"...

ang sng, tri bng ti sm li. Mi 2 gi chiu m nh 6 gi ti. Ti dch v

pha cui sn, ngi ln chic cm, ri mt ra ngoi chic ca s.
Mt mnh tri p, di theo mp ca s, xm xt nng chu nc. Mt ln chp
xanh l nhng ln, km theo mt ting n lm rung rinh ci lng. Ri nh ting
i bc lin hi n, m m, chy sut t pha ny sang pha kia, rn van trn
bu tri. Trong ngc t tm ti vng lng, mt mnh ngi nghe sm chp rn r,
ti cm thy tht c n, heo ht, cch bit vi th gii loi ngi. Nm gia
lng H Ni mt nm ri, m khng h bit bin chuyn g ca H Ni.
Gi bt u thi mnh, ma bt u ri..u tin l nhng ht lp p trn
mi ngi, sau l o o nh tri nc xung. Khng kh du hn li. Ngi
nghe ma gi ngoi tri, ti ngh n cuc i hm hiu, bt hnh ca mnh cng
quay cung trong gi ma ca i. Ma gi ca t tri th chng qua i, cn
ma gi ca i, th i thi, di l th, bit bao gi mi dt?!.....
Ti c ngi bng bnh vi ging suy tng ngc xui. Ti nh n cng mt
bui chiu ma ri trn thnh ngy no..Hm y, trnh mt trn ma,
ti nho vo tr di mi hin ca mt ngi nh bn ng T Xng. Cho n
lc tri nng ht, t mt gc ng, mt c gi cng ang p vi chic xe
p, n gn ch ti ang tr. C hp tp dt xe ln h, cht nhn thy ti, c
lng tng, na mun vo, na mun i ra, trong khi tri ang ma m m. V
lng tng, c nh rt chic cp xung vng nc ang chy o o m
ng..Cui cng, c nh vo mi hin ti ang tr, mt ng hng, e p ch
dm nhn ti.
C chng 18, 19 tui, c mi tc di ng bung xa sau lng, bm lt pht
nhng ht ma lng lnh. i mt huyn long lanh rt r, cng lm tng nt du
hin ca b mt. Tri cng ma to, ph cng vng. Mi hin va hp li va
nh, nu cng ng gia th khng t. Nhng, v khng dm ng st gn
nhau, nn c ng mt pha v ti ng mt pha. C hai u b ma ht, t t
u gi tr xung. Cch nhau c hn mt thc, m khng ai dm quay li.
Ma c ri v hai ngi c ng. Vi c y, ti khng hiu th no, ch lng ti
th thy vn vng, ngp ngng, nhng ti chng bit v chng dm ni ci g.
343

Ngay quay li nhn, ti cn khng dm, hung chi m ming ni nng. Ti c

ng bn thn ng ngn, tic l mnh ti sao khng can m, ra nht ngay
chic cp cho c y khi ny!? ng trn, ph nh, ma c ri dm d. Gn
mt ting ng h sau, ma mi tnh. Lc ti dn chic xe solex xung ng,
c cng dt xe p i ra, hai ngi i v hai pha. Trc khi bc chn ln xe,
ti mi dm ngoi li nhn, nh luyn lu, nh mt mt. Khi , cng l lc c
nghing nn nhn li, ri hai ngi i v hai ng cuc i. Chng bao gi gp
nhau na, v cng chng bit nhau l ai..By gi, cng mt trn ma ri,
nhng ti ang ngi trong ngc ti mt mnh. Ti bung mt ting th di khng
ch nh, nh vnh bit nhng on i qua..
Ti c ngi m chiu hn lng l v y , ma ngng lc no ti cng
khng hay. Mi ti khi nghe ting ca bung xch m, ti mi git mnh nhn ra:
Mt ngi cao ln, c b ru quai nn, ang m tm mt ci chn b i mu
ct nga lch ca i vo, theo sau l lo T. Tn T nhn ht bung mt lt,
ri ra ng ca li.
Ti v ngi mi vo gt u cho nhau. gh bc chn ln sn xi mng, tay
vn cn cm tm bn gc ci chn, anh nhn sut lt trong bung. Cui cng,
anh m to mt chm ch nhn hai ci cm st to l l pha cui sn. Cu u
tin, anh ni vi ti:
- Hai ci cm, trng gh qu nh! C l Ha L y do thc dn Php xy ln, v
th, ch ta gi li lm lu nim, cho mi ngi thy s tn c ca
quc!
Ti cha hiu anh l dng th no, nn ti ch ci, khng tr li. Anh li hi m
gi chn ra, no mn, no qun o, c bit c c ci iu con, dim v thuc
lo. Mi th u ln xn, c l va b khm xong, trc khi chng cho anh vo
bung. Anh va sp xp cc th li, va hi ti:
- Anh b bt lu cha?
Ti ni thng:
- Mt nm ri!
Anh dn mt to ln, ngc nhin:
- Anh ni a y ch? Lm g m mt nm?
Ti li ci, hi li anh:
344

- Cn anh?
- Mi ngy hm nay. Bt Vinh hi sng, a v y ngay.
Trng anh c v d tng, th m trao i qua vi cu ni, kt hp vi thi
li t ra hin, ci m. V th, ti vn v:
- Anh b bt v ti g?
- Vt tuyn!
Ri anh ngng ln, ht hm:
- Cn anh?
Ti ni nh a:
- Cng vt tuyn!
Anh m to mt, ngng ln nhn ti na. anh khi ng ngng, ti tip:
- Nhng t Nam ra Bc!
Anh cng ngc nhin hn na, anh ngng xp dn, quay hn ngi ra hi:
- Anh thch ch x hi ch ngha min Bc?
- Khng nhng ti khng thch, m cn chng. Chng c, ti ang nm trong
nh t ca h.
Mt anh cau hn li, dng bn khon:
- Nh th ngha l?
- Ngha l, ti l ngi ca chnh quyn Si Gn, t nhp H Ni hot ng
tnh bo.
Anh c v hn hoan ra mt. Bui ti hm y, chng ti trao i tm s bit s
lc v nhau. Anh tn l Hong Hng, 40 tui, qu Hi Phng. Anh theo cch
mng t ngy 19 thng 8 nm 1945, Khi , anh 21 tui. Anh l b i, nm
1958 chuyn ngnh v B Ti Chnh. Nm 1959, anh lp gia nh v hin c hai
con, cn nh.
Mun c thm sng t v anh, ti hi tip:
345

- Nh vy, nguyn nhn v ng c no khin anh vt tuyn vo Nam?

Mt hin ln nt m chiu, anh chm ri:
- Vn nguyn nhn v ng c phc tp lm. Thong th ti s k cho anh
nghe, v n khng phi bt ngun t mt im!
- Th v sao anh b bt?
V mt anh bun bun:
- Ch v mt anh bn mun t gi ngi yu Vinh, nn cu chuyn b l.
Ti hm , ti ch bit s v anh nh vy, v anh cng t v ho hc mun bit
mt vi nt v ti cng nh v c hi min Nam, di s lnh o ca Tng
Thng Ng nh Dim.
Anh ly chic iu con con, gi thuc lo v bao dim, quay sang ti hi:
- Bnh c ht thuc lo khng?
Thy anh l mt ngi vui v ci m, ti cng thy vui vui. Hn na, anh l mt
cn b theo Cng Sn t 1945, hn qua anh ti s hiu thm v Cng Sn
trong qu trnh. Ngh nh th, nn ti cng ti nt mt:
- Ti cha ht thuc lo bao gi..
Cht ti nh c ln ht nh lo ch tch Phong K Phng. Nhng ti
khng cp ti chuyn , ni tip:
- Nhng, su, ti s ht th..
Ni xong, ti chm sang bn sn ca anh. Nhn anh v iu thuc lo cho vo
n iu, dng ngi nghing nghing, lm ru quai nn xm xom v my ngy
khng co. Nt mt rn ri, ni ln anh l mt con ngi c nhiu xng xo
trong gian kh, him nguy. Anh bt dim, a chic iu ln ming. Nhn ngn
la que dim bp bng nh to theo iu nhp ca tng nhp ht rt, rt, rt..
Ri cui cng, mt ting rt di v nhn lanh lnh nh ting con d ci hng lng
gi b rong m khuya, lm cho iu thuc chui tt vo n iu. Gn c cng
ln, anh b iu xung sn, nhm mt, nga mt ln trn, ming trn nh ch
O. T y, nh mt ng khi tu th chy than, khi theo nhau tun ra, dy
dn, ngp ngng lng l bay ln trn nh, ri tan long vo khng gian Ngc
anh php phng, hn hn, mt anh l m, n.
346

Ngm anh, ti cha ht m cng thy l ng, dp dn. Ti v mt iu v bt

chc anh. Nhng, khi ko mt hi di, ti b sc, ho chy c nc mt ra.
Ngi cng rn rt m, ngy ngt bp bnh nh bi trn bin sng.
Mi chuyn tr rao i, ti hm y, mi khi chic loa nght th, chng ti mi i
ng. Anh nhn sang, thy ti khng c mng mn, qun o g c, anh i ngi bo
ti:
- Hai anh em nm quay u ngc xui, chui vo mng ti ng i, ko mui cn
cht!
Hn mt nm ri, ti chu c, nhng v lng mn anh, ti cng chui vo
mng ng chung. Chic sn ch rng 65 phn nn qu cht chi, tri li nng.
khi nh hng n gic ng ca anh, ti nm mt lc ri chui ra ngoi, v
sn mnh. Ti li mn m lm th tc che mui nh mi khi.
Anh thy ti ch c ci gi lm bng my b cung chi, lin nm cho ti ci v
ba l, ging thng cm:
- Bnh hy ly tm ci ny gi !
Lng ti len ln dng ln mt nim xc cm. Tnh ngha m bc ca ngi
cng mt nc nh p hn ti. Trc khi chm vo gic ng mun, ti min
man ngh ngi. Anh v ti, trc y ng trong hai chin tuyn i lp. Vy m
gi y, do nhng bi cnh ca cuc i, do nhng thc tin ca t nc y
a, li gp nhau trong mt hon cnh ny, ri th hin ln nh mt chn l
v ci thin m ca con ngi cng chung mt qu hng, mt dn tc. iu
, cho php ti hiu v tin tng rng, d Cng Sn dng bt c hnh thc no,
cng khng th i thay c bn cht chn chnh ca con ngiT suy t
y, trong u ti lo le ln mt nt na: Mt con ngi nh Hong Hng, vi ti
vt tuyn, ti sao Cng Sn li a vo nm vi ti, mt tnh bo ca min
Nam?
Ti hiu, chng lm vic g cng u c nghin cu, nht l nhng vic nh th
ny, li cng cn nghin cu k lng hn.
Ti bn khon l lun, phn tch, t ra d on gn ng nh nh ca
chng. Nu ng nh ti d on, vic chng a Hong Hng vo nm vi ti
c phn tt cho ti. Chng nh gi phn no, ti l mt ngi tin b theo
hng nhn ca chng?
347

Ti nh li, trong mt ln i cung lu, chng c hi v sao ti li thch x hi

ch ngha. Lc , ti ngm ngh xem ni g chng c th tin c. Chng
u c phi tay m, d qua mt chng, mun ni g th ni c u! Phi c
bin chng l gch, hp tnh, hp l mi hng lm cho chng tin. Cui cng ti
ni vi ni dung nh sau:
- Ti thch x hi ch ngha, khng phi mi y, m t xa xa lm ri. Ngay
t lc ti cn l mt cu b 10, 12 tui. Ti u bng Tiu hc vi hng u
Huyn nh, di chnh th Vit Nam Dn Ch Cng Ha. Nhng bui i cm
tri, nhng ngy hot ng thiu nhi, ti thng c i chi vi rt nhiu anh
b i. Cc anh y cng mn ti, thng dn ti i chi y , c khi mang c
v n v ca cc anh y. Nhiu anh b i C H lun ng tr trong mt gc
tri tim nh b ca ti. Ln ln, do cuc mu sinh, do nhng bin chuyn cu
t nc, ti ra H Ni, ri vo Si Gn. Mt phn, hnh nh anh b i vn
cha m nht trong ti; phn khc, t duy v kin thc dn trng thnh theo
tui i. T trc, ti vn ngng m, cm phc cc nh vn, nh th, nh bo.
Ti hiu h l nhng ngi c nhiu kin thc, uyn bc c kim. H tm ti, pht
kin ra nhiu t tng su sc, c li cho nhn quyn x hi, c li cho thi i
mi ca loi ngi. H l nhng ngi i tin phong, ch ng v hng dn
t tng qun chng. Sau nhng bin thin ca t nc, hu ht cc nh vn,
nh th nh bo u li vi ch Vit Nam Dn Ch Cng Ha, k c sau
1954. Cn min Nam, ch c mt s c bit. Nh th, phi chng ch min
Bc l ng, l chnh ngha? T nhng suy ngh , d sau ny, v hon cnh ti
phi lm vic cho ch min Nam, ti vn c mt phng chm nh kim ch
nam: Nu ti khng lm g c li cho ch x hi ch ngha, cng dt khot
khng bao gi lm hi.
y l l do ti nu ln, khi chng hi cung ti. Ri trong thc t, vi tn Hon,
ngi chng dng lm kh nhc k vi ti. Tn Phm Huy Tn, loi ch cht
c hi ch ngha, ti cng thng k, hoc ni nhng kha cnh tiu cc ca
ch Vit Nam Cng Ha do Tng Thng Ng nh Dim lnh o.
Vy by gi, a Hong Hng, mt anh b i lo thnh, thch ch min
Nam, cho vo cng bung vi ti,mt ngi ca chnh quyn min Nam. Cng
sn, tnh li dng ti lm rung nt lng m tng, ca Hng bng nhng t
tng, m chng cho l ti c?
Ti ngh, ch c nh th, mi gii p tha ng trng hp Hng v ti giam
chung vi nhau.
348

Sng hm sau, anh Hng dy, sau khi ht thuc lo, cn s v ngm ngha ci
cm. Anh quay sang ti:
- Ti thc dn d man thc. Cm ngi ta th ny, th ch c cht thi!
Nghe anh ni, ti cng hi bn khon. Mt ngi Cng Sn, hu nh c cuc
i chin u, nm gai nm mt, vo sinh ra t trong hng ng Cng Sn, m li
pht biu nh vy ? Khng g bng thc t s tr li anh! Anh cn x lim
ny, ch t ngy na anh s nghe thy ting cm, ting kha thi. Ngh nh vy,
ti cng ch nhn anh, ci khng ni g.
Ca con xoch m, m Hoa ch tay vo Hng, bo i cung. Bui tra Hng v,
chiu li tip tc i cung, mi 5 gi mi v. Sau khi ca ng, Hng quay li ti,
ging ngc nhin:
- Ny, Bnh ny, sao nhiu t th nh? Ti i qua sn tri chung, y t?!
! Ti m to mt ngc nhin nhn anh:
- Ti tung cu phi ti hi anh mi ng ch! Ti l ngi ca ch
khc mi n, anh phi gii thch cho ti im mi phi. Vy, trc y anh
ngh th no?
Nt mt Hng rt thnh tht:
- Sut cuc i, ti b i, n khi chuyn ngnh cng tc H Ni. Thnh
thong trn ng ph, ti gp dm ba ngi mc qun o sc, qut dn
ng, hoc lm lao ng nng nhc mt khu vc no , do mt anh cng
an coi. Theo hiu bit v quan im ca ti, di ch cch mng, phi khng
c nh t na. Bi v, khi cch mng dng ngn c khi ngha, nh ui thc
dn, tuyn b ph nh t xy trng hc c m. Nhng bao gi cng vy,
trong mt x hi, tt yu phi c ngi cha t gic cao, c lc gy ra ti li, sai
phm. ch l nht thi, vy ch cn mt s ngy gio dc, mt vi bin php
bt buc lao ng, cng ch nhm mc ch gio dc con ngi. Nhng, ngay
nhng s ny, cng rt l hn hu.
Ngi nghe anh l lun, ti cng khip s cho s kho lo, tinh vi ca Cng Sn.
Mt ngi nh Hong Hng m cng ch nh mt con nga ko xe, hai bn mt
b che kn. Ch c nhn thng v pha trc, bo i l i, bo ng l ng.
Ti phi c trch nhim, la li dn dn cho anh bit thc t. Nhng by gi ti
ch ni vi anh mt cch n gin:
349

- Thc t s hon ton khng ging nh anh ngh u! Ti tin rng nhng
ngy ti, anh s hiu bit nhiu hn bng nhng s vic thc t, v bng mt
thy tai nghe.
Anh v mun, ti ly sn cm nc vo cho anh. n xong, tn T m ca.
T sng, anh cha c ra mt, v th khi tn T sp ng ca, Hng tin ra:
- Bo co ng ch, cho ti ra ra s ci mt?
Tn T quc mt nhn Hng:
- T nay, ti cm anh khng c gi ti l ng ch! Anh l mt ngi t, khng
ai l ng ch vi anh c, nghe cha!
Hng m to mt ngc nhin, hai quai hm bnh ra, cui cng nut hn, Hng ch
ni:
- Xin li, ti qun!
Lc vo ngi, Hng c nt m chiu.
Qua mt thi gian, ti c bit r v Hng nh sau: Anh l con mt gia nh
giu c Hi Phng. ang hc Trung hc th ting sng ngy 19/9/1945 bng
n. Vi bu nhit huyt ca ngi con trai Vit, ch bit yu nc, yu dn n
thun. Anh theo ting gi ca ni sng, thot ly gia nh, cm sng git gic
bo v qu hng. Anh nhit tnh hng say hc tp, chin u nn ngay cui
thng 12/1945 anh l Tiu i trung trong Trung on Th . n v anh
ginh git vi thc dn Php tng khu ph ca Th nm 1946. Cui cng,
sau khi rt lui v chin khu, anh n lc chin u vo sinh ra t bao nhiu
chin trng. Ht ng bng, li ng Kh, Cao Bc Lang. Bin ch i thay
ht: T S 312, S on ng Bng, ti S 320, v.v Cui cng l chin
dch in Bin. Chnh i i anh cm l c sao vng ln n hm tng
De Castrie. (Ngay t cui 53 u 54, chnh ph, b quc phng Php gn lon
Thiu Tng cho De Castrie, bng cch t trn my bay th lon, xung ngay
chin ly in Bin).
Bao nhiu bn b ng la vi anh lc u, ln lt nm xung ht cho qu
hng. Cn st ngi no, ngy nay khng l D Trng, cng l E Ph. Bn
thn anh, cao nht cng ch l D Ph, tc Tiu on ph. Mi ti khi chuyn
ngnh nm 1958, anh cng vn l D Ph. Ch v, sut qu trnh, anh vn c ci

350

ui l con t sn. Do thi trong hc tp, cng nh trong sinh hot t chc,
anh cng bt mn, nn i lc cng c thi bt cn.
Anh tm s:
- Bnh th tng tng xem, nhng ngy hp ng, hp t v.v Ngay cc chin
s di quyn mnh i u cng khng thm cho mnh bit. Ri c nh to thm
th chuyn ny, chuyn kia. Mnh c hi n, chng n tr li vic ny ng ch
khng nn bit. Mnh l thng chin u chu ng bit bao gian kh. Bao nhiu
ln tng tan xng nt tht, may nh hng phc nh mnh, cn sng st, th
m b i x phn bit, Bnh ngh c hn khng?
Khng phi mt mnh ti, mt s ngi na cng b nh ti. Cho nn, khi S
on ti v tip qun Th 10/10/1954, t a im xut pht vng Ty Bc,
trn ng v chng ti bn phi n nh ma, gp cy ci, ni rng hai bn
ng, u bn chi. Ti ngy cng chn chng, nn c nhng hnh ng
tiu cc, chnh mng trong hc tp. Cng nh trong cng tc. Mi u 1958, ti
xin chuyn ngnh mi c v cng tc B Ti Chnh, lm ph phng iu
hnh. Nm 1959, ti ly em gi mt ngi bn hin nay l Tiu on trng.
Ngay B Ti Chnh, hin tng i x phn bit vi ti cng vn th. Bi vy,
ti i lm l phi i lm, nhng lm sao hng hi tch cc c na.
Trong s nhng bn b quen bit thi gian cng tc H Ni, c mt anh l
sinh vin Vn Khoa nm th hai, thi trc 1954. Sau b ui khi trng, ngy
ngy lang thang cng my ngi bn lm sn mi, m vn i rch khng
n. Trong qu trnh quan h, d dm, th thch, khi hiu v nhau, chng ti
c ln nhen nhm t tng i Nam. Chng ti tm hiu, nghe ngng mt thi
gian, thy rng: Si Gn, cng nh H Ni trc 54, l mt x hi y dy thi
nt, vi ton loi chnh khch xi tht p ht, ch lo cho gia nh cng nh bn
thn lm sao c vinh thn ph gia. Cn ni n qu hng dn tc, ch ni
n ci mm. Nhng, t ngy c Ng nh Dim v nc, Si Gn i
khc. C cuc i c lo cho nc, cho dn. C em m no hnh phc li cho
ngi dn thc s, v vy dn tin, dn yu. Mi ngi dn min Bc, khi Cng
Sn n tuyn truyn khng cn nghe theo li chng na. Vn lm cho
B Chnh Tr Trung ng ng in u. Dn chng thng thm th bn tn, t
nhiu mang trong lng nim hy vng hng v Nam. Do , chng ti hoch
nh mt ng hng, ri quyt tm ra i, b c v con li, khi no v gii
phng hy hay.
351

T , ti li t ra tch cc rong cng tc. ng ch B Trng l b i cng

chuyn ngnh, c s ng cm nn rt thng v tin tng ti. Ti thng
c gi mt s giy php cp cho cn b hng thng i cng tc, c ng du
v ch k sn ca B Trng. Ti ly 3 ci, in tn ca anh bn v ti vo
cng tc Vnh Linh, gii quyt mt s vn v ti chnh. Chng ti hn
ngy, gi ra i. Khi ti Vinh, anh bn cn vo gp mt ngi yu y. Trong
lc t gi yu thng, th no , anh th l mi chuyn vi ngi yu. C
ny li l cng an mt, nn khi chng ti ln xe vo Vnh Linh, cng an n xt
hi giy t v bt v y..
Nhng ngy khng i cung, nhng bui ti nm khng, ti thng gi chuyn
anh. Anh cng mn ti, nn anh k li cho ti nghe bao nhiu trn nh ly k.
Bao nhiu cu chuyn ng nghnh ca mt s Tng, T trong bi cnh phc
tp ca vng ni rng chin khu Vit Bc.
Anh Hng, thng ngy vn i cung lin tc, i khi cng c ngy khng gi.
Anh rt thch nghe chuyn min Nam. Anh t mn hi gi tng k go, cn tht
b, cho n rau c v nhng sinh hot thng thng ca x hi min Nam. Ti
ch cn trung thc k li cho anh nghe nhng iu g ti bit. Nhiu ci anh
khng th tng tng c. Nhng s tht bao gi cng c hn, c gi tr ni
ti ca s vic. V th, ngi nghe ti ni, anh cng t chn chng gh s i
sng lm than, c cc nh con vt ca ng bo min bc. Ti thng k cho
anh nghe mt vi nt din tin chnh, ca x hi t ngy c Ng nh Dim v
nc. Tuy vy, ti cha dm ni nhng iu g su sc ca c nhn mnh, cng
nh ca ch min Nam. Ti nh rng, cha vi, hy dn dn ty theo iu
kin. Mc ch, gip anh nhn chn r c bn cht, ca tng s vic v phn
no thc trng, ca t nc.
Nhng lc anh i cung, anh thng dim v thuc lo mi ti ht t do. By
gi, mi ngy ti ht 3 iu, v cng chnh do anh Hng m ti bit, ht thuc
lo t . My ba nay i cung v, hnh nh c nhiu iu suy ngh cng thng,
anh t ni hn i. Ti, anh thng mc mng i ng sm, ku nhc u. Ti hiu
anh ang gp kh khn, s vic ca anh c iu cng thng. Do thc t nh
cha mun i su vo s vic ca anh. Ti tnh mai kia dn dn s la li thm
hi, nhn phn no gp gip anh chng.
Anh vo y c ngt mt thng ri, v con anh vn cha c gp. Chiu
nay, cng nh mi khi, ti ang ngi bun bng khung suy ngh, ch anh i
cung v, bit din tin cung ko ca anh. Bt cm ca anh ti ly vo, vn
352

lnh lo ch v trn ci cm cui sn anh. Ca m, anh Hng i cung v, ti

thy anh lch ca vo, mt d, hai mi mm cht. Ti cha kp hiu v c thi
g, thy tn T mt hm hm rt cht cm. Y bo Hng chuyn bt cm t
ch ci cm ln pha u nm, ri y nhc na tn ci cm ln, trong khi Hng
mt tm bm, ngi gh sn. Tn T qut:
- B chn vo!
Hng l l nhc mt chn cho vo. Tn T qut tip:
- B c chn kia na!
Mt Hng li bin sang . Ti hiu anh b mt p lc no , km hm gh lm.
Khng ni nng g, anh b nt chn kia.
Ti cha hiu nguyn nhn no khin tn T c v cm hn Hng. Y nhc cao
chn, ri p mnh vo na ci cm trn, cho dp mnh xung. St trn st
di dp mnh vo nhau, ng thi ngi ca Hng cng git ln mt ci. Ti
nhn ch cm, thy mt ging mu ang r chy t trn cm xung sn. Ti hiu
rng, khi Hng cho chn vo, chn to, anh li v bp chn nm b ra
mp l. V vy, khi hai na cm dp li, th bp chn anh b dp t. Tn T, coi
nh khng thy, ra cht cm ri ng kha ca li.
Hng khng ni mt li, mt nhm nghin, nm nga, mt li tm bm.
Ti suy ngh, ti vt tuyn u n ni cm nh vy! C th, do s phn ut
ca mt ngi hin dng c mt i cho ch , by gi li b i x khng
ra g, nn anh Hng th hin thi cm phn no i vi chng chng?
Ti cng khng ng s vic, tr li cho cu hi ca anh, khi mi vo x lim
ny, v ci cm ca thc dn Php, li qu y nh vy. Ging mu t
chn anh ng li, nhng anh vn nm yn. Ti thy khng nh lng, bc
xung mt tay ln vai anh:
- Anh Hng! Hy c gng gng ngi dy, n t cm !
Anh ch lc u, khng ni mt li, thi t v ng quy ry anh. Ti hiu,
anh ln tui hn ti nhiu, anh ang c nhng suy ngh quyt lit ca i anh.
Ti phi tn trng nhng pht ring t thing ling y, thong th s ni chuyn
vi anh sau. Ti v ch mnh, cng bun, ngh thng cho mt i ca anh. Bao
nhiu cng lao sinh t, ri by gi l y?

353

Ca con xoch m! Mt tn T. Y ng ca con li, m ca ln. ng gia

ca, y qut to:
- Anh c n cm khng?
Hng vn c nghin rng, nhm mt nm yn. Tn T, quay sang ti gn ging:
- Mang bt cm ra ngoi!
Ti thy rt ngi ngn, nhng mnh l tn t, ti nh chm chp cm bt cm
a ra. Y ng ca n xm mt ci.
Ting chic loa li lo nho vang ln, ht gi lm vic. Ti v sn ngi, lng
cng khng yn. Ngi mi, ri ti cng nm xung nhm mt, ngh ngi min
man. n chng 6 gi chiu, ging m m ca anh Hng bng vang ln:
- Bnh! Hy mc gip ti ci mn!
Ti ngi dy, quay sang anh. Anh ni m mt vn nhm nghin. Ti lc ci mn
ca anh trn u sn, tm my ci l trn tng loay hoay mc mn cho anh.
Ti hi lng tng, hn mt nm x lim, v khng c mn nn cng chng .
Tng khng c inh, ch c nhng l nh. Nhng ngi trc khot l vo
tng, ly si dy nh, tht nt thnh mt cc ri nht vo l v ly cm pht
cht, kh i rt cng, chc. Cn u si dy, b mt on chi thanh hao chng
2, 3 phn buc li, thnh ci khuy mc mn. Mi ti mi mc xong mn cho
anh. Ti cng ht ui mn, che ht c chn anh.
Mi khi cng gi ny, trc khi i ng, ti bn mt iu thuc lo cho say sa ri
i nm. Nhng ba nay, anh ang trong tnh trng nh th, ti cng chng cn
lng d no say sa. Ngi mi mt mnh cng bun, mi 8 gi ti. Ti cng
chun b nhng th tc che mui ca ti i ng.
Ti nm, nhng khng sao ng c. Ti ngh n chn anh Hng to, tuy ngi
anh khe, nhng lm sao nm nga mi c. Ti hiu rng, anh cng khng b
cm lu u, nhiu lm cng ch mt tun. Chn anh qu to, anh s kh xoay s
a i d dng nh ti c. Hn na, ti bit anh cng khng th chu ng
c lu. Ti c nm trn trc vi y bao ni nim v cuc i, v t nc.
Thn anh Hng vy, thn mnh cng ti t trm ng thng au. Ting loa tt
ngm lu, c l cng hn 11 gi ri.
Ti bng nghe ting khn kht, nh ting mt con g b ct tit. Ti vi nm xoay
ngi li, lic sang mn anh Hng. Di nh n 40 watts gia trn, ti c
354

cng mt nhn qua ln vi tha ca chic mn, ng mu vng ca anh. Ti

thy m m mt mu xm lan to dn ch ngc, trn ln vi o may anh
vn mc. Ti hiu, anh qua phn ut v chn chng cnh i lm than, kh
au ca anh, nn anh t t. Ti cho rng, c th anh c mt ci inh, thc mnh
vo mch mu; hoc, anh gh rng cn nhng mch mu c tay. Ch trong
x lim, ly ci g ra t t c!
Ti cng suy ngh, d sao trc y, trong nhng nm thng mit mi hng say
lp cng vi Cng Sn. t ra anh Hng cng lm ng gc nhiu ngi lnh
chin, mang trong mnh dng mu Quc Gia chng Cng Sn. Vy, cn anh
thm tha nhng sai lm anh lm, anh thm m hn chnh ngha bp
bm ca ci gi l cch mng nhn dn m anh tng phc v. T ngh
, ti vn nm yn nh ng say.
Nhng, nhng ting ph ph nh tc nghn ca anh, lm ti li phi m mt
lic sang. Ging mu loang ra n ngoi mn, chy xung nn nh thnh
mt vng. Ti khng th nm c na ri. Ngi bt dy, ti bc chn xung
t, chm sang bn sn anh. Ti nhc mn ln. Mu lm, t m chic o
may v mt khong chic chn b i. Mt anh vn nhm nghin, mt anh
xm ngot. Ti xc ng, lay lay tay anh:
- Anh Hng! Ti sao anh lm th? Anh khng c cht, ngi ng cht l ti
y ny. Anh cn phi sng v trch nhim vi v anh, con anh, v cn sng
nhn r c nhiu s tht, m trc y m h.
Anh vn nm im, khng ni g vi ti c. Khng lm sao c na, ti vi ng
ln sn, nga mt ra ngoi pha ca s, go to:
- Bo co cn b, bung 2 c ngi t t!
Im lng. Bn ngoi ch c ting gi r ro ca m thu. Ti li go ln ln na.
Vn im lng. Ln ny, ti cho ming ra st ca s. Mi m ming h Bo
Co Cha ht cu, ca con xoch m. Ging mt ngi l:
- Ci g?
Chc g nhn thy vng mu cn xm di nn nh, d vy ti vn ni v
ch tay sang pha mn anh Hng:
- Anh ny t t

355

Ting cha kha lng xng m ca. Mt ngi l mt mc thng phc, ti cha
thy bao gi, khu sng ngn eo tr mt bn hng. Y vo, nhc ci mn, ri y
nhn xung hai ci chn trong cm cng c mu en xm. Y vi vng ra,
ng ca li. Khong 5 pht . Hm nay, ti mi li thy mt tn Th, ci tn
khn nn nh ti khi ti mi vo x lim nm ngoi. Y cn ang mc qun
i, ci trn.
Chng rt cm, nhc hai chn anh Hng ra, v git ci mn xung. Ngoi ca
c ci bng ca bng g. Tn mc thng phc, ht chn ca anh Hng ra. By
gi ti mi nhn r, tay tri ca anh: c tay v khy tay u rch nt, y mu.
Trn c anh, ngay ch yt hu, my ci bong bng mu to nh bm vt ct
vn php phng. Tn Nhim tm thy, gi ln mt li lam mng. Tn
Nhim cm hai tay anh Hng, tn Th hai chn, khnh ra ngoi ca. Ti ca,
quay li ti Nhim ni:
- Tt c nhng vt dng g ca anh y, anh b ra!
Ti thu gn ht, c ci iu con, dim v thuc lo. Trong lc qu vi vng, nn
th g ca anh Hng ti cng v gn li. Sau ny, ti tic ci iu v thuc lo
mi.
Bung tanh ngm! Ti ngh tn Nhim cho ti ly mt b nc di. Sau khi
thy y gt u, ti chy ra lm 3 b nc di ln sn v di nn. Xong vic,
chng ng ca v kha ngay, lc 12 gi m. Ti ly chi qut nc trn
sn xung, ri qut nn cho nc chy xung mt ci l nh di nn nh, ch
st tng pha u nm. m khuya, vng lng, trong bung vn sc ln mi
tanh ca mu! T , ti lc c ting loa, ti c thp thm khng lm sao ng
c. Chng hiu anh Hng sng hay cht!
Ti on rng, trong lc chng khm, khi anh mi vo Ha L, anh vn giu
c mt li lam chc co ru. V l ti vt tuyn, u chng khm k
nh khm ti. Ti c trin min ngh ngi, ht ng n ng kia, cht nhn n
ci v ba l anh cho ti mn gi u, vn cn y. Hi m v qu khn cp
v cng thng, ti qun khuy i. Ngy mai, ti s bo co cn b tr li anh.
Vi min Bc, cng l mt ti sn qu gi. Mt ngh na li le ln trong c
ti. bit r anh ra sao, c 2, 3 ngy na hy bo co. Nh vy, trong thi
gian , nu cn b n hi ci ba l, c ngha anh Hng khng sao c, nn
nh cn b n ly li. Ngc li, nu my ngy na, khng thy g, ti bo co

356

tr m cn b cm i, anh Hng cng vn cn sng. Tuy rng khng chc chn

lm, nhng nh vy cng ang ng on c s vic.
My hm au, ti tht l thm thuc. Thm thuc, li nh n anh Hng. Mt
bui, sau khi ti tr bt xong, lc tn T sp ng ca, ti cm ci ba l, tin ra
trc mt y:
- Bo co cn b! Anh Hng, my hm trc nm y, thy ti khng c ci g
gi u, anh cho ti mn gi. m hm anh y t t, vi qu ti qun
tr, xin gi cn b tr li cho anh.
Y nhn ci v ba l bng vi b i, cng c, mt pha ti rch, on thng
thng:
- Thi, cho anh!
Ti l v bn khon:
- Tha ng, ci ny ca anh Hng, chc g anh ng cho ti?
Y ht tay ui ti vo, va ng ca va ni:
- Ti ni cho l cho! ng ni nhiu!
Ca ng ri, ti vn ng cm ci ba l ngn ng, bn thn. Nh vy, anh
Hng cht tht ri ? V anh, con anh u, c bit g khng? Anh Hng i!
Cn bao nhiu iu na ti nh ni vi anh, v cng cn bao nhiu iu na ti
mun hi anh. Th m, anh vi vng b ht, b c v di con th, m mt
mi ut hn, oan nghit ra i..
T nhin, ti bung mt ting th di nh nh, l th nh li than vn no rut,
cho mt kip ngi v ngha.
Chuyn ca anh Hng lm cho ti hng tun l, m no cng thp thm ng
khng yn. Thnh thong, nhng lc git mnh thc gic, ti li lic sang sn
bn. Hnh nh anh Hng nm thng cng, hai mt nhm nghin, hai chn trong
cm, mu me b bt nh mi va y..

357

Ba Mi Chn
Ma ng Th Hai

Sng hm nay, tn Bng vo gi ti i cung sm. Phng cung ch c tn Nhun.

Ngay khi nhn thy ti, y t v ti ci nim n. Sau khi ch gh cho ti ngi, y
sn n hi:
- Hm nay ti gp anh, chc anh s cho ti bit nhiu iu mi l! Ti tin l hn
na thng nay, anh suy ngh k nhn thy vn ri. By gi, ti anh
t do ni, anh hy mnh bo ni i! Chnh anh a tay ra m ca, cho anh vo
tng lai !
Ngi nghe y ni, ti t v rt kh tm v au xt. Khi y gic, ti mi t tht ni
tuyt vng ca mnh:
- Tha ng, lu khng c gp cc ng, ti vn hy vng rng cc ng v nh
nc xc minh c lng thnh khn ca ti vi cch mng. Th nhng, by
gi ng li bo ti m ca vo tng lai, th ti cn bit lm sao c na! V
nh vy, nh nc vn cha kt lun c s vic ca ti. hn mt nm ri,
ti mn mi i ch.
Y khng ci na, nghim ging:
- Thi c, chng ti vn sn sng m ca ch n anh, cch mng lun lun
giang tay cu vt nhng con dn b lm ng lc li. Mun cn hn khng!
By gi, anh hy ni li chi tit, t t m ngi nh tranh Cu Cng, ni tn Ha
hun luyn anh.
Ngi nghe y ni, trong d ti cng hi lo. Qua tm nh Phan v ti chp chung,
chc chn chng c ngi ca chng trong y. By gi, tn Nhun bt ti t li,
nh vy c ngha l chng c th thm tra xc minh. Nhng trt khai trc
y nhiu ln, ti thng ly nh mt ngi Tu bn Ch Ln m ti quen bit.
Ti n chi my ln nn nh t, cn khng gian l ng Cu Cng, Khnh
Hi; do , lc ny ti ch vic moi c nh li ton cnh nh ngi Tu ghi
li. Tuy vy, trong lng ti cng y bn khon lng lo. Ti ni, n ngi ghi, ch
no cha sng t n hi li. Mi gn ht gi, n mi cho v.
Ngay chiu , li gi na. Khi ti ra ti ni, y a cho ti 5 t giy, ch ci bn
con gc phng:
358

- Anh hy ngi vit t m chi tit: dng c, cbn trong nh, bn ngoi nh.
ng i t Khnh Hi vo. Ri mt t, anh hy v mt s , c ch thch t
pha Si Gn sang qua cu Khnh Hi, cho ti ng ngi nh .
Ti cm giy v ch bn con ngi, c cng ra. Phi chng y l khc nt,
chng s ci tung ton b s vic ra? Ti suy ngh, o su, xt k, nhng
thy khng cn cch no c. M mt khi ti hiu l khng cn cch no khc,
ch cn mt con ng duy nht trc mt, ti s ng hong dn bc. Bn
s , thong trng c v r rng chi tit, ng nt sng t, nhng nu i vo
thc t, ch c m tri. Ti vn nhng k h phng h sau ny.
Chiu v ti x lim, ti thy ca bung ang m. Tn T ang cm my ming
vi sc ci qun rch ca ti. Thy ti v, y sng s hi:
- Nhng mnh vi ny, anh x u ra?
Thy thi ca lo nh th, ti hi ngc nhin trnh by:
- Tha ng, y l mt b qun o c, tri pht cho ti mt nm trc, khi ti
mi vo. N b, rch c hai u gi, ng qun cng bc ra. Ti phi x
t u gi lm khn mt, cn pha trn ti lm qun i, thay i lc mc trong
bung.
Va ni, ti va ci gii rt qun, ch qun trong cho y xem.
n y, phn x cp thi cho ti hiu l chng ang tm c cm ti. Gn hai
thng nay ri, hng ngy tn T coi ti, y cn l g hng ngy, ti vn mc chic
qun i rch i b, cng nh ra vo ly cm, sao y khng hi. n hm nay,
ti i cung, chc y c lnh n bung, tm mt l do cm ti. Cc mt
khc thuc v ni quy, ti khng sai phm. Khng cn c g, ch cn ci qun
rch. Qun, vi c, x lim hn mt nm, ma H thng phi mc m,
m hi t m, li khng c git thng xuyn, nh vy, lm g khng mc!
Th l y ghp ti vo ti ph hoi ti sn x hi ch ngha. Y ra rt cm, bt ti
b chn vo. i thn t, chng lm th no ch phi chu! Ti nh phi b chn
vo m lng ti t, ho a.
Y xch c my ming vi hi hm, mc meo ca ti i. Nh th l mi th cm
chng gn mt thng, gi li cm.
Li gian kh bt u. Tri cui thng 8, vo Thu, cuc sng ca ti trong t
li bt umt t do. Li nhng ngy di tm ti vi chic cm oan nghit,
359

heo ht, c n. C ngy ny, qua ngy khc, tun ny qua tun khc, v thng
ny qua thng khc, bao nhiu au thng ti cc cht chng, m mm ln li
trong vng bn ilao l.
Chiu hm , sau gi tan tm chng mt lc, cc cn b ly ht xe ra v.
Cnh sinh hot ca Ha L vo gi vng lng, ch cn ting loa lo nho u
u nh mi khi. Cht ti nghe ting huyn no, n o ca mt tp ngi, t
pha cng Ha L i vo pha cng tri chung. Ting tn Nhim cao ging:
- Sao hm nay v mun th?
R rng ting tn Tn tr li, ging thn thc:
- Bo co cn b, by gi ta mi x xong!
Ging tn Nhim gn mnh:
- Cc anh oan lm sao, cn khc? Cc anh mang theo nhng ci g vo y?
Mt vi ting xt xt, ting h mi, ri mt ging ni nh rn:
- Bo co cn b, c my gia nh v con ln, cho t qu
- Anh l Chng ? Anh, ta x bao nhiu nm?
Mt ging khn khn nghn ngo:
- Bo co, chung thn!
- Th anh kia bao nhiu nm?
Ging m m:
- Bo co, 20 nm!
- Cn anh ny?
Ting tn Tn ni trong nc n:
- Bo co, 15 nm!
Ting tn L t trn gc pha ngoi cng, ni vng vo:
- ng ch Nhim cho h vo i, ri ln y ti nh cht vic!

360

Nhng bc chn xo xo ln vi nhng ting xt xt ca hng chc ngi i

qua cng, nh dn ri mt ht. Lng ti vn cn ng ngng suy ngh v tn Tn,
n li nhn nh v v n ca y, khi ti hi: C th ti khng phi ra ta. Nu
c ra, cng t 2 n 3 nm l cng!.
Ngy th nh th, nn cc cu khc l phi ri! Ch quan, ri b qut mt n
mi chong vng nh ba b. u y cng l mt s vic, ti suy ngm sau
ny..
Thm thot, tri li chuyn sang ng. Nhng ngn chn, ngn tay ca ti li
bt u sng nhc. C mi ng v, i ti cng cay ng!
Sng hm nay, ting loa va ngng bt, gi lm vic n. Ting tn L ph
gim th m m qut tho vi v rt bc bi, ang i dn vo pha cng tri
chung, ni c mt s cn b mi ti, ang buc kha xe p. Ging tn L di
ln anh anh:
- Hm qua, ng ch no ly xe p ca ti i?
Mt ging rt r tr li:
- Bo co ng chhm qua qu tnh..ti khng ra ph. C l ng ch
Th?!.....
L cng bc tc:
- Cc anh ly xe khng bao gi hi ti c. C mi ln ti i, li thy xe khng
mt m phanh, cng x lp; khng bp chn bn, cng t dy phanh..Ti i
sa xong, my ba sau, li tnh trng y. Kha ri, vn m i!
C ting ci rc rch nho nh, ting tn L go ln hng hc:
- Ti ni cho cc anh bit l, cha phi giai on Cng Sn ch ngha u nh!
Ln sau, anh no ly xe ng trch ti!
Qua mu i thoi trn, ti thy l cn b ny, t tn L tr xung. Trong tm t
vn mang mt nim tin v vin nh rc r, ho quang ngy mai ca ch ngha
Cng Sn. T y, ti cng thy c tm trng chung ca chung ca qun
chng nhn dn v cn b min Bc trong giai on (1963). (Ti khng ni
nhng trng hp c bit), vn cha nhn r chic bnh mu sc huy hong rc
r, mi v thm ngon tuyt th ca ch ngha Cng Sn, ch l chic bnh v. H
cha thy c rng, ci thin ng Cng Sn y, khng bao gi c th hin
361

thc, trong x hi loi ngi ny c. Thc t bin chng nh ton hc: A cng B
bng C, th dt khot, khng bao gi A li ln hn C. Ch km hn, hoc bng,
trong trng hp B bng khng m thi.
Sng hm nay, ngy 16 thng 10, tn T m tng bung cho ra b. Xong, y
ch vo ng chn mt gc nn li i, cho mi ngi mn mt ci, v ty
ngi cho mn o trn th. n lt ti, c l lc ny x lim y ti l ngi
lu nht. Hng ngy ti v y vn nhn thy nhau, v th, y c v d di; ch vo
ng chn, y du ging bo ti:
- Anh khng c qun o, ti cho anh chn mt ci chn dy v mt ci o trn
th!
Ti la mt ci chn dy v mt ci o trn th, cn tt n 80%. Ngh n
nhng ngy rt gia ng sp ti, ti nh x, xung nc vi y:
- Tha ng, ti khng c mn cng nh qun o, lnh qu, chn tay ca ti bt
u sng but (ti va ch ngn chn v gi tay cho y xem). ngh xin ng,
chc na nu cn tha, xin ng cho mn mt ci chn na? Ti xin cm n
ng!
Y khng ni g c, ht hm bo ti vo i. Thi nh vo bung! c ci chn
dy, trong d cng h hng ri! Ti b chn vo cm, vn cha thy y ng
cht. Ti g! Ti li khe kh ly chn ra. Tuy ngi, tuy ng loanh quoanh, nhng
trong lng vn thp thm khng yn. Mt c lun lun lic v chic cm, thnh
ra c ngh cm mt lc m lng vn khng c thoi mi.
Nhng ngi x lim c chn ring nh mang theo, vn u c mn
thm mt ci. Khi tn T m cc bung cho mn chn ht lt, y n m ca
bung ti. Ti tin ra pha ca, y ch vo 3 ci chn di nn:
- Anh xp li, trn gh kia! Ti cho anh mn mt ci na!
Ni vui mng hng phn nh ngy cn b nhn c qu, chy a vo lng ti.
Sau khi xp chn ln gh, ti vi vng m chic chn na vo bung, nh m
nim m m hnh phc cho nhng ngy ng rt sp ti.

362

Bn Mi
...Thng Li Bt Ng Ca Vit Cng... Min Nam o Chnh.

Hm nay l mng 2 thng 11 ri Nhng trn ma phn u ng lm m t c

khng gian, c ngy u m khng c mt tri. Thnh thong mt cn lnh ti t
len qua ca s, lun vo trong x lim, nh em theo nim c n bng gi,
y a thm ngi t i kh.
Cng nh nhng bui tra khc, ti ang nm ln ngp trong ni y vi trm
hng, ca cuc i t ti, mc cho ting lo nho ca chic loa lm mm. Cht
nghe mt ging the th:
..Theo ngun tin mi nhn c, ci gi l Hi ng Tng Lnh ca Ngy
Qun Si Gn lm mt cuc o chnh, lt ch c ti gia nh tr ca
Ng nh Dim...
Tim ti nh tht li, ti b nhm dy, mt m to, tai vnh ln nh mun ht ht
mi m thanh ca chic loa.
Pha bn ngoi, mt s cn b cng ang huyn no, bn tn xn xao. Mt ting
qut nh ca mt ngi no :
- Cc ng ch hy yn lng, nghe !
Ting loa vn oang oang:
..Qun o chnh lm ch tnh hnh. Anh em Ng nh Dim ang b bao
vy di hm dinh Gia Long. Khng kh Si Gn rt cng thng v nght
th..
Ti bng hong v hoang mang cc . Vn nc n ngy iu linh ri
chng?, ti than thm. y l s thc hay tuyn truyn ca Cng Sn? Tuyn
truyn no cng c nguyn tc ca n. C nhng s vic: Khng khng th ni
thnh C c..V l tr, ti bit y l mt s vic thc. Nhng v mt tnh
cm, ti c nu ko, cho l mt chuyn tuyn truyn ca Cng Sn, nhm gy
hoang mang cho tinh thn mi ngi, ch khng c thc.
T khi b bt, ti cha bao gi c kinh c. Th m hm nay, trc mi him
nguy cho mt c nhn, nhng cng c th l mi nguye cho c dn tc. Ti
363

khng bit lm sao, ch cn bit cu xin Cha, cu xin ng ti cao hy che ch

cho c Ng, ngi m c cuc i ti knh yu, trng n.
Thng ngy, sng cng nh chiu, ti ch i ba cm nh tm trng ngy
cn b mong m v ch. Cng gn gi cm, tai cng vnh ln nghe ngng m
thanh nhng ting xn xt, bnh bch ca ting chn my ngi t hnh s,
khnh chic chng c thng nc nng v mt s bt cm vo li i gia ca x
lim. Ting kch ca chic chng xung nn; ting xn xc ca t thng tn
ng nc c xung nn xi mngRi li ch lng nghe ting chn cn b vi
tm trng xn xang: Sao cn b i u mi, khng thy tr v cho t n cm.
ri khi nghe ting lng xng ca chm cha kha. Ti chc rng, mt ti phi
sng ln: Hnh phc n ri! oi khi ti cng b mng ht, v ch l ting
cha kha ca cn b Hoa, Bng, hoc Kim vo gi mt ngi no i
cung..
Hm nay tri li, cm khnh ln lc no ti cng khng hay. Mi ti khi cn
b m ca bung, bo ra ly cm, ti mi git mnh chong dy, nh va tnh
mt gic m nhiu mu la. Ly cm vo ri, tm hn ti vn cn lng l u
y, khng cn ci th thm kht, v vp n nh mi ngy. u c ti ang xo
trn bao nhiu ni cht chng, ng n, ng kia vi nim thp thm mong
chng n 5 gi chiu, nghe bn tin xem tnh hnh Si Gn din tin nh th
no.
Mong mi, ri cng n 5 gi. Phi ni rng, t ngy v min Bc, cha bao gi
tm tng ti li bi hi ho hc, tp trung t tng lng nghe ting loa nh
vy gi. Ting loa m ti vn ght nh mt con m chi thu lm mm!
Tnh hnh Si Gn vn cng thng. Vn thit qun lut ngy m, nhng c
chiu hng phe o chnh thnh cng n 90%. H ang gi ti hu th
bt ng Dim phi ra hng, nu khng h s cho dinh Gia Long tan thnh bnh
a..Qua bi bnh lun ca H Ni, chng c t ra khch quan, (ra ci iu
a no trong chng my, tao cng phi dit). Nhng ai cng ngi thy, chng
mong mun phe o chnh thnh cng. Ngi chng s nht, cho nn chng th
nht, l Ng nh Dim. B chnh tr ca chng ang phi in u, tnh trm
mu ngn k, lm sao h c ng Ng nh Dim xung, bng bt k gi
no. Th m, by gi li c nhng k thay chng lm cng vic , hn
chng ang bt tay nhau vi nhng i mt long lanh cho mng Thng li
khng ng!.
364

m hm nay nm hoi khng ng c, ti trn trc sut nm canh mong ch

tri sng nghe con m lm mm. i chn vn gi but trong cm, tm thn
gy thp thm sut m thu! Ting gi Bc than go nh ting ni sng bo
hiu vi con chu ging Lc Hng, vn nc n ngy ti t th lng.
Mng 3 thng 11. Sau mt m di thao thc qun qui, hn m gia chn
chng v hy vng, ti thy bn tin sng hm nay, cng cha ni ln iu g r
rng lm. C tin anh em Ng nh Dim chui vo ng hm b mt, m theo
mt va li vng v kim cng (?). Sau ba cm sng, ti li nm i nghe bn tin
bui tra, nhng v sut m qua khng ng, ti thip i lc no khng bit. Mi
cho ti khi qun gio m ca cho i b bui chiu, ti mi chong thc dy.
Cm chiu xong, cng nh hm qua, ti ngi ch i ti 5 gi chiu. Hm nay,
lng ti khng mm r nh hm qua. c ti lin tng ti cuc o chnh ngy
11-11-1960. Bit u chng c mt th c qut ngc li phe o chnh. Mt
nim hy vng nhen nhm dng ln trong lng ti. Ti khng thy hi hp lo lng
nh hm trc, khi bn nhc do quen thuc ca i pht thanh H Ni tri dy
trc gi pht thanh. V, cng l lc bo hiu gi tan tm ca cc nh my, x
nghip.
Nhng ting gi hi nhau i, nhng ting r rm bn tn ca bn cn b, tp
trung ti ch xe p ly xe, hm nay hnh nh ng hn mi ngy. C th
trc khi v, chng cn mun nn li t pht nghe bn tin, chng cng nn
nng i ch. Chng khng ng, cch mt bc tng dy 50 phn, c mt
ngi, v c th mt s ngi, cng ang nn nng i ch nh chng. Hai s
ch i ny chc hn mu thun i nghch nhau. Ting xng ngn vin rnh
rt:
..Theo ngun tin va nhn c: Ng nh Dim v Ng nh Nhu trn n
mt ngi nh th Ch Ln, do mt linh mc ngi Tu tn l Tam trng coi.
y, do lng cm phn c qun chng, nn c ngi t co vi phe o
chnh. Phe o chnh n bt Dim v Nhu ln mt xe bc thp M-113. Trn
ng gii v B Tng Tham Mu, khi qua ng Hng Thp T, phe o
chnh h st Nhu v Dim bng nhiu pht sng ngn v dao gm. Hai tn
cht ngay ti ch trn xe bc thp...
Tai ti ln! Mi ti nh nght th! Ci ca s v my chic l nho bn ngoi
kia nh ang nhy ma quay cung trc mt ti C tht khng?, ti t hi,
Hay y ch l mt cn c mng?.
365

Nhng ting reo h ca l cn b ngoi sn nh nhc nh ti ng m h

na!. C hai tn va chy ra pha cng, va h to:
- Ng nh Dim ri!
- Ng nh Dim b git ri!
Chao i! Ting h lm mt lung lnh but t xng sng chy ngc ln gy
i. Tc gy ti nh dng ln, ngi ti ni gai c. Ting h ra ti cng ri, d
m ca n cn nh vn x tri tim y p kh au ca ti.
Chng ta nhiu ngi thy, ni chung, nhng tn cn b Cng Sn thng
lm l, lnh lng t ni. Khng ging nh cc anh Thiu y, Trung y ca ta,
thng ti ci, c khi n a trc ngi khc. i vi bn cn b tri giam,
nhng nt li cng r hn. Th m hm nay, chng h reo, nhy ln. iu ,
ni ln ni vui mng to ln qu, chng khng km hm ni, nn bc pht
ra nh vy.
Trong chng ta, nhng ai t nhiu hiu Cng Sn u thy rng, ci mi ca
chng tng i thnh lm. Cho nn nu khi no chng ca tng, cao mt c
nhn, mt t chc hay mt quc gia no, iu c ngha l c nhn , t
chc , hay quc gia hoc ang lm nhng iu thit hi cho th gii t
do, v c li cho Cng Sn. Ngc li, khi chng ch bai, chi bi c nhn, t
chc, quc gia, v.v c ngha c nhn , t chc , quc gia lm
nhng iu tri nghch li. Mt khc, c o lng s hung hn chi bi, cng
nh tng bc ng h ca chng, s thy c mc li hi hoc hi ca i
tng, cho phe ta hay phe ch..iu ny gn nh tr thnh mt cng l, ch
tr mt vi trng hp hn hu c bit, mi khng ng, khi chng dng gy
mu thun.
Trong bi cnh ca nc Vit Nam lc ny, mt nh nc do Cng Sn chim
ng thng tr. Cn mt na, Cng Sn t mt chn ln, bng ci gi l Mt
trn gii phng vi nhng khu vc bng bin, vi mt s thn bn xen k. Ngay
trong ni b min Nam, chnh quyn cha thi gian, hoc cha kh nng
khng nh c ai l ngi ca i phng, ai l ngi ca ta. Lng dn
cn ngang nga, cha bit ai l chnh, ai l t! Vy lm chnh tr, ai cng phi
thy l: Bt c mt cuc binh bin no trong lc ny, bt c mt v ln xn thay
ngi i ch no, cng u nguy him, c li gh gm cho Cng Sn. Ngha l
thit hi gh gm cho phe quc gia!
366

V ng Dim, th nhn tt c cc b mt gi l chnh khch min Nam, ai hn

hoc bng ng Dim? D ng Dim cng cn nhiu im cha ng!
Nu khng c ci tt hon ton, chng ta phi chn ci tt va vy. Hung chi,
Nhn v thp ton. Khng lm, mi khng phm sai lm!
Bt c ai, lm vic, hnh ng, tt yu phi c nhng iu sai lm. Vy, trong
qu trnh x s cng vic, ng Dim c im g sai? Ti cng nh qun chng
thuc loi dn en, thp c b hng, khng th sa cha c cho ng
nh. Nhng, nu mt ng Tng khng th sa c, nhiu cc ng Tng
phi sa c. Mt ng B Trng khng th sa c, a s cc B Trng
s sa c. Mt dn biu khng sa c, th c Quc Hi, v.vvi iu kin:
v dn, v nc, t quyn li ca T Quc ln trn ht! Khng bng bin php
ny, th phng php khc. Nu quyt tm cc ngi s sa cha c cho ng
Dim, nht l khi nhng ci sai lm y khng phi l c bn.
Tm li, Duong Vn Minh v b l lt v git cht ng Dim, phi nhn
mt trong hai li lm, hoc c hai sau y:
- Khng nhn thy ci li gh gm cho Cng Sn.
- Nhn thy, nhng vn gc u m lm.
Khng mt l do no, khng mt bin lun no, khng mt quc t ny, tnh hnh
kia, c th ph nhn tha ng hai im trn.
Vy, nu im:
1) Cc ng lm chnh tr, cc ng khng nhn thy mt im s gin nh th.
Cc ng khng kh nng lnh o qun chng nhn dn l chng ti u!
Hy nm im i! Dp!
2) Cc ng c nhn cc ng ln trn T Quc. Loi ny cho i tu sut!
Nhng im li cho Cng Sn th nhiu, nhng im gh gm nht l: Khi mt
ch c cuc o chnh, m cuc o chnh ch c mc ch tranh ginh
quyn li c nhn, mun n chia xi tht. Lc s xy ra tnh trng g? Trong
chnh quyn: Cn b thuc mi lnh vc, qun i cng nh hnh chnh; ngoi
nhn dn ai ai cng th, u t thy y l mt x hi khng n nh, mt ch
ln xn. Nh vy, tt yu li s c cuc o chnh khc. Khng tin tng c
na, hy lo th cho bn thn! Cng chng cn dm ng h ai! C g l chc na
u! Lng dn ly tn, lng qun nghing ng.
367

im mnh ca mt c nhn, mt tp th, mt quc gia l tinh thn, ch

khng phi th cht, v kh hay tin bc. Vy, tinh thn ca cn b v ngi dn
nh trn, r ri khng cn lng tin. Lm sao chng cng?!.....
Ngay lc ny, Cng Sn min Bc ngi thy iu , l tinh thn qun dn
min Nam v ang b khng hong. Chng c, sau nhng bui hp bn tho
lun ca ng, t ngy sau, chnh nhng tn chp php ni thng vo mt ti:
- Chng ti ni thc cho anh bit, tnh hnh min Nam lc ny..Nu khng do
vn chnh tr quc t, vut mt vng mi, chng ti ch cn 5 s on tinh
nhu nh dc t Bn Hi vo ti Si Gn, khng kh khn lm..Ch cn nghe
tin c i bnh n, lng qun, lng dn nh trn th ch c chy. Cng gy
hn lon, ri cui cng tt c u phi bung sng..
khng phi l nhng li ni huynh hoang khng c c s. Ti nhn bao qut
min Nam, ri nhn ton din min Bc lc by gi, ti tha nhn li tuyn b
c gi tr.
Thc vy, nu ai nhn qun trit vn s thy: Khi lng qun v dn nghing
ng th s ri vo ci th Cun chiu tt yu. K th dng mt lc lng ti a;
thn tc, v bo chim im A, th im B s chy. im B chy, th C, D, E ln
lt cun v ht. Lc ny, th ngi c ti thnh cng nh chu ng nhn, s
hn n, v chnh ph ca qun i ln dn chng bng b chy m thi.
Mt vn nghim trng na, khng hiu nhng ngi ch trng h ng
Dim, trong c nhng Tng, T v c mt s ngi M, c bit v lung
c nhng g xy ra trn na nc pha Bc Vit Nam ny hay khng? C
thy c s khng hong, r ri tinh thn ca ngi dn min Bc mc
no hay khng?
Ti tin rng, d cho h ung sm nhung, u c h cng khng th ngh c
mc tai hi n nh th! V vic h b ng Dim tr thnh ci nhn ny
mm, cy trng thnh cho ti khi kt tri, l 30 thng 4 nm 1975!
Qu th, mi tng lp qung i qun chng nhn dn min Bc, sau 8, 9 nm
b l Cng Sn kht mu, dng bo lc st thp km kp thng tr. H vn
nhn nhc chu ng ngy cng nh m. Nhng khi thy lm than tm ti,
trong lng h vn tri ln nhng nim hy vng sng ti chn tri pha Nam,
ni c c Ng m l lnh o min Bc n khng ngon, ng khng yn. Khng
nhng chng khng lm g c min Nam, chng cn ang lo ngay ch ngi
368

ca chng min Bc cng khng vng. V s c ngy Bc tin! By gi, nim

hy vng ca h tan tnh, v cuc sng, v ni cm, h nh phi tch cc yu ci
ch hin ti vy. Hng triu tm lng nh th, dn dn tr thnh triu triu
nhng ging nc nh, gp li thnh thc cung x v b thng 4/75.
Nhng ngi qut cng, c tnh nng hot ng, hoc bc pht do c nhn,
hoc t chc thnh nhng tp th chin u vi l cng tham tn khp
ni, t rng su, gc bin, n thn lng thnh ph..Cng bit bao ngi
sa vo tay gic, v ang b giam cm y i trong ngc t. Nhng, nhng ngi
trong t cng nh nhng ngi cn ang chic u bn ngoi, vn kin tr dng
cm chu ng gian kh, chin u vi l cng th, ch i qun min Nam
ra gii phng. By gi, hy vng ca h tr thnh my khi. Thm ch, nhiu c
nhn cng nh t chc tuyt vng u hng gic, m ti gp cc tri
trung ng sau ny.
Hm nay, mng 4 thng 11. 8 gi sng ri, tri cn m u en kt. Ma ri nh
nht sut m thu, m gi y vn cn dm d, r rch nh git l su ca
ngi M hin ni sng ang r ri, vt v khc thung n con Vit gp mt
tai ng au n.
C m qua, ti bng hong m tnh vi nhng gic mng hi hng. Ngi
ti r ri nh mt tu l a trong ma dm gi Bc. i chn gy vn gi but
trong cm gng, nhng ngn chn, ngn tay cng sng ln nhc but. Nhng
ci au n ca th xc by gi ch l th yu, nhng ch cho ci au rung
nt c nim tin. Ci au tan tc c mt hng i, b v lc lng nh con
thuyn mc nt trn i dng, ang b bo t dp vi khng cn nh hng.
Ti nm lm i, ang ngp ln trong mt tri kh au, bng ca con xoch m.
Ti mt nhc, chng tay b dy nhn ra. Chic mi v cp knh trng thp th
qua song ca con. Mt ging min Nam quen quen:
- Anh do ny c khe khng?
Ch, tn V, tn chnh gim th Ha L, hn mt nm trc vo tha cm ti.
Ti vi vng ti tnh:
- Cm n ng, ti vn thng thng..
Y ni vi v h hi:
- Hm qua anh c nghe i khng?
369

Ti thy chm vn , nn cc lc:

- C!
Nh trn t mt ni hn hoan trong lng, y x ra:
-i vi chng ti, min Nam by gi khng cn i th na. Ti ni vi anh l
vn thng nht ch cn l thi gian thi.
! Th ra y mng qu! Y khng bit th l vi ai cho , bng ni vi mt ngi
t min Nam ra. Cho nn, mi sng sm y vo x lim khng k g ma gi,
gp ti cho gin ci bc sng vui ca y ra. M lo sng vui bao nhiu, th
ti ngc li by nhiu. Cho nn, cu chuyn qua nhanh cng tt, ti chm
chp tr li:
- Tha ng, ti cng ngh vy!
Trc khi ng ca con li, y ci ci m:
- Thi nh! Hy c gi gn sc khe!
Hm nay sao lch s th! Khi vui ngi ta cng d di..Hai hm sau, m Hoa
vo gi ti i cung. Khi ti ra phng cung, ti thy 3 tn c, Nhun v Thnh.
Mt tn no cng ti roi ri, sau khi ch gh cho ti ngi, tn c hi ngay:
- My ngy nay, anh c theo di i khng?
- Tha ng, c!
- Anh thy th no?
D ang ci xung, ti cng bit l c 6 con mt ca chng ang tp trung theo
di thi ca ti. V vy, ti tr li, v bnh thn:
- Tha ng, nghe u c v o chnh, v h git anh em Ng nh Dim ri!
Tn Nhun ging th :
- Ti bit my hm nay anh bun lm, v ch anh cht ri! Ti ngh, nh vy
l tt cho anh y! Anh khng cn phi mc m iu g na. Hu t cu ly
mnh, hy khai bo ht vi cch mng. Cn nh thng Dng Vn Minh v mt
l Tng, T, anh cng bit y, ch l b! Ri y, chng n ch tranh ginh
nhau lm tay sai cho M, khng hn khng km!
370

Ti v ngc nhin:
- Tha ng, ti bun, hm no ti ch bun. Cn ng ni Ng nh Dim l ch
ca ti, khng ng. Bi v ti cng cha c nhn thy ng Dim bao gi c.
Hn na, ti cng chng c n hu hay hn th g vi ng ta. Cn khai bo,
ngay t u, ti thnh tht khai bo ht ri, ch khng phi i ti by gi.
Tn Thnh vi vng cp li ti:
- Anh ni vy m nghe c !? Dim l ngi Cng gio, anh cng l ngi
Cng gio, tt nhin anh phi ng h ng ta ch?
Ti vn t v ngc nhin, ci li:
- Tha cc ng, nh ti ni vi cc ng nhiu ln trc y, b m v h
hng nh ti ch lm thung mi, bun bn. Ch c mnh ti do s bng bt ca
tui tr, do nh hng ca phim nh nn ngy th nhn nhim v ca h, ra
ngoi min Bc. Ch thc lng ti, ai l Tng Thng, ai l Ch Tch cng th, v
ti c hiu g v h u! V li, i vi ti by gi, h li cng v ngha na. Ti
chn ght h nhiu lm ri!
Thnh l v ngc nhin, gn ging:
- Sao anh li cho l v ngha i vi anh?
Mt ru ru, ti tr li:
- Ti by gi hiu! Ngay khi ng Dim cn sng, ti thuc loi a con
em b ch. Khng mt ai Si Gn lc ny cn nh n ti, c chng ch cn
b m v cc em ti. Hung chi, ti sng hay cht, nhng ngi o chnh cn
quan tm n lm g. Nh vy r rng h cn c ngha g vi ti u..?
C l tn c thy ch l nhng cu i p lng nhng, khng a n vn
g, nn y i ging:
- Theo anh, tnh hnh min Nam ri s nh th no?
- Tha ng, ti chng bit g nhn nh. Nhng, ti cho rng vi tnh hnh nh
th, ri y cc Tng s tranh ginh nhau, cn x nhua, x hi s cng ln
xn. Chc rng mt trn gii phng do ng ln o s ng ln cp chnh
quyn mt cch d dng.
C 3 a sng mt ln, tn Nhun ci r:
371

- Kh lm, anh lm tham mu c y!

Ti lng tng, d dt:
- Ti hiu cc ng ci ch nho ti. Cc ng hi, ti phi tr li. Ti ngh th
no, th ni th, ch ti lm sao bit c nhng vn ln y.
Tn c nghim ging:
- Ti ni thng cho anh bit, trong iu kin tnh hnh hin nay, v l do chnh tr
quc t, v nhng kha cnh lin quan rng buc, nu khng, chng ti ch cn 5
s on, nh t Bn Hi dc vo ti Si Gn, khng kh khn g lm!
Nghe y ni ti t v rt tin tng:
- Nh vy, ti tht mng! Cc ng s vo bt c c Cc Tnh Bo Min Nam.
Lc , cch mng s hiu c s thnh khn ca ti.
chng tin hn, ti ni mt vi s vic l m:
- V ng Dim ny, ti nh n v o chnh (1-1-1960). Lc ,d lun dn
chng min Nam rt ch ng Dim. T trc, ng vn ly cy trc n biu hin
lng d thanh lim, o c trong sng ca ng. T nhng ngh cho n li
ni, tt c u l mu mc tit kh ca ngi qun t. Khi ng ta b vo ci th
cng qun, b hi ng cch mng lc vy hm trong Dinh c Lp. ng
tuyn b trn ln sng in, trc quc dn ng bo, cam kt vi hi ng
cch mng l ng bng lng chp nhn s tha hip vi hi ng cch mng:
nh mt s u hng. Th nhng, sau , khi mt s n v cc qun khu v
tip ng, ph c vng vy v dp phe o chnh, ng Dim nut li ha,
li cam kt trc . Nh th, ng ta u cn l bc qun t m cy trc l biu
hin?
C 3 a cng ci, tn c ging phn tch:
- Dim x s nh vy, khng c g sai c. Ch ny, ng ta hnh ng rt
ng. Bi v, li ni hay li cam kt trong lc b uy hip, cng bc, hay di
mt p lc, u khng c gi tr.
Ngi nhn v nghe y ni, ti thy y cng c kin thc v hiu bit. T nhng s
phn tch trn, ti cht suy ngm thm: Thi i ngy nay, trong kho tng l lun
mun mt, mun mu m Cng Sn ang li dng, ta khng nn l lng ngc
nhin khi thy Cng Sn x b tt c nhng li cam kt, nhng hip nh chnh
372

tay chng trang trng k kt. Chng vn c mun ngn l do gii thch cho
ng bn v nhng ngi dn di quyn chung mt cch hp l. (Chng ch
gi li nhng hip nh, nhng li cam kt no, chng thy c li cho chng m
thi). Li gii thch ca chng s: no l lc do p lc kinh t, v dn chng
qu i kh, khi tnh hnh bin gii cng thng, lc v.v v v.v Vy, c
nhn hay quc gia no ng thc mc, than vn trch mc chng, m hy trch
s ngy th u tr ca chnh mnh, v cha hiu r bn cht ca chng m thi!...

373

Bn Mi Mt
Ci Cht m nh Ngi T Trong X Lim n Chm

Giai on ny, thnh thong chng mi gi cung ti, lc th im ny, lc th im

kia bt ti khai li.
Chng hy vng dng thi gian lung lc ti, do chng vn khch l, phnh
ph, xen ln e da, hng mt lc no ti khng km hm c, phi khai
nhng iu mi vi chng. Nhng, lc ny tm hn ti nh cht ri! Tri t i
vi ti by gi ch cn l mt mu en kt. Ti khng cn sc phn u na! Ti
cm hn cuc i, cm hn c con ngi. Ngy m, ti ch ngh n ci cht!
Cht l gii php p nht gii quyt ht mi kh au, dn vt, v x tri tim
nhn nhm r mu v cuc i ch p, bp nn qu nhiu.
Chn ti vn trong cm, m ngy sng but. i cung, gp chp php by gi
ti cm hn, khng cn ni n cm na. Chp php li cng khng bao gi ni
n hay hi ti b cm th no, nn tnh trng c th tri i.
Mt hm, vo cui thng 1 nm 1964, tn T m cm, m ca bung, bo ti
m chn chiu chuyn i ch khc. Ti vi vng v gn chn chiu, m mt bc
i theo y. Ra khi x lim II, y bo ti i trc, ch vo pha trong sn tri chung, y
i ng sau. Theo hng y ra hiu bng tay, ti tp tnh i mi vo pha trong
cng n mt ci cng st nh, cnh ca cng bng st. Mt bc tng thp
chng 2 mt ri xy vng cung, bn trn chng 5, 6 ln dy in trn, chy dc
theo tng, ngn cch vi sn tri chung bn ngoi. Y y ca, ti bc vo
mt ci sn nh, din tch khong 25m x 10m. pha gc sn c chng mt s
dy thp phi qun o. Trn sn rng y l bng kh, do mt cnh bng to
vn vo t cy bng ln ngoi tri chung, cnh bc tng.
Quang cnh tht l im lm, vng lng. Ting st sot ca nhng chic l bng
kh, nghe r mn mt theo tng bc chn ca y v ti khi i qua sn. Vo mt
cn nh si, ti l m, ti thy mt ci bn v mt ci gh trong mt khu trng,
c l l phng trc x lim. Y tin n trc bung s 3, m ca ri ci xung rt
cht cm.
x lim kh lu, ti cng c cht t kinh nghim. Mc y ng ch, ti vo
bung, ci xung gm sn ly ci chi thanh hao qut rc bi, trn chic sn ti
s nm.Ti b bc chn chiu ln sn, ri li ci xung ko ci b ra khi gm
374

sn, m np. Bn trong, phn v nc gii ca ngi trc en x. Ti m

b phn ra ca:
- Bo co ng cho phn, v phn lu ngy, kh ngi qu!
Y nhn vo b, ngn ng, ri gt u. Ch tay v pha cnh bung s 1, y ni:
- Khn trng ln, vo b ng l cu tiu, ri ly mt b nc di cho sch!
Ti bc vo cnh ca ch nh, ngay pha ngch tri l mt l cu tiu, bn
ngoi l mt ch rng c mt vi nc to, cao hn mt nn chng 1 mt tm
git. Va trng b, ti va suy ngh v ci cu tiu. Chc hn cu tiu ny
dnh ring cho cn b, ch t lm g c thi gian c vo i cu. Khi tr
ra, ti lic nhn thy x lim I su hun ht rt nhiu bung, ngay i din vi
bung s 3 ca ti l bung s 14. Nh vy, x lim ny to gn bng c hai x lim
III v II gp li. Ti cht nh, c ln tn Tn ni vi ti l x lim I thi Php
thuc, gi l x lim n chm. Tn T thy ti cn li hi t chic b vo gm
sn, y qut:
- B chn vo, dnh dng mi!
Ti vi vng nhc cm v cho mt chn vo. Trc khi cht cm, y cn th c
vo nhn r chn ti trong cm cha, y mi ng v kha ca. Ting chn
lo lo xo p ln nhng chic l kh ngoi sn, xa dn ra pha cn.
Li im lng. Thnh thong ch nghe ting st sot ca nhng chic l kh theo
tng cn gi ln lc, trn sn gch pha bn ngoi. Ti ang a mt nhn ton
b cn bung, t nhin mt ging m m ct ln:
- Anh bn bung s 3 mi vo, khe khng?
Ti ngc nhin, vnh tai nghe, phn on. Ting ni pht ra t mi tt pha trong,
chc ca mt bung no . V ti cha nm r, cho nn ti ch ho mt ting to
nh p li, khng tr li.
Trong nh sng t m, ton b cn bung cng ging nh bn x lim II, ch khc
ming ca s ln pha sau ng b ra mt ci khung g, bc kn ca s, nh
mt ci hm khng c y khng kh vo bung. C th v lu ngy, nhng
tm vn co rt, nn h tng khe rng. Qua nhng khe h ny, ti nhn thy bc
tng Ha L l mt tri giam ln do Php nghin cu xy ln. Nhng, n tay
Cng Sn, v chng cng tng i t nhiu, chng thy c nhng k h
t nhn c th li dng lin lc, gi hi vi t nhn bn trong x lim.
375

V u c ti ang ngm dm trong h su au no n, nn ti chng thit suy

ngh thm. Nm lm dn vo m thu ni ni nim nghn ut, xen ln nhng
ting th di khc khoi chp chn, mi ti khi, ti m mng nghe ting cha
kha lng xng, ting ca ng nh nh, ti mi dy. Tri sng t.
Qun gio n lm vic t bao gi, ang m ca cho cc bung ra b.
Khng mt ting ni. Ch c nhng ting ng ca, ting m ca, vi nhng
ting bc chn xn st nhiu ln, v lu. Nh th, hu nh bung no cng c
ngi.
n lt bung ti. Sau khi c rt cht cm v m ca, ti khp khing m
b nc tiu i ra. , tn cn b Chin. Ti thy y mt vi ln nhng bui ti i
cung. Y l Thng s, ngi min Bc, thi v tc phong ca y nh mt nh
qun s: Lnh lng, n ni cc lc, i lc c nh mt nhn pht i, mt nt hi
khc vi nhng tn cng an khc.
Ri cho n lc ly cm, cng nh tr bt ca cc bung, ti khng h nghe
thy mt ting ni, d nh. Tt c ch l nhng m thanh ca s vt, nhng ting
xn xt vi v ca i bn chn ngi, qua li pha trc ca bung ti. Nhng
ngy sau cng th, ngy no cng nh ngy no, im lm vng lng.
Nhiu lc, ti cm tng nh ang ngi trong mt ci nh m hoang vng ni
ngha a, tha ma, cch bit hn vi th gii bn ngoi.
Tri sang Xun, nhng cn rt cui ng vn ko di. Vn cn nhng trn
gi ma ng Bc v mun, em theo nhng gi but hnh h nhng k khn
cng.
Ngn chn v ngn tay ca ti vn mng , nga but m ngy. Nhng thng
trc y, ti chu ng mt cch kin tr bao nhiu gian kh, cm kp, i kht,
au n, nhng trong ti vn cn mt nim tin, mt ci ch l T Quc min
Nam t do ca ti, ang trn tng trng mt mt: Kinh t giu mnh, qun
s hng cng, lng dn thng nht, mt ngy no bp c l cng
bo tn. Cu nhn dn min Bc khi cnh tm ti lm than rn sit, a nh
sng mt tri n khp ni trn na Bc ca T Quc Vit Nam thn yu ny,
trong c ti. D rng, do nhng khc nghit ca cnh sng t y ti c mt
i, vn cn m p trong lng mt nim tin nh vy m cht. Nhng by gi, nhn
v min Nam, ti phi cp mt ci u xung. Mt ni ti hn len ln r dn vo
tim ti.
376

Trc y, tri tim ti cht mt na v ti sa c vo bn tay k th, phi bao

nhiu ng cay ut hn, na en x, lnh lo; nhng, ti vn cn mt na
, na ny vn cn cun cun mu hng ti thm, si sc ngy m, c c
lm m lai c mt tri tim. Nay, na cn li ca tri tim dn dn en
xm, ht sinh kh, ht nha i..T tng cht nhen nhm dn, m nh ti
sut ngy m, c ln vn nh mt nghip chng tri cht tm thn tn.
m nay cng nh nhiu m trc, sau mt gic ng y khc khoi vi bao
ni ng cay ca kip t y, ti m mt mt nhc ngi dy. Chng bit lc ny
l gi no trong m, nh thng l ti la th ng mt chn xung t, ci
xung gm sn ly ci b ln, chun b i i tin. V n ung khng , li
cn b cm c phi nm yn mt ch, nn thng i v m. Sau khi ci
b ln sn, ng ni thun tin nht, ti la nghing chic chn trong cm, qu
mt chn ngi ln b. Tri vn lnh nh ct da tht, ti khoc chic chn, mt
nhn nh v ngn chn, ngn tay b cc, v cnh cm ang nghin vo ng
xng chn, v ming b nhiu ch r st hn su vo hai bn mng, v th
ngi g b, ngi phi g vo i mt bn, v v to bnCho nn, chng 20
pht sau, qu au mi, ti dch ngi chuyn th. V , c b phn v nc
gii nm ra sn. Cn ngi ti lng trt, bt nga u xung nn. Do ci
chn trong cm nn u ti khng th xung ti nn, nhng ci chn b cm
kha mnh t mt ming to, mu long chy chan ha. Lng p vo mp sn
au ing, mi ti mi b dy c. Chn chiu, qun o y nc gii, y
dm ba hn phn trn chn, trn sn.
Tri st but nh kim chm vo da tht. i! Kip t, cn cnh no cay ng hn.
Tay chn qun o ch no cng nc i. Ch c chn au but, mu vn chy,
ti ch bit ly tay bp hai mp t chy. Mu by gi long qu khng
ng c! Khng c ci g, mt ming giy hay ming vi buc cho mu
cm. Lm sao c na h tri! Mt tay nm vt thung, mt tay lt chic b
ln, ri cng chnh mnh phi bc nhng hn phn ca mnh vo b. Ti c la
th nhc ci b xung nn, ri cng phi dng bn tay vt nhng vng nc
gii, trn sn xung di nn.
V nc gii t, ngi ti t nhin run ln cm cp, hai hm rng c canh cch
nh vo nhau. Thi nh mu chy k mu, ti c hai tay vt ch chn t, cn
mt khong kh, ti c phi cun i vo ngi cho lnh . Nhng, ngi
ti vn c run bn bt, khng c ci g l m c. Cuc i nhiu la qu! Cho ti
xin mt ngn la i, ngi i!
377

Vt thung chn ti, khi ny mu ngng chy, nhng by gi v ci chn

cng run lt bt, lm vt thng rung ng, mu li r ra. C nh th ny, ti
cng cha bit mnh s ra sao. Bng chic ca con xoch m. Ti ch nhn r
ai, vi vng lp cp:
- Bo co cn b!
Mt ging khn cc lc:
- Ci g?
- Tha cn b, chn ti b thung, mu chy ra khng cm c, xin cn b cho
ti mt t thuc lo hao thuc l, ti rt cho cm mu?...
Ti c ch ch mu chy, nhng ti bit v tr ch ca con nh th, khng th
no nhn gc ny c, nn ti qut mt tay xung ch mu di sn
ng tm li, ri gi bn tay y mu ra. Vn khn khn nh ting ngan c:
- Lm sao b thung?
- Tha ng, ti i ngoi ngi trn b b trt ng..
Khng mt ting tr li, ca con ng li. Ti cng chng c th on c
ngi l ai, d ngy mai ti c gp. C th, ngi khng ht thuc l cng
nh thuc lo, phi i xin ngi khc. Mt hnh ng ng ngha ca ting
Ngi! Trong nhng lc th ny, thuc lo, thuc l p vt thung l mt thn
dc. Ch mt t l cm mu.
Mu khng chy na, v hi m trong ngi c cht t, mt sn v chiu
cng kh mt cht, nn ti thy run, nhng ngi ti vn r ri nh sp ht
hi th. Khng nm c na v chn chiu hy cn m t, ti ly chic v ba
l vn gi u, gi ra trm kn c, ri ngi nghing, da vo tng nhm mt
ch tri sng.
Ti c ngi nghe ngng ting m thu vi ci lng ra nt, t ti. Ti nhn
thy nhng ngy ti ca i mnh, cn y ry cht chng thng au. bu
vu vo kip sng, ti phi c tm mt m la, d l m la sp tn trong ci
m en dy c, c bn phng u mt mng tm ti ny..Nhn li sut qu
trnh ca i mnh, tng mnh i to nh x dch y x, theo ng cung lu
ca kip ngi:
- Hc hnh khng thnh t; i vn lang thang, dt d, tay trng.
378

- Nhim v b nh t nc trao cho, khng c ti, kh nng li hn km, nn

tht bi, ri vo tay k th.
- i vi gia nh ph mu, thiu bn phn lm con, lm anh. Cha c mt vic
nh no gi l n cng n tri bin, ca ng sinh thnh.
- Trc y, khi cn Si Gn, thng t vi c quan v cc linh mc mnh l
mt thanh nin coi thng nguy him, coi ci cht nh mt gic ng. Nhng
trong thc t, m hm chng a i bn, sn i tot m hi ra. Nh th, r
rng l mt ngi hn, s cht.
i mt con ngi hn km tm thng nh vy, c g ng sng cho tn
cm x hi, cho cht ch loi ngi! Tuy o Cng Gio cm ngt con chin t
t. Nhng, ti cu xin Cha v M Maria qu nhiu ri. Lng tin ca ti i
vi Cha cng khng hong, tan hoang nh lng ngi dn min Nam i vi
chnh quyn lc ny. Nhn khp bn phng, ti khng cn mt im no bu
vu, d cho tm b, sng. Hung chi trc mt, vi s hnh h y a ca
k th nh th ny, trc sau, sm mun g ti cng s cht. Nh vy, ti cn
phi chu nhiu kh au cay ng, ti hn na, ri cng ch! Nh th, qu l v
l, ut c! Ti c sinh ra lm mt con ngi ging nh mi ngi khc, ti
sao ti khng c ch quyn vi bn thn ti? Thng d ban cho ti ci
quyn ti u thing ling ca con ngi l s t do. Cng sn tc ot ca
ti ht: t ming n, tm o, n c nhng ng tc thong dong ti thiu nht
ca c th. Ch cn s sng ca ti. Quyn ti thng ny ch dnh cho Cha
v ti m thi. Vy, Cha i! nim tin ny, con xin ginh ly ch quyn s
sng ca Cha vi con, khi tay l ch m v thn. Con xin quyt nh ly s
sng ca con.
Sau bao ngy m u tranh t tng gay gt, cui cng, ti quyt nh t gi
ci i ny. Cht trong lc ny l chin thng k th, l xa sch ht mi vn .
T y, c ti dp dn ngh n b m, cc em, h hng, bn b quen bit. Ngh
n cc nh bc hc, nhng hc gi, nhng nhn vt ni danh. C nhng ngi
phi tri qua bao nhiu nm cng phu mt mi hc tp, nghin cu, bao
nhiu nm ln ln lm nn nhng s nghip ly lng c li cho dn, cho nc,
cho x hi loi ngi. H ng mun ngn ln sng, li ln ng ra cht, li
tic thng cho nhn qun x hi nh: Quang Trung, Nguyn Thi Hc, Pascal,
Kennedy, Khi Hng, Hn Mc T, Bethoven, v.v H ng sng, cn sng, th
li cht. Cn loi thp hn v ch nh ti, cn cht th li sng. Nu ci cht ca
ti c thay cho nhng ngi y, cng cn c cht ngha..
379

 quyt nh ri, by gi, ti ch cn..tm cch cht! Ti nhn ln ci th ca

chic ca s pha sau. Ti nhn n b qun o sc h va pht cho ti ngy 16
thng 10 va qua, vi hy cn bn tt. Ti ngh n lo Kim gi mt l m, hay
trc vo nhng ngy Ch Nht..dn dn ti hnh thnh mt k hoch nh
cht!...
Ngay hai ngy hm sau, ti bt u thc hin k hoch. Hng ngy, li dng
nhng lc cn b m ca, hay ng ca bung cng nh ca nh tm, c
nhng ting xc xch m m, ti x qun ra thnh nhng ming di dc theo
qun, mi ming rng 4, 5 phn. Vi cn tt nn rt dai, lc u ti phi dng
rng cn ra, ri t ch cn mi x c. X vo nhng lc n o c hai im li:
c m thanh che lp ting x vi, v chc chn nht, l cn b ang bn m hay
ng ca, khng th rnh ch ca con.
Ri ch cn nh mt chic thng di 1 mt 20 n 1 mt 40 l c ri. Th
m cng phi mt hn 4 ngy. Trong qu trnh, lc i b cng nh lc ly
cm, tr bt, ti u phi cun trong ngi, bi v bt cht cn b hay vo ng
bung, i khi lc tung chn chiu khm xt, khi mnh cn trong bung tm.
Lc bn thng, ti thng phi lm trong chn, hoc ngi th gp chn ln cm,
ri quay pha trong st gc, t ch ca con nhn vo khng th nhn thy. Ca
con thng bt cht m chng c mt quy lut no. Hoc, cn b c th ng
bn ngoi rnh nhn vo m khng cn m ca con, theo mt ci khe pha trn
ca nh, quan st theo di c na bung. V cha quen nh thng, sau
nhiu ln rt kinh nghim, cui cng, ti c mt chic dy di 1 mt 40 phn,
nh loi thng 3 si vn rt sn, ng knh chng 2 phn ri, rt nhn nhi
bn chc. Ti lun qun trong ngi h c thi c l thc hin tip k hoch.
Trong thi gian ny, c hai ln gi ti i cung. Cng truy hi, cng da nt, cng
nh mi. Nu nhng tn chp php tinh , s thy ti khng cn nhng nt lo
u, s st, hoc bn khon u tr nh mi khi, v nu chng s vo bng ti,
s thy mt ci dy to tng ang c qun cht trong qun.
Ti cn gn mt bao dim, t ngy no H Tnh ly chn, tn Thnh mua
cho, ti vn gi, hng ngy ti vn thnh thong ly ra nhn nhn hiu trn bao
dim, hnh mt anh cng nhn ang cm ba gi ln cao, chng bit snn
vo ci g? Ti cng thng ly ra nhn chic lc v b tm, trong vn cn
li ch mt. By gi, tm t ca ti lc no cng nh sp gi t ci i ny. Ti
nhn bt k mt ci g cng vi nh mt vnh bit, t ci chn, chic chiu, cho
380

n i dp Thi Lan mn, t mt quai, c chic lc sng con duy nht

cn li, khi cn Si Gn. Ti c thng ly nhng que dim ra xp thnh ch
trn sn: ng Ch Bnh chi m! trong mt ci khung hnh ch nht cng bng
que dim, nh m bia, ri ngi nhn nhng ch hng gi, vi bao nhiu ni
y vi ca kip ngi.
Trong ci tc t ca tinh thn, ti suy ngh n thuyt lun hi ca nh Pht. Ti
nhm mt, hnh dung m mng, khi ti cht i, kip sau bit u ti chng l v
tng ti ba ch huy mt on qun hng chc vn ngi, p tan l cng th,
gii phng ng bo min Bc m kip ny, ti khng lm c. Hoc bit
u, ti li u thai lm con, ca mt trong l B Chnh Tr min Bc, ln ln,
chnh ti s l ngi o m chn ci ch , gi l x hi ch ngha min Bc.
Nu ti u thai l mt ph n, ti s l mt c gi hin du, ti s khn kho
em ci sc p ca ti phc v T Quc, phc v nhn dn, gp phn tiu
dit l cng th ca dn tc. Nu khng, t ra ti cng c mt lp trng r rng,
l ch yu v ly nhng ai mt lng thc s v dn v nc, trong lc qu hng
dn tc ang hi lm than nghing nga nh lc ny. Ch, dt khot ti khng
ly nhng loi ch sut i lao vo cng vic, cng nh hc hnh, t nhng
bng cp cao ct vinh thn ph gia, qun ht c ging ni. Loi ny, ni n
qu hng, T Quc, ch ni ci l ming, cn thc t li ch lo tranh ginh a
v, np di nhng bnh thng ny n ..xui ngi khc n ct g. Nhng
loi , ng hng! Bi v, chnh thi ca ngi ph n c tc dng huyn
diu gio dc v nng cao tinh thn ca nam nhi rt nhiu. Ngc li, cng do
thi ca n gii lm h hng bit bao nhiu ngi trai. H ch bit ln x
vo tm tin v danh vng phc v..ph n.
Ti c hnh dung, tng tng, t gi thuyt l tt c nhng ngi Vit Nam
thn yu ca chng ta, t gia nh n hc ng, cho n ngoi x hi, ngoi
nhng vn gio dc hc vn, phi hun c nhng ngi thanh nin thy r
trch nhim vi qu hng dn tc, nht l khi t nc gp cnh lm nguy, lm
than..v, ring vi n gii, ngay t khi cn nh trong gia nh cng nh trong
hc ng, c gio dc un nn, khch l c trang b mt quan im,
lp trng l ch yu v lp gia nh vi nhng thanh nin c lng v dn v nc
thc s, ng thi, phi bit khinh b chn ght nhng ngi thanh nin no ch
ngh n mnh, n i v, n ph qu giu sang, d qu hng tan tnh, d
dn tc c rn xit th lng. Mt khc, ngoi x hi, t bo ch n cc
phng tin tuyn truyn, cng nh quan nim trong qun chng, bng mi kha
cnh, phi cao c v nhng ngi ph n no nhng hnh ng cao p
381

y, nu ln nhng tm gng chi sng c th bng ngi thc, vic thc,

v.v..mt cch ch ng. Nu c nh vy, ti dm hy vng rng, ch trong
mt hay hai th h l cng, lc thanh nin Vit Nam s khng thiu g ngi
ti, khng thiu g ngi ln x vo him nguy khi vn nc gp hi nc si,
la bng; v ngy mai ca dn tc ta, s khng thiu nhng gng anh dng,
quyt t v T Quc nh Nguyn Thi Hc, Phm Hng Thi, Hong Thy Nm,
Phm Vn Ph, L Vn Hng, Trn Vn Hai, H Ngc Cn, Nguyn Khoa Nam,
L Nguyn V v.v Th gii lc , khi ni n Vit Nam, s phi ni vi thi
nh ni ti nc Nht hay Do Thi vy.
Hu ht th gii v chng ta, khi ni ti dn tc Nht, thng ch ch ti tinh
thn v s o ca ngi Nht l sn sng cht cho qu hng, m qun l
ngi con gi Nht gp phn ch yu cho nhn dn Nht c nt t ho
. Chng ta, ai cng thy rt on gin l, mt ngi v mit mi ra sc lm cho
ngi chng mt ba n ngon, nu ngi chng bit ca ngi, cao ch ng,
hy tin i, s c v cn nhiu ba n nh th, hoc hn th na. Ngc li,
ngi chng li th , khng c mt thi , hay mt li ni khen ngi ba
n , ln sau it khi c; nu cn c, ngi lm cng ch v ci th bt buc m
thi..
c ti c chy di theo dng suy tng vo mt gic m. Gic m y, c l cui
cng cng vn ch l..mt gic m!
Thn ti hn, ch ti thin; hn na, v hon cnh bt hnh au thng ca ti,
ti ang mun tm n ci cht la b ci i ny. Ch mai kia, ti v vi
ct bi my ngn..Trc khi tr v lng t m, ti ch bit ku gi nhng bc
Cha Anh, nhng nhn vt li lc, nhng ngi giu c, ngi gp cng, ngi
gp ca, cng chung mt mc ch lm nhng vic ny mt cch tn tm, tn
lc, ln x cho mc ch, gic m s hin thc c, v s tr thnh truyn
thng yu nc qun mnh ca qung i nhn Vit Nam yu du ca chng ta.
Khi , hn l ti khng cn trn ci i ny, nhng, nhng ut kh khng cn
trong b xng na.
Ti m mt ra, nh bng tnh mt cn m tr v vi thc ti. Ti xoay li th
ngi, nhn ln ca s pha sau, t mt sn xi mng n mp di ca ca s
cao 1 mt 50 phn. Bc tng dy 50 phn. Mt hng song st to tng
gia, ngn i ci dy ca bc tng, pha trong 15 phn, pha ngoi 35
phn. Mt lt li thp p st pha trong song st. Li thp an thnh nhng
l h vung mi b 3 phn.
382

Ti xoay li th ngi khc nhn ci chn trong cm. V mun to iu kin cho
k hoch ngy ti, t hng na thng trc, ti ly ci qun i rch, qun
chn ti thnh mt cc nh mt ci t. Mi ln m cm thay chn, ti ch vic rt
ra ri li t chn kia vo. C bit, c tn cn b cn thn, trc khi ng cht
cm, cn vo nhn k, khi trng r ci chn ti nm trong cm ri, mi chu ra
ng cht, v ng ca.

383

Bn Mi Hai
Chm Mt T Thn
Ch mi ri thi c cng n. Hm y l Ch Nht. Chin, cn b trc x lim
ngh, mt cn b khc vo thay th trc ngy Ch Nht. Thc l tri gip ti
thc hin c k hoch. Gn 8 gi, ti nghe ting m cng x lim, ting chn
nh nh v ting chm cha kha lc xc. Khi vo ti bn trc, ting x gh, rt
ngn ko bn, ri ng li, ting nm chm cha kha ln bn, ting kh kh th
lc nng, lc nh. Khng sai vo u na, ng lo Kim gi ri!
Lo ny, phn v gi phi eo knh trng, mt nhn t l m; nhng phn chnh,
so vi cc tn cng an khc, li tng i d tnh. C ln, y trng thy mt
ngi ng ln sn nhn ngoi, li ch mng v gio dc my cu ch khng
cm. Cng v th, hm no lo trc, ht bung ny bo co hi ci ny, li ti
bung kia hi ci khc, x lim hm y c v rn rng hn ln. Li cn iu ny
cng rt c bit, khc hn vi nhng tn cng an c n kia, trc khi m ca
cho cc bung ra b, lo i m ca con sut mt lt, thy bung no b cm
l ci xung rt cht cm ngay. Ri cho ti khi t ra b, ly cm n, xong lc
tr bt v, by gi lo mi cm li. Bui chiu cng nh vy.
Ti suy ngh mi vn cha hiu v sao lo c lng rng ri vi ngi t nh th.
C th lo gi ri, trng lo phi hn 60 tui; u lo tc bc hn mt na,
m lo ch c ci lon Thng s. Lo sp sa xung l, trong tm t chc lo
mun c cht phc c khi cht c thanh thn. Phn khc, theo tn Tn
ni, lo l cn b lu dng, l cai t Ha L. V th, thi 1954 tr v nc,
cng c th khi y, nhng tn Cng Sn b t mua chuc v li dng lo, ri kt
np lo vo t chc. Nh vy, lo c nhiu thi gian sinh hot, giao t trong
qu ao quc gia, thy c l thin c, n on i. By gi, 10 nm sau,
cng vncoi t, thc t cng vn l anh cai t. Hn na, hn phn no lo
thy c thc cht ci ch m trc y lo tng b. Cho nn, cui cng
lo t hiu l trong i: hin gp lnh; cng khn ngoan lm, cng oan tri
nhiu. Du sao, y cng ch l s suy on ca ti v lo, trong khi thiu c s
c th, v vy, cha hn l ng.
Ca m, n lt bung ti i b. Ti m b vo nh tm, thong nhn b
mt lo, lng ti dng ln mt mi bn khon. Hm nay, ti s phi li dng cp
mt km v tnh tt ca lo. Nu thc hin c mc ch ca mnh, lo s phi
384

b kim tho ti bi, c khi cn b k lut hoc h tng cng tc na. Lng tm
ti y ny, thp thm. Nhng, tn cn b Chin, trc chnh x lim, y khn
ngoan, qu qui, xem chng ti khng th la y c. Cn tn in, ph trch
vic nhn qu tip t ca thn nhn t, v tn Bng mt li vn khng km
phn tinh qui. Ch cn c lo Kim gi ny thi. nh vy! Chng l ch v nhng
suy ngh v lng tm vn vt tiu t sn , li b c mc ch ca mnh
sao?
V th, ngay t lc tra, ti ly chic ba l vn gi u, gp cun li thnh mt
on di, thay cho khc chn t u gi xung c chn. Bui chiu, khi lo Kim
n rt cm cho t nhn i b ly cm. Trong khi ch n lt bung mnh,
ti tp th my ng tc cho thc nhanh, nhun nhuyn, hu nh ch trong mt
pht; ci qun, co mt chn vo st mng, mc qun, ngi ngay vo sn. Ly
ci ba l buc sn, t vo ch ng qun khng c chn, ni vi ci ti
vn t bn chn mi khi. Lm i lm li hai, ba ln cho thun thc.
T sng, ti khi lo m mt bung no cho ra tr bt, mc nc (
thng nc t ti m h ch bn trc) lo thng ra theo, ngi vo bn, c khi
cm chm cha kha p chi xung bn, c khi m s trc ra nhn. Dng iu
chm chp, cho ti khi t cm go nc i vo bung, by gi t bn lo mi
ng dy, i theo vo ng v kha ca. Thi gian t bn lo i theo ti ca
bung khong hn mt pht. Tha sc ti lm nhng ng tc thc tp.
Gn 4 gi chiu, n gi lo m cc bung cho tr bt, ti cng hi hi hp. Lo
m bung s 1. Chng hiu bung s 1 bo co hi lo ci g, mt lc lu n 5
pht, lo mi ng ca ci then v kha. Bung s 2 t hm ti n khng thy
m ca bao gi, vy l khng c ngi. Ri ca bung ti m. Ti ly dng i
chm chp. Lc t bt cng nh khi mc nc, ti lic nhanh, thy lo ngi vo
bn, rt ngn ko ang lc tm ci g.
Ti tr vo bung. Hi cng thng, ti lm rt l, trong khi tai vnh ln nghe ting
bc chn lo. Ti va hon thnh xong, v ly ci chn khoc ln ngi th
bc chn lo i vo. Khi ti bung ti, lo th c vo bung nhn ti mt lc, ri
nhn chn ti. Tim ti hi tht li. Ti sao lo li nhn ti l lng th? Ti vn ngi
yn nh vy, ch cho lo m ht cc bung..Ri i n 5 gi, mt tn cn
b khc n nhn thay ca, i m cc ca con kim tra..Mi n 6 gi, x lim
mi tr v yn tnh, vng lng. T chiu, bao nhiu tm t, tr c mi tp trung
thc hin xong bc u ca k hoch, by gi ti nh mi hon hn, tr v
vi ni y vi ca k sp gi t ci i.
385

Ti ngi gc u r ri, ngp ln trong mt tri kh au, ut hn. c ti c bp

bnh ni tri trn ging sng th lng. Trc y, ti tng nghe ni n nhng
ngi chn i t t, mi ngi mi tnh hung khc nhau. Cn ti, ti vn tha
thit vi cuc i, ti khng chn i, lng ti vn khao kht vi cuc sng con
ngi. Nhng, ch v mt ci th, iu kin hon cnh dn ti n ch phi xa
la cuc sng. Yu thung i tha thit, m phi xa la! Mt ni au dy v, cu
x dng ln ti gc xung sn, lm dn vo m thu ch gi khi s.
m khuya im vng, thnh thong mt ting rn r vng ln t mt bung no .
i khi mt ting r git ln, di l th vang vo m trng ca mt ai , chc
trong mt cn c mng hi hng.
Lc ny, chc hn 1, 2 gi khuya, c ting bc chn lo xo bn ngoi, pha
sau x lim. C l l ting bc chn ca mt tn cng an v trang i tun tra. Ti
b dy, ci cun thng, ti vn cun chung quanh bng ra, giu di chn. Ti
tm b tm, ci ra, ly si ny lng ch mt. Ti mun mu ch mt ny s theo
ti v lng t, v th, ti t su vo hu mn. Ti ang loay hoay t mu ch
mt th thong nghe c ting bc chn, ng l kh ngoi sn x lim, ti vi
vng nm xung, ly chn p che kn c ngi, c cm, ch h ci mt. Mt
lc, ca s nh bt m. Nh vt l mt tn cn b n thay ca trc. C hai
ting mt ca.
Ti li b dy, ly cun dy di chn ra. Trc ht, ti tht cht nt mt u
dy, ri li buc thanh mt nt tut thng lng. Va buc, ti va nhn ln hng
song st ca s l mt mt ri. T mt sn xung n nn nh l 60 phn.
Nh vy, t mp di ca ca s xung ti mt nn l 2m10. Ti hiu, thng
thng ngi ta mun tht c t t, phi lm sao khi tht ri, d mun ci ra
cng khng c na. Bi v, con ngi ai cng th, khi sp tt th, do phn x
t nhin, khng cn theo nh ca mnh na, s tm mi cch th. Nh vy,
vic tht c y s kh thc hin c, nu ti ng trn sn, buc dy ln song
ca s, ri p chn cho ngi treo lng lng xung nn nh, lc au n v
khng th c, ti s vng vy vi hai tay ln mp ca s, ko ngi ln;
hoc dng hai chn ra ng vo hai sn bn, lm sao cht c.
V th, ti phi tro ln mp ca s, ri tht theo li chuyn mn c bit do
ngh nghip dy cho, mi hy vng..cht c!
Trong lc li hi buc dy, ti nhn si dy oan nghip s kt liu i mnh. Mt
nim xc ng t nhin tro vo lng. Hnh nh m ti hin ra nhn ti m m
386

Ri hnh nh b ti, cc em ti. Ti ngh n Cc Tnh Bo min Nam. Ngh n

min Nam thn yu cch xa vi viTi khc. Khng phi v ti s cht (chng
t ti ang tm n vi t thn). Cng khng phi ti tic thng ci i ny.
ch l nhng git l ti hn, ca mt kip ngi cht trong tm ti, m thm ut
nghn. Ri y, khng mt ai ca min Nam, k c b m v cc em ti, bit l
ti cht trong ti hn th ny. Xin b m tha ti cho a con bt hnh ny! Ti
lm bm, qu ln, hng v min Nam ly 3 ln, xin vnh bit cuc i!...
Ti ng ln, thc mt u dy vo li thp, tht tht cht vo chn mt ci
song st. Ti tro ln ca s. Ngoi mi thng lng, bn trn ti tht mt nt
na. Nt ny ti ch tht h mt ln, nu ko mnh hai u, dy s rt cht
li. Ti leo hai chn ln nh ngi xm mp ca s. Ti t u vo ci mt
tht h pha trn. Hai tay qung xung pha di hai u gi, ri t vo ci
thng lng v rt buc cht hai c tay li. Lc ny, ti ch cn y nh cho ngi
lng ng ra l xong. Khi y, nt thng lng buc cht hai tay mnh, mun rt
ra cng khng c na v c sc nng ca c th. Hai chn cng nng hai
tay, s rt cht ci nt c. V sc mnh ca c th, cng giy da, nt c tay
cng cht v nt c cng rt vo. Lc ny, ngi t t khng mun cht na
cng nh phi gp t thn v lng t thi. Tr khi..c ngi khc cu.
Ch 5 pht ngi trn mp ca s, ti lm xong tt c, ch cn y nh ngi
ra mt ci l xong ht mi chuyn!
Bng, mt ting qut to vang ln trong m khuya, ngay di ca s, pha ng
sau x lim:
- Anh kia! Tro ln lm g y!
Ti git mnh, vi ht ngi ra lao xung nn, u thong ngh: Ch mi pht
thi! Ngha l ch trong 10 pht, khng cn cu c na.
Ti ch thy c mnh b git mnh, ri u ti nng ran nh la t. V, ti khng
bit g na
Ht tp I
Tuyt vng sau cuc o chnh git cht Tng Thng Ng nh Dim, tc
gi t treo c trong t kt liu i mnh. Ci g khin ng sng li;
tip tc giai on d sng d cht trong lao t Vit Cng?
Xin xem tip Hi K Thp en tp II.
387

Ghi ch l do ti thu tp ti liu v bin dch ra cun sch in t ny (compile to .pdf file):

Mt dp tnh c, c Nhn (khi cn lm thm tim Ph Ha Bolsa) gii thiu vi ti v

hi k tnh bo Thp en rt hay. T m, ti v search trn net v download v c
b Audio do Trn Nam thc hin v ni dung nh my t Th Vin Vit Nam
(http://tvvn.org).
V gi tr ca tc phm (rt hay) ny, v nhn thy y l mt vic nn lm, ti lm
cun ebook ny, m n ng o mi ngi, nht l cc bn tr, gp phn hun
c lng yu nc, tinh thn dn thn, nht l trong thi im ny, Trung Quc va
chnh thc hp thc ha vic xm lc Trng Sa, Hong Sa ca chng ta.
Website ca sch: http://thepden.com
Nhn xt gp xin gi v Lc H. Nguyn (locnguyen@namdatviet.com).

388