M.

NYAZ SARAL


BEN DE SONUNDA
BLGSAYARCI
OLDUM!

ve
BANA SAKIN BLGSAYARCI DEMEYN!
(kinci Basks)







Bilgisayar Sektrne Yakndan Bir Bak,
Genler in letme Ynetimi ve Giriimcilik




















M.Niyazi Saral 1957 ylnda stanbulda dodu. Kadky Anadolu Lisesini 1976 ylnda bitiren M.Niyazi
SARAL, 1981 ylnda Tden Elektronik Yksek Mhendisi olarak mezun oldu. Ayn niversitede 2 yl
retim grevlisi olarak alan M.Niyazi Saral 1981 ylndan beri sektrde mhendis ve ynetici olarak
almaktadr. Kendi gibi eski bir retim grevlisi Elektronik Yksek Mhendis Maide Saralla evli olan iki
ocuk babas M.Niyazi Saral kendi meslei dnda etik kuramlar, tarih, ekonomi ve iletme ynetimi
zerine hobi almalar yapmaktadr. Niyazi SARAL 2007 ylndan beri Biliim STKlarnda gnll olarak
almakta ve kar amac gtmeyen izgi-Teknoloji Aratrma Gelitirme ve Eitim Merkezi ats altnda
eitli mhendislik yarmalar, sempozyumlar, eitim seminerleri ve e-renme programlar ile uzaktan
eitim almalar yrtmektedir.

NDEKLER

























Ben de sonunda Bilgisayarc Oldum!

Baslmam Kitaba nsz
2006 ylnda, Bana Bilgisayarc Demeyin! adl an kitabm yaymladmda, asl dndm genlere
giriimcilik konusunda bir nebze olsun yol gstermekti. Yaklak 30 yldr biliim sektrnde ac olaylarla
dolu eitli tecrbeler edindim. Deneyim, istediinizi elde edemediinizde kazandnz eydir. Kitabmda
genlere baarszln yalnzca kabul edilebilir deil, ayn zamanda deneyimlerin esas olduunu
hatrlatmay amalyorum. Baarszl bilen insan genelde baarszlklar nasl nleyeceini de iyi bilir.

Anlattklarm, emekleme an bitirdiine inandm Trkiye Biliim sektrnn sadece bir blmne ait,
ahsen yaadm, karl denmi deneyimlerden olumaktadr. Serbest giriimci olarak almaya
baladm ilk gnlerde kendimi iyi bir mhendis olarak grrdm. Hl da bunun pozitif etkisini -artk
olduu kadar- hissederim. Daha sonralar kendimi "iyi bir ynetici" olarak grmeye baladm. Yazdm ilk
kitap bu yllara rastlar.

Daha sonra farkna vardm ki bunlarn hibiri -yaptmz sosyal almalar, STK almalar, internet eitim
siteleri, makaleler, konferanslar, fuarlar, niversite seminerleri- biliim sektrnde bir irket kurmak ve
giriimci olarak almak konusu kadar, genlerin ilgisini ekmiyor. STK Bakanl yaptm 2 yl boyunca
gelerin kurduu irketlerin ne kadar baarsz olduunu grdm. Hlbuki ben bunu iyi biliyorum; bu yata
artk mhendisliim tartlabilir, ynetici de pek saylmam artk, ama genlere giriimcilii retebilirim.
Buna inanyorum.

nceleri MBA program gibi bir alma dndm, ancak srenin uzun olmas ve genlere herkesin ayn
deeri vermeyecei kukusu, bende bir internet sitesi oluturmak ya da bir kitap yazmak fikri oluturdu.
Farkl zamanlarda yazdm makaleleri www.niyazisaral.net Blog sitesinde topladm. Sonra bunlar da ikinci
kitabmda kullanmaya karar verdim.

Bir anlamda ilk kitabmdaki kt tecrbelerin ardndan, yeni deneyimleri, belki biraz da kurnazlklar,
bilimsel retiyi tekrar yazmak istedim. Bu sebeple, ilk kitabm da okumayanlar iin her iki kitab birlikte
bastm. Bu bakmdan kitabn btnl salanm oldu.

nternet sitelerinde yaymladm birok makaleye genlerin ilgi gsterilmesi, birok kt deneyimi
emekliye ayrlp bu sektr terk etmeden yazamayacam gerei ikinci kitabn iinden sadece belirli
blmleri bu makaleler ile birlikte derleyip basmama neden oldu. Yani bu kitap aslnda Ben de Sonunda
Bilgisayarc Oldum kitab deil. Bu sebeple de bu nsz aslnda baslmam kitabmn nsz.

Bu kitab basabilseydim muhtemelen aadaki gibi bir paragraf okuyor olacaktnz:

Elinizde tutuunuz bu kitap, benim de bir bilgisayarc olduumun delilidir. zgnm; belki baz
rneklerde sektrdeki dostlarm krabileceim iin zgnm. zgnm; ac gerekleri, kat ve
acmasz kurallar dorudan sylediim iin zgnm. Hileleri, kurnazlklar, bir anlamda iin
kdn anlatmak zorunda kaldm iin sizden zr diliyorum. Ama ne yapabilirim ki? Artk ben
de bilgisayarc oldum.

Birinci blm (Blm 1.1) esas olarak Trkiye biliim sektrnde giriimcilik ve bu konularda son 10 ylda
edindiim tecrbelerimi/anlarm ieriyor. Bunlar daha ok denemeler olarak adlandrabileceim yazlar:

Yz Kzartc Birka Bilgisayarc Hikyesi, Bizim Niyazinin orda m alyorsun?, Full Time STK
Yneticisi, Hukuk ve Ahlak, Siz En yi ay Demliyorsunuz!, Teknopark Aldatmacas, Lets come to
sales, CPU-Turkey Yarmas ve Altera Firmas niversite Hibe Program, Sektrde 30 Yl,
Yalanyorum

Daha sonra;

Biliim anda Asla Yaplmayacaklar ve Dikkatle Yaplmas Gerekenler, Mezun Olunca Ne i
Yapacam?, Olum, Kalk u Bilgisayarn Bandan!, Bilgisayar irketlerinin Dijital Karnesi ve
Hangi Bilgisayar Satn Almalym!

balklar altnda www.niyazisaral.net Blog sayfalarmda yaymlanan gncel makalelerim bulunmakta.
Arkasndan daha nce baslmam baz denemelerimi de ekledim;

im Acyor, Sylediklerinize Dikkat Edin Dncelere Dnr, Bir Bilim Adam Hikyesi
Meslekte 25. yl, yalanyorum!, Su ve Ceza
Okuyuculara kitabmn arka blmlerine aldm Bana Bilgisayarc Demeyin! balkl ilk kitabm nce
okumalarn tlerim. Bu sayede yllar iinde nasl Bilgisayarc olduumu daha iyi anlayabilirler.

Deneyimlerin ounu birlikte gslediim ticari ortam, bana akl,
nsezisi, gayreti, sabr ve alkanl ile her zaman yardmc olan
eim Maide Sarala zellikle teekkr bor bilirim. Ayrca i
hayatmn balang yllarndaki ortaklarma, kitabmda ad geen
veya isimsiz bahsedilen tm meslektalarma ve deiik irketlerde
birlikte altm i arkadalarma da teekkr bor bilirim.
Kitabmn msveddesini okuyarak yine bana fikirlerini sunan ve
gerekli dzletmeleri yapmam salayan Tark Tznsu, Cengiz Pak ve
Ali ekerciye teekkr ederim.

Kitabmn redaksiyonunu yapan ve benim ancak Trk Dil Kurumu
internet sitesinden yakalayabildiim hatalar annda bulan ve bir
anlamda beni yazmaya srkleyen ehime Doramacya da
teekkr ederim.


Yz Kzartc Birka Bilgisayarc Hikyesi

lk kitabmda Dorular, Gerekler ve Drstlk blmnde aadaki paragraf bulacaksnz:
hayatnn her aamasnda gayri resmi durumlar ile karlaacaksnz, rvet isteyenler, kendi irketine
satn alaca maldan komisyon alanlar, irketin aleyhine ama kendi lehine davranlar seenler, adam
kayranlar, hiziplemeler, dedikodular ve anlamsz birok benzer iliki. Bunlardan ne kadar kendinizi
yaltsanz, uzak durmak isteseniz de bunlar zerinize bulaacak, bu kanlmaz! Ama yine de mmkn
olduunca temiz ve basit olun, karmak ilerden uzak kalmaya aln.
Bahsi geen blmde, bamdan geen ve bana yapan baz kt rnekleri anlattm, ancak ilk kitabmdan
genlerin ounun izlenimi, ar doru ve drst bir insan olmay tlediim eklinde. Aslnda hakllar;
bunu bu yata, 30 sene sonra sylemek, bugn iin onlarn bu iara uymasn tlendiim
dnldnde birok insana basit bir t olarak gelebilir.
Drst olmak gerekirse ve biraz daha kendimi zorladmda, aklma burada bugn yazabileceim birka
kt rnek daha geldi. Bunlardan biri ok sevdiim bir irket yneticisine hediye olarak dpedz bir
otomobil teklif etmemdi. ok hrslandm genlik yllarmda bir gn irketine rn sattm bir arkadaa,
Gel sana bir araba alalm! cmlesi azmdan kvermiti.
Doal olarak yz kzartc bu hikye saduyulu ve drst arkadan, cmleyi rvet olarak alglamamay
tercih etmesi ve uygun bir ekilde ticaretimizde yapabileceimiz daha fazla bir eyler varsa irket adna
yapmamz gerektiini tlemesiyle sonland. Beni kurtarmt. Eer teklifimi kabul edebilecek biri olsayd,
acaba ben o gn bunu yapabilir miydim? Kabul etseydi acaba bu ok sevdiim arkadala ilikimiz devam
eder miydi?
Giriimcinin sahip olmas gereken hrs, motivasyon, srekli deime ve hayatta kalma mcadelesi i hayat
sresince mutlaka onlarca belki yzlerce kez nne etik olmayan baz sreleri getirir. Buna hazrlkl
olmal ve iletmenin gelecei iin mutlaka kendinize bir snr koymalsnz. Peki, ben her zaman koyabildim
mi? Hayr! te size yz kzartc bir hikye daha.
Boazii firmasnn Asusun ikinci distribtr olmasn kabul ettiim 2000 ylnn son aylarnda, biraz da
Asusa krgnlmn etkisinden, yine ok sevdiim bir arkada ile Dubaida Asusa bir neri de bulunduk ve le
hi var olmayan bir kurgu oluturduk. O gnlerde ayda 500-600 ekran kart satyoruz ve Asus ekran kartlar
o gnk konjonktrde rakiplerinden %40-50 daha pahal. Kurguya paralel, Asustan TED adl sat ynetici
ile bir toplant talep ettik, bir ihale olduundan arkadamn bu ihaleye katlacandan ve 5000 adet ekran
kart iin zel fiyat istediimizden dem vurduk. Buraya kadar ok da etik d bir ey olmad dnlebilir.
Ancak biz ihale olduunu syleyerek kutusuz ve dolays ile daha ucuz rnler istiyoruz. Aramzdaki kurguya
gre Trkiyede kutu yaptracaz. Kimse bunu bilmiyor.
%5-10 gibi bir indirim beklerken TED bize tam %30 indirim salad. O gn iin bile buna inanmak imknsz.
Biz rnleri aldk, gayet gzel kutuladk ve datm kanalna dier rnler gibi sunduk. Aradan birka hafta
geti ikinci distribtr hibir ekilde ekran kartlarnn btnnde bizimle rekabet edemiyor, eziliyor; nk
bizim elimizde o gn iin en ok satan modelde ok farkl bir fiyat var. Yl sonuna doru Boazii
Bilgisayarn sahibi yine arkadam Taiwana gitmi, masaya vurmu, resti ekmi. Bana Taiwan Asustan
mesajlar geliyor Bu ii siz yaptnz, dzeltin! diye.
Yl sonu geip Boazii firmasna zorunlu olarak ii dzeltmek iin gittiimde hakikaten kendim bile
sonulara armtm. Yl sonu devir stoklarmzda o gn iin ok byk bedel saylabilecek USD 130.000 bir
fiyat fark olumutu aramzda. Ben bile bunu tahmin edememitim. inli vatanda dier firmaya sattka
satmt. Tabi oturduk ve pahal ithal edilen o rnlerden Boazii firmasndan kendi firmama pahal pahal
mal almak zorunda kaldm. Aslnda bir bakas olsa hibir ekilde bulamazd belki ama o gn bile bundan
utanmtm ben.

Bizim Niyazinin orada m alyorsun?

2009 ylnda, eim ile birlikte yeni bir ev satn almak iin bir emlak komisyoncusuna gittik. Arabay ben
kullanyorum, komisyoncunun ofisinden benim yalarmdaki komisyoncuyu ve yanndaki gen kz arabaya
aldk. likiyi bu aamaya kadar eim gtrdnden Merhaba, Ne taraftan, diyerek birlikte
gsterecekleri evi bulduk. Eim evi inceliyor yannda gen kz var. Ben komisyoncu Bey ile tanma
safhasndaym. Adam birden:
Sizi nerden tanyorum? diye sordu.

Yalandka, grdm herkesi tanyormu gibi hissetme korkusu ve artk ocuklarmn bu yanlgm ile
elenmeleri beni benzer bir sorudan uzak tutmutu aslnda. Rahatladm; demek ki gerekten tanyoruz.
nce niversite, sonra lise; yok kesien bir okul yok! Nerede oturuyorsunuz? diyor, yok o da yok. Adam
inat, kesin beni tanyor. Nerede alyorsunuz? diye sorunca birden atlyor:
Tamam, ben de Mecidiyekyde
altm. Ne i yapyorsunuz?

Artk benim de bir Bilgisayarc olduum
gerei ile mesleimi syledim.
Bilgisayarcym! Adam haykrd:

Ben 16 sene bilgisayarclk yaptm,
Mecidiyekyde, siz hangi irkette
alyorsunuz

Benzer sorulara i hayatm boyunca hibir zaman Ben patronum, anlamnda bir cevap vermedim. Bu sizi
onlardan, sradan insanlardan uzaklatrr ve gerek dncelerini renmenizi engeller. Ben izgi
Elektronikte alyorum. Adam yzme bir daha bakt ve hemen yaptrd:

Bizim Niyazinin orada m alyorsun?

Gerekten eskiden beni tanyan bir meslektamd. O an beni tanyamamt. Hatta daha ileri gidip, bana
bakp, Niyazi byle deildi! dedi, genlerin deyimiyle ezdi de! Ama sonra beni kard, hatrlad; yllarca
grmemitik ve artk o bilgisayarc deildi. Dorudan komisyonculuun daha az riskli olduunu fark
edenlerdendi.
Bu olay anlattm birok arkadam ve dostum, daha ok Bizim Niyazi olmann, onlarn yannda
hissedebilecekleri biri gibi kalabilmenin ho olduu yorumunu yapt ancak ben daha farkl dnyorum.
ncelikle sradan insanlarn sizin bir irketin yneticisi olmann tesinde o irketin Genel Mdr de
olsanz, kurucusu veya CEOsu da olsanz aslnda bir alan olduunuzu sylemenizin irketi kurumsal
olarak yceltmek anlamnda ok yararl olacann tekrar stne basmalym. Emekleme an aan her
kurum iin bu ok nemlidir. Kurum kimliini nde tutun.
Bizim Niyazi olmak, belki de artk benim yalandm gsteriyordu. Genken herkesi ok rahat
eletirebilir, hatta sizinle ayn eitim hakkn kazanamam insanlar hor bile grebilirsiniz. Kimilerine Sen
gidip koyun sat, ne iin var bizim sektrde diyebilmi olabilirsiniz. Gerekten bunu aynen byle demitim,
hatrlyorum. Ancak bunu dediim ahs daha sonra ayn sektrde bana Bilgisayarcl retecek kadar
deneyim sahibi olmutu. stelik bu laf kendisine sylediimi unutup ziyaretine gittiimde de bana kapy
gstermeyecek kadar saygl biriydi.

Yalandka Bizim Niyazi olursunuz. Yavalarsnz, trplenirsiniz. Bunlar insan ilikilerinde byk
avantajlar salar ama motivasyonunuzu da kaybedersiniz ayn zamanda. te bu giriimcilik iin iyi
deildir. Genken, nnzde alarak baarl olacak birka on yl varken bunu deerlendirin.

Full Time STK Yneticisi

2007-2010 yllar arasnda biliim sivil toplum
kurulularnda gnll olarak altm. Topluma
veya sektre katks tartlabilir; ancak bana
olan katks yadsnamaz. nsanlar tandm, farkl
deerlere sahip, farkl kltrlerde ve
eitimlerde insanlar ile birlikte altm.
Gnlllk esasndan dolay ou aslnda
tertemiz, iyi niyetli ve gerekten bir eyler
yapmaya alan gnl insanlaryd. Evet, belki
ok az bir ksm sektrde bir yer veya bir
kartvizit peindeydi ama ou alkan, drst
ve iyi niyetliydi. Ona bakarsan kartvizit deil
belki ama ben de sektrde itibar peindeydim.
STK almalar srasnda asl ardm genlerin rekabet ortamndaki hakszlklardan, bilgisayar sektrnde
kr olmamasndan, arz-talep dengesinin bozukluundan, 2008-2009 yllarnda tm dnyay sarsan kriz
ortamnn etkilerinden hem bu kadar yaknmalar ve bir yandan da saatlerce bo bo konumalar olmutur.
Sonra farkna vardm ki bu sosyolojik bir problem. Trk insannn (buna bende dahilim) bilgisi olmadan fikri
vardr ve bunu mutlaka sylemek ister. Bu davrann ok vakit kaybettirdii, insanlar yanltt ve boa
krek ekmek anlamnda kaynaklar sarf ettirdii kansndaym.
Temel prensip olarak eitimli genlerin giriimci olmasndan yanaym. Baz makalelerimde de bahsettiim
gibi bunu toplumun ilerlemesinde bir n art olarak gryorum. Aksi durumda birok yksek okul mezunu
iyi eitilmi gencin belki de ilkokul mezunu KOB iletmecisi yannda almak zorunda kalabilecei ve
bunun uzun vadede ciddi sorunlar oluturacan dnyorum. Bir yandan da hasbelkader biliim
sektrne ayak basm birok gencin neden giriimci olduklarn bildiklerini zannetmiyorum. Sadece ve
sadece bir yere, bir patrona bal olmadan almay ama edinen genleri bile grdm. Profesyonel bir
eleman olarak elde edebilecekleri birka bin TL creti serbest alarak kazanma ihtimalleri onlara
yetiyordu. Birok gencin uzun vadeli bir amalar, planlar ve yol haritalar olmadn gryorum. Hlbuki
amzda biliim, iin doas gerei birok frsat da ierir. ok deikendir, hzl ilerler ve srekli yeni
frsatlara aktr.
Genlerin biliim sektrnde geleneksel i modellerine taklp kalmalarn grmek benim iin ayrca bir
znt kaynadr. Birou hl emtia alm ve satm yaparak bir deer elde edebileceklerini sanyor. Bu
takntlarnn yannda ticari irket yaplarn bilmemeleri, bu yapy gelitirmek iin yeterli aratrmay
yapmamalar ve temel ynetim tekniklerine uzak kalmalar kendilerini daha baarsz klmaktadr. Baarl
olmak iin bu geleneksel yntemlere bal kalmamak, yeniliki bak alar ile yeni frsatlar grmek,
gelitirmek ve uygulamak zorundalar. Biliim sektrnde frsatlar grmek ve bunlar doru deerlendirmek
iin ok okumak, internette aratrma yapmak ve yurt dndaki irketleri incelemek gerekir.
Katma deerli faaliyetler, yeniliki bak alar,
yaknsama, yeni i modelleri ve uygulamalar
farkndalk oluturma, i sreklilii ve zeks
gibi gncel baz iletme ynetimi terimleri ile
biliim sektrndeki genlere erimeye
altnzda genellikle Bunlar ok st dzey
bilgiler abi, sen bize u firmadan %3 daha
indirim sala yeter! tarz yaklamlarn
ruhumu ezdii dorudur. STK almalarm
srasnda benzer cevaplar ok sk duyardm,
genellikle bunlardan bahsettiimiz iin biz
sulu da olurduk. Bizimle ayn eitim
imknlarn yakalayamayan birok gencin, kendilerini kmsediimizi zannettiini de biliyorum.
Kmsenecek tek ey renmemektir. Bugnk konjonktrde teknoloji alannda alan her iletmecinin
kendisini gelitirmek iin srekli bir eitim abas iinde olmas kanlmazdr.
kinci kitabmda biliim sektrnde giriimci hatalarndan daha detayl bahsedeceim, KOBlerin byrken
yaptklar hatalar ve stratejik ynetim zafiyetleri, irketlerin srdrlebilir byme, riskler, sermaye ve
krllk hesaplarndaki hatalar, kurumsal kimlik oluturma, koruma ve gelitirme gibi konularda farkl
rnekler vereceim. Burada ise size gerek bir rnek vererek neden bahsettiimi anlatmak istiyorum.
Verdiim rnek bir e-ticaret yazlm zerine kurulu bir irketten. Bu rnei zellikle setim; nk bizleri
mhendis olduumuz iin ok daha avantajl olduumuz eklinde eletirerek verdiimiz tlere
aldrmayan genlerin syledii gibi, irketin sahibi bir mhendis deil, bir iletmeci. stelik %100 kendisine
kefil olabileceim kadar iyi ve drst bir tccar. Bu da baz genlerin Abi iini bileceksin tarz
yaklamna bir cevap. Bazen yapmak zorunda bile kalsanz, baarl olmak iin mutlaka alengirli iler
yapmak zorunda deilsiniz.

ncelikle bu arkadamn kendi elemanlarnn gelitirdii bir yazlm var. Yani elinde bir fayda
salayabilecei bir deer var. Byle bir deere mutlaka sahip olmalsnz. Katma deeriniz olmadnda
baar ansnz azalr. Arkadam srekli olarak elindeki bu deerin nasl daha fazla bir kar salayacana
odaklanyor. Yenilikilik deyince bundan yllar nce insanlarn aklna icat veya yeni bir ey gelirdi; ancak
bugn iin gnmzn hzla deien rekabet ortamnda yenilikilik veya innovasyon; iletmelerin,
rnlerinde, hizmetlerinde operasyonel tm faaliyetlerinde, srekli yenilenmeleri ve daha verimli hale
gelebilmelidir. Bu arkadam da irketine srekli, yeniliki bir gzle bakmaktadr. rnein tm
mterilerinin ortak bir sorunu olan lojistik iine el atm ve onlar bir potada toplayarak daha iyi imknlar
sunmutur. Daha sonra bankalar ile konuarak bu iletmelere daha iyi kredi imknlar salamtr.
Grld gibi arkadam literatre uymakta ve iletmenin tm srelerinde daha fazla bir katma deer
oluturarak fayda elde etmeye odaklanmaktadr.
Bir yazlm firmas bunlar yapmak zorunda
deildi. Birok yazlm firmas tanyorum,
ilerinde hl Pascal ile yazlm gelitirenler
bile var. ou gen, kafasn kuma sokmu
devekular gibi sadece yazlmlarn
gelitiriyorlar. ou gen, yazlm sektrnn
genel anlamda yaknsamadan nasl
etkilendiinin, i ie gemi disiplinlerin
etkisinin farknda deil ve genel anlamda bir
vizyon eksiklii iinde. Hlbuki doru bir vizyon
hakknda bilgi sahibi olmak iin uluslararas
konferanslarn videolarna, irketlerin kendi
bnyelerine veya mterilerine ynelik toplantlarn sunum dosyalarna internet zerinden ok rahatlkla
eriebilirsiniz.
Googleda bilgi ararken biliim sektrnde ka gencin Gelimi Arama Seeneklerinden .PPT tipi dosya
aradklarn veya slideshare uygulamas varlndan haberdar olduunu merak ediyorum. Bence ok az!
Ama sorun bakalm ayn genlere FaceBookta en anlamsz videolar ka duymu, ka grm?

Bu gen iletmeciler, iinde bulunduklar sorunlardan yaknmakta hakl deiller. Zincir maazalarn acmasz
rekabeti, baz kanuni veya etik kurallara uymadan alan irketlerin oluturduu haksz rekabet, gerekten
emek vererek yetitirdiiniz elamanlarnzn ksa srede dier irketlere gemesi, yeni kurulan irketlerin,
emein deerini bilmediklerinden verdikleri dk fiyat teklifleri, arz fazlas yznden retici irketlerin
anlamsz sat baks..vs tm bu sorunlarn farkndaym. Ama yine de genlerin kurduu iletmelerde i
verimlilii, alkanlk, srarclk ve sreklilik alarndan ellerinden geleni yaptklar kansnda deilim. Biliim
sektrnde yeni iletmelere sahip bu genlerin rn ve hizmetleri ile kurumsal pazarlara ynelmeleri
gerektiinin farknda olduklarna emin deilim.
Her gn yenilenen bu sektrde brakn doru zm doru mteri ile buluturma abas veya pazar
analizi ve mteri ihtiyalarnn anlalmas almalarn, genlerin kurduklar organizasyonlarda kurumsal
kimlik kazanmadklarn veya bu kimlii korumakta ve gelitirmekte zorluk ektiklerini gryorum. Kendi
iletmelerine ok fazla odaklanamayan, iletmesine yeteri kadar zveride bulunmayan bu genlerin, lme-
deerlendirme ve raporlama asndan eksikleri, satclktan pazarlamaya geiteki ikilemleri ve sat
sonras sreklilik ve kalite konularndaki bilgisizlikleri beni gerekten zyor.
Hlbuki tm bunlar ile mcadele etmek ve kazanmak ok kolay. nternette bile bu tr sorunlarn zmleri
hakknda yzlerce sayfa, tm iletmeler iin geerli ok gzel dnlm bilgiler var. Genlerin kendilerini
yetitirmek, mesleklerine, iletmelerine ait esaslar hakknda kendilerini bilgilendirmek yerine, gereksiz ama
belki de elenceli internet sayfalarnda vakit kaybetmeleri ne yazk! uras gerek ki kendi mesleinize ve
iletmenize ait esaslar renmek zorundasnz; aksi takdirde iin elenceli ksm sizi bir yere gtrmez.
Yeterince ok alrsanz size sknt veren bu problemleri zebilir veya bugn yapamayacanz
dndnz birok eyi yarn yapabilirsiniz. Yine yabanc dilde bir deyiten burada bahsetmek isterim:
Baarnn nnde hep tula duvarlar vardr. Bu duvarlarn orda olmasnn amac bizi darda tutmak deil,
bir eyi ne kadar ok istediimizi anlamak iin bize bir ans vermektir.
Eer, bir bakasndan daha uzun saatler alyorsanz, bu saatler iinde iinizle ilgili daha ok ey
renirsiniz. Bu sizi daha verimli, daha yetkili hatta mutlu yapar. ok almak yatrm yapmak gibidir.
dllerini bir gn mutlaka alrsnz.



Hukuk ve Ahlak

Gerek STK almalarm gerekse bu dnemdeki ticari olan veya ticari olmayan faaliyetlerim srasnda hukuki
ve/veya ahlaki sorunlar arasnda da kaldm. Ticari faaliyetler iinde hukuki problemleriniz olmamas
dnlemez zaten; tketici ikyetleri, anlamazlklar, ierik zerine fikri haklar ve mlkiyet sorunlar,
iyerinde internet kullanm ve ortaya kan hukuki sorunlar, fikri ve sna mlkiyet haklar sorunlar, alacak
davalar, hakaret ve tehdit davalar, siz doru tarafta kaldnzda bile mutlaka size bulaan baz hukuki veya
ahlaki sorunlar

Bunlarn birou anlamsz ve lzumsuz hukuki davalara da neden olabilir. rnein gemite internet
ortamndan bulup kullandm baz grsellerin
mlki ve sna haklar Trkiyede bunu i
edinmi bir firmaya ait kmt. Cumhuriyet
Savclar anlayl insanlardr, dava hkimleri
de. Defalarca mahkemeye gittim ama
oundan hibir ey kmad. nternet
denizinde kimin neye sahip olduunun
bilinmesi mmkn m? tiraz edildiinde ierii
deitirip gereini yaparsnz ve konu kapanr.
Siz resmi kanaldan gelen savclk veya
mahkeme kaytlarn gzel takip edin, bunlarn
itiraz sreleri vardr, bu sreyi karmadnz
takdirde davalar problem olmaz.

Bir arkadam Herkes en azndan kanunlarn belirledii lde ahlaki olmak zorundadr. derdi. Aslnda
gzel sz, ama alt eii belirliyor. Hukuki olan ama ahlaki olmayan birok konuyla da karlatm. Son
yllarda artk ticaretten mmkn olduunca uzak durmamn bir nedeni de budur.

rnein SPIF (Sales Performance Incentive Fund) denilen ve satclara verilen primler. Dikkat edin, kendi
satclarnza prim vermiyorsunuz, sizin rnlerinizi satan irketin satclarna siz prim veriyorsunuz. Yani
irket iinde irket ama uygulama bu ekilde. Vahi kapitalizm bunu mbah gryor. Sektrde de benzer
uygulamalar var. Esas olarak satclarna prim verdiiniz irketin patronu da bunu biliyor veya bildii
dnlyor. Klasik retiye gre ahlaki bir durum deil aslnda, prim alnacaksa satclar kendi
irketlerinden almallar.

SPIF uygulamasn hi kabul etmeyen irketler de var, bunlar daha konservatif yaplar, bence de bu
grlerinde hakllar. SPIF alnan rnlerde satclarn kendi irket karlarn hi dnmeden mal satmak
iin her eyi yapmalar, gereinde zararna bile sat dnmeleri bu grm kuvvetlendiriyor.

Genliinde Kapalarda alm sat
mdrm bile bundan rahatsz olup bir gn
bana glerek bir hikye anlatt.

Abi bizim hacnn irketindeki
sattaki arkadalardan biri beni
arad, SPIF istedi. dedi glmeye
devam ederek.

Ben ardm tabii ki, ben de biliyorum ki hac
arkadamz buna kzar.

Yok ya dedim, Hac izin vermi mi?

Yok. dedi sat mdrm, sorunca Abi hacnn ne ilgisi var, bu i aramzda! diye cevap vermiler. Konu
kapanm ama gerekten irketlerde kim ne kadar SPIF konusunun detaylarn bilir, zaman zaman bu karr.
Ahlaki bir sorun olduu veya gnn birinde olaca aktr.


Siz En yi ay Demliyorsunuz!

2006-2007 yllar arasnda, mteri ilikileri ynetimini ciddi taknt haline getirdiim bir dnem, tm
mteri odakl almalarmza, forumlarda, internet sitelerinde, tm ortamlarda mteri ikyetlerine
sonuna kadar ilgi gsterdiimiz, tm mterileri elde tutmak ve sorunsuz hizmet vermek iin abaladmz
o gnlerde, bir gn ciddi sorunu olan bir mteri dorudan beni buldu. Tm abalarmza ramen sorunu
zlmemiti. Konuyu bana da anlatt, belki onuncu kez anlatyordu ve ben kendisini odama davet ettim.
Adam aslnda haklyd, notlarnda sorunun ne olduunu yazmamm; gemi zaman artk ne idiyse, ksaca
biz becerememitik.
Bir mhendis arkadama ne yapmasn syledikten sonra mteri beklerken, biraz da havay yumuatmak
amac ile ona ay smarladm. Adamcaz sinirliydi ve ferahlamak iin ay teklifimi kabul etmiti, aslnda ay
falan imeyi gz grmyordu. ay geldi. Gelen aydan bir yudum alan mterinin azndan u cmle
dkld:
Siz en iyi, ay demliyorsunuz!

Sylediini Kardeim, siz gidin ayhane an, baka bir halt bilmiyorsunuz. anlamnda da alabilirdim tabii
ki. Ancak ben sadece gldm. zr diledim. Hemen burada yurtdnda artk atasz olmu bir deyiten
bahsetmek isterim. Kt bir zr, zr dilememekten daha iyidir. zr dilemek baar veya baarszln
beyan deildir. Gerekten zr dileyin. zr dilerken iten olmalsnz, gerek bir zrden daha az ie
yaramaz.
zr dilerken koul koymayn, Ama sen de bana unu yaptn.. eklinde bir ifade bahane olarak alglanr ve
belki de karnzdakini daha ok krar. Ak
olarak hata yaptnz belirtmeli,
karnzdakinin krldn algladnz ve nasl
telefi edeceinizi sorguladnz hissettirin.
Unutmayn hi hata yapmamann tek yolu
hibir ey yapmamaktr. Ben byk hatalarm
telefi iin krdm insanlara iek gnderirim.
Kadn erkek fark etmez, kocaman bir buket
herkesi glmsetir. Karnzdakine iten
olduunuzu hissettirir. Eer sevdiiniz insana
kar bir kabahat ilemiseniz mutlaka onu
sevdiinizi syleyin.
Her ne kadar bizim toplumumuz buna pek alk deilse de aslnda insanlarn sizi eletirmeleri ok iyidir.
Hata yaptnzda ve kimse size bir ey sylemediinde bu sizden vazgetikleri anlamna gelir. Duymak
istemeyebilirsiniz ancak eletiriler genelde sizi sevenler, nemseyenler ve sizi daha iyiye ulatrmak
isteyenler tarafndan yaplr. Bu sebeple genlerin kendilerini eletirenlere daha toleransl olmalar
gerektiini dnyorum. nternet sitelerinde yaplan yorumlarda, birebir yazmalarda veya yz yze
mnakaalarda toplumumuzda eletiriye bak as bu olmaldr. Beni venlere hep unu sylemiimdir:
Yanl yaptklarm bana syleyin, bunlar zaten biliyorum ki doru yapyorum.
Mteri ilikileri konusunda da biliim sektrnn karnesinin ok iyi olmad kansndaym. Sadece bir Call
Center kurarak veya kurmay brakn, buna ait bir telefon numaras vererek irketlerin, mteri ilikilerini
ynettiini zannetmeleri ne kadar tuhaf. nternet ortamnda ayn irketler iin yzlerce ikyet, zm
bulunmam sorun, dertli mteri bulunmaktadr. irket sahipleri ve yneticileri kendilerini bu problemli
mterilerden uzak tutmu adeta fanuslara kapatmtr; kimse onlara eriemez. Hlbuki gnmzde gerek
mteri hizmetleri nce etkin bir iletiim ile balar. Mteri sorununu anlatabilmeli ve zm
bulabilmelidir. Biliim sektrnde gen iletmecilerin mterileri dinlemeleri, elde tutmaya almalar ve
gerektiinde para kaybetmeyi de gze almalar gerektii inancndaym. Kazan ve kayplar lmenin birden
fazla yolu vardr, her seviyede kurumlarn bu konuda biraz daha yrekli olmas gerekir.
Bir mteri sorunu varsa olduu gibi, ak ve drste konuya yaklan. Drstlk, sadece ahlaki adan
doru olan ey deil, ayn zamanda da verimli olandr. Herkesin doruyu syledii bir kltrde szlerin
doruluunu kontrol etmekle harcanan zaman tasarruf edilmi olur. Yalan sylemek genelde istediklerimizi
en az abayla elde etmenin yolu gibi gzkr, ama birok ksa dnem stratejisi gibi, aslnda bu da verimsiz
bir uzun zaman stratejisidir. Tabii ki tm bunlara ramen Siz en iyi, ay demliyorsunuz. eklinde acmasz
eletiriler de alrsnz. Buna da hazrlkl olun.

Teknopark Aldatmacas

STK almalarm srasnda yaadm bir teknopark almas deneyimim var. Gerekten de bir yandan
insanlarn hi istemeseler de yanl tarafta durmak zorunda kalabileceklerine gzel bir rnek, bir yandan da
ar duygusal baz arkadalarmn nasl aldanabileceine ait alnabilecek bir ders.
Kitab yazdm srada Ergenekon davasndan
tutuklu bulunan Ataman arkadamzn bir
dnem ders verdii Kadir Has niversitesi ile
(tahmin ederim onun vastas ile kurulmu)
derneimizin iyi ilikileri var. Bize
toplantlarmzda yardm ediyorlar, eitli
projelerde mavirlik yapyorlar. Ataman
Hocam Kadir Has niversitesinin Silivri
Selimpaada bir teknopark almas iin
niversitenin derneimizin desteine ihtiyac
olduunu syleyince aramzda bir toplant
yaptk.
Dernein kurucusu ve bana gre ok daha deneyimli arkadalar, niversitenin haksz olduunu, belediye
tarafndan kendilerine verilen arsann ok deerli olduunu, ancak niversitenin kendilerine faklte
birimleri/binalar yapmak iin verilen bu arsann bir ksmnda teknopark aarak maddi kazan salamay
hedeflediini biliyorlar. Ataman Hocam biraz saf bir insan, kanmca ok temiz; ancak saf. O, niversitenin
sylemine inanyor ama dier deneyimli arkadalarn yardm ile ben aslnda niversitenin haksz olduunu
hemen anladm. Tm bunlara ramen biz niversitenin yannda durmaya karar verdik; nk derneimiz
ona borlu, bize ok yardm ettiler.
Kaymakamn, belediye bakannn, niversite mtevelli heyetinin katld geni bir toplantda o dnem
bakan ben olduum ve dier arkadalara gre bilgisayarc olmann bana kazandrd meziyetlerden biri
ile ok daha kolay sallayabildiim iin kalktm global olarak teknoparklarn o blgeye kazandrdklarn
anlattm. Sylediim her ey sadece global olarak doru ama aslnda konu ile ilgisi yok! Kaymakam istekli,
belediye bakan nne bakyor, meclis yelerinin bazlar (herhalde farkl partilerden) istekli. Benden sonra
konuanlar benden ok daha fazla samaladlar.
Hatta biri kt o kadar att tuttu ki, benden deneyimli ok daha drst bir arkada ile gz gze geldik ve
iimizden sanki u ekilde konutuk:
Niyazi kardeim, burada ne iimiz var, belediye bakan tamamen hakl. Biz ki, vatan millet adna
yllarca birbirimizi yemiiz nasl olurda

Evet olum, biz yanl taraftayz; ama olsun biz global konutuk, aslnda yanl bir ey sylemedik.

Hep derler ya, seri katil bile kendine bir zr bulurmu. Biz gzlerimiz ile birbirimizi oyuyoruz, peki tm
arkadalar byle mi dnyorlar? Hayr! Aramzdan biri, ikinci kitabmda hatalar ile ad geecek ok
sevdiim ama yine saf ve temiz bilgisayarc arkadam, o atp tutan, her yere teknopark kurmu
vatanda Bu adam ne kadar deneyimli diye yorumlaynca o gz gze geldiim arkadala biz ykldk ve
patladk.
Abi sen ne diyorsun, bu adam ktnn nde gideni!

Tm konumalar bitti, hani u dnya gr ile belki de beenmediimiz en azndan oumuzun taraftar
olmad ancak bu konuda aslnda tamamen hakl olan ve o ana kadar herkesi byk bir sabr ve efendilik
ile dinleyen belediye bakan vcudunu masadan biraz uzaklatrarak kendinden gayet emin bir ses tonu ile
yle dedi:

Biz teknoparka kar deiliz, tm anlatlanlar zaten biliyoruz. Daha nce de bunu belirttik, biz
sadece size niversite yapasnz, Silivri genlerine bu imkn tanyasnz diye herhangi bir belediye
iin ok deerli olabilecek deniz kenarndaki bir arsaya teknopark yapmanza izin vermiyoruz.

Gerekten de bulunduumuz bina, deniz kenarnda son derece deerli bir yerdi, belediye bakan yzde bin
haklyd, bir iki saf arkadamz dnda, ben ve dierleri adeta yerin dibine girmitik. Belediye bakan kalkt,
toplant bitti, bizim, kendimize zr bahane ederek niversiteyi kramamak adna kabul ettiimiz
mtevelli heyetinin organize ettii yemee bile katlmad. Elinin
tersi ile itti sanki; adam drstt, siyasi fikri, dnya gr ne
olursa olsun hakl zemindeydi ve orada kalabilmiti. imdi
sorsalar gemiteki gibi davranmazdm. Doru tarafta kalmay
tercih ederdim.

Lets come to sales

inin sosyolojik davranlar zerine ok kafa yorduum ve
bazen de iin iinden kamadm olmutur. 2000li yllarda bu
sebeple dantm uluslararas deneyimi benden daha fazla
olan bir arkadam, beni dinleyince bir kitap tavsiye etti: San
Tzu Efsanesi.
Bu kitab oku sonra tartalm, dedi.

Kitap, in imparatorluu kurulmadan nce, derebeylikler zamannda yaam ve sava felsefesini anlatyordu.
Baz anekdotlar hatrlyorum.

Bir sava mevsimi (dikkat edin sava nedeni yok, sava mevsimi var) kar karya gelen iki ehrin ordular
arasnda kuvvet asndan ciddi farkllk vardr. Zayf olan ordunun komutan bir are dnrken, aklna iyi
bir fikir gelir. Kendi ehrinden hibir zellii olmayan susuz zavall insanlar ehirden toplar ve ordunun
nne sralar. Kendi insanlarn! Daha sonra bunlar ktr-ktr keser! Amac udur: Bakn, ben tamamen
susuz olduu halde kendi insanlarma neler yapabiliyorum, dnn artk size neler yapacam.
Trk toplumu da tarihsel bir kltr olarak savadr, ancak buna benzer, bu kadar acmasz ve anlamsz
hibir vakadan bahsedilemez. Bunlar okuyunca inli arkadalarn bak asn daha iyi anladm. letme
ynetimine de bu gaddar bak as hkimdi. Hakikaten bu maddeci, kat, kiileri birbirine drerek
ynetmek, sadece paray dnmek, sat yapmak iin her eyin mbah olduunu dnmek kltrlerinden
geliyordu. Aslnda yadsmamak lazm, nk uzak douda, daha farkl toplumlarda Benim kzm ok iyi bir
o diyebilecek dncelerin bile olduunu biliyoruz. Onlar dnnce inliler daha makul geliyor.
Sahibi olduum irketlerin inli irketler ile ilikisi belirli bir dengeye vardnda, mmkn olduunca
onlardan uzak durmaya, araya mdr arkadalar sokmaya baladm. Tm bunlara ramen itiraf ediyorum,
inli bu irketler -her zaman sylemiimdir en iyileri ile altm- baz davranlarmda benim de ok
maddeci, ok fayda/deer odakl olmama neden oldu. Anlatacam olay, maddeci ve sadece sat hedefinde
bir bak asnn nereye kadar gidebileceine ait bir deneyim.
15-16 senede gelitirdiimiz bir arza servis ynetimi yazlmmz var. Servise her zaman ok nem veren bir
irket olduumuzdan 4. veya 5. Kez srm deitirmi, farkl platformlarda zaman iinde gelimi ve irketin
servis ile ilgili itibarnn esas sebebi bu yazlm
aslnda. lk srm Elektronik Y. Mhendisi
eim tarafndan analizi yaplan daha sonra yine
Elektronik Y. Mhendis olan kardeim
tarafndan .NET platformuna geirilen bu
yazlm, bizim vndmz ve inceleme
imkn bulan birok ynetici iin ise artc
derecede mkemmel bir program. HP, Intel,
Acer, Gigabyte, MSI gibi onlarca firma
yneticisi bir ekilde haberdar olup gelmi ve
hem sistemi ve hem sistemin arkasndaki
gerek kahraman incelemitir. Tm Avrupada
benzer servis hizmetleri veren Wistron irket
mdr Bu yazlm bir milyon USDye yaptramayz diyerek bize ortaklk teklif etmitir. Yazlm sayesinde
servise giren kan hareketler izlenmekte, tm telefon ve internet bavurular kayt edilmekte, tm arza
hizmetleri bilgisayar veri tabannda toplanmakta, kullanlan en ufack SMD diren veya chip bile
izlenebilmektedir. Yeni yazlmc genlerin de zverili almalar sayesinde tm istatistik bilgiler alanlarn
performanslarna kadar diyagramlar ile llebilmekte ve deerlendirilebilmektedir. Neyse uzatmayalm.
Asusun Trkiyede alan ve bizim ticaretimizden sorumlu son derece drst ve alkan arkada, hem
program izleyen dier irket yneticilerini duyup bildii iin, hem de belki biraz bizi ve rne verdiimiz
hizmetleri Asustaki o dnem ynetici olan inliye hatrlatmak istedii iin program bu yneticiye de
anlatmamz istedi. Ben artk bana da bulaan o gaddar tutum ile Bo ver Hakan, Asus bununla ilgilenmez,
diyerek kesip attm. Mdr arkadan srar ve -kabul etmesem bile- belki de her insandaki vlmeye
duyulan ihtiya, zamanla bu neriyi kabul etmeme neden oldu.
Asusun o gnk birka yneticisine program, programn yrtlmesini ve bize (dolays ile) Asusa katksn
anlatmaya ikna oldum. HP, Acer ve Intel gibi ok daha byk firma yneticilerine yaptm tarz bir sunum
zerinden sistemi anlattm. tiraf ediyorum inli yneticinin uyumasn bekliyordum ama o, artc bir
ekilde uyumamt! Sunum bitti.
Sunum bittiinde hi unutmuyorum Intelin Avrupa Teknik mdr, Biz de de benzer uygulamalar var.
eklinde bir cmle kurmutu. Objektif olarak servis iinin iinde olan birinin etkilenmemesine pek imkn
yok aslnda. Ben sunum bittiinde doal olarak o inli yneticiden de, tm dier irketlerin yneticilerinin
yapt gibi bir iki vg cmlesi bekliyordum. inli arkada masaya yaklat, durdu ve azndan u kelimeler
dkld:


Lets come to sales! (Artk satlara gelelim)


CPU-Turkey Yarmas ve Altera Firmas niversite Hibe Program

2008 ylnda AMD, Avea ve Arena sponsorluunda Trkiye lemcisini Tasarlyor adyla dzenlediimiz
yarma, toplumun baz kesimlerinin gerekten ilgisini ekmiti. Yarmay dzenlerken jride bulunmasn
rica ettiim Tdeki hocalarmdan Prof. Dr. Emre Harmancya dediim gibi, aslnda yarmann slogannn
ok magazinsel olduunun farkndaydm; ancak baka trl destek bulabilmek, toplumun ilgisini
ekebilmek pek mmkn deildi. Aslnda bu yarma bir PBL (Project Based Learning) proje tabanl eitim
etkinliiydi. Esas amacmz da zellikle yurtdnda elektronik dijital tasarm platformlar reten firmalarn
ilgisini ekmekti.

Cumhuriyet gazetesinin, Adm Adm Yerli Bilgisayar, bal
altnda hem de AMD firmas yarmada sponsorken, birka yl
iinde Intel ve AMDyi Trkiyeden kovma beklentisini ieren
yazsnn bizi skntya sokmutu. Digital Age, Yeni afak, TRT Biliim
Rzgar, Mehtap TV dergi, gazete ve TV programlarnn vglerinin
yannda ciddi eletiriler de alyorduk. rnein Hakk cal, aslnda
konuyu detayl bilmediinden ve bizim gerek amacmz
magazinsel bak as ile sslediimizden, IT Pro Dergisinde Her
boyay boyadk bir fstk yeili kald! diyerek bizi topa tutmutu.
Ona gre her okula bilgisayar girmemiken, her snfa ADSL
balanmamken, rencilerin evlerinde bilgisayar yokken
bilgisayar tasarlamak da ne oluyordu? Aslnda tutucu bir yazyd,
ayn eletiri yazsnda Hakk cal Tbitakn Pardus iletim
sistemine de verip veritiriyordu. Bence konular iyi bilmiyor.
Tbitak savunmak bana dmez ama elde edilen ktlar daha
yakndan incelese ve gerekten konuya daha vakf olsa bence Hakk Bey farkl dnrd. Biz bu kadar
magazinsel bir balk semeyerek FPGA (Field Programmable Gate Array) programlanabilir mantk bloklar
ile CPU Core tasarlama yarmas dzenleseydik (ki bunu yaptk) ka kii ilgilenirdi? Her trl ilemci, mikro
denetleyici ve gml sitemin gnmzde artk FPGA ve benzeri dijital tasarm platformlarnda
tasarlandn bilen ve sadece bu konuda alm niversite retim grevlileri ve dier akademisyenler
belki Bir PBL yarmas karamazdk bu fikirden, o kadar sponsorluk, gazetelerde dergilerde yazlar, TV
programlar, internet siteleri..vs hibirini salayamazdk ve bu ilgi sonucu niversite rencilerinden
olumu 100n zerinde yarma takm ve danman hocalar bize ilgi gstermezdi.

Gnn sonunda Yarmann sonucu ne oldu?
sorusu ile klahmz nmzde koyduumuzda
benim vicdanm ok rahat. Trkiyenin hemen
her niversitesinde elektrik, elektronik ve
bilgisayar blmlerine toplam 100-110 arasnda
XILINX firmasnn dijital tasarm donanm ve
legal EDA (Electronic design automation)
elektronik tasarm otomasyon yazlmlar hibesi
bu proje sayesinde saland. Bu projeye katlm
olan birok retim grevlisi, yeniliki dijital
tasarm konusunda birok almaya daha imza
att. Boazii niversitesi ve Tde laboratuar
almalar hzland, TOBB niversitesinden bu projede alm lider renciler yine bu konuda daha ileri
dzeyde almalar yapmak iin yurt dna burslu olarak gittiler. Projede tasarm balanm birok ilemci
almas halen derslerde eitim amac ile kullanlyor. Hibe edilen eitim kitleri farkl rencilere de benzer
imknlar salyor ve en nemlisi yzlerce retim grevlisi ve renci bize bu alma iin teekkr mesaj
gnderdi; demek ki faydalandlar.
2008 ylndaki bu yarmann bize salad deneyim ve biraz da bu tr etkinliklerde niversite camiasna ve
konuya daha hakim olmann verdii gven sayesinde dier FPGA platformlar reticisi ALTERA firmasnn
Trkiyede bir hibe program balatalm. nerisi ile gelmesini salad. Biraz rekabet, biraz Biz de
Trkiyede bir eyler yapalm. igds bu hibe nerisine kaynak olmutu. ncelikle toplam btenin ne
olduunu sormutum. Verdikleri cevap aynen u ekildeydi:

Ka kii olursa olsun, bavuran tm niversite profesrlerine tasarm platformlarn ve yazlmlar
hibe edeceiz.

Firma yetkilisi ekoslovak arkada kendinden ok emin ve rahat konuuyordu. tiraf ediyorum o an bile hata
yaptn biliyordum; aslnda aklndan geen sadece 20-30 kiiydi. Onun iin bu iyi rakamd.
Yeteri garantileri e-postalar ile alarak ve retici firma ad ile posterler, brorler, internet siteleri ile
desteklenen bir tantm programna baladk. Hibe program T, ODT, Yldz Teknik, Boazii niversitesi,
Kocaeli niversitesi, Ege niversitesi ve Hava Harp Okuluna 10ar, 20er adetlik eitim platformlar ile
kurulacak laboratvuarlar ve seminerleri de ieriyordu.
lk bir hafta iinde hibe programna bavuran retim grevlisi says 100e eriince kar taraftan atlak
sesler gelmeye balad. Hibir irket buna dayanamaz. cmlesi tm ikyetleri zetliyordu. Ama ben sk
duruyordum, tm grmeler hatta posterlerin zerindeki cmlelerin bile ngilizcesi kendilerine evrilip
gnderilmiti, her ey yazlyd, onaylanmt. Sonuta hatann kendilerinde olduu itiraf ile konuyu firma
Genel Mdrlerine havale ettiler. Genel Mdr tm detaylar biliyordu, bana Vazgeersek ne olur?
anlamnda sorular sordu. Ben de Bunlar sradan insanlar deil, beni mahkemeye verirler ve bu hukuki
sre sizi de iine alr? eklinde tercme edilebilecek bir cevap verdim. Daha sonraki sorular Ne
yapabiliriz? veya Ka adette stop edebiliriz? eklinde daha alttan alan bir tarzdayd. Ben 300 adet
bavuruda snrlayabiliriz, dedim. Biraz daha olabilirliini sorguladktan ve daha az maliyetli bir eitim
platformunda fikir birlii ettikten sonra anlatk.
Altera Hibe Projesi tam 37 niversiteye 300n zerinde FPGA eitim platformlar ve yazlm hibesi ile
sonland. reticinin biraz can yand dorusu, bu kadar yatrm karlnda elde edebilecekleri pazar pay ve
sattan emin deillerdi. Hl da emin deiller. Ama benim gnlm rahat, nasl olsa bu proje her koulda
toplum yararna olmutu. Aslnda projenin yrmesi iin biz de katkda bulunduk, rnein Trkiyeye
gnderilen birok rnn KDVsini biz dedik. Ayrca firma yetkilileri ile birok niversitede eitim
seminerleri organizasyonunda da onlara yardmc olduk.
Altera firmas projeden ne kadar memnun kald bilemem; daha sonralar Her eye ramen etkin bir proje
oldu, itirafn da yaptlar belki ama bandan sonuna ok da doru ve drst davranmadm biliyorum.
Herhalde onlar da artk bir Bilgisayarcya bulamazlar.

Sektrde 30 Yl, Yalanyorum

Tm tecrbelerimi, yaanm ve ders alnm deneyimlerimi sizlerle paylamak isterdim ama batan da
dediim gibi bu, baz dostlarm skar. stnden epey bir vakit gemesi lazm; yle ki anlattnz tatl bir
an gibi kalsn, kiileri veya irketleri madur etmesin. Umarm bir gn yazabilirim.
Son olarak belki bir hikyecik ile ssleyemediim ama nem verdiim baz konularda okuyucuya yol
gstermek, k tutmak isterim. STK almalarm srasnda unu grdm: nsanlara sylemek istediklerinizi
3. ahslardan duyduunuzu syleyerek
belirtmelisiniz. nsanlar sizin sylediklerinizdense 3.
ahslardan duyduklarn daha anlaml ve
kabullenebilir bulmaktalar. ok farkl eitim ve farkl
yaam artlarndan gelen insanlarn katld
toplantlarda bunu hissetmiimdir. nsanlara vgy
herkesin nnde, eletiriyi ise sadece kendilerine
yapn, daha etkili olduunu greceksiniz.
Karnzdakiyle dzgn ekilde konumak ok
nemlidir. Her ey takdim ksmyla balar. zellikle
ticari toplantlarda bu ok nemlidir. ncelikle
kartvizitinizi verin, karnzdakilerin iletiim bilgilerini
mutlaka kontrol edin. zellikle yabanclar ile
toplandnzda herkesin ismini doru telaffuz edebildiinizden emin olun. Uzakdoulularda bir riteli
andran kartvizitleme bouna deildir.
Farkl insanlar ile alrken, onlarla ortak ynlerinizi kefedin, bakalar ile ortak ynlerinizi kefettiinizde
dnce ayrlklarna dtnz noktalar gidermek ok daha kolay olur. Dogmatik fikirler iletiimi bozar.
Uygun alma dzeni yaratmak baar iin n arttr. Bir gn Taiwanda Gigabyten CEOsunun benim iin
Mcdonalds nnde durup hamburger aldn hatrlyorum. Gerekten de atm ve bundan dolay araba
tutuyordu. Kimsenin a, m ya da yorgun olmadndan emin olun. Yapabilirseniz bir yemekte buluun;
yemek, toplantlar yumuatr. Ancak toplantlarn ciddi konularn yemekte konumaya kalkmayn, birileri
veya siz a kalabilirsiniz. Yemekli toplantlar insanlarn daha ok birbirlerini tanmak veya i grmeleri
ncesi sohbet etmek iin daha uygundur.
Toplantlarda herkese sz hakk vermek ok nemlidir. Bir bakasnn cmlesini bitirmeyin ve yksek sesle,
hzla konumayn. Yksek sesle konumanz fikrinizi kabul ettireceiniz anlamna gelmez. Yabanclarla
yllarca yaptmz birok toplantda So
emotional (ok duygusalsn)
eletirilerinden bktm usandm. Aslnda
hakllar, evet biz ok duygusalz. Bundan
arnmaya almalyz. Bunu benim de ne
kadar becerebildiimi hep dnmmdr.
Toplantlarda ve zellikle tartmalarda
egolar darda tutmann fikirleri tartrken
bunlar fikir sahipleri ile etiketlemenin doru
olduunu biliriz; ama buna ramen bu
hatalar da yaparz. Konular iselletiririz.
Duygusallk byle bir ey ite!
STK almalarmda unu hissetmitim, eer
yeteri kadar zaman verebilirsen insanlar seni artabilirler; daha ok, sylediklerine deil yaptklarna
bakmak lazm. Ne yazk ki aldm eitim, hzl ve ok farkl eyleri birlikte dnme hatasndan
kurtulamamam beni bundan alkoyuyordu. Aslnda en kt fikirlerin bile dikkatli bakldnda deerli ve
hakllk pay vard.
2011 senesinde sektrde 30. ylm doluyor. lk kan ilemcilerden Intel 8080 ile stanbul Teknik
niversitesinde wire-rap denilen ve soketlere taklm chiplerin arkadan, uzun soket bacaklarndan tel ile
birbirlerine balanarak monte edilen bilgisayar sistemleri tasarladm gnlerden bugne 30 sene geti,
artk yalanyorum. Genlerin ounun kendilerine k, bir masada oturan elit insanlar olmak istediini,
unvan takntlarn grmek beni zyor. Bugn yeni mezun birok gen, yaratc zeklar yznden ie
alnmalar gerektiine inanyor, hlbuki baar iin mutlaka en alttan balamal ve bundan dolay kendinizi
mutsuz hissetmemelisiniz. Her eye hazrlkl olun. Buna hazrlanmann yolu genelde negatif dnmektir.
ok aln, ok dnn ve hata yapmaktan korkmayn, cesur olun.

Artk yalanyorum; iimdeki bu sosyal sorumluluk bilinci aslnda bir anlamda sululuk duygusundan
kaynaklanyor. Son 10 yl iinde sektrde yzlerce ama gerekten abartsz yzlerce tandm sonralar bir
kede artk isiz olarak buldum. Sokakta, lokantalarda, maazalarda, irketlerin kapsnda i aradklarnda,
arkadalarmn ofislerinde yzlerce genci i ararken, bo otururken, zor durumda olduklar yzlerinde
sadece birka saniye iinde okunacak ekilde zntl ve skntl buldum. Tbiderin, yapt son sektr
aratrmasna gre son krizde sektrmzde 3.000e yakn irket kapanm. Bu sonuta bence bizlerin de
suu var. Bu toplumun eittii ancak belirli bir geim seviyesini kazand iin ya da yalar icab
motivasyonlarn kaybetmi birok snf arkadamn, sektrden tandm eski i arkadalarmn da bo
oturduunu gryorum. Benimkisi bir sosyal sorumluluk saylmaz, aslnda bir protesto.
Genken ocukluk hayallerinizi gerekletirmeniz konusunda srarc olabilirsiniz ama yalandka
bakalarnn hayallerini gerekletirmenin ok daha keyifli olduunu anlayacaksnz. Umarm bundan
sonraki hayatmda niyaz etmekten (yalvarmak, yakarmak, istemek) tremi ismime yakr bir yaamm
olur.

Biliim anda Asla Yaplmayacaklar ve Dikkatle Yaplmas Gerekenler

Aadaki yaz, bundan yllar sonra belki de bugn yaptklarndan piman olabilecek genlere atfen kaleme
alnmtr. Yazda geen birok dnce ve uyar herhangi bir bilimsel kayg olmadan, sadece ahsma aittir.
ok uluslu biliim irketlerinin karlarna dokunacak ve belki de hukuki sorunlar douracak fikirlerimi
genlerin dikkatle okumasn ve Biliim a yutturtmalarna dikkatle yaklamasn dilerim. Ayrca yazda
genler iin gerek anlamda Biliim a gereklerine de deinilmeye allmtr.
stanbul, 20 Temmuz 2009
3G veya 3Ni bo verin; siz cep telefonunu az kullann, kanser riskini arttrmayn!
Temmuz sonu itibar ile Trkiyede dn dernek balayacak 3G (3N) yutturmalarna kanmayn. Bo verin;
siz hi meraklanmayn, cep telefonunu az kullann, kanser riskine dikkat edin.
Bugnk salk bakanmz bak srt sigara yasa konusunda, ernobil
faciasndan sonra Bakn ben de ay iiyorum hibir ey olmuyor, diyecek
kadar etik d sylemler iinde olan seleflerine gre tarihe geecek kararllk
gstermitir. Kendisini sayg ile alklyor ve cep telefonlar konusunda da
benzer duyarllk gstermesini bekliyoruz.
Amerika ktasnda sigarann zararlarnn 40 sene saklanm olduunu
rendiimizde hepimiz armtk. Evet, belki bugnk teknoloji ve etik
kuramlar ile GSM ebekelerinin zararlarndan pek sz edilemiyor. unu
bilmelisiniz; ne kadar aksi sylense de, tm elektro manyetik dalga nmlar
vcudunuzun molekler hcre yapsn deitirir ve kanser riskini arttrr. Cep telefonlarn sadece birka on
saniye kullann, yle yaya yaya rahat konumayn. Yatarken yatak ucunda tutmayn, hatta evde iken
tamamen kapatn. Bir elektro manyetik nleyici Faraday kafes etkisi yarattndan, cep telefonunun iletiim
kurabilmesi iin gcnn otomatik olarak ykseltecei otomobil iinde cep telefonu kullanmayn. zellikle
ocuklarn ve genlerin (onlarn kanser etkisini grebilecekleri yaanacak ok yllar var) cep telefonu
kullanmn snrlandrn. http://www.nedendir.com/blog/genel/elektromanyetik-radyasyon.html
Wifi, Wi-Max veya Bluetooth Telsiz hibir ey kullanmayn, kanser riskine dikkat!
Tm elektromanyetik yaylmlar kanser riski dourur. Sizlere Zaten her yerde
televizyon, radyo..vs birok yayn var! diyecekler. nanmayn! Kanser riski
elektromanyetik yaylm yapan cihazn (verici halindeki radyo dalgas telsiz
yaylm) size yaknl ile orantldr. Yani kulanza gtrdnz bir cep
telefonunun 5.000 Watt yayn yapan ama belki de 10 km uzaktaki bir
televizyon vericisi ile karlatrlmas ve sorunsuz bulunmas
yutturmacadr. Bu sebeple evinizde, yatak odanzda WiFi, WiMax, telsiz
telefon dhil hibir yayn cihaz bulundurmayn. Bluetooth kulaklk ile srekli
takp dolamayn. Kanser etkisi telsiz cihaznn beyninize ve dier
organlarnza yaknl ve maruz kaldnz sre ile de orantldr. Bu sebeple
genlerin ve ocuklarn riski daha fazladr. Bugn 50-55 yandakiler, u ana kadar maksimum 15-20 sene
bu yaylm aldlar ve belki de 80 yana kadar yaadklarnda vcutlarnda kansere yakalanacak kadar
radyasyona maruz kalm ve bozulmu hcreler pek olumayacak ama bugn 2-3 yandan beri radyasyona
maruz kalan gnmz ocuklar iin ben korkuyorum. Bundan 40 sene sonra Evet biz bunu biliyorduk ama
sakladk. dediklerinde vah, vah.. ekmekten baka yapabilecek hi bir ey kalmaz.
Beethoven kadar yetenekli misiniz?
Beethovenin sar iken beste yapabilmesi herkesi
artmtr, hlbuki mzisyenler iin sesleri, notalar hatta
tm orkestray kafalarnda gerek tnlar ile
canlandrabilmeleri ok doaldr. Ancak sizin kulaklarnz ve
beyniniz belki de bir Beethoven kadar donanml
yaratlmam olabilir. Yallnzda sar olmanz sizi
zebilir. Bugn herhangi bir kulaklkla ve yksek sesle,
herhangi bir MP3 oynatcdan, podlardan, radyodan..vs
alrken, yatarken, koarken, seyahat ederken, yolda
yrrken mzik dinleyen genleri gryor ve zlyorum.
Bu genlerin yallklarnda da kulaklk takacaklarn ancak
bunu bir zorunluluk sonucu, insanlar duyabilmek iin yapmak zorunda kalacaklarn ve belki de sar
olacaklarn dnyorum. nsan kulann ses dalgalarnn basn ve evresel etkileri ile uyumlu bir formu
vardr, siz kulakl takp sesi de sonuna kadar atnzda bir zaman sonra nlamalar, iitme kayplar hatta
geici sarlklar yaamaya balarsnz. Benzeri salk sinyallerine dikkat etmenizi dilerim.
Bilgisayar kullanmn snrlandrn, Yeil ve markal rnleri tercih edin
Kore ve Uzakdouda evinden hi kmadan yaayan genler gibi olmayn. Bilgisayar gerek ihtiyalarnz
iin zellikle eitim ve aratrma amal kullann. Anlamsz Chat odalar veya forumlar yerine Wiki veya
Google ile zaman geirin. Gnmzde yksekokul mezunu olmann bile meslek sahibi olmak anlamna
gelmediinin bilincinde olun. Kendiniz lise eitiminden itibaren yetitirin,
meslek sahibi olmak iin yzlerce, binlerce imkn internet zerinde
bulabilirsiniz. Ancak unu bilin ki bilgisayar da elektromanyetik yaylm
yapar. Bu sebeple en azndan geceleri Torrent sitelerine erimeyi brakp
bilgisayarnz kapatn.
Bildiiniz gibi 30 Mays 2009 tarihinden itibaren elektrikli ve elektronik eyalarda baz zararl maddelerin
kullanmnn snrlandrlmas (RoHS, kurunsuz retim) ynetmelii yrrle girmitir. Biliim sektrnde
zellikle inden yaplan ithalatlarda baz rnlerin bu ynetmelie uymadn grmekteyiz. Bu sebeple
zellikle Yeil rnleri, zerinde RoHS damgas bulunan rnleri tercih edin.
Trkiyeye has vndmz biliim markalar bulunmaktadr. Bunlardan ayr olarak inde retilen ve
hibir standarda uymayan, elektriksel zellikleri ve gvenlik kriterleri ok
kt Trkiyede markalanm ucuz rnleri tercih etmeyin. Bunlar hem RoHs
ve EMI asndan hem de dier elektriksel zelliklerinden dolay gvenli
olmayabilir. Ama dedelerimizin kulland her donanm, kurun veya
bakrd! palavralarna kanmayn, dedelerimizin hcreleri bu kadar youn
radyo dalgas nmna maruz kalmyordu.
Televizyonunuz da dhil tm elektrik ve elektronik cihazlar kullanmadnz
zaman stand-by deil kapal tutun. Enerji retmek iin doay kirlettiimizi
hi unutmayn.
ngilizce, Almanca, Franszca hangisini renmeliyim?
Bu da, amzn SS aldatmacasndan sonraki en byk palavrasdr. Siz
Trkeyi renin. En nemli dil kendi dilinizdir. Genlerin fare yerine klavyeyi daha ok kullanabildii
gnleri grmek isterdim. Klavye kullanmak retmektir; tklamak ise tketmek.
Almanca, Franszca, Rusa veya ince hepsi botur. Bence artk yabanc dil bilmek diye bir konu kalmad.
Dnyada sadece iki dil var. Birincisi anadiliniz ve dieri ngilizce. Biliim anda dier dilleri reniyorum
diye abalamak anlamszdr. ok byk Alman irketlerinde alrsn, nermesi tam anlamyla palavradr.
Bu irketlerde alan insanlar ayn zamanda ngilizce de bilirler. Uluslararas hukuk..vs. Siz sadece Franszca
yazlm herhangi bir uluslararas anlama biliyor musunuz? ngilizceyi internet zerinden renebilirsiniz.
Yeter ki gayret edin ve aln. renmeyi iar edinin.
nternette E-Posta ve benzeri iletiimlerinizde zgn bir form gelitirin
nternet zerindeki tm yazmalarnzda kendinize zg bir form gelitirin. Hibir zaman hibir ortamda
anlamsz avatar veya nick name kullanmayn. nternet zerinde kendi imzanzla hibir anlamsz resim, bilgi
szck brakmayn, yarn bunlar dnp sizi bulacaktr. nternet zerinde dzgn Trke ve doru imla
kurallar ile yazn. Mutlaka mektuplama kurallarna
uyun. nternetin gevezelik edilen, ufak tefek
atmalarn yaand, bo laflarn, dncelerin bol
keseden konuulduu bir ortam olduunu sanmayn.
FaceBooka yklediiniz her ieriin bile yarn bir
baka ortamda nnze geleceini bilin. IP adresleri
ve MAC Adresleri (Ethernet kartnn fiziksel adresi) ile
Dnyann neresinde olursa olsun kim olduunuzun
bulunabileceini bilin. nternet farkl bir yaam
biimidir, aynen gerek hayattaki gibi orada da bir
benliiniz vardr. Yksek okul mezunu genlerin
yazmalarda cmle kuramamalar, bazen isim soyad bile belirtmeden mesaj gndermeleri gerekten
zcdr.
Bilgisayarn bana oturduunuz Dnyann sizin etrafnzda dnd sansna kaplmayn. Yazmalarnzda
nnzdeki tular ile sadece bilgisayarla konutuunuzu sanmayn. Bu mesaj okuyacak olan bir insandr.
stelik mimiklerinizi, yznzdeki anlam gremeyeceinden sizi anlamas da daha zordur. ncelikle
alakgnll olun, hibir ekilde kendinizi abartmayn, mesaj gnderdiiniz insann okuyabilecei
uzunlukta, ak seik anlatn. nternette hikye anlatmanz belki sizi mutlu eder ama gerekte mesajnzn
deerinizi drr. Kesinlikle nazik olun ve karnzdakini kmsemeyin. Hakaret etmeyin; bir insann
yzne dorudan syleyemeyeceiniz hibir eyi yazmayn.
nternet eriimi vazgeilmezdir, mutlaka e-posta kapasitenizin yksek olmasn (her mesaj iin en az 10MB)
salayn. E-Posta adreslerinizi sk sk deitirmeyin ve mutlaka tm e-postalarnza bakn. Eer her gn veya
en azndan iki gnde bir bakamayacanz adres varsa bunu mutlaka kapatn. Bazen i ilanlarmza bir hafta
sonra cevap veren genleri gryor ve zlyorum.

nternet ortamnda gven ve itibar; Sosyal Alar
ahmet.saki@hotmail.com gibi isim ve soyadnzla ak ve net e-posta
adreslerinden internet ortamna erierek ncelikle insanlar zerinde gven
yaratn. nternet ortamlarnda gven ve itibar biriktirin. Yarn bunlar size
lazm olacaktr. Eer mesleinizi semeye yaknsanz mmkn olduunca
abuk yaratc Alan Ad (Domain Name) bulun ve satn aln. rnein
www.anneyiz.biz sizce de ok yaratc deil mi? Hi olmad; www.ahmet-saki.com gibi isminiz ve soyadnz
ile alan ad satn aln.
Web 2.0 ile internetin artk konservatif kapal bir kutu olmaktan kurtulduuna dikkat edin. Bu akm ile daha
da yaygnlaacak sosyal alarn iletiim ve etkileimi st dzeye karmasn, inanlmaz bir potansiyel g
tekil etmesini gz nne aln. Gelecekte iinde bulunabileceiniz etkili kurumsal iletiim iin sosyal alarn
kullanm ve halkla ilikilerin yaad deiim srecini izleyin. Sosyal Alarda zgn bir mevki edinmeye
aln. Bilgi ve becerilerinizi dogmatik fikirlerden arndrarak paylan. nsanlara yol gsterin ve karlksz
yardmc olun. Unutmayn teknoloji kendimizden yarattmz bir doadr.

Bilmiyorum kelimesini unutun
altrdm elemanlara ilk rettiim kuraldr. Onlara Ben size ameliyat yapacaksnz bile desem, cevap
olarak bana bilmiyorum- diyemezsiniz, eklinde tler veririm.
amzda bilmiyorum demek bence Evet ben aptalm, renemem.
demek gibi bir cevap. En azndan renmeye alrm, cevabn sein.
Gnmzde neyi kimin ve ne kadar bildiini hayal bile edemezsiniz.
renmeyi renin. Biliim anda mutlak bilginin deeri gittike
dmekte, ihtisaslam insanlarn derin bilgi ve tecrbesi bunun yerini
almaktadr. nemli olan mesleinizde kazandnz gerek bilgi ve
tecrbedir. Yksekokul mezunlar i bulamyor. sz gerek bir
yutturmacadr. Dorusu Biz o kadar ok yksekokul ayoruz ki, seviyeyi
tutturamyoruz. Buradan mezun olanlar da i bulamyorlar. olmasn? Bu
sektrde i sahibi birok iletmeci dostum ve arkadam var, hemen hepsi
bir ekilde eleman bulmann zorluundan bahsetmilerdir ve halen benden iyi eleman talep ederler. Nasl
oluyor?
Kendinizi yetitirmeniz esastr. Donanm ve yazlm iin http://www.darkhardware.com veya
http://www.hardwaremania.com/ internet sitelerini http://www.chip.com.tr/ gibi biliim dergilerini takip
edin. Dnyann en iyi mhendislik niversitelerinden Berkleyin 2000 ylndan beri tm gerek derslerinin
videolarna koulsuz eriilebildiine inanabiliyor musunuz? ahsma ve altm STKlara ait internet
sitelerinde bile 53.000 sayfa bilgi, 350-400 eitim videosu, sesli/videolu ders sunumlar, simlatrler... vs
var. En nemlisi ve bence aslnda ackls bundan 2 yl nce
gnde 12.000 kiinin ziyaret ettii eitim sitelerimize bugn
artk sadece gnde 8.000 kii giriyor.
Okuyun! Kitap okuyun, okuyan insan konumay renir, okuyan
insan yazmay renir, retmeyi renir. En nemlisi, okuyan
insan dnmeyi renir. Dogmatik dncelere karn analitik
dnme; amzn en nemli elikisi.
Fikirler, Dogmalar veya Analitik Dnme
ok deil 10 sene nce maddenin sadece hali olduundan
bahsedilirdi. Kat-Sv ve Gaz. Bugn artk drdnc halini; plazmay ilkretimde retiyoruz. Gne
sisteminde ka gezegen olduunu bile artk tartyoruz. Pltonun dier drt kardeinin olduunu
gryoruz ve bunlara Cce Gezegen diyoruz. Benzer ekilde maddenin blnmeyen en kk parac
olarak bildiimiz Atomun imdi Atom Alt Paracklarndan bahsediyoruz. Galaksimizde 200 milyar yldz ve
ona bal gezegen sistemi var ve evrende yine benzer ekilde 200 milyar galaksi var; imdilik bu kadarn
biliyoruz. Kimse bana k hzndan daha hzl hareket edilemeyeceini veya evrende yalnz olduumuzu..vs
benzer fikirleri savunmasn. Bunlara inanmak yerine ben, imdilik bunu bize retildii gibi kabul etmeyi
tercih ediyorum.
Bu kadar youn bilimsel aratrmalarn yapld, bilginin deerinin yksek olduu biliim anda bizim
genlerimizin ok basit ama sabit fikirlere ne kadar abuk kapldn grerek zlyorum. zellikle internet
ortamnda sanki dnyada kendilerinden baka biri yok veya kendi fikirlerinden farkl olan tm dnceleri
hep yanl olarak alglyorlar. Biliim ann gerekleri televizyon ve internet gibi analitik dnmeden,
tartlmadan, fikri zorlamadan bilgi elde etmeye yarayan teknoloji rnlerinin kitap okumann yerini
almasn engelleyin. Genlerin internetin bulunmaz bir hazine olabilecei gibi, bazen bir bilgi pl
olduunu da sezinlemelerini dilerim. Kitaplar ise kimin yazd belli, farkl grler ierse de belirli bir
disiplin ile ok daha emek verilerek yazlm, ok daha deerli bilgi kaynaklardr.
nternet ortamnda Nick Name yazlm hibir makaleye veya mesaja dorudan inanmayn. Gezinirken
mutlaka konusunda uzman kiilerin, profesyonel irketlerin, niversitelerin, dier eitim kurumlarnn
verdii bilgileri dikkate aln. Bu bilgilere yorum yaplmsa, ad san belli olmayan mesajlar eklenmise,
katk yapyorum diye btnl bozabilecek znel mesaj eklenmise
bunlar dikkat almayn. Bunlar iinde boulmayn.
amz etik anlay, din ve inan gibi konularda kiilerin ileri srd
grleri doal olarak sorgulamaz, tartlamaz gerek olarak kabul
etmesi durumunda da buna sayg gstermeyi gerektirir. Hogrsz
toplumlarda genlerin yaratc, yeniliki ve analitik dnen bireyler
olmasn beklemek hayalcilik olur. Hibir dogmatik fikri, internet
ortamnda tartmayn. Siz zellikle kendi geleceiniz iin size katk
yapacak sizi analitik dnceye sevk edecek tartmalar, katlmlar ve
ortamlar iinde bulunun.
Anne babalarn da biliim a gereklerini yerine getirmelerini dilerim;
okumallar! abuk elde edilen deerli, deersiz, yanl, eksik bu bilgi
bombardmanna tutulmu genlerin psikolojilerini anlayabilmek iin
okumallar ve onlar dinlemeliler. Gemite bizim anne babalarmzn
yaptnn aksine onlara ok daha yakn durmallar.
Teknolojiye gereksiz yatrm yapmayn
28 senedir bu sektrde, genellikle satc rolnde gzkmeme ramen insanlara Hayr bunu satn
almayn, bu kadar para harcamayn. demekten dilimde ty bitti. Hep ayn rnei vermiimdir; bundan 10
sene nce 4.3GB bir hard diskin MB (Mega Byte) bana fiyat 9 centti. Bugn bundan 232 kez byk bir
Tera Byte hard diskin MB bana fiyat 180 kez daha azdr. Herkes size 18 ayda bir, yongadaki yar iletken
bileenlerin saysnn 2 katna kacan ngren anl Moore Kanunundan bahseder. te bu da benim
kanunum; biliim sektrnde 18 ayda bir, teknolojik rnlerin fiyat yarya iner. Siz sadece o gn ihtiyacnz
olan kapasitede ve performansta teknolojik rnler satn aln; paranz sokaa atmayn, nasl olsa sadece bir
sene sonra yar fiyatna hem daha hzlsn hem de yenisini alabilirsiniz.
BKMyi inanmayn, siz herkese banka ifrenizi verin! (Gvenlik)
Bu yazy okuyan genlerimizin yzeysel BKM (Bankalar aras Kart Merkezi) reklamlarna nasl gldklerini
biliyorum. Genlerimizden hibiri bunu yapacak kadar aptal deildir. Gvenlik konusu bu deildir, genlere
hitap etmeyen gvenlikten deil, ben size gerek Biliim Gvenliinden bahsedeceim.
Merak etmeyin size virslerden, kurtuklardan, Truva atlarndan veya arka kaplardan bahsedemem. Bu
konuda ihtisas sahibi deilim. ncelikle Biliim Gvenliinin ne olduunu daha iyi kavrayabilmek iin
bunlarn hepsini u dokmandan renin. ( http://www.tbd.org.tr/webler/kamubiby/diger/BG2-2006.doc )
Benim nerilerim daha gncel ve basit. ncelikle DEL
tuuna basarak bir eyleri gerekten sildiinizi
ummayn. p kutusunu boaltsanz bile birok bilgi
istendiinde geri kazanlabilir. Biliim anda
istenmeden elde ettiimiz spam mesajlarn siz silseniz
bile bazen bilgisayarnzda kalabileceini bilin. letim
sistemleri ve hard disklerin, bilgileri kayt ederken ve
silerken kullandklar mekanizmalar, tm eski veri
bytelarnn tek tek sfrlanmas anlamnda deildir.
Bunu gerekten byle yapan, yani her bir hcreyi sfr
veya bolukla doldurarak gerekten silen (kazmak da
denilebilir) zel programlar vardr. En olmad; siz sk sk olmasa da arada bir hard diskinizde
defragmantasyon (yeniden biimlendirme) yapn. Bu ilem hard diskinizde rastgele silinen dosyalarn
oluturduu btnl tamamlayacak (tabii ki atk dosyalar da bir miktar silecek) ve sizi hzlandracaktr.
e-Postalarn birou resimleri mesaj ile birlikte gndermemekte, mesaj alnca bir sunucudan resimlerin
yklenmesi seeneini iermektedir. Kurumlarda, sunucu zerinden eriilen internet ortamlarnda, spam e-
postalarn bile sistem odanzdan sizin anlamsz sitelere girdiiniz eklinde bir izlenim yaratabileceini bilin
ve sistemden sorumlu yneticileri siz uyarn. Spam mesajlarn size kadar gelmemesini salamak onlarn
sorumluluundadr.
STKlarn tm kar kmalarna ramen internet ortamnda
yaplan yaynlarn dzenlenmesi ve bu yaynlar yoluyla
ilenen sularla mcadele edilmesi hakkndaki kan 5651 (
http://bt-stk.org.tr/k5651.html ) nolu kanunu mutlaka
dikkatle okuyun. Ben amatr bir kullancym, beni ne
ilgilendirir. demeyin. rnein bir blog siteniz var ve bir
blogcu olarak internette ierik retiyorsanz bu, sizi kanunda
bahsedilen ekilde ierik salayc yapar ve kimliinizi
gizlememelisiniz, eer gizlerseniz 2.000.- TLden den 10.000.-
TLye kadar para cezasna arptrlabilirsiniz. Madde ak e-
rik, yer ve eriim salayclar, ynetmelikle belirlenen esas ve usuller erevesinde tantc bilgilerini, kendi-
lerine ait nternet ortamnda kullanclarn ulaabilecei ekilde ve gncel olarak bulundurmakla ykml-
dr.
Yine 5651 nolu yasaya gre irketlerin, kullanclarnn yasakl sitelere girmesini engelleyecek tedbirleri
almas gerekiyor. Meali udur; kck iletmenize bir misafir geldi, Wireless eriimi saladnz nerek,
makinesini at ve yasakl bir siteden kendisine spam bir mesaj geldi. Eer siz kendi i anzda (Wireless
eriimini siz saladnz; unutmayn) her bilgisayarn MAC adresi ile hangi tarih-saat aralnda hangi IP
adresine sahip olduu bilgisini tutmaz iseniz, polis Baykaln ofrne gsterdii tolerans size
gstermeyebilir. 5651 numaral yasay ve eletirileri okuyun.
P2P, Peer-to-peer iletiime dikkat edin. Aslnda bilgisayarlar savunmasz klan en kt durum P2P
yazlmlardr. Genlerin bunun bilincinde olduklarna eminim. nternet zerinde %100 gvenlikten
bahsetmek gerekten zordur. Ancak bir yandan da tehlikelerin byk bir ounluunu bertaraf etmek de
bir o kadar kolaydr. Biliim anda genlerin banka ifreleri girerken neden tu takmn kullanmamalar
gerektiini, herhangi bir siteyi gezerken activeX srelerini, internet zerinden grd her dosyay
yklememeleri gerektiini bildiklerine eminim.
Veri korunmas ve kiisel bilgilerin gizlilii
yannda sizlere telif haklarnn korunmasndan
da bir miktar bahsetmek istiyorum. Her
beendiiniz fotoraf kendi sitenize almayn.
Telif hakk zerine odaklanm ve bunu bir gelir
kaps olarak gren eitli hukuk brolar
ahsen beni bile her sene en az 2-3 kez savcla
tamaktadr. Telif hakk olabilecek her fotoraf
kendi bilgisayarnzda tekrar ileyin ve fotoraf
ierii iine gmlen bilgileri mutlaka gzden
geirin. Nasl m yapacaksnz? Bilmiyorum
diyorsanz tm okuduklarnz unutun.
Mezun Olunca Ne i Yapacam?

Ne i olursa yaparm abi.
Hele bir mezun olalm, gerisi Allah kerim.
Askere gidcem herhal .,
Valla bilmiyorum abi, bu gidile stiklal'in ortasnda tezgh kurup, orijinal kitap satcam.
Mezun olduktan sonra reneceiz ksmetse!
Bunlar artk klielemi Mezun olunca ne i yapacam? sorusuna Eki Szlkte genlerin kendi slubu ile
verdikleri cevaplar. Bu cevaplardan bile bu sorunun toplumdaki nem derecesi ve genlerin ktmserlii
hemen ortaya kyor. Gerekten de Biliim Sektrnde mhendis, ynetici ve irket sahibi olarak altm
30 yldr genlerin bana en ok sorduklar sorulardan biridir bu! Mezun olunca ne i yapacam? Global
ekonomik kriz nedeniyle isizliin artt bu dnemde, mevcut tabloya her yl niversitelerden mezun olan
binlerce yeni mezun, alan aday eklendiini dnrsek genlere hak vermiyor da deilim. Genlerin
mezun olunca ne i yapaca, hangi irkette ve hangi mevkide alaca gibi konularda tereddt etmeleri
ok doal. Bu makalede genlere mezun olunca daha donanml olabilmeleri iin eitli ipular verecek
onlara bir anlamda yol haritas izmeye alacam. Eer gerekten faydal olmasn istiyorsanz sonuna
kadar okuyun! Sonuna kadar okumay gze almayan bir gence yardm etmek ok zor. Toplumdaki
okumamak salgn hastal genlerin ounu karamsarla itmekte ve bu ayn zamanda onlarda bilgi
sahibi olmadan fikir sahibi olma kt alkanln yaygnlatrmaktadr.

Meslekler ve Meslek Seimi
Birey iin meslek, bir mr boyu sren ders ve ilerleme olduu gibi,
ayn zamanda maddi kazan salad i ve pozisyonlardr. yi
dnerek ve kendinizi tartarak, sevdiiniz ve sizin iin doru
meslei semek i hayatnda baarl olmay garantileyen en nemli
etkendir. Bir meslek seerken kiiliinizi, kendinize ait deerleri, ilgi
sahalarnz ve becerilerinizi gz nne almalsnz. Kariyerinizi
belirlemeye altnz bu srece z deerlendirme (kendini
kefetme) denir.

Hemen unu belirtmeliyim ki, eitlenen ve bir o kadar da i ie girmi disiplinlerin egemen olduu
gnmz teknoloji dnyasnda niversite mezunu olmakla o meslee sadece adm atm saylrsnz. Meslek
sahibi olabilmek iin belirli bir dalda temel eitim alm bir kiinin kazand bilgi ve becerilerden, pratik
deneyimlerden yararlanmas gerekir. Mesleki yeterliliklere gre pratik bilgi ve yetenek kazanmas, staj
sreci, arkasndan baar ile tamamlanm bir deneme sreci ile kendinizi meslek sahibi olmu sayabilirsiniz.
Meslein renilmesi, hem niversite dzeyinde bir akademik kurumda eitim, hem de iyeri koullarnda
belirlenmi, denetlenen ve deerlendirmeye tabi tutulan deneyimi kapsar. Belirli mesleki uygulamalar
yapabilmek iin gereken renme dzeyleri, farknda olmak, kavramak, yetenek sahibi olmak
arasnda deiebilmektedir. Baz konular genellikle niversite evresinde renilirken, baz konular da daha
ok iyerinde renilmektedir.

Bilgi ve becerinin deerlendirilmesinin deiik yntemleri vardr. niversitede alnan derslerde baar; proje
almalarnn kritie tabi tutulmas, yazl snavlar, oktan semeli veya metne dayal snavlar veya dier
yntemlerle deerlendirilir. Meslek pratiinin eitli ynlerine ilikin deneyim ise; rnek vakalarn
deerlendirilmesi, staj kayt defterine geirilmi almalarn incelenmesi, yazl ve tasarm snavlar ve/veya
meslekte deneyimli yelerin, adaylarla yapaca mlakatlar yoluyla snanabilir. (Mesleki Bilgi ve Becerinin
Kantlanmas, Mimarlar Odas Yaynlar, Nisan 1998)

Genlerin meslek seerken kanmca ilk olarak kendi maddi
imknlarn ve eitim durumunu gz nne almalar gerekir. Eer
maddi imknlarnz snrl olduundan kendinize niversite aamas
sonuna kadar, daha uzun sreli bir eitim planlayamyorsanz,
temel eitim srelerinden sonra dorudan bir meslek sahibi
olabileceiniz dallar sein. Bir meslek lisesi tercih edebiliyor ve
herhangi bir baka snrlamanz yoksa (mesel kan tutmuyorsa )
hemirelik mesleini sizlere nerebilirim. Bylece mezun
olduunuzda erevesi kolayca tanmlanm bir meslee sahip olursunuz. Bunun yerine Bilgisayar Meslek
Lisesi ise daha geerli gibi gzkt halde rekabeti bir pozisyon olduundan ve ayn zamanda lkemizde
erevesi tam izilmemi bir meslek dal olarak gelitiinden, bu eitim dzeyinde tavsiye edemem.
Toplumdaki kannn aksine, Meslek Yksek Okullar mezunlarnn dorudan alma hayatna atlabildiklerini
de ahsen izlemekteyim.
Dzenli maddi bir gelir mi istiyorsunuz; yoksa kendi iinizin sahibi mi olmak dncesindesiniz? Seeceiniz
meslek size ne kadar kazan salayacak? Ek gelirleri olacak m? Mesleiniz size nasl bir yaam tarz
getirecek? Ofis ortamnda m almak istiyorsunuz; yoksa dnyay gezip baka kltrler mi tanmak?
Mesleiniz dnda kendinize ait daha fazla zaman kalmasn m istiyorsunuz, yoksa kiisel geliim mi sizin
iin daha nemli? Bakalarna yardm etmek mi sizi mutlu klyor, yoksa kalc bir eyler yapabilmek ve
takdir edilmek mi? Bunlara benzer yzlerce soru ile kendinizi tartabilirsiniz.
Daha nce sylediimiz gibi meslek seimi; bireylerin kendilerini tanmalar, ne istediklerini doru biimde
alglamalar, karakterleri, deerleri, maddi imknlar, ilgi sahalar, bilgi ve becerileri yannda meslek
tanmlarn da doru biimde incelemeleriyle yaplmaldr. Bu yazmda meslek tanmlarna daha detayl
deinmeyeceim; ancak http://www.osstercihrehberi.com/meslekler.php adresinde zellikle niversite
mezunlar iin meslek tanmlar bulunmaktadr. http://www.khake.com/page51.html adresinde ise benzer
ierikli, ngilizce sayfalar var.

Ekonomik konjonktr de meslek seiminde gz ard edilmeyecek
bir argmandr. Birok yazar ve kariyer destek merkezi;
gnmzde enerji sektrn, bilgi teknolojileri ve
telekomnikasyonu, salk ve eitim sektrlerini, lojistik
sektrn, turizmi, danmanlk hizmetlerini yeni mezun
almlarnda ne karmakta, bu i kollarnn, iei burnunda bu
mezunlara en azndan bir nceki ylki kadar istihdam yaratmasn
beklemektedir. Bunun yannda bugn olduu gibi ekonomik kriz
dnemlerinde kamu sektrne ilgi artmaktadr.

Meslek seiminde ok faydal olacak bir yntem de size literatrde Mentoring denilen Rehberlik
hizmetleri verecek gvenilir ve saygn kiilere danmanzdr. Brakn, deneyimli ve u an sizden daha
eitimli bu akl hocalar sizi izlesinler. Birok insan yllar iinde elde ettikleri deneyimleri kariyerinize
yardmc olmak amacyla size iletmekten mutluluk duyacaktr. Akl hocalarnzn baz fikirlerinizi
desteklediini ve sizin adnza olumlu bulduklarn grdnzde kariyer seiminizde ve hedeflerinize
varmak iin abalarnzda daha kararl olacaksnz. Rehberlik hizmetlerinin meslekte ilerlerken de artc
etkilerini, sizin adnza abuk ve verimli gelimeleri hissedeceksiniz.

Meslek Seimine Ynelik Eitim Srecinde Yaplmas Gerekenler

Tm genlere daha niversitede okurken bir yandan da mesleklerinin belirlenmesine ynelik almalarla
ilgilenmelerini tlerim. Eer niversite bitsin, sonra askerlik yaparm ve gelir, i ararm. diye
dnyorsanz gnmz koullarnda 23 veya 24 yanda, eitimli ancak hibir deneyimi, evresi olmayan
bir gen olarak batan kaybettiniz! Applen kurucusu Steve Jobsun genliinde ie girmek iin resmen
HPnin kapsnda yattn, yneticileri bu kadar zorladn anlatan hikyeleri okumuunuzdur. Gerek u ki
Steve Jobs o zaman sadece 15 yandayd. Dnn ie girmek iin kapnzda yatan bir gen ve 15 yanda.
Birok ynetici bu gencin kendisi iin koyduu tann ne kadar yksek olduunu fark eder. Hayallerinin
peinde koan genler mutlaka baarl olacaktr.

2006 ylnda internet sunucularmz yenilerken phpBB ile alan forumumuz iin bir gen ile yazmtm.
phpBB Triye organizasyonundan bu gencin mesajlarndan hakikaten bilgili olduu anlalyordu. Beni
etkilemiti, forumun tmn Linux iletim sisteminde deneyimli profesyonel gvenlik irketimiz yerine, bu
gence kurdurmaya karar verdim. Bir aamaya kadar sadece uzaktan alarak gerekten de baarl oldu;
ancak bir noktada ofise gelmek zorunda kald. Gelen bir ocuktu, en fazla 14-15 yanda; hepimiz ok
olmutuk. Eminim bir ara telefon ile konutuu bizim gvenlik irketindeki deneyimli mhendis arkadalar
da bu ocuktan etkilendiler. Size tavsiyem eitim srecinin her aamasnda, kimsenin erken daha
biiminde sylemlerine aldrmadan mmkn olduunca mesleinize ynelik pratik bilgileri edinmeye
aln. Biliim sektrn ele alrsak yazlm veya donanm alannda bir an nce amatrce de olsa bilgiler
kazanmaya, kendinizi yetitirmeye aln. Tm meslekler iin biliimin, gelime ve ilerlemede kaldra
roln kavrayarak mesleinizle ilgili tm yazlmlar, uygulamalar nceden renin.

Eitim srecinde staj olsun, gerek hayatta yaplacak niversite
projeleri olsun hatta basit seminerler..vs hepsinde nde olun.
Giriimci olun ve her frsat mutlaka deerlendirin. Mesleinizi
olutururken ne kadar nde olursanz, ne kadar nce yola
karsanz alabileceiniz yol o kadar fazla olur. Bir an nce pratik
yapmaya aln, zellikle internet zerinden zaman ve mekndan
bamsz e-renme sreleri ile verilen sertifika programlarna katln, gerek projelerde aln, i
hayatnda fiilen yneticilerin yannda olmaya gayret edin, erevesi tam belirlenmi pratik grevleri
baarmaya aln, part time i olanaklarn mutlaka deerlendirin. Kendiniz renin; beklemeyin ki retim
grevlileri size her eyi btn olarak hap gibi versinler, byle bir hayal sizin kaybetmenize neden olur.
Meslei tam olarak nemseyin.

Baz Vakf niversitelerinin rol modeli oluturmasyla bugn artk birok niversitede etkin Kariyer
Merkezleri bulunmaktadr. dnyasyla eitim kurumlarn ortak bir paydada birletirme amacyla yol alan
bu kariyer merkezlerinin almalar giderek daha nemli hale gelmektedir. niversite bnyesinde faaliyet
gsteren merkezlerin dnemsel olarak organize ettii kariyer gnleri ve fuarlar, seminerler, staj
programlar, mesleki eitim projeleri rencilere eitim aldklar sektr tanma frsat verdii gibi
iadamlaryla yz yze grme imkn da salayarak onlarn meslei daha yakndan tanmalarna yardmc
olmaktadr.

Kariyer Merkezleri birer istihdam brosu gibi alarak renciler
daha mezun olmadan onlara rehberlik hizmetleri vermekte ve
rencilerinin zgemilerini (CV: Curriculum Vitae) biriktirerek basl
olarak ya da internet siteleri zerinden iadamlarna sunmaktadr.

Genellikle iyi eitim alm ve tandk simalara rabet gsterilen i
dnyasnda oluturulan CV bankalar rencileri bir adm ne
geirmektedir. Zira artk niversite mezunlarnn i bulabilmeleri iin sadece iyi puanla renci alan bir
blm bitirmek yetmemektedir. (www.monster.com.tr Kariyer Tavsiyeleri)

zgemi hazrlamak, mlakat tekniklerini tantmak, mezun rencilerin deneyimlerini aktarmas temeline
dayanan mentorluk projeleri ve irketlere yaplan teknik geziler de kariyer merkezlerinin dier etkinlikleri
arasnda yer almaktadr. Kariyer Merkezlerinin dzenledii Kariye Gnleri karlmayacak frsatlar
dourabilir. Yine Kariyer Merkezleri araclyla veya kendi abalarnzla salayacanz staj olanaklar, zel
sektr temsilcilerinin sizi kendi iletmelerinde tanmalarna, enteraktif etkinliklerde onlar
deerlendirmelerine yardmc olmaktadr. Staj sreci ift tarafldr, irketler yarn kendi iletmelerinde
almasalar bile, bu yetenekli rencileri gnll itibar elileri olarak grmekten memnun olurlar. Bu
sebeple staj yeri ararken bavurduunuz irketler hakknda detayl aratrma yapmalsnz, yneticilere
iletmelerini tandnz ve gnll elileri olabileceinizi fark ettirin.

zel sektrde farkl alanlarda eitli stajyer programlarna katlarak mesleinize ilikin farkl kariyer
seeneklerini de deerlendirmi olursunuz. Mmkn olduunca sektrnde lider, itibarl ve iyi organize
olmu ve byk iletmeler yannda, kk iletmelerde de staj yapmaya aln. Bylece kendiniz bir iletme
kurmak istediinizde nelerle karlaacaksnz, bunu da deerlendirmi olursunuz.

Gnmzde renci kulpleri de zel sektr temsilcilerinin artk
nemsedii organizasyonlardr. rencilik yllarnda niversite
kulplerinde etkinlik gsteren, eitli projelerde retim
grevlilerine yardm eden, stajlarn etkin olarak yapan ve semek
istedii meslee gre irketlerin veya kamu kurumlarnn ie bavuru
srelerini yakndan takip eden, daha mezun olmadan bir evre
(network) oluturabilen renciler daha baarl kariyere sahip olmaktadr.

Dnyadaki son ekonomik krizden dolay zel sektrn u anda iinden getii sre olumsuz olsa da i
dnyasna ynelik iyi yetitirilmi, kendini ve mesleini tanyan, ilgi alanlarn bilen ve kariyer hedefi olan
yeni mezun genlerin istihdam edilebilir olduuna inancnz hi kaybetmeyin. lkemizde niversite
mezunlarnn bile i bulamad sylemi tamamen uydurmadr. Bu sylem daha ok O kadar ok niversite
atk ki, buradan mezun ettiimiz baz renciler aslnda hibir ey bilmiyorlar! anlamndadr.

Aslnda iletmeciler ve profesyonel yneticiler taze bilgilerle donanm, rencilik hayat boyunca kendini
kefetmeye ve yetkinliklerini gelitirmeye alan, bu anlamda stajlarn yapan ve aktif olarak i dnyasna
ilgi duyan rencileri mezun olduklarnda ie yerletirmektedirler. Gazetelere bakn, madem niversite
mezunlar bile isiz, nasl oluyor da bu kadar ok i ilan var? Mhim olan rencilik srecindeki
donanmnzdr.

ok yakn bir tarihte katldm T Bilgisayar Blm danma
kurulu toplantsnda edindiim temel izlenimlerden biri retim
grevlilerinin aslnda i piyasas ihtiyalar ve alma koullarn ok
iyi bilmedikleriydi. Evet, gerekten inanlmaz bir eitim srecinden
geiriyorlard rencileri; ancak bu renciler mezun olduklarnda
edindikleri bilgileri ne oranda kullanabiliyorlard? Basit ama daha
geerli i piyasas tecrbeleri ve iletme sreleri, bu rencilere ne
katabilirdi? Bu toplantda da sylediim gibi Biz, ok iyi
mhendisler, son derece donanml elemanlar yetitiriyoruz; ancak
bunlar mezun olduklarnda belki de sadece ilkokul mezunu iletmeciler yannda almak zorunda
kalyorlar. Trkiyede genlere tannan istihdam olanaklar daha fazladr, genler deneyimsizdir, sorumlu
olduklar ok byk masraflar yoktur, dk cretlere alrlar. Ama yle dnn 40 yana geldiinizde
de ayn i yerinde size o gnk ihtiyalarnz giderecek istihdam salanabilecek mi? Eitimli genlere
tavsiyem, bu olasl da gz nne alarak giriimci olmalar, kendi iletmelerini kurmaya dnk
almalardr.


Arama Sreci, CV Hazrlama ve Grmeleri

Eitim srecindeki kendinizi ve meslei tanma abalarna, meslee ait bir evre oluturma, zel sektr
projeleri, kariyer etkinlikleri ve staj programlarna ramen, kendiliinden gelien bir i bulma sreci
yaamayabilir veya farkl kariyer seeneklerini deerlendirmek amac ile kendinizi bir anda bir i arama
sreci iinde bulabilirsiniz.

Toplumdaki nce, o i yerinde arkan olacak! inancnn tamamyla
yanl olduu kansndaym. Evet, bir evreniz olmas iyidir; ancak
bu bizzat sizin evreniz olmaldr. Yukarda anlattmz sre iinde
oluturacanz size ait bir a! Akrabalk, aabeylik veya herhangi
bir ekilde inanca veya fikre dayal yandalk arl ile girilen bir i
arama srecinin balangta kolay yol gibi grndn, ancak
aslnda bu tarz ilikilerin zamanla ypratc olduunu, sizi baml
klacan ve bir sre sonra aleyhinize dnme olasln gz ard etmeyin.

arama srecinde kendinize ait bir Blog olmas, videolu CVler, eitli istihdam amal internet siteleri,
kariyer amal LinkedIn ve XING gibi internet sosyal alar, geleneksel i arama yntemleri yannda faydal
mecralardr. Geleneksel i arama yntemlerinin tamamlaycs olarak kullanacanz bu sosyal alarda
irketlerle ilgili bilgi toplamak, faaliyetleri hakknda detayl aratrma yapmak ve eitli frsatlar kovalamak
ve balant kurmak ise i aramada ne kmaktadr. Ancak bunlarn hibiri i arama srecinde CV kadar
etkili deildir. Bu sebeple bir i yerinde alrken bile dzgn hazrlanm ve yenilenmi bir CVniz hazr
olmaldr. lk 3 ile 25 saniye iinde yneticinin dikkatini ekecek bir CV baarl bir kariyer iin i arama
srecindeki ilk admdr.
Bu makalede CV hazrlamann temel prensiplerini anlatmayacam,
buna ait Trke veya ngilizce birok makaleyi Googledan
bulabilirsiniz. Ben size daha ok ipular vermeyi planlyorum.
ncelikle zgemiinizi yazarken okunakl, temiz ve vurgulamak
istediklerinizi tam olarak gsteren gzel bir tasarm olmas
gerektiini bilmelisiniz. Eer almak istediiniz kurulu, uluslararas
bir iletme deilse zgemiinizi tamamen Trke olarak ve
paragraflar yerine madde madde ve bullet denilen madde
iaretleme teknii ile hazrlayn. En nemli maddeler, en son allan
iletmenin bilgisi ve allan pozisyon, en son bitirilen okul veya
madde iindeki bilgilerden en nemlisi en nde olmaldr. allan
pozisyonun adnn nne yazlm allan tarih aral birok ynetici iin skcdr. Bunun yerine aadaki
gibi zetleyin.
Yksek Mhendis, T Elektrik Elektronik Fakltesi, 2003
Kadky Anadolu Lisesi, 1997
ok daha derli toplu temiz ve vurgulayc olacaktr. Eer mezun deilseniz mutlaka mezun olacanz tarihi
ay/yl olarak yine sonda belirtin. Hibir ekilde sorumluluk baznda bir kariyer aklamas yapmayn, rnein
Teknik servisin tm sorumluluu, eklinde bir sylem yneticiler tarafnda iin tanm olarak
alglanacandan yanltr. Bunun yerine Teknik Servis Mdr daha etkin ve baar odakldr.
Tanmlamalar yerine dorudan pozisyonlar yeterlidir. CVnizdeki cmlelerde parantezler yerine, okumas
daha kolay olan virgller ile ayrma daha etkilidir. Birok CVde
gereksiz kelimeler, tanmlamalar ve maddeleri gryoruz. Bu
ylmalar yneticileri boduu gibi, sizin yeteneklerinizi de
kltebilir. Kendi tecrbelerimde mhendis i bavurularnda MS
Word, MS Excel bildiini belirtenleri bile grdm. Baz CVlerde de
rencilik srasnda katlnan kurslarn veya STK projelerinin balang
ve biti tarihlerine tank oldum, CV hazrlarken kendinize Yneticinin
bu tarihleri bilmesi ona ne katar? sorusunu sorun. Unutmayn, belki
sadece 3 saniyeniz var ve yneticinin bu sre iinde dikkatini
ekmelisiniz. Gereinde referans verilebilir. gibi gayet subjektif ve
gereksiz cmleler kullanmayn, yneticiler gereinde kimden referans
alabileceklerini zaten bilirler. stelik eski iyerinizden vereceiniz
ynetici referanslarnn da iten kma/karlmann verdii vicdani sorumluluk sonucu tarafl yarg ierecei
de aikrdr.
Tek bir sayfa CV her zaman daha etkilidir ancak i tecrbeniz veya eitimlerinizin zenginlii zgemiinizin
bir sayfaya smamasna neden olabilir, hibir ekilde kullandnz fontu daraltarak bir sayfaya sdrmaya
almayn. 11 punto idealdir, belki madde iaretleme yaparken kullandnz marjinleri kltebilirsiniz. Bu
amala baz blmleri de birden fazla stun ile tasarlayabilirsiniz. Farkl ehirlerde i deneyimlerinizi ayrca
belirtmek i bavurularna deer katabilir.
Format dnda da ierik olarak CVnizin neye talip olduunuzu ve bilgi ve becerilerinizi, gemi baarlarnz
bildirmesi gerektiini unutmayn; ancak hibir ekilde bunlar abartmayn. Yneticiler ie baladnzda
biliyorum dediiniz bir eyi aslnda bilmediinizi fark ettiklerinde batan bu bilgiyi rendiklerinde
taknacaklar tutumdan daha sert davranrlar. Ayrca gnmz artlarnda yneticilerin sizi ok deneyimli
ama pahal bir eleman olarak grmelerini de istemezsiniz. te yandan i hayatnzn banda belki de daha
tecrbesiz iken yapmak zorunda kaldnz ancak bugn yapmay tercih etmeyeceiniz pozisyonlarda elde
ettiiniz yetenekleri de aklamaya kalkmayn. Yneticiler iin nemli olan ellerinde ak bulunan kadro iin
ne gibi yetenekleriniz olduu ve gemite bu ynde elde ettiiniz baarlardr. Benzer ekilde Balk tutmay
seviyorum. eklindeki bir hobi maddesi, belki de ikolik olan o ynetici iin sizi gereinden fazla rahat biri
olarak tanmlayabilir.
zgemiinizde kullandnz ksaltmalara dikkat edin. Birok mhendis i bavurusunda MCSE, MCP+I,
TCP/IP, CCA, CCNA, token ring, NT Service Packs, Ethernet cards, Server 4.0, SQL 6.5, 7.0, Red Hat Linux 6.1,
Turbo Linux 4.0, Caldera 2.3 benzeri ksaltmalar kullanlmakta olduunu gryoruz. Aklnza unu
getirmelisiniz, Acaba bavuruyu inceleyen ynetici bu terimleri biliyor mu? Bildiinden emin deilseniz,
daha basit terimler ve daha aklayc cmleler kullanmalsnz. Hazrladnz zgemii gnll
rehberlerinize okutun ve dardan farkl bir gz ile bakmalarn salayn.
e girmek iin meslee ait gerekli bilgi ve deneyim yannda adaylarda vizyon, ie uyum ve farkllklara
adaptasyon, renme hevesi ve geni i dnyas bilgisine de baklmaktadr. e girmek iin yaplan
mlakatlarda yneticiler, adaylarn kendi firmalarndaki byme ve
deiikliklere ayak uydurup uyduramayacaklarn renmek iin
sorular soracaklardr.
Btn iverenler, kendi firmalarn baarya ulatracak yeni mezun
i gcn ekmek iin stratejiler oluturmaktadr. Firmalarn ou,
iyerine yeni bir kan ve yaratclk getirecek insan patlamasndan
faydalanacaktr. Yeni mezunlar dnyay baka gzlerle grrler.
Bilgiyle dolu olduklarndan, bu bilginin kendini uzun ve harika bir
kariyere gtreceini dnrler. Yeni mezunlar hrsldrlar, hareket
kabiliyetleri daha yksektir ve aldklar ilk grevle iyi bir etki
yaratmaya ok heveslidirler. (www.monster.com.tr Kariyer
Tavsiyeleri)
grmelerinde saduyulu olun, yneticilerde her eyin paradan
ve byk/itibarl irket kartvizitinden ibaret olduunu
dndnz kansn yaratmayn. ncelikle size soru sorulmasn
bekleyin mmkn olduunca siz soru sormayn; internet zerinden elde edilebilecek hibir bilgiyi i
grmesinde sormayn. Byle bir soru ilgisizlik sebebi ile dorudan sizi eleyecektir. alma artlar, sresi
ve o kadro iin dnlen maa gibi baz basit, kiisel ve doru sorular sorun. Yneticiler aradklar kadroya
maa belirlerler, zellikle ahsnza deil! Bu sebeple hibir argman iselletirmeyin. Size sunulan ve
gereki bulmadnz teklifleri kabul etmeyin ve uramayn.
grmelerinde yneticiler size soracaklar sorular ile ncelikle sizin uyumlu bir karaktere sahip olup
olmadnz sorgulayacaklardr. Uyumluluk, yeni roller stlenebilme yetenei ve yeni durumlar karsnda
yeni zmler retebilme zellii, kriz rzgrlar hrn esmeye baladnda firmalar iin hayat kurtarc
nitelikler tar. Analitik dnme yetenei, organizasyonda toplanan verilerden rnek olabileceklerin
seilerek dzgn bir lme ve deerlendirme ile doru karar verebilme, takm oyununa uygunluk ve liderlik
yetenei ve sosyal yeteneklerinizi analiz etmek iin size sorular sorulacaktr. Bu sorulara verilecek
alakgnll, merakl ve renebileceinizi vurgulayan cevaplarn ciddi etki yaratacan bilmelisiniz.
Bir i grmesinde sadece basit bir telefon bilgisini yazmak iin
adayn, yepyeni bir sayfa kd harcadna ahit olmutum.
Hlbuki yneticiler az kaynakla ok i yapmak yetisine sahip
adaylar ararlar. Mlakat srasnda yneticinin masasna ay
bardan koyanlar, ikinci cmlesinde siz yerine sen diye
hitap edenler, eski alt iletme iin son derece kt
konuanlar..vs bunlar rnek olarak dahi vermiyorum. Eer size
sorulan soruya cevap verirken gemi bir hatanzdan bahsetmek
istiyorsanz drst olun ve dorudan aklayn; aklama srasnda hatalarnzdan ders karabileceinizi
gren ynetici bundan memnun bile olabilir; ancak hibir ekilde eski altnz kuruluu ktlemeyin. Eski
alma arkadalarnz ile yaadnz ilikileri %100 hakl bile olsanz anlatmayn. Yeni bir i bavurusundaki
amacn size daha uygun, mesleinizde ilerlemenize imkn tanyan daha iyi bir pozisyon olduunu
syleyebilirsiniz.
Yneticiler i grmelerinde mutlak bilginizden ok renme isteinizi, meslee duyduunuz hevesi,
beceri kazanma yetinizi sorgulayacaklardr; iyimser olun, kaak cevaplar vermeyin, doru olmayan bilgiler
sunmayn, drst ve itaatkr olabileceinizi hissettirin. Dinleyin ve anlamaya aln, nemli olan
yeteneklerinizden ok temel eitim ve deneyiminiz ile bu pozisyonda kazanabileceiniz yetenekler ve
bunun iin gerekli alt yapnzdr; kltrnz, deerleriniz ve karakteriniz.

Meslekte lerleme ve Srekli Eitim
Gnmzde insanlarn deeri kariyerlerindeki baar veya baarszlklar ile llmektedir, bu sebeple
kariyerinizde dier alanlar ve yneticiler zerinde iyi bir izlenim
brakmak, srekli ilerlemek ve doru alkanlklar gstermek
mesleki baarnz iin nemlidir. Mesleki yetenekler baarl
olmanz ve daha st pozisyonlara trmanmanz salad gibi bazen
de sizi farkl iyerlerinde daha iyi kariyerlere ynlendirebilir.
yi dnerek meslek seimi yapmak, mesleinizde baarl bir
yaama kavumay garantileyen en nemli ve temel etken
olduunu sylemitik. hayatnzda ilerlemek, daha iyi
pozisyonlara ykselmek de ayn derecede baar iin nemlidir. Mesleinizi seerken yararlanabileceinizi
tlediimiz doal rehberler sizin setiiniz meslekte baarl olmanz iin de referans olabilirler. Onlara
dann, zellikle daha iyi pozisyonlar iin rehberlik hizmetleri ok nem kazanr. ok sk i deitirmeyin. Sk
deiiklik sizi uyumsuz ve baarsz gsterecektir. Bir i yerinde 3-4 sene alm baz genlerin, birok insan
iin nemsiz olabilecek nedenleri ne srerek, sadece 3-4 maa tutarndaki tazminatlar alabilmek iin iten
karlmay beklediklerine, hatta bunu istediklerine ahit oluyorum. Hlbuki sebebi ne olursa olsun iten
karlma i hayatnda stnze yapacak en kt lekelerden biridir. Siz mmkn olduunca hibir
nedenden dolay iten karlmamaya gayret edin. Kanlmaz ise mutlaka istifa edin.

Baar iin en temel etkenlerden biri de zaman ynetimidir.
Yapmanz gereken ileri farknda bile olmadan nasl ertelediinizi
tespit etmeye aln. Birok gencin televizyon banda veya
paylam sitelerinden ykledikleri filmleri seyrederken veya sosyal
alarda gereksiz paylamlar ve geyik muhabbetleri ile nasl zaman
kaybettikleri grdke gerekten zlyorum. Mesleklerini
gelitirmek iin harcamalar gereken bu zamanlar bouna
kaybediyorlar.

dnyas hakkndaki mitlerden biri de en ok alanlarn daha baarl olduklar ve en ne getikleridir.
Gerekten de ok almak i hayatnda nemlidir; ancak ayn zamanda akll almak da baar iin
gereklidir. hayatnda akll alma, iinize odaklanmak, mesleinizde ilerleyerek altnz takm veya
irket iin daha etkin olabilmek, daha az kaynakla daha verimli alma metotlar gelitirmek ve bireysel
katma deerinizi arttrmaya almaktr. Yaptnz ite en nemli hususlar nelerdir? Bunun tespiti size
baary getirecektir.

Not tutmak, verilen grevleri listelemek ve planlamak i hayatnda baarnn srlarndan biridir. Gnlk ve
daha uzun sreli zaman dilimleri iin farkl listeler oluturun. Bunlar zaman iinde yenileyin. Liste yapma
alkanlnz i hayatnda ykseldike astlarnz grevlendirmenizde de yardmc olacaktr. Eer bu listeleri
dosyalarsanz gereinde baardnz ileri zetlemek iin de kullanabilirsiniz.
Mesleinizde ilerlemek iin ngilizce bilmeniz veya bilmiyorsanz
da renmeniz ok nemlidir. Bahsettiim ngilizce kavram
rnein ngilizce bir semineri dinleyebilmek ve soru sorabilecek
kadar bu dile hkim olmak eklindedir. Eer renim srecinde
ngilizce renmedinizse de zlmeyin; her yata ngilizce
renilebilir. Yeter ki siz isteyin. Eitim srelerinin tmnn alt
yapsnn internete tand gnmzde online eitiminiz iin
ngilizce arttr. Mesleinizde zaman iinde gncelliinizi
yitirmemek iin mutlaka srekli eitim seeneklerini deerlendirmelisiniz. Snf iinde alnabilecek kiisel
geliim ve mesleki eitimler yannda internet kaynaklar ve e-renme sreleri de srekli eitiminiz iin
paha biilmez kaynaklar olabilir. Yeter ki siz renmeyi amalayn, merakl olun, aratrn ve kendinizi
gelitirmeye aln.
hayatnda belirgin formel e-posta formatlar ile yazmak, gereinde ayn i kolunda dost veya rakip
firmalarda alan arkadalar veya tandklarnz ile telefonda konumak, belki onlar ile len yemeklerine
kmak sizin iin bir evre oluturacak ve mesleinizde ilerlemenizde yardmc olacaktr. Sosyal hayatta
salkl ve etkili iletiim kurmak ve srdrmek, i hayatnda baar iin gereklidir. Mesleiniz ile ilgili
gelimeleri izler ve kendinizi kiisel olarak
srekli gelitirirken, bir yandan da iletiim
kurarken, doru bir Trke, doru dzgn ve
formel yazm teknikleri size saygnlk
kazandrr.
Son olarak genlere mesleklerinde baarl
olmalar iin evreye duyarl olmay, meslek
etiini bilmeyi ve uygulamay, i sal
mevzuatna uymay ve i gvenlii nlemlerini
almay, i hukukunu renmeyi salk veririm.
Olum, Kalk u Bilgisayarn Bandan!
Yaz mevsimine girdiimiz bu gnlerde birok anne ve babann ortak derdi ocuklarnn kendi odalarnda,
arkadalarnn evlerinde veya internet kaffelerde bilgisayar bandan ayrlamama, ge yatma, hareketsiz
kalma ve tatilin gerek nimetlerinden faydalanamamalardr. Gerekten de Screen Time denilen ve
televizyon veya bilgisayar ekran nnde geirilen sreyi snrlayamama her ebeveynin yaz tatili kbusudur.
Bu yazmzda ekran ba, (Screen Time) sresinin neden olduu temel fizyolojik ve psikolojik sorunlara
deinecek ve esas olarak ocuklarn gz ile bir sosyalleme arac olarak grlen bu srenin nasl ve uygun
yntemler ile snrlanabileceini irdeleyeceim.
Biliim anda obezite, yetikinler ve ocuklar iin kresel bir
salgn niteliindedir. ocukluk anda obezitenin art televizyon
ve bilgisayar banda geirilen srenin artmas sonucu fiziksel
aktivitelerin azalmasna bal olarak ortaya kan bir hastalktr. Bu
hastalk davransal ve evresel faktrlere de balanabilir. ok
aktr ki ekran banda geirilen srenin artmas sadece fizyolojik
deil, esas olarak zaman iinde gelien psikolojik salk
sorunlarna da neden olmaktadr. Amerikada yaplan bir aratrmaya gre gnde iki saatten fazla ekran
banda kalan ocuklar fazla kilo almaktadr. Bu aratrma ayn zamanda gece, ekran banda geirilen
srenin uzamas halinde, ocuklarn yataa girmeye direnmelerine ve uykuya dalma srelerinde
gecikmelere neden olduu gereini de ortaya koymaktadr. Uyku dzensizliinin birok psikolojik sorunu
da tetiklediini biliyoruz. Odaklanamama, dikkatsizlik, huzursuzluk, isteksizlik, anksiyete veya depresyon
gibi birok psikolojik sorun, uyku dzensizlii ile beslenir.
zellikle bilgisayarda vurdulu krdl oyunlar ok oynayan kk ocuklarda zorbalk belirtileri, hayat doru
alglamama, gerekleri hayal ile kartrma gibi davransal bozukluklara sk rastlanmaktadr. Ekran banda
geirilen srenin artmas, kk yataki ocuklarn gerek dnyada hayal kurarak, yaratc ve fiziksel aktivite
eklenerek oynayaca oyunlar oynayamamasna neden olmaktadr.
Ayn aratrmada ilkretim rencilerinden yatak odalarnda bilgisayar olanlarda ciddi bir okul
performans dkl izlenmektedir. Daha ileriki yalar iin bu bulguya rastlanmad gibi genlerin ileri de
bahsedeceim sosyalleme ve aratrma/renme sreleri asndan bunun bir zorunluluk olduunu
vurgulamalym.
Ekran Ba Sresini Azaltma
ocuklarnzn ve sizin televizyon karsnda ve bilgisayar
banda geirdiiniz sre aslnda farknda olduunuzdan
fazladr. ncelikle ocuklarnz izleyerek bu sreyi ln.
zleme ve takip etme sonunda basit nlemler ile bu sreyi
bir miktar azaltmak mmkn olabilecektir. ncelikle arka
planda alan; gerekten bir program seyretmez iken
ylesine, kendi kendine alan televizyonu kapatn! Siz
belki farknda olmayabilirsiniz hzl deien reklamlar
mutlaka ocuklarn dikkatini ekecektir. Yiyecek reklamlardaki ekiciliin obezitenin nedenlerinden biri
olduunu dnyorum. zellikle Trkiyede ciddi bir gizli reklam sorunu vardr, bunun bilincinde olun.
erez, meyve sular, kola, fast-food yiyecek reklamlarnda sanatlarn kullanlmas rastlant deildir.
Yatak odalarndan televizyon ve bilgisayarlar karn. Evde ortak
alanlarda kullanlan televizyonlarda seyredilen programlarn ebeveynler
tarafnda takibi, yine ortak alanlarda kullanlan bilgisayarda ziyaret edilen
internet sitelerinin izlenmesi ok daha kolay olacaktr.
Televizyon banda yemek yemeyin. Televizyon banda yemek, aile
sohbetlerini engellemekte, bizleri ocuklarmzdan uzaklatrmakta ve
ayn zamanda televizyonun verebilecei motivasyon ile sesli (hapr
hupur) yemek yeme alkanlna neden olmaktadr.
Okul zaman televizyon ve bilgisayar sreleri belirleyin. Okula giden ocuklarn ders almaktan arta kalan
tm zamanlarn televizyon veya bilgisayar banda geirmelerine izin vermeyin. Elenme amac ile ekran
bana geeceklerine onlara ve kendinize bunun yerine kitap okumak, mzik dinlemek, fotoraf ekmek
veya spor yapmak gibi megaleler bulun. ocuk ve ergenler iin eitimdeki temel ilkeyi unutmayn; onlara
rnek olun. Rol modeli olarak sizleri grmek isteyecekleri aikrdr. Onlarla birlikte televizyon seyredin,
aktif katlmc olun. ocuklarnzn televizyon seyretme zamanlarn belirlerken bu srenin onlar ve sizin iin
mmkn olan en elenceli zaman olmasna aln. Gerekten ilgilenmediini zaman, elenme veya
bilgilenme amacndan uzaklaldnda televizyonu kapatn. zellikle yakn mesafeden seyredilen
televizyonun ciddi gz bozukluklarna neden olduu da bilinmektedir.
Kanallar arasnda gezinmeyin. Televizyonunuzun tm kanallarnn sizler
tarafndan balangta ayarlanm olmasna dikkat edin. Buna ramen
kanallar aras srekli gezinirken (zaping) zellikle kk ocuklar
asndan sakncal programlara rastlama olasl sizi zebilir, bu
sebeple gazetelerdeki TV programlarn ailenizle birlikte izleyerek
sadece o programlarn zamannda televizyonunuzu amaya aln.
Programlar hakknda yorum yapn. Rol modeli olurken zellikle lme deerlendirmede analitik dnce
tarz gelitirebilmeleri iin ocuklarnz ile programlar tartn. Beenmediiniz veya beendiiniz karakter
yorumlar, sebep-sonu ilikilerinin alglanmas, etik deerler, evre ve toplum duyarllklar asndan
geree yakn rnekler sizlerin, ocuklarnza verebileceklerinizi arttracaktr.
ocuklarnz ile konuun. Onlara ekran banda geirdikleri srenin neden snrlanmas gerektiini anlatn.
Obezite sorunlar yerine ileriki yalarda faydalanabilecekleri farkl sportif faaliyetlerden, okuma
alkanlndan, bisiklet kullanma zevkinden, mzik dinleme alkanlklarndan, yz yze kurulan
arkadalklardan, sohbetlerin deerinden bahsedin, etkili olacaktr.
Bilgisayar Kullanm ve Bilgisayar/Video Oyunlar
Yurtdnda yaymlanan makaleler zellikle video oyunlarnn bir aile
deneyimi haline getirilmesinden yana grler bildiriyor. Ancak bizim
lkemizde belki bir sonraki kuan, ocuklar ile birlikte video veya
bilgisayar oyunlar oynamaya daha yatkn olabileceini dnyorum.
Bugn Trkiyede 4-5 yalarnda bile bilgisayar ve internet
kullanmna rastlanmaktadr. Kk ocuklarn internet bana
oturduunda girebilecei siteleri mutlaka snrlayn ve onlara tu
takmn doru biimde kullanmay retin. Girmesine izin verdiiniz
siteleri BookMark olarak ayarlayn ki bu sitelere gireceim derken farkl siteleri grmesin.
ocuklar artk arama motoruna sadece oyun yazp rastgele sitelerde kendileri iin tehdit oluturan ierie
dorudan ulaabilmektedir. Bu yzergezer kelimeleri indeksleyerek Google benzeri arama motorlarn
avlamaya alan kt ierikli siteler bulunmaktadr. Ne yazktr ki
lkemizde anne babalar, okuma yazma bilmeyen ocuklarnn Google
arama motoruna kendi balarna oyun yazp sitelere erimelerini
vn kayna olarak grmektedirler.
Bilgisayar karsnda ocuklarn ve daha nemlisi genlerin geirdii
zamanda birka nemli oluum ortaya kmaktadr. Bunlardan ilki
birka sene nce MSN iletiimi ve bugn itibar ile FaceBook,
Friendfeed veya Twitter tarz mikro blog yazmalar; yani mesajlama. zellikle genlerin bu imknlar
sosyalleme olarak grmeleri arkadalk etmek iin kullanmalar doaldr. Onlar FaceBooku atklarnda
bizim nesil iin sokaa km oluyorlar. Burada dikkat edilecek en nemli konu aynen fiziksel hayatta
olduu gibi mutlaka ve sadece tandklar ile konumalar, iletiime gemeleri ve nick name (takma isim)
kullanarak internette gezinmemeleridir.
Sadece kendi arkadalar veya tandklar ile konuuyorlarsa problem etmemelisiniz. Yeter ki ekran banda
geirdikleri toplam zaman gnde iki saati gemesin. Televizyon seyrederken veya bilgisayar kullanrken
ocuklarmzn harcad sre gnde iki saati geiyorsa, sadece oturma srasnda beden duruu (Postr)
bozukluklar, gz yorgunluklar ve hareketsizlik sonucu obezite gibi fizyolojik sorunlar deil, daha nce
bahsettiimiz psikolojik sorunlarn da mutlaka ciddi tehdit olduunu
bilmelisiniz. Bu sebeple mutlaka bilgisayar kullanmn da snrlamalsnz.
Kural koyun ve daha nemlisi kural uygulayn.
letiim dnda bilgisayar kullanmnda en fazla zaman alan dier bir sre
bilgisayar oyunlardr ki benim grdm daha ciddi bir problem
olduudur. Bilgisayar veya video oyunlar bamllk yapar; fizyolojik
sorunlar bir yana ocuklarnzn ve genlerin ruhsal geliiminde bilgisayar oyunlar zellikle bamllk
yapmalar sonucu ebeveyne direnme, sanal lemin babo sorumsuzluu, hayal dnyasndaki ekicilik
sonucu gerek tesi istemler, tm bunlar zellikle ergenlik anda ciddi psikolojik sorunlara yol aar.
zellikle de internet zerinden oynanan oyunlar! Geen sene bu yzden bir ocuk bile ldrld. Oyun
programlarnn sorunlarn ocuklarnza mutlaka anlatn ve birlikte bunlardan kurtulun.
Bilgisayar ve/veya internet srelerinde dier bir sorun da gnmzde televizyon kanallarnn da Zap-Zup
veya benzeri adlar ile taklit etmeye alt komik ksa amatr videolardr. Recep vedik tarz absrd
hareketleri ycelten yz karas filmlerin ne yazk ki popler olduu lkemizde zellikle genlerin seyrettii
videolara dikkat edin. Bu sorunla ba etmenin yolu hibir ekilde aile filtreleri veya benzeri yasaklar
deildir. ocuklarn bilgisayarda ne yaptn izleme programlar belki bir nebze olsun nleyici tedbir olarak
dnlebilir, ancak genleri dizginlemek daha zordur. Bunun yerine
bilinlendirmeyi tercih edin. Bu tr videolar sadece vakit kaybna
neden olmaz, belki de farkna varmadan onlar olumsuz ynde
etkileyebilir.
Son olarak ocuklarn veya genlerin ekran banda geirdikleri sreyi
onlar iin dllendirme veya cezalandrma arac olarak grmeyin.
Gnmzde ekran banda yaplacak iletiim ve eitim ayn zamanda
amzn bir gerekliliidir.
Ekran Kullanmnn Doru Yollar
Ekran banda geirdiimiz srelerin tmn elence veya bo vakit olarak grmek de doru deildir.
Zamannz bilinli, planl ve doru olarak harcyorsanz, hem televizyon hem de bilgisayar banda
geirdiiniz sreler ocuklar ve genler iin ayn zaman ok faydal da olabilir.
Trkiyede National Geographic, Discovery Channel, The History Channel, Animal Planet gibi tamamen
belgesel yayn yapan televizyon kanalarndan, Yemekteyiz benzeri Trk det ve rflerine kfr etmeyi
marifet sayan programlara kadar her trl program bulunmaktadr. Siz ailenizin tmn kavrayacak
zellikle ocuklarn veya genlerin yalarna gre seilmi doru televizyon kanal ve/veya programlarn
seebilirsiniz. ocuklarnz biraz daha gen saylabilecek yata iseler belgeseller yannda eitli politik
tartma, tarih ve ekonomi sohbetlerini tercih edebilirsiniz. TV kanallarn doru kullanmaya dikkat ettiiniz
srece ve bu bilinle hareket ettiiniz takdirde televizyon seyrederek her yataki insann ok ciddi olarak
bilgi sahibi olacan dnyorum.
Bilgisayar ve/veya internet kullanmn da benzer argmanlar sz
konusudur. Eer bilgisayar ve zellikle interneti aratrma,
kendinizi gelitirme, mesleinizde ilerleme, bilgilenme ve
yenileme amalaryla kullanrsanz bilgisayar baka hibir aracn
salayamayaca fayday elde edebileceiniz amzn gerei bir
bulutur.
e-posta kullanm ve bu ekilde kurulan iletiim, genlerde yazma
alkanl oluturur. Bilgisayardan dinlenen mzik sizi dinlendirir,
wikipedia veya How Stuff Works benzeri aralardan tutun
herhangi bir konuyu hatta bir meslei renebilecek yzlerce internet sitesi elinizin altndadr. Genlere
biliim aralarn doru biimde kullanabilmeleri iin k tutmalsnz.
Sonu Olarak Ekran Ba Sreniz
Televizyon ve bilgisayar doru biimde, batan planlanarak ve bilinli kullanldnda bile salk aratrmalar
evde bu cihazlar karsnda gnde iki saatten fazla srenin harcanmamas gerektiini bildiriyor. Amerikada
yaplan baz aratrmalarda 8-18 ya arasnda ocuk ve genlerde bu srenin 7.5 saate kadar ktn
sylyor, daha ackls bu ocuklarn kitap okumak iin harcadklar ortalama zaman gnde yarm saatten az.
Japonyada ise durum ok daha vahim; bilgisayar ve oyun konsollar bana esir olmu anti-sosyal hatta,
kiilik bozukluklarna sahip evinden hi kmayan ocuklar var.
Ebeveynlere mutlaka ocuklaryla birlikte ekran banda geirdikleri sreyi snrlamalar gerektiini
sylemek isterim. Karlkl anlay, doru rol modeli olma
abas ve srarc bir tutum, yarn karlaabileceiniz ok daha
farkl ve belki de zor sorunlar engelleyecektir.
Son olarak peki, acaba ben ocuklarm bilgisayar bandan
kaldrabiliyor muyum? Zor oluyor! Ama almaya devam
ediyorum.
Bilgisayar irketlerinin Dijital Karnesi
Bundan iki yl nce, ziyaret iin internet sitesinden adresini aradm bir datc firmann sitedeki adres
krokisinde, iin iinde kamayp birka dakika debelendikten sonra, kuzey ynnn ekrann aasna
geldiini grnce azm ak kalmt. Bugn o kroki deimi, ancak hl elle izilmi bir kroki ve temel yn
bilgisi olmayan biri tarafndan hazrlanm. Bir Bilgisayarc olarak Googledan bu kadar habersiz
olunmasnn zc olduunu dndkten sonra aklma hemen u soru geldi: Ellerinden iPhone ve
Blackberry cihazlar drmeyen yneticilere sahip bizim
bilgisayar irketlerimiz gerekten biliimin geirdii dijital
devrimden haberdar m?
Trk Bilgisayar irketlerinin dijital karnesini belirlediimiz bu
makale bilimsel kaygs olan bir aratrma yazs deildir.
irketlerin internetteki dijital ayak izlerini takip ederek
hazrladmz bu almada amacmz uluslararas faaliyet
gsteren irketler dnda kendi giriimcilerimizin bir nebze olsun sosyal alara, arama motorlar ve benzeri
aralara, sosyal sorumluluk projelerine, mteri ilikileri ynetimine, yeil biliim ve benzeri gncel dijital
uygulamalarna ilgisini ekebilmek ve buradan elde edebilecekleri faydalar gstermektir.
stanbul, Haziran 2010
Web Siteleri ve Poplerlikleri
almamz grup zerinde younlatrdk: Donanm distribtrleri, Trk PC markalar ve Trk Zincir
Maazalar. Tablolarmzda isimlerine gre alfabetik srayla grdnz bu
firmalar, sektrn nde gelenleridir. Ancak liderliklerini internetteki ayak
izlerinde de grdmz sylemek ou iin mmkn deil. lk ardmz
internet sitesi ana sayfasn Secure Hypertext Transfer Protocol (https://)
eriimine ynlendiren site bile olmas veya ok anlamsz bir younlukta ana
sayfalarndaki reklam filmleri, ana sayfalarnda kurumsal bir yapya
uymayacak inanlmaz dzensizlikler. Bir web sitesi ana sayfasnda iletiim e-
posta adresi olarak duyuru@xxx.com.tr olmas bizi Yok artk! diyecek
duruma bile getirdi. nternet sitelerine eritiimizde Favicon (favorite+icon)
iermeyen ana sayfalar grmek zc.
Ancak en artc olan kukusuz iletiim
sekmesinde e-posta adresleri olmayan
firmalarn web siteleri, internetin gcne
inanmayan bilgisayar irketleri!
Mkemmel bir sonu vermediini bilsek de Alexa Rank ile irketlerin
poplerliini ltmzde Donanm irketlerinde Penta Bilgisayar ve Metro
Elektronik firmalarnn ne ktn gryoruz. Trk PC Markalarnda ise
gururlarmz Casper ve Exper markalarnn ne kmas bizi sevindiriyor. Zincir
maazalarnn Alexa ile ltmz poplerlik sralamas olduka iyi.
Trkiyede eriim sralamas asndan ilk 1000 irket iindeler. Tabi ki
bunlarn rn eitliine dayanan sayfa saylarnn fazla olmas da bunda ciddi bir etkendir.
Web sitelerindeki zgn ierie, sayfaya verilmi balantlara ve balant veren sayfalarn kalitesine bal
olarak deien ve Google'n site sralamasnda kulland
algoritmann sonucu sitenize verdii deeri gsteren Google
PageRank sralamasnda feci durumda olan firmalar
bulunmakta. Google PageRank kriterine gre Exper ve
Teknosann 6 deerine ulatn grmek kvan verici.
Koskoca Arelik veya Beko markalarnn siteleri bile ancak bu
deerde.
Web sitelerini birok analistin de kulland ve bizce deerli bilgiler veren farkl ayak izleri ile de inceledik.
rnein tm internette Googlen firma adnn getii sayfa says ve firma web sitesinde Googlen tarad
sayfa says. Makalemizin sonundaki tablodan da grlecei gibi zincir maazalarnn pazarladklar rn
adetine ait youn sayfa saylarn ayr tuttuumuzda Penta Bilgisayar, Tesan letiim, Armada ne kyor.
Sayfa saylar fazla gibi grnen baz firmalara ait web sitelerinin ayn zamanda B2B sayfalarn da ierdiini
ve bu sebepten tpk zincir maazalar gibi rn adetine ynelik sayfalarn daha fazla olduunu sylemeliyiz.
Sosyal Alarda Bilgisayar irketlerimiz Yok!
Dijital Ayak zleri dendiinde esas olarak firmalarn sosyal alardaki varlnn analiz edilmesi gerektiinin
farkndayz; ancak bizim bilgisayar irketlerimizin ok daha temel internet
faziletlerinden faydalanabildiklerini grdmz iin web siteleri zerine daha ok
younlatk. Gerek u ki bilgisayar firmalar sosyal alarn gcn sezmi deiller.
Sadece 3 Donanm irketi, 2 Trk PC Markas ve 1 zincir maazasnn sosyal alarda
formel ayak izlerini grdk. Hibir st dzey ynetici sosyal alar ciddiye almyor,
herhangi bir irket sahibinin veya st dzey yneticinin blog sitesi yok. Hibir
ynetici, sorumlu mdr veya iletme sahibi mterisine demek istemiyor, sanki
onlardan saklanyor. Social mention ve benzeri aralar ile izlediimizde firmalarn
ayak izleri sanki kayp. Sadece Dente markas ile pazarlama yapan Denge Bilgisayar
bu konuda bir miktar nde olduunu gryor ve ayr tutuyoruz.
Sosyal alar ile kuvvetlenen internet, e-postalar, SMS mesajlar ve dier ksa anlk haberleme alar,
bugnn dijital dnyasnda en kuvvetli pazarlama arac. Anglosakson kltr Word of Mouth deyimi ile
simgelenen bizim kltrmzde ise kulaktan kulaa olarak evrilebilecek yepyeni bir pazarlama modeli,
dijital yaammz evrelemekte; ancak bizim firmalarmz bunun farknda deil. zellikle Trk PC
Markalarnn bu duyarszlnn nedenini aratrdmzda yine ayak izlerinin ok fazla ey sylediini fark
ettik.
Sorun ok daha temel bir pazarlama eksikliinden meydana geliyor. Firmalar CRM (Customer Relationship
Management) mteri ilikileri ynetiminden habersizler. Bu firmalara birinin, gnmzde, teknolojik
yeniliklerle elde edilen farkllamalarn uzun sreli olmadndan, mterilerinize benzersiz bir fiyat/sat
nerisiyle gidebilmenin uzun vadede mmkn olmayacandan bahsetmesi gerekir. Bu yzden,
farkllamann en nemli yollarndan birisi olarak mteri ilikileri gsterilmektedir. Mteri odakl
pazarlama anlaynn hakim olduu bu ynetim felsefesinde, uzun sreli mteri ilikileri ve sadakati
hedeflenmektedir.
ncelediimiz firmalarn hibirinde gerek bir CRM izine rastlamadk. Brakn CRMi web sitelerinde destek
veya mteri hizmetleri anlamnda sekmesi olmayan firma bile var. Mersa Sistem veya Metro Elektronik
gibi firmalar ve ok daha formel web sitesine sahip ndex ve Arena gibi firmalarn web sitelerinde ciddi
iletiim seenekleri mevcut ama bunlarn hibiri CRM anlamnda deil, sadece birka firma web sitesinde
ar merkezi anlamnda telefonlar bulunmakta ve bunlar da etkin deil. Hele zincir maazalar mteri
hizmeti deyince akllarna sadece sat amal mteri bavurular geliyor. yelik koullar, sipari, deme
seenekleri, kargo ve iade koullar Bu maazalarn CRM anlamnda herhangi bir almas en azndan
internet zerinden izlenemiyor.
Gnmz artlarnda, mteri sadakatiyle sonulanacak mteri ilikileri, irketlerin en nemli rekabet
arac durumundadr. Dijital Devrimin sonucu mteri odakl hizmetleri sosyal alara tamak kanlmazdr.
Size bu noktada bu firmalarn ounun mteri ilikileri ynetimini zerine odaklayabilecekleri bir aratan
bahsetmek istiyorum. unu hayal edin: Tm mterilerinizin donanm bilgilerini, bileenlerini,
performanslarn ve tm donanm zelliklerini, ayrca Trkiye haritas zerinde lokasyonunu biliyor ve
izliyorsunuz. Trkiyede milyonlarca kullancnn sinerjisine sahip bir toplulua ait gncel, istatistiksel
verilerin gerek zamanl deerlendirildii bir
sisteme sahipsiniz. stediiniz mteriye,
istediiniz anlamda ulayorsunuz. rnein
disk kapasitesi doldu Bugn 1 TeraByte
HDD bu kadar eklinde bir mesaj sadece
o mteri grebiliyor. Modemi eskidi,
eriebiliyorsunuz Tm bu sinerjiyi
firmanzdan ynetebilir, hatta sosyal
alarda benzer donanma sahip kullanclar
buluturabilir ve aralarnda bilgi ve deneyim
paylamalarn salayabilirsiniz. Dijital
Devrimin geldii nokta budur. (BlackBox
hakknda bilgi almak isteyenler:
http://hwmblackbox.com)
Dijital Devrime Uyum
ncelemesini yaptmz firmalarn ounun Dijital Devrimin gerei bilgisayar kaynaklarna dorudan eriim
yerine, sanal kaynaklara eriimle kaynak paylam yaptn biliyoruz. Bunu kendi firmalarnda felaket
ynetimi ve i sreklilii asndan hemen uygulamaya koyuyorlar. Ancak yine de felaket ynetimleri
asndan firmalarn yedek lokasyonlarda veri sakladna inanmyoruz. Halbuki sanal makinelerin kresel
anlamda esneklii, verilerinizin ve tm uygulamalarnzn belki kilometrelerce uzaklkta farkl merkezlere
tanmasn mmkn klyor. Deprem kuandaki bir lke iin yneticilerin bunu tekrardan
deerlendirmesini dileriz.
Yeil Biliim ve Sosyal Sorumluluk asndan firmalara baktmzda hayal
krklmz byyor. rnein "Ambalaj ve Ambalaj Atklarnn Kontrol
Ynetmelii" uyarnca, evre ve Orman Bakanlnn 31.03.2005 tarihli
karar ile her eit ambalaj atnn geri kazanm konusunda "Yetkilendirilmi
Kurulu olan CEVKOya kaytl olmayan firmalar bile bulunmakta. Yine hemen hemen hibir firmann
internet sitesinde elektrikli ve elektronik eyalarda baz zararl maddelerin kullanmnn snrlandrlmas
(RoHS uyumu) ynetmeliine uygun bir deklarasyonu bulunmamaktadr. Bu iki konuda da yarn br gn
ceza alacak irketler olaca aktr. Aklmza hemen Acaba bu irketler 5651 kanunundan haberdar m?
diye bir soru da gelmiyor deil.
Mteri hizmetlerine pek nem vermeyen bu irketlerin insan kaynaklar asndan, kendi karlarn
dorudan ilgilendiren bu konuya artc derecede duyarl olduunu gryoruz. Birok irketin personel
bavuru formlar var ve sevindirici olan da bunlarn gerekten kullanlyor olmas.
Sosyal Sorumluluk projeleri asndan ise birok irketin farkl
alanlarda youn almalarn grmek bizi sevindiriyor. Sektrel
derneklere yaplan yardmlar, vakflara ve niversitelere yaplan
hibeler ve eitli eitim faaliyetleri gerekten bilinli
iletmecilerimizi iaret ediyor. Bunlardan bizi gerekten
etkileyen birka tanesine deinmek istedik. rnein Tesan
letiim firmasnn Nevehirin rgp ilesinde yaptrd TESAN
Anadolu retmen Lisesi. Casper firmasnn Yldz Teknik niversitesine kurduu laboratuvar, Teknosa
firmasnn stanbul niversitesi Nadir Eserler Projesi dijital arivi, Index Grup alanlarndan oluan
Sahnedeyiz ekibinin hazrlad yardm toplama amal tiyatro almas ve Boazii firmasnn her sene
dzenledii kermes.

Bundan 3-4 ay nce bu firmalarn sahiplerinden bir dostum bana Abi, Googleda bilgisayar yaznca ilk
olarak benim markam gelsin istiyorum diye yardm istemiti. Belki o gn
iin beklentisi sadece Google arama motorlarn kandrmakt ancak undan
eminim ki bugn bu firma sahiplerinin hepsi internetin gcn, sosyal
alarn etkisini ve dijital devrimin bilimi, i hayatn ve toplumu yneten,
ilerlemelere kaynak tekil eden, yzyln en nemli entelektel disiplini
olduunun bilincinde. Dijital politikalar yenilikilik asndan ekonomideki
en etkin faktr. Eer bunun bilincindeysek daha etkin bir internet
temsilinden sz ediyor olabileceiz.

Hangi Bilgisayar Satn Almalym!

nmzdeki sene Tden mhendis olarak mezun olup Bilgisayar Blmnde Intel 8080 mikro ilemcili ilk
bilgisayarm wirerap denilen deney platformlarnda monte etmemden tam 30 sene gemi olacak. Bu 30
sene iinde mezuniyet proje snavmda profesrlerden birinin sorduu soruyu bugne kadar belki yzlerce
kii bana sormutur: Hangi bilgisayar satn almalym?. Soru soran ailelerin ouna neden henz bir
bilgisayar almamalar gerektiini anlatmam bir yana, daha ok Hangi bilgisayar almamalsnz!
anlatmaya almmdr.
Geen hafta dnyann en byk reticilerinden Foxconnun sorumlu mdrlerinden biri Trkiyede de ok
anlamsz bir NetBook lgnl olduunu vurgulayp bunun sosyolojik nedenlerini bana anlatmaya kalknca
artk susmaman gerektiini kavradm. nsanlara hangi bilgisayar almalar gerektiini anlatmak zor; aslnda
bunun tespiti de zor ve greceli, ama hangi bilgisayar almamalar gerektiini tespit etmek daha kolay ve
her dnem olduu gibi, bence bu ok daha nemli.
lk Bilgisayarmz Ne Zaman Almalyz?
Avrupada doan ocuklarn ou evde baba veya
annelerinin kulland bilgisayar ile belki birka aylkken
tanyorlar; ancak Trkiyede bilgisayarn evlere girme
orannn Avrupaya ve dnyann birok lkesine gre ok
daha dk olduu gz nne alnnca eve bilgisayar
almann zaman bizim iin ciddi bir soru haline geliyor. Bu
yzden halen bu soru ile sk karlayorum. Bence cevab
da basit, ocuk 7. veya 8. snfa gelmeden eve bilgisayar
almayn. Bu yalardan daha nce satn alnacak bir
bilgisayar ocuun sadece ve sadece bilgisayar oyunu
oynamas ve eve kapanmasna neden olur.
Eve alnacak ilk bilgisayar mutlaka desktop/masast
dediimiz klasik LCD ekranl, kasas yanda duran, ayrk
Mouse/Fare ve keyboard/Tu Takm olan sistem olsun.
Masa st bilgisayarlar hem ucuzdur hem de gereinde
konfigrasyon denilen donanm zellikleri zamanla
arttrlabilir. NoteBook veya Netbooklara gre ok daha byk ve doal olarak gz daha az yoran LCD
ekranlara, ergonomik keyboard/tu takmlarna, DVD yazclara sahiptir. En azndan yerinden pek
oynatlmadndan sorun kartma olasl, tamir ve servis masraflar ok daha azdr. Satn aldnz
bilgisayar o gnk ihtiyalarnz karlayacak minimum zelliklerde olsun. Hibir zaman daha iyisini alarak
daha uzun bir sre o bilgisayar kullanacanz hayal etmeyin. Mmkn olduunca geni ekran bir cihaz,
gvenilir bir servis ve btenize uygun bir konfigrasyonu tercih edin.
kinci bilgisayarnz doal olarak NoteBook olacaktr. Tanabilir bilgisayar ihtiyac gnmzn dijital
yaamnn doal bir sonucudur. Evde ve iyerinde, kafede, alveri merkezlerinde her yerde gereinde
internete erimek ve youn altnz dosyalar tamak ofis yazlmlarn kullanmak iin NoteBook satn
alnz.

NoteBook/NetBook Hangisi?
reticilerin, satclarn ve bilgisayarc dostlarmn yanl sylemlerine aldanmayn. Eer tanabilir bir cihaz
istiyorsanz kesinlikle ilk olarak NoteBook aln. Aksi durumda NetBooklarn 8-10 inch aras ekran boylar,
dk performansl ilemcileri, ergonomik olmayan tu takmlar, ou kullancnn deyimleri ile hibir ie
yaramayan grafik zellikleri sizi hayal krklna uratacaktr.
Gnmz dizstleri ise gerek ilemci gleri, yksek znrlkl geni ekranlar, HD zellikli grafik
ilemcileri, DVD oynatclar, yksek hafza birimleri ve hard disk kapasiteleri ile derli toplu masastler
kadar kullanl ve ayn zamanda da tanabilir cihazlardr. NetBook satn aldnz 3. bilgisayar olmaldr.
Gerekten tek amac kolay tanabilir ve hemen hemen her yerde internete eriim olanaklar iin NetBook
satn aln.

Neden NetBook Satn Almamalyz?
NetBooklarn ucuz fiyatna aldanmayn, NetBooklar hibir zaman masast veya dizst bilgisayarlarn
yerini dolduramaz. Daha az para vereceiz diye bilgisayarlarn birok zelliinden faydalanmamakla tam
anlamyla madur olursunuz. Siz NetBooklarn onlarca dezavantajndan bahsedebilirim. NetBook alrken en
azndan aada belirttiim baz nemli unsurlar gz nnde bulundurun.
Hemen hemen hibir NetBook CD veya DVD okuyucuya sahip deildir. Halbuki birok yazlm, film ve oyun
program halen bu ortamlarda sunulmaktadr. Bu soruna dikkat edin ve eer CD/DVD oynatclarn yerini
alan USB stick hafza birimlerine aina deilseniz NetBook
satn almayn.
Eer tanabilirlik gerekten esas amacnz ise NetBook
satn aln. Utra tanabilir cihazlarda uzun batarya mr
belirleyici bir faktrdr. Bugn piyasada satlan
NetBooklarn ou 3 hcreli bataryaya sahip olup sadece
2 saat gibi bir pil dayanma sresi ile gelmektedir. Eer 6
hcreli bataryaya sahip NetBook satn alrsanz 6 saate
yakn bir pil dayanma sresini grrsnz. LCD ekranlar,
LED arka aydnlatmal tercih ederseniz daha iyi bir
kontrast yannda, daha uzun bir pil dayanma sresine de
sahip olursunuz.

NetBooklar 8 veya 10 inch gibi ok kk ekrana sahiptir. Bunu gz nne almadan, bilgisayar satn
alyoruz diye dnmeyin. Ofis programlarnn hibirini, dier uygulamalar, grafik uygulamalarnn hibirini
bu kadar kk bir ekranda rahatlkla kullanamazsnz. Zaten NetBooklarn dk performansl ilemcileri
de bu programlar adam gibi altrmazlar. NetBooklar bilgisayar alyorum diye sakn satn almayn.
NetBooklarn tu takmlar gerek bir tu takmnda bulunan tularn %89-93 arasnda bir adetini
dorudan ierirler; o da ok kk boyutlarda. Bu sebeple ok karmak tulara birlikte basarak baz tularn
fonksiyonlarna sahip olursunuz. Bu karmakl yaayacaksnz; unutmayn!
Gnmz uygulamalarnn birou sizi zmeden ancak 4GB hafzada almaktadr. NetBooklarn 1 veya
maksimum 2GB hafzalar alduunu inanlmaz yava ilemci ve chipsetlerinin olduunu hatrlayn. En iyisi siz
eer gerek bir bilgisayar alyorum diye dnp NetBook satn alacaksanz hi almayn. Ayn fiyata daha
eski model ama gerekte bu NetBooklardan daha iyi performans salayacanz dizstler piyasada
bulunmaktadr. 14 veya 15, bu cihazlara ynelin.
NoteBook veya NetBooklarn servisi ve donanm arttrlmas
hemen hemen mmkn olmad iin bu cihazlar satn alrken
WiFi, BlueTooth gibi iletiim zelliklerine ve hafza kart
okuyucularna sahip olmasna dikkat edin.
Siz en iyisi gerek anlamda bilgisayar kulland iseniz sadece ve
sadece ok kolay tanabilir olduunu gz nne alarak ve
isminde de anlald gibi esas amacnz internete erimek
olduunda NetBook satn aln, aksi durumda madur olacanz
kesin.
im Acyor
Hayat, hayatn anlamn, toplumu, lkemi, doay ve evreyi,
geleceimizi dnyorum son gnlerde, iim buruk, heyecansz,
mutsuz ve umutsuz. im acyor; yllardr aile fertlerim, dostlarm
arkadalarm, irketimde alan duyarl eski elemanlarm, i
arkadalarm herkes zaten biraz "kak", hatta bazlarnn ak
telaffuz ettii gibi "kaprisli ihtiyar" gz ile bakyorlar bu hissiyatma.
Bugn benim doum gnm, apkam alp nme koyduumda son
yllarda artk daha ok kendimin deil genellikle ocuklarmn,
evremdeki genlerin ve tabi ki toplumun muhasebesini yapyorum
kendimce. Ama her seferinde bu grlerimi anlattm ve
kendilerini eletirdiim insanlarn, zellikle genlerin beni
dinlediklerini; fakat ne yazk ki hareket etmediklerini, hayatlarn
deitiremediklerini, onlarn benliinde hibir yeni heyecan
douramadm hissediyor ve zlyorum.
ncelikle eitim ve retimin 1980 ncesi kuann alglad gibi alglanmadn gryorum. Neden? Bize
ne oldu da bu anlay toplumda hkim oldu? Kim nasl ve hangi argmanlar ile bu topluma eitimin ok da
yle anlatld gibi nemli olmadn, nemli olann para olduunu kabul ettirdi. ncelikle eitimin ailede
alnmaya balanmas gerektiini gz ard ettik, hatta aileyi hie saydk, boanmay doal kabul ettik, "Aman
geinemiyorlarsa ayrlsnlar, ne olur!" dedik. Dikkat ettiniz
mi boanm ailelerin saysnda nasl da art var?
Televizyonlarda, dizilerde, gazetelerin sosyete sayfalarnda,
hatta kitaplarda, dergilerde her yerde bilerek ve isteyerek
boanmay savunduk, hatta aldatmay ho grdk, sadakati
kmsedik. Aldatan eleri "sevgi iin yapt" tezleri ile
ycelttik. Kadn haklar, hrriyet ve demokrasi konusundaki
arpk fikirler ile aileyi yozlatrdk!
Ailenin toplumun en kk birimi olduunu, burada toplum
bireylerinin, ahlk, doruyu-yanl, hissiyat ve maneviyat,
dnmeyi, anlamay, alglamay ve karar vermeyi rendii, bunlar iin ilk eitimini ald birim olduunu
unuttuk. Annelerimizi eitmedik, retmenlerimizi hor grdk, onlarn ihtiyalarna gzlerimizi kapadk,
feryatlarn duymadk. Bir i gezisi vastas ile Douda tantm birka retmenin gnmzn hzla
deien teknolojisinden, bunun getirdii toplumsal farkllamadan, deien toplum ihtiyalarndan ne kadar
habersiz olduunu sadece birka dakikada anlayabilmitim.
Evet, yz binlerce gen yetitirdik ve yetitiriyoruz; ancak
onlara ne kadar eitim verebildik? Kendileri iin, yarn
kuracaklar aile iin, evresindekiler iin ve toplum iin
faydal olabilmeleri, retken olabilmeleri, anlayl
olabilmeleri, akll olabilmeleri girgin ve alkan
olabilmeleri ve duyarl, vicdanl olabilmelerini salayabildik
mi? Hi sanmyorum. Bu bir sarmal, nce retmenlerimizi
hor grdk, sonra onlarn yetitirdii insanlar daha basit ve
sradan kalabalklar oluturdu ve bir sonraki nesil artk daha
da kt yetiiyor. Ne yazk!
Genlerin almadn gryorum, vakitlerinin ok az bir
ksmn gerekten okuyarak, aratrarak, dnerek, tartarak
veya paylaarak geiriyorlar. Halbuki almayan bir toplumdan
hibir ey bekleyemezsiniz. alkanlk esastr, alan insan
mutlaka baarr, hi durmadan, konumunuza bakmadan, evre
artlarna, kt imknlara, yetersizliklere aldrmadan srekli
almalsnz. Her gn ama her gn yepyeni eyler renip
baarmak iin tekrar tekrar denemelisiniz. Okumak, renmeye
almak ve retmek sizi, nce kendiniz iin, daha sonra aileniz
ve toplum iin faydal insan yapacaktr.
Hibirimiz drst deiliz! Tm tartmalarda, hukuki problemlerde, yargya intikal etmi bamzdan geen
olaylarda, her grten, toplumun her katmanndan her seviyede insan; hepimiz, sonunda mutlaka "Yargya
inancmz tamdr, mutlaka adalet yerini bulacaktr" der, kesip atarz. Halbuki gazetelerde geen bu
olaylarda, toplumun kk bir ksmn ilgilendiren sorunlarda veya yoksunlatrma, yoksullatrma, talan ve
hortumlama gibi genelini ieren sorunlarda ben inancm kaybediyorum. zliyorum ve gryorum, adalet
sistemi ok yava ve kesinlikle adil deil. Bu sebeple bireylerin kendi hakkn arama ve adaleti kendi
imknlar ile salama abalarn ac ile seyrediyorum.
im dolays ile stanbul dna ktmda, aile ziyaretlerinden
dolay Anadolu'yu grdke, hissettike, artk abalamayan,
tutku ile almayan, amasz, gayesiz ve heyecansz
kalabalklarn ne hissettiini dndke, iim burkuluyor.
Nasl bu hale geldik? Her akam televizyonlar banda
seyrettikleri amasz, ana fikirsiz ve hibir milli veya insancl
ierie sahip olmayan dizilerde mi kabahat? Bundan 20 yl
nce, belki 1980'den nceki nesil iin okullarda okumak,
meslek sahibi olmak, aile kurmak, baarl olmak bir gaye ve
asl ama iken, nasl oldu da bu toplum bunlarn yerine televizyon programlarnda dilenen, srekli kendisine
verilmesini arzulayan veya hayal eden, "Bende nasl olsa olmaz, olamaz bana ne!" diyen, hatta bu imknlara
sahip insanlara kar kzgnlkla, bir anlamda bilenen insanlar, tm TV programlar, hikyeleri, arklar ve
geyik muhabbetleri ile renilmi toplumsal aresizlik iine dt? 1980'lere kadar sosyal devlet olmay az
da olsa srdrebilen devlet, bir anda keyi dnmeye alan, vurguncu, kt, hileci, sahtekr,
hortumcu ve talancya nasl gz yumdu ve onlar yceltti?
Hangi adalet sistemi, onlar hl iimizde tutarak toplumun
deerlerinin korunmasn umabilir? Adaletin ve sosyal
adaletin olmad bir toplum ne yazk ki yklmaya
mahkmdur!
stanbul'un yaz geceleri artk dillere destan; her magazin
programnda, gazetede, dergide defalarca afie edildi.
Bundan 4 yl nce, daha 2001 krizinin etkilerini tm toplum
yaarken, iim nedeni ile Boaz'da bir yaz gecesi motor ile
gezdim. Boaz bir batan bir baa her iki yakas arasnda
gidip gelerek geen motor kaptan, igzarlndan,
grd her gece lemine kydan yanayordu. Grdklerimden utandm! nsanlmdan utandm.
Anadolunun hemen hemen her ilinde binlerce aile geim sknts iindeyken, belki on binlerce gencimiz
maddi skntlardan dolay okuma zorluklar ekerken, kn yakacak sknts olan binlerce ky okulu varken,
okuluna gitmek iin karda kta kilometrelerce yryen bu kadar ocuk varken, nasl olur da bir gecede bir
insan bu kadar para harcayabilir, nasl ve hangi hisler iinde bu kadar vurdumduymaz olabilir? Bunu
anlamak mmkn deildir. stanbul'da, Ankara'da, zmir'de ve belki birka byk ilimizde daha, her akam
binlerce lira harcayabilen on binlere, nasl bir toplum, bu kadar sosyal adaletsizce izin verir. Hep liberal
ekonomi, hrriyetler ve insan haklar... Ben bu hrriyeti istemiyorum! Tm bu sosyal adaletsizlikler,
acmasz vurdumduymazlklar ve bunlar iinde yorulmu, renilmi ve kabul edilmi aresizlikler,
dilencilikler, heyecansz, amasz toplum, almayan oturan retmeyen kalabalklar, fakirlii, sosyal
adaletsizlii kabul etmi insanlar beni tiksindiriyor, utandryor. Eer bu toplum bu ekilde gidecekse, aydn
insanlar, eitilmi kiiler ve akil kalabalklar
bilmelidir ki bu vicdanszln sonucu insanlarmzn,
Irak Savanda ldrd ve ona gre "dman"
olan insanlarn kafasna aya ile bastran "insan"
denilemeyecek mahlklara dnmesi
kanlmazdr.
Sokaktaki insana yardmc olmayan, gariban
grmeyen, hissetmeyen, acy veya acl insan
grmezden geln, fakiri ve fakirlii gz ard eden,
dier insanlara sadece kendi karlar asndan
bakan, evresine dikkat etmeyen, saygsz, gaddar,
bencil, zalim, duygusuz, maneviyatsz genler yetitirdiimizin farknda bile deiliz. Toplumun vicdann yok
ettiinizde, belki de Venezella Devlet Bakan Hugo Chavez'in yaptklarndan gocunan ve "Keke Amerika
gelse de bize kurtarsa..." diye dertlenen insanlar greceiz bu memlekette. "Demokrasi ihra eden
lkelerin Irak'ta 600.000 insann lmne neden olduunu vicdansz toplum fertleri hatrlamayacaklar,
belki de o gn bizim stmze de ar bir l topra serilecek yava yava.
nsanlarn birbirine sayg gstermemesini anlamakta glk ekiyorum. Sabahleyin apartman giriinde
grdm ama tanmadm bir komuma "Gnaydn!" dediimde bana "Beni birine benzettiniz"
dermiesine bn bn bakp cevap vermeyiine, zlyorum. Bu deeri ne zaman kaybettik? Halbuki bizim
ananelerimize gre sokakta grdmz birine "merhaba" veya "selamnaleykm" demek dettendir.
Nasl bir ruh hali, byle iten gelen basit bir selamlamay cevapsz brakabilir?
irket ofisinin bulunduu binada alan bir gece bekisi var: Mehmet Efendi. Mehmet Efendiyi ilk
grdmde ona da selam verdim, bir sabah erken
ofise girerken. Belli belirsiz cevap verdi, ama uras
kesin Mehmet Efendi hani derler ya, ok sevimli
suratl bir vatandamz deil. Olsun! Ertesi sabah,
daha sonraki ve ondan sonraki tm sabahlarda
tekrar tekrar selam verdim Mehmet Efendiye ve
bugn artk Mehmet Efendi o suratszln bana
gstermiyor. Merdivenlerden ktmda artk bana
nce o selam veriyor, hatta konuuyor benimle.
Doal olarak yaam sevinci dolu genlerin bu
klarn yayabilmelerini dilerim.
stanbul'un iinde pek araba kullanmam, trafik sorunu, park sorunu ve sabahleyin ie gelmek iin
yaadmz maceralar beni bktrdndan iim dolays ile gideceim her yere taksi ile giderim gn iinde ve
her seferinde mutlaka taksicilerle sohbet ederim. O gnk gncel ve siyasi meselelerden, bir iletmeci
(taksi kendinin ise) veya alan ise kendi sorunlarndan ama her eyden. Bir gn byk olumla bir taksiye
bindiimde yine bu tr sorularla yaklak 40 dakika kadar taksici ile muhabbet ettim ve indiimde olum
hemen sordu: "Baba neden bu kadar eyi sordun? Ve stelik basit olarak tarttn adamla ?" Amacm ona
da anlattm, ncelikle sradan, sokaktaki insanlar ile konumak, onlar dinlemek sizi halktan koparmaz,
toplumu ve fertleri hem psikolojik hem de sosyolojik olarak daha iyi anlarsnz. Bundan te, ona ufak birka
iyi sz sylediinde onun psikolojisini deitirirsiniz ve bundan sonra ald her mteriye de belki o olumlu
elektrii kendi yanstr. Ayn bizim kapc Mehmet Efendi gibi... Sabah artk herkese merhaba diyor. Adam
ciddi olarak bunu rendi.
nsanlarn karsndakine sayg gstermesinin n
art tabi ki kendine sayg gstermektir. Hibir
zaman ama hibir zaman bu saygy zedeleyecek
hibir faaliyet iinde olmayn, arkadalarnz ona
gre sein. Karnzdaki insana sayg gsterin,
onun dncelerine, inanlarna aznlk ise
haklarna sayg gsterin. Genlerin buna biraz
daha dikkat etmelerini dilerim. Sizden farkl bir
dnce, deiik bir alglama, deerlendirme ve
sonulara varma mutlaka olur, olacaktr, doaldr.
Fikrinizi savunun ama sakn karnzdaki adna
dnmeyin. Onun yaadklarn siz yaamadnz, iindeki koullar bilmiyorsunuz, ald eitimi, ailesi,
arkadalar, yaam, hibir eyiniz ayn deil. Ona sayg duymalsnz, onu anlamaya almalsnz.
Byk ehirde yaayan biri olarak, trafikte sayg, yine son yllarda beni zen ok nemli bir sorundur.
Genlerin sokak aralarnda dncesizce ar hzla gittiklerinin ve byk tehlike satklarnn farknda
olmamalar beni gerekten ileden karyor. Ambulanslarn arkasndan yolun akln frsat bilen
uyanklar, herkes srasn beklerken gvenlik eridinden sratle giden ahlkszlar, birbirine yol vermemek
iin kavga etmeye alan sinirli insanlar anlayamyorum. Yine bir yabancnn kitabnda okumutum, Trk
insan bir kapdan geerken mutlaka dierine "buyurun" der, ancak otomobile bindiinde 180 derece
deiir ve mutlaka nce kendisi gemek ister. Bu duyguyu anlayamyorum, ar duygusallmz da
anlayamyorum. Hemen hemen her konuda ar duygusalz ve bu bizi ounlukla analitik dnmeden
alkoyuyor. Bugne kadarki ezilmiliklerimiz, korkularmz, tarafl beklentilerimiz, anlayszlklarmz, kk
drlmlmz hep bizi daha heyecanl, ancak bir o
kadar da bilinsiz yapyor.
Aydn insanlarn, bu toplumun yetitirdii eitimli
insanlarn toplum menfaatlerini hie saymalarn
kabullenemiyorum. Rol modelleri olduklarndan
habersiz, dikkatsizler, rnek olmann ne olduunu
anlayamyorlar. TV programlarnda, dizilerde, ke
yazlarnda ve hatta karikatrlerde bile bu hatalar
gryorum. rnein geen gn bir gazetede bir anket
okuyorum. Bir soru u ekilde balyor; "ok eli bir
kadnn..." halbuki konu salk ve bu yazy yazan ve toplumun aydn kesiminden olmas gereken gazeteci
bunu dnebilmeli. Bu "aratrmay" (artk ne kadar aratrma ise!) bu bilin ile hazrlamal. Birok haberin
iinde insanlarn farknda olmad -inallah farknda olmad, keza bazen bunu bilerek ve kast ile
yaptklarn da dnyorum- zendirme unsurlar gryorum. Toplum ak, sevgi, e, aile ve cinsellik
konular iinde bazen ar zendiriliyor. O kadar ok detay okuyorum ki ne, nedir, nasl, neden, niin ve kim
derken bazen kast aryorum genlere ve topluma...
Gazetecilerin, yazarlarn, televizyon sahiplerinin, program yapmclarnn ve bundan te deneyim sahibi
btn biz yallarn, genlere ve toplumun eitimsiz tm toplum katmanlarna kar daha bilinli, daha
saygl olabilmelerini, toplumun
ilerlemesi iin daha vizyon sahibi
olmaya alabilmelerini, pozitif
ayrmclk yapabilecek kadar hassas
olabilmelerini, dnceli
davranabilmelerini, tecrbelerini
yaymay hedeflemelerini, toplumun
doru dnce, analitik dnce,
nyargsz anlay, doru lme
deerlendirmeyi renebilmeleri iin
alabilmelerini isterim. Yeni bir ylda
bu amala alabilmeyi ve tm
olumsuzluklarn bende oluturduu
ktmserlii yok etmesini dilerim.
stanbul, 19.12.2006
Sylediklerinize Dikkat Edin Dncelere Dnr
Niyazi SARAL, 19 Aralk 2007, aramba
Bildiiniz zere her sene sonu, belki de yl sonu domu olmann verdii avantaj ile, biraz da doum gn
mesaj gibi Bu sene bunlar yaptk mesaj yaymlarm. Genellikle biraz buruk (im Acyor, 2006), biraz
kzgn ve topluma kskn mesajlar. Kendimi bildim bileli hep toplumun sosyolojik sorunlar ve zorlu
ekonomik kmazlar ile dertlenmiimdir. Bu sene bu gelenei biraz olsun deitirmek istiyorum nk ben
de deiiyorum.

Bu sene geleneksel Getiimiz yl bunlar yaptk mesajlar yerine nmzdeki sene neler yapacaz,
bunlar yazdm sizlere ve bylece gelecekten
bahsederken doal olarak mitsiz, planlardan
bahsederken kskn veya dertli olunamayacandan,
genler iin kt bir rnek de tekil etmi olmayacam.
izgi St Glgesi olarak ok daha gl ve izgi
elektronik olarak da daha donanmlyz. Artk iyimser
olmaya karar verdim ve kendileri farknda deil iken
insanlar iin bou bouna dnen, gereki olacam
diye veya duyarl olmak adna srekli felaket tellll
yapan biri olmayacam. Sadece ve sadece genleri
eitmek ve bir nebze olsun onlar okumaya, renmeye, yenilikilie, aratrma ve gelitirmeye
ynlendirmeye odakladm kendimi.
Genlere rnek olmalyz ki bizi rol modeli olarak ele alan daha gelimi bir nesil yeersin. Yeniliki olmalyz,
kafamzdaki her plan heyecan dourmal. Toplumu eitmeliyiz, beklentisiz ve karlksz. nk borluyuz.
Eitimli insanlar topluma borludurlar. Bir iin nasl yaplabileceini biliyorken bir bakasnn yapamadn
grp susmalar kendilerini yetitiren o topluma hyanettir. Aratrmac olmalyz ki biz balayalm, arkadan
gelenler de sadece kullanmaya, harcamaya ve tketmeye almasnlar; aratrsnlar, denesinler, rensinler
ve bulsunlar. Bulabilmelerini kolaylatrmalyz, bilgiyi paylamalyz. Bilgi paylatka oalr. Eer sadece
okuyorsak unutabiliriz, ayn zamanda gryorsak hatrlarz ama deneyebiliyorsak gerekten anlam da
oluruz. te planlarmzn zeti
Artk sylediklerime dikkat etmem gereken bir yataym ve Mahatma Ghandinin dizelerinde anlatt gibi,
bunlarn dncelerime esas tekil ettiinin de farkndaym. Tm dostlarma ok daha gzel, salkl ve
baarl yllar diler ve bir anlamda hayatmn felsefesini anlatan aadaki Mahatma Ghandi dizelerini sizinle
paylamak isterim.
Sylediklerinize dikkat edin
dncelere dnr
Dncelerinize dikkat edin
duygularnza dnr
Duygularnza dikkat edin
davranlarnza dnr
Alkanlklarnza dikkat edin
deerlerinize dnr
Bir Bilim Adam Hikyesi
Niyazi SARAL, 12 Austos 2006, Cumartesi
Onun niversitenin nc snfnda Telekomnikasyon dersimize geldii ilk gn ok farkl ayakkablar ile
hatrlyorum. Ali Hoca, gen, dinamik, kendinden emin ders anlatmyla gerekten ok ciddi bir eitim ald
her halinden belli olan bir retim yesiydi. Ders anlatrken baz Trke kelimeleri bulmakta zorlanyordu.
Benzer bir sknty tm mrm boyunca ben de yaadm iin bunun gerekten bir maduriyet olduunu
ve hite dardan grld gibi bir vnme veya kasnt unsuru olmadn anlayan ender
rencilerindendim.

Ders srasnda verdii tm rnekler Amerikada Nasada yapt
bilimsel almalardan alntyd ve o kadar doluydu ki, sanki
tutulamyordu. Derse baladnda bilimsel seviyesini
dengeleyebilmesi, anlatlanlarn retim programnda
kalmasn salamas veya bir anda ngilizce konutuunu fark
etmesi bile zordu. Ali Hoca ok ama ok zekiydi. O gnler iin
snfn srekli ok nnde bir renci olan ben ve bir arkadam
iin bu bulunmaz bir frsatt. Okumaya Okumaya ve srekli
renmeye baladk. Ali Hoca bizlere Amerikadan getirdii
saysal iaret ileme kitaplarn vermiti. Bu parlak doktor
retim yesinin Trkiye Cumhuriyeti devleti adna Amerikaya
burs ile gittiini ve oradaki baarlarndan dolay Nasada
bilimsel alma yapmaya baladn ok ciddi bir eitim
aldn ve sadece milliyeti duygular ile Trkiyeye dndn bu arada renmitik.
Gerekten de Ali Hoca farklyd, o kadar bilgili ve eitimli bir bilim adam olmasna ramen bizden farkl
veya yaamdan kopuk bir insan da deildi. Bizler ile oturur o gnlerin kanlmaz siyasi ve gnlk
hadiselerini ancak belirli bir seviyeyi koruyarak konuur, tartrd. Ailesinden, kendi yaamndan veya
toplumdan bahsederdi. ok rahatlkla Amerikada o gnk Trkiyede 10 ylda alamayaca paray her ay
maa olarak alp yaayabilirdi. Konusu geince hep Yapamadm Niyazi, derdi biraz zlerek, Beni bu
millet yetitirdi ve ben Amerikaya hizmet etmek iin deil, geri dnmek ve vatanma hizmet etmek iin
okudum.
ki yl verdii her dersi aldm, saatlerce ve gnlerce niversitedeki kk odasnda beni ve arkadam zel
olarak eitti. te o zaman sadece ve sadece binlerce sayfa okuyarak, ok ufak detaylara dikkat ederek,
gnlerce uykusuz kalarak, ok ama ok zor dersleri gnlerce alarak ancak baarl olunabileceini
rendim. Aslnda lisede de iyi bir eitim almtm; Kadky Anadolu Lisesinde okumutum ve niversitenin
ilk iki yl matematik ve fizik derslerini hi almadan ve bunun yerine elektronik dersleri alarak
geirmitim, ama bilimsel alma farklyd. ok uzun bir sreti.
O kadar farkl bir seviyeye gelmitik ki dier renciler artk bizlerin mutlaka niversitede aratrma
grevlisi olarak kalacamza emindiler. Tm dier retim yeleri de aradaki farkn nedenini anlyorlard.
niversiteye seminer vermeye gelen baka lkelerin profesrlerinin anlattklarn anlayan sadece bizlerdik.
Hi unutmuyorum, byle bir seminerde sunum yapan profesr anlatt konunun can alc bir blmnde
birden geri dnp basit ama ok gncel bir soru sorduunda cevap vermek iin el kaldran sadece ben ve
arkadamd.
Ancak aksayan bir eyler vard, Ali Hoca nceleri derslere ge kalmaya, daha sonra hi gelmemeye balad.
lk gnk bayr aaya koan biri gibi tutulamaz ders anlatm, gzlerinde ve yznde o aydn bilim adam
glmsemesi yoktu, sanki enerjisi bitiyordu, bir sknts vard. Dier hocalarmzdan maddi skntlar
olduu, darya i yaptn duyduk. Bugn anlamanz zor olabilir ama darya i yapma o gn bilimsel
evrelerde; niversitede aypt! O gn iin Trkiyede bilim adam niversitedeki odasna kapanp
almalyd. zel sektr ile ticari ilikiler kabul edilemezdi. Krs dekannn, rektrln buna kzdn ve
Ali Hocay biraz sktrdn duyuyorduk.
niversitenin ilk drt yl bitti, artk mhendistik. Tabi iki yl daha okuyup niversitenin yksek lisans ksmn
bitirmek ve niversitede aratrma grevlisi olarak kalabilmekten baka hibir ey dnmyorduk. Hemen
aratrma grevlisi olarak niversiteye bavurduk. Kadrosuzluktan bazlarmz teknisyen kadrosu hatta
bazlarmz (rnein eim) ofr kadrosu ile ie baladk. O gn iin bunu sadece glmseyerek ve
lkemizin imknlar bu kadar diyerek ve gerekten buna inanarak gsledik.
O dnem hocamz bulunduumuz blme yeni bir saysal iaret ileme laboratuar kurmaya alyordu.
Gerekten test cihazlar, simlatrler, spektrum analizrleri geldiinde bunlarn maliyetlerini hayal bile
edemedik. nanlmaz bir kaynaa kavumu olmann heyecan iindeydik, o heyecan ile tm aletleri bir
odaya toplayp koskoca laboratuvarda kendi masam da o kk odaya sdrdm hatrlyorum. Bu sre
iinde ben ve arkadam lisans ve lisansst tezlerini ve hocamzda doentlik tezini bu laboratuarda
hazrlad. Hocamzn tezinin tm deneylerini ben yapmtm.
Yeni laboratuvarda saysal elektronik zerine alma yapma imkn buldum, hazrladmz deneyleri dier
niversitelerden retim elemanlar gelip inceliyorlard. Yksek lisans tezimde mikroilemciler ile almaya
baladm. O kadar yeni konulard ki lisans tezi snavnda 1.5 saat bunlar anlattktan sonra u an
niversitede hal profesr olarak alan hocamn sorduu Son gnlerde mikro ilemcilerin teknolojik
gelimesi ne dzeydedir? sorusu sanki bir rportaj sorusuydu. Yeni alan Bilgisayar Krss profesrleri e
kendi asistanlar ve benim iin yepyeni dersler ayorlard. Bizlere yurtd burslar buldular; ama bizi
yetitiren hocamzn izinden yryp biz de Trkiyede kaldk.
Ali Hocann ekonomik problemleri ve ticari
faaliyetleri artm ve artk ciddi sonular
olabilecei herkes tarafndan biliniyordu. Ancak
yaplabilecek bir ey yoktu, bir k
gremiyordum. Dndm sadece onun
aklarn kapatmakt. Belki de kendi heyecan ve
cesaretim ile kanlmaz sonu ben hazrladm
ama o gn iin bunlar dnemedim.
Gelmedii derslere ben giriyordum. O darda o
gn iin 9 kesici (9 evrildiinde ehirleraras
hat alnmasn engelleyen elektronik devre)
denilen bir cihaz tasarlamt. Ona ticaret
dnyasnda mucit gzyle bakyorlard.
Ali Hoca lisans rencilerinin snf geme imtihanlarna son saniyelerde gelip kapda benimle soru
hazrlamaya balamt. Bazen yksek lisans rencilerinin bile derslerine girmiyordu ve tabi bu a yine
bkn aratrma grevlisi, ben kapatyordum. Ali Hoca ise ticaret hayatnda her trl devre tasarmlar ile
ekonomik problemlerini zmeye alyordu. Daha sonra anladk ki hocamzn bakt ok birok fakir aile
ve ocuk vardr.
Artk lisans rencilerinin snf geme snavlarn bile son dakikaya kadar bekleyerek mez aratrma
grevlisi hazrlyordu ve insanlar o snavlardan geiyor veya kalyorlard. imdi anlatrken tylerim diken
diken oluyor. Tabi bu ok srmedi, bir gn Faklte Sekreteri beni yakalad ve zabt tuttu. Ben zlmtm,
istedii her eyi olduu gibi anlattm ve sonularna katlandm. Hoca niversiteden ben krsden ayrldm.
Aslnda benim iin hayrl olmutu. Yeni krs asistanlarndan biri ile (hani ofr kadrosu ile ie balayan)
evlendim ve askerden sonra niversiteye dnmedim.
Bundan sonraki 10 sene hocamzn ticari hayatta baarlar ve tabii ki
baarszlklarn sadece dier insanlardan duydum. Doal olarak bir
bilim adam ticari hayata da kolay ayak uyduramazd. Ama uras da
bir gerekti; Ali Hoca harcanmt Devlet bursu ile okuyan ve bilim
adam olarak yetien bir insan Karaky elektronik ars evrelerinde
basit devre tasarmlar ve hatta gayri resmi ticari faaliyetler iinde
harcanmt. Bana gelen baz dier talihsizlikler hayatn daha da
zorlatrmt.
2000li yllarn banda hocam ile tekrar yollarmz kesiti; artk zel
niversiteler vard, oralarda retim yesi olarak almaya balamt.
Hl parlak, hl mucit dnceli ve alkand. Baz bulularna patent
aldn televizyonlardan reniyordum. Tm imknszlklarna
ramen, tm yaanan talihsizliklere ramen o olduunca bilim adam
olarak yaamaya alyordu.
Not: Bilim adam olmak zordur, ok zordur. Bilim adamnn renim sreci ok zor, uzun ve acldr. Bilim
adam olarak kalabilmek daha da zordur. Bilim adam lkelerin ve hatta tm insanln desteini
alabilmelidir. izgi St Glgesi yelerinden bu zorluu yaayan ok sevdiimiz bir arkadamz da bilim
adam kalabilmenin tm zorluklarn yaamaktadr. Hissediyorum ve biliyorum. Allahtan ona sabr
diliyorum.


Meslekte 25. yl, yalanyorum!
Niyazi SARAL, 05 Mays 2006, Cuma
1981 ylnda Tden mhendis olarak mezun olup Elektronik ve Haberleme krslerinin birinde Aratrma
Grevlisi olarak almaya baladmdan bugne tam 25 yl geti. Meslekte 25. ylm, yalanyorum! Eim
dostum, irketimde alanlar, i hayatndan arkadalarm, mterilerim, internet dostlarm ama herkes
yalanyorum dediimde hemen Estafurullah, daha siz gensiniz. diyerek szm keserler. Hayatmda
hibir zaman keke yle olsaydm demedim, kimseye, herhangi bir mevkie, farkl bir yaama
zenmedim. Yaam olduu gibi kabul ettim. Evet yalanyorum; ama bu o kadar da kt deil ki! Bakn
anlataym;

ncelikle, evet iinizdeki hayata dair
tutku azalyor, yaam sevinciniz belki de
tamamen kayboluyor. Hemen ktmser
olmayn, bahsettiim mutluluk deil.
Hani sabah erken bir saatte evden dar
ktnzda temiz havay koklarsnz ve
belki de evrenizdeki floradan biraz
etkilenirsiniz ve sevinirsiniz ya, ite o
sevin yaam sevincidir. yi bir uykudan
uyandnz an ne hissedersiniz? Tekrar
yaama dnersiniz sanki. te bu hisler
yalandnzda yava yava azalyor.
Ama yalanmann ok farkl gzellikleri de var. ncelikle insanlarn sizi gerekten dinlediini anlyorsunuz.
Siz anlatmaya balaynca dikkat kesiliyorlar, gerekten dinliyorlar ve en ilginci belki de aryorlar. Bu ok
gzel bir duygu Kendinize daha ok gveniyorsunuz. Bir eyleri daha fazla bildiinizi anlyorsunuz, onlara
anlattklarnz veya fikirleriniz daha deerli sanki. Girdiim her ortamda, daha ok an, fkra veya tarihten
rnekler verebiliyorum. Hlbuki hafzam ok ktyd, sanki yorgunluu azald, sanki birikimleri bana daha
iyi verebiliyor.
Bir ark var, sen benim ne yaadm bilmiyorsun ama ben senin ne yaayacan biliyorum diye, ite bu,
size g veriyor. nsanlarn konuup ama ifade edemediklerini, mimiklerinden veya vcut dilinden
psikolojilerini, hatta kafasndan geenleri belki de onlar hibir kelime sarf etmeden sadece yzne bakarak
anlyorsunuz.
Sonra kayglarnz azalyor, ncelikle dier insanlardan ekinmiyorsunuz. rnein bundan 15 yl nce belki
sekreterinize Aa, san ne gzel olmu! diyemiyordunuz ama artk kimsenin sizden farkl ekinceleri
olmad iin sizin de kayglarnz kalmyor. stediiniz gibi konuabilirsiniz, artk size aabey olarak deil
amca olarak bakyorlar.
Geen gn sevdiim bir arkadamla sen yal gsteriyorsun ben yal gsteriyorum muhabbeti yapyoruz,
bir yandan da yryoruz. Birden durdu Bak, dedi, u danma masasnda duran kza soralm. Hi
ekinmedik ve gen kz da ekinmedi, gerekten ciddi ciddi cevap verdi. Hibir ekilde ona takldmz falan
dnmedi. Rahatsnz, daha kaygsz
Psikolojiniz durgunlayor. Artk delikanl deilsiniz. Trafikte arsz bir src ile kavga etmiyorsunuz,
Pardon abicim, sen ge! diyorsunuz ve olay unutmaya alyorsunuz. Daha az ypranyorsunuz. Kendinizi
kontrol etmeye alyorsunuz. Beyninize taklan bir sorunu daha arka plana atmay reniyorsunuz;
dncelerinizi soutmay, beyninize hkmetmeyi ve bir konuya saplanp kalmamay, beyninize arka planda
alarak sorunu sizi zorlamadan zmeyi ve size zaman geldiinde haber vermesini reniyorsunuz.
rnein genken bir konuya kafam takldnda ayn eyi dnmekten baka hibir ey yapamaz hatta gece
de uyuyamazdm. imdi bir sorunun zm iin aklma sre tanyorum, gnde 60.000 farkl ey dnen
ortalama bir insan beynine zaman ve alan tanyorum. nce dnmeyi yavalatyorum, ortam
deitiriyorum, farkl, basit, mmkn olduunca fiziksel almaya dayanan bir i yapmaya balyorum; en
azndan odam toplamak gibi. Sonra basit gzellikleri grmeye alyorum, gzel bir resme bakmak, gzel
bir yaz okumak veya manzara seyretmek gibi. Dncelerimi yavalatyorum. Beynim arka planda konuyu
daha yakn, kendi halinde alabiliyor. Sonra o bir eyler buluyor.
Eer bir sorun varsa, zldm bir ey, iinden kamadm bir problem veya beni kzdracak bir konu,
evet hl ok zlyorum, ok kzyorum ve ok dnyorum ama kendime hkmediyorum artk! Nasl
olsa bu da geecek diye nsanolu ktlkleri unutabilme zellii ile yaratlmtr, mutlaka unutacaksn ve
geecek, neden daha fazla kendini ypratasn? ok skrsam psikolojik yardm alyorum. Belki basit bir ila,
belki bir e dost muhabbeti, belki doktor tavsiyesi, ok normal gryorum bunu. Hibir ey iin ok ok
zlmeye gerek yok. Her kt durum kendi iinde ayn zamanda farkl frsatlar da saklar. nemli olan
sizsiniz.
Etik anlaylarmda muazzam bir ilerleme
var. Yalandka utanyorum. tiraf
ediyorum; genken, bundan 15-20 sene
nce trafikte rvet verirdim. Utanyorum
sylerken ama bizim nesil, hani benim
memurum iini bilir szleri ile yaam nesil,
bugn hissettiim kadar utan verici
bulmuyordu rveti. En azndan yapyordu
ve unutuyordu, aklna getirmiyordu.
Yalandka ocuklarnz byyor, insanlar
sizi dinliyor ve size gveniyorlar, sizin de
hemen iinizi zmek kaygnz yok! Artk etik
deerleriniz ok kuvvetli ve bundan gurur
duyuyorsunuz. Bunlar gzel eyler.
Mesleimiz zor, i hayat zor, her gn ok ok farkl, konjonktr deiiyor siz ayak uydurmalsnz, pazar
deiir hemen nlemlerini almalsnz, Trkiyede ticaret yapyorsunuz, iki ileri bir geri, her gn farkl
problemler her gn farkl sorunlar. 1994 krizinde Trk Lirasna gvenmemizin bize zarara sokacan
rendik, bunun bir risk olduunu 1998 ylnda Eyvanlarn, A1lerin, Kartellerin (bunlar, o gnlerin kasp
kavuran irketleri) batt Asya krizinde global ekonomik alkantlarn bizi de etkileyebildiini grdk, 2000-
2001 yllar krizinde her eyimiz USD idi, her mteriyi tanyorduk ve global bir problem de yoktu ama
siyasetin ekonomiyi bir gnde nasl mahvedebildiini rendik, yksek stoklarn zarar oluturabileceini,
duraan ekonomi argmanlarn rendik.
nmzde ne var? Bilmiyorum, belki kredi kartlarn deyemeyen geni halk kitlelerinin facialar, belki
snrlarmzda bir scak sava ve memleketlerine gnderilen ehit cenazelerinin toplumu, arkasndan
ekonomiyi ykmas, belki bu krediye boulmu ekonominin krlma noktasna gelip k. nmzde
ekonomik veya toplumsal ne tr problemler var bilmiyorum, Trkiyede riskin tanm belli deil. Ama ok
nemsemiyorum da Ben nemsesem, anlatmaya alsam, insanlara haykrsam bile pek bir ey
deimiyor. Evet, ben yine elimden geleni yapyorum ama unu da biliyorum ki her ey olacana varr.
Buna ister kadercilik deyin ister ktmserlik, inancm bu artk Yalandm, belki de baz temel lklerimi
kaybettim ama daha az mutlu deilim. Yalandm daha tecrbeliyim, yalandm topluma daha fazla borcum
olduuna inanyorum ve yaadm srece bu meslekte alma amacndaym.
stanbul, 5 Mays 2006

Su ve Ceza
Niyazi SARAL, 05 Nisan 2006, aramba
Bal okuyan herkesin aklna, nl Rus romancs Dostovyevskinin
deiik anlatm ile ahlaki deerleri sorgulad roman gelmitir. Bundan
20 yl nce asker babann, Cumhuriyetin ilk yllarndan kalma kitap
okuma alkanl edinme gayretleri sonucu, yapt zorlamalar ile
okuduum onlarca Rus klasiinden biriydi Su ve Ceza.
Hayr bahsetmek istediim bir roman ierii deil. Bugn toplumuzda
aslnda suun ve cezasnn tanmlanmam olmas. Her gn
okullarmzdaki iddet ve sokaktaki dehete dair haberleri okuyoruz.
Kapka, Dou ve Gneydoudan kardklar ocuklara kurdurulan
eteler, uyuturucu, gasp, adam karma ve terr. Hepimizin aklnda u
soru var? Nereye gidiyoruz? Sulu kim?

Sulu kim? Sulu sadece Rahan aff olarak bilinen af yasasn karanlar
m ? Yoksa bir sene Dnya Kadnlar gnnde bayanlar coplayan ertesi
sene ayn insanlara iek uzatan su ve cezann tanmn kartran
polisimiz mi?
Bazen aryorum televizyon ekranlarndan grdklerime. Demokrasinin kayna dediimiz dier lkelerde
kiisel bir olayda da, toplumsal olaylarda da suun tanm ok daha belirli. Snrlar tanmlanm! rnein
dn akam haberlerde seyrediyoruz, eline bir bak alm ahs, birini rehin alm; stelik sonradan
anlalyor ki o adam da birine benzetmi ve ba batrd batracak, ara sra ban arkas ile aslnda konu
ile hibir ilgisi olmayan susuz birinin kafasna vuruyor. Bir polis yalvar yakar adam ikna etmeye alyor.
Yzlerce benzer vaka oldu, eline dner ban alan polisleri korkutuyor, onlarn zerine yryor, insanlar
rehin alyor hatta kameralar karsnda kendisini veya dier insanlar baklyor. Bizler ov yapyor deyip
geiyoruz.
Dnyann hibir yerinde, Avrupa Birliindeki hibir lkede de, buna msaade etmezler. lk saniye iinde
eer ban brakmaz ise o ahs annda vurular. Hem de uyar atei falan deil. Bunun bir standard vardr
ve bunu herkes bilir. nsanlar kanunlardan korkarlar. nsanlar yanl yapmaktan, su ilemekten ekinirler.
nsanlar devletten; devletin polisinden askerinden korkarlar. Bunun demokrasi ile falan hibir ilgisi yoktur.
Susuz insanlarn haklar nerede? Ba kafasna vurulan siz olsaydnz ne hissederdiniz?
Hayr bizde suun ve karlnda cezasnn tanm yok! Devletin kolluk kuvvetleri bu tanmlar bilmiyor,
tanmlar zerinde konsenss yok. Kpr stnde protesto yry yapan ve o gn iin aslnda devletin
politikas gerei desteklenen Kafkas halknn kadnlarna ayn devletin polisi acmaszca coplar ile saldryor,
ayn polis toplumsal gsterilerde illegal sloganlara bakyor. Sadece bakyor!
Sadece kolluk kuvvetleri mi? Hepimiz hatalyz! Bundan yllarca
nce irketimizde hrszlk yapt halde o elemann sadece iine
son veren onu polise vermeyen ben de hatalym, sadece
baklava aldklar iin zavall olarak grlen aslnda daha sonra
adlar baklava etesine kacak kadar azl sulu olan ocuklar
susuz veya az sulu gren tm toplum da hatal. stlerinde
bak yakaland halde hibir ceza almayan rencileri affeden
okul ynetimleri de hatal.
Toplumu bu hale biz getirdik ve imdi de ne yazk ki meyvelerini
topluyoruz. Trk toplumu suu affedici oldu. Su ileyen kim
olursa olsun affediliyor. Suun tanm yok, tanm olsa bile cezas yok, cezas olsa bile affediliyor. Ne
bekliyordunuz ki?
Bu kt rnekleri gren toplumun sua ve cezaya kar inanlar sarslmaktadr. Polise, askere gveni
sarslmaktadr. Kiisel olaylarda da, toplumsal olaylarda da polisi askeri etkili grmeyen, demokratik haklara
saygl ama gereinde de sert, kanun snr aldnda annda tepkili olabileceini hissetmeyen halkn, inanc
krlmakta; toplum iinde bu tr rnekler bir sonraki olaylara zemin oluturmaktadr. Kiisel olaylarda direk
hedef gzeterek ate eden bir polisi gren toplumda su ve ceza snrna ait yarglar daha netleecektir.
Emin olun bir anda kesilir bu anlamsz lgn fevri davranlar. Okula su aleti mi soktu bir renci, hemen
okuldan atn! Boverin Avrupa Birlii yaygaralarna, onlarn televizyonlarn seyredin. Onlarn olaylar
karsnda nasl davrandklarn grnce arrsnz.