STATE OF THE NATION ADDRESSOF

HIS EXCELLENCY BENIGNO S. AQUINO III

PRESIDENT OF THE PHILIPPINES
TO THE CONGRESS OF THE PHILIPPINES
BATASANG PAMBANSA, QUEZON CITY
JULY 28, 2014
Maraming salamat po. Salamat po. Maupo po tayong lahat. Salamat pong
muli. Maupo po tayo.
Bise Presidente Jejomar Binay; dating Pangulong Fidel Valdez Ramos;
Senate President Franklin M. Drilon at ang mga miyemro ng Senado; Speaker
Feli!iano Belmonte Jr. at mga miyemro ng "amara de Representante; #hie$ Justi!e
Maria %ourdes Sereno at ang ating mga mahistrado ng "orte Suprema; mga kagalang&
galang na kaga'ad ng kalipunang diplomatiko; mga miyemro ng (ainete; mga
opisyal ng lokal na pamahalaan; mga kasapi ng militar) pulis) at ia pang ka'ani mula
sa ating unipormadong hanay; mga kap'a ko nagseserisyo sa taumayan; at sa aking
mga Boss) ang mga minamahal kong kaaayan* magandang hapon po sa inyong
lahat.
+to po ang aking ikalimang S,-.) isa na lamang ang natitira. May
kasaihan po tayo* .ng hindi lumingon sa pinanggalingan) hindi makararating sa
paroroonan. "aya marapat lang po siguro tayong magalik&tana'*
-oon) sa sit'asyon natin* Para ang kahiangan ang mangarap. May
urukrasyang 'alang saysay) patung&patong ang tongpats) at umuukol ang
korupsyon sa sistema. -aturingan tayong /Si!k Man o$ .sia.0 .ng ekonomiya natin)
matamlay; ang industriya) manipis. 1alang kumpiyansang mamuhunan sa atin pong
ansa. .ng resulta* kakarampot ang traahong nalilikha. Dinatnan nating tigang sa pag&
2
asa ang mamamayang Pilipino. Marami sa atin ang sumuko at napilitang
makipagsapalaran sa iang ansa. -akayuko na lamang nating tinanggap* 3alagang
'ala tayong maaasahan sa ating pamahalaan at lipunan.
-alugmok nga po ang Pilipinas dahil sa lais na pamumulitika. -aglaho
ang pananalig natin sa isa4t isa) humina ang kumpiyansa sa atin ng mundo) at ang
pinakamasakit* -a'alan tayo ng ti'ala sa ating mga sarili.
Sa puntong ito natin sinimulan ang pagtahak sa tu'id na daan.
Bilang ama ng ayan) nakaatang sa aking alikat) hindi lang ang mga
suliraning ating dinatnan at mga lumilita' sa kasalukuyan5oligasyon ko ring
paghandaan ang kinaukasan. Sa a'at sandali) kailangan kong isaalang&alang ang
interes at punto&de&ista ng lahat. +sipin na lang po ninyo* Para kang nanonood ng 677
!hannel sa teleisyon nang saay&saay. "ailangan) alam mo) hindi lang ang
kasalukuyang nagaganap) kundi ang pinanggalingan at paroroonan ng nilalaman ng
a'at !hannel. Ba'al malito) at kailangan) may tugon ka sa anumang tanong)
suhestyon) at kritisismo5at dapat sagutin mo ito) ago pa iharap sa iyo. 8indi po
madali ang traahong ito) at tao lang po ako) na kung minsan) nagkakaroon ng agam&
agam.
-gunit uo ang aking loo dahil malina' ang aking pangunahing layunin*
.ng ialik ang goyerno sa dapat nitong tuon5ang paglingkuran ang taumayan sa
lahat ng panahon.
Di po a4t may kasaihan tayo* Bigyan mo ng isda ang tao) at mapapakain
mo siya ng isang ara'. 3uruan mo siyang mangisda) at haamuhay niyang
mapapakain ang sarili niya. 8alima'a nito ang 39SD.. Sa 3raining&$or&1ork
6
S!holarship Program) nag&amag ang D.P ng 2.: illion pesos. -akapagpatapos po ito
ng 66;):2< enepisyaryo. :: per!ent nito5o katumas ng 2=:)>;2 graduates5ang
nagtatraaho na ngayon. +yon naman pong ;= per!ent na natitira) tinutulungan na rin ng
39SD. na makahanap ng traaho. 3ingnan po ninyo* %ahat po ng mga 39SD. s!holar)
nakalista ang pangalan at ia pang datos) na pu'ede ninyong kumpirmahin.
"ung hahatiin natin nandyan po yata ang listahan sa ilang ng graduates
ang naipagkaloo na pondo) pumapatak ng >)2<< piso ang naipuhunan ng pamahalaan
para sa training ng a'at s!holar. Sa BP, se!tor) maaa na ang kitang 2?)777 piso
kada u'an. "ada taon) kikita siya ng 6;=)777 piso. +igay man ang ma@imum ta@
dedu!tion) ang magiging in!ome ta@ niya kada taon* >)A77 piso. +ig saihin) ang
pinuhunan ng estadong >)2<< piso) sa unang taon pa lang) naa'i na) may sora pa.
+to) at ang lahat ng iinu'is ng ating s!holar hanggang magretiro siya) ay magiigay
naman sa kanyang kaaayan ng parehong pagkakataon. +to po ang mauting
pamamahala* May tama pong intensyon) pamamaraan) at resulta. %ahat panalo.
Pakinggan po natin ang ku'ento ng dala'ang 39SD. graduate* BV+D9,
PR9S9-3.3+,- C 6 39SD. S3,R+9SD
-asimulan na rin po natin ang 9@panded #onditional #ash 3rans$er
Program nitong 8unyo 672=) na may pondong 26.; illion pesos. -gayon) suportado na
rin ng estado hanggang umaot ng 2? taong gulang ang enepisyaryo.May
magtatanong akitE Batay po kasi sa pag&aaral ng Philippine +nstitute $or DeFelopment
Studies) =7 porsyento ang dagdag na sinasahod ng high s!hool graduate) kumpara sa
grade s!hool lang ang natapos.
-amumuhunan po tayo sa pinakamahalagang yaman ng ansa* ang
;
taumayan. Pinapatunayan ito ng datos ng -9D.. .yon sa kanila) ang 6>.A per!ent na
poFerty in!iden!e natin sa unang semestre ng 6726) umaa patungong 6=.A per!ent
sa kaparehong panahon noong 672;. .ng ; per!entage points pong ito ay katumas ng
halos 6.< milyon na Pilipinong naka&alpas na sa poFerty line. 3otoo namang dapat
pagtuunan ng masusing pansin ang pinakamahihirap sa lipunan. Pero hindi tayo titigil
diyan* -gayong nadagdagan ang kakayahan natin) sinisikap nating hindi na
manumalik sa ilalim ng poFerty line ang lahat ng nakaalpas na.
Dumating po tayo sa lipunang parang isang sirang ahay na hindi natin
malisan. .ng malala pa dito) halos 'ala tayong kagamitan at materyales para ayusin
ang sira. -itong mga nakaraang taon) sa pakikiamag ng a'at mapagkap'ang
Pilipino) nauuo na natin ang mga kagamitan at materyales na ito5tulad po ng udget
na tanging nakatuon sa pangangailangan ng mamamayan) at apat na sunud&sunod na
taon na nating naipapasa sa tamang oras. "asama nito ang mga atas na nagpapailis
ng pagdating ng pakinaang sa ating mga Boss.
Dito po5sa isang patas na sistema5nagsimula ang panunumalik ng
sigla ng ating ekonomiya. -akatipid tayo dahil sa maayos na pangangasi'a ng pondo.
-apapala'ak natin ang sakla' ng mga serisyo nang hindi nagtataas ng u'is)
malian sa Sin 3a@ Re$orm na layuning isan ang isyo sa lipunan.
-agtraaho tayo para magkaroon ng kakayahang tustusan ang mga
proyektong ipinapatupad) ipinatutupad) at ipatutupad pa natin. Pinaigting natin ang
pangongolekta ng u'is* mula sa koleksyong 2.7A= trillion pesos noong 6727) naitaas
natin ito sa 2.<;: trillion noong 672;. +nayos natin ang pamamahala ng ating mga
utang. .ng resulta* Bumaa ang ating det to (DP ratio; ang perang dating dapat
=
iaayad sa interes) napupunta na sa so!ial serFi!es. Pati ang mga oligasyong
karamihan ay minana lang) natugunan din natin. 8alima'a po nito* 2AA; o panahon
pa ni Pangulong Ramos nang itinakda ang oligasyong i&re!apitalize ang Bangko
Sentral ng Pilipinas sa halagang <7 ilyong piso para maga'a niya ang kanyang
tungkulin. .ng napondohan ni Presidente na 27 ilyong piso) at hindi na nadagdagan
ito. =7 ilyon ang kakulangang ini'an sa atin; naayaran na po natin ito.
Pinaghirapan natin ang pondong mayroon tayo ngayon) kaya4t hindi po
natin maaatim na 'aldasin lang ito. "ung pipili nga ng tamang pinuno ang ating mga
Boss) malalagpasan pa ng susunod ang ating mga naga'a) dahil malaki na ang
naia'as natin sa prolema) at mas matayog na ang kanilang pagmumulan.
Bakit po mas matayogE -itong 672;) sa unang pagkakataon) nagkamit
tayo ng inFestment grade status mula sa MoodyGs) sa Fit!h) at Standard and PoorGs5
ang tatlong pinakatanyag na !redit rating agen!y sa mundo. Sa pagsusuri nila ng ating
ma!roe!onomi! $undamentals at goFernan!e) naa'asan ang riskong itinatala) kaya
tumingkad ang kumpiyansa ng mga namumuhunan. 8indi pa nga po nakuntento ang
Standard and PoorGs* -itong Mayo lang) paniagong upgrade na naman ang iinigay
nila sa atin. .ng hatid po nito* Dahil nga inFestment grade na tayo) mas murang
mahihiram ng goyerno ang pondo para sa mga programa at proyekto) mas maraming
naaakit na mamuhunan sa ating ansa) at mas mailis na natatamasa ng Pilipino ang
enepisyo.
"ung susumahin naman po ang lahat ng puhunang pumasok sa Philippine
9!onomi! Hone .uthority simula nang itatag ito noong 2AA<) makikitang =6 porsyento
ang pumasok sa apat na taon ng ating panunungkulan. .ng natitirang <? per!ent)
<
inaot ng 2< taon ang iang mga administrasyon para unuin. "umpiyansa po tayo*
ago tayo umaa sa pu'esto) papantayan o hihigitan pa natin ang halagang ito. "ay
Dire!tor (eneral %ilia de %ima* Salamat sa naga'a mo na) at gaga'in pa) sa pagkamit
ng tagumpay na ito.
3alagang pa&take&o$$ na ang ating ekonomiya at ansa) at inaaot na natin
ang mas matatayog pang mithiin. Minana natin ang tila grounded na aFiation industry*
napata'an tayo ng signi$i!ant sa$ety !on!erns ng +nternational #iFil .Fiation
,rganization o +#.,) naigyan ng do'ngrade ng Inited States Federal .Fiation
.dministration) at nilagyan ng restri!tion ng 9uropean Inion ang ating mga lo!al !arrier.
-itong 672;) inalis na nga po ng +#., ang signi$i!ant sa$ety !on!erns sa
Pilipinas. Sa parehong taon) sinundan ito ng pagpayag ng 9uropean Inion na muling
lumipad ang Philippine .irlines patungong 9uropa) kaya direkta nang makakaiyahe
ang Pilipino mula Maynila po hanggang %ondon. Malamang nga po) pasunod na ang
#eu Pa!i$i! dahil naigyan na rin sila ng pahintulot ng 9I ngayong 672=. -gayong
taon din) inupgrade ng Inited States Federal .Fiation .dministration ang Pilipinas alik
sa #ategory 2. Dahil dito) maaari nang dumagdag ang mga ruta papunta sa 9stados
Inidos. Sa larangan ng turismo at pangangalakal) malaki ang itinulong ng pagdami ng
$light ng ating airlines tungo sa mga ansang kasapi ng 9I at 9stados Inidos.
Dumarating sa atin ang mga ulat na sa dami ng gustong umisitang
negosyante at turista sa ating ansa) kulang na ang mga iyahe papunta rito.
Magandang alita nga po ang mga upgrade* Dadami ang iyahe) kayaGt matutugunan
ang suliraning ito. .t sa patuloy na pagtutulungan ng #..P at ng ating mga lo!al
!arriers) pihadong mas marami pa tayong maaakit na turista at negosyante sa mga
:
susunod na taon. Panalo ang mga umaasa sa sektor ng turismo) panalo ang
samayanang Pilipino. Mauting pamamahala po ang ugat ng mga tagumpay na ito.
-agpapasalamat nga tayo kina Dire!tor (eneral 1illiam 8ot!hkiss) sa #..P) at sa
ating mga lo!al !arrier para sa inyong pagsusumikap
3alagang nasa sentro ng pandaigdigang entalado ang Pilipinas. -ito lang
pong nakaraang Mayo) nagpakitang&gilas tayo sa tagumpay ng pagdaraos ng 1orld
9!onomi! Forum on 9ast .sia sa ating ansa. +hahayag natin sa gaganaping .P9#
Summit dito sa susunod na taon ang kaunlarang nakakamit natin at ang pagkakataong
hatid ho para sa lahat. 1ala pong duda* More open $or usiness na nga po ang
Pilipinas.
Bukod nga po sa maali'alas na pagnenegosyo) isinusulong din natin ang
maayos na relasyon ng ating mga manggaga'a at mga kompanya.
+sipin po ninyo* Mula 6727) nananatiling maaa sa sampu kada taon ang
ilang ng mga strike ayon sa -ational #on!iliation and Mediation Board. +sa po itong
positiong unga ng itinataguyod nating Single 9ntry .pproa!h o S9n. ng D,%9) kung
saan dumadaan sa ;7&day !on!iliation&mediation ang mga nakahaing laor !ases. .ng
maganda nga po* sa 2<7 noti!es o$ strike and lo!kout noong 672;) isa lang ang natuloy
na 'elga. +to ang pinakamaaa sa kasaysayan ng D,%9. Maraming salamat po %inda
Baldos) sa pamilya ng D,%9.
Batid rin natin* Para magpatuloy ang pag&angat ng ekonomiya at
pagukas ng pagkakataon) kailangan ng imprastruktura. +to ang aakit sa mga
negosyante) magpapailis sa daloy ng produkto at serisyo) at sisigurong kaya nating
makipagsaayan sa ia pang merkado sa daigdig.
>
-apakalaki po talaga ng pagaago* %ampas dole na ang udget para
sa imprastruktura) mula 677.; illion pesos noong 6722) naging =7=.; illion pesos
ngayong 672=. Paalala ko lang po* 8indi po tayo nagdagdag ng u'is malian sa Sin
3a@ Re$orm na nakatugon sa kalusugan) haang napanatili din ang ating allo'ale
de$i!it) at patuloy na umaaa ang ating det to (DP ratio. Malaki po ang epekto nito)
dahil hindi lang lumaki ang pondo* ina'asan pa natin ang mga tagas sa sistema) kaya
natitiyak nating mas sulit ang a'at pisong ginagastos ng estado.
Sa pamumuno ni Se!retary Baes Singson ng DP18* Ba'al ang
tongpats) a'al ang ukol. 3inapalan na ang mga utas sa lumang sistema) at pinatag
ang proseso sa ahensya. +sang simpleng halima'a po nito ang pagtatanggal ng %etter
o$ +ntent sa idding pro!ess. -oon po kasi) ginagamit ito ilang kasangkapan sa
kuntsaahan5kapag nalaman kung sinu&sino ang idders ng proyekto) iniigyan ng
pu'ang ang sa'atan. +sa pa po* .ng mga dokumentong hinihiling mula sa idders*
lima na lang) mula sa dating 67. Mas mailis ang proseso) at mas kaunti ang
pagkakataong manghingi ng pampadulas suhol. .ng resulta* 8alos 6? ilyong piso ang
naisalang pondo) at napapaaga ang pagpapatupad ng mga susunod na proyekto.
"aya naman kay Se!. Baes at sa umuuo ng DP18* muli) maraming salamat sa
inyong lahat.
8anep po talaga* "asaay ng mga natipid ng DP18) ang nailatag)
napapaayos) napapala'ak) o naipaga'a nilang kalsada mula nang maupo tayo)
umaot na sa 26)2?= kilometro. -ung nakita ko nga po ang report na ito ay inisip ko
kung paano ipali'anag ang 26)2?= kilometro na ito. +sipin ninyo* katumas ito ng apat
na kalsadang nag&uugnay sa %aoag hanggang Hamoanga #ity. -ational roads lang po
?
ito; 'ala pa rito ang mga lo!al $arm&to&market roads o tourism roads.
Sa Puli!&PriFate Partnership program naman po* Mula Disyemre 6722
hanggang nitong 8unyo) nakapag&a'ard at nakalagda na ng pitong PPP proje!ts ang
inyong pamahalaan; ang halaga nito* tinatayang :6.: illion pesos. Sa apat na taon
natin sa tu'id na daan) nalampasan na natin ang pinagsamang anim lamang na
apruadong soli!ited PPP proje!ts mula sa nakaraang tatlong administrasyon.
.ng laki na po talaga ng pinagkaia ng noon sa ngayon. Sai nga ni
Se!retary #esar Purisima) dati) hindi makaakit ang Pilipinas ng mga namumuhunan.
-oon) goyerno pa mismo ang nag&aalay ng kali'a4t kanang insentio) tulad ng
pagiigay ng !ommer!ial deFelopment rights) susidy) at ia pang garantiya. -gayon)
aliktad na ang sit'asyon. Matindi ang kompetisyon ng mga nag&uunahang kompanya;
handa silang magayad para makuha ang priilehiyong itayo ang imprastrukturang
kailangan natin. 8alima'a po* Sa Ma!tan&#eu +nternational .irport Passenger
3erminal Building) may premium ang goyerno na umaot sa mahigit 2= ilyong piso;
sa -.+. 9@press'ay Proje!t Phase 6) nakakuha ang goyerno ng prima na 22 ilyong
piso. Muli* Mauting pamamahala ang ugat ng lahat ng ito.
3ingnan naman natin ang 3P%9J. Dahil sa kalsadang ito) maginha'a na
ang iyaheng 3arla! hanggang Rosales sa Pangasinan. .yon po sa kanila) ang ahagi
hanggang Irdaneta) makukumpleto na ago matapos ang 672=. Sa susunod na taon)
aaot na ra' ang daang ito hanggang sa dulo sa Rosario sa %a Inion.
.ng mga imprastrukturang matagal nang ipinako sa pangako) atin na rin
pong isinasakongkreto. .ng .luling Bridge) na 2A>? pa po inuo ang konsepto) ukas
na sa puliko. .ng Metro Manila Sky'ay Stage ;) na ahagi ng Metro Manila
A
9@press'ay na proyekto pa noong dekada sitenta) inilunsad na natin noong 9nero. Sa
mga dumadaan ng ,smeKa 8igh'ay) nakikita naman po ninyo kung gaano kailis itayo
ang mga haligi para dito. .ng 3ernate&-asugu Road) na noon pang 2AA= sinimulang
ilatag ang plano5277 per!ent !omplete na rin ngayon. .ng Basilan #ir!um$erential
Road) na year 6777 pang under !onstru!tion) malapit na rin pong matapos. +lan lang po
ito sa mga imprastrukturang 'ala tayong planong ipamana ilang prolema; sa halip)
ngayon) nagsisimula na itong mapakinaangan ng ating mga Boss.
Muli) dahil sa mauting pamamahala) mas may kakayahan na tayong
tugunan) maging ang mga prolemang paparating pa lang. 8alima'a po* sa tuig.
.lam nating haang lumalago ang populasyon at umaangat ang ekonomiya) mas
maraming tuig ang kakailanganin sa mga susunod na taon. .yon nga po sa pag&aaral)
maaaring magkaroon ng kakulangan ng tuig sa Metro Manila pagdating ng 6762. 8indi
na po natin hihintayin ang tagtuyot* .ng mga solusyong talagang pinag&aralan ng mga
daluhasa) inapruahan na po natin5ang "ali'a Dam Proje!t sa Luezon) at ang pag&
aayos ng mga linya ng .ngat Dam. Magandang solusyon po ito kaysa kumuha ng tuig
mula sa mga aMui$er sa ilalim ng lupa) na mas madaling pasukin or magiigay ng daan
para pasukin ng tuig&alat. +sa pa) kung sa mga aMui$er lang tayo nakasalalay) mas
mapapailis ang pagluog ng lupa5na siya namang nagiging dahilan ng pagaha.
"asaay po ng mga dam para sa Metro Manila at mga karatig&ayan ang
suporta natin sa mga taga&lala'igan. .pruado na rin ang 1ater Distri!t DeFelopment
Se!tor Proje!t) sa ilalim ng %1I. C %o!al 1ater Itilities .dministration.
Siguro po) narinig na rin ninyo ang pinakamalaki nating PPP proje!t5ang
%aguna %akeshore 9@press'ay Dike5na uuksan na rin ang idding ago matapos
27
ang 672=. -apakaraming enepisyong maidudulot nito. Ina) maaa'asan ang
pagaha. -gayon po) pag pumalo ng 26.< meters ang taas ng tuig sa la'a) tiyak)
aahain na ang mga komunidad sa paligid nito. .ng solusyon* dikeng may taas na
higit sa 2< metro. +kala'a pong pakinaang* Malilinis ang tuig sa %aguna %ake. .ng
ikatlo po* Ba'as trapik. Sa iaa' ng dike) magkakaroon ng e@press'ay) na aagtas
sa %os BaKos hanggang 3aguig. Pag natapos ang #&: road na kokonekta sa San Jose
Del Monte) may isa na naman tayong paraan upang makata'id ng "amaynilaan nang
hindi na kakailanganing dumaan sa 9DS.. Sa pakikitu'ang ng priadong sektor) ang
oligasyon natin dito ay right o$ 'ay lang; porsyento ng lupang mare&re!laim ang
ipapamayad sa mananalong idder. Dahil dito) makukuha natin ang ating mga
pangangailangan) haang maaa'asan din ang ating gastusin.
+lang halima'a lang po iyan ng mga proyektong nakapila na para
magdala ng enepisyo sa ating mga Boss. Marami pang ia* .pruado na rin ng -9D.
Board ang %aoag #ity Bypass %ink Road Proje!t; ang #eu Bus Rapid 3ransit Proje!t;
at ang %R3 %ine 2 South 9@tension and %ine 6 9ast 9@tension. Sa mga taga&Pala'an
naman* Malian sa mga proyekto sa Puerto Prin!esa .irport) aangan na rin ninyo ang
Busuanga .irport. -aka&go signal na rin po ang pagpapatayo ng phase one ng
modernong #lark (reen #ity sa #apas) 3arla!. Pihadong magsisiling sentro ng
komersyo at industriya) hindi lang sa (itnang %uzon) kundi sa kalakhang ansa. Sa
dulo po) ang amisyon natin sa #lark (reen #ity5maging di hamak itong mas mala'ak
na Boni$a!io (loal #ity. .ng dating lili) magiging hitik sa oportunidad.
Sa mauting pamamahala) nanunumalik ang ti'ala ng merkado) ng
mundo) at ng taumayan sa ating goyerno. -aguunsod ito ng isang siklo* Dahil
22
nakikita ang resulta ng agenda ng reporma) nakikiamag ang a'at isa sa ating mga
Boss. 3alagang hindi nag&iisa ang goyerno sa pagsusulong ng mala'akan at
makauluhang reporma. 3otoo nga po* "ayo ang aming lakas.
"aya nga po mga Boss* Salamat sa inyong ti'ala at pakikiisa) na lalong
naging mahalaga sa mga panahong sinaluong tayo ng sunud&sunod na trahedya.
-oong Setyemre 672;) sinugod ng masasamang elemento ang
Hamoanga* (ina'ang human shield ang mga kaaayan nating namumuhay nang
mapayapa) at sinunog pa ang kanilang mga tahanan. -asuukan ang galing ng ating
unipormadong hanay. Pinakamasalimuot sa larangan ng akakan ang tinata'ag na
uran !omat5ngunit 2A< ang nailigtas natin) sa 2A> kataong naipit sa putukan.
Saludo tayo sa ating mga kapatid sa unipormadong hanay* -agtagumpay ang
samayanan dahil sa inyong sakripisyo.
+natasan po natin si Se!retary Singson na pangasi'aan ang
rehailitasyon ng imprastrukturang nasira sa Hamoanga. Pangunahin sa mga
pangangailangan* maigyan ng tahanan ang mga kaaayan nating nasunugan. +to po
mismo ang isinasaga'a natin sa ilalim ng Hamoanga #ity Roadmap to Re!oFery and
Re!onstru!tion. Pagpasok nga po ng .gosto) magsisimula nang lumipat ang mga
apektadong pamilya sa mga permanenteng ahay sa Martha DriFe SudiFision.
"auuang >)2>: na kaahayan sa iaGt iang lugar ang target nating makumpleto sa
8unyo ng susunod na taon. 8umihingi po kami ng pang&una'a. Maraming prolemang
kinailangan munang lutasin ukol sa pagkuha ng lupang lilipatan. 3initiyak din nating ang
mga tahanang ito ay sumasang&ayon sa pangangailangan ng kanilang relihiyon at
kultura) kayaGt hindi pangkarani'an ang mga ito. Sa 2)::2 pamilya namang gustong sila
26
mismo ang magkumpuni ng sariling tahanan) ;7)777 pisong halaga ng 8ome Materials
.ssistan!e ang ipinapamahagi na.
;.< illion pesos po ang nakahanda para sa pagpapaayos ng
imprastruktura) pagili ng mga lote) pagpapatayo ng mga permanenteng tahanan) at ia
pang suporta sa Hamoanga. 6.<> illion pesos dito) nai&release na sa -8. at DP18.
+lang linggo naman po matapos ang krisis sa Hamoanga) niyanig ng
lindol ang #entral Visayas; pinakamalaki ang pinsala sa Bohol. Dito natin nakita ang
maaaring maaot ng samayanang nagkakaisa sa pagresponde sa sakuna. +sang
linggo matapos ang lindol) may kuryente na sa 3agilaran at sa lahat ng munisipalidad
ng Bohol.
-gayon nga po) a'at isa sa 6< na kritikal na tulay at kalsadang nasira ng
lindol) nadadaanan na. May kauuang ;.<?; illion pesos nang nai&release para sa
rehailitasyon ng Bohol at #eu. "asama na rito ang 6.=A illion pesos na ipinagkaloo
ng D+%( sa lokal na goyerno) para sa pagpapaga'a ng mga palengke) !iFi! !enter)
tulay) 'ater systems) munisipyo at ia pong istrukturang pampamahalaan.
Bago naman po matapos ang 672;) dumating naman si Nolanda5 ang
pinakamalakas na agyo sa kasaysayan. 2.=> milyong pamilya ang talagang
naapektuhan) at == sa ating ?2 proinsya ang tinamaan. Sa 9astern Visayas) kung
saan pinakamalakas ang pinsalang nadulot) napakaraming kinailangan ng agarang
lingap.
Sa sorang lakas ng agyo) naparalisa ang maraming %(I dahil sila
mismo ang tinamaan. -atangay po pati ang ating prepositioned relie$ goods) kayaGt
talagang kinailangang manggaling sa iang lugar ang tulong. %alo pang naging maigat
2;
ang pagdadala ng ayuda) dahil agsak ang imprastruktura* 1alang kuryente) hindi
madaanan ang kalsada) at halos lahat ng tru!k at heaFy eMuipment na kailangan ng
ating $irst responder ang nasira sa pinakaapektadong lugar. 1ala ring gasolina) 'alang
komunikasyon.
"inailangan po talaga ng pamihirang pagkakaisa para ipaaot ang tulong
sa mga apektadong pamilya) kalingahin ang mga naulilaGt sugatan) siguruhing 'alang
mangyayaring outreak ng sakit) at marami pang iang tungkulin. 8alima'a lang po
sa pagkain. 8indi lang igas at de&lata ang kinailangang intindihin* kailangan din ng
mga repa!king !enter) ng maraming tru!k) pati na ng mga arkong magtata'id ng
ayuda sa mga apektadong proinsya. Pagdating doon ng relie$ goods) kailangang
malinis na ang kalsadang dadaanan) at mapagasolinahan ang mga tru!k nang
makaalik sila sa pinanggalingan) upang muling makapagkarga ng ating mga $ood
pa!k.
8indi nagpatumpik&tumpik sa pagresponde ang inyong goyerno.
-agmadali tayong linisin unang&una ang airport) kaya sa loo ng 6= oras matapos ang
agyo) nakapasok na ang tatlo nating #2;7 na may dalang ayuda. Sa mismong ara'
ding iyon) nakapagtayo tayo ng !ommuni!ations hu para maging mas mailis ang
daloy ng impormasyon. Sa ikala'ang ara') dumating na ang Rapid 8ealth .ssessment
teams ng D,8; ang dagdag na sundalo) pulis) at BFP personnel mula sa iang
proinsya; pati na mga ka'ani ng DS1D na nanguna sa relie$ operations5 sa
distriution !enters man sa 9astern Visayas) o sa maraming repa!king !enters na agad
na nagukas sa uong ansa.
2=
Sa loo lang ng dala'ang ara') napagana na ang %eyte 'ater distri!t; sa
ikatlong ara' naman) umukas ang unang gasolinahan. .gad na nilinis ang
pangunahing mga kalsada. Pagsapit ng ika&66 ng -oyemre o dala'ang linggo
matapos ang agyo) naipamahagi na ang ika&isang milyong $ood pa!k sa mga
nasalanta; na&!lear na ang ;<)2:6 !ui! meters ng deris sa mga kalsadang dadaanan
ng mga relie$; at nalinis at nadadaanan na muli ang ;)=6: kilometers ng -ational Roads
5kasalukuyan po naman nating kinukumpuni ang 27?.? kilometrong napinsalang
daanan) tulay) approa!hes) at landslide prone areas. Pagsapit nga po ng Pasko noong
672;) may kuryente na sa lahat ng munisipalidad na tinamaan ng sakuna.
"umaga po sa 9mergen!y Room) iinuhos ng estado ang lahat ng
kanyang kapangyarihan upang agad na mai&stailize ang pasyente. -agpapasalamat
tayo sa mga kasapi sa ating (ainete) na talaga naman pong nanguna sa pagresponde
sa mga apektadong komunidad. Sina Se!. #esar Purisima at Se!. Joel VillanueFa ng
39SD.) na namuno sa logisti!s at nag&organisa sa mga repa!king !enter) nagmistula
po silang dala'ang 'arehouse operator. Si Se!. (reg Domingo ng D3+) naging head
pur!hasing agent ng ansa) haang si Se!. %inda Baldoz naman ng D,%9 ay
minauting maging !all !enter operator para sa lahat ng gusto or nag&alok ng tulong.
Salamat din kina Se!. Jun .aya ng D,3#) na naging dispat!her ng ating
transportasyon; kay Se!. Dinky Soliman na talagang pinatunayan ang pagiging punong
relie$ 'orker ng ansa; at kina Se!. Mar Ro@as ng D+%( at Se!. Volts (azmin ng D-D)
na nagigay ng mar!hing orders sa ating unipormadong hanay mula sa $rontline ng
sakuna. Muli po) salamat sa ating (ainete.
2<
3o our $riends and neighors around the 'orld* Nour outpouring o$
solidarity 'ill neFer e $orgotten y a grate$ul Filipino people. .gain on their ehal$) 'e
thank you.
Marahil nga po) sa kahandaan nating makiamag sa aot ng ating
makakaya) na siyang ipinapamalas ng ating ,F1s) pea!ekeepers at ia pang Pilipino
sa laas ng ansa) nang tayo naman ang nangailangan) nakita ng mundong karapat&
dapat din tayong tulungan. Salamat sa inyo) at sa lahat ng Pilipinong nag&alay ng
dalangin at suporta) dito man o sa iang panig ng mundo.
8indi po natigil ang traaho natin. -agsaga'a tayo ng liFelihood
interFentions) upang maging mas mailis ang pagangon ng mga nasalanta nating
kaaayan. -gayong 8ulyo nga po) 662)?A> traaho na ang nalikha matapos tayong
magkaloo ng angka) kagamitan sa pangingisda at pagtatanim) mga inhi) at
liFesto!k. "asama na rin po dito ang mga sinu'elduhan nating naging kaahagi ng
!ash $or 'ork program.
3anggap naman po siguro ng lahat na malaki ang prolemang dala ni
Nolanda. .yon nga po sa international standards) kapag nangyari ang ganitong klaseng
sakuna) isang taon ang inaaot ago matapos ang relie$ at mag&umpisa ang
rehailitasyon ng isang ansa. Pero sa loo lang ng ? u'an) idineklara ng Inited
-ations na nasa yugto na tayo ng rehailitation. Si (inoong Nuri .$anasieF ng Inited
-ations DeFelopment Programme na nga po ang nagsai) and + Muote* O1e haFe neFer
seen a re!oFery happen so Mui!kly. .nd many o$ us haFe een in many di$$erent
disasters.O
2:
Mahaang panahon ang uunuin para tuluyang makaangon sa
maiigat na sakuna. Sa 8aiti) dala'ang taon na ang nakalipas mula ng lindol) at
marami pa rin ang nasa eFa!uation !enter. .ng mga kapatid natin sa +ndonesia) inaot
ng 'along taon para maka&re!oFer sa tsunami sa .!eh. Mismong sa .merika nga po)
sinasaing 'along taon ang inaot para makaalik sa dati matapos humagupit si
8urri!ane "atrina.
8indi pa po tapos ang ating traaho. Marami pang ahay na kailangang
ipatayo; marami pang mga kaaayan natin ang kailangang iangong muli; patuloy pa
rin ang pag&uild a!k etter para sa mga hinagupit ni Nolanda.
"aya nga po* -gayong 8ulyo) isinumite na sa atin) at nilagdaan na rin
natin) ang %(I Rehailitation and Re!oFery Plan para sa #eu) +loilo) Samar) 9astern
Samar) %eyte) at 3a!loan #ity. Pumasa po ito sa masusing pagsusuri ng mga !luster
ng (ainete; laman nito ang mga pangangailangan ng ating mga kaaayan) ayon na
rin sa isinasaga'ang mala'akang post&disaster needs assessment. -auo po ang
planong ito sa maigting na pagsisikap ni Se!retary Ping %a!son) na inatasan nga nating
tumutok sa mga hamong ini'an ni Nolanda. Imaasa po ako sa pakikiisa ng "ongreso)
dahil malaking halaga ang kailangan) upang tuluyan nang maiangon ang ating mga
kaaayan.
.lalahanin po natin* -asa Diyos nga ra' po ang a'a; nasa tao ang ga'a.
+to rin ang parehong ideya sa likod ng ating mga hakang para sa disaster
preparedness. Binigyang&lakas natin ang mga %(I na siyang mga $rontliner tu'ing
agyo) at iang sakuna gamit ang moderno at mala'akang $ore!asting system.
2>
Sa DR9.M&%iD.R proje!t sa ilalim ng Proje!t -,.8) halima'a)
napapadali ang pagtukoy kung saan ang mga lugar na pinaka&aahain. -akamapa na
po ang 2A sa target nating 67 riFer systems para matukoy kung ano ang mga lugar na
agad naapektuhan tu'ing umuuhos ang ulan.
Dahil mas eksakto na ang pagtukoy natin kung kailan at saan tatama ang
epekto ng agyo) ngayon po) napapaaga ang paghahanda at pagiigay aala ng
ating mga %(Is. Maaga na ring naililikas ang kanilang mamamayan. "ung ang maayos
na $ore!asting) tatamalan pa natin ng mahusay na %(I) talaga naman pong maraming
uhay ang maililigtas. Sa .lay na hinagupit kamakailan ng Bagyong (lenda) 'alang
naitalang pumana' dahil sa agyo) salamat sa mauting pamamahala ni (oFernor
Joey Sal!eda. .t kung kaya itong ga'in ng isang proinsya na siya ngang parang
nata'ag na nga po na high'ay ng mga agyo) akit naman tayo magdududa na kaya
ito ng lahatE
Pag&usapan naman natin ang seguridad. Mulat po tayo sa mga hamon sa
ansa) at alam din nating mahal ang kailangan nating mga kagamitan. -gayon po)
ikinalulugod kong iulat sa inyo* 3uluy&tuloy ang modernisasyon ng .FP. -akuha na natin
ang rand ne' na ? Sokol #omat Itility 8eli!opters) tatlong .gusta1estland&27A
heli!opters) at ang kauna&unahang landing !ra$t utility ship na gina'a dito mismo sa
ating ansa) ang BRP 3aganua. Dumating na rin po ang apat na re$urished I8&2
heli!opters at 6 naFy !utters. -ito namang nakaraang Mayo) pinasinayaan na rin natin
ang state&o$&the&art #ommand #enter ng -aFal For!es 1est sa Pala'an.
Sa susunod na taon) lalapag na ang 6 sa 26 na F.&<7 lead&in $ighter
trainer jets na inili natin. .ng natitira naman po) inaasahan nating maidedeliFer ago
2?
matapos ang 672>. 3arget din nating makuha ang karagdagang rand ne' na ? Bell
!omat utility heli!opters) 6 anti&sumarine heli!opters) 27 pang .gusta1estland&27A
heli!opters) 6 light&li$t air!ra$t) ; medium&li$t air!ra$t) mga radar system at ia pang
kagamitang magpapaunlad sa kakayahan ng ating Sandatahang %akas. Samantala po)
sa Setyemre ng taong ito) inaasahan ang pagdating ng karagdagang 2> re$urished
I8&2 heli!opters.
Dumating na rin ang paunang mga M= assault ri$les na inili natin para sa
kasundaluhan. Sa mga susunod na u'an) ang kauuang ilang ng aril na
mapapasakamay ng ating mga ka'al* <7):6A na ng M= units. .ng onus pa* dahil sa
maayos na proseso ng pro!urement at tapat na pangangasi'a sa pondo) may saFings
tayo na mahigit 2.6 illion pesos saFings) ito pong saFings ay ipinamiili na natin ng
mas marami pang aril.
+didiin ko lang po* Brand ne' at de&kalidad ang lahat ng ripleng ito. Di po
a noong ara'* nauos na nga ang pondo) hindi pa alinsunod sa ispesipikasyong
kailangan natin. 3ulad po nang inili nilang "eFlar 8elmets. +mes na sa IS) sa iang
ansa sila umili. May na&!onFi!t na po dahil dito. Pati ang isang hukom na diumanoGy
sangkot dito) natapos na ang imestigasyong inutos ng "orte Suprema) at hinihintay
natin ang kanilang pasya.
3uloy ang pagtugis natin sa kalaan ng estado at masasamang elemento
para sa mga krimeng gina'a nila. 8alima'a nga po* -ahuli na ang #hairman at
Se!retary (eneral ng -P. nitong Marso. -anunumalik na rin po ang normalidad at
kaayusan sa ;2 proinsyang dating ginamala ng -P..
2A
-agaago na rin nga po ang mukha ng ating kapulisan. Patunay po rito
ang ;7 pulis) sa pangunguna ni +nspe!tor #harity (alFez) na tumalo sa tinatayang 6<7
-P. na sumugod sa kanilang presinto noong 6722. -itong Marso naman po) = na
agitong pulis ang uong&tapang na sumagupa laan sa Martilyo (ang sa Mall o$ .sia.
Mauti nga poGt naaot na ang 2*2 poli!e to pistol ratio) kayaGt na&isyuhan na rin ng
agong aril ang ating mga rookie poli!e'omen. Dati) nakakaligtaan ang kapulisan;
ngayon) kinakalinga na sila ng estado) at talaga namang tinutumasan nila ito ng 'agas
at masigasig na serisyo.
Pakinggan po natin ang tinig ng magigiting nating pulis* BV+D9,
PR9S9-3.3+,- C Four Poli!e'omenD
-ito naman pong 8unyo) naging sunod&sunod ang high&pro$ile na
pamamaslang. .restado na ang ilang mga sangkot sa pagpatay kina Mayor 9rnesto
Balolong) sa negosyanteng si Ri!hard "ing) at may sinusundan na ring magandang
lead ang ating kapulisan sa pagpatay sa ra!e!ar driFer na si Ferdinand Pastor. 8u'ag
po kayong mag&alala* hahaulin natin ang hustisya sa kauuan) hindi ang ahagi
lamang. "aya ukod sa mga gina'a nating pag&aresto) patuloy tayo sa paglikom ng
eidensiya laan sa ia pang suspe!t. Pananagutin natin ang lahat ng may&sala.
Pinapaigting pa natin ang pangangalaga sa seguridad ng taumayan.
Simula ika&2: ng 8unyo ngayong taon) ipinapatupad natin sa -#R ang ,peration
%amat. Matapos nating triplihin ang dami ng !he!kpoints at magsaga'a ng iaGt iang
operasyon) ang resulta* ?:6 sasakyan at 6A $irearms ang nakumpiska natin. -akapag&
serFe tayo ng <?> 'arrants o$ arrest) na nagresulta sa pagkakaaresto ng =27 suspe!t.
+inalik din natin ang ,plan "atok para matiyak na ang may tangan ng lisensyadong
67
aril ay ang karapat&dapat lamang. 6?)>2= na ahay sa -#R ang kinatok ng mga pulis
para sa operasyong ito.
Bago natin ipatupad ang ,plan %amat) mula 9nero hanggang ikala'ang
linggo ng 8unyo) ang murder at homi!ide sa -ational #apital Region) umaaot sa ;2
kaso kada linggo. Sa limang linggo pa lang ng operasyon) ang murder at homi!ide*
Bumaa na sa 66 kaso na lamang kada linggo. 6A porsyentong pagaa ang naitala5
katumas ng A na pagpatay ang napigilan natin kada linggo. .t sa -#R pa lang po ito.
"ung maisasaatas natin ang pension re$orm) at makakakalap nga tayo ng sapat na
pondo para sa dagdag na pulis at para matuloy ang planong pagili ng kagamitan)
lalong mapapala'ak ni Se!. Mar Ro@as ang ,peration %amat) upang ga'ing mas
ligtas ang uong ansa. -asa ilalim nga po sana ng D.P ang pondong pang&
kagamitan) pero dahil hindi ito na&oligate ago umaa ang desisyon ng "orte
Suprema) kailangan po nating maghanap ng pagkukunan ng karagdagang pondo.
3unay nga po* 3i'ala ang pundasyon ng mauting pamamahala. 3i'alang
maaasikaso ang lahat ng tinamaan o tatamaan ng agyo; ti'alang sa a'at ara' ng
traaho) ligtas mong mauu'ian ang pamilya mo. 3i'ala na hindi kayo lalamangan ng
inyong mga pinuno; ti'alang nariyan ang inyong goyerno) kakampi ninyo) lalo na kung
kayo ang nadedehado. 3i'ala na mananagot ang mga nang&auso) at maitatama ang
mga proseso at institusyong ginamit para naka'an kayo. 3i'ala na kung sumunod ka
sa tama) makukuha mo kung ano ang dapat sa iyo. .ng pagaalik ng ti'ala ninyo*
+yan po ang iig saihin ng reporma.
8alima'a* Sa #ustoms) na talaga naman pong sinuok ang ating
pasensya noong nakaraang mga taon. -aging malina' sa atin* Reset utton ang
62
solusyon. Bumuo po tayo ng mga agong tanggapan para suriin at ga'ing epektio ang
mga patakaran sa #ustoms. -agtalaga tayo ng agong !ommissioner) anim na agong
deputy !ommissioner) kasaay na rin ang =7 pang ia pang maaasahang indiid'al
para ipatupad ang ating mga reporma. +inalik din natin sa tamang posisyon ang mga
empleyado. 3otohanang ipinaga'al ang mga gu'ardiyang umaastang kahera) o
'arehouseman na ginaga'ang e@aminer.
Marami nga po ang nagsasakripisyo para ayusin ang #ustoms. "ailang
dito ang mga ka'ani mula sa iang departamento at ahensiya ng goyerno) na hiniling
nating lumipat sa #ustoms dahil ti'ala tayo sa kanilang integridad. Sino nga a naman
ang naghahanap ng sakit ng ulo) lalo paGt 'alang garantiya ng tagumpayE May mga
ipinagpalian ang kanilang promotion. May mga nagpahi'atig din ng agam&agam dahil
sa takot na alikan sila ng mga sindikato. Pero sa huli) tumugon sila sa ating
pana'agang maglingkod. Marapat lang na personal kong pasalamatan ang lahat ng
ka'aning ito) sa pangunguna na nga ni #ommissioner Sunny SeFilla.
Pinapatunayan po natin* Sa paninindigan at pagkakaisa) kayang linisin
kahit pa ang isang institusyong napakahaang panahon nang dinungisan ng kati'alian.
Patunay po rito ang good ne's na natatanggap natin* Mula 9nero hanggang .ril 672=)
umangat ng 66 porsyento ang !ash !olle!tions ng #ustoms kumpara sa parehong
panahon noong nakalipas na taon. .ng kauuan nilang koleksiyon sa unang apat na
u'an ng taon* 22> illion pesos.
.ng masasai ko naman sa mga patuloy na rumaraket* .lam kong hindi
na kayo tinatalan ng takot at kahihiyan. -asa inyo kung makukunsensya kayo5kung
maaa'a kayo sa mga nalululong sa drogang pinapapasok ninyo) o pahihintulutang
66
pumasok sa mga magsasakang napagkakaitan ng tamang kita. .ng sa akin lang*
"apag sumapat na ang nililikom na eidensiya laan sa inyo) sa Biliid ang susunod
ninyong destino.
"ung pag&uusapan natin ang mga repormang nagsisimula nang
magunsod ng mala'akang kaunlaran) marapat din pong ialita ko sa inyo ang mga
pangyayari ukol sa repormang agraryo.
.lam naman po natin) at malina' sa atas* kailangan munang tukuyin ang
maaari at hindi maaaring ipamahaging lupain. Pero ang masaklap) ipinamana sa atin
ang ungi&unging datos. Bakit kanyo* 3aong 2A2; pa sinimulan ang #adastral SurFey)
na tutukoy ng hangganan ng mga lupaing sakla' ng a'at lungsod) ayan) at lala'igan
sa Pilipinas.
+sa pang prolema* +nuna ng mga nakaraang administrasyon ang
distriusyon ng mga lupaing madaling ipamahagi tulad ng mga goFernment&o'ned
land) at lupaing napagkasunduan na ng may&ari at magsasaka. .ng nai'an sa atin ay
mga lupaing maraming kumplikasyon) at ugat pa ng mahaang deate at demandahan.
Dagdag din nga pong suliranin ang masalimuot na sit'asyon sa .RMM.
.ng lupa ng .RMM ay tinatayang 2.< milyong ektarya. Pero ang lupang nakatala na
dinatnan natin ngayon ay nasa 6.A million he!tares dahilsa patung&patong na pag&
angkin ng lupa. -agtataka nga po si (oFernor MujiF 8ataman ng .RMM at tinanong
nga sa akin minsan* Paano kaya nanganganak ang lupaE
1ala po tayong alak na ipasa ang mga suliraning ito sa susunod sa atin)
para pag&ugatan lang ng paniagong mga prolema at ng lalong pagkaudlot ng
repormang agraryo.
6;
Sa 672<) makalipas ng 276 taon) matatapos na rin ang #adastral SurFey.
-gayong taon) ihahain din nating muli sa "ongreso ang panukalang atas para i&e@tend
ang paghahain ng -oti!e o$ #oFerage) na hindi agad natapos nang husto dahil nga sa
mga prolemang kinailangan muna nating solusyonan. ,ras na maihain ang
panukalang atas) umaasa tayong maipapasa ito sa lalong madaling panahon.
"ung ti'ala nga po ang pag&uusapan) dapat ding isama ang Bangsamoro.
Matapos ang mahaang panahon ng hid'aan at napupurnadang negosasyon) naialik
na natin ang ti'ala. Pru'ea po nito* -oong nakaraang Marso) nilagdaan na ang
#omprehensiFe .greement on the Bangsamoro.
Pero simula pa lang ito ng ating pag&usad sa landas ng mala'akang pag&
unlad sa Mindanao. 1ala pong makakatangging napag&i'anan ang .RMM. (usto po
nating igyan ng pantay na pagkakataon ang lahat ng Pilipino) kaya nga dapat may
oost up) para naman maka&!at!h up ang ating mga kaaayang nasa laylayan.
8alima'a) sa udget na iminumungkahi natin para sa 672<) <.2> illion pesos mula sa
udget ng DP18 ay nakalaan para sa imprastraktura ng .RMM.
"asalukuyan na po nating pinapanday ang panukalang Bangsamoro
Basi! %a'. 8umihingi po tayo ng pang&una'a sa ating "ongreso ukol rito. Mahalaga
pong maging masusi ang paghimay natin ng a'at proisyong ilalatag. Sa aot ng
ating makakaya) isusulong natin ang isang panukalang atas na makatu'iran)
makatarungan) at katanggap&tanggap sa lahat.
"ung maisasaatas nga po ang Bangsamoro Basi! %a' ago matapos
ang taon at maisasaga'a ang kinakailangang pleesito) maiigyan ng isaGt kalahating
taon ang Bangsamoro 3ransition .uthority para ipakita ang positiong pagaago.
6=
"ung maaantala naman ito) natural pong iikli rin ang panahon para mapatunayan na
tama nga ang landas ng kapayapaang tinatahak natin.
-apakarami na nga po nating narating dahil sa ti'ala5at 'ala tayong
alak asagin ang ti'alang ito. .ng goyerno ninyo ngayon* mayroong isang salita.
8indi ko na po iisa&isahin ang mga natupad nating panata sa tu'id na daan; aka
masaihan lang tayong naguuhat ng sariling angko. Pero mahirap din namang hindi
tayo maganggit) dahil malamang nag&aaang na ang mga magsasaing 'ala tayong
gina'a. "aya samahan ninyo na lang akong magigay ng ilang halima'a* 3raaho4t
pagkakataon para sa napakaraming Pilipino) nalikha at patuloy pang nililikha. Sa
katunayan) mula .ril 672; hanggang .ril ng 672=* nasa 2.:< million ang nadagdag sa
ilang ng mga Pilipinong nagtatraaho.Minanang kakulangan sa aklat) upuan) at silid&
aralan) napuno na; haang ang mga paniagong pangangailangan dahil sa " to 26)
pinupunuan na rin. 2*2 poli!e&to&pistol ratio) meron na rin po. Modernisasyon ng
Sandatahang %akas) nangyayari na. Pangmatagalang kapayapaan sa Mindanao)
sumusulong na. Pag&angat ng ating ekonomiya) tuluy&tuloy pa rin po.
Saay&saay nating natutupad ang ating mga pangarap* kalusugang
pangkalahatan) silid&aralan) traaho) daungan) kalsada) paliparan) kaligtasan)
kapayapaan. .ng naa'i nating pamansang dangal) sinamahan pa ng pagkilala ng
mundo sa agong anyo ng Pilipinas. .ng kaan ng ayang mula sa pa'is ng
mamamayan) ginugugol para lamang sa kanilang kapakanan.
Pakinggan po nating muli ang isa pa sa ating mga Boss* BV+D9,
PR9S9-3.3+,-* 8ousing $or +n$ormal SettlersD
6<
-gayon nga po* .ng prolemang dinatnan) nasolusyonan. .ng nandiyan)
tinutugunan. .t ang prolemang parating pa lang) pinaghahandaan na rin. -anini'ala
ako* "ung mananatili ang inyong ti'ala) masusolusyonan natin ang mga ito.
3ingnan po natin ang sit'asyon sa enerhiya. (inaga'a na po natin ang
lahat para siguruhing natutugunan ang lumalagong pangangailangan ng ansa. Sa
kaila nito) meron pong mga pangyayaring talagang hindi natin inaasahan) na maaaring
magunsod ng prolema sa susunod na taon. 8alima'a* "ailangan nating unuin ang
mga kakulangan dahil sa outages para sa maintenan!e ng mga lumang planta) ng mga
iglaang paghinto ng operasyon dahil sa pagkasira) at ng delay sa implementation o
pagpapatayo ng mga agong planta.
8u'ag po nating kalimutan) may anta din ng 9l -iKo na makakaapekto
sa kapasidad ng mga hydro po'erplant) at magpapataas pa ng demand sa kuryente.
"ung sa ating mga kaahayan nga) lalakas ang gamit natin ng ele!tri! $an o air!on dahil
sa init ng panahon) lalo naman po sa mga industriya at negosyo. 8indi ito kasing&simple
ng pagpunta sa tindahan at pagsaing) OPaili nga po ng :77 mega'att generator) at
paki&install na rin ukas.O
.ng haol natin* kumpletong paghahanda para hindi tayo maparalisa
sakaling mangyari ang 'orst&!ase s!enario. Dapat) kahit sa susunod na taon pa
uusong ang prolema) meron na tayong pinaplanong solusyon para dito. "aya nga po
inatasan ko si Se!retary +!ot Petilla ng D,9* Makipag&ugnayan ka sa Joint
#ongressional Po'er #ommission) sa 9nergy Regulatory #ommission) sa industriya) at
pinakaimportante sa mga !onsumer) upang madagdagan ang kakayahan nating
tugunan ang prolema sa enerhiya.
6:
Batid ko rin po na apektado ang mga Boss natin sa paugso&ugsong
pagtaas ng presyo ng igas. Mukhang totoo nga po ang mga ulat* May ilang mga
halang ang itukang hoarder na itinatago lang ang igas) para kapag tumaas ang
presyo) ieenta nila ang sto!k para kumita nang di&makatu'iran.
8indi po pu'ede ito. "ung sa tingin nila 'ais sila) mas mahusay ang
ginaga'ang diskarte ng inyong goyerno. .ng agarang solusyon* mag&import po ng
igas) i&supply sa merkado) paaain ang presyo) at panatilihin ito sa risonaleng
antas) para malugi ang mga nagsasamantala sa Pilipino.
-oong -oyemre ng nakaraang taon) nagsimula na tayong mag&import
ng <77)777 metriko tonelada para magsiling ayuda sa supply na pinanipis ng
nagdaang mga agyo) at dumating na lahat ito nitong Marso. -ito ding Perero)
inapruahan ng -F. #oun!il ang pag&angkat natin ng karagdagang ?77)777 metriko
tonelada ilang pagpuno sa ating u$$er sto!king reMuirement) at ;:7)><7 metri! tons na
nito ang dumating ngayong 8ulyo; pagdating ng Setyemre) makakarating na ang
kauuan. -aapruahan na rin ngayong 8ulyo ang agarang importasyon ng <77)777
metriko tonelada ng igas sa pamamagitan ng open idding. May standy authority rin
ang -F. na mag&angkat ng karagdagan pang <77)777 metriko tonelada) ilang
paghahanda sa magiging epekto ng kalamidad sa ani at sa presyo ng igas.
"apag dumating ang karagdagan nating inaangkat) mapupu'ersa na
ngayong magenta ang mga hoarder ng igas na nakatago sa kanilang mga kamalig.
Sa mga hoarder na ito* "ung gusto ninyong makipagmatigasan) okay lang) suukan
ninyo ang estado. 3andaan lang ninyo* .nim na u'an lang ang itatagal ago maulok
ang sto!k sa mga 'arehouse ninyo. Siguradong malulugi kayo kapag nalunod na ang
6>
merkado sa dagdag na igas. "umikilos kayo kontra sa mga Pilipino; kami naman)
isinusulong ang interes ng a'at Pilipino. 3ingnan natin kung sino ang mananalo.
Bukod po sa pag&iimestiga sa mga diumanoGy nagtago ng -F. ri!e)
sinisiyasat na rin natin ang lahat ng mga p'edeng nagkutsaahan sa mga ahensya.
+niimestigahan na ang mga empleyadong pinagdududahan upang makasuhan at
mapakulong ang mga may sala sa lalong madaling panahon.
Saay ng pagtugis sa mga mapang&auso) patuloy rin ang mga proyekto
natin para alagaan ang mga nasa sektor ng agrikultura. (inaga'a nating kaakit&akit na
kauhayan ang pagtatanim ng palay. .lam naman po natin na tumatanda na ang
ating mga magsasaka) kaya malaki ang maitutulong sa $ood se!urity kung mahihikayat
natin ang mga kaataan na pasukin ang ganitong hanapuhay.
-agkakaloo po tayo ng mga makaagong kagamitan sa pagsasaka para
sa episyenteng pagtanim at pag&aani. Mula 6722 hanggang Mayo ng 672=)
naipamahagi na natin ang kauuang =):6? produ!tion ma!hineries) 22);:6 post&
produ!tion ma!hineries) at 27< ri!e mills sa iaGt iang $armerGs asso!iations. Sa tulong
po nito) naa'asan ang nasasayang sa ani ng ating mga magsasaka. Bukod rito)
pinapaunlad natin ang mga patuig) nagpapaga'a tayo ng $arm&to&market roads) at
nagsusulong ng training programs upang masagad ang kanilang kita.
Pag&usapan naman po natin ang udget. .ng 9hekutio)
nagmumungkahi ng mga proyekto at programa; inaapruahan naman ito ng "ongreso.
"ailangan nga lang po nating itigil ang ilan) para makasiguradong sumusunod tayosa
naging desisyon ng "orte Suprema ukol sa Disursement .!!eleration Program o D.P.
.lam ko pong kaisa kayong mga nasa ul'agang ito sa panini'alang hindi dapat
6?
ipagkait ang enepisyo sa ating mamamayan) at dapat nga itong makarating sa kanila
sa lalong madaling panahon.
"aya nga po* +pinapanukala namin ang pagpasa ng supplemental udget
para sa 672=) upang hindi naman maantala ang ating mga programa at proyekto.
"asaay po nito) nanana'agan din tayo sa pakikiisa ng "ongreso) upang maipasa ang
isang Joint Resolution na maglilina' sa mga depinisyon at kaisipang tila pinagtatalunan
pa5at ia pang mga usaping kayo lang sa lehislatura) ilang mga nagsulat ng atas)
ang makakapaglina'.
Sa unang ara' po ng traaho matapos ang S,-.) ihahain natin sa
"ongreso ang panukalang 6.:7: trillion pesos na 672< -ational Budget. (aya ng lagi)
inuo ito kasama ang mamamayan) gamit ang stratehiyang naglalaan ng pondo kung
saan lamang ito tunay na maghahatid ng enepisyo. Imaasa po tayo sa pakikiisa ng
ating mga mamaatas na pagtiayin ito) ilang pangunahing instrumento sa paglikha
ng pagkakataon para sa samayanang Pilipino.
Pakinggan naman po natin ngayon ang isang enepisyaryo ng .lternatiFe
%earning System program po ng Dep9d. BV+D9, PR9S9-3.3+,-* .lternatiFe %earning
SystemD
Mga kaaayan* Siya po) at ang marami pang enepisyaryong tulad niya)
ang natataunan sa tu'ing umiingay ang orkestra ng negatiismo sa alita. +tong
maiingay na ito) sadyang isinasara ang isip at namumuhay sa sariling mundo at
riyalidad. 8aang nakikita ang pagaago sa lipunan) nangyayari na nga ang ating
inasahan* lalong dumadalas) lalong umiinit) at lalong tumitindi ang pag&atake nila sa
atin. 8aang lumilina' ang enepisyo ng reporma) pahirap nang pahirap ang pag&
6A
asang magtagumpay ang panlilinlang nila) kayaGt nagtatanim sila ng duda. Desperado
na po sila.
Bakit nga po a sila galit na galitE 3ingnan po natin ang kanilang
motiasyon. Para sa mga gina'a nang negosyo ang kanilang posisyon* kung maayos
natin ang mga sistema) na'a'alan sila ng pagkakataong mansamantala. -atural lang
na kontrahin nila tayo. +to namang mga 'alang iang layunin kundi iagsak ang
goyerno* Pu'ede lang madagdagan ang kanilang hanay kung maraming nagdurusa)
at na'alan ng ti'ala sa sistema. -gayong nakukumpuni na ang sistema at natutugunan
ang pagdurusa) naaa'asan na ang pu'ede nilang i&re!ruit) kaya pakaunti nang
pakaunti ang kanilang ilang. -atural lang din na kontrahin nila tayo. .ng
pinakamaingay na kumokontra sa atin ay ang aya' ng transpormasyon) dahil
nagsamantala at nakinaang sila sa lumang kalakaran.
(anito ko nga po naisip ang ating situ'asyon* Para tayong mga
mamamayang matagal na naipit sa isang isla kung saan may nag&iisang tindahan. Dahil
'alang pagpipilian) nagpapataas sila ng kanilang presyo kung kailan nila gusto) at
talaga nga naman pong inaauso tayo. +natasan po ninyo akong itimon ang angka ng
estado tungo sa kailang isla) kung saan mas maraming tindahan) mas maraming
pagpipilian) mas maayos ang uhay) at mas mala'ak ang pagkakataon. Siyempre po)
ang nagpapatako ng tindahan sa isla na ating nilisan) aya' tayong pumalaot) dahil
ma'a'alan sila ng inaauso. %ahat) gaga'in nila para pigilan ang ating pagta'id sa
kailang pampang* Sasaihin nilang pareho lang naman doon; 'ala naman talagang
pagaago doon. +tatali nila tayo sa daungan) uutasan ang ating angka)
makikipagkuntsaahan para iliga' ang ating iyahe.
;7
.ng totoo po) hindi naman ako ang kinokontra ng mga ito) kundi ang
taumayang nakikinaang sa tu'id na daan. "ontra sila sa magsasaka sa +loilo) na
mahigit limampung taong nangarap ng maayos na irigasyon) at ngayon ay nakikita nang
ginaga'a ang Jalaur Multi&purpose RiFer Proje!t. "ontra sila sa napakaraming
estudyanteng hindi na kailangang magsiksikan sa mga !lassroom. "ontra sila sa
nagkatraaho dahil nasanay ng 39SD.; kontra sa mga maagang naililikas sa panahon
ng agyo dahil sa pinahusay na P.(.S.; kontra sa mga in$ormal settler na nailayo sa
pangani dahil sa programang paahay; kontra sa mga maralitang lire nang
nakakapagpagamot sa pampulikong ospital; kontra sa mga sundalong may
modernong kagamitan kaya mas may kumpiyansa nang ipagtanggol ang ansa; kontra
sa mga Moro at katutuong aot&tana' na ang kapayapaan. Mga Boss) kontra po sila
sa inyo.
.ng totoo po niyan) 'ala pa tayo sa pu'esto) inaatake na tayo. Sanay na
tayong sinaluong ng negationg komentarista sa almusal) pang&aalipusta sa
tanghalian) insulto sa hapunan) may intriga pa ilang midnight sna!k. -gayon nga pong
Pangulo ako) tuloy pa rin ang mga kontra sa pagaago. Sa tingin ko) maski sa
pagaa ko sa pu'esto) hindi pa rin sila titigil.
-aalala ko po ang isang matandang aaeng nakausap ko dati sa
kampanya. .ng sai niya sa akin) O-oy) mag&iingat ka. Marami kang makakaangga.O
3otoo ang kanyang aala. Pero uo ang loo kong kaharapin ang mga
nakakaanggang ito) dahil alam ko* iilan lamang sila) at di hamak na napakarami natin.
Mas malakas po tayong mga handang makisag'an tungo sa pagaago.
Magtatagumpay tayo sa laang ito) dahil tayo ang nasa tama. -angarap tayo)
;2
nagsimula tayo) nagsikap tayo) nakau'elo tayo) at ngayon) umaarangkada na nga po
ang Pilipino. %along magiging sulit ang pagod at sakripisyo natin kung itong nasimulan
natin ay itutuloy ninyo.
"ayo ang haharap sa sangandaan; kayo ang magpapasya kung
magtutuloy ang pagaago. 3andaan na lang po natin) ito ang aking ikalimang S,-.;
isa na lamang ang natitira. Sa 672:) pipili kayo ng agong pinuno ng ating ayan. .ng
sa akin lang po* Para ipagpatuloy at mas mapailis pa ang pagaagong tinatamasa
ng ating lipunan) iisa lang ang atayan sa pagpili ng papalit sa akin* Sino ang 'ala ni
katiting na dudang magpapatuloy sa transpormasyong ating isinasakatuparanE
"ayo po ang Boss) kayo ang lakas) kayo ang gumaga'a ng pagaago5
kaya kayo rin ang magpapatuloy nito. -asasainyo kung paanong isusulat sa
kasaysayan ang mga panahong ito. Maaari itong maalala ilang tuktok ng ating
tagumpay) ilang magandang simulaing nasayang lang. Pero mas maganda pong di
hamak kung maalala ang mga naga'a natin ilang simula pa lang ng ating mahaang
paglalakay tungo sa katuparan ng mas matatayog pang pangarap.
-oong minungkahi po ng ilang mga grupo na akoGy tumako) ang sai nila
sa akin noon) hindi namin inaasahan na lutasin mo lahat ng prolema ng ating ansa sa
loo ng anim na taon. Pero simulan mo na sana. -akita naman ninyo kung saan tayo
nanggaling) at nakita naman ninyong lampas&lampas pa sa ating mga pinangarap
noong simula ang tinatamasa natin ngayon.
Pinapanday na natin ang sistema kung saan talagang patas ang laan;
kung saan ang sumusunod sa patakaran ay nakakarating sa nais niyang paroonan;
kung saan may tunay na kumpetisyong naguukal ng pagkakataon at mala'akang
;6
kaunlaran; kung saan ang lahat ay may kakahayang pangha'akan ang sariling
kapalaran.
.ot&kamay na ang isang lipunang kayang sumalo sa mga nasa laylayan;
kung saan ang a'at isa ay kumikilala sa kanyang tungkulin sa kap'a at sa ayan;
kung saan tuloy&tuloy at 'alang&hanggan ang pakikiamag at sama&samang pag&angat
ng samayanan.
Papalapit na po talaga tayo sa minimithi nating kinaukasan) kung saan
naghahari ang katarungan) at tunay pong 'alang maii'an.
+to ang resulta ng reporma) at ito ang ipinaglaan natin) at patuloy pang
ipinaglalaan* 8indi ang pagpapanatili ng nakasanayan) kundi ang pagaago ng
sistema para makinaang ang lahat.
Mga Boss* Binigyan ninyo ako ng pagkakataong pamunuan ang
transpormasyon. "ung hinindian ko ang hamon na iniharap niyo sa akin) para ko na ring
sinai na tutulong akong pahaain ang inyong pagdurusa) at hindi maaatim ng
konsensiya ko iyon. "ung tinalikuran ko ang pagkakataon) parang tinalikuran ko na rin
ang aking amaGt ina) at ang lahat ng inialay nila para sa atin; hindi po mangyayari iyon.
Sa paghakang sa tu'id na daan) pinili ninyo ang mauti at ang tama; tumotoo kayo sa
akin5at ako naman po ay tumotoo sa inyo.
.ng transpormasyong tinatamasa natin ngayon) ay magaga'a nating
permanente sa gaay ng Panginoon) hanggaGt uo ang ating pananalig at ti'ala. .t
hanggaGt nagsisili tayong lakas ng isa4t isa) patuloy nating mapapatunayan na) /the
Filipino is 'orth dying $or)0 /the Filipino is 'orth liFing $or)0 at idadagdag ko naman po*
/3he Filipino is de$initely 'orth $ighting $or.0
;;
.lam po ni Vi!e President na noong 2A?>) nagkasama kami) may kudeta)
na&amush po tayo doon) at tapos noon ay pangala'ang uhay ko na po ito. 8indi natin
maii'asang mag&isip sa mga inuunggo natin) may ara' kayang pagsampa ng
entalado ay ito na a huling ara') may magtatagumpay ang maglagay ng oma;
magtatagumpay a iyong mga maiitim na alak ng atin pong mga katunggaling gusto
tayong ialik sa maling kalakalan. .t kung dumating nga ang panahon pong iyon at
natapos na po iyong ating pangala'ang uhay) masasai ko ho ang sa lahat po nang
inaaot natin) ako po masasai ko kuntento na ako. "untento na po ako dahil panatag
ang kalooan ko na kung ako po4y ma'ala na dito) marami po ang magpapatuloy ng
ating tinahak na; aka iyon lang po talaga ang papel ko) na umpisahan ito.
-andiyan po ang mga taong katulad ni #ardinal #hito 3agle) at ni "a
9duardo Manalo) at tulad ni Brother 9ddie VillanueFa) Father #atalino .reFalo4t Father
Je$$ Villarin) SalFatier C sila po sa sektor na relihiyoso) itutuloy nila ang ating sinimulan.
Meron pong .ris .lip ng #.RD na magtutuloy sa kaniyang amag pamamagitan ng
mi!ro $inan!e. -andiyan po ang isang .li!e Murphy at ang kaniyang mga kasamahan
sa Iran Poor .sso!iates na talagang tutuluyan ang pangangalaga sa atin pong mga
in$ormal settlers.
-andiyan po ang ating mga sundalo at kapulisan na talagang ara'&ara'
naman po pinipilit ga'in ang tama) tulad ng ating agong #hie$ o$ Sta$$) ang ating mga
serFi!e !ommanders) mga sundalong light rea!tion attalion at mga J.S+(. +yon pong
mga pulitiko may duda a na dadalhin tayo ni Senate President Franklin Drilon at ni
Speaker Belmonte sa tamang landasE -aging priilehiyo ko rin ho makipagtraaho at
makipag&ugnayan sa isang (oF. .l$redo MaraKon ng -egros ,!!idental) hindi ko po
;=
kapartido pero sa palagay ko naman po kasama rin niya ako sa $ans !lu sa tama
niyang pamamalakad sa -egros.
Meron rin tayong mga humahangad na ago o mas ata sa aking pulitiko
C aya' ko naman pong saihing makaluma na akong pulitiko sa pagtukoy sa mas ata
C mga taong tulad ni Mayor Patri!k Mailog at Mayor %en .lonte. Meron din naman mga
sektor na saihin nating !ultured katulad ni -oel #aangon at ni ,gie .l!asid na hindi
pansarili lang ang iniintindi. (ai&gai po) ago ako matulog) /3hank you) nakalagpas
pa ako ng isang ara'.0 "ung sai nga noong ata kami) /Finished or not $inished) pass
your paper)0 ay dumating na sa akin. Palagay ko naman) nararamdaman kung anong
pagaagong karapatan ng a'at Pilipinong mangyari.
Mga Boss) kayo ang guma'a ng transpormasyong ating tinatamasa. "ayo
ang susi ng pagpapatuloy ng lahat ng positiong pagaagong naaaot natin. Buong&
uo ang ti'ala ko* -asa eksena man ako o 'ala) tutungo ang Pilipino sa tama niyang
kalalagyan. "aya hanggang dito na lang po ako. Magandang hapon sa lahat.
Maraming salamat sa inyo.
PPP
;<