Chng 1: Pht trin ngh nghip gio vin

HOT NG 1
PHT TRIN NGH NGHIP GIO VIN L G?
1. PHIU HC TP 1a
Hy nh li qu trnh lao ng ngh nghip ca bn t khi tt nghip trng s
phm n nay
a) Bn hy ch r nhng thay i v chuyn mn (trong phm vi chuyn mn bn c
o to trng s pham) v nghip v s phm ca bn so vi thi im bn mi tt nghip
trng s phm
Nhng thay i v chuyn mn
Nhng thay i v nghip v s phm
...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

b) Bn hy nh li v vit hon chnh cc cu di y:

b1. Ti c nhng thay i v chuyn mn - nghip v v:
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

b2. Ti c c nhng thay i v chuyn mn - nghip v bng cch:

........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................

2. PHIU HC TP 1b
Nhng ni dung di y, ni dung no lin quan n khi nim pht trin ngh
nghip gio vin (nh du () vo la chn)?
TT

Ni dung

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

t danh hiu gio vin dy gii

C k nng thuyt trnh trc m ng
c gii thiu vo Hi ng Nhn dn tnh
Tip ni kt qu o to ban u trng s phm rn ngh gio vin
Lin h kin thc c vi cc kinh nghim mi trong dy hc v gio dc
Tham gia cc hot ng mang tnh phong tro ca ngnh gio dc
Tch ly kin thc chuyn mn, pht trin k nng dy hc v gio dc
Qu trnh c gim st v cng nhn
Gio vin l ngi to ra s thay i
Qu trnh sng lc i ng gio vin

La chn

3. Gii thiu v pht trin ngh nghip gio vin

Nhng c im ca i tng, cng c lao ng ngh nghip ca gio vin khng nh
s sng to v gi n tnh thay i lin tc ca dy hc v gio dc. V l , rt t gio vin
(nu khng mun ni l khng mt ai) c th c quyt rng mnh hiu bit tt c, tinh thng
ngh dy hc. Cng v th, mi gio vin cn pht trin ngh nghip ca mnh mt cch lin tc,
mi c s gio dc phi xc nh vic pht trin chuyn mn lin tc cho gio vin l nhim v
ch yu trong ni dung qun l nhn lc ti c s gio dc.
Pht trin ngh nghip ca mt c nhn hiu theo ngha rng c lin quan n vic pht
trin con ngi trong vai tr ngh nghip ca ngi . Villegass-Reimers (2003) & Gladthorn
(1995) cho rng pht trin ngh nghip gio vin l s pht trin ngh nghip m mt gio vin
t c do c cc k nng nng cao (qua qu trnh hc tp, nghin cu v tch ly kinh nghim
ngh nghip) p ng cc yu cu st hch vic ging dy, gio dc mt cch h thng [12]. y
l qu trnh to s thay i trong lao ng ngh nghip ca mi gio vin nhm gia tng mc
thch ng ca bn thn vi yu cu ca ngh dy hc.
Pht trin ngh nghip lin tc ca gio vin bao hm pht trin nng lc chuyn mn v
nng lc nghip v ca ngh (nghip v s phm) cho gio vin. Nng lc nghip v s phm
ca gio vin li c xc nh bi nng lc thc hin cc vai tr ca gio vin trong qu trnh
lao ng ngh nghip ca mnh. Bn thn cc vai tr ca gio vin (gn lin vi chc nng ca
h) cng khng phi l bt bin.
Nh trng hin i v ang t ra nhng yu cu mi i vi gio vin, theo , ngi
gio vin phi m nhn thm nhng vai tr mi. Vai tr ngi hng dn, t vn v chm sc
tm l hc sinh m ngi gio vin trong nh trng hin i phi m nhn l mt minh ha.
Theo lgic ny, ni dung pht trin ngh nghip lin tc ca gio vin rt phong ph, bao gm c
vic m rng, i mi tri thc khoa hc lin quan n ging dy mn hc do gio vin ph trch
n m rng, pht trin, i mi tri thc, k nng thc hin cc hot ng dy hc v gio dc
trong nh trng. Trong cc ni dung nu trn, gia tng nng lc nghip v ca ngh (nghip v
s phm) cho gio vin l ni dung quan trng.
Pht trin ngh nghip gio vin l mt qu trnh mang tnh tt yu v lu di i vi mi
gio vin. Tt yu bi dy hc v gio dc l nhng qu trnh thay i v gn lin vi s sng to
ca mi gio vin. Lu di bi pht trin ngh nghip gio vin bt u t s chun b khi u
c s o to ngh v tip tc trong qu trnh lao ng ngh nghip ca gio vin ti c s gio
dc cho n khi v hu.

V bn cht, pht trin ngh nghip gio vin l qu trnh gia tng s thch ng trong lao
ng ngh nghip ca ngi gio vin. Thc tin dy hc khng nh: nhng phng php
ging dy tt s c nh hng tch cc n vic hc sinh hc ci g v hc nh th no. Hc cch
dy v lm vic tr thnh mt gio vin gii (gt hi c nhng thnh tu cao trong lao ng
ngh nghip) l c mt qu trnh lu di. Kt qu ca qu trnh ny nh th no ph thuc vo
mc tch cc ca mi gio vin trong vic pht trin nhng kin thc ngh nghip cng nh
cc gi tr v quan im o c ngh nghip ca h. Bn cnh , vic gim st v h tr ca
cc chuyn gia hoc ng nghip c kinh nghim mi gio vin pht trin c cc k nng
ngh nghip ng vai tr quan trng.
Pht trin ngh nghip gio vin c vai tr quan trng trong vic gip/h tr gio vin xy
dng nhng l thuyt v thc tin s phm pht trin s thnh tho trong ngh. Theo , mc
ch pht trin ngh nghip ca mi gio vin l tr thnh ngi c nh hng tch cc/hiu
qu n vic hnh thnh, pht trin hot ng hc v t gio dc ca hc sinh.
Tnh nh hng (mc ch) ca pht trin ngh nghip gio vin ng thi hng n s
pht trin ca mi gio vin v s pht trin ca h thng/t chc, c s gio dc. Nh vy, pht
trin ngh nghip gio vin mang li nhng thay i cho c nhn mi gio vin v cho c h
thng gio dc ( c cp vi m v v m).
Tm tt ni dung chnh ca hot ng
1. Pht trin ngh nghip gio vin c hiu l s pht trin ngh nghip m mt gio
vin t c do c cc k nng nng cao (qua qu trnh hc tp, nghin cu v tch ly kinh
nghim ngh nghip) p ng cc yu cu st hch vic ging dy, gio dc mt cch h thng.
2. Pht trin ngh nghip gio vin l mt qu trnh lu di bt u t s chun b khi
u c s o to ngh v tip tc trong qu trnh lao ng ngh nghip ca gio vin ti c
s gio dc cho n khi v hu. Ni dung pht trin ngh nghip gio vin rt phong ph, bao
gm c vic m rng, i mi tri thc khoa hc lin quan n ging dy mn hc do gio vin
ph trch n m rng, pht trin, i mi tri thc, k nng thc hin cc hot ng dy hc v
gio dc trong nh trng cng nh pht trin cc gi tr, o c ngh nghip. Trong cc ni
dung nu trn, gia tng nng lc nghip v ca ngh (nghip v s phm) cho gio vin l ni
dung quan trng.
3. Tnh nh hng (mc ch) ca pht trin ngh nghip gio vin ng thi hng
n s pht trin ca mi gio vin v s pht trin ca h thng/t chc, c s gio dc.

Tm tt 3
M hnh pht trin ngh nghip gio vin l mt kiu cu trc (cc thnh t
v mi quan h gia chng) vn hnh cc hot ng cn thit nhm gia
tng
Tmnng
tt 4lc ngh nghip cho gio vin.
C
nhiu cch
nhtrin
m hnh
tringio
nghvin
nghip
gio
vinvty
tiu
1. Nghin
cu xc
v pht
nghpht
nghip
rt a
dng
tnhtheo
phc
tp
ch
c
s
dng

phn
loi.
ca bn thn vn . Hn na, vn li c xem xt qua lng knh vn
ha/gio
M hnh dc
phtkhc
trinnhau.
ngh nghip gio vin c thit k v vn hnh nhm to
2.
Nhng
cu ngh
v pht
trin ca
nghbn
nghip
vin
nhng
c xu
hihng
giochnh
vin trong
c thnghin
pht trin
nghip
thn. gio
C hi
l:
pht trin ngh nghip gio vin c th c to ra bi chnh gio vin hoc
- Nghin
cu nhng
cc mngi
hnh ng
v kinh
nghim
thc
tintin
v pht
trinngh
ngh
bi gio
vin cng
h quan
im
pht
lin tc
nghip gio
gio vin;
vin. Ngi gio vin s gt hi c nhng thnh cng theo
- Nghin
tr vic
cho tham
cc hot
ngnhim
thc v
tinm
gio
phtvin
trinquan
ngh
nhiu cch
khc cu
nhauhbng
gia cc
nghip
tm haygio
thcvin;
hin nhng thay i i vi cc hot ng m gio vin thng
- Nghin
cu ci tin cc l nng v tng cng hiu bit ngh nghip
xuyn phi
thc hin.
cho
M gio
hnh vin;
pht trin ngh nghip gio vin thc y v h tr vic pht trin
- Nghin
pht
vin
mt
ca
ngh nghip
giocu
vin
t trin
khi hngh
bt nghip
u s 3gio
nghip
nnh
khilh
v yu
hu.cu
Trn
tin
thay
thctrnh
t, cc
mi.
hnh c s dng phi hp v c nhng iu chnh nht nh
cho ph hp vi h thng ni m hnh c thc hin.

Chng 1: Pht trin ngh nghip gio vin

HOT NG 2
CHC NNG, C IM CA PHT TRIN NGH NGHIP GIO VIN
PHIU HC TP 2
1. Chc nng ca pht trin ngh nghip gio vin
1.1. Nhng yu t no trong lao ng ngh nghip ca gio vin c th i mi, m rng v pht
trin?
- i mi:
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

- M rng:
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

- Pht trin:
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

1.2. Cc iu kin cn c gio vin thc hin i mi, m rng v pht trin ngh nghip ca
bn thn?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

2. c im ca pht trin ngh nghip gio vin

2.1 Ai s l ngi to ra s thay i trong kinh nghim ngh nghip ca gio vin?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

2.2. Nhng n v v c nhn no c tc ng nhiu nht n s tin b ngh nghip ca bn?

........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

2.3. Nhng hot ng no c tc dng nht i vi pht trin ngh nghip ca bn?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

CHC NNG, C IM CA PHT TRIN NGH NGHIP GIO VIN

1. Chc nng ca pht trin ngh nghip gio vin
Pht trin ngh nghip gio vin c chc nng m rng, i mi v pht trin nng lc
ngh nghip cho gio vin.
Chc nng m rng ca pht trin ngh nghip gio vin l lm cho phm vi s dng cc
nng lc ngh nghip vn c ca gio vin ngy cng m rng. Ngi gio vin c th thc hin
thnh cng nhim v dy hc v gio dc nhng lnh vc mi da trn c s cc nng lc
c.
Pht trin ngh nghip gio vin cn thc hin chc nng pht trin. Thut ng pht trin
s dng miu t chc nng ny ca pht trin ngh nghip gio vin c ni hm l lm phong
ph, nng cao cht lng ca cc nng lc ngh nghip vn c ca gio vin. Mt cch din t
khc, chc nng pht trin ca pht trin ngh nghip gio vin l qu trnh lm cho cc nng lc
ngh nghip ca gio vin ngy cng c nng cao gip gio vin c th thc hin hot ng
ngh nghip ca mnh nhng tnh hung khc nhau (cc tnh hung phi chun) m vn m bo
kt qu.
Chc nng i mi ca pht trin ngh nghip gio vin ch qu trnh to ra nhng thay
i theo chiu hng tch cc trong nng lc ngh nghip ca gio vin. i mi nng lc ngh
nghip ca gio vin l qu trnh phc tp, l kt qu ca s thay i trong nhn thc, hnh ng
v khc phc nhng ro cn ca hnh vi, thi quen trong dy hc, gio dc ca gio vin. Kinh
nghim ngh nghip l ti sn ca mi gio vin, tuy nhin i khi kinh nghim ny li tr thnh
ro cn i vi nhng i mi mang tnh h thng hoc i mi i vi tng phng din nng
lc ngh nghip ca h. Trong trng hp ny, ngi gio vin cn s thay i chnh nhng kinh
nghim ca h.
2. c im v vai tr ca pht trin ngh nghip gio vin
Cc nghin cu v pht trin ngh nghip gio vin khi qut cc c im ca pht
trin ngh ngh nghip gio vin gm [12]:
1) Pht trin ngh nghip gio vin da trn xu hng to dng thay v da trn m hnh
chuyn giao: c im ny cho thy gio vin c coi l nhng hc vin/ngi hc ch ng, l
nhng ngi tham gia cc nhim v ging dy c th, tham gia quan st, nh gi v t iu
chnh. Nh vy, pht trin ngh nghip gio vin khng th l s p t t bn ngoi. N c
khi ng v v vn hnh trc ht bi chnh gio vin.
2) Pht trin ngh nghip gio vin l mt qu trnh lu di. Pht trin ngh nghip gio
vin trc ht l s tip ni nhng thnh tu hc tp trong giai on hc ngh ca ngi gio
vin trc y vi nhng kinh nghim mi m h c c trong qu trnh lao ng ngh nghip
sau o to ngh. Do , nhng k nng cho php gio vin c th lin kt c nhng kinh
nghim trc y vi nhng kinh nghim mi l iu kin to ra nhng thay i trong lao
ng ngh nghip ca gio vin. Nhng k nng ny k nng pht trin ngh nghip, phi
c chuyn giao cho gio vin.
3) Pht trin ngh nghip gio vin c thc hin vi nhng ni dung c th. Cc ni
dung lin quan n pht trin ngh nghip gio vin c hoch nh trong chnh mi trng lao
ng ngh nghip, c bit l hot ng ca gio vin trong tng lp hc. Mt dng hiu qu nht
ca pht trin ngh nghip gio vin l xc nh c th nhng k nng ngh nghip ca gio vin
c hnh thnh da vo trng hc, da vo hot ng hng ngy ca gio vin v hc sinh.
Trong trng hp ny, trng hc thc s tr thnh nhng cng ng ca gio vin v hc sinh,
nhng cng ng chuyn nghip v c trch nhim vi s pht trin ca gio vin v hc sinh (s
pht trin ngh nghip ca gio vin v s gia tng thnh tu trong hc tp v gio dc ca hc
sinh). Nhng c hi pht trin ngh nghip thnh cng nht i vi gio vin chnh s tham gia

tch cc ca gio vin vo cc hot ng ngh nghip ti cc c s gio dc vi s h tr c trch

nhim v chuyn nghip ca ng nghip cng nh cc lc lng c lin quan.
4) Pht trin ngh nghip ca gio vin lin quan mt thit vi nhng thay i/ci cch
trng hc. Do pht trin ngh nghip gio vin lin quan n qu trnh xy dng mi trng v
khng thun ty ch l o to k nng nn n b nh hng bi s nht qun ca cc chng
trnh trng hc. Trong trng hp ny, cc gio vin c xc nh cng v l nhng nh
chuyn nghip v do , h s nhn c cch c x ging nhau, cch m h s phi c x nh
th vi hc sinh ca mnh. Mt chng trnh pht trin ngh nghip gio vin m khng c
trng /c s gio dc hay nhng ngi ci cch chng trnh ng h th khng th l mt
chng trnh hiu qu.
5) Pht trin ngh nghip gio vin c vai tr gip/h tr gio vin trong vic xy dng
nhng l thuyt v thc tin s phm v gip h pht trin s thnh tho trong ngh. Mt gio
vin c coi l mt ngi ang hnh ngh c suy ngh, mt ngi hnh ngh vi mt c s kin
thc nht nh v l ngi s lnh hi nhng kin thc v kinh nghim mi da trn nn kin thc
trc.
6) Pht trin ngh nghip gio vin l mt qu trnh cng tc. Mc d vn c nhng cng
vic gio vin thc hin mt cch c lp nhng hu ht cc hot ng trong pht trin ngh
nghip gio vin c coi l c hiu qu u din ra khi c nhng tng tc c ngha. Nhng
tng tc ny bao hm tng tc gia cc gio vin (ng nghip), tng tc gia gio vin vi
cc nh qun l, ph huynh, hc sinh v cc thnh vin khc trong cng ng.
7) Pht trin ngh nghip gio vin c thc hin v th hin rt a dng . Tnh a dng
trong pht trin ngh nghip gio vin to ra nhng khc bit khi thc hin pht trin ngh nghip
gio vin nhng bi cnh khc nhau. Thm ch trong mt bi cnh c th nhng c th c
nhng tip cn v trin khai pht trin ngh nghip khng hon ton ng nht. iu c ngha,
khng c mt dng hay mt khun mu duy nht cho s pht trin ngh nghip gio vin p
dng cho bt k c s gio dc no.
Trng hc v cc nh qun l cn phi nh gi nhu cu, nim tin ca gio vin; cn da
trn vn ha v thc tin quyt nh m hnh no l c li cho tnh hnh c th ca gio vin.
Nhng yu tt khc nhau mi trng lm vic nh c cu trng hc, c cu vn hac th
nh hng n cm gic ca gio vin v tnh hiu qu v ng lc ngh nghip.
Tm tt ni dung chnh ca hot ng

1. Chc nng ca pht trin ngh nghip gio vin l m rng, i mi v pht trin
nng
Tmlcttngh
3 nghip cho gio vin. Pht trin ngh nghip gio vin mang li nhng thay
i
cho
h thng
gio ngh
dc (nghip
c cpgio
vivin
m l
vmt
v m)
chotrc
c nhn
M
hnh
pht trin
kiuvcu
(cc mi
thnhgio
t vin.
2. Pht
nghchng)
nghip
gio
vin
c nhng
cng
im:
v mi
quantrin
h gia
vn
hnh
cc hot
cn thit nhm gia
a)
Pht
trin
ngh
nghip
gio
vin
da
trn
xu
hng
to dng thay v da trn m
tng
nng
lc ngh nghip cho gio vin.
Tm
tt
4
hnh
chuyn
giao;
C
nhiu cch
xc
nhtrin
m hnh
pht tringio
ngh nghip
gio
vinvty
theo tiu
1. Nghin
cu
v ngh
pht
ngh
a
dng
b) Pht
trin
nghip
gionghip
vin l mtvin
qu rt
trnh
lu
di. tnh phc tp
ch
c
s
dng

phn
loi.
ca bn
thntrin
vnngh
. Hn
na,
vn
c
li c
xem vi
xt nhng
qua lng
c) Pht
nghip
gio
vin
thc hin
ni knh
dung vn
c th
ha/gio
dc
khc
nhau.
M hnh
pht
trin
ngh
nghip
gio
vin
c
thit
k
v
vn
hnh
nhm
to
d) Pht trin ngh nghip ca gio vin lin quan mt thit vi nhng thay i/ci cch
2.
Nhng
cu ngh
v pht
trin ca
nghbn
nghip
vin
nhng
c xu
hihng
giochnh
vin trong
c thnghin
pht trin
nghip
thn. gio
C hi
trng hc.
l:
pht trin
ngh
nghip
vingio
c th
c
to ra
chnh tr
giogio
vinvin
hoctrong vic xy
) Pht
trin
nghgio
nghip
vin
c vai
trbi
gip/h
- Nghin
cuv
ccthc
mngi
hnhsng
v
kinh
nghim
tin
vspht
trin
ngh
bi nhng
gio
vin
cng
nhng
hv
quan
pht
tin
lin
tc
ngh
dng
l thuyt
tin
phm
gipim
hthc
pht
trin
thnh
tho
trong ngh.
nghip
gio
vin;
gio
vin.
Ngi
gio
vin
s
gt
hi
c
nhng
thnh
cng
theo
e) Pht trin ngh nghip gio vin l mt qu trnh cng tc.
- Pht
Nghin
tr vic
cho
cc
hot
ng
thc
tin
gio
phtrt
trin
nghv c th rt
nhiug)cch
khc
nhau
gia
cc
nhim
vin
trincu
nghhbng
nghip
giotham
vin
c
thc
hinv
v m
th
hin
aquan
dng
nghip
vin;
tmbit
haygio
hinbinhng
i vi cc hot ng m gio vin thng
khc
thc
nhng
cnh thay
khc i
nhau.
- Nghin
cu ci tin cc l nng v tng cng hiu bit ngh nghip
xuyn phi
thc hin.
cho
M gio
hnh vin;
pht trin ngh nghip gio vin thc y v h tr vic pht trin
- Nghin
pht
vin
mt
ca
ngh nghip
giocu
vin
t trin
khi hngh
bt nghip
u s 6gio
nghip
nnh
khilh
v yu
hu.cu
Trn
tin
thay
thctrnh
t, cc
mi.
hnh c s dng phi hp v c nhng iu chnh nht nh
cho ph hp vi h thng ni m hnh c thc hin.

Chng 1: Pht trin ngh nghip gio vin

HOT NG 3
M HNH PHT TRIN NGH NGHIP GIO VIN
1. PHIU HC TP 3
3a. Vit ra nhng mong mun ca bn i vi s pht trin ngh nghip ca bn thn
a) iu bn mong mun t c:
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

b) Nhng h tr (t pha t chc v ng nghip) m bn mong mun t c kt qu

xc nh trn:
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

3b. Xc nh hot ng cho tng m hnh pht trin ngh nghip gio vin di y
Mt s m hnh pht trin ngh nghip
Cc hot ng ca m hnh
gio vin
.............................................................................................

Tp hun

.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

C nhn t nh hng pht trin

.............................................................................................
.............................................................................................

Mng li gio vin trong hng dn

ng nghip

.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

Gio vin tham gia vo qu trnh i

mi

.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

Thc hin cc nghin cu trong lp

hc

.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

Hng dn ng nghip trong pht

trin ngh nghip gio vin

.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

M HNH PHT TRIN NGH NGHIP GIO VIN

C bao nhiu m hnh pht trin ngh nghip gio vin?
Cu hi ny lin quan n quan nim v m hnh pht trin ngh nghip gio vin v cc
tiu ch mang tnh nh hng cho cc chng trnh pht trin ngh nghip gio vin.
1. M hnh pht trin ngh nghip gio vin l g
V mt ng ngha, theo ngha rng, m hnh l hnh nh (hnh tng, s , s m t .v.v)
c l ca mt khch th (hay mt h thng cc khch th, cc qu trnh hoc hin tng). Theo
ngha hp, m hnh l khun mu, tiu chun, theo m ch to ra sn phm hng lot; l thit
b, c cu ti hin hay bt chc cu to v hot ng ca c cu khc (ca nguyn mu hay ci
c m hnh ha) v mc ch khoa hc v sn xut. (T in Bch Khoa Vit Nam. NXb T
in Bch khoa, H Ni, 2002).
Khi nim m hnh c p dng rng ri trong nhiu lnh vc khoa hc khc nhau. lnh
vc trit hc, m hnh c hiu l s biu th gia tri thc ca con ngi v cc khch th v
bn thn cc khch th . M hnh khng ch l phng tin m cn l mt trong nhng hnh
thc ca s nhn thc ca tri thc, l bn thn tri thc. Trong quan h vi l thuyt, m hnh
khng ch l cng c tm kim nhng kh nng thc hin l thuyt m cn l cng c kim tra cc
mi lin h, quan h, cu trc, tnh quy lut c din t trong l thuyt c tn ti thc hay
khng. (T in Bch Khoa Vit Nam. NXb T in Bch khoa, H Ni, 2002).
gc thut ng khoa hc, m hnh c hiu l mt i tng c to ra tng t
vi mt i tng khc v mt s mt no . Nu gi a l m hnh ca A, th a l ci th hin, A
l ci c th hin. Gia ci th hin v ci c th hin c s phn nh khng y .
Ty theo i tng v nhim v nghin cu, ngi ta c th xy dng cc kiu m hnh
khc nhau nh: m hnh c th; m hnh cc tin trong ton hc; m hnh ton hc v m hnh
nhn thc.
M hnh nhn thc (Conceptive model) l kiu m hnh thng c to ra trong vic
thit k nhng h thng, nhng t chc thuc lnh vc x hi v nhn vn. Vi m hnh ny ci
c th hin l mt i tng vt cht c nhng thuc tnh v chc nng m ch th nghin cu
mong mun c c, ci th hin l mt m hnh k hiu ca i tng c th hin bao gm
cc cu trc c bn nh cc thnh t, cc mi quan h v c ch vn hnh.
M hnh pht trin ngh nghip gio vin l mt trong cc m hnh trong gio dc. Cc m
hnh trong gio dc thng thuc dng m hnh nhn thc.
Vi cc phn tch trn, c th hiu m hnh pht trin ngh nghip gio vin l mt kiu
cu trc (cc thnh t v mi quan h gia chng) vn hnh cc hot ng cn thit nhm gia
tng nng lc ngh nghip cho gio vin, to nhng c hi gio vin c th pht trin ngh
nghip ca bn thn.
2. C nhng m hnh pht trin ngh nghip gio vin no?
Vi c a ra cc tiu ch nh hng cc chng trnh pht trin ngh nghip ca gio
vin tng i a dng. C nhiu quan nim khc nhau v vic a ra cc tiu ch ny. C th
xem xt mt s quan nim sau [7]; [12]:
+ Pht trin ngh nghip gio vin i hi phi c s gia tng v kin thc, cc k nng,
phn on (lin quan n cc vn trong lp hc) v c s ng gp ca cc gio vin i vi
cng ng dy hc (Little, 1992).
+ Cc chng trnh nhm mc ch pht trin ngh cho gio vin nn tp trung vo cc
vn sau (Leithwood, 1992):
- Pht trin cc k nng sng;
- Tr thnh ngi c nng lc i vi cc k nng c bn ca ngh dy hc;
- Pht huy tnh linh hot ca ngi ging dy;
- C chuyn mn ging dy;
- ng gp vo s pht trin ngh nghip ca ng nghip; v

- Thc hin vai tr lnh o v tham gia vo vic ra quyt nh.

Cc quan nim v tiu ch nh hng ca chng trnh pht trin ngh nghi p gio vin
nu trn cho thy, pht trin ngh nghip gio vin c th c thc hi n m t cch c ch nh
ho c khng ch nh. Khng t nhng trng hp, nhiu hot ng c thc hi n lin quan n
gio vin (ho c c thc hi n bi gio vin) nhng khng c ch thc hin cc tiu ch ca
pht trin ngh nghi p gio vin. Tuy nhin, nu cc hot ng c nh hng t trc bi
mc ch pht trin ngh nghi p gio vin th hi u qu ca cc hot ng s cao hn rt
nhiu. Ni cch khc, cn thit phi quan tm n nhng c h i m gio vin c th pht
trin ngh nghi p ca bn thn.
M hnh pht trin ngh nghip gio vin l ci th hin ca pht trin ngh nghip gio
vin (ci c th hin). Tuy nhin, gia ci th hin v ci c th hin thng c s phn nh
khng y . Hn na do quan nim v tiu ch ca chng trnh pht trin gio vin tng i
phong ph, v th c nhiu cch xc nh m hnh pht trin ngh nghip gio vin. Bng di
y h thng mt s m hnh pht trin ngh nghip gio vin c tng kt t thc tin gio
dc ca cc nc [1]; [12].
3. Cc m hnh pht trin ngh nghip gio vin ca mt s nc
Cc m hnh tng tc (quan h) c
t chc

Nhm nh hoc cc m hnh ring l (c

nhn)

Pht trin ngh nghip gio vin Gim st

trng hc
Quan h trng ph thng - trng i nh gi cng vic ca hc sinh (phn hi ca
hc
hc sinh)
Hp tc gia cc vin nghin cu

Hi tho, semine, cc kha hc

Mng trng hc

Nghin cu trng hp

Mng gio vin trong hng dn ng T nh hng pht trin (gio vin nghin
nghip
cu pht trin)
Gio dc t xa

Pht trin cc quan h hp tc

Gio vin tham gia vo qu trnh i mi
Thc hin cc nghin cu trong lp hc
Dng cc bi ni ca gio vin
Tp hun

Bng tng hp trn cho thy, cc m hnh pht trin ngh nghi p gio vin tng i a
dng, c pht trin v thc hin nhiu quc gia pht huy v h tr gio vin pht trin
ngh nghip t khi h bt u khi nghip n khi ngh hu.
4. Mt s m hnh pht trin ngh nghip gio vin c s dng ph bin Vit Nam
M hnh c nhn t inh hng pht trin
Gio vin t ra nhng mc tiu pht trin ngh nghi p cho bn thn, t hoch nh
nhng hot ng bi dng c nhn v cch thc t nhng mc tiu . Mi gio vin t to
cho mnh m t ng c hc t p, pht trin ngh nghi p. C s l lu n ca m hnh ny l t
nh hng pht trin ngh nghi p s gip gio vin gii quyt c cc vn h g p phi
trong ging dy, t to nn m t thc v vi c pht trin ngh nghi p.

Trong m hnh pht trin ngh nghip ny, cc gio vin xc nh mt mc tiu m h cho
l quan trng vi h - c th l quan trng i vi c nhn hay quan trng i vi nhm nh, lit
k cc hot ng m h s thc hin t c mc tiu, cc ngun lc cn phi c thc
hin v cch thc tin hnh qu trnh thc hin ca h v nhng thnh tu h t c s c
nh gi. Trong trng hp ny, gio vin chu trch nhim v s pht trin ca chnh bn thn
h v vai tr ca nhng nh qun l v gim st l to iu kin, hng dn v h tr s pht
trin. a ra cc phn hi mang tnh khch quan l iu cn thit nu m hnh ny hot ng hiu
qu.
M hnh gio vin tham gia vo qu trnh i mi
Qu trnh pht trin ngh nghi p trong nh trng bao gm vi c nh gi cc phng
php dy hc hi n ang s dng v xem xt cc kh khn pht sinh khi s dng nhng phng
php ny. Nhng kh khn ny c th c thc hi n thng qua vi c ci tin chng trnh o
to, thit k chng trnh ho c thay i phng php dy hc. Qua vi c tham gia cc lp t p
hun, h i tho, c ti li u v thc nghi m i mi gio dc, gio vin s c trang b kin
thc, k nng mi phc v tt hn cho cng vi c ca h.
M hnh thc hin cc nghin cu trong lp hoc
Gio vin nghin cu vi c s dng cc phng php dy hc ca mnh. M hnh nghin
cu ny bao gm: xc nh vn nghin cu, thu th p s li u, phn tch s li u v thc hi n
thay i v phng php dy hc v sau thu th p thm s li u so snh, i chiu. Cng
vi c ny c th do gio vin ho c nhm gio vin thc hi n. M hnh nghin cu c xy dng
trn quan ni m cho rng m t trong nhng biu hi n ca m t gio vin c trnh chuyn mn
gii l kh nng bit soi ri, nh gi hi u qu cng vi c ca chnh mnh.
M hnh tp hun
Gio vin tham d cc lp tp hun theo: i/ nhu cu ca bn thn; ii/ yu cu ca t
chc/ngi qun l pht trin nng lc chuyn mn, nghip v p ng yu cu mi ca hot
ng dy hc v gio dc.
Hot ng tp hun cho gio vin c th c thc hin theo nhng hnh thc khc nhau:
tp hun i tr, tp hun cho nhm gio vin; tp hun tp trung hoc tp hun ti c s gio
dc.
M hnh mng li gio vin trong hng dn ng nghip
Mng li ca cc gio vin to iu kin cho cc gio vin xch li gn nhau gii
quyt cc vn m h gp phi trong cng vic, v nh c th pht trin c s nghip
ring ca mi ngi vi t cch l cc c nhn hay vi t cch l nhm gio vin. Cc mng li
ny c th c to ra mt cch tng i khng chnh thc thng qua cc cuc hp thng k
gia cc gio vin; hoc chnh thc thng qua vic thit lp cc mi quan h, giao tip v hi
thoi (Lieberman, 1999).
nc ta, m hnh mng li cc gio vin ct cn bc u c hnh thnh v c
s dng nhm pht huy vai tr ca nhng gio vin ny trong h tr ng nghip pht trin ngh
nghip. C ba l do khin cn t ra v gii quyt vn v i ng gio vin ct cn. Th nht,
v nguyn l, s pht trin khng din ra theo hng ngag; th hai, s khc bit v hiu qu ging
dy ca gio vin quyt nh s khc bit v kt qu hc sinh hn l nhng yu t khc; th ba,
c nhiu m hnh pht trin ngh nghip gio vin, mt trong nhng m hnh l t chc
mng li gio vin. Cc gio vin ct cn c t chc thnh mt mng li thc hin nhim
v hng dn ngh nghip cho ng nghip (khng ch trong ni b trng m m rng trong
mng li cc trng hc) [9].
M hnh hng dn ng nghip trong pht trin ngh nghip gio vin
y l m hnh hot ng tng tc gia cc gio vin vi nhau. Ngi c nhiu kinh
nghim gip ngi t kinh nghim. Qua ngi gio vin t kinh nghim s trng thnh. M

10

hnh ny c u th l to nn mt ng lc t bn trong i ng gio vin pht trin ng

nghip ca h.
Tm tt ni dung chnh ca hot ng
1. M hnh pht trin ngh nghip gio vin l mt kiu cu trc (cc thnh t v
mi quan h gia chng) vn hnh cc hot ng cn thit nhm gia tng nng lc
ngh nghip cho gio vin, to nhng c hi gio vin c th pht trin ngh nghip
ca bn thn.
2. C hi pht trin ngh nghip gio vin c th c to ra bi chnh gio vin
hoc bi gio vin cng nhng ngi ng h quan im pht tin lin tc ngh nghip
gio vin. Ngi gio vin s gt hi c nhng thnh cng theo nhiu cch khc nhau
bng vic tham gia cc nhim v m gio vin quan tm hay thc hin nhng thay i
i vi cc hot ng m gio vin thng xuyn phi thc hin. M hnh pht trin ngh
nghip gio vin thc y v h tr vic pht trin ngh nghip gio vin t khi h bt
u s nghip n khi h v hu. Trn thc t, cc m hnh c s dng phi hp v c
nhng iu chnh nht nh cho ph hp vi h thng ni m hnh c trin khai.
3. C nhiu m hnh pht trin ngh nghip gio vin. Cc m hnh pht trin ngh
nghip gio vin c s dng ph bin l:
M hnh c nhn t nh hng pht trin
M hnh tham gia vo qu trnh i mi
M hnh thc hi n cc nghin cu trong lp hc
M hnh tp hun
M hnh mng li gio vin trong hng dn ng nghip

Tm tt 4
1. Nghin cu v pht trin ngh nghip gio vin rt a dng v tnh phc tp
ca bn thn vn . Hn na, vn li c xem xt qua lng knh vn
ha/gio dc khc nhau.
2. Nhng xu hng chnh trong nghin cu v pht trin ngh nghip gio vin
l:
- Nghin cu cc m hnh v kinh nghim thc tin v pht trin ngh
nghip gio vin;
- Nghin cu h tr cho cc hot ng thc tin pht trin ngh
nghip gio vin;
- Nghin cu ci tin cc l nng v tng cng hiu bit ngh nghip
cho gio vin;
- Nghin cu pht trin ngh nghip 11
gio vin nh l mt yu cu ca
tin trnh thay i.

Chng 2: M hnh hng dn ng nghiptrong pht trin ngh nghip gio vin
HOT NG 4
KHI NIM HNG DN NG NGHIP
TRONG PHT TRIN NGH NGHIP GIO VIN

1. PHIU HC TP :
4a. Hy trao i v thng nht trong nhm cu tr li i vi cc vn di y :
a- 5 kh khn m bn gp trong dy hc v gio dc hc sinh :
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

b- Bn c ng nghip v t chuyn mn h tr gii quyt nhng kh khn nh th

no ?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

4b. Nghin cu tnh hung

Kim Anh l gio vin tr c tuyn dng v cng tc ti mt trng THCS va trn 3
nm. Bc sang nm cng tc th t, Kim Anh c phn cng lm Tng ph trch i Thiu
nin Tin phong H Ch Minh ca trng. y l cng vic mi m i vi c.
Kim Anh trc tip gp gio vin vn l Tng ph trch i Thiu nin Tin phong H
Ch Minh ca trng nm hc trc ngh c hng dn. C mong mun c hng dn
v vic t chc k nim ngy thnh lp i Thiu nin Tin phong H Ch Minh.
Gio vin ny a cho Kim Anh mt s ti liu v Nghip v cng tc i Thiu nin
Tin phong H Ch Minh trng THCS v ni vi Kim Anh rng : c theo cc sch ny s
th k nim ngy g c cng t chc c !
gn n ngy k nim thnh lp i Thiu nin Tin phong H Ch Minh, Kim Anh lo
lng v vic t chc ngy k nim ny v n gp bn (v bn tng l Tng ph trch i
Thiu nin Tin phong H Ch Minh trng THCS v l ngi c uy tn v kinh nghim s
phm khng ch vi hot ng ging dy m vi c cc lnh vc gio dc hc sinh).
a) Bn c cho rng ngi gio vin vn l Tng ph trch i Thiu nin Tin phong H
Ch Minh ca trng nm hc trc hng dn v vic t chc k nim ngy thnh lp i
Thiu nin Tin phong H Ch Minh cho Kim Anh khng? V sao ?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

b) Cn bn, bn s d kin lm nhng g thc s l ngi hng dn cho Kim Anh v

vic t chc k nim ngy thnh lp i Thiu nin Tin phong H Ch Minh?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

12

2. Khi nim hng dn ng nghip

Hng dn (mentoring) l qu trnh tc ng c ch nh ca ch th
hng dn n qu trnh pht trin t nhin ca i tng c hng
dn/gip nhm lm cho ngi hiu, chp nhn v s dng c nhng
nng lc v nhng mi quan tm ca mnh trong vic t n cc mc tiu
phi thc hin (mc tiu do ngi t t ra hoc c t ra t bn ngoi
nhng ngi phi t c).
Quan nim trn v hng dn cho thy :
- Ch th hng dn trc ht phi l ngi c kinh nghim (tri thc, k
nng, gi tr v chun mc) v mt lnh vc no .
- Tc ng c ch nh ca ch th hng dn c thc bng vic s
dng kinh nghim ca mnh c vn cho ngi c hng dn. Tc l a
ra cho ngi c hng dn nhng li khuyn trn c s am hiu cng vic,
nm vng vn cn gii quyt. Ngi hng dn khng ch l ngi cung
cp thng tin cho ngi c hng dn m cn l ngi cho ngi hng
dn cch gii quyt vn .
- Di tc ng ca ngi hng dn, ngi c hng dn c nhng
thay i theo hng tch cc nh: thay i nhn thc do c gii thch,
thuyt phc; thay i cch thc lm vic do c luyn tp theo s lm mu,
ch dn ca ngi hng dn.
bnh din x hi, hng dn c th c xem nh mt chng trnh
trong s nhng dch v tr gip con ngi da trn nhu cu ca mi c nhn.
N gip cho ngi ta hiu v mi trng xung quanh h, v nh hng ca
nhng yu t mi trng n mi c nhn v v nhng c im ring ca
mi trng. Hot ng hng dn c thit lp gip mi ngi iu chnh
theo mi trng ca c nhn, pht trin kh nng t ra nhng mc tiu thit
thc cho bn thn h v hon thin k hoch tng th ca ngi . Vi t
cch l mt qu trnh, hot ng hng dn khng phi l mt vic lm n
gin m bao gm hng lot cc hnh ng v cc bc tin hnh tng dn
hng theo mt mc ch.
Trong lnh vc gio dc tng c s gio dc, s hng dn, vi t cch
l mt kin to gio dc, i hi phi c nhng ngi c nhiu kinh nghim
(cn b qun l c s gio dc, gio vin c kinh nghim) gip cho mi
ngi khc (ng nghip hoc hc sinh) t hiu c mnh, bit t nh gi
v t nguyn thc hin theo cc ch dn (l thuyt hoc thc hnh) ca
nhng ngi c kinh nghim nng cao mc thch ng ca bn thn vi
yu cu ca cng vic cng nh mi trng hot ng ca anh ta. iu
cng gip cho nhng ngi c hng dn c c nhng kinh nghim
sng, kinh nghim hot ng v kinh nghim v cc mi quan h x hi m
anh ta tham gia.
Di gc pht trin ngh nghip gio vin, hng dn l mt thut
ng khi qut c p dng cho cc chng trnh hot ng (hoc cc dch
v) ca nh trng nhm gip gio vin lp ra v thc hin nhng k
hoch thch hp v gip h c c s iu chnh hp l trong lao ng ngh
nghip.
Nhng ngi c nhiu kinh nghim trong lao ng ngh nghip gio
vin (cn b qun l c s gio dc, gio vin c kinh nghim) ng vai tr l
ngi hng dn. l nhng ngi thc hin cc tc ng ti ng nghip

13

nhm h tr ng nghip pht trin v chuyn mn, nghip v ngh nghip

nh t c cc yu cu ca lao ng ngh nghip t ra vi h.
Hng dn thng c quan h vi hon cnh v iu kin mi trng.
iu ny c ngha, hot ng ging dy v gio dc ca gio vin bao gi
cng c thc hin trong nhng iu kin, hon cnh c th. Nhng kh
khn trong dy hc, gio dc m gio vin gp phi gn vi nhng iu kin
v hon cnh ny. Hot ng hng dn thng c thc hin vo lc ny
nhm gip gio vin ang gp kh khn t c s thc r rng v cc
kh khn cng nh nng lc ca h trong vic khc phc cc kh khn .
Nh vy, hng dn nhn mnh vo vic lp k hoch hp l, cch gii quyt
vn v gip ngi c hng dn ng u vi nhng p lc ca hon
cnh.
Tm li, hng dn ng nghip trong pht trin ngh nghip gio vin
l lm cho vic pht trin ngh nghip c thc hin thng qua cng vic
lu di v lin tc, p ng kp thi vi nhu cu ca ng nghip ngay trong
qu trnh dy hc v gio dc. Hiu qu ca hng dn ng nghip c th
hin qua nhng thay i ca ng nghip c hng dn trong hot ng
dy hc v gio dc ca h.
Tm tt ni dung chnh ca hot ng

1. Hng dn (mentoring) l qu trnh tc ng c ch nh ca ch th

hng dn n qu trnh pht trin t nhin ca i tng c hng
dn/gip nhm lm cho ngi hiu, chp nhn v s dng c nhng
nng lc, kh nng v nhng mi quan tm ca mnh trong vic t n cc
mc tiu phi thc hin (mc tiu do ngi t t ra hoc c t ra t
bn ngoi nhng ngi phi t c).
2. Hng dn ng nghip trong pht trin ngh nghip gio vin c
xem xt vi t cch l mt chng trnh hot ng (hoc cc dch v) ca
nh trng lm cho vic pht trin ngh nghip c thc hin thng qua
cng vic lu di v lin tc, p ng kp thi vi nhu cu ca gio vin ngay
trong qu trnh dy hc v gio dc. Hiu qu ca hng dn ng nghip
c th hin qua nhng thay i ca ng nghip c hng dn trong
hot ng dy hc v gio dc ca h
3. Gio vin va l ch th, va l i tng ca hot ng hng dn ng nghip trong
pht trin ngh nghip gio vin. Trong nh trng, gio vin gii/c kinh nghim cng vi cc
cn b qun l trng hc l ngi hng dn cho ng nghip ca mnh, c bit l cc ng
nghip tr. Nhng ngi ny cn hng dn cho ng nghip gip h pht
trin c v chuyn mn v nghip v.

14

Chng 2: M hnh hng dn ng nghiptrong pht trin ngh nghip gio vin
HOT NG 5
CC LNH VC HNG DN NG NGHIP TRONG PHT TRIN
NGH NGHIP GIO VIN
1. PHIU HC TP 5a
T nhng gi v ni dung hng dn ng nghip trong lnh vc nghip v (ti liu
pht tay 5a) bn hy trnh by ngn gn v bin php thng c s dng pht hin
kh khn trong hc tp ca hc sinh v gip hc sinh la chn chng trnh, sinh hot hc
ng v vt qua vng mc ring t c lin quan n nhu cu c nhn v cc mi quan h
di y.
Yu cu

Tn v ni dung ca bin php

................................................................................................................................

Pht hin cc kh khn

trong hc tp ca hc sinh

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

................................................................................................................................

Gip hc sinh la chn

chng trnh, sinh hot hc
ng v vt qua vng
mc ring t c lin quan
n nhu cu c nhn v cc
mi quan h

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

1. Cc lnh vc hng dn ng nghip trong pht trin ngh nghip gio vin
Hng dn ng nghip nhng g h pht trin ngh nghip lin tc ? Chc chn l
khng c cu tr li ng cho tt c cc trng hp. L do tht n gin, bi hng dn c
quan h vi hon cnh v iu kin mi trng cng nh c im c th ca
ngi c hng dn. Ni cch khc, ni dung hng dn s l khc ty
theo i tng c hng dn. Tuy nhin, cn c vo ni dung ca pht

15

trin ngh nghip gio vin, c th khi qut nhng lnh vc hng dn chnh
trong pht trin ngh nghip gio vin nh sau :
1.a Hng dn ng nghip v chuyn mn
Mi gio vin, trong thi gian hc ngh trng s phm u c o to theo mt
chuyn mn xc nh. l ngnh hc m h theo ui v sau thc hin lao ng ngh
nghip (day hc) theo ngnh hc ny c s gio dc. Ngnh hc ca ngi gio vin trng
s phm l khoa hc m da vo ngi ta xy dng nn mn hc trong chng trnh gio dc
cc c s gio dc ph thng.
Mt s gio vin th hng v c trnh hc vn cao hn so vi chun o to qui
nh. Cc gio vin ny c trnh thc s hoc tin s. trnh ny, h c o to theo
nhng chuyn ngnh ca ngnh o to m h c trnh c nhn cao ng hoc i hc.
Nh vy, ngnh hoc chuyn ngnh c o to ca gio vin trng s phm thuc
phm tr chuyn mn i vi ngh nghip gio vin. Nhng g cn li, lin quan n vic m
bo kt qu hot ng dy hc v gio dc ca gio vin c s gio dc c gi l nghip v
ca ngh nghip gio vin.
Xt v lnh vc chuyn mn, cc trng s phm m bo trang b chuyn mn ngi
gio vin c th thc thi tt chng trnh mn hc tng ng cc c s gio dc ph thng.
Chng trnh gio dc cc c s gio dc ph thng bao gm cc mn hc v cc hot
ng gio dc nhm thc hin mc tiu gio dc ca tng cp hc c th. Hc sinh cc c s
gio dc ph thng tham gia cc hot ng gio dc v nghin cu/hc cc mn hc (theo k
thut thit k chng trnh gio dc hin nay nc ta). Mn hc thuc chng trnh gio dc
c s gio dc ph thng c xy dng trn c s ca mt khoa hc tng ng. Nh vy, hc
sinh hc mn hc ch khng hc khoa hc. Trong khi , trong qu trnh o to ca gio vin
trng s phm, hot ng hc tp ca h c tnh cht nghin cu v tip cn vi khoa hc
(ngnh/chuyn ngnh khoa hc h c o to).
Nhng phn tch trn y cho thy, trong lnh vc hng dn chuyn mn cho ng
nghip, ngi hng dn c th yn tm v trnh chuyn mn ca phn ln nhng ngi c
hng dn. Nhng kha cnh h quan tm nhiu hn trong hng dn chuyn mn cho ng
nghip thng l:
- Phng php phn tch tng th chng trnh mn hc nhm nh hng cho vic khai
thc, huy ng chuyn mn c o to thc thi chng trnh mn hc ;
- Nhng vn trng tm, nhng n v kin thc kh dy cn lu trong chng
trnh mn hc ;
- Cch thc cp nht thng tin trong thc thi chng trnh mn hc ;
- Thit k cc nhim v hc tp, xy dng bi tp, hng dn hc tp hnh thnh v
pht trin hot ng hc tp mn hc cho hc sinh ;
- Bi dng kin thc nng cao cho hc sinh; ph o hc sinh hc lc km ; bi dng
hc sinh gii .v.v.
1b. Hng dn ng nghip v nghip v
Lnh vc ny lin quan n nhng hng dn cho ng nghip gii
quyt c mt s kh khn (vn ) thng gp trong dy hc v gio dc
hc sinh nng cao nng lc dy hc v gio dc hc sinh cho ng nghip.
1b.1 Hng dn ng nghip v pht hin kh khn trong hc tp
ca hc sinh
Trong dy hc, nhim v quan trng ca gio vin l lm sao hnh thnh
v pht trin c hot ng hc tp cho hc sinh.
Hot ng hc tp ch c th c hnh thnh v pht trin hc sinh
khi m hc sinh mun hc, bit cch hc v hc thnh cng. Do vy, nhng

16

kh khn trong hc tp ca hc sinh l ro cn ln i vi qu trnh hnh

thnh v pht trin hot ng hc cc em. Theo , ngi gio vin cn
phi bit cch pht hin cc kh khn trong hc tp ca hc sinh v c bin
php gip hc sinh vt qua nhng kh khn ny.
Vi t cch mt gio vin, bn lm th no bit mt hc sinh gp kh khn trong hc
tp? Bn s hng dn ng nghip s dng bin php no pht hin ra nhng kh khn trong
hc tp ca hc sinh?
Nhng gi di y c th gip cho bn c c cu tr li i vi cc vn c t ra.
Chn on trong khi ging bi
Hc tp l hot ng to ra s thay i kinh nghim ca c nhn ngi hc mt cch bn
vng v quan st c. Mun quan st c, cn phi lm cho nhng thay i trong kinh nghim
ca ngi hc c bc l. V vy, bn cn hng dn ng nghip ca mnh mt s k thut sau
y chn on trong khi ging dy.
- S dng cc cu hi
Nhng cu hi c la chn v c kt cu tt do gio vin t ra trong gi hc s gip gio
vin pht hin c nhng kh khn ca hc sinh trong vic thc hin cc nhim v hc tp. V
th, bn cn khuyn khch ng nghip tch cc s dng cu hi trong dy hc. Ngay c khi hc
sinh khng biu hin nh tr li cu hi th ng nghip ca bn vn nn a ra cu hi i vi
hc sinh.
iu quan trng l bn cn hng dn ng nghip v hnh thc s dng cu hi.
Hnh thc th hin cc cu hi cn linh hot. Ngoi cc cu hi vn p, gio vin c th
s dng cu hi trong cc bi kim tra vit hoc bng cc phiu hc tp, cc phiu nh gi ca
hc sinh sau gi hc. Vn quan trng l cc cu hi phi c son sao cho khi hc sinh tr li
nhng cu hi s bc l nhng kh khn hc tp ca mnh.
- S dng cc bn khi nim
Bn khi nim l mt phng php dy hc xt tm k thut.
Phng php ny cho php xc nh kinh nghim ca hc sinh v vn hc tp (c th l
mt khi nim khoa hc no ).
Bn cn bit chc chn rng, ng nghip ca mnh nm chc k thut s dng bn
khi nim hay cha. Cch tt nht, hy cng vi ng nghip xy dng bn cho mt s khi
nim c trong ni dung dy hc m ng nghip ca bn s ging dy trong thi gian ti. Vi kt
qu ny, bn hng dn cho ng nghip cch thc yu cu hc sinh chun b cc bn khi
nim trn c s nhng bi hc hc sinh hc hoc bi ging m ng nghip ca bn va hon
thnh. Bn s cho thy mt u mi chi tit v mc nhn thc ca hc sinh i vi vn
hc tp v cc kha cnh ca nhn thc m hc sinh gp kh khn.
- Quan st phn ng ca lp hc
Trc ht, bn cn lm cho ng nghip ca mnh tin tng rng h hon ton c kh
nng nhn bit nhng kh khn trong hc tp ca hc sinh nu nh h bit cch quan st. Nhin
chung, khi gp kh khn v hc tp, hc sinh thng c nhng phn ng.
Bn cn lu ng nghip ca mnh trong vic quan st hc sinh pht hin cc kh
khn trong hc tp ca cc em, chng hn:
- Mt nt cau my trn nhng khun mt trong gi hc c th cho thy rng c mt vi
vn trong vic tip thu ca hc sinh vi cc vn m ng nghip ca bn ang trnh by ;
- Cch tr li v mt vi biu hin lo u ca hc sinh cng phn no phn nh mc kh
khn ca hc sinh trong qu trnh thc hin cc nhim v hc tp.
Hy khuyn khch ng nghip s dng cc phng tin ging dy sn c, cc thit b
nghe nhn nhm to khng kh lp hc v pht hin ra nhng kh khn hc tp ca hc sinh.
S chn on sau bi ging
- Phn tch bi lm theo mc

17

Bn hy cng ng nghip chm bi kim tra ca hc sinh. Trong khi chm bi kim tra
ca hc sinh, bn hng dn ng nghip cho im v ghi li theo tng mc. Cch lm ny s
gip ng nghip ca bn bit cch phn tch bi lm theo tng mc. Trn c s , bn tip tc
hng dn ng nghip ghi tm tt nhng pht hin ca h sau khi hon thnh vic chm bi.
Bn tm tt s cho php nh gi ng v s hiu bit ca hc sinh i vi vn hc tp
c thc hin.
- Phng vn theo nhm hoc tng hc hc sinh
Trn thc t, khng nhiu gio vin thc phng vn hc sinh hoc nhm hc sinh sau khi
kt thc bi dy. Tuy nhin, l ngi hng dn, bn vn nn hng dn ng nghip v bin
php ny.
Trc ht bn hy cng ng nghip xc nh mc tiu v ni dung phng vn. Mc tiu
v theo l ni dung trng tm ca cuc phng vn l tm ra nhng ch no hc sinh thy kh
khn khi thc hin cc nhim v hc tp.
Khi tng minh mc tiu v ni dung phng vn, bn cn lm mu cho ng nghip v
phng vn hc sinh theo nhm ri sau chn mu phng vn ring mt s hc sinh. Bn
cng cn lu ng nghip v nhng phn hi h trong qu trnh phng vn hc sinh. V rng,
thng qua cc cuc phng vn, hc sinh cng cn nhn c li khuyn lm th no tho g
nhng kh khn .
- Phn tch cc bng ghi hnh/ting
Hy phn tch cc bng ghi hnh v ghi ting bi ging ca ng nghip. T bn ghi ,
hy lu n cc hot ng (v khng hot ng) c lin quan n kh khn ca hc sinh trong
vic lnh hi ni dung hc tp nu trong bi ging.
- Ghi nht k ging dy
Nht k ny l ca ng nghip ca bn. Bn nn khuyn khch ng nghip by t nhng
cm nhn v thnh cng hoc cha thnh cng trong tng bi ging ca h trong ging dy. Chc
chn trong nhng cm nhn , t nhiu ng nghip ca bn suy ngh v nhng kh khn ca
hc sinh ca lp hc h ang ging dy.
1b.2 Hng dn ng nghip trong vic gip hoc sinh la chon ti liu hoc tp tch cc tham
gia sinh hot tp th v vt qua vng mc ring t c lin quan n nhu cu c nhn v
cc mi quan h
ng nghip ca bn cn phi c ngun thng tin xc ng c th hng dn cho hc
sinh v chng trnh, sinh hot hc ng v gip hc sinh vt qua nhng vng mc ring t
c lin quan n nhu cu c nhn v cc mi quan h. Theo , nhng hng dn ca bn i vi
ng nghip tp trung vo cc con ng nhm thu thp thng tin sau:
- Quan st c nhn
Vic ny i hi ng nghip ca bn phi tinh t nhn thy bt c biu hin thay i
bt thng i vi hc sinh.
Khng d dng nhn bit cc thay i ni trn ca hc sinh.
Hy hi ng nghip ca bn tng quan tm n vn ny trong khi ln lp cho hc
sinh khng khuyn khch ng nghip ca bn hy th, v chc chn h s nhn thy, vic
quan st s khin h ny ra mong mun gip thc s v dn ht tm tr vi hc sinh.
- Nhng nguyn vng ca hc sinh
Hc sinh bao gi cng ni ra v bn lun nhng vic biu l cc vn m h phi i
mt. Bn cn hng dn ng nghip ca mnh sn sng lu n nhng li bn lun ca hc
sinh v nhng vic xy ra hoc nhng du hiu ca nhng vic c th s xy ra sau ny.
- H s hc sinh v cc ti liu cp nht
Bn cng vi ng nghip ca mnh c h s hc sinh v cc ti liu cp nht lin quan
n hc sinh ca lp hc do ng nghip ca bn ging dy hoc lm ch nhim lp.

18

Vic ny thng mang li nhng thng tin to iu kin thun li cho ng nghip ca bn
trong vic gip mt hc sinh b qua hoc loi b vn gy p lc v c nhng tc ng
khng tch cc i vi hc sinh trong mt thi gian di.
Tm tt ni dung chnh ca hot ng
1. Tht kh tr li chnh xc cho cu hi: Hng dn ng nghip nhng g h pht
trin ngh nghip lin tc ? bi hng dn c quan h vi hon cnh v iu kin mi trng
cng nh c im c th ca ngi c hng dn. Ni cch khc, ni dung hng dn s l
khc nhau ty theo i tng c hng dn.
2. Hai lnh vc ph bin trong hng dn ng nghip pht trin ngh nghip l hng
dn v chuyn mn v hng dn v nghip v.
Hng dn v nghip v cho ng nghip thng tp trung vo cc ni dung :
- Hng dn ng nghip pht hin nhng kh khn trong hc tp ca hc sinh
- Hng dn ng nghip trong vic gip hc sinh la chn chng trnh, sinh hot hc
ng v vt qua vng mc ring t c lin quan n nhu cu c nhn v cc mi quan h.
3. pht hin kh khn trong hc tp ca hc sinh v gip hc sinh la chn chng
trnh, sinh hot hc ng v vt qua vng mc ring t c lin quan n nhu cu c nhn
v cc mi quan h, ngi gio vin phi c k nng thc hin mt s bin php v k thut
nht nh.

Chng 2: M hnh hng dn ng nghiptrong pht trin ngh nghip gio vin
HOT NG 6
HNH THC HNG DN NG NGHIP V CC CNG C, PHNG PHP THU
THP, X L THNG TIN TRONG HNG DN NG NGHIP
1. PHIU HC TP 6
6a. Cc hnh thc hng dn ng nghip trong pht trin ngh nghip gio vin ca
trng bn c thc hin nh th no? Hy m t ngn gn v nhng hnh thc
TT

Hnh thc hng dn, t vn

1
2

Hi tho, hi ngh chuyn

Sinh hot b mn v chuyn
mn nghip v
Mi chuyn gia ni chuyn

3
4
5
6
7
8
9

Mc thc hin
1
2
3

M t v hnh thc

Cc nhm gio vin t chc

sinh hot
Gio vin c kinh nghim gip
gio vin tr
Cc gio vin trao i kinh
nghim qua email
Tham quan hc tp trng khc
Tham quan hc tp nc ngoi
Nghin cu trng hp

10

S dng kt qu phn hi t
hc sinh
Ghi ch: Mc thc hin: 1: Cha bao gi;

19

2: Thnh thong;

3: Thng xuyn.

6b. nh du () vo ct hng tng ng th hin s la chn

ca mnh v cc cng c thu thp thng tin trong hng dn ng
nghip
TT

Ni dung

La chn
L cng c

1
2
3
4
5
6
7
8
9

Khng phi l cng

c

Phiu hi
Bng kim cc hot ng
Trc nghim
Th nghim
Phiu hc tp
S yu l lch
Bn bo co thnh tch
Bn kim im c nhn
Nht k

6c. Hy thit k mt bng/phiu hi thu thp d liu c s lin

quan n nhu cu c hng dn ca ng nghip nhm pht trin
ngh nghip
a) Nhng thng tin cn thit xc nh nhu cu c hng dn ca ng
nghip v chun b cho ging dy
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

b) Nhng thng tin cn thit xc nh nhu cu c hng dn ca ng

nghip v phng php pht hin nhng kh khn trong hc tp ca hc sinh
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

c) Nhng thng tin cn thit xc nh nhu cu c hng dn ca ng

nghip v vic gip hc sinh la chn chng trnh, sinh hot hc ng v
vt qua vng mc ring t c lin quan n nhu cu c nhn v cc mi
quan h

20

........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

2. Hnh thc hng dn ng nghip

Thc tin hng dn ng nghip cho thy, ngi ta c th thc hin hng dn mt cch
trc tip hoc gin tip; hng dn chung hoc hng dn c nhn.
Hng dn trc tip din ra trong quan h tng tc trc tip gia ngi
hng dn vi ng nghip (hay gia gio vin vi hc sinh). Gio ch ra cc
li ca hc sinh khi hc sinh vit bng v a ra li khuyn hc sinh sa
li vit bng; ngi gio vin c kinh nghim v s cc mc ca mc
tiu nhn thc cho mt ng nghip tr v gii thch cho anh ta v s
ti phng b mn v .v.v. l v d v hng dn trc tip.
Hung dn trc tip cho php thc hin tc thi nhng tc ng qua li
gia cc bn tham gia vo qu trnh hng dn. Mt khc, ngi hng dn
ch ng thc hin, iu chnh cc ni dung hng dn ty theo phn ng
ca ngi c hng dn.
Nhng hng dn c thc hin khng c s tng tc mt i mt
gia gio vin c kinh nghim vi ng nghip, gia gio vin v hc sinh
c gi l hng dn gin tip.
Hng dn gin tip thng b gii hn v ni dung hng dn v ngi
thc hin hng dn khng iu chnh c kp thi cc ni dung hng dn
v thiu thng tin phn hi t i tng c hng dn ti thi im s
hng dn c thc hin.
Cn c vo tnh cht ca hng dn ngi ta xc nh hnh thc hng
dn chung (hng dn cho nhiu ngi cng mt lc) v hng dn ring
(cho tng c nhn).
Hng dn chung khi hng dn ng nghip trong pht trin ngh
nghip gio vin cc c s gio dc thng c thc hin di cc hnh
thc nh:
- Hng dn ng nghip trong sinh hot ca t chuyn mn (hoc
khi) v chuyn mn, nghip v s phm
- Hng dn ng nghip thng qua cc hi tho, hi ngh chuyn
- Hng dn ng nghip trong sinh hot ca cc nhm gio vin
- Hng dn ng nghip bng vic mi bo co vin thc hin mt
ni dung hng dn no .
- v.v.
3. Cng c thu thp thng tin trong hng dn ng nghip
Ngoi kinh nghim (chuyn mn, nghip v) v lnh vc cn hng dn,
thng tin v i tng c hng dn l iu kin ti cn thit bn c th
thc hin hng dn ng nghip pht trin ngh nghip c kt qu tt.
Cng c nhiu thng tin t ng nghip kh nng t c kt qu trong
hot ng hng dn ca bn cng cao.

21

Nhn chung, hng dn ng nghip bn cn cn c vo phn ln

hoc ton b thng tin c c ci nhn ton din v vn quan tm v
t a ra nhng ch hng dn c ngha cho ng nghip.
Cng c thu thp thng tin c xem l phng tin. Nhng cng c
nh th bao gm cc phiu trc nghim, phiu iu tra, bng kim, hng
dn phng vn v s quan st. Ty theo chc nng, mt trong nhng cng
c ny c coi l dng c cm tay ca ngi hng dn. iu cn lu l:
cc s liu thu thp c c ch th dng c phi hp l v tin cy
C nhiu cch phn loi cng c hng dn ng nghip.
Ty theo du hiu c la chn m cc cng c trong hng dn c
phn thnh nhng nhm khc nhau. Cn c vo mc ch, trong hng dn
ng nghip ngi ta thng s dng mt s cng c sau:
- thu thng tin v nhn thc ca i tng cn n cc cng c o
nhn thc nh:
(i) Trc nghim tm l: th d o Ch s Thng minh (IQ), kiu nhn
thc/s thch; t khi nim, kh nng lp lun v gii quyt vn ;
(ii) Trc nghim thnh tch: dng o kt qu t c trong lnh vc
nhn thc
- thu thng tin v thi ca i tng cn n cc cng c o thi
nh:
+ Phiu cu hi;
+ Bn thng k;
+ Phiu ly kin;
- thu thng tin v k nng ca i tng cn n cc cng c o k
nng, o cc kha cnh khc nhau ca nng lc thc hnh nh:
+ Cc s quan st ;
+ Thng k k nng thc hnh.
Cng c hng dn kh phong ph v loi hnh v ngun gc. C nhng
cng c chun ha, c s dng nhiu ln vi s ng cc ch th thc
hin hot ng hng dn. Tuy nhin cng c nhng cng c do ch th thc
hin hot ng hng dn sng to. Nhng cng c ny l cn thit v gip
ch th hng dn gii quyt c vn t ra trong qu trnh chun b
hng dn ca h.
iu quan trng khi la chn v s dng cng c hng dn l phi
pht trin v kim tra tnh hiu lc ca chng.
Bng di y ch ra cc giai on ca vic pht trin mt cng c bt
k s dng trong hng dn ng nghip
Cc giai on
xut tng
v cng c

Thit k cng
c

ngha ca giai on
y l giai on quan trng ca vic chun b lp k hoch
hoc thit k cc khon mc cho cng c. Bn k hoch
bao gm cc thng tin v cng c th hin mc tiu v ni
dung lnh vc c cho di dng li. iu m bo
rng lnh vc c bao trm v rng v su
Da vo bn xut cng c cn thit k bin son d
tho b cng c. Bn d tho ny phi th hin c mc
tiu ni dung nh trong tng xut v c th kho st
c tt c cc ch s cn o.

22

Kim tra hiu

lc v duyt li
Th nghim

Kt thc

Lm thch ng
cng c

Sau khi to ra bn tho u tin v cng c th vn tip

theo l kim tra hiu lc i vi gi tr b ngoi cng
nh ni dung. Nhng nhn xt rt ra t khu ny s c
dng sa li cu trc v cc cu trc nghim.
Bn tho sa s c kim tra th im trn tp hp
mu theo nhng ch tiu m cng c d nh o. S ci tin
tip theo i vi cng c c tin hnh da trn c s cc
d liu kim tra th.
Cc d liu t bc kim tra th im c s dng ci
tin tip cng c. n lc ny, cc tiu chun tin cy c
xc nh
S thch ng c th t c vi ci thin trong chng mc
no . Hng ci tin thng nhm vo:
1/ Mc ph hp vi thit k th ;
2/ Khuynh hng vn ho ;
2/ di.
Sau khi ci tin, cng c cn phi c kim tra hiu lc v
kim tra tin cy ging nh i vi cng c mi.

Cc cng c hng dn c pht trin v kim tra tnh hiu lc s

dng trong hng dn ng nghip pht trin ngh nghip s m bo tin
cy cho cc thng tin thu c t nhng cng c ny.
4. Phng php thu thp v x l thng tin trong hng dn ng nghip
Cn c mc ch thu thp thng tin, bn la chn v s dng cc cng
c thu thp thng tin cn thit. Nhng cng c ny c th c s dng
cho tng c nhn hay mt nhm gio vin. Cc cu tr li cng nh nhng
biu hin thu c t i tng (d liu) bng vic s dng cng c bn
la chn cn c x l. Vic x l d liu c th thc hin n gin bng tnh
ton th cng nhm x l th cc d liu (t l phn trm v s trung bnh)...
Vic cng c th thc hin trn my vi tnh i vi nhng phn tch phc
tp hn.
Nhng s liu x l phi c lu li di dng no d phc hi
khi cn i vi hot ng hng dn cho c nhn hoc nhm gio vin.
Cc phng php thu thp thng tin thng c s dng l :
Phng vn nhm v phng vn tng c nhn
y l phng php h tr c lc cho nhng phng php nghin cu
x hi thng c s dng (cng cng c tng ng) thu thng tin phc
v hng dn ng nghip. Phng php ny rt hu ch c c nhng
thng tin su sc m hu ht cc phng php/cng c nghin cu khc
khng t c. iu cn lu l bn phi lp k hoch phng vn mt cch
chi tit cho mi cuc phng vn cng nh k hoch phng vn mang tnh h
thng cho cc cuc phng vn tip theo m bn d kin s thc hin phc
v cho qu trnh hng dn ca mnh.
Quan st theo nhm v quan st c nhn
Quan st nhm to ra kh nng thu c nhng d liu m phng
php kim tra v phng vn khng mang li kt qu. Nhng d liu bao

23

gm nhng c ch v cc kiu giao tip phi ngn ng ca cc i tng bn

quan tm v mong mun c nhiu thng tin v h.
Bng cch quan st ng nghip, bn c th ghi li di dng trc tip
hoc th nhng thi c x c th thy c ca h.
C hai kiu quan st chnh.
Quan st trc tip: bn s l ngi tham gia vo cc hot ng dnh
cho ng nghip. iu ny cho php bn t t mnh vo v tr ca ngi
c quan st c s thu hiu.
Trong trng hp quan st gin tip, bn c th quan st nhn t xa v
ghi li mt cc thng tin cn thit. y l cch quan st ph bin hn trong
hot ng hng dn ng nghip.
Ghi chp
l vic ghi li nhanh nhng s kin ng ch trong cuc sng ca
ng nghip phc v mc ch hng dn ca bn. Nhng s kin c th
c ghi li bi chnh bn hoc bi ng nghip ca bn. D bng cch no
i na, bn cn duy tr s ghi chp c c ci nhn thu o v cc cch
c x ca i tng bn cn hng dn.
Cc ni dung cn ghi chp gm :
- Ghi chp v thnh tch ca ng nghip
Mt bn ghi chp y v thnh tch trong lao ng ngh nghip ca
ng nghip hay kt qu kim tra hot ng ca ng nghip c th c
xem l mt cng c c hiu qu v qua chng ta c th nh gi c
thnh tch ca c nhn tng ng nghip so vi:
a) Kt qu ca nhng ngi khc trong trng;
b) Kt qu ging dy, gio dc m ng nghip t c trong qu
kh.
Thng tin t nhng ghi chp ny cng gip bn chn on phn no v
im yu v im mnh ca ng nghip m bn cn hng dn. Mt khc,
cc thng tin ny cng c th c s dng nh gi s tin b ca ng
nghip nhm xc nh cc hot ng hng dn tip theo i vi h.
- Ghi chp nhng thng tin v tnh cch ca ng nghip
Cc nghin cu v pht trin ngh nghip ca gio vin khng nh :
nng lc v nhng mi quan tm ca mi ngi l cc yu t quan trng
ngang nhau trong s nhng yu t nh hng n s thnh t ca ngi
trong ngh nghip, trong cuc sng, trong i sng x hi v trong trng
hc.
Thi th hin tp trung mi quan tm ca c nhn i vi nhng g
m c nhn c tng tc. Phng php thng c s dng nh gi
tnh cch ca mt ngi l quan st xem ngi c x nh th no trong
cc hon cnh khc nhau. Nhng quan st nh vy i vi ng nghip ca
bn c th tin hnh trong lp hc, ngoi sn chi, trong hi hp, v.v.
Nhng ghi chp a ra nhn nh v tnh cch ca ng nghip,
phc v tr li cho cc cu hi nh
+ Gio vin : Quan tm n ngi khc, kh gn, lnh m, ng tin
cy, t khi quan tm hoc quan tm su sc n cc vn
+ Gio vin : C trch nhim, khng ng tin cy, c th tin cy vi
im, thng xuyn ng tin cy, chu o, t ra rt c trch nhim hay
ngc li.

24

+ Gio vin : Kin nh, qu xc cm, d b kch ng hay thng

xuyn gi cn bng tt, v cng bnh tnh.
Ngoi nhng ghi chp trn, vi t cch l ngi hng dn, bn cng
cn quan tm n ghi chp v gia nh ca i tng c hng dn.

Tm tt ni dung chnh ca hot ng

1. Hng dn ng nghip c th c thc hin trc tip, gin tip, chung hoc hng
dn c nhn. Mi hnh thc hng dn u c im mnh v nhng hn ch nht nh. Vic
la chn hnh thc hng dn i khi khng ph thuc vo ngi hng dn.
2. hng dn ng nghip thnh cng, bn cn c thng tin v h. Phng tin
bn c c nhng thng tin ny l cc cng c nh: cc trc nghim, phiu iu tra,
bng kim, hng dn phng vn v s quan st...Cc cng c ny phi
c pht trin v kim tra hiu lc.
3. Cn c mc ch thu thp thng tin v i tng cn hng dn,
bn la chn v s dng cc cng c thu thp thng tin cn thit bng
cc phng php nh:
- Phng vn nhm v phng vn tng c nhn
- Quan st theo nhm v quan st c nhn
- Ghi chp
4. D liu c c bng vic s dng cng c bn la chn cn
c x l. Vic x l d liu c th thc hin n gin bng tnh ton th
cng nhng cng c th thc hin trn my vi tnh i vi nhng phn tch

25

Chng 3 : Lp k hoch hng dn ng nghip

HOT NG 7
YU CU I VI NGI HNG DN NG NGHIP
1. PHIU HC TP
7a. Bn hy thc hin cc yu cu di y;
a) Hy lit k bn cch ng x m bn cho rng ngi hng dn ng
nghip cn c
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

b) Hy m t bn cch c x m bn lit k trn

........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

c) Ti sao mt s gio vin li em nhng cuc ni chuyn ring t trc y

gia h v mt s ng nghip ra lm v d trong hp Hi ng nh trng?
Bn nh gi th no v cch c x nh th?
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

7b. Bn hy cng cc bn hc trong nhm chun b mt bng kim

(lit k cc c im nh gi tiu chun ca mt gio vin lm cng tc
hng dn ng nghip). Cn c theo bng kim bn hy th t
nh gi mnh.
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................

2. c im ca ngi hng dn ng nghip

Trong vai tr ngi hng dn ng nghip ngi gio vin c mt s
c im v phm cht v nng lc nh sau:
- Tn trng s thch v tin tng vo kh nng ca ng nghip ; c uy
tn trong ngh nghip v kh nng to c s tin tng ca ng nghip.

26

- Hiu c nguyn vng ca ng nghip, mc thc hin cc hot

ng ngh nghip ca ng nghip (bit c ng nghip lm g, lm nh
th no trong dy hc v gio dc hc sinh) ; thc hin hng dn ng
nghip da trn ci ng nghip cn.
- C thi thng cm, c k nng ng vin, thc y ng nghip ;
bit a ra nhiu la chn ng nghip quyt nh v lm cho ng
nghip bit h phi lm g hot ng ngh nghip ca h tt hn so vi
hin ti.
- Thn thin, giao tip c hiu qu v bit lng nghe ng nghip.
- C khiu hi hc
- Kin tr
- Khch quan
Chn tht
- T nh
- Cng bng
- Khoan dung
Nhng c im ni trn th hin rt r trong qu trnh hng dn ng
nghip. Tuy nhin, khi hng dn ng nghip, bn cn ch cc vn di
y:
- Gip ng nghip bit cch iu chnh thi quen, hnh vi trong cuc
sng.
- ng vin ng nghip tham gia vo cc hot ng trong nh trng
nhm pht huy nng lc ca h trong cc hot ng c nhn v cng ng.
- Th hin s quan tm v gip ng nghip trong vic lp k hoch
cng tc, pht trin mi quan h gia c nhn v x hi.
- Gip ng nghip trong vic t nh gi, t hiu bit v t nh hng,
to cho h kh nng a ra cc quyt nh ph hp vi nhng mc tiu trc
mt cng nh lu di.
- Gip ng nghip pht trin sc kho cng nh thi v cc gi tr
tch cc.
- Gip ng nghip thu c s hiu bit tt hn v lnh vc hc tp,
hot ng thng qua vic thu lm k nng v thi lm vic hoc tham
gia vo cc hot ng ca nh trng, cng ng.
- Khuyn khch ng nghip lp k hoch v s dng tt cc hot ng
gii tr.
- Gip ng nghip hiu c nhng im mnh, im yu, s thch,
cc gi tr, tim nng v nhng hn ch ca bn thn.
3. Nguyn tc x th ca ngi hng dn ng nghip
Mt s quy tc ng x mang tnh nguyn tc di y s ch o
phng php hot ng hng dn ca bn khi hng dn cho ng nghip.
iu cn lu l, nhng qui tc ny khng ch p dng cho bn vi t cch
ngi hng dn m cn c tc dng iu chnh vi c nhng ngi c
hng dn.
S tn trng trit nhng nguyn tc di y l yu t m bo
thnh cng ca hng dn nhm h tr ng nghip pht trin ngh nghip
lin tc.
S tin cn
S tin cn c t ln hng u v trong nhiu trng hp thng tin c
nhn ca ngi c hng dn cng nh nhng vn trao i v nhng li
khuyn a ra t ngi hng dn c th lin quan n nhng iu nhy cm
v phi c gi b mt.
C bao gi bn em vn kh khn trong ngh nghip m ng
nghip tin tng, ch ni vi ring bn v mong c hng dn gii

27

quyt cng nhng iu m bn khuyn anh ta/c ta ra k li trong gi

ging hoc ch ng ngi khng?
Chc chn l khng, v vic lm ny khng ch lm cho ngi ng
nghip kia thy kh chu m ti hi hn, nhiu ng nghip khc s do d
hoc khng n gp bn c hng dn na.
S kin nhn
- Bn phi kin nhn nghe ng nghip cn hng dn trnh by v
nhng vn ca h.
- Bn cng kin nhn th bn cng thu lm c nhiu thng tin t h. Bng
s kin tr bn s c y thng tin v t rt thun li a ra nhng
hng dn tt.
Tnh t nguyn
- Bn s phn ng nh th no nu c mt ai n vi bn v t vn s
hng dn cho bn v mt vn no m bn khng h quan tm?
- Tht sai lm nu bn da vo th mnh ca mnh (v kinh nghim so vi
ng nghip tr, ng nghip t kinh nghim ngh nghip) p t s gip
i vi ng nghip.
ng nghip ca bn hon ton c quyn la chn ngi hng dn
cho h. iu hin nhin l, nu bn mun h n vi bn, bn cn c c s
tin tng t h.
Tnh khch quan
Hy khch quan khi a ra nhng quan im trong hng dn ng
nghip. iu ny khng d thc hin v i khi quan im bn a ra cho
ng nghip b chi phi bi thi hoc nhng li ch c lin quan n ng
nghip m bn ang hng dn.
thc hin nguyn tc ny bn cn nh:
- ng nghip ca bn lun hng n xu hng tch cc cng nh
nhng li ch c lin quan n vn h c nhu cu hng dn.
- Hn na, vic a ra quyt nh cui cng i vi nhng vn l
vic ca ng nghip ca bn.
Bn hy gi cc la chn c th, ch r nhng u im v nhng
nhc im ca cc la chn v dnh s quyt nh cho h.
4. Nhng gii hn ngi hng dn ng nghip
Hin tn ti quan im: ch nhng ngi c o to, hun luyn
chuyn nghip v hng dn mi c th tham gia hng dn cho ng
nghip.
Bn c ng vi quan im ny khng?
Rt c th bn cng nh hu ht cc gio vin khc cc trng cha
h c qua o to, hun luyn v hng dn ng nghip. Tuy nhin,
bao gi bn t chi yu cu ca ng nghip v vic hng dn cho hc mt
vn no cha?
Vn bit rng, s thiu vng cc kha o to chnh thc v hng dn
v s thiu vng nhng ngi lm cng tc hng dn chuyn nghip hn
ch phm vi hot ng ca hot ng ny trong nh trng v nh hng
khng nh n s pht trin ngh nghip lin tc ca gio vin trong nh
trng. Mc d vy, phn ln gio vin cc trng thc c trch nhim
ca mnh i vi s pht trin ngh nghip ca ng nghip. Nhng gio vin
ny thc hin hng dn ng nghip ca mnh trong gii hn hiu bit v
kinh nghim ca h.

28

Thc tin ny cho thy, gio vin cn phi bit nhng gii hn ca mnh
khi thc hin vai tr ca ngi hng dn ng nghip.
Nhn chung, cc gio vin c kinh nghim l nhng ngi c kh nng
thc hin cc hot ng hng dn v ngh nghip cho ng nghip. Hu ht
h c kh nng hng dn ng nghip v chuyn mn v nghip v s
phm. Tuy nhin, phm vi ca nhng hng dn ny l khc nhau tng
ngi hng dn. iu ny ph thuc trc tip vo kinh nghim ca cc gio
vin trong vai tr ngi hng dn ng nghip.
Nu bn nhn thy mnh ch thc s t tin trong hng dn ng nghip
mt vn g v chuyn mn v nghip v ngh nghip th ci m
bn nhn ra c coi l mt gii hn.
y l gii hn ca bn th hy dng li phm vi , ng lan man
sang lnh vc hng dn khc m bn khng quen.
Tm Tt ni dung chnh ca hot ng

1. Ngi hng dn ng nghip pht trin ngh nghip gio vin phi l ngi tn
trng s thch v tin tng vo kh nng ca ng nghip ; c uy tn
trong ngh nghip v kh nng to c s tin tng ca ng
nghip.Hiu c nguyn vng ca ng nghip, mc thc hin cc
hot ng ngh nghip ca ng nghip (bit c ng nghip lm g,
lm nh th no trong dy hc v gio dc hc sinh) ; thc hin hng
dn ng nghip da trn ci ng nghip cn. C thi thng cm, c
k nng ng vin, thc y ng nghip ; bit a ra nhiu la chn
ng nghip quyt nh v lm cho ng nghip bit h phi lm g
hot ng ngh nghip ca h tt hn so vi hin ti.
2. Mc d l ngi c nhiu kinh nghip ngh nghip, tuy nhin, ngi hng dn
ng nghip khng phi l mt nh thng thi. V vy, bn cn bit gii hn ca mnh trong
hng dn ng nghip. Nu gii hn ca bn l hng dn v chuyn mn,
Chng 3 : Lp k hoch hng dn ng nghip
nghip v cho ng nghip th hy dng li phm vi , ng lan man
HOT NG 8
LP K HOCH HNG DN NG NGHIP
1. Cc bc ca giai on lp k hoch hng dn ng nghip
C nhiu quan nim khc nhau v lp k hoch. Mt trong nhng quan nim coi lp k
hoch l qu trnh chun b ng ph vi nhng thay i v tnh khng chc chn ca mi trng
v t chc bng vic n nh trc cc phng n hot ng trong tng lai ca t chc.
Tip cn theo quan im pht trin ngh nghip, c th hiu lp k hoch hng dn ng
nghip l qu trnh chun b cho nhng thay i trong hot ng ngh nghip ca ng nghip
bng vic n nh trc cc phng n hot ng ca ng nghip hoc ca ngi hng dn v
ng nghip trong tng lai.
Lp k hoch hng dn ng nghip l mt qu trnh, bao gm cc giai on (lp k
hach, thc hin, nh gi v iu chnh k hoch) v nhng bc i c th trong tng giai on.
Trong giai on lp k hoch l quan trong, bi giai on ny to ra sn phm l nhng vn
bn k hoch ngi hng dn c th trin khai trong thc tin. Vn bn k hoch hng dn
ng nghip gip ngi hng dn c c nhng thng tin cn thit v:
1/ Vn cn u tin trong hng dn ng nghip l g?
2/ Gii quyt vn nhm t n mc tiu g? khi no th t c?

29

3/ Nhng hot ng no cn trin khai c th hng dn c ng nghip?

4/Nhng ngun lc no cn khai thc thc hin c cc hot ng ni trn?
Cc bc ca giai on lp k hoch hng dn ng nghip gm:
a) lp k hoch hng dn ng nghip, trc ht bn cn nhn r ng nghip ca
mnh ang gp nhng vn g trong hot ng ngh nghip (c th l trong thc hin hot ng
ging dy v trong thc hin cc hot ng gio dc khc). l nhng g kh x l kh gii
quyt i vi ng nghip ca bn khi thc hin dy hc v gio dc. Bn hy phn tch nhng
vn bng cch ch r hu qu v nguyn nhn ca chng c th nh ngha c nhng
vn (pht biu ngn gn nhng lt t c bn cht ca vn ) m ng nghip ca bn ang
phi i mt. Vic phn tch ny cng ng thi gip bn xc nh c vn no ca ng
nghip cn c bn u tin hng dn.
b) Khi xc nh r vn bn s hng dn ng nghip cng c ngha bn nh
hnh c mt ch hng dn ng nghip. Vic lm tip theo, bn phi vit c cc mc
tiu cho ch hng dn ng nghip m bn xc nh. Mc tiu ny l nhng thay i cn
v c th c ca ng nghip trong ging dy v gio dc hc sinh sau khi ch hng dn ca
bn kt thc.
iu cn lu trong vit mc tiu cho ch hng dn ng nghip l: ngoi nhng
thng tin v mc thc hin cc hot ng ngh nghip ca ng nghip ti
thi im trc khi hot ng hng dn ca bn c trin khai, bn cn
phn tch thm cc mc tiu ca nh trng v nht l ca lp hc ni ng
nghip ca bn ang thc hin cc hot ng ngh nghip. Cc mc tiu
hng dn ng nghip cn vit c th, r rng v m bo o lng c.
Bn cng cn ch n hn nh thi gian hon thnh cc mc tiu .
c) t c cc mc tiu hng dn ng nghip, trong rt nhiu
trng hp phi qua bc trung gian l sng to c cc u ra. nhng
sn phm hoc bn sn phm gp phn vo vic thc hin mt hoc mt s
mc tiu no trong cc mc tiu hng dn ng nghip m bn xc
nh.
Chng hn, to s thay i trong k nng quan st ca ng nghip nhm pht hin cc
kh khn trong hc tp ca hc sinh (mc tiu hng dn ng nghip m bn xc nh), bn
cn cng ng nghip thit k mt bng kim c ng nghip s dng n vi t cch l cng
c s dng trong quan st hc sinh. Bng kim ny, c bit l vic ng nghip s dng tt bng
kim trong quan st hc sinh c coi nh mt u ra nh t mc tiu hng dn ng
nghip ca bn.
d) Mun c c cc u ra, bn cn phi c nhng tc ng can thip. l cc hot
ng m bn s thc hin trong ch hng dn ng nghip. Mc tng minh ca cc hot
ng ny ph thuc vo s tng minh ca cc u ra m bn xc nh.
) Vic lm tip theo l bn cn d ton cc u vo i vi ch hng dn ng
nghip ca bn. Cc u vo y bao gm nhng yu t nh: ngun lc m bn cn khai thc,
s dng trin khai cc hot ng d kin (ti chnh, con ngi, c s vt cht, v ngun lc
thng tin), cc chnh sch hin hnh, mi quan h vi cc nh qun l v cc ng nghip khc...
Tt c nhng yu t u vo c th l thun li, nhng cng c nhng yu t to thnh ro cn
cho hot ng hng dn ng nghip ca bn. Nu c nhng yu t ny, bn cn d kin cc
phng php nhm khc phc cc ro cn .
e) kt thc giai on lp k hoch, bn cn trnh by vn bn k hoch theo mt mu no
thun li cho vic s dng giai on thc hin v nh gi k hoch. Bn cng ng qun
vic ph duyt k hoch, v vn bn k hoch khi c ph duyt mi c gi tr php l trong
trin khai thc hin. Vic lm ny l cn thit khi hot ng hng dn ng nghip ca bn
c trin khai mt cch

30

K HOCH HNG DN NG NGHIP

Thng tin v ngi hng dn
H tn:
Chuyn mn:
Thm nin cng tc:
im mnh:
Thng tin v ngi c hng dn
H tn:
Chuyn mn:
Thm nin cng tc:
S b nh gi c im:
Mc tiu v ni dung hng dn (r rng, kh thi cho nhng bi c th)
Mc tiu
Ni dung hng dn

K hoch c th (chi tit, c th,bm st chu trnh hng dn ng nghip)

1.Thi
Lpgian
k hoch hng dna
ng
nghip l qu trnh chun
b cho nhng thay
im
Ni dung

i trong hot ng ngh nghip ca ng nghip bng vic n nh trc cc phng

n hot ng ca ng nghip hoc ca ngi hng dn v ng nghip trong tng
Tm kim s ng h (v c ch chnh sch, v s ng thun, v chuyn mn, v c s

lai.
Lp k hoch hng dn ng nghip l mt qu trnh, bao gm cc giai on (lp
vt cht)
ithc
tng
cch
k hach,
hin, nh gi v iu chnh k Bng
hoch)
v no
nhng bc i c th trong
Hiu trng

tng
giai on.
Cn b
D kin
khc phc
khn
khch quan
v ch
2. kh
Giai khn
on v
lpcch
k hoch
to ra(cc
sn kh
phm
l nhng
vn bn
k quan
hochgp
phi
ngi
trong qu trnh hng dn ng nghip)
hng dn
th trin khai trong thc tin. VnCch
bn khc
k hoch
Khc
khn
phchng dn ng nghip

gip ngi hng dn c c nhng thng tin cn thit v:

ni dung
chnhnghip
ca hot
- Vn cn u tin Tm
trongtt
hng
dn ng
l ng
g?

- Gii quyt vn nhm t n mc tiu g? khi no th t c?

- Nhng hot ng no cn trin khai c th hng dn c ng nghip?
- Nhng ngun lc no cn khai thc thc hin c cc hot ng ni trn?
3. Cc bc trong giai on lp k hoch hng dn ng nghip l:
- Phn tch vn
- Xc nh cc mc tiu cn t
- Xc nh cc u ra
- Xc nh cc hot ng
- D ton cc yu t u vo
- Ph duyt k hoch.
31

32