Professional Documents
Culture Documents
CHNG III
GC VI NG TRN
I. GC TM. S O CUNG
1. Gc tm
Gc c nh trng vi tm ng trn gl gc tm.
Nu 00 a 1800 th cung nm bn trong gc gl cung nh, cung nm bn ngoi gc gl
cung ln.
Nu a 1800 th mi cung l mt na ng trn.
Cung nm bn trong gc gl cung b chn. Gc bt chn na ng trn.
Ki hiu cung AB l AB .
2. S o cung
S o ca cung AB c k hiu l s AB .
S o ca cung nh bng s o ca gc tm chn cung .
S o ca cung ln bng hiu gia 3600 v s o ca cung nh (c chung 2 mt vi cung
ln).
S o ca na ng trn bng 1800 . Cung c ng trn c s o 3600 .
Cung khng c s o 00 (cung c 2 mt trng nhau).
3. So snh hai cung
Trong mt ng trn hay hai ng trn bng nhau:
Hai cung gl bng nhau nu chng c s o bng nhau.
Trong hai cung, cung no c s o ln hn gl cung ln hn.
4. nh l
Nu C l mt im nm trn cung AB th s AB = sAC + s CB .
1
s o ca cung
2
R2 3
.
4
R 3
Bi 3. Cho hai ng trn ng tm (O; R) v O;
. Trn ng trn nh ly mt im M.
2
Tip tuyn ti M ca ng trn nh ct ng trn ln ti A v B. Tia OM ct ng trn
ln ti C.
a) Chng minh rng CA CB .
b) Tnh s o ca hai cung AB.
HD: b) 600;3000 .
Bi 4. Cho (O; 5cm) v im M sao cho OM = 10cm. V hai tip tuyn MA v MB. Tnh gc
tm do hai tia OA v OB to ra.
HD: 1200 .
Bi 5. Cho tam gic u ABC, v na ng trn ng knh BC ct AB ti D v AC ti E. So
snh cc cung BD, DE v EC.
Trang 20
Hnh hc 9
HD: BD DE EC .
Bi 6. Cho hai ng trn ng tm (O; R) v (O; R) vi R > R. Qua im M ngoi (O; R), v
hai tip tuyn vi (O; R). Mt tip tuyn ct (O; R) ti A v B (A nm gia M v B); mt
tip tuyn ct (O; R) ti C v D (C nm gia D v M). Chng minh hai cung AB v CD bng
nhau.
HD:
Bi 7.
a)
HD:
Hnh hc 9
.
a) Tnh s o ca hai cung
AmB, AnB
b) Chng minh khong cch t tm O n dy AB l
AB
.
2
HD:
2CD
. Chng minh: AB < 2.CD.
Bi 6. Trn ng trn (O) v hai cung AB v CD tha: AB
HD:
Bi 7.
HD:
III. GC NI TIP
1. nh ngha
Gc ni tip l gc c nh nm trn ng trn v hai cnh cha hai dy cung ca ng
trn .
Cung nm bn trong gc gl cung b chn.
2. nh l
Trong mt ng trn, s o ca gc ni tip bng na s o ca cung b chn.
3. H qu
Trong mt ng trn:
a) Cc gc ni tip bng nhau chn cc cung bng nhau.
b) Cc gc ni tip cng chn mt cung hoc chn cc cung bng nhau th bng nhau.
c) Gc ni tip (nh hn hoc bng 900 ) c s o bng na s o ca gc tm cng chn
mt cung.
d) Gc ni tip chn na ng trn l gc vung.
Hnh hc 9
HD: a) Chng minh ABF ACF 900 CE // BF, BD // CF BFCH l hnh bnh hnh.
b) Dng tnh cht hai ng cho ca hnh bnh hnh.
c) Dng tnh cht ng trung bnh ca tam gic AHF.
Bi 7. Cho ng trn (O) ng knh AB, M l im chnh gia ca mt na ng trn, C l
im bt k trn na ng trn kia, CM ct AB ti D. V dy AE vung gc vi CM ti F.
a) Chng minh rng t gic ACEM l hnh thang cn.
b) V CH AB. Chng minh rng tia CM l tia phn gic ca gc HCO .
1
c) Chng minh rng CD AE .
2
HD: a) Chng minh FAC v FEM vung cn ti F AE = CM;
CAE AEM 450 AC // ME ACEM l hnh thang cn.
b) HCM OMC OCM
CD CH DH
1
1
1 CD MD CD CM AE .
MD MO DO
2
2
0
Bi 8. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O; R). Bit A a 90 . Tnh di BC.
HD: V ng knh BD. BDC BAC a . BC BD.sin D 2R sina .
c) HDC ODM
Bi 9. Cho ng trn (O) c hai bn knh OA v OB vung gc. Ly im C trn ng trn (O)
sdAC
4
sao cho
. Tnh cc gc ca tam gic ABC.
5
sdBC
HD:
Bi 10. Cho tam gic ABC cn ti A v c gc A bng 500 . Na ng trn ng knh AC ct AB
ti D v BC ti H. Tnh s o cc cung AD, DH v HC.
HD:
Bi 11. Cho ng trn (O) c ng knh AB vung gc dy cung CD ti E. Chng minh rng:
CD2 4AE.BE .
HD:
Bi 12.
a)
HD:
IV. GC TO BI TIA TIP TUYN V DY CUNG
Trang 23
Hnh hc 9
1. nh l
S o ca gc to bi tip tuyn v dy cung bng na s o ca cung b chn.
2. H qu
Trong mt ng trn, gc to bi tia tip tuyn v dy cung v gc ni tip cng chn mt
cung th bng nhau.
3. nh l (b sung)
Nu gc BAx (vi nh A nm trn ng trn, mt cnh cha dy cung AB), c s o bng
na s o ca cung AB cng dy v cung ny nm bn trong gc th cnh Ax l mt tia
tip tuyn ca ng trn.
Bi 1. Cho na ng trn (O) ng knh AB. Trn tia i ca tia AB ly mt im M. V tip
tuyn MC vi na ng trn. Gi H l hnh chiu ca C trn AB.
a) Chng minh rng tia CA l tia phn gic ca gc MCH.
b) Gi s MA = a, MC = 2a. Tnh AB v CH theo a.
HD: a) ACH ACM B
6
b) Chng minh MA.MB MC 2 MB 4a , AB 3a . MC.OC = CH.OM CH a .
5
Bi 2. Cho tam gic ABC ngoi tip ng trn (O). Gi D, E, F ln lt l cc tip im ca
ng trn trn cc cnh AB, BC, CA. Gi M, N, P ln lt l cc giao im ca ng trn
(O) vi cc ti OA, OB, OC. Chng minh rng cc im M, N, P ln lt l tm ca ng
trn ni tip cc tam gic ADF, BDE v CEF.
HD: p dng tnh cht hai tip tuyn ct nhau.
Bi 3. Cho hai ng trn (O) v (O) ct nhau ti A v B. Mt ng thng tip xc vi ng
trn (O) ti C v tip xc vi ng trn (O) ti D. V ng trn (I) qua ba im A, C, D,
ct ng thng AB ti mt im th hai l E. Chng minh rng:
a) CAD CBD 1800 .
b) T gic BCED l hnh bnh hnh.
HD: a) Chng minh BAC BCD , BAD BDC CAD CBD BCD BDC CBD 1800
b) Chng minh BCD EDC ( BAC ) , ECD BDC ( BAD) BC // DE, BD // CE.
Bi 4. Trn mt cnh ca gc xMy ly im T, trn cnh kia ly hai im A, B sao cho
MT 2 MA.MB . Chng minh rng MT l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic
TAB.
1
HD: Chng minh MAT MTB ATM B sdAT
MT l tip tuyn.
2
Bi 5. Cho hai ng trn (O) v (O) ct nhau ti A v B. V dy BC ca ng trn (O) tip xc
vi ng trn (O). V dy BD ca ng trn (O) tip xc vi ng trn (O). Chng
minh rng:
a) AB2 AC.AD
b)
BC
BD
AC
.
AD
2
AB AC BC
BC AB . AC AC .
AD AB BD
BD
AD AB AD
Bi 6. Cho ng trn (O) v mt im M bn ngoi ng trn. Tia Mx quay quanh M, ct
ng trn ti A v B. Gi I l mt im thuc tia mx sao cho MI 2 MA.MB . Hi im I
di ng trn ng no?
HD: MT 2 MA.MB MI 2 MI = MT im I di ng trn ng trn (M, MT).
Bi 7. Cho ng trn (O) v ba im A, B, C trn (O). Dy cung CB ko di gp tip tuyn ti A
Trang 24
Hnh hc 9
V. GC C NH BN TRONG NG TRN.
GC C NH BN NGOI NG TRN.
nh l 1
S o ca gc c nh bn trong ng trn bng na tng s o hai cung b chn.
nh l 2
S o ca gc c nh bn ngoi ng trn bng na hiu s o hai cung b chn.
Bi 1. Cho tam gic ABC ni tip trong ng trn (O). Trn cc cung nh AB v AC ln lt ly
cc im I v K sao cho AI AK . Dy IK ct cc cnh AB, AC ln lt ti D v E.
a) Chng minh rng ADK ACB .
b) Tam gic ABC phi c thm iu kin g th t gic DECB l hnh thang cn.
Hnh hc 9
vi
sdAnC
AnC ,
BmA v
BkE l cc cung trong gc AMC.
HD:
Bi 9.
a)
HD:
Hnh hc 9
Hnh hc 9
HD:
Bi 10.
HD:
Hnh hc 9
Hnh hc 9
Mi gc tm ca a gic c s o bng
Bn knh ng trn ngoi tip:
a2
.
4
1
nar .
2
Bi 1. Mt ng trn c bn knh R 3cm. Tnh din tch hnh vung ni tip ng trn .
HD: a R 2 3 2(cm) S 18cm2 .
Trang 30
Hnh hc 9
HD: a) R
a
:
0,8
.
180
1800
2tan
2sin
5
5
c) ABM ACB
.
AC BC
Bi 5. Cho ng trn (O; R). T mt im A trn ng trn (O) v cc cung AB, AC sao cho
300 , sdAC
900 (im A nm trn cung BC nh). Tnh cc cnh v din tch ca
sdAB
tam gic ABC.
a
HD: BC R 3 , AC R 2 , AB 2R sin150 , S R2
6
sin150 .
2
Bi 6.
a)
HD:
ng knh d
di C
Din tch S
6
94,2
28,26
HD:
Bi 2. Cho ng trn (O) bn knh OA. T trung im M ca OA v dy BC OA. Bit di
ng trn (O) l 4 (cm) . Tnh:
a) Bn knh ng trn (O).
b) di hai cung BC ca ng trn.
HD:
Bi 3. Tam gic ABC c AB = AC = 3cm, A 1200 . Tnh di ng trn ngoi tip ABC.
HD:
Bi 4. Mt tam gic u v mt hnh vung c cng chu vi l 72cm. Hi di ng trn ngoi
tip hnh no ln hn? Ln hn bao nhiu?
HD:
Trang 31
Hnh hc 9
Bi 5. Cho hai ng trn (O; R) v (O; R) tip xc ngoi vi nhau ti A. Mt ng thng qua A
1
ct ng trn (O) ti B, ct ng trn (O) ti C. Chng minh rng nu R R th
2
di ca cung AC bng na di ca cung AB (ch xt cc cung nh AC, AB).
HD:
Bi 6. Cho ng trn ng knh BC 2R . Trn ng trn ly mt im A sao cho AB R 3 .
Gi P1, P2, P3 l chu vi cc ng trn c ng knh ln lt l CA, AB, BC. Chng minh
rng:
P12 P22 P32
.
1
3
4
HD:
Bi 7. Cho t gic ABCD ngoi tip ng trn (O). V ra pha ngoi t gic ny bn na ng
trn c ng knh ln lt l bn cnh ca t gic. Chng minh rng tng di ca hai
na ng trn c ng knh l hai cnh i din bng tng di hai na ng trn kia.
HD:
Bi 8. Cho na ng trn (O; 10cm) c ng knh AB. V hai na ng trn ng knh OA
v OB trong na ng trn (O; 10cm). Tnh din tch ca phn nm gia ba ng trn.
HD:
Bi 9. Cho na ng trn (O) ng knh BC. Ly mt im A trn (O) sao cho AB < AC. V hai
na ng trn ng knh AB v AC pha ngoi tam gic ABC. Chng minh din tch
tam gic ABC bng tng hai din tch ca hai hnh trng khuyt pha ngoi (O).
HD:
Bi 10.
a)
HD:
R2n
360
hay
lR
2
Bi 1. Mt hnh vung v mt hnh trn c cng chu vi. Hi hnh no c din tch ln hn.
4
HD: Gi chu vi mi hnh l 4a Shv a2, Sht a2 Sht Shv .
Bi 2. Chng minh rng din tch hnh trn ngoi tip hnh vung bng hai ln din tch hnh trn
ni tip hnh vung .
HD: Gi di cnh hnh vung l a Sngoai tiep
Trang 32
a2
a2
.
;S
2 noitiep
4
Hnh hc 9
Bi 3. Tnh din tch hnh vnh khn to thnh bi ng trn ni tip v ng trn ngoi tip
tam gic u cnh 6cm.
a
a
Rngoai tiep
2 3 Rnoitiep
3
0
HD:
,
S 9 (cm2) .
180
1800
2sin
2tan
3
3
Bi 4. Mt tam gic u cnh a ni tip trong ng trn (O). Tnh din tch hnh vin phn to
thnh bi mt cnh ca tam gic v mt cung nh cng cnh .
a2 a2 3
.
9
12
Bi 5. Tam gic ABC vung ti A, ng cao AH = 2cm. Trn cng mt na mt phng b BC c
cha A ta v ba na ng trn c ng knh ln lt l BH, CH v BC. Tnh din tch
min gii hn bi ba na ng trn .
HD: t HB 2R, HC 2r AH 2 HB.HC 4Rr Rr 1 S Rr (cm2) .
Bi 6.
a)
HD:
HD: S
BI TP N CHNG III
Bi 1. Cho na ng trn (O; R) ng knh AB. T A v B v cc tip tuyn Ax v By vi na
Trang 33
Hnh hc 9
Bi 5. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O) (AB < AC). V dy AD // BC. Tip tuyn ti A
v B ca ng trn ct nhau ti E. Gi I l giao im ca AC v BD. Chng minh rng:
a) AIB AOB .
b) Nm im E, A, I, O, B cng nm trn mt ng trn.
c) IO IE.
AOB . b) ABOI, AOBE ni tip.
HD: a) AIB sdAB
c) EIO EAO 900 IO
IE
Bi 6. Cho hnh vung ABCD. Trn hai cnh CB v CD ln lt ly hai im di ng M v N sao
cho CM = CN. T C v ng thng vung gc vi BN, ct BN ti E v AD ti F.
a) Chng minh t gic FMCD l hnh ch nht.
b) Chng minh nam im A, B, M, E, F cng nm trn mt ng trn. Xc nh tm O ca
ng trn .
c) ng trn (O) ct AC ti mt im th hai l I. Chng minh tam gic IBF vung cn.
d) Tip tuyn ti B ca ng trn (O) ct ng thng FI ti K. Chng minh ba im K, C, D
thng hng.
HD: a) FDC = NCB FD = CN = CM
Trang 34
Hnh hc 9
R2
R2
,
sAB sCD Squat AOD Squat BOC
sAD sBC
360
360
Bi 8. Cho na ng trn ng knh BC = 10cm v dy BA = 8cm. V ra pha ngoi ca tam
gic ABC cc na ng trn ng knh AB v AC.
a) Tnh din tch tam gic ABC.
b) Tnh tng din tch hai hnh vin phn.
c) Tnh tng din tch hai hnh trng khuyt.
25
HD: a) SABC 24(cm2)
b) Svp 24(cm2)
c) Stk 24(cm2) .
2
Bi 9. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). Bit BC = 2cm, A 450 .
a) Tnh din tch hnh trn (O).
b) Tnh din tch hnh vin phn gii hn bi dy BC v cung nh BC.
c) Xc nh v tr ca im A din tch tam gic ABC l ln nht. Tnh din tch ln nht .
2
(cm2)
HD: a) R OB 2 S 2 (cm2) b) Svp
2
c) SABC ln nht A l im chnh gia cung ln BC. Khi SABC 2 1(cm2) .
Bi 10. Cho tam gic ABC nhn. ng trn ng knh BC ct AB N v ct AC M. Gi H l
giao im ca BM v CN.
a) Tnh s o cc gc BMC v BNC.
b) Chng minh AH vung gc BC.
c) Chng minh tip tuyn ti N i qua trung im AH.
HD:
Bi 11. Cho ng trn tm O, ng knh AB = 2R v im M trn ng trn sao cho gc
MAB 900 . K dy MN vung gc vi AB ti H.
a) Chng minh AM v AN l cc tip tuyn ca ng trn (B; BM).
b) Chng minh MN 2 4AH .HB .
c) Chng minh tam gic BMN l tam gic u v im O l trng tm ca n.
d) Tia MO ct ng trn (O) ti E, tia MB ct (B) ti F.Chng minh ba im N, E, F thng
hng.
HD:
Bi 12. Cho ng trn (O; R) v im A cch O mt khong bng 2R, k tip tuyn AB ti ng
trn (B l tip im).
a) Tnh s o cc gc ca tam gic OAB.
b) Gi C l im i xng vi B qua OA. Chng minh im C nm trn ng trn O v AC
l tip tuyn ca ng trn (O).
c) AO ct ng trn (O) ti G. Chng minh G l trng tm tam gic ABC.
HD:
Bi 13. T mt im A ngoi ng trn (O; R), k hai tip tuyn AB, AC (vi B v C l hai tip
im). Gi H l giao im ca OA v BC.
a) Chng minh OA BC v tnh tch OH.OA theo R.
b) K ng knh BD ca ng trn (O). Chng minh CD//OA.
c) Gi E l hnh chiu ca C trn BD, K l giao im ca AD v CE. Chng minh K l trung
b) Squat AOB SquatCOD
Trang 35
Hnh hc 9
im CE.
HD:
Bi 14. T mt im A ngoi ng trn (O; R), k hai tip tuyn AB, AC (vi B v C l cc tip
im). K BE AC v CF AB (E AC, F AB ), BE v CF ct nhau ti H.
a) Chng minh t gic BOCH l hnh thoi.
b) Chng minh ba im A, H, O thng hng.
c) Xc nh v tr im A H nm trn ng trn (O).
HD:
Bi 15. Cho ng trn (O; 3cm) v mt im A c OA = 6 cm. K cc tip tuyn AB v AC vi
ng trn (B, C l cc tip im). Gi H l giao im ca OA v BC.
a) Tnh di OH.
b) Qua im M bt k thuc cung nh BC, k tip tuyn vi ng trn, ct AB v AC theo th
t ti E v F. Tnh chu vi tam gic ADE.
c) Tnh s o gc DOE.
HD:
Bi 16. Cho na ng trn tm O ng knh AB. Gi Ax, By l cc tia vung gc vi AB (Ax,
By v na ng trn thuc cng mt na mt phng b AB). Qua im M bt k thuc tia
Ax, k tip tuyn vi na ng trn, ct By N.
a) Tnh s o gc MON.
b) Chng minh MN = AM + BN.
c) Tnh tch AM.BN theo R.
HD:
Bi 17.
a)
HD:
Trang 36