Osnove programiranja NC i CNC glodalica Osnove programiranja NC i CNC glodalica

IV godina IV godina Tehni Tehni ar za kompjutersko upravljanje ar za kompjutersko upravljanje

Programiranje CNC ma Programiranje CNC ma ina ina
Vuka Vuka in Brati in Brati dipl.ma dipl.ma .in .in . .
Aleksandar Jovanovi Aleksandar Jovanovi dipl.ma dipl.ma .in .in . .
Vladan Bugarinovi Vladan Bugarinovi dipl.ma dipl.ma .in .in . .
Nivoi upravljanja
Nivoi upravljanja
NC NC numeri numeri# #ko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu bu ko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu bu a a# #a/ a/# #ita ita# #a trake a trake
(sa potrebnom elektronikom) i informacijama u vidu redova izbu (sa potrebnom elektronikom) i informacijama u vidu redova izbu enih enih
nizova otvora na pokretnoj traci nizova otvora na pokretnoj traci nosa nosa# #u informacija), u informacija),
CNC CNC ra ra# #unarsko numeri unarsko numeri# #ko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu ko upravljanje (upravljanje sa UJ u vidu
ra ra# #unara i upravlja unara i upravlja# #kim informacijama u vidu digitalnih (analognih) kim informacijama u vidu digitalnih (analognih)
vrednosti napona (logi vrednosti napona (logi# #ke nule ke nule 0V i jedinice 0V i jedinice naj naj# #e e e 3V ili 5V) i e 3V ili 5V) i
nosioca informacija u vidu magnetnog diska ili drugog oblika tra nosioca informacija u vidu magnetnog diska ili drugog oblika trajne jne
memorije), memorije),
DNC DNC direktno numeri direktno numeri# #ko upravljanje (upravljanje sa UJ koja kontroli ko upravljanje (upravljanje sa UJ koja kontroli e i e i
reguli reguli e rad vi e rad vi e NC/CNC ma e NC/CNC ma ina, ko ina, kod koje zadatak UJ nije samo d koje zadatak UJ nije samo
sprovo%enje upravlja sprovo%enje upravlja# #kih informacija ve kih informacija ve i njihova sinhronizacija na vi i njihova sinhronizacija na vi e e
pojedina pojedina# #nih obradnih sistema), nih obradnih sistema),
AC AC adaptivno upravljanje (upravljanje sa korekcijom registrovanih adaptivno upravljanje (upravljanje sa korekcijom registrovanih
vrednosti poreme vrednosti poreme aja aja npr. prekora npr. prekora# #enjem temperature rezanja u zoni enjem temperature rezanja u zoni
rezanja UJ koriguje re rezanja UJ koriguje re ime obrade, ili pu ime obrade, ili pu ta drugi oblik SHP ta drugi oblik SHP- -a u zonu a u zonu
rezanja sve dok se temperatura ne zadr rezanja sve dok se temperatura ne zadr i u zadatim granicama i u zadatim granicama
optimalnosti i sl.). optimalnosti i sl.).
Struktura NC/CNC ma
Struktura NC/CNC ma

ine
ine
Koordinatni sistemi
Koordinatni sistemi
Karakteristi
Karakteristi

ne ta
ne ta

ke
ke
NC/CNC
NC/CNC
-
-
glodalica
glodalica
Nulta ta Nulta ta ka ma ka ma ine ine fiksna ta fiksna ta# #ka definisana konstrukcijom ma ka definisana konstrukcijom ma ine, ine,
Referentna ta Referentna ta ka ka Ishodi Ishodi te uspostavljanja relacije tipa te uspostavljanja relacije tipa predmet obrade predmet obrade alat alat ma ma inska inska
nula nula. Referentna ta . Referentna ta# #ka je naj ka je naj# #e e e definisana krajnjim polo e definisana krajnjim polo ajem kliza ajem kliza# #a po upravljanim osama a po upravljanim osama
(u tom polo (u tom polo aju ma aju ma ina nam na ina nam na DRO DRO- -u daje koordinate u daje koordinate R R ta ta# #ke u svom koordinatnom prostoru). ke u svom koordinatnom prostoru).
Ukoliko ma Ukoliko ma ina ne poseduje mikroprekida ina ne poseduje mikroprekida# #e (senzore dodira) programer mora predvideti e (senzore dodira) programer mora predvideti
proizvoljnu ta proizvoljnu ta# #ku u koordinatnom prostoru ma ku u koordinatnom prostoru ma ine kao osnovnu ishodi ine kao osnovnu ishodi nu ta nu ta# #ku za dalju obradu ku za dalju obradu
HOME HOME poziciju. Ona u tom slu poziciju. Ona u tom slu# #aju predstavlja zamenu za ta aju predstavlja zamenu za ta# #ku ku M M (ta (ta# #ka ka M M i i R R se tako se tako
poklapaju), poklapaju),
Nulta ta Nulta ta ka predmeta obrade ka predmeta obrade Ta Ta# #ka na predmetu obrade ka na predmetu obrade # #iji polo iji polo aj defini aj defini e programer e programer- -
tehnolog. Ova ta tehnolog. Ova ta# #ka je najbitnija za matemati ka je najbitnija za matemati# #ko opisivanje kretanja alata u odnosu na predmet ko opisivanje kretanja alata u odnosu na predmet
obrade. Njen polo obrade. Njen polo aj se UJ zadaje merenjem pripremka i njegovim lociranjem u odnos aj se UJ zadaje merenjem pripremka i njegovim lociranjem u odnosu na u na
odabranu ta odabranu ta# #ku steznog pribora i naknadnim preme ku steznog pribora i naknadnim preme tanjem koordinatnog sistema iz referentne tanjem koordinatnog sistema iz referentne
ta ta# #ke ke R R u ta u ta# #ku na steznom priboru, pa zatim u ta ku na steznom priboru, pa zatim u ta# #ku ku W W. Jednostavniji na . Jednostavniji na# #in je da se direktnim in je da se direktnim
tangiranjem predmeta obrade sa alatom uspostavi lokacija ove ta tangiranjem predmeta obrade sa alatom uspostavi lokacija ove ta# #ke i va ke i va na relacijska veza na relacijska veza
neophodna za ta neophodna za ta# #nu obradu (polo nu obradu (polo aj alata u odnosu na aj alata u odnosu na W W se obavezno mora uneti u UJ), se obavezno mora uneti u UJ),
Kontrolna ta Kontrolna ta ka alata ka alata Ta Ta# #ka u podno ka u podno ju steznog pribora alata. Predstavlja osnovu za ju steznog pribora alata. Predstavlja osnovu za
definisanje startne ta definisanje startne ta# #ke alata (teorijskog vrha alata) unosom izmerenih dimenzija du ke alata (teorijskog vrha alata) unosom izmerenih dimenzija du ina (visina) ina (visina)
i pre i pre# #nika ( nika ( irina) alata. U prakti irina) alata. U prakti# #nim primerima u kojima se tangiranjem PO sa prvim alatom nim primerima u kojima se tangiranjem PO sa prvim alatom
uspostavi relacijska veza, vrh prvog alata se uzima za kontrolnu uspostavi relacijska veza, vrh prvog alata se uzima za kontrolnu ta ta# #ku (poklapa se sa startnom ku (poklapa se sa startnom
ta ta# #kom alata), a korekcije drugih alata su samo razlike du kom alata), a korekcije drugih alata su samo razlike du ina u odnosu na prvi alat (korekcije 2, ina u odnosu na prvi alat (korekcije 2,
3 i 3 i ostalih alata se unose u tablicu alata UJ ostalih alata se unose u tablicu alata UJ, a , a utvr%uju se neposrednim tangiranjem radnog utvr%uju se neposrednim tangiranjem radnog
predmeta). predmeta).
Karakteristi Karakteristi ne ta ne ta ke NC/CNC glodalica ke NC/CNC glodalica - - obja obja njenje njenje
Sherline Sherline CNC glodalica CNC glodalica didakti didakti ko sredstvo ko sredstvo
5 5- -osni obradni centar osni obradni centar - - CNC ma CNC ma ine sa osnovom kinematske ine sa osnovom kinematske
strukture konvencionalnih ma strukture konvencionalnih ma ina i kinematskom nadgradnjom ina i kinematskom nadgradnjom
dodatnim upravljanim osama rotacije i translacije dodatnim upravljanim osama rotacije i translacije
CNC glodalica izra#ena u radionicama Tehni CNC glodalica izra#ena u radionicama Tehni ke ke kole iz Smedereva kole iz Smedereva
Tehnolo
Tehnolo

ka dokumentacija
ka dokumentacija
Plan operacija i zahvata Plan operacija i zahvata
Plan stezanja predmeta obrade Plan stezanja predmeta obrade
Plan alata Plan alata
Plan rezanja Plan rezanja
Programska lista Programska lista
Plan operacija i zahvata Plan operacija i zahvata
Plan stezanja predmeta obrade Plan stezanja predmeta obrade
Plan alata Plan alata
Plan rezanja Plan rezanja hodograf alata hodograf alata
Plan rezanja Plan rezanja koordinate koordinate vornih ta vornih ta aka ekvidistantne aka ekvidistantne
konture, ili konture u slu konture, ili konture u slu aju upotrebe G42 (G41) aju upotrebe G42 (G41)
Programska lista Programska lista programski list programski list
Struktura NC koda (programa)
Struktura NC koda (programa)
Znaci i va
Znaci i va

nije adrese
nije adrese
% %- -PO PO& &ETAK I KRAJ PROGRAMA ETAK I KRAJ PROGRAMA
() ()- -OZNA OZNA& &AVANJE KOMENTARA AVANJE KOMENTARA
N N- -REDNI BROJ RE REDNI BROJ RE& &ENICE (BLOKA) ENICE (BLOKA)
F F- -BRZINA POMO BRZINA POMO( (NOG KRETANJA (KORAK) NOG KRETANJA (KORAK)
S S- -BROJ OBRTAJA BROJ OBRTAJA
H H- -POZIV KOREKCIJE VISINE ALATA POZIV KOREKCIJE VISINE ALATA
D D- -POZIV KOREKCIJE PRE POZIV KOREKCIJE PRE& &NIKA ALATA NIKA ALATA
T T- -POZIV ALATA POZIV ALATA
G G- -GLAVNE FUNCIJE (USLOVI PUTA) GLAVNE FUNCIJE (USLOVI PUTA)
M M- -POMO POMO( (NE FUNKCIJE (TEHNOLO NE FUNKCIJE (TEHNOLO KE NAREDBE) KE NAREDBE)
Adrese DIN 66025 / ISO 6983 Adrese DIN 66025 / ISO 6983
G i M funkcije G i M funkcije
G G funkcije funkcije glavne funkcije koje opredeljuju kinematiku glavne funkcije koje opredeljuju kinematiku
i geometriju obrade i geometriju obrade
(linearna i kru (linearna i kru na kretanja, Offset na kretanja, Offset- -i, izbor sistema i, izbor sistema
mera, apsolutni ili relativni unos koordinata...) mera, apsolutni ili relativni unos koordinata...)
M M funkcije funkcije pomo pomo ne funkcije koje opredeljuju ne funkcije koje opredeljuju
tehnolo tehnolo ku i upravlja ku i upravlja# #ko ko- -izvr izvr nu stranu programiranja nu stranu programiranja
CNC obrade CNC obrade
(uklju (uklju ivanje obrtanja glavnog vretena, programska ivanje obrtanja glavnog vretena, programska
pauza, stop, premotavanje programa, uklju pauza, stop, premotavanje programa, uklju ivanje ivanje
SHP SHP- -a, poziv izmene alata...). a, poziv izmene alata...).
Tablica G funkcija Tablica G funkcija
Tabela M funkcija Tabela M funkcija
Hijerarhija G i M funkcija Hijerarhija G i M funkcija
% %
Komentar () Komentar () - - npr. (Program uradio ... Vrednosti Offset npr. (Program uradio ... Vrednosti Offset- -a UJ su x a UJ su x- -5,Z5,z10 ...) 5,Z5,z10 ...)
Brojevi blokova (redova programa Brojevi blokova (redova programa NC koda) NC koda) N1, N2, N3... N1, N2, N3...
In In# #ni (colovni) ili metri ni (colovni) ili metri# #ki sistem ki sistem G20 (inch G20 (inch ), G21 (mm) ), G21 (mm)
Apsolutni ili relativni unos koordinata Apsolutni ili relativni unos koordinata G90 (apsolutni), G91 (relativni) G90 (apsolutni), G91 (relativni)
Isklju Isklju# #ivanje korekcija po polupre ivanje korekcija po polupre# #niku i ga niku i ga enje svih cikllusa enje svih cikllusa - - G40, G80 G40, G80
Izbor radne ravni (za glodanje startna ravan G17 Izbor radne ravni (za glodanje startna ravan G17 XY ravan, za struganje G18 XY ravan, za struganje G18 XZ ravan) XZ ravan)
Selekcija alata i definisanje korekcije Selekcija alata i definisanje korekcije M06 T01 (za struganje T0101 M06 T01 (za struganje T0101 01 broj alata i 01 01 broj alata i 01
adresa korekcije) adresa korekcije)
Uklju Uklju# #ivanje obrtanja vretena (M3, M4, S) i SHP ivanje obrtanja vretena (M3, M4, S) i SHP- -a (M7, M8) a (M7, M8)
Offset Offset- -i (G54... Ili G92) i (G54... Ili G92) preme preme tanje koordinatnog sistema iz ta tanje koordinatnog sistema iz ta# #ke B ili R u W ke B ili R u W
Radni deo programa G00, G01, G02, G03, F... Radni deo programa G00, G01, G02, G03, F...
(Napomena: ukoliko su (Napomena: ukoliko su # #vorne ta vorne ta# #ke hodografa na obratku ke hodografa na obratku prethodno predvideti unos radijusa vrha alata u prethodno predvideti unos radijusa vrha alata u
tablicu alata, funkcije G41 ili G42 ) tablicu alata, funkcije G41 ili G42 )
G28 G28 Funkcija vra Funkcija vra anja alata (startne ta anja alata (startne ta# #ke alata) u HOME poziciju ke alata) u HOME poziciju
Izmena alata i definisanje korekcije Izmena alata i definisanje korekcije - - M06 T02 (za struganje T0202 M06 T02 (za struganje T0202 02 broj alata i 02 adresa 02 broj alata i 02 adresa
korekcije ili T02 03 korekcije ili T02 03 02 broj alata i 03 broj korekcije) 02 broj alata i 03 broj korekcije)
(Napomena: Ukoliko nismo odabrali opciju (Napomena: Ukoliko nismo odabrali opciju Stop Spindle Wait For Cycle Start Stop Spindle Wait For Cycle Start moramo uneti blok sa moramo uneti blok sa
programskom pauzom M1 da bi smo mogli da izmenimo alat) programskom pauzom M1 da bi smo mogli da izmenimo alat)
Ga Ga enje korekcija po visini G49 i po polupre enje korekcija po visini G49 i po polupre# #niku (radijusu) G40 niku (radijusu) G40
Ga Ga enje obrtanja vretena i SHP enje obrtanja vretena i SHP- -a (M5 i M9) a (M5 i M9)
G28 G28 - - Vra Vra anje u HOME poziciju nakon zavr anje u HOME poziciju nakon zavr ene obrade (R ta ene obrade (R ta# #ku) ku)
(Napomena: ukoliko je u prvim redovima Offset W ta (Napomena: ukoliko je u prvim redovima Offset W ta# #ke zadat sa G92 programira se vra ke zadat sa G92 programira se vra anje brzim hodom u anje brzim hodom u
R ta R ta# #ku direktnim unosom dva bloka G00 Xr i G00 Zr ku direktnim unosom dva bloka G00 Xr i G00 Zr prvo po X, a zatim po Z osi. Isti postupak se mo prvo po X, a zatim po Z osi. Isti postupak se mo e e
uraditi poni uraditi poni tavanjem trenutnog offseta G92.1 i unosom funkcije G28) tavanjem trenutnog offseta G92.1 i unosom funkcije G28)
Premotavanje ili kraj programa Premotavanje ili kraj programa M30, M2 (M3) M30, M2 (M3)
% %
G90 (G91) G90 (G91) - - Izbor na Izbor na ina unosa koordinata ina unosa koordinata vornih ta vornih ta aka aka
hodografa alata hodografa alata
G90 G90 unos apsolutnih vrednosti koordinata unos apsolutnih vrednosti koordinata # #vornih ta vornih ta# #aka u aka u
obradnom prostoru obradnom prostoru
G91 G91 unos relativnih (inkrementalnih) koordinata unos relativnih (inkrementalnih) koordinata # #vornih ta vornih ta# #aka u aka u
obradnom prostoru obradnom prostoru
G17, G18, G19 G17, G18, G19 - - Izbor radne ravni Izbor radne ravni
G17 G17 izbor XY radne ravni izbor XY radne ravni
G18 G18 izbor XZ radne ravni (radna ravan za struganje) izbor XZ radne ravni (radna ravan za struganje)
G19 G19 izbor YZ radne ravni izbor YZ radne ravni
G20, G21 (G70, G71) G20, G21 (G70, G71) - - Izbor sistema mera (metri Izbor sistema mera (metri ki ili in ki ili in ni ni- -colovni) colovni)
G20 G20 izbor in izbor in# #nog (colovnog) sistema mera (1 nog (colovnog) sistema mera (1 = 25,4mm) = 25,4mm)
G21 G21 izbor metri izbor metri# #kog (milimetarskog) sistema mera kog (milimetarskog) sistema mera
Kod nekih upravlja Kod nekih upravlja# #kih jedinica kih jedinica (ne va (ne va i za UJ i upravlja i za UJ i upravlja# #ki ki
program program Mach3 Mach3 ) ) izbor sistema mera se vr izbor sistema mera se vr i funkcijama: i funkcijama:
G70 G70 izbor in izbor in# #nog (colovnog) sistema mera (1 nog (colovnog) sistema mera (1 = 25,4mm) = 25,4mm)
G71 G71 izbor metri izbor metri# #kog (milimetarskog) sistema mera kog (milimetarskog) sistema mera
G54, G55... G59 (G53) G54, G55... G59 (G53) Offset Offset- -i zadati u NC kodu i Fixtures tablici UJ i zadati u NC kodu i Fixtures tablici UJ
U blok programa se upisuje G54 (odnosno G55, G56... do G59), a u U blok programa se upisuje G54 (odnosno G55, G56... do G59), a u
tablicu Fixtures vrednost Offset tablicu Fixtures vrednost Offset- -a (pomeranje a (pomeranje rastojanje ta rastojanje ta# #ke W u ke W u
odnosu na startnu ta odnosu na startnu ta# #ku prvog alata B (odnosno referentnu ta ku prvog alata B (odnosno referentnu ta# #ku R). ku R).
Ga Ga enje ove grupe Offset enje ove grupe Offset- -a se vr a se vr i sa upotrebom funkcije G53. i sa upotrebom funkcije G53.
G92 (G92.1, G92.2, G92.3) G92 (G92.1, G92.2, G92.3) Offseti zadati u NC kodu (G50) Offseti zadati u NC kodu (G50)
U blok programa se upisuje G92 Xr Yr Zr (pomeranje U blok programa se upisuje G92 Xr Yr Zr (pomeranje rastojanje startne ta rastojanje startne ta# #ke ke
prvog alata B u odnosu na nulu predmeta obrade, ta prvog alata B u odnosu na nulu predmeta obrade, ta# #ku W). ku W).
Ova funkcija se u blokovima poni Ova funkcija se u blokovima poni tava sa funkcijama G92.1 (UJ poni tava sa funkcijama G92.1 (UJ poni tava Offset tava Offset- -e e
u potpunosti bez mogu u potpunosti bez mogu nosti ponovnog poziva u istom programu) ili sa G92.2 (UJ nosti ponovnog poziva u istom programu) ili sa G92.2 (UJ
trenutno poni trenutno poni tava Offset tava Offset- -e zadate sa G92 i mo e zadate sa G92 i mo e ih ponovo vratiti sa upotrebom e ih ponovo vratiti sa upotrebom
funkcije G92.3 bez funkcije G92.3 bez novog navo%enja Xr Yr Zr novog navo%enja Xr Yr Zr ). ).
% %
G40 G40 (isklju (isklju# #ivanje korekcije po polupre ivanje korekcije po polupre# #niku niku - - radijusu zaobljenja strugarskog no radijusu zaobljenja strugarskog no a) a)
G90 G90 (Apsolutni unos koordinata) (Apsolutni unos koordinata)
G21 G21 (izbor metri (izbor metri# #kog sistema mera kog sistema mera - - koordinate su u mm) koordinate su u mm)
G80 G80 (ga (ga enje svih ciklusa obrade) enje svih ciklusa obrade)
G18 G18 (uklju (uklju# #ivanje X ivanje X- -Z radne ravni) Z radne ravni)
G92 x30 z4 G92 x30 z4 (zadavanje polo (zadavanje polo aja startne ta aja startne ta# #ke prvog alata u odnosu na ta ke prvog alata u odnosu na ta# #ku "W") ku "W")
M06 T01 M06 T01 (poziv alata 1 sa korekcijom u redu 2 tablice alata UJ (poziv alata 1 sa korekcijom u redu 2 tablice alata UJ Tool Table) Tool Table)
... ...
G92.2 G92.2 (trenutno isklju (trenutno isklju# #ivanje Offset ivanje Offset- -a sa zadr a sa zadr avanjem rastojanja ta avanjem rastojanja ta# #aka "B" i "W" u memoriji UJ) aka "B" i "W" u memoriji UJ)
G92.3 G92.3 (ponovni poziv Offset (ponovni poziv Offset- -a ta a ta# #ke "B" u odnosu na ta ke "B" u odnosu na ta# #ku "W" x30 z4 bez potrebe unosa istih koordinata) ku "W" x30 z4 bez potrebe unosa istih koordinata)
... ...
G92.1 G92.1 (brisanje Offset (brisanje Offset- -a bez mogu a bez mogu nosti njihovog ponovnog poziva u istom programu sa funkcijom G92 nosti njihovog ponovnog poziva u istom programu sa funkcijom G92.3) .3)
... ...
G28 G28 (povratak u HOME poziciju (povratak u HOME poziciju - - referentnu ta referentnu ta# #ku) ku)
M30 M30 (premotavanje programa) (premotavanje programa)
% %
G00 G00 Linearna interpolacija brzim hodom Linearna interpolacija brzim hodom
G0 Xkr Ykr Zkr G0 Xkr Ykr Zkr - -(Xkr Ykr Zkr (Xkr Ykr Zkr koordinate ciljne ta koordinate ciljne ta# #e u odnosu na e u odnosu na
prethodnu ta prethodnu ta# #ku) ili ku) ili
G0 Xaps Yaps Zaps G0 Xaps Yaps Zaps (Xaps Yaps Zaps (Xaps Yaps Zaps- - koordinate ciljne ta koordinate ciljne ta# #e u e u
odnosu na ta odnosu na ta# #ku W) ku W)
Bez navo%enja re Bez navo%enja re# #i F i numeri i F i numeri# #kog podatka o brzini kog podatka o brzini
pomo pomo nog kretanja, jer UJ podrazumeva da se kretanje izvodi po nog kretanja, jer UJ podrazumeva da se kretanje izvodi po
liniji sa maksimalnom brzinom. liniji sa maksimalnom brzinom.
N40 G90 (unoenje apsolutnih vrednosti koordinata)
N50 G92 X-8 Y0 Z10 (postavljanje pozicije startne take alata)
N60 G00 X-8 Y0 Z-2 (pozicioniranje u brzom hodu iz take B u taku 1),
gde su: X, Y i Z koordinate take 1 u koordinatnom sistemu obratka
N70 G91 ( unoenje vrednosti relativnih koordinata)
N80 G92 X-8 Y0 Z10 (postavljanje pozicije startne take alata)
N90 G00 X-8 Y0 Z-12 (pozicioniranje u brzom hodu iz take B u taku 1)
gde su: X, Y i Z koordinate take 1 u odnosu na taku B.
G01 G01 Linearna interpolacija radnim hodom Linearna interpolacija radnim hodom
G01 Xkr Ykr Zkr F G01 Xkr Ykr Zkr F - -(Xkr Ykr Zkr (Xkr Ykr Zkr koordinate ciljne ta koordinate ciljne ta# #e u odnosu na e u odnosu na
prethodnu ta prethodnu ta# #ku) ili ku) ili
G01 Xaps Yaps Zaps F G01 Xaps Yaps Zaps F (Xaps Yaps Zaps (Xaps Yaps Zaps- - koordinate ciljne ta koordinate ciljne ta# #e u e u
odnosu na ta odnosu na ta# #ku W) ku W)
Ako se u uvodnom delu programa iskoristi naredba Ako se u uvodnom delu programa iskoristi naredba G94 G94, brzina , brzina
pomo pomo nog kretanja definisana je u mm/min. nog kretanja definisana je u mm/min.
Ako se u uvodnom delu programa iskoristi naredba Ako se u uvodnom delu programa iskoristi naredba G95 G95, brzina , brzina
pomo pomo nog kretanja definisana je u mm/obrtaju. nog kretanja definisana je u mm/obrtaju.
G01 G01 Linearna interpolacija radnim hodom Linearna interpolacija radnim hodom
Apsolutne koordinate hodografa teorijske take
alata za obradu dela sa slike (glodalo F 10)
Relativne koordinate hodografa teorijske take alata
za obradu dela sa slike (glodalo F 10)
G2 Xkr Ykr I (numeri G2 Xkr Ykr I (numeri# #ki podatak) J (numeri ki podatak) J (numeri# #ki podatak) ki podatak) F F
Odre%ivanje I i J Odre%ivanje I i J (I (I - - relativno udaljenje centra u odnosu na po relativno udaljenje centra u odnosu na po# #etnu ta etnu ta# #ku kru ku kru nog nog
kretanja po X osi, a J kretanja po X osi, a J - - relativno udaljenje centra u odnosu na po relativno udaljenje centra u odnosu na po# #etnu ta etnu ta# #ku ku
kru kru nog kretanja po Y osi) nog kretanja po Y osi)
I (numeri I (numeri# #ki podatak) = Xcentra ki podatak) = Xcentra Xpo Xpo# #etne etne
J (numeri J (numeri# #ki podatak) = Ycentra ki podatak) = Ycentra Ypo Ypo# #etne etne
NG01 X10 Y40 Z5 F100
NG02 X30 Y20 Z5 I20 K0 F100
G02 G02 Kru Kru na interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satu na interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satu
- - gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, J gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, J
G03 G03 Kru Kru na interpolacija u suprotnom smeru od kretanja na interpolacija u suprotnom smeru od kretanja
kazaljke na satu kazaljke na satu - - gledana iz vrha 3. ose gledana iz vrha 3. ose
G02 G02 Kru Kru na interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satu na interpolacija u smeru kretanja kazaljke na satu
gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, gledana iz vrha 3. ose (za glodanje iz vrha Z ose) I, J J
G03 G03 Kru Kru na interpolacija u suprotnom smeru od kretanja na interpolacija u suprotnom smeru od kretanja
kazaljke na satu kazaljke na satu - - gledana iz vrha 3. ose gledana iz vrha 3. ose
G2 Xkr Ykr R ( G2 Xkr Ykr R ( + + ako je kretanje po kru ako je kretanje po kru nom luku manjem od 180 nom luku manjem od 180 ) F ) F
G2 Xkr Ykr R ( G2 Xkr Ykr R ( - - ako je kretanje po kru ako je kretanje po kru nom luku ve nom luku ve em od 180 em od 180 ) F ) F
NG01 X10 Y40 Z5 F100
NG02 X30 Y20 Z5 R-20 F100
G02 G02 (G03) Zavojna interpolacija zadata preko (G03) Zavojna interpolacija zadata preko
parametara kru parametara kru ninterpolacije ninterpolacije I, J i K I, J i K
NG01 X10 Y40 Z5 F100
NG02 X30 Y20 Z-10 I20 K0 F100
G04 G04 - - Programiranje zastoja u sekundama ili milisekundama Programiranje zastoja u sekundama ili milisekundama
G04 P (vrednost zastoja u sekundama ili milisekundama) G04 P (vrednost zastoja u sekundama ili milisekundama)
Definisanje Definisanje vornih ta vornih ta aka konture kretanja alata aka konture kretanja alata
Definisanje Definisanje # #vornih ta vornih ta# #aka konture kretanja alata u planu rezanja i NC kodu aka konture kretanja alata u planu rezanja i NC kodu
se mo se mo e vr e vr iti na 2 na iti na 2 na# #ina: ina:
1. 1. Odre%ivanjem Odre%ivanjem # #vornih ta vornih ta# #aka ekvidistante konture koja predstavlja aka ekvidistante konture koja predstavlja
geometrijski pomerenu (Offset geometrijski pomerenu (Offset- -ovanu) konturu predmeta obrade za ovanu) konturu predmeta obrade za
vrednost polupre vrednost polupre# #nika glodala. Direktnim ra nika glodala. Direktnim ra# #unanjem korekcija unanjem korekcija
hodografa kretanja alata i predvi%anjem isklju hodografa kretanja alata i predvi%anjem isklju# #ivanja Offseta ivanja Offseta
polupre polupre# #nika glodala u NC kodu koji se zadaje sa funkcijom G41 ili G42 nika glodala u NC kodu koji se zadaje sa funkcijom G41 ili G42
2. 2. Unosom Unosom # #vornih ta vornih ta# #aka konture obratka u hodograf alata u NC kodu uz aka konture obratka u hodograf alata u NC kodu uz
definisanje polupre definisanje polupre# #nika glodala u tablici alata nika glodala u tablici alata
(D (D adresa) i odr adresa) i odre%ivanje pravca kretanja alata u odnosu na konturu e%ivanje pravca kretanja alata u odnosu na konturu
obratka. obratka.
Programiranjem funkcija G41 alat se odmi Programiranjem funkcija G41 alat se odmi# #e u levo za veli e u levo za veli# #inu inu
polupre polupre# #nika od programirane putanje gledano u pravcu kretanja nika od programirane putanje gledano u pravcu kretanja
Programiranjem funkcija G42 alat se odmi Programiranjem funkcija G42 alat se odmi# #e u desno za e u desno za
veli veli# #inu polupre inu polupre# #nika od programirane putanje gledano u pravcu nika od programirane putanje gledano u pravcu
kretanja kretanja
Ovde treba voditi ra Ovde treba voditi ra# #una da alat tangencijalno ulazi u zahvat sa una da alat tangencijalno ulazi u zahvat sa
obra%ivanom povr obra%ivanom povr inom, tj. o koordinatama startne ta inom, tj. o koordinatama startne ta# #ke alata pre ke alata pre
programiranja funkcija G41 i G42 programiranja funkcija G41 i G42
Programiranje putanje kretanja alata po ekvidistanti Programiranje putanje kretanja alata po ekvidistanti
konture radnog predmeta primenom funkcija za konture radnog predmeta primenom funkcija za
linearnu i kru linearnu i kru nu interpolaciju nu interpolaciju
N20 G00 X-6 Y-10 (pozicioniranje centra alata brzim hodom u taku ST)
N21 G01 X-3 Y-3 F100 (pozicioniranje radnim hodom iz take ST u P)
N22 G01 X-3 Y33 F100 (kretanje od P ka Q obrada konture AB)
N23 G01 X58 Y33 F100 (kretanje od Q ka R obrada konture BC)
N24 G01 X58 Y17 F100 (kretanje iz take R u taku S obrada konture CD)
N25 G03 X38 Y-3 I-3 K-17 F80 (kretanje iz take S u taku T obrada konture DE)
N26 G01 X-3 Y-3 F100 (kretanje iz take T u taku P obrada konture EA).
Taka P Q R S T
X -3 -3 58 58 38
Y -3 33 33 17 -3
Koordinate vornih taaka
ekvidistante (offset-a) konture
Primer programiranja putanje alata unosom i pozivom Primer programiranja putanje alata unosom i pozivom
korekcije pre korekcije pre nika alata (programiranjem funkcija G41 ili nika alata (programiranjem funkcija G41 ili
G42) G42)
N17 M06 T01 (pozivanje alata)
N18 G00 X-6 Y-10 (pozicioniranje brzim hodom u taku ST)
N19 G41 D1 (pozivanje korekcije poluprenika alata levo od pravca kretanja)
N20 G01 X0 Y0 F100 (kretanje iz take ST u kontakt sa konturom u taki A)
N21 G01 X0 Y30 F100 (kretanje iz take A u taku B)
N22 G01 X55 Y30 F100 (kretanje iz take B u taku C)
N23 G01 X55 Y20 F100 (kratanje iz take C u taku D)
N24 G03 X35 Y0 I0 K-20 F80 (kretanje iz take D u taku E)
N25 G01 X0 Y0 F100 (kretanje iz take E u taku A)
N26 G01 X-6 Y-10 F100 (kretanje iz take A u taku ST)
N27 G40 (gaenje korekcije poluprenika alata).
Taka A B C D E
X 0 0 55 55 35
Y 0 30 30 20 0
Koordinate vornih taaka konture
Korekcija du Korekcija du ine alata ine alata G43, G44 i G49 G43, G44 i G49
Programiranjem funkcija G43 i G44 eliminie se razlika izme$u traene i
stvarne duine alata
Pozitivna korekcija se poziva programiranjem funkcije G43, adresom H i
brojem datoteke korekcije alata iz tablice alata
Negativna korekcija se poziva programiranjem funkcije G44, adresom H i
brojem datoteke korekcije alata iz tablice alata
Programiranjem funkcije G49 gasi se pozvana korekcija alata
Format naredbe: NG43 Hili NG44 H
Pod adresom H se unosi broj datoteke korekcije alata
Izgled tabele alata sa popunjenom
datotekom br. 1
Deo programa sa naredbama za premetanje koordinatnog sistema
i naredbama za kretanje alata po zadanim konturama glasi:
N6 G55 (premetanje koordinatnog sistema iz take R u taku W2)
N7 G00 X0 Y0 (dovo#enje alata u poetnu taku obrade)
N8 G01 X0 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N9 G01 X-13 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N10 G56 (premetanje koordinatnog sistema iz take R u taku W3)
N11 G00 X0 Y0 (dovo#enje alata u poetnu taku obrade)
N12 G01 X0 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N13 G01 X-13 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N14 G57 (premetanje koordinatnog sistema iz take R u taku W4)
N15 G00 X0 Y0 (dovo#enje alata u poetnu taku obrade)
N16 G01 X0 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N17 G01 X-13 Y19 F100 (kretanje alata po konturi)
N18 G00 X-87 Y-54 (povratak u taku R)
N19 G54 (definisanje poloaja nule predmeta obrade W1 u odnosu
na taku R)
Postavljanje vi Postavljanje vi e nultih ta e nultih ta aka na predmetu obrade aka na predmetu obrade
Ciklus
Ciklus
bu
bu

enja
enja
-
-
G81
G81
X, Y, Z koordinate krajnje take buenja - dubine buenja,
R koordinate referentne ravni, i
L broj ponavljanja ciklusa.
Format : NG81 XYZRL
Ciklus dubokog bu
Ciklus dubokog bu

enja
enja

G83
G83
Format: Format:
N
N

G83 X
G83 X

Y
Y

Z
Z

R
R

L
L

Q
Q

X, Y, Z koordinate krajnje take buenja - dubine buenja,

R koordinate referentne ravni,
L broj ponavljanja ciklusa, i
Q dubina buenja u jednom radnom hodu.
Ciklus razvrtanja sa zastojem
Ciklus razvrtanja sa zastojem

G86
G86
Format: NG86 XYZRLP
X, Y, Z koordinate krajnje dubine razvrtanja,
R koordinate referentne ravni,
L broj ponavljanja ciklusa, i
P vreme zadrke u sekundama[s].
Pisanje NC
Pisanje NC
-
-
koda primenom potprograma
koda primenom potprograma
Priprema ma
Priprema ma

ine i alata za rad

ine i alata za rad
PRIPREMA ALATA PRIPREMA ALATA: Alate (glodala) potrebne za obradu postaviti u : Alate (glodala) potrebne za obradu postaviti u
brzoizmenjljive navojne brzoizmenjljive navojne # #aure i dodeliti im brojeve po redosledu obrade. aure i dodeliti im brojeve po redosledu obrade.
POSTAVLJANJE PRIPREMKA POSTAVLJANJE PRIPREMKA: Pripremak postaviti u stezni pribor tako da u : Pripremak postaviti u stezni pribor tako da u
toku obrade ne mo toku obrade ne mo e do e do i do kolizije alata i steznog pribora (ostaviti dovoljnu i do kolizije alata i steznog pribora (ostaviti dovoljnu
slobodnu visinu predmeta koja viri iz stege slobodnu visinu predmeta koja viri iz stege mora biti ve mora biti ve a od dodatka za a od dodatka za
obradu te strane). obradu te strane).
ODRE)IVANJE KOREKCIJA ALATA ODRE)IVANJE KOREKCIJA ALATA: :
z
w
z
w
z
w
z
w
y
Prvim alatom T01 tangirati gornju povrinu i nulovati vrednost u
DRO sa komandnim tasterom Zero Z.
Tangiranjem iste povrine pripremka sa narednim alatima u DRO
se o#itavaju vrednosti korekcije alata po visini (H) za pripadajui
alat.
U tabelu alata (Tool Table) se unose vrednosti za korekciju alata
i pre#nici alata.
IZGLED POPUNJENE
TABELE ALATA
POSTAVLJANJE NULTE TA POSTAVLJANJE NULTE TA& &KE PREDMETA OBRADE KE PREDMETA OBRADE: :
Vr Vr i se prvim alatom i se prvim alatom T01 T01 u u JOG JOG i i MDI MDI modu. modu.
Tangirati prvim alatom Tangirati prvim alatom T01 T01 bo bo# #nu nu povr povr inu pripremka u pravcu inu pripremka u pravcu
X X ose i nulovati pritiskom na komandni taster ose i nulovati pritiskom na komandni taster Zero X Zero X. .
Priprema ma
Priprema ma

ine i alata za rad

ine i alata za rad
z
w
x
z
w
y
z
w
z
w
z
w
z
w
y
Tangirati prvim alatom Tangirati prvim alatom T01 T01 bo bo# #nu nu povr povr inu pripremka u pravcu inu pripremka u pravcu Y Y
ose i nulovati pritiskom na komandni taster ose i nulovati pritiskom na komandni taster Zero Y. Zero Y.
Tangirati prvim alatom Tangirati prvim alatom T01 T01 gornju gornju # #eonu povr eonu povr inu pripremka u inu pripremka u
pravcu pravcu Z Z ose i nulovati pritiskom na komandni taster ose i nulovati pritiskom na komandni taster Zero Z. Zero Z.
U MDI modu, unoenjem programskog bloka (npr. G0 Z10) podii alat na bezbedno rastojanje od
obratka, a zatim u proizvoljnu referentnu ta#ku R unosom naredbe G0 x0 y0 u isto polje
(R x -D/2, y D/2 z 10).
Pritisnuti respektivno komandne taster Tab-a Offsets Ref All Home i sva tri tastera Zero X - Y -
Z te na taj na#in sva polja sa koordinatama nulovati.
U polja za prikazivanje poloaja alata u radnom prostoru, uneti koordinate ta#ke R (poloaj alata u
odnosu na taku W. Ako je pre#nik alata 10mm uneti za X=-5, Y=5 I Z=10)
Pritiskom na komandni taster REF ALL HOME automatski e se generisati vrednosti za HOME
poziciju i vrednosti G54 Work Offset-a u odgovarajuim poljima tablice i ekrana Tab-a Offset.
Priprema ma
Priprema ma

ine i alata za rad

ine i alata za rad
POSTAVLJANJE NULTE TA POSTAVLJANJE NULTE TA& &KE PREMETA OBRADE KE PREMETA OBRADE: :
IZGLED DIJALOG PROZORA OFFSETS I TABELE WORK OFFSETS SA
UNESENIM VREDNOSTIMA ZA FUNKCIJU G54