Professional Documents
Culture Documents
إعداد
محمد حسني هادي احلسنيه
2006م
1
تشى اهلل اهرديً اهردٖى
2
اهيدخّٖبح
3
اليلديج
اً يً جهيّغّؿحز جهيِير ّجهسٕ نسخ فِٖح ؿويحء جٛدجرذ ّؿويحء جهٌفس
ّجٛظسيحؽ ّجهسردٖر ّرظحل جهػرخ ّجهشٖحشر ّغٖرُى ُّ يّغّؽ جهسػفٖز ّ ,كد
جهيحغٕ جهـدٖد يً جهنسخ ّجهدّرٖحز ّجهيلحالز جهسٕ سسػدش
ذ ظدر فٕ جهـلّد جهلرٖدر
ؿً ُذج جهيّغّؽ جهػّٖٔ.
ّييح ال ضم فَٖ ؤً يّغّؽ جهسػفٖز ٖػسحظَ جٙخ فٕ يٌزهَ ّ ,جهيدٖر فٕ
ضرنسَّ ,جهٌحؼر فٔ يدرشسَ ,ؤٔ ؤً نل يً جشسرؿحٍ جهلل رؿٖر فبٌَ ٖػسحض اهٓ
جٛهيحى ّهّ دإشحشٖحز ّيدحدة ُذج جهـوى.
ّجهػّجفز جهيضظـر هٚدجء جهيسيٖز سػلق ػحظحز فٕ جهنٖحً جهدضرٔ ؿيٖلر
ّسضـرٍ دإٌَ اٌشحً هَ ينحٌر ّؤٌَ يلدر فٕ ؿيوَ.
ّجُسى جٛشالى دلغٖر جهػّجفز ؿوٓ جٙفـحل ّجٙكّجل شّجء فٕ جهدٌٖح ؤّ فٕ
جٗخرذ:
ففٕ جهدٌٖح ٖلّل جهٌدٕ ـ ظوٓ جهلل ؿوَٖ ّشلى ـ ( :يً ظوّٓ ؿوٕ ظالذ
ّجػدذ ظوّٓ جهلل ؿوَٖ دِح ؿضرّج )ّ ،جهػشٌر فٕ جٛشالى دـضر ؤيصحهِحّ ،نل ذهم
ّغٖرٍ هوسضظٖؾ ؿوٓ جهخٖر ّٖ .لّل سدحرم ّسـحهٓ َُ { :لْ ظَزَجءُ جٛػِشَحًِ اِال جٛػِشَح ُ
ً
} [جهرػيً.]60:
ّشّف ٖنًّ ػدٖصٌح ؿً 96ػرٖلر دشٖػر ّػدٖصر هوسغفٖز ّهنً كدل ؤً ٌضرؽ
فٕ جهػدٖش ؿً ُذٍ جٙضنحلٖ ،ظخ ؤً ٌـرض ؿوٓ دـع جهيّجغٖؾ جهيِير ّجهيسـولر
ديّغّؽ جهسػفٖز.
4
ّشّف ٖنًّ ػدٖصٌح فٕ ُذج جهدػش ؿً جهيّجغٖؾ جهسحهٖر:
ؤشوّة اهدراشج:
هلد جؿسيدز فٕ اؿدجد ُذٍ جهدرجشر ؿوٓ جٙشوّخ جهينسدٕ ّ ،ذهم يً خالل جهرظّؽ
اهٓ جهـدٖد يً جهيرجظؾ جهيِير ّ ،جهسٕ شّف سط دُح -ؤخٕ جهلحرة جهنرٖى -فٕ آخر
ظفػر يً ُذٍ جهدرجشر ؿوٓ كحثير دإشيحء ُذٍ جهيرجظؾ ّؤشيحء يئهفِٖح.
5
خؽرٖف اهخدفٖز
فبً ؤٔ يٌؼير ال سشسػٖؾ ؤً سػفز يرئّشِٖح ّ ،هنٌِح سشسػٖؾ ؤً سّظد هِى ؤّ
6
اهؽّايل اهيِيج فٕ اهخإذٖر ؼوٓ اهؽبيل
ذبٌ إً :اكخٌبغ نل ؼبيل فٕ اهيئششج ؤٌَ ؼطّ يِى فٕ ُذٍ اهيئششج.
فيِيح نحً ؿيوَ ظغٖرّج فال ّٖظد ؤددّج ؿيل سحفٍ ،دل ّٖظد اٌشحً سحفَ ٖإدٓ ؤً ٖنًّ
اٌشحًٌح ذج كٖير ،فبذج ضـر جهـحيل دإُيٖسَ دحهٌشدر هويئششر جهسٕ ٖـيل فِٖح شٖنًّ ذهم
دجفـّح ندٖرّج هسػشًٖ ؤدجثَ فٕ ؿيوَ ،دل شٖزٖدٍ اظرجرّج ؿوٓ جالدسنحر فٕ نٖفٖر ؤدجثَ
هذهم جهـيلّ ،هذج فحهيدٖر جهٌحظغ ُّ جهذٔ ٖضـر نل ؿحيل يـَ يِيح نحً دّرٍ دإٌَ
ؤُى ؿغّ فٕ جهيئششر ّؤً ؿيوَ ُّ ؤُى جٙؿيحلّ ،اذج سينً ُذج جهضـّر يً
جهـحيوًٖ ننل فٕ جهيئششر فوً سـرف جهيدٖر يً جهـحيل ،فنوِى فٕ جهغٖرذ ؿوٓ ؤدجء
جهـيل شّجء.
7
ؤٌّاغ ٌعى اهدّافز
)2ػّجفز جهّكز:
فٕ ُذٍ جهػرٖلر ؿوٓ جهـحيل ؤً ٖلّى دحٌٛسحض فٕ ّكز يػدد ّٖنحفإ ؿوٓ
يلدجر جهّفر فٕ ُذج جهّكز ،ؤّ ٖنحفإ ؿوٓ جشسغالل ٌفس جهّكز فٕ اٌسحض
ؤنصر.
8
.2جهـالّذ:
ّٖظخ جهسفرٖق ٌُح دًٖ ؿدذ ؤٌّجؽ يً جهـالّجز يً ؤُيِح:
ؤ -ؿالّذ جهنفحءذ.
خ -ؿالّذ جٙكديٖر.
ز -ؿالّذ جشسصٌحثٖر.
ؤ -ؿالّذ جلنفحءذ:
ُٕ ؿدحرذ ؿً زٖحدذ فٕ جٙظر ؤّ جهيرسخ دٌحءّ ؿوٓ اٌسحظٖر جهفرد فٕ
ؽىهَ ُّٕ ،سيٌغ دـد فسرذ ؿحى سلرٖدّحّ ،ػًٖ ٖصدز جهفرد ؤً اٌسحظٖسَ
ؿحهٖر.
خ -ؿالّذ جٙكديٖر:
فِٕ سـّٖع نحيل ؿً ؿغّٖر جهفرد فٕ جهيٌؼيرّ ،سـدٖرّج ؿً اخالظَ
هيدذ ؿحى.
ز -جهـالّذ جالشسصٌحثٖر:
زيٌغ دشدخ ّظّد ؤدجء ّيظِّد ييٖز ٖشسوزى جهسـّٖع جالشسصٌحثٕ ّ .نل
جهـالّجز سسيٖز دإً سإصٖرُح سرجنيٕ ،ؤٔ ؤٌَ ػًٖ ٖػظل ؿوِٖح جهفرد
سظدغ ػلًح ينسشدّح هَّ ،سغحف فٕ جٙيد ؿوٓ ؿّجثد جهيشسلدل.
9
ة -دّافز يبدٖج ؼوٓ يشخّْ اهيٌعيج ننل:
)1اهيشبرنج فٕ األرتبح:
ّٖشسفٖد يٌِح ؿحدذ غحهدٖر جهـحيوًٖ فٕ جهيٌؼير ـ ُّٕ ؿدحرذ ؿً
جشسلػحؽ ٌشدر [ّهسنً ]%10يً ؤردحع جهضرنر ،صى سّزٖـِح ؿوٓ
جهـحيوًّٖٖ ،سى جهسّزٖؾ ػشخ جهيرسخ ،ؤّ جهدرظر ،ؤّ جهيشسّْ
جٛدجرٔ ،ؤّ نفحءذ جٙدجء ،ؤّ ؤنصر يً ؤشحس ّجػد ّٖ.سى جهسّزٖؾ ٌلدّج،
يرذ ّجػدذ ،ؤّ سلشٖيِح ؽ هٓ ؿدذ يرجز فٕ جهشٌر ّ .يزجٖح ُذج جهٌؼحى
ؤٌَ ٌٖيٕ يضحؿر جالٌسيحء ّجهـغّٖر هويٌؼيرّٖ ،رفؾ جهػيحس ُٙدجفِح،
نيح كد ٖرفؾ يً جٛػشحس دإُيٖر جهسـحًّ ّجهيضحرنر.
)2خظظ االكخرادبح:
ّٖػوق ؿوِٖح ؤٖغّح سّفٖر جهسنحهٖفّ ،جهشدخ فٕ ذهم ؤٌِح ؿدحرذ ؿً
خػػ هسضظٖؾ جٙفرجد ؿوٓ ّغؾ جكسرجػحز دضإً سخفٖع سنحهٖف جهـيل
ّجٌٛسحضّ .ؤً جهّفر فٕ ُذٍ جهسنحهٖف ٖينً ؤً ٖنًّ ؤشحشّح ينحفإذ
هػشحخ يً كحيّج دسلدٖى ُذٍ جالكسرجػحز.
10
ح -دّافز يؽٌّٖج:
ٌُبم اهنذٖر يً اهظرق هخدفٖز اهيرئّشًٖ يؽٌّٖبً هؽل يٌِب خيذٖالً ال دصرًا:
)1اهيدٖخ ّاهذٌبء ّاهخلدٖر.
)2اهجّائز ّاهينبفأح.
)3اهيشبتلبح.
)4اهخركٖج ؤّ اهؽالّث.
)5اهخدرٖة.
)6زرغ اهذلج فٕ ٌفّس اهؽبيوًٖ.
)7خددٖد اهِدف.
)8اإلٌجبز.
)9اهيصداكٖج فٕ اهخؽبيل.
)10اهخفّٖض فٕ اهؽيل.
)11صٌػ اهلرار يً كتل اهؽبيوًٖ.
)12شوّم اهرئٖس اهشخصٕ( اهدشً ظتؽبً )
)13اظالغ اهؽبيوًٖ ؼوٓ يب ٖجد يً خغٖراح.
)14ادخراى ّكح اهؽبيل.
)15االتخشبيج.
11
اهؽّايل اهيشبؼدث ؼوٓ خدفٖز اهؽبيوًٖ
12
يؽّكبح اهخدفٖز
13
ظرق ٌلل اهدبفز اهٓ اهؽبيوًٖ
14
96ظرٖلج تشٖظج هخدفٖز اهؽبيوًٖ
ؿد جهػدٖش ؿً دـع جهيّجغٖؾ جهيِير ّجهيسـولر ديّغّؽ جهسػفٖزٌ ،ظل جًٗ
ّخ
اهٓ جهيّغّؽ جهرثٖس فٕ ُذج جهدػش ُّّ ذنر 96ػرٖلر دشٖػر هسػفٖز جهـحيوًٖ
ُّٕ:
15
.01ظحةزذ ؤندر غوػر يغػنر ،سلدى ضِرٖحً اهٓ جهيّؼف جهذٔ ٖـسرف دحرسنحدَ
ٙندر غوػر .كد سنًّ ُذٍ جهظحثزذ يٖدجهٖر سذنحرٖر يغػنر ّهنً فػّجُح ضد
ٖد جهظدٖر ،ففٕ جهـدٖد يً جهضرنحز ٖخضٕ جهيّؼفًّ جالؿسرجف دإخػحثِى ،
ّهذج فِى ٖسشسرًّ ؿوٓ جهيضنالز ددالً يً ػوِحٌٖ .دغٕ ؤً ٖسى سلدٖى ُذٍ
جهظحثزذ فٕ جظسيحؽ هػل جهيضنالز ٌّٖدغٕ ؤً ٖسى فٕ ُذج جالظسيحؽ جهسّظل
ٌفس ُذٍ جهظحثزذ ،صى
اهٓ ؤشوّخ ؿيوٕ هػل سوم جهيضنورٔ .ددؤ جهيدٖر ديٌغ ٍ
يضنوز .صى ّٔظَ دـد ذهم
ٍ ٔػوخ يً جٗخرًٖ ؤً ٖلديّج يلسرػحسِى هوسـحيل يؾ
جهدؿّذ ه٘خرًٖ اهٓ سرضٖغ ؤٌفشِى هِذٍ جهظحثزذ فٕ جهيرذ جهسحهٖر.
.11ظحثزذ ؤفغل ػل هويضنورّ ،سيٌغ دحؿسدحرُح يسحدـر هظحثزذ ؤندر غوػر يغػنر
ؿٌديح ٖسى سظّٖخ سوم جهغوػر.
.21ظّجثز هويلسرػحز جهظٖدذ .زنحفت جٛدجرذ نل يً ٖشِى ديلسرػحسَ ديٌػَ فرظر
هدخّل شػخ ضِرٔ.زخػػ جٛدجرذ ٖٛظحد ؿدذ ظّجثز يخسوفر جهلٖير فٕ نل
ضِرّ ،اذج مجٌز جٛدجرذ سخصْ ؤً ٖلدى جٙفرجد ؤفنحرجً سحفِر دغرع جهيضحرنر
فلػ فال دجؿٕ هولوق .فحهضرنحز جهسٕ سنحفت ؤٔ يلسرػحز ٖلديِح جهيّؼفًّ،
شّجء سى سػدٖلِح ؤى ال ،سئند ؤً ظّدذ جهيلسرػحز جهسٕ ٖلديِح جهيّؼفًّ فٕ
جرسفحؽ يشسير ّهٖس جهـنسٖ .ينٌم ؤٖغحً ؤً زػحفؼ ؿوٓ يشسّْ جهسػنى
جهٌفشٕ دلرجءذ نل يلسرع ٖفّز دظحثزذ ؿوٓ جهظيٖؾ.
.31ػدش خحط هسلدٖر خدير جهيظسيؾ .زيٌغ جٛدجرذ ضِحدذ سلدٖر ؤّ هّػر هوذنرْ
هنل يً ٖلّى دإػد ؤٌضػر جهخدير جهـحير.
.41ػفل ضنر ٙػد جهـيالءٖ ،دؿّ فَٖ نل يّؼف ّجػدجً يً ؿيالثَ جهيفغوًٖ
( شّجء يً د جخل جهضرنر ؤى يً خحرظِح ) صى ٖولٕ جهيدٖر نوير ؿوٓ ضرف
جهغٖف .نيح ٔيٌغ جهغّٖف فرظحً ٛهلحء جٙػحدٖش ددّرُى ُّذٍ زؿد ػرٖلر
رجثـر هظيؾ دـع جهسلٖٖيحز جٖٛظحدٖر.
16
.51ضرٖػ فٖدّٖ ؿوَٖ دـع اٌظحزجز جهيّؼفًٖ فٕ ظّرذ هلػحز ػٖر ٖسى
سظّٖرُح ؿوٓ يدْ ؿحى نحيل ،صى سـرع فٕ ػدش سنرٖى ؤّ فٕ ػفل فٕ
جٛظحزذّٖ .ينً ؤٖغحً ؤً سـرع سوم جهولػحز فٕ جهّػدذ خالل جهـحى جهسحهٕ.
.61جهشظل جهشٌّٔ ؤّ " جهسلرٖر جهشٌّٔ " هوّػدذّ ،جهذٔ ٖشظل نل اٌظحزجز
جهيّؼفًٖ .سسٖغ درجيط جهٌضر جهينسدٕ ؿوٓ جهنيدّٖسر ،اٌضحء سلرٖر شٌّٔ ذٔ
يؼِر جػسرجفٕ دسنوفر دشٖػر دػٖش ٖػظل نل يّؼف ؿوٓ ٌشخَ يٌَ.
.71يشحدلر ؤندر اٌظحز هوـيل فٕ ؤشدّؽ يً جهظّجثز جهػرٖفر ؤً ٖلّى جهيدٖر دسويٖؾ
شٖحرذ جهيّؼف جهفحثز فٕ ظرجض جهضرنر ّ .دحهرغى يً جهيخحػر جهسٕ سٌػّٔ
ؿوِٖح جهينحفأز جهسٌحفشٖر ،فبً جهيشحدلحز ػًٖ سـلد يً ّكز ٗخر ٖى نٌِح ؤً
سرفؾ يشسّْ ؤدجء جهيّؼفًٖ ّرّػِى جهيـٌّٖر .يفحسٖغ جهٌظحع ُٕ :يغيحر
سٌحفشٕ يسنحفت ٖددؤ يٌَ جهظيٖؾ دفرظر يسنحفثر هوفّز ،كظر يدذ جهيشحدلر،
اغحفر اهٓ يٌغ ظحثزذ سشسػق جهسٌحفس ؿوِٖح ّ ،هنٌِح ال سضظؾ جهيّؼفًٖ ؿوٓ
جهظرجؽ يؾ دـغِى جهدـعّ ،ال سئدْ اهٓ جٌسضحر يضحؿر جهغٖرذ دٌِٖى ؿوٓ
جٙرظغ.
.81هّػر سلدٖر جهلشى .سصدز ؿوٓ ُذٍ جهوّػر جهسـوٖلحز ّخػحدحز جهضنر ّاػرجءجز
جهـيالء ّيوػّؼحز نل يّؼف ؿً زيالثَ.
ٌ .91لحػ هويّؼفًٖ جهيسـحًٌّٖ ٖ .ػرز جهيّؼفًّ ُذٍ جهٌلحػ دحهفّز ديوػّؼحز
جهضنر يً زيالثِى.
ٌ .02لحػ هوّكز جٛغحفٕ جهيسنرر .سغرز ُذٍ جهٌلحػ دٌفس ؤشوّخ ٌلحػ جهيّؼفًٖ
جهيسـحًٌّّٖ ،هنٌِح سنسشخ ٌؼٖر جهـيل هّكز اغحفّٕ.الدد ؤً سسحع جهفرظر
هظيٖؾ جهيّؼفًٖ ؿوٓ جهشّجء هالضسرجم فٕ ُذٍ جهينحفأز.
. Service Ninjaسشسخدى ضرنر فحٌٖدر /اس فٕ دٕ هٚدػحش .12ظحثزذ
ّجالشسضحرجز ُذٍ جهظحثزذ هسلدٖر يّؼفٕ جهدؿى جهذًٖ ٖـيوًّ دظد دـٖدجً ؿً
ؤؿًٖ جهـيالءّٖ .ؼِر جشى نل يّؼف ػظل ؿوٓ جهظحثزذ ؿوٓ هّػر ندٖرذ
17
ٔ يـحٖٖر ُذٍ جهظحثزذ ،صى زُػوخ جهسرضٖػحز يً
يـولر فٕ جهلحؿرٖ .سى زػد د
جهزيالء.
.22ؤدجء ّؼٖفر جهفحثز ددالً يٌَ هّٖى نحيل .فٕ ؤػد جٖٙحى فّظت رّجد ؤػد جهدٌّم
فٕ يدٌٖر " ٌّّٖٖرم " ػًٖ ّظدّج ؤً ؤغودٖر جهظرجفًٖ نحٌّج ٌٖحُزًّ
جٙردـًٖ يً ؿيرُى ّ .ؿٌد جهشئجل سدًٖ ؤً جٛدجرذ كد كررز جهلٖحى دّؼٖفر
جهظرجفًٖ فٕ ذهم جهّٖى.
.32كِّذ جهظدحع ٖشويِح جهيدٖر هويّؼف جهيسيٖز دٌفشَ هيدذ ؤشدّؽ نحيل.
.42رجػر غدجء هيدذ صالش شحؿحز.
.52سخٖٖر جهيّؼف دًٖ سإخٖر يّؿد ػغّرٍ ؤّ سلدٖى يّؿد جٌظرجفَّ ،دخحظر
ػًٖ سنحفت جهيّؼف ؿوٓ كغحثَ شحؿحز اغحفٖر فٕ جهـيل.
ّٖ .62ى ؿػور نحيل.
ّٖ .72ى جهزٔ جهػر .اذج نحٌز جلضرمذ سفرع ؿوٓ جهيّؼفًٖ جرسدجء زٔ يّػد ،
فيً جهيينً ؤً سـػِٖى ّٖيحً اظحزذ يً ُذج جهزٔ ّسسٖغ هِى جهػغّر دإٔ
يالخس سٌحشدِى.
.82شحؿحزجً نحيوسحً ٛظرجء ينحهيحز ُحسفٖر ضخظٖرّٖ،فغل ؤال سنٌّح يسظوسًٖ.
ّٖ .92ى ٖئدْ فَٖ جهيّؼف ؿيوَ فٕ جهيٌزلٖ ،ظخ ؤ ال ٔػدش جهيدٖر غظر ندٖرذ،
هيّؼف " :جشيؾ اذج نٌز شسضـر دحهرجػر ػًٖ سٌسِٕ يً ُذٍ
ٍ فلػ ٔقّل
جٙؿيحل فٕ يٌزهم فال دإسّ .شّف ٌغػٓ ٌػً ينحًم ".
.03اظرجء جكسرجؽ ؿوٓ جاليسٖحزجز .شظل جاليسٖحزجز جهشحدلر ( ّؤغف ؿوِٖح نل
يح ٖرد ؿوٓ خحػرم ) ؿوٓ دػحكحز صى جظـل جهفحثز ٖشػخ اػدجُح.
.13زٖحدذ جهشوػر .فّع جهشوػر هويّؼف فٕ جسخحذ جهلرجرجز جهيحهٖرّ ،جهسظرف
يً سولحء ٌفشَ ؤّ جٛضرجف ؿوٓ جٗخرًٖ.
.23سـًٖٖ جهفرد كحثدجً هوفرٖقّ ،اسحػر جهفرظر هَ الخسٖحر دحكٕ ؤؿغحء جهفرٖق
دٌفشَ.
18
.33ينحفإذ "سخٖر يضرّؿم " .دؽ هوفرد سػدٖد يِيسَ جهسحهٖر جهسٕ شٖلّى دِحّ ،ذهم
فٕ اػحر يّجزٌر شحدلر جهسػدٖد.
.43ينحفإذ " جؿيل دإشوّدم "ّ ،سيٌغ ٔٙيّؼف صّرٔ ٖر ْ دجثيحً ؤً ٌُحم
ػرٖلر ؤفغل ٙدجء جٙؿيحل ّ .رديح ٖنًّ ُذج ػلٖلًٖح ٔ .يٌغ جهيدٖر ُذج
جهيّؼف فرظر هٖػحّلّٔ ،دؿيَ دلدر يـلّل يً جهيّجرد.
.53يلحٖغر جهيِحى .نحفت زيٖالً هم دإً سـرع ؿوَٖ ؤدجء اػدْ يِحيم جهسٕ ٖػيغ
اهِٖح يلحدل ؤً سئدْ ؤٌز اػدْ يِحيَ جهيزؿظر.
ّٖ .63ى هوـيل فلػ فٕ جهيِير جهيفغور هويّؼف ٔ .ظرٔ جهيدٖر سرسٖدحز هسغػٖر
دحكٕ يِحى جهيّؼف هنٕ ال ٖرظؾ فٕ جهّٖى جهسحهٕ فٖظد نّير يً جٙؿيحل
جهيسإخرذ.
.73جخسٖحر ّؼٖفر ٖئدِٖح جهيّؼف فٕ ؤػد جٖٙحى ددالً يً زيٖوَ جهذٔ ٖئدْ ُذٍ
جهيِير فٕ جّٙغحؽ جهػدٖـٖر .ال ضم ؤً ُذٍ جهينحفآز سشسوزى جهسـحًّ يً نل
جٙفرجد جهيـًٌٖٖ.
.83كدر اٌظحزجز جهفرٖق دظـوَ يشسضحرجً هدحكٕ جهفرق ُّ .نذج ٖػظل ؤؿغحء
جهفرٖق ؿوٓ جهسضرٖف ّجهسنرٖىّٖ ،شسفٖد جٗخرًّ يً يِحرجسِىّ .رديح سّد ؤً
سظرٔ دـع جهسرسٖدحز ػسٓ ٖػظل ؤؿغحء ُذج جهفرٖق ؿوٓ دـع جهسدرٖدحز
فٖيح ٖسـوق ديِحرجز سلدٖى جالشسضحرجز جهدجخوٖر.
ّٖ .93ى "جهيشحؿدذ "ّجهذٔ ٖـد ػرٖلر ٖؼِر دِح فرٖق ؤّ ّػدذ نحيور سلدٖرُح
هزيٖل ؿوَٖ ؤؿدحء غخير ّال ٖوقْ ػؼَ يً جهسلدٖر .صى ٖـرع نل فرد ؤً
ٖسّهٓ يِير ّجػدذ ددالً يً جهيّؼف جهذٔ ٖسى سلدٖر ظِّدٍ.
.04نسحدر خػحخ هـحثور جهيّؼف ،سـدر فَٖ جٛدجرذ ؿً سلدٖر ُح هوشحؿحز جٛغحفٖر
جهسٕ ٖلغِٖح فٕ جهـيلّ ،سضرع ؿوٓ ّظَ جهسػدٖد يح كحى دَ ُذج جهيّؼف ّيح
ٖـٌَٖ دحهٌشدر هوضرنر.
ٖ .14سظل رثٖس يظوس جٛدجرذ دحهيّؼف هّٖظَ هَ جهضنر.
19
ٖ .24زّر رثٖس يظوس جٛدجرذ جهّػدذ هٖلدر اشِحيحز ؤػد ؤفرجدُح ،ؤّ هٖنرى
جهيظيّؿر ننل.
.34نسحدر يلحل فٕ خػحخ جهضرنر جٛخدحرٔ سظف فَٖ جٛدجرذ جٌٛظحزجز جهسٕ
ػللِح ؤػد جهيّؼفًٖ ؤّ جهفرق.
جٛدجرذ ؿوٓ جهّػدذ .44نسحدر اؿالً فٕ خػحخ جهضرنر جٛخدحرٔ سصٌٕ فَٖ
جهيسيٖزذ ّؿوٓ يّؼفِٖحّ ،سّغغ ؤصر ُذٍ جهّػدذ ؿوٓ دحكٕ ؤظزجء جهضرنر.
.54خػحخ ضنر ّٖكـَ نل يً ٖـيوًّ فٕ جهّػدذ هويّؼف جهيسيٖز.
" .سّظوز .64ضِحدذ جؿسرجف ٌظِح " :هلد شركز فنرذ فالًّ ،جشسفدز يٌِح
ضرنر " رجٖسضى نّردّرٖضً " هِذٍ جهفنرذ هسضظٖؾ جٙفرجد ؿوٓ جالشسفحدذ يً
ؤؿيحل دـغِى جهدـع.
.74ضِحدذ جؿسرجف ٌظِح " :هلد نحٌز هدٔ فنرذّ ،شركِح فالً " .سظحػخ ُذٍ
جهضِحدذ جهضِحدذ جهشحدلرّ ،هنٌِح سيٌغ هوفرد جهذٔ سّظل اهٓ جلفنرذ ؤّالً.
.84ضِحدذ " ؤفغل يّؼف فٕ جهـحهى.
.94كرؽ جٙظرجس ّ اظدجر جهسظرٖػحز ّجهدٖحٌحز ػًٖ ٖػلق ؤػد جٙفرجد ُدفًح
ضخظٖحً هَ.
.05ػحفؼر ؤّرجق ؿوِٖح ؿدحرذ ضنر ركٖلر ،ؤّ دفسر ّٖكؾ فَٖ نل يً فٕ جهّػدذ
ديح فِٖى ؤٌز.
.15ؤػوق جشى ؤػد جهيّؼفًٖ ؿوٓ اػدْ جهظّجثز فبذج ؤػولز جس ى يشـّد جهيشـّد
ؿوٓ ظحثزذ جهخدير جهيسيٖزذ هوـيالء فبٌم دِذج سنرى يشـّدجً فٕ نل يرذ سيٌغ
فِٖح ُذج جهظحثزذ اهٓ ؤٔ فرد آخر.
.25سلدٖى سدرؽ دحشى جهيّؼف اهٓ جهظيـٖر جهخٖرٖر جهسٕ ٖفغوِح.
.35جالضسرجم فٕ اػدْ يػػحز جٛذجؿر ؤّ جهسوٖفزًّٖ دحشى جهيّؼف.
.45ظٌدّق يً جلػوّْ ٖسى ارشحهَ اهٓ يٌزل جهيّؼف.
20
.55دحكر ّرد سشوى هويّؼف فٕ ينسدَ ؤّ فٕ يٌزهَ ،فحهرظحل ٖػدًّ جهزُّر ؤٖغحً،
ّهنٌِى ٌحدرجً يح ٖػظوًّ ؿوِٖح.
.65ظّرذ فٕ اػحر هويّؼف يؾ رثٖس يظوس ادجرذ جهضرنر.
ُ .75دٖر ريزٖر سٌحشخ ذّق جهيّؼف ،يصل نيٖر يً جهدً جهدرجزٖوٕ جهفحخر هيً
ٖـضق جلكِّذ ،ؤّ كحهخ يً جهضٖنّالسَ ،ؤّ شور يً جهفّجنَ ؤّ يح اهٓ ذهم.
.85جهليظحً ّجهلدـحز ّجٙنّجخ جهسٕ سػيل ضـحر جهلشى يػدّؿحً ؿوِٖح.
.95كوى يً جهفغر ؤّ جهذُخ يػدّؽ ؿوَٖ ضـحر جهضرنر ٖ .ـد ُذج يٌحشدحً ؿٌد سلدٖر
يّؼف ؿوٓ يِير سضسيل ؿوٓ كدر ندٖر يً جهنسحدر.
.06جضسرجم فٕ يظور يسخظظر.
.16نسحخ ٖسٌحّل يّغّؿحً ٖسـوق دـيل جهيّؼف جهفحثز ؤّ دخػػَ جهيٌِٖر
جهيشسلدوٖرٔ .ػرط جهيدٖر ؿوٓ سّظَٖ جهضنر ؿوٓ ؤدجء جهيِير دظّرذ ظٖدذ
يؾ سلدٖى ُذج جهنسحخ.
.26ضِحدجز جشسصيحر.
.36جهدػحكحز ذجز جٙهّجً ّجٙضنحل جهيسغٖرذ.
.46سذجنر هويشرع ؤّ هٚػدجش جهرٖحغٖر.
.56ؿضحء الصًٌٖ ؿوٓ ػشحخ جهضرنر فٕ يػـى ٖخسحرٍ جهفحثز.
.66ظحثزذ يصٖرذ هيً ٖػوًّ جهيضنالز .كدر ؤٔ يّؼف ٖلّى دػل يضنور يزؿظر
دبُدجثَ خحسيحً يـدٌٖحً ؤّ يح اهٓ ذهم.
.76هّػر ظيٖور نظحثزذ هسلدٖر جهيّؼفًٖ جهذًٖ ال ٖدخوًّ دّكسِى ؤّ دظِدُى ؤّ
دخدرسِى ؿوٓ جٗخرًٖ.
.86ظّرذ هضخظٖر يضَّرذ ىفغور هوفحثز ؿوِٖح سّكٖـَ ضخظٖحً.
.96دـع كػؾ جٙصحش جهظدٖدذ ؤّ جهوّػحز جهفٌٖر.
.07ضنل يً جهنرسًّ جهيلّْ ٖظّر جهـيل جهذٔ ؤٌظزٍ جهفحثز.
21
ُ .17دٖر سرسدػ دبػدْ ُّجٖحز جهفحثز .جالسظحل دإػد ؤفرجد ؤشرذ جهفحثز ؤّ دإػد
ؤظدكحثَ جهيلردًٖ للسـرف ؿوٓ يح ٖرٖدٍ جهيّؼف دحهفـلّ ،اال فشٖنًّ يً
جهشِل ؤً سشت جٛدجرذ جهػنى فسنحفت جهيّؼف دضٕء دحهغ جهدشحػر ؤّ دحهغ
جهسـلٖد ،ؤّ سنحفثَ دضٕء هدَٖ يٌَ جهنصٖر دحهفـل.
.27كشٖير ُدجٖح ٖينً جشسخدجيِح فٕ جهيسحظر جهيّظّدذ فٕ ؤػد جٙػٖحءّ ،دخحظر
سوم جهسٕ سرسدػ دِّجٖر جهيّؼف جهفحثز.
.37كيظحً سٓ ضٖرز ؿلِٖح ظّرذ جهيّؼف ( فٕ جهـيل ) سرشل اهٓ ؤفرجد
ؤشرسَ.
.47غدجء فٕ ؤػد جهيػحؿى جهيػوٖر هويّؼف جهفحثز ّزيٖل هَ ؿوٓ ػشحخ جهضرنر.
.57ظٌدّق ظّجثز دَ ُدجٖح يسـددذ .ؿٌديح سرغخ جٛدجرذ فٕ ينحفإذ ؤػد جهيّؼفًٖ
ؿوٓ جهفّرٖ ،خسحر جهيّؼف ُدٖسَ يً جهظٌدّقٖ .ظخ ؤً سنًّ سذنرذ جهفّ ز
دحهينحفإذ ؿوٓ ضنل خػحخ ؤّ ضِحدذ سـدر ؿً اٌظحز جهيّؼف.
.67يظيّؿر يً جهِدجٖح جهظغٖرذ جهسٕ ٖينً ٔٙيّؼف ؤً ٖلديِح هيّؼف آخر
ّٖلّل هَ" :ضنرجً هم ،فلد شحؿدسٌٕ نصٖرجً " .زكدى جٛدجرذ يؾ نل ُدٖر ضِحدذ
ٍ جهضِحدذ ٖي ٚدٖحٌحسِح يً ٖلدى ُذٍ جهِدٖر هزيٖوَ فٖيح دـدّ ،زػدد فٕ ُذ
جٙفـحل جهسٕ كحى دِح جهيّؼف نٕ ٖفّز دِذٍ جهِدٖر .
.77نسحهّض ظّجثز ٖينً هوفحثزًٖ جالخسٖحر يً دٌِٖح.
هيظيّؿز ،صى ٔػغر جهػـحى اهٓ يلر جهـيل.
ٍ ٖ .87لّى جهيدٖر دػِٕ ػـحى جهغدجء
ٔ ّٖيحً هغشل جهشٖحرجزٖ ،لّى فَٖ ظيٖؾ جهيدٖرًٖ دغشل شٖحرجز يّؼفِٖى .
.97زٌؼ ى
ّٖينً زػدٖد يً شٖلّى دغشل جهشٖحرجز ؿً ػرٖق جهلرؿر.
.08ػفل ا فػحر هيظيّؿر سشسغٖفَ يظيّؿر ؤخرّْ .كد ٖنًّ ُذج جٛفػحر فٕ
ؿدّجز شرٖـر ؤّ فٕ ظّرذ دّفَٖ نحيلّ .هسنً جهيظيّؿر جهسٕ سشسغٖفِح يً
جهيظيّؿحز جهسٕ سخدى يظيّؿزُح.
ُٔح.
ٌ .18ضر اؿالً فٕ ظػٖفر يػوٖر سصٌٕ فَٖ جهغدجرذ ؿوٓ يّؼف
22
ٔ .28ظػػخ جهيدٖر ؤػد جهيّؼفًٖ ؿوٓ جهغدجء فٕ كحؿر جهيدٖرًٖ جهسٌفٖذًٖٖ .اذج هى
سرسٖدحز هسٌحّل
ٍ ٖظرٔ جهى دٖر
سنً ٌُحم كحؿر هويشثّهًٖ جهسٌفٖذًٖٖ فٕ جهضرنر ،ف
جهغدجء خحرض جهضرنر دظػدر يظيّؿر يً ُئالء جهيشثّهًٖ.
.38زّفر جٛدجرذ ٙػد جهفرق ؿحهٖر جٙدجء يّجزٌر سينٌَ يً اكحير ػفل هفرٖق آخر.
ُ " .48ذٍ ػٖحسم " .زفحظت جٛدجرذ ؤٔ يّؼف دحػسفحل ٖذنرٍ دحهـاليحز جهيغٖثر
فٕ يشسلدوَ جهيٌِّٕ ،سدؿّج جٛدجرذ اهٓ ُذج جهػفل ؤظدكحءٍ جهلدجيٓ ّيدٖرَٖ
جّٙجثل ّجهيشثّهًٖ جهسٌفٖذًٖٖ جهذًٖ ؿيل يـِى فٕ جهشحدق.
.58اظرجء سرسٖدحز نٕ ٖلدى جهفرٖق ٌسح ثط ظِّدٍ ؤيحى يظيّؿر يً ؤؿغحء فرٖق
جٛدجرذ جهـوٖح.
.68سردٖد ؿدحرجز جهضنر ،شرجً ؤّ ؿوٌحً ،يؾ ذنر شدخ جهضنر ؿوٓ ّظَ
جهخظّط.
ؤٖع.
جً " .78هلد ؤػشٌز جهلٖحى دـ ـ ـ ـ " ٖظخ ؤً سنًّ يػددجً فٕ ذهم
.88يوػّؼر ضنر ينسّدر دخػ جهٖد ٙػد جهيّؼفًٖ ،يؾ اؿدجد ٌشخر سوػق ديوف
ُذج جهى ّؼف.
.98يوػّؼر ضنر سّظَ اهٓ ؤػد جهزيالء ،يؾ اؿدجد ٌشخر سّظَ اهٓ يدٖرٍ.
.09جهيوػّؼحز جهالظلر جهسٕ سػيل ؿوِٖح ؿدحرذ " ضنرجً هم " ّسّزؽ ؿوٓ جهظيٖؾ
سضظٖـحً هِى ؿوٓ سّظَٖ جهضنر هدـغِى جهدـع.
.19ضِحدجز سلّل " :هى ؤنً ٙػلق ُذج ددٌّم " ّسّزؽ ؿوٓ جهظيٖؾ.
.29هّػحز اؿالٌٖر ظغٖرذ يظيير هسضظٖؾ جٙفرجد ؿوٓ جهسدحُٕ دبٌظحزجسِى ؿً
ػرٖق سصدٖز يوػّؼحز جهصٌحء ؤّ جهضنر جهسٕ ٖسشويٌِّح.
.39يوػّؼر ضنر ينسّدر اهٓ رثٖشم.
.49خػحخ ضنر ّٖظَ اهٓ ؤشرذ جهيّؼف ّٖضنرُى ؿوٓ سغػٖحسِى ػًٖ نحً
جهيّؼف يغػرجً هوـيل هشحؿحز اغحفٖر ػّٖور.
23
.59سلدٖر اٌظحزجز ؤػد ج ٙفرجد ؤّ جهفرق دظّرذ يّشـر ؿدر جهدرٖد جٛهنسرٌّٕ
دحهضرنر.
.69اظدجر دٖحً ؿً اٌظحزجز جهيّؼف ّٖظَ اهٓ ؿيالثَ جهدجخوًٖٖ ّجهخحرظًٖ
ؿوٓ جهشّجء.
24
ٌخبئج ّخّصٖبح
سـسدر جهػّجفز ُٕ اػدْ يلّيحز جهـيل جهيئششٕ ّجهسٕ ددٌِّح ال ٖينً ٔٙيئششر
ؤً زكّى دسػلٖق نحيل ؤُدجفِح؛ فحهػّجفر ُٕ جهػرٖلر جهسٕ يً خالهِح سـدر جهيئششر
هويّؼف ؿً يدْ سلدٖرُح ٙدجثَ جهيسيٖز ّؿيوَ جهيسلً ُّٕ ،يً اػدْ جهػرق جهسٕ
سشحؿد جهيئششر ؿوٓ سػلٖق ؤُدجفِح ّذهم دظحٌخ سّجفر جٛينحٌٖحز جهيحدٖر هويئششر
ّخدرذ جهـحيوًٖ دحهيئششر نال فٕ يط جهَّ .ال ٖينً هوػّجفز ؤً سػلق ؤُدجفِح
دحهيئششر اال يً خالل ّظّد آهٖر ؿيل ٌّؼحى يػدد ٛدجرسِح دحهضنل جٙيصل يؾ سّجفر
ؿٌظر فٕ غحٖر جُٙيٖر ؤال ُّّ جهيظدجكٖر فٕ سػدٖق ٌؼحى جهػّجفز دجخل جهيئششر،
ّؤً ٖسى سلًٌٖ يصل ُذٍ جهػّجفز هٖسى يٌػِح ٙظػحخ جهسيٖز فٕ جهـيل ،ؿوٓ ؤً ٖنًّ
جهػحفز ؿوٓ كدر جهـيل ٌُّ .حم ؿٌظر ٖظخ ؤً سـَٖ جهيئششر ُّّ سدرٖخ جهـحيوًٖ
دِح هرفؾ نفحءسِى ّسّفٖر فرط جهسدرٖخ هظيٖؾ جهـحيوًٖ؛ ًٙذهم ٖئدٔ اهٓ سػلٖق
جهيئششر هدّرُحّ .ؿٌظر آخر ُّّ سلٖٖى يشسّْ جهػّجفز ّيدْ فحؿوٖسِح دحهٌشدر
هويّؼف ّذهم يً خالل سلٖٖى ؤدجء جهيّؼفًٖ دحهـيل يً خالل جهسلٖٖى جهدّرٔ هنل
جهـحيوًٖ فٕ جهيئششر.
25
اهيراجػ
.1د .يديد يديد اتراُٖى ,اإلخجبُبح اهيؽبصرث فٕ يٌعّيج اإلدارث ,ينختج ؼًٖ
شيس2005 ,ى.
.2ؤهنشٌدر ُٖبى ,خدفٖز اهيّعفًٖ ّينبفإخِى ,ينختج جرٖر ،اهظتؽج األّهٓ
2001ى.
.3آً ترّس ,نٖف خدفز نل اهؽبيوًٖ ,ينختج جرٖر ,اهظتؽج األّهٓ 2004ى.
, .4جًّ آالً ,نٖف خٌيٕ كدرخم ؼوٓ خدفٖز اٗخرًٖ ,تٖح األفنبر اهدّهٖج
اهظتؽج األّهٓ 1998ى.
.5جبرٔ دٖشور ,خرجيج د .يديد شٖد ؤديد ؼتداهيخؽبل ،ادارث اهيّارد اهتشرٖج ,
دار اهيرٖخ هوٌشر ,اهظتؽج اهذبيٌج 2003ى.
.6دٌّب دٖةرّز ،نٖف خِخى تيّعفٖم ّخدفزُى ,ينختج جرٖر ,اهظتؽج األّهٓ
1999ى.
.7تّة ٌٖوشًّ1001 ،ظرٖلج هخدفٖز يّعفٖم ،ينختج جرٖر ،ظ.2001 1
.8آً ترّس & جٖيس س تٖتخٌّٕ ,فً خدفٖز اهؽبيوًٖ ,خرجيج د .زنٕ يجٖد
دشً ،تٖح األفنبر اهدّهٖج ،ظ1999 1ى.
.9تّة ٌٖوشًّ & تٖخر انٌّّيٕ ،اإلدارث هويتخدئًٖ ،ينختج جرٖر ،ظ1998 1ى.
.01د .دٖل اى .شيٖد ،خدفٖز اٗخرًٖ ،ينختج جرٖر ,اهظتؽج األّهٓ 2001ى.
ٌ .11شرث اهٌختج ,اهؽدد 2002 ,45ى.
26